Exacerbatie AstmaVanuit perspectief van patiëntVanuit perspectief van huisarts

Nynke Kuypers, kaderhuisarts i.o.Gert Verhoeven, longarts

Dhr. B, 38 jaar, voetballer HIS: recidiverende luchtweginfecties

Belt i.v.m. hoesten en benauwdheid Hoest met geel sputum, geen bloed. Geen

koorts

Wat kan de patiënt zelf doen?

Casus

Zelfmanagement, Individueel Zorgplan

Wanneer alarmeren?

Wat kan de patiënt zelf doen?

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

Individueel exacerbatieplan

www.mijnastmaonline.nl

Online zelfmanagement voorbeeld

Gebaseerd op: wat accepteert hij/zij, angst, self-coping, sociale omstandigheden, beleving van voorgaande exacerbaties, exacerbatie-behandelingen, opname(s), alertheid van omgeving

Keuze van patiënt

TRIAGEwijzer doktersassistente

Raadplegen HIS Anamnese Scoren van ACQ, MRC Lichamelijk onderzoek DD Behandelplan

Rol van de huisarts

Vraag naar klachten Hoesten Piepende ademhaling Dyspnoe

ga de mogelijke oorzaak van de exacerbatie na (infectie, het op eigen initiatief staken van de medicatie)

Anamnese

ACQ

ACQ Som Delen Door Zes.

ACQ-afkappunten

Goed gecontroleerd astma: 0-0.75 Gedeeltelijk gecontroleerd astma: 0.75 -1.5 Slecht onder controle: 1.5 - 6

Bent u wel eens kortademig?En zo ja, welke van de onderstaande uitspraken is voor u het meest van toepassing Ik heb geen last van kortademigheid 0 Ik word alleen kortademig bij zware inspanning

1 Ik word alleen kortademig als ik me moet haasten op vlak terrein of

tegen een lichte helling oploop 2 Door mijn kortademigheid loop ik op vlak terrein langzamer dan

andere mensen van mijn leeftijd, of moet ik stoppen om op adem te komen als ik mijn eigen tempo loop 3

Na ongeveer 100 meter lopen op vlak terrein moet ik na een paar minuten stoppen om op adem te komen

4 Ik ben te kortademig om het huis uit te gaan, of ik ben kortademig

tijdens het aan‐ of uitkleden 5

MRC‐scorelijst longfunctie‐onderzoek

Lichamelijk onderzoek:

Mate van dyspnoe Ademhalingsfrequentie Gebruik hulpademhalingsspieren Ausculatie hart en longen.

Astma Pneumonie Longembolie Hyperventilatie Overige longaandoeningen (longfibrose bv)

Differentiaal Diagnose

Onder een exacerbatie verstaat men een periode met progressieve dyspnoe, soms met hoesten of slijm opgeven.

Definitie exacerbatie NHG standaard

Inhalatie-medicatie Steroïden Antibiotica ? Verwijzing

Behandelplan

Het (opnieuw) starten met bronchusverwijders, het tijdelijk verdubbelen van de dosis, of het combineren van twee soorten bronchusverwijders

Bij onvoldoende effect daarvan, aangevuld met een kuur prednisolon 1 dd 30 mg gedurende 7-14 dagen

Behandeling milde exacerbatie

(een toename van de) dyspnoe in rust, moeite met uitspreken van een hele zin, niet plat kunnen liggen

Ademhalingsfrequentie > 30/min (bij zeer ernstige exacerbaties neemt de ademfrequentie weer af)

Hartslag > 120/min Gebruik van hulpademhalingsspieren Een eventueel gemeten zuurstofsaturatie > 92%

maakt longfalen (hypoxie en/of hypercapnie) onwaarschijnlijk

Criteria ernstige exacerbatie

Bèta-2-sympathicomimeticum, bijvoorbeeld salbutamol dosisaerosol per inhalatiekamer (100 microg per keer in inhalatiekamer; 5 maal inademen; procedure 4-10 keer herhalen)

Eventueel per injectie (0,5 mg/ml 1 ml) of per vernevelaar.Herhaal inhalaties na enkele minuten

Voeg bij onvoldoende verbetering ipratropium toe (20 microg per keer in inhalatiekamer; procedure 2-4 keer herhalen)

Verwijs bij geen verbetering binnen een half uur

Behandeling ernstige exacerbatie

Verwijsbeleid

Bij een ernstige exacerbatie verwijst de huisarts als: Er binnen een half uur geen verbetering optreedt Er thuis onvoldoende zorgmogelijkheden zijn Bij eerdere exacerbaties altijd een

ziekenhuisopname noodzakelijk was Uitputting leidt tot een afname van de

ademfrequentie, verminderd bewustzijn en ‘rustiger’ worden van de patiënt (spoedopname)

Verwijsbeleid bij exacerbatie

Uitlokkende factoren nagaan Therapietrouw en inhalatietechniek checken Zelfmanagement doornemen Wat te doen bij recidieven

Follow up na exacerbatie

Het tijdig herkennen en behandelen van exacerbaties is belangrijk

Zelfmanagement, met een zorgverlener als coach, zou de hoeksteen van astma-zorg moeten zijn. Hiertoe dient het individuele actieplan op papier of op het web.

Take home messages

Leerpunten: