Çevresel -...

HAVAALANLARINDA

ÇevreselEtkiler

T.C.ULAŞTIRMA BAKANLIĞI

SİVİL HAVACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

SİVİL HAVACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI

Yayın No : HAD/T-11Yayın Türü : TercümeKonu :UluslararasıHavaTaşıyıcılarıBirliği(IATA)tarafındanyayımlanan “AirportDevelopmentReferenceManual”dokümanınınbirbölümününTürkçe’yetercüme edilerekuyarlanmışhalidir.İlgili Birim : HavaalanlarıDaireBaşkanlığıBaskı : BirinciBaskı,Ocak2010

©2010SivilHavacılıkGenelMüdürlüğüTelifhaklarıSivilHavacılıkGenelMüdürlüğü’neaittir.HerHakkıSaklıdır.SivilHavacılıkGenelMüdürlüğütarafındanözelolarakizinverilmedikçebuyayınınkopyalanarakçoğaltıl-ması,dağıtılmasıvekullanılmasıyasaktır.

İlkYayımlanmatarihiOcak2010’dur.Buyayınbilgilendirmeamacıylahazırlanmışolup,yapılacakuygulamalardaorijinaldokümandakibilgilerinesasalınmasıgereklidir.

www.shgm.gov.tr

BuyayınınbasılıhaliSivilHavacılıkGenelMüdürlüğü,HavaalanlarıDaireBaşkanlığındanteminedilebilir.

E-posta:[email protected]

ISBN:978-975-493-024-5

Grafik TasarımMerdivenAjansG.M.K.BulvarıÖzverenSokakNo:5/4Demirtepe-AnkaraTel:03122323088e-posta:[email protected]

BaskıKubanMatbaacılıkYayıncılıkTel:(0-312)3952070-Faks:(0-312)3953723www.kubanmatbaa.com.tr

ii HAVAALANLARINDAÇEVRESELETKİLER

İÇİNDEKİLER

Bölüm 1: Ana Konular / 1 1.1 Giriş/3 1.2 ÇevreselYönetimPlanı/4 1.3 IATATavsiyeleri/6

Bölüm 2: Sosyal ve Siyasi Konular / 7 2.1 Giriş/9 2.2 OrtaklıklarınÖnemi/10 2.3 SürdürülebilirKalkınma/10 2.4 HavaalanıPaydaşOrtaklıkları veİnisiyatifleri/12 2.5 IATATavsiyeleri/13

Bölüm 3: Gürültü / 15 3.1 Giriş/17 3.2 UçakGürültüsü/17 3.3 IATATavsiyeleri/22

Bölüm 4: Emisyonlar / 23 4.1 Giriş/25 4.2 UçaklardanHavaalanıEmisyonları/25 4.3 IATATavsiyeleri/27

Bölüm 5: Atık Yönetimi / 29 5.1 Genel/31 5.2 Atıkİşlemleri/32 5.3 IATATavsiyeleri/32

iiiHAVAALANLARINDAÇEVRESELETKİLER

Globalleşmeve teknolojikgelişmelereparalel olarakbugündünyadapekçoksektördeolduğugibihava-cılık sektöründe de büyük gelişmeler yaşanmakta-

dır.Küresel ölçekte yaşanan tüm bu gelişmeler,Türkiye’dedesektörünhızlabüyümesiniberaberindegetirmiş,sivilha-vacılıkpolitikalarıdünyanınpekçokülkesindeolduğugibi,Türkiye’nindetemelpolitikalarındanbirihalinegelmiştir.

Bukapsamda,Bakanlığımıztarafından2003yılındabaşlatı-lanBölgeselHavacılıkPolitikası,TürkSivilHavacılığı’ndaadetabirdönümnoktasıolmuştur.“HerTürkvatandaşıhaya-tındaenazbirkezuçağabinecektir”hedefininortayakondu-ğubutarihtenitibarensektör,olancahızıilebüyümeeğilimi-negirmişvedünyada%5olarakgerçekleşensektörelbüyümehızı,ülkemizderekorbirgelişmeile%30’açıkmıştır.

Sektördeyaşanantümbugelişmelerietkinbirşekildekarşıla-makamacıylaBakanlığımız,yenihavaalanlarıyapmakyerinemevcut havaalanlarının standartlarının yükseltilmesi ve alt-yapılarınıniyileştirilmesiyönündebirçalışmaiçinegirmiştir.Mevcut havaalanlarınızın kapasite ve verimliliklerinin arttı-rılmasınınyanısıra,uzunyıllaratıldurumdabekleyenhava-alanlarımızdayenilenerekhizmeteaçılmıştır.Böylece,hemhavayoluişletmelerimizinyurtiçindeseferdüzenlediklerişehirsayısıarttırılmışhemdebuhavaalanlarınınbulun-duklarıbölgeninekonomik,sosyalvekültürelgelişiminevedolayısıyladaülkeekonomisinekatkısağlamasınınyoluaçılmıştır.

Ayrıca,üyesiolduğumuzuluslararasısivilhavacılıkkuruluşları tarafındanbelirtilenstandartlarauyumsağlamakbakımındanmevcuthavaalanlarınınruhsatlandırılmasıvesertifikalandırılmasıçalışmalarıyapılarak,havaalanlarınıfaaliyetlerininuluslararasıseviyedeemniyetlibirşekildeyürütülmesiiçingerekliadımlaratılmıştır.

Hızlagelişensivilhavacılıksektöründekiihtiyaçvebeklentilerinkarşılanabilmesivesürdürülebilirbirbüyümeningerçekleştirilebilmesiamacıyla;SivilHavacılıkGenelMüdürlüğü,18Kasım2005tarihindeyürürlüğegiren5431sayılıKanunileyenidenyapılandırılmıştır.Bakanlığımızabağlı,kamutüzelkişiliğihaiz,özelbütçelibirkuruluşhalinegetirilenSHGM’ninsivilhavacılıkfaaliyetleriningerekuluslararasıstandartlardayürütülmesigerekseuçuşemniyetivehavacılıkgüvenliğininenüstdüzeydegerçekleştirilebilmesiiçindenetimvekontrolmekanizmalarınınetkinliğiarttırılmıştır.

HavacılıksektörünüdüzenlemevedenetlemegörevleriniyerinegetirenotoritekonumundakiSHGM’ninbutürya-yınlarının;ilgilitümkişi,kurumvekuruluşlarabüyükkatkısağlayacağıveböylelikleülkemizdekihavacılıkfaali-yetlerininsağlıklıbirşekildesürdürülmesiiçinetkinbiriletişimortamıoluşturacağıdüşünülmektedir.

Binali YILDIRIMUlaştırmaBakanı

vHAVAALANLARINDAÇEVRESELETKİLER

Havacılıksektörü,dinamikbirsektörolup,ekonomikbüyümeninsürdürülmesindeanahtarroloynamakta-dır.Dünyadaki gelişmelere paralel olarak ülkemiz-

desondönemdesivilhavacılıksektöründeyaşanangelişme-ler,uluslararasıörgütler tarafındangeleceğeyönelikyapılantahminlerdedikkatealındığında,dahabüyükbirivmeylear-tacaktır.

Söz konusu artış, sivil havacılığa olan ilgi açısından güzelbir tablo olarak görülmekle beraber, bu tablonun başarı ilegerçekleşebilmesi, arkaplandagerekli çalışmalarınetkinvekontrollübirşekildehayatageçirilmesiilemümkündür.

Buçerçevede,sivilhavacılıksektöründekuralkoyma,denet-lemevebudenetlemelersonucuortayaçıkaneksikliklerdoğ-rultusundagerekliyaptırımlarıuygulamakonularındayetkilitekotoriteolanSivilHavacılıkGenelMüdürlüğü’nüntemelhedefi,ülkemizdekisivilhavacılıkfaaliyetlerininuluslararasıkurallarvestandartlardayürütülmesiyoluylasektö-rünsürdürülebilirbüyümesinisağlamaktır.

Bunedenledirki;güvenilir,etkin,şeffafvetarafsızbirşekildedüzenlemevedenetlemeyaparakuçuşemniyetivehavacılıkgüvenliğininenüstdüzeydegerçekleştirilmesi,mevcuthizmetlerindahailerigötürülmesibakamındansondereceönemlidir.

Bilindiğigibi,sivilhavacılıkfaaliyetleri,baştaUluslararasıSivilHavacılıkTeşkilatı(ICAO),AvrupaSivilHavacı-lıkKonferansı(ECAC),AvrupaHavaSeyrüseferGüvenlikTeşkilatı(EUROCONTROL)veAvrupaHavacılıkOto-riteleriBirliği(JAA)olmaküzereuluslararasıörgütlertarafındanbelirlenenstandartlarçerçevesindeyürütülmekte-dir.Bukapsamda,ülkemizdeyürürlüktebulunanmillimevzuatınyanısıraüyesiolduğumuzuluslararasıkuruluşlartarafındanyayımlanandokümanlarındaözümsenmesivebudokümanlardanmillimevzuatımızınbelirlediğisınırlardahilindeyararlanılmasıgerekmektedir.

Buçerçevede,gereksivilhavacılıkileilgilikurumvekuruluşlargereksevatandaşlarımızınbutüruluslararasıdo-kümanlarıniçeriğikonusundabilgilendirilmesibüyükönemtaşımaktadır

Bukapsamda;sivilhavacılıkfaaliyetlerininuluslararasıkuralvestandartlarçerçevesindeyürütülmesiamacıylail-gilikurum-kuruluşlarayolgöstericivekaynakniteliğindeolan16adetesersonbirkaçyıliçerisindeGenelMüdür-lüğümüzünyoğunveözveriliçalışmalarısonucundadoğru,anlaşılırvehavacılıkliteratürüneuygunbirşekildeha-zırlanarakhavacılıksektörünekazandırılmıştır.

Aynıamaçdoğrultusundahazırlananbuçalışmayı,17.SHGMyayınıolaraksizlerlepaylaşmaktanbüyükmutlulukduyuyor,emeğigeçenherkesikutluyorum.

Dr. Ali ARIDURUGenelMüdür

viiHAVAALANLARINDAÇEVRESELETKİLER

BÖLÜM

1ANAKONULAR

1HAVAALANLARINDAÇEVRESELETKİLER

1.1. GİRİŞ

İkinciDünyaSavaşındanbuyanahavataşımacılığı,iktisadivesosyalilerlemeyiberaberindegetiren,dünyanınenönemliveyenilikçisanayilerindenbirihalinegelmiştir.Dünyaticaretinigenişletipseyahatveturizmeyönelikola-naklarıartırırkenmilyonlarcainsanaistihdamverefahgetirmiştir.

Hava taşımacılığı sanayii kendinimüşterilerinin artan taleplerini sürdürülebilir bir şekilde yerine getirmeye,bunuyaparkenekonomikilerleme,sosyalgelişimveçevresorumluluğuarasındaoptimalbirdengeyikorumayaada-mıştır.Bu,yolcuların,toplumun,ekonomininveçevreningereksinimlerinidengelemekvedeyenigelişmelerecevapverirkenmevcuttesislerieniyişekildekullanmakdemektir.

Havataşımacılığı,buyararlarısağlarken,dünyanınçevresiüzerindebirçokinsanındüşündüğündendahaazet-kiyesahipolmuştur.Gerçektende,yakıtverimliliğinisürekliolarakiyileştirerek,gürültüyüazaltarakveyeni,dahasürdürülebilirteknolojilerortayakoyarak,havataşımacılığıçevreseletkisiniazaltabilmişveyasınırlayabilmiştir:

• Karbon dioksit (CO2) emisyonları: Uçakmotoruteknolojisindekisürekligelişmeler,60’lıyıllardailkjetle-rinortaçıkışındanbuyanaCO2emisyonlarınıyolcu-kilometre(pkm)başına%70oranındaazaltmışolup,bir-çokmodernuçağınyakıtsarfiyatı100pkmbaşına3.5litre’yiaşmamaktadır.Sınaiaraştırmaçalışmaları,2020’dehizmetegirecekolandonanımiçinCO2emisyonlarının%50dahaazaltabilmeyiamaçlamaktadır.

• Nitrojen oksit (Nox) ve diğer emisyonlar: gelişmişyakıtverimiayrıcadiğeremisyonların(karbonmonoksit,hidrokarbonlarvedumangibi)%90veyadahafazlaazalmasıanlamınagelmiştir.Ancakbuiyileştirmelerineldeedilmesiiçingereklidahayükseksıcaklıklar,hemyerelhavakalitesihemdeiklimdeğişikliğiiçinkaçınılmazsonuçlarıbulunanNOxemisyonlarınınazaltılmasındabenzerilerlemenineldeedilmesiniengellemiştir.Avru-paBirliği’ndekivebaşkayerlerdekiazimliaraştırmahedefleri,gelecektekiuçaklarınNOxemisyonlarının10yıliçinde%70ve25yıliçinde%80oranındaazaltılmasınıamaçlamaktadır.

• Gürültü: Günümüzuçakları,kalkıştaveyainişte60’lıyıllardakiilkjetleregöretipikolarak%75oranındadahagürültüsüzdür.Araştırmaçalışmalarıgürültünün10yıliçinde%30ve2020’yekadar%50dahaazaltılmasınıhe-deflemektedir.

• Kara kullanımı: Havataşımacılığıkarayıgenelliklediğertaşımaşekillerindendahaazkullanmaktadır.Örne-ğin,havataşımacılığı,yolcu-kilometrebaşına,AvrupaBirliği’ndekitaşımaağınıntamamıiçingerekliolankara-nın%1’indendahaazınıkullanmaktadır.

Eldeedilenbubaşarılaraveönümüzdeyeralanteknolojikilerlemeyerağmen,havayoluylaseyahatayöneliksü-rekliveartantalep,havataşımacılığınıniklimdeğişikliğinemutlakkatkısınıartırmaeğilimindedir.Havacılıkemis-yonlarıhalihazırdainsanınküreselısınmayakatkısınınyaklaşık%3.5’initemsiletmekteolup,IPCC¹tarafındanta-nımlananenmuhtemelsenaryoyagöre2050’de%5’eçıkabilir.


Bugibieğilimler,kamununhavacılığınçevreselperformansıüzerindeodaklaşmasınışiddetlendirmektedir.Ye-reldüzeyde,gürültüveNOxemisyonlarındakiartışlarhavaalanıgelişimikarşısındakibaşlıcaengellerdir.Küreseldü-zeyde,seyiryüksekliğindekiCO2emisyonlarıveseraetkileri,gelecekyıllardahavataşımacılığısanayiiiçinanamü-cadelekonusuoluşturmaktadır.Budurum,birtakımsiyasetçilerinveSivilToplumÖrgütlerinin,özellikleAvrupa’da,niçinbüyümeyikapasitesınırlamalarıvevergilendirmeileidareetmeyidüşündükleriniaçıklamaktadır.1

1.2. ÇEVRESEL YÖNETİM PLANI

Havaalanlarından,enerjikullanımları,emisyonlarıveçevreüzerindekietkilerikonusugiderekdahafazlasorum-lututulmaktaolup,birçoğuplanlamabağlamınaverimlilikönlemlerinidahiletmektedir.Birçevreselyönetimplanı,birhavaalanınçevreselyönetimfaaliyetlerineyönelikçerçeveyisağladığındançevresel iyileştirmeleriuygulamakisteyenhavaalanlarıiçinilkadımdır.

Butürbirplanınamacı,havaalanındagerçekleştirilenfaaliyetlerinçevreyekarşısorumlubirşekilde,ilgiliyasa-lara,mevzuataveeniyiyönetimuygulamalarınauygunolarakvedetoplumsalvekamusalsorunlarasaygıgöstere-rekyerinegetirilmesinisağlamaktır.

Aşağıdakihususlar,yenibirhavaalanıveyabirçevreselyönetimplanıgeliştirirkendikkatealınmasıgerekençevreselunsurlardır:

Havaalanı tasarımı: Birhavaalanın tasarımıönemlidir,çünküherhavaalanıveonunaltyapısı,belirliyolcuveyauçakhareketkapasiteleriiçintasarlanmaktadır.Yasalarvehavaalanımevkiitahsisatıdahasonrabukapasite-yikontroletmektedir.Birhavaalanındakiçevreseldüzenlemekapsamı,terminalvehavaalanıbinaları,tesisleri,tak-siyolları,pistleriveonlarınilgilialtyapılarıbakımındanfizikiplanıilebelirlenmektedir.

Örneğin,yükseksüratliuçakçıkışlarınınsağlanmasıuçaktaksiyapmasüresinikısaltıpbununlabirlikteyerdekitrafiktıkanıklığınınönlenmesineyardımcıolurken,gate’lerdekivebakımalanlarındakisabitelektrikgroundpower(FEGP)vegroundpower(yergüç)ünitelerinin(GPU’lar)sağlanmasıgürültüveemisyonlarınazaltılmasınayardımcıolur.Havaalanlarınaraylıerişim,arabalarınyoldançekilmesineyardımcıolabilirvebununlabirlikteyerelemisyon-larıazaltabilirveçevreseldengeyigeliştirebilir.

Ekoloji ve doğal habitat: Havaalanlarıgenellikleyeşillikkuşağıalanlardabulunmaktadır.Bunedenlehava-alanlarının,buhabitatlarımuhafazaedipiyileştirerekvezarargördüklerindeyenileriniyaratarakçevrealanlarınınbiyolojikçeşitliliğininkorunmasındaveartırılmasındaoynayacaklarıbirrolüvardır.Bu,örneğin,yerelokullarınbirağaçdikmeprojesinedahiledilmesiniveyayerelotoritelerinyereltoplumdakiçalışmasınıntamamlanmasınıiçere-bilir.

Emisyonlar: Yerelemisyonlarınidareedilmesi,havaalanında,vehavaalanınyakınında,esasolarakkarayoluaraçlarıveuçakoperasyonlarıileilgilihemteknikhemdeişletmedeğişikliklerinikapsamaktadır.Çözümleraşağı-dakiunsurlarıiçerebilir:

* Trafiktıkanıklığınıenazaindirmeküzerehavaalanınakarayoluylaerişimindeğiştirilmesi,veyatahsisedilmişkamuulaşımgüzergahlarınınsağlanması.

* Uzakveyamerkeziaraçotoparklarınınyapımıilehususiaraçkullanımınınönünegeçilmesi.

* Araçlariçinşarjistasyonlarısağlayarak,vs.toplutaşımanındahafazlakullanımınınteşvikedilmesi.

1 İklimDeğişikliğineilişkinBirleşmişMilletlerHükümetlerarasıPanel

4 HAVAALANLARINDAÇEVRESELETKİLER

Enerji sarfiyatı: Havaalanlarıiçindekienerjikısıntısı,teknikgeliştirmelervepersonelveticaripartnerbilinci-ninçevreselkampanyalarlayükseltilmesidahilolmaküzereçeşitlişekillerdesağlanabilir.Enerjikısıntısıaşağıdakihususlarıiçerebilmektedir:

* Binalardakidahaeski,güncelliğinikaybetmişekipmanınkaldırılmasıveyenienerjiaçısındanverimliteknolojiiledeğiştirilmesi.

* Isınmayı,aydınlatmayıkontroletmeyeyönelikotomatiksistemlerledesteklenenenerjisaklamagayretleri(yük-sekverimliampullerveyagünışığınakarşıhassasaydınlatmatertibatlarıile).

* Yardımcıgüçünitelerinin(APU’lar)kullanımınınenazaindirilebilmesiiçinFEGPveGPU’larınsağlanması.

* Binalarda,jeotermalenerji,geridönüşümlüolmayanmallarınyakıpkülhalinegetirilmesi,güneşenerjisiveuçuşsimülatörüklimatertibatlarınınsoğutulmasıiçinkullanılansudanısıtmanınkullanımıgibialternatifısıtmayön-temlerikullanılabilir.

* Bagajişlemsistemlerinin,yolcutaşıyıcıbantlarının,yürüyenmerdivenlerin,klimasistemlerininveışıklandır-manın,vs.elektriksarfiyatınınizlenmesi.

Küresel iklim değişikliği: Havaalanları,iklimdeğişikliğinietkileyenCO2vediğeremisyonlarüzerindeyararlıbiretkiyesahipolanenerjiveyerfilosuyakıttüketiminiazaltmayaçalışabilir.Havaalanlarıayrıcaenerjiveyakıtkaynaklarınıvetürlerinietkileyebilir,dahaaztüketimeyöneliktasarımyapabilirvekullanımlarınıveozonutüketenmaddelerinsaklanmasınıidareedebilir.Örneğin,havaalanlarındakitümCFCekipmanıkaldırılıpdahamodernekip-maniledeğiştirilebilir.

Gürültü: Uçakveyergürültüsününidareedilmesivebunlarayönelikçözümlerinbulunmasıhavaalanlarıiçinönemlibirönceliktir.Uçakgürültüsününelealınması,havayolları,havatrafikkontrolü,uçakvemotorimalatçıları,ulusalhükümetler,uluslararasıkuruluşlarveyerelbelediyeileortaklaşaçalışmayıgerektirmektedir.Ortaklarlagö-nüllüanlaşmalarbaşarılıolabilir,gürültüçevresininiyileştirilmesineyönelikteknikveişletimtedbirleriningeliştiril-meside(etkiligürültüölçümaletlerinintesisedilmesigibi).

Yergürültüsününidareedilmesi,ekipmanüzerindeteknikiyileştirmelerinyapılmasınıberaberindegetirmekte-dir.Buiyileştirmeleraşağıdakiunsurlarıiçerebilmektedir:uçakyardımcıgüçüniteleriniveyergüçünitelerinikul-lanmayansabitbakımekipmanınınsağlanması,ve;ekipmanındoğrukullanılmasınıveyapımfaaliyetlerininaşırıgü-rültüüretmemesinisağlayacakyönetimtalimatlarıvekontrolleri.Motorunyerdeçalışmasıvemotortestleriiçinkul-lanılanözel‘gürültüyoketmetesislerinin’yapımınıdaiçerebilmektedir;vekomşutopluluklariçingürültürahatsız-lığınıazaltacak‘gürültüduvarları’nınyapımı.

Karakullanımınınplanlanmasıveimarı,arazialımı,gürültüyekarşıkorumaveyatecritprogramlarıdadahagü-rültüsüzuçaklarınyararlarınınoptimaldüzeyeçıkarılmasınaveiskangelişiminingereksizolarakyavaşyavaşgürül-tüyeduyarlıhavaalanıalanlarınatecavüzetmesiniengellemeyeyardımcıolmaktadır.

Kara kullanımının planlanması ve yönetimi: Uçuşlardan,kalkışveiniştenkaynaklanangürültüesasolarakhavaalanlarındavehavaalanıçevrelerindeuygunkarakullanımıplanlamasınınveyönetimininbulunmamasındandoğmaktadır.Birçokülkede,karakullanımınınplanlanmasıulusal,bölgeselveyerelbelediyelerinsorumluluğun-dadır.Herhavaalanınkendicoğrafi,siyasi,ekonomikvetarihiözelliklerivardırvetekbirkarakullanımıplanlamaveyönetimyaklaşımıbulunmamaktadır.Uyumlukarakullanımıplanlamasıveyönetimi,havaalanlarıetrafındakigürültüetkisininenazaindirilmesinevetrafikbüyümesininhimayeedilmesineyardımcıolmaktadır.

Peyzaj: Peyzaj,birhavaalanındaçalışan,birhavaalanınaseyahatedenveyabirhavaalanıyakınındayaşayaninsanlariçinçevreninkalitesiniiyileştirebilmektedir.Çevredüzenlemesiayrıca,yerelbelediyeler,yerelotoriteler,çevresel hayır dernekleri ve toprak sahipleri ile ortaklıklar geliştirildiği taktirdehavaalanın etrafındaki topluluğaentegreedilmesindebirroloynayabilmektedir.


Malzemeler: Tehlikeliatığınvekimyasallarınidaresiveişlemlerineözelolarakdikkatedilmekzorundadır.Tok-sinkimyasallar,ağırmetaller,vs.gibiçevreyezararlımateryaller,mümkünolduğunca,dahasorumlualternatiflerledeğiştirilmelidir.

Su tüketimi: Birhavaalanındasutüketimininazaltılması,subakımdanverimliolanteçhizatıntesisedilmesiyle(örneğineskisıhhitertibatındeğiştirilmesi)vesusarfiyatlarınıdüşürmelerikonusundahavaalanıkiracılarınavedi-ğerhavaalanıkullanıcılarınateşviklersunarakveyabunlarıetkilemeninbaşkayollarınıbularaksağlanabilir.Diğerbirseçenek,yağmursuyundanyararlanmakveyasuyudolaştırmak/gerikazanmaktır.

Su kalitesi: Sukalitesininyönetimivesukirliliğininönlenmesiçeşitliyollardansağlanabilir.Yerelsuyollarınıselevekirlenmeyekarşıkoruyanbüyükaltyapıprojelerigeliştirilebilir.Personelbilinciveeğitimprogramları,dik-katsizdavranışıvekazalarıönlemekiçinönemlidir,vekesintalimatlarvekontroller,potansiyelkirleticilerindoğruşekildeyokedilmesinivedrenajsistemlerinindoğrukullanılmasınısağlayabilir.

Kirlilikseviyeleriniizlemekiçin,ikmalvebakımyerlerindetoprakvesukalitetestlerininyapılmasıtavsiyeedil-mektedir.Sukirliliğiriskiniazaltmakiçinuçaklarözelolaraktasarlanmışkapalıalanlardayıkanmalıvebuzdanarın-dırılmalıdır.

Atık yönetimi: Birçokhavaalanıatıkişlemlerinihavayolları,perakendecilervekiracılaradınagerçekleştirdi-ğinden,atıkyönetimineilişkinçözümlergenelolarakhavaalanınticariortaklarınıkapsamakzorundadır.Buortaklar,atıkoluşumunuazaltmayaveişletimselolarakuygulanabilirolduğudurumlardageridönüşümeyönelikteşvikedil-melidir.Gözönündebulundurulacakdiğerönlemler,gerikazanılanmalzemeninveatığıntoplandıktansonraneşe-kildeyokedileceği–vedeyakıt,kimyasalatık,tehlikelimaddelerveyağsızıntılarındankaynaklananhava,zeminvesukirliliğiriskinienazaindirecekuzmanlaşmışeğitimvefarkındalıkprogramlarıdır.

1.3. IATA TAVSİYELERİ

E1.IR1 Çevre Politikası

IATA, toplumun bundan sonraki çevresel ilerlemeye yönelik beklentilerini tamamen kabul etmekte ve bu ilerle-meyi teknolojik gelişmeler, daha sıkı standartlar ve işletme gelişmeleri gibi mümkün olan tüm olanaklarla sağlamaya kararlıdır. İyi uygulamalar ve isteyerek alınan önlemler de teşvik edilmektedir, emisyon ticareti planlarının uzun va-dede rolünün değerlendirilmesi gibi. Ancak sanayi, hem ekonomik hem de çevresel açıdan etkili görülmeyen ve hatta uluslararası hukuka aykırı olabilecek çevre vergilerinin ve bedellerinin kullanımına şiddetle karşıdır.

E1.IR2 Verimli Apron Tasarım Özellikleri

Uçakların yakıt tüketimini ve emisyonlarını azaltma gayreti içinde, pistlerin uzunluğu ve coğrafi konumu müm-kün olduğu her yerde optimal düzeye getirilmelidir. Amaç, kalkış ve iniş prosedürleri sırasında uçak verimliliğini azami düzeye çıkarmak olmalıdır.

ICAO Annex 14 madde 3.8’e uygun olarak tasarlanması gereken hızlı çıkış taksi yollarının tasarımına özellikle dikkat edilmelidir. Şekil 3-2, Hızlı Çıkış Taksi Yolu’nun gereklilikleri özel dikkatle izlenmelidir.

E1.IR3 Ticari Ortak Çevre Stratejisi

Havaalanı operatörleri, tüm tehlikeli maddelerin havaalanındayken doğru kullanılıp yok edilmesini sağlamak üzere havayolları, yer bakım kuruluşları, uçak yakıt tedarikçileri, ve de su şirketleri ve bina elektrik ve gaz tedarik-çileri, vs. gibi ticari ortakları ile aktif olarak çalışmalıdır.

Havaalanı operatörü ve tüm ticari ortakları, belirli enerji verimliliği hedefleri geliştirerek havaalanın işletme verimliliğini sağlamak üzere birlikte çalışmalıdır.


BÖLÜM

2SOSYALVESİYASİ

KONULAR


2.1. GİRİŞ

Dünyanınheryerindekihavaalanlarımevcutvegelecektekitalebikarşılamayahazırolmakzorundadır.Ancakbirçoğugittikçeartaraktamkapasiteileçalışmaktadır.Bununsonucunda,kapasiteninboşaltılmasıiçintrafikyakın-daki ikincilhavaalanlarınaaktarılmakzorunda,yenipistlerve terminaller inşaedilmekdurumundaveyayepyenihavaalanıyerleribulunmakzorundadır.

Yenibirhavaalanıplanlandığındaveyaönemlibirgenişletmeöngörüldüğünde,budeğişikliğinyalnızcahava-alanınıkendisınırlarıdahilindeneşekildeetkileyeceğideğil,çevredekihalküzerindekietkininneolacağıdagözönündebulundurulmasıönemtaşımaktadır.Gerekenözengösterildiğitaktirdehavaalanlarıyereltoplumsaldokuyayeterinceentegreedilebilir.Örneğin,havaalanıfaaliyetlerindenkaynaklananhususivetoplutaşımaaraçlarınıntra-fiğine(örneğinyolcular,kargo,personel,vs.)ilişkinaraştırmalargerçekleştirilmeliveyerleşimbölgeleriüzerindekiolumsuzetkilerinenazaindirilmesineyönelikçevreselkarayoluağıtasarlanmalıdır.Gerçektende,havalanındakikaraaraçlarınıntrafiğininolumsuzetkilerinin(gürültüvekirlilik),uçaktrafiğinindahafazlabilinenolumsuzetkile-rindengenellikledahakötüolduğukabuledilmektedir.

Yenihavaalanıprojelerininuygulanması,havaalanıkapasitesinoksanlığınınartıkgelecektekihavataşımacılığıbüyümesikarşısındakibaşlıcaengelolaraktanımlanmasınarağmengiderekdahadazorlaşmaktadır.Bununbaşlıcasebebi,havaalanlarınınçevresindekiyerelhalkıngiderekartanmuhalefetivedehükümetikarmaşıkonayprosedür-leriniuygulamayakoymayazorlayanbaskıgruplarıdır.Sonuçolarak,havataşımacılığıkapasitesitalebingerisindekalmaktaolup,böylelikletrafiktıkanıklığınıvegecikmeleri,enerjikullanımını,masraflarıveemisyonlarıartırmaktavedemüşterimemnuniyetinidüşürmektedir.

Birhavaalanınıgeliştirirkenoluşançelişikdurumlarsıklıkla,doğrukarakullanımıplanlamasınınveyönetimininbulunmamasınınneticesidir.Hükümetlerveyerelbelediyeler,-iyiulaşımınvediğertesislerinyenimukimleriçinçekiciolmasınarağmen–gelecektekisorundankaçınmaküzereyerleşimalanlarınınhavaalanlarıçevresindeinşaedilmesiniengellemesorumluluğunasahiptir.Bunedenle,artanhavatrafiğindenetkilenenlerinmenfaatleri,çevreüzerindekiilgilietkiler,vebirhavaalanınekonomikrefahveistihdambakımındanbirbölgeyegetirdiğigenelkabulgörmüşverakamlarlaifadeedilebilenyararlararasındahassasbirdengekurulmakzorundadır.

Uzunvadeliplanlama,yönetimvedikkatliyandaşlık,kapasiteyikoruyabilmelerivetalebiemniyetlivesürdü-rülebilirkalkınmayoluylakarşılayabilmelerinisağlamaküzerehavaalanlarıiçingereklidir.Bununyanısırahavaa-lanları,karşıkarşıyabulunduklarıkaçınılmazçevrebaskılarınaçözümlerbulmaküzerediğerpaydaşlarlabirlikteçalışmayahazırolmalıdır.


2.2. ORTAKLIKLARIN ÖNEMİ

Havataşımacılığının,ekonomininenhızlıbüyüyensektörlerdenbiriolduğugözönündebulundurulduğunda,sanayiinintamamı,veözelliklehavaalanlarıiçin,sözkonusumücadele,havacılığın,ekonomik,çevreselvesosyaldüşüncelerarasındauygunbirdengeylesürdürülebilirbirşekildebüyümesinisağlamaktır(bakınızE.2.3Sürdürüle-bilirKalkınma).

Havataşımacılığınınbüyümesindendoğançevreselhususlarçokboyutluvekarmaşıktır.Bunedenle,yerel,böl-geselveküreselkoordinasyondurumlarınınçözümlenmesineyardımcıolduğundankararalmadamüşterekkatılımesastır.Çözümlerenmuhtemelolarak,mümkünolduğuncafazlailgilipaydaşarasındakikoordinelihareketveortak-lıklarlabulunmaktadır.Havataşımacılığısektöründekipaydaşlarmuhteliftirveimalatçıları,havayollarını,havayoluoperatörlerini,havaseyrüseferhizmetlerisağlayıcılarını,hükümetleri,siviltoplum(komşukuruluşlarveSivilTop-lumÖrgütlerini),mimarları,planlayıcılarıvearaştırmakuruluşlarınıkapsamaktadır.

Farklıkonularıfarklıdüzeylerdeelealmaküzerebupaydaşlararasındaçeşitliortaklıklarkurulabilir.Bazıör-nekleraşağıdakigibidir:• Çevreseletkileridahadaazaltmakvehavataşımacılığınınsosyo-ekonomikyararlarını(istihdam,ticarifaaliyet-

lerinyaratılması,kültürelsponsorluk,vs.bakımından)dahaiyiyaymaküzerehavaalanlarıetrafındakitopluluk-larla yerel ortaklıklar.

• Özellikledemiryolu ilehavaarasındaolmaküzere,birdenfazla taşıma türününkesintisizkullanımına ilişkinçözümlergeliştirmekamacıyladiğer taşıma şekilleriyle bölgesel ortaklıklar.Kısamesafeliuçuşlarınveyük-seksüratlitrenlerintamamlayıcıvekoordinelioperasyonlarımevcutimkanlarınenakılcışekildekullanılmasınısağlarken,tahsisedilmişdemiryolubağlantılarıhavaalanlarınayerdenerişimibüyükölçüdekolaylaştırabilirvedeyoltrafiğiemisyonlarınıazaltabilir.

• Seragazemisyonlarınıküreselölçekteazaltmakamacıyladiğer sanayilerle küresel ortaklıklar.Sanayilerara-sındaaçıkemisyonticaretiplanları,ICAOtarafından,ilerikideğerlendirmeyetabiolarak,havacılıkiçinpotansi-yelbiruzunvadeliçözümolaraktanımlanmıştır.

• Gelişendünyadaulaşımerişilebilirliğinivemobiliteyigeliştirmekamacıylagelişime yönelik evrensel ortak-lıklar. Havataşımacılığı,fakirliğinyokedilmesindetemelbirroloynayanturizminveticaretingeliştirilmesiiçinvazgeçilmezdir.

• Farklıpaydaşlarıntamamlayıcıbecerileribirleştirilerekveortaklıklaryoluylaçabanınçoğaltılmasınıortadankal-dırarak,havacılığınsürdürülebilirbirşekildebüyüyebilmesinisağlayanesaslısonuçlareldeedilebilir.

2.3. SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

Sürdürülebilirkalkınmakonusu,buönemlikamusalsorunacevapvermegereğininbilincindeolanhavaalanları,havayollarıvehükümetlerarasındagiderekdahafazlasosyalvesiyasiönemkazanmaktadır.Çağdaştoplumdahe-pimiz,ekonomikkalkınma,sosyalilerlemeveçevreselsorumluluk–sürdürülebilirliğinüçdireği–arasındadoğrudengeninkorunmasınıgerektirensürdürülebilirliksorunuilekarşıkarşıyabulunmaktayız.

Havataşımacılığısanayii,küreseltoplumumuzunsürdürülebilirkalkınmasınadeğerlivebenzersizbirkatkısağ-layanbirsanayininiyibirörneğidir.Pazarlaraverimliveuğraşılırerişimiiçermektedir–böylelikleyaşamstandart-larınıiyileştirirveekonomikkalkınmayıbesler-,kibunlar,bunakarşılık,yoksulluğuyoketmektevedahaazçevre-selbozulmayavedahasürdürülebilirbirdünyayayolaçmaktadır.

Sürdürülebilirkalkınmapolitikaları,havaalanlarının“geleceknesillerinkendiihtiyaçlarınıkarşılayabilmelerin-


denödünvermeksizingünümüzihtiyacınıkarşılayan...¹”şekillerdeoperasyonlarınıyürütmelerinivegelişimigerçek-leştirmelerinigerektirmektedir.Budemektirki,örneğin,havaalanıkapasitesiyalnızcateknikbakımdantanımlana-mazvehavaalanıaltyapısınınveişletmekararlarınınçevreselvesosyalaçıdankabulüneyönelikgereksinimidikkatealmakzorundadır.

Bunedenle,günümüzdehavaalanlarıgelecekiçinplanyapmakvekontrolsüzkapasitegenişlemeleriiledevametmekyerinesürdürülebilirkalkınmafırsatlarınıvesorunlarınıdikkatealmakzorundadır.

‘Sürdürülebilirliğinüçdireği’,havaalanlarıiçinaşağıdabelirtildiğiüzerefarklışekillerdegeçerlidir.Havaalan-ları,sürdürülebilirkalkınmayayükseköncelikkazandırmalıvebununteşvikedilmesindevehavaalanıpolitikalarına,programlarınaveoperasyonlarınaentegreedilmesindebirliderlikrolüüstlenmelidir.2

E2.3.1 Sosyal Sürdürülebilirlik

Sosyalsürdürülebilirlik:

• Günlük yaşam kalitesi üzerindeki direkt etkileri tanımaktadır: Havataşımacılığı,birçokinsanınyaşamkali-tesindebirkilitunsurdur–bunagöre,havataşımacılığıpolitikalarınıninsanlarüzerindedirektbiretkiyesahiptirvefarklıtopluluklarınvebölgelerinözelliklerinidikkatealmakzorundadır.

• Emniyeti ve sağlığı korumanın öneminin altını çizmektedir: Havataşımacılığısistemleri,insanlarınemniye-tinikoruyacakbirşekildetasarlanıpişletilmekzorundadır–buda,kazalarınönlenmesinevehavataşımacılığınolumsuzsağlıkveemniyetetkileriniazaltmayayönelikbirsorumluluğuimaetmektedir.

• Daha fazla erişimi ve seçeneği desteklemekte: Havataşımacılığı,insanlaradiğeryerlere,mallarıvehizmetleremakulbirerişimolanağısağlamalıdır–kibuda,eksıklıklarvegüzergahlar,geliştirilmişhizmetler,dahadaçeşit-lendirilmişhavataşımacıları,vs.dahilolmaküzeregeliştirilmişveçeşitlendirilmişhavahizmetlerininteşvikiniimaetmektedir.

E2.3.2 Ekonomik Sürdürülebilirlik

EkonomikSürdürülebilirlik:

• Ulusal ekonomiyi destekleme konusunda mümkün olduğunca verimli olan bir hava taşımacılığı sanayiye yönelik ihtiyacı kabul etmektedir –kibuda,havaalanıpolitikalarının,programlarınınveuygulamalarının,ekonomiyive sanayininverimliliğinive rekabetedebilirliğinidesteklemeküzereyenilikçiolmasıgerektiğiniimaetmektedir.

• İnsanların ve malların hareketi için oluşturulabilir bir hava taşımacılığı sanayi için ihtiyacı kabul etmek-tedir – kibuda,havaalanıpolitikalarının,programlarınınveuygulamalarının,havaalanıimkanvehizmetlerinineldeedilebilirolmalarınısağlayacakyenilikçifinansmanaramalarıvemasrafsızçözümleriuygulamayakoyma-larıgerektiğiniimaetmektedir.

• Kullanıcılara ve topluma sağlanan imkan ve hizmetlerin tam maliyetlerini ve yararlarını yansıtacak şekil-de fiyatlandırılmış olan bir hava taşımacılığı sanayiine yönelik ihtiyacı kabul etmektedir.

E2.3.3. Çevresel Sürdürülebilirlik

ÇevreselSürdürülebilirlik:

• Doğal kaynakları koruma ve muhafaza etmenin önemini kabul etmektedir – kibuda,havaalanlarının,sağ-lıklıçevreselvekoruyucuuygulamalardabulunmakzorundaolduğunuvehavaalanıgelişimininkara,su,enerjivediğertabiikaynaklarıverimlibirşekildekullanmakzorundaolduğunu,vehayatidoğalhabitatlarıkorumak,

2 Sürdürülebilirkalkınmanın,ÇevreveKalkınmaDünyaKomisyonu,BrundtlandRaporu,1987’yegöretanımı.


biyolojikçeşitliliğimuhafazaetmekvehasarıonarmakzorundaolduğunuimaetmektedir.

• Gürültüyü, emisyonları ve kirliliği, oluşmadan önce önlemenin önemini kabul etmektedir – kibuda,hava-alanlarının,sanayininihtiyaçlarının,kirleticilerdenveatıklardankaçınanveyabunlarıenazaindirenbirşekildeyerinegetirilmesinisağlamak,veinsansağlığına,küreselısınmayaveçevreyeyönelikgenelriskiazaltmaküzereçalışmalarıgerektiğiniimaetmektedir.

• Örnek ve çevresel yönetim ile idare edilen havaalanı yönetimine ilişkin önemi kabul etmektedir – kibuda,havaalanlarının,çevreselyönetimsistemlerini,dahiliişletimuygulamalarınınsürdürülebilirkalkınmayıdes-tekleyecekşekildesürekliolaraktasfiyeetmelerigerektiğiniimaetmektedir.Bununyanısıra,havaalanlarıyeniteşebbüslerinpotansiyelçevreseletkilerinidikkatealmalıvegayrimenkulvarlıklarınariskyönetimivegerekliözeniuygulamalıdır.

Sürdürülebilirliğeyönelikyenibirşevk,Johannesburg’dagerçekleştirilenSürdürülebilirKalkınmayailişkinBir-leşmişMilletler2002DünyaZirvesi(WSSD)’nde,şirketsorumluluğuvehesapvermeyükümlülüğüvedekamusal-özelortaklıklarteşvikedilerekgetirilmiştir.Hükümetlerle,diğerpaydaşlarlavesiviltoplumtemsilcileriylebirlikteçalışmak,sürdürülebilirkalkınmanınyerel,bölgeselveküreseldüzeylerdeiyiyönetim,eniyiuygulamaveisteyerekyapılananlaşmalarlasağlanabilmesiamacıylaesastır.

2.4. HAVAALANI PAYDAŞ ORTAKLIKLARI VE İNİSİYATİFLERİ

Yereldüzeydekisürdürülebilirliktartışması,havaalanlarıiçinenönemliolanıdır,çünkü–kabullerinimuhafazaetmekamacıyla–yerelyerleşikhalkileiyiilişkilerinkorunmasıhavaalanıvehavayolugelişiminidoğrudanetkile-mektedir.

Havaalanları,artanistihdamveartanekonomikfaaliyetbakımındançevredekitoplumüzerindeolumluetkileryaratmaktadır.Havaalanları,iyientegreedildikleritaktirde,kendileriniçevreleyentopluluklarınsağlıklıkalkınması-nakatkıdabulunabilmektedir.Olumluyönlerininvurgulanmasıvekamutarafındanbilinmesi,birhavaalanınbiralaniçindeayaktakalmasıiçinçokönemlidir;örneğin,havaalanınmevcutolmamasıdurumundasözkonusuolmayacakavantajlar.

Bunedenle,havaalanlarıiçinençokönemtaşıyanortaklıklar,yereldüzeydekisorunlarıelealanlardır;örneğinhavaalanları,yereltopluluklar,SivilToplumÖrgütlerivediğermenfaatgruplarıarasındakiortaklıklar.Yereldüzey-dekisorunlar,örneğin,çevre ile ilgilikamuyuilgilendirensorunları(yerelhavaemisyonlarıvegürültü),çevreseletkileridahadaazaltmaarzusunu,veyahavataşımacılığınınsosyo-ekonomikyararlarınınetraftakitopluluklaradahaiyiyayılmasını(istihdam,ticarifaaliyetlerinyaratılması,kültürelsponsorluklar,vs.bakımından)içerebilmektedir.

Yereltopluluklarınkabulünüartırmakamacıylaçeşitlihavaalanları,özelliklegürültüyeveemisyonlarakarşıdu-yarlılığınsonyıllardaartmışolduğuAvrupa’dabusorunayönelikbelirliinisiyatiflerbaşlatmışlardır.Yereldüzeydekisorunlarayöneliktipikyereldüzeydekiçözümlereilişkinbazıörnekleraşağıdakigibidir:

• Yenilikçi katılım prosedürleri: bunlar,kapasiteiyileştirmeleriilegürültüyekarşıkoruyucuönlemlerarasındakikoordinasyonunüstesindengelmekamacıylailgiliyerelpaydaşlarıilgilendirmektedir.Görüşmeler,aracılıkpro-sedürlerivedengeleme,kullanılanbaşlıcaaraçlardır.

• Dengeleme planları: bunlar,havaalanlarınınetrafındakikomşutopluluklaradengelemesağlamaküzereişlerinyaratılmasınıveyeniparatoplamamekanizmalarının(örneğinhavaalanıveilgilihavataşımacılığıgelirleriyo-luyla)uygulanmasınıkapsamaktadır.

• Kara kullanımı yönetimi ve planlaması: havaalanıoperatörüne,havaalanını,gürültühakkınaşikayetetmelerimuhtemelyenimukimlerdenkorumakamacıylayeterincetoprağı“nötrleştirme”olanaklarıverilmelidir.


• Havaalanlarına raylı bağlantıların geliştirilmesi:havaalanlarınakarayoluylaerişimyerelkirliliğiartırmakta-dır.Havaalanıoperatörleri,raylıbağlantılarınıngeliştirilmesiniaraştırmalıdır.

• Toplum inisiyatiflerinin geliştirilmesi: havaalanları,yerelkültürelvesportifolaylaradesteksağlayabilir,spon-sorluk imkanlarınıkolaylaştırabilir,yerelçocuklar içinburssağlayabilir,yereleğitimprojeleri içinfon teminedebilir,vs.


E2.IR1 Ticari Ortaklık Programları – Paylaşılan Havaalanı Kapasitesi ve Kaynakları

Tamamlayıcı becerilerin ve hizmetlerin birleştirilmesiyle ve gayretin ortaklıklar yoluyla çoğaltılmasının ortadan kaldırılmasıyla, havacılığı sürdürülebilir bir şekilde kalkındırabilecek önemli sonuçlar elde edilebilir.

Havaalanı operatörleri ve direkt ticari ortakları, havaalanı ekipmanı kullanımının, alanın ve verimliliğin azami düzeye çıkarılmasını sağlama gayretiyle havaalanı hizmetlerini paylaşmak üzere birlikte çalışmalıdır. Havaalanı yer taşıma araçlarının kullanımı iyi bir örnektir. Bu araçlar genellikle paylaşılabilir, ve havayollarının ve yer bakım ku-ruluşlarının bunu yapmalarına olanak sağlayacak inisiyatifler ve ticari ilişkiler geliştirilmelidir.

E2.IR2 Sürdürülebilir Kalkınma

Havaalanları, bir sürdürülebilir kalkınma stratejisi kullanarak geleceklerini planlamak zorundadır. Havaalan-ları, yalnızca yıldan yıla büyüme tahminlerini karşılamak üzere genişletilmemelidir. Havaalanları, operasyonlarının büyüklüğünü ve nihai karmaşıklığını artırmaya girişmeden önce işlemleri ve ortak işleri modernleştirmeye gayret etmelidir. Havaalanı işlemlerinin gerçekleştirilmesindeki etkinlikler, son opsiyona (daha fazla altyapı inşa etme) geçmeden önce sürekli olarak tasfiye edilmeli ve daha verimli hale getirilmelidir.

Havaalanları ve birincil ticari ortakları, gerçek kapasite artırımı gerekli olduğunda sağlanabilmesi amacıyla havaalanı operasyonunu optimal düzeye getirmek üzere ortaklıklar halinde çalışmalıdır. Bu hareket tarzının, havaa-lanı ve tüm kullanıcıları için de iyi ticari anlam taşıdığı da dikkate alınmalıdır.


BÖLÜM

3GÜRÜLTÜ


3.1. GİRİŞ

Gürültürahatsızlığısubjektifbirkonudurveyalnızcabirhavaalanınıçevreleyentoplumüzerindeyerelbiretki-yesahipolarakdeğerlendirilebilir.İnişler,kalkışlarvetaksiyapmagibiuçakhareketleri,vedeyerbakımfaaliyetle-ri,havaalanınçevregürültüetkisinekatkıdabulunmaktadır.Havaalanınıngenelgürültüetkisiniazaltmayavehafif-letmeyeyönelikgayretler,eldekitümönlemleringözönündebulundurulmasıvedeğerlendirilmesiyledengelibirşe-kildeidareedilmeliveuygulanmalıdır.

3.2. UÇAK GÜRÜLTÜSÜ

UygunICAOstandartlarınınvetavsiyeedilenuygulamaların(SARPS)geliştirilmesi,tümdünyadaimalatçılarınvetaşımacılarıngerekliliklerindekitutarlılığısağladığındanvemuhafazaettiğindenhavacılıksanayiiiçinönemlidir.

Gürültüaltıjetuçaklarınınsertifikalandırılmasınayönelikuluslararasıgürültüstandartları,ilkolarak1969yı-lındaICAOtarafındanortayakoyulmuşveChicagoKonvansiyonu’naaitAnnex16,CiltI’deyayınlanmıştır.Bölüm2standardı,1976yılındadahaağırbirBölüm3standardınıngetirilmesiyletamamlanmıştır.YenibirBölüm4stan-dardı2001yılında,2006’danitibarenyeniuçaktiplerineuygulanmaküzerekabuledilmiştir.Bununötesinde,ICAOKongresi,1995ile2002arasındaBölüm2uçaklarındanilericiaşamayıgetirmehakkınımünferitDevletlereverme-yikabuletmiştir.

Emisyonlarlailgiliolarak,uçakgürültüsüneyönelikICAO’nunuluslararasısertifikalandırmarejimi,standart-larınderecelendirilerekağırlaştırılmasıylauçaklarıngürültüperformansındaönemliiyileştirmelergetirmiştir.70’liyıllardanbuyana,uçaklardangelengürültüenaz%75oranındaazalmışolup,sanayi,gürültünündahadaazaltılma-sıiçingayretlerinisürdürmektedir.

Gürültüyönetimiamacıyla,birhavaalanınıçevreleyengürültünün“objektif,ölçülebilirkriterlerevediğerilgi-lifaktörlere¹”dayanarakdeğerlendirilmesigerektiğiuluslararasıdüzeydekabulgörmektedir.Budeğerlendirmeninsonuçları,havaalanlarındagürültüyönetimineyönelikDengeli Yaklaşım’ınyöntemlerinidikkatealanbirşekildeelealınmalıdır.

Gürültüsorunlarıilekarşıkarşıyaolanhavaalanları,gürültüilebağlantılıhavaalanıbedellerikoyabilir.Sözko-nusubedeller,uçaklarınsertifikalandırılmışgürültüperformansınadayanmalıvegürültühafifletmeveönlemetedbir-lerineyönelikmaliyetlerdenfazlasınıtahsiletmemelidir.Gürültüyebağlıbedellerinuygulanması,ICAOtarafındangeliştirilenveHavaalanlarıveHavaSeyrüseferHizmetlerineaitBedellereilişkinICAOPolitikaları(Dok.9082),paragraf30’dayeralanbelirliilkelereuymalıdır.3

3 ICAOKongreKararıA33-7,EkC,Paragraf2(b)(1).


E3.2.1 Gürültü Yönetimi

ICAODengeli Yaklaşım konsepti,havaalanlarına,münferithavaalanlarındakiuçakgürültüsüsorunlarınıçevreyeduyarlıveekonomikbakımdansorumlubirşekildeelealmakveidareetmeküzerekullanılacak,mutabıkkalınmışbirmetodolojisağlamaktadır.

GürültüyönetimineDengeli Yaklaşım,dörtanaunsurukapsamaktadır:

1. Gürültününkaynağındanazaltılması.

2. Karakullanımınınplanlanmasıveyönetimi.

3. Gürültüyüsusturmaoperasyonuprosedürleri.

4. Uçaklarailişkinişletmesınırlamaları.

Buyaklaşım,münferitbirhavaalanıgürültüdurumunailişkinbirdeğerlendirmeden,gürültüetkisiniazaltmakiçinmevcutpotansiyeltedbirlerinbelirlenmesinden,buönlemlerarasındakienmasrafsızçözümüoluşturmaküze-rebirkarşılaştırmalıekonomikveçevreseldeğerlendirmeden,paydaşlarlatamkonsültasyondan,öngörülenönlem-lerinkamuyauygunşekildebildirilmesinden,ulusalotoriteleringözetiminden,vetümilgilitaraflarıiçeren,ihtilafla-rınçözümlenmesineyönelikbirmekanizmadanoluşmaktadır.Hedef,özellikle,objektifkriterlerkullanarak,dörtun-surarasındanenmasrafsızönlemiveyaönlemleriseçerek,gürültüproblemlerinimünferithavaalanıesasınadayana-rakelealmaktır.

Gürültünün kaynağından azaltılmasının, ICAO’nınUluslararasıSivilHavacılıkKonvansiyonu’naaitAnnex8,Uçakların Uçuşa Elverişliliği,veAnnex 16, Çevre Koruma Cilt 1 Uçak Gürültüsün’desunulanstandartlara ve tavsiye edilen uygulamalara uygun olarak düzenlenmesi önerilmektedir. ICAOçevreselstandartları,uçaklarailişkinmevcutteknolojiyidahiletmekteveuçakperformansıbakımındanifadeedilmektedir–yanibiruçağınölçü-lengürültünün,tanımlanmışbiruçakkütlesi¹içinbeyanedilenbirdüzeyeulaşıpulaşmadığışeklinde.

Gürültününkaynağındanazaltılması,yenistandartların,veyayeni,dahagürültüsüzuçaktipleriningeliştirilmesiilesınırlıdeğildir.Biruçaktipininyaşamdöngüsüesnasındateknolojikiyileşmeninbirsonucuolarakdaeldeedile-bilir.Bununyanısıra,filomodernizasyonununilerlemehızıveoperatörlertarafındanbirhavaalanınaentegreedilme-sidikkatealındığında,filonunohavaalanındakigenelgürültüperformansınıniyileştirilmesiilesonuçlanacaktır.Birhavaalanındaişleyengürültüperformanseğilimivefilokarışımıbunedenleherhangibirgürültüdeğerlendirmesin-degözönündebulundurulmalıdır.

Kara kullanımı planlaması ve yönetimi, konutlar,okullarvehastanelergibiuyuşmayankarakullanımınıhava-alanıçevresindenuzaklaştırmayı,vesınaiveticarigelişimgibiuygunkarakullanımınıteşviketmeyiamaçlamaktadır.4

Havaalanlarıçevresindekigürültüsorunu,ancakhafifletilmesineyöneliktümmuhtemelolanaklarınizlenmesiyleçözülebilir,vedoğrukarakullanımıplanlamasındaneldeedilebilenyararlarçözümebüyükölçüdekatkıdabulunabi-lir.Havaalanlarıetrafındakidoğrukarakullanımıiçinzararlıolandurumlarıdüzeltmeyeyönelikgayretler,sözkonu-sutedbirlerinetkinolmasıiçingereklisürenedeniylegözardıedilemez.Budurumözellikle,mevcuthavaalanlarınakarakullanımıplanlamasıuygulamalarıiçinuygundur,kibuuygulamalarda,anındakarakullanımıdeğişikliklerininyapılabilmesininsınırlıolduğukabuledilmekte,fakathavaalanısınırınayaklaştıkçauçakkaynaklıgürültüazaldığın-danvegürültükontürleriuzaklaştığındanuyumsuzkarakullanımlarınaaitekengellemelerinönlenmesideönemlidir.

Karakullanımıplanlamatekniklerininyenihavaalanlarınıngeliştirilmesinedoğruuygulamasındanönemliya-rarlarsağlanmalıdır.Doğrukarakullanımıplanlamasındanveyönetimindençıkarılandeğerküçümsenmemelivebuyararlıaletedahafazladikkatedilmesigerektiğineinanılmaktadır.

Havaalanıçevrelerinindoğru imarı,engellemeenaza indirilecekseveçevreselyararlarmuhafazaedilecekseesastır.İmarnormaldehavaalanınyetkialanınagirmediğinden,yerelvebölgeselotoritelerleyakınkoordinasyonge-

4 Uçakkütlesinormaldeuçağınmaksimumkalkışağırlığıdır(MTOW),fakatmaksimuminişağırlığının(MLW)kullanılabileceğidurumlarvardır.


rekmektedir.İmar,havaalanıtarafındanseçilengürültüendeksine,geliştirilenveprojelendirilengürültükontürlerine,vegürültüdenetkilenenkişilerinsayısınatabiolacaktır.

Mevcutkarakullanımplanlamaveyönetimtedbirleriaşağıdakişekildekategorizeedilebilir:

(a)Planlamaaraçları:genişkapsamlıplanlama;gürültüimarı;parselmevzuatı;imarhaklarınındevri;veirtifakhakkınıniktisabı.

(b)Hafifletmearaçları:yapımkanunları;gürültüyalıtımıprogramları;toprakiktisabıvebaşkabiryerdeiskanı;işlemyardımı;gayrimenkulifşası;vegürültübariyerleri.

(c)Maliaraçlar:sermayeartışları;vergiteşvikleri;vegürültüileilgilihavaalanıbedelleri.

Gürültüyü azaltma işletim prosedürleri, hemuçuşhalindehemdeyerde,otoriteler,birhavaalanınbelirliyer-lerindealgılanangürültüdüzeyiniazaltarakgürültüdenetkileneninsanlarınsayısıenazaindirmeyihedeflemelidir.Buprosedürler,kontürlerinbiçiminivebüyüklüğünüdeğiştirerekgürültükontürünün(havaalanıetrafındakinüfusdağılımınagöre)optimaldüzeyegetirilmesiiçinkullanılabilir.

Emniyet,havacılıktaenöncelikliunsurkalmaktavehavaalanları,onaylanmışgürültüazaltmaişletimprosedür-lerininkullanımınınyanısıra,belirlibiroperasyonuetkileyebilecektümfaktörlerigözönündebulundurarakgerekliuçuşemniyetininmuhafazaedilmesinisağlamakzorundadır.Bunlar,hava,topografi,pistşartları,mevcutseyrüseferyardımcıları,vs.’yikapsamakta,fakatbunlarlasınırlıdeğildir.

Birgürültüsorunuteyidedildiğinde,mevcutgürültüazaltmaişletimprosedürleri,ICAOPANSOPS¹’desunulantavsiyeileuyumluolmasışartıyla,aşağıdakilerinkullanılmasınıiçerebilir,ancakbunlarlasınırlıdeğildir:

(a)Tercihlipistler.

(b)Kaydırılmışeşikler.

(c)Gürültütercihlirotalar.

(d)Gürültüazaltmakalkışveyaklaşmaprosedürleri.

(e)SürekliAlçalarakYaklaşma(CDA)gibiinişprofilleri.

(f) İnişsırasındageriitmekuvvetikullanımınınenazaindirilmesi.

Prosedürleriseçerken,çevreselyararların,kullanılanprosedürüntipineticesindegürültüdağılımındakipotansi-yeldeğişmenedeniyledeğişebileceğidikkatealınmalıdır.Bu,özellikleçevreselgelişmelerinkorunmasıiçintamam-layıcıönlemleralınmadığıtaktirde,başkayerdeyenisorunlarınoluşmasınanedenolabilir.Bunedenle,paydaşların–havaalanları,havayolları,havaseyrüseferhizmetsunucularıveyerel toplulukların–gürültühedeflerivedoğanprosedürlerkonusundamutabıkolmalarıesastır.

İşletme sınırlamaları, biruçağınbirhavaalanınaerişiminisınırlayanveyaazaltan,gürültüileilgiliherhangibirönlemolaraktanımlanmaktadır.Havaalanındakitanımlanmışgürültüsorunudeğerlendirilirken,işletmesınırlamala-rı,gürültüsorununuhafifletmeküzereuygulanacaktedbirlergrubununbirparçasıolabilir.Ancakişletmesınırlama-larıuygulanmadanveyagüncellenmedenönce,diğertedbirlerdenkazanılanmuhtemelyararlartamamengözönündebulundurulmalıdır.Yetkiliotorite,herhangibirişletmesınırlamasının,ancaksözkonusuönlem,beklenenyararlaravemuhtemelolumsuzetkilereilişkinöncedenyapılmışbirdeğerlendirmeiledesteklendiğindekabuledilmesinite-minetmelidir.

İşletmesınırlamalarının,birhavaalanındakiengürültüyüuçağınhareketlerininsınırlandırılmasınaveyayasak-lanmasınayolaçtıklarındangürültüikliminikısavadedeiyileştirebileceklerikabuledilmektedir.Ancakişletmesınır-lamalarıilekazanılanyararlarıdengelememekamacıyla,karakullanımyönetimiönlemlerigibiekönleyicitedbirlerdeaynıandaalınmalıdır.Buönlemlerkombinasyonu,birhavaalanıetrafındakigürültüiklimininsürekliolarakiyi-


leştirilmesininşartıdır.Gerçektende,buönlemler,karakullanımıplanlamaveyönetimininyokluğu,işletmesınır-lamalarıgürültüikliminiiyileştirdiğigibişehiristilasınındevametmesineimkanverdiğitaktirdeetkisizolacaktır.5

Diğerönlemlerleilgiliolarak,işletmesınırlamaları,şeffaflığın,maliyetverimliliğinin,ayrımgözetmemeninte-melilkeleriverekabetbozuculuğunönlenmesibakımındantutarlıveobjektifbirşekildedeğerlendirilmelidir.Mev-cutvegelecektekihavayolufilolarıüzerindekipotansiyeletkiyeözellikledikkatedilmelidir.Uluslararasıpolitikala-raveilkelereuyulmakzorundadır;yaniAnnex16,CiltI,Bölüm4’tekigürültüstandartlarınauygunolanuçaklarıngeriçekilmesiniamaçlayanherhangibirişletmesınırlamasınıkoymamayönündeDevletlerinoybirliğiilemutabaka-tınıiçerenICAOKongreKararıA33-7.

İşletmesınırlamalarıkısmi,küreselveyaaşamalıolabilirveikikategorihalindesınıflandırılabilir:

(a)gecesokağaçıkmayasakları,veyahareketlereveyagürültüenerjisineilişkinbirüstlimitgibitrafiksınırla-maları.

(b)Belirlibirgürültü,teknikveyaperformansözelliğinesahipolanuçağınkullanımınailişkinsınırlamalar.

Yer Önlemleri, DengeliYaklaşımıntemelunsurlarıkapsamındayeralmasınarağmen,genellikleayrıolarakde-ğerlendirilmekteveuygulanmaktadır.Bunlar,aşağıdakiönlemleriiçerebilmekte,ancakbunlarlasınırlıdeğildir:

(a)motorunyerdeçalıştırılmasınınsınırlandırılması.

(b)Motorunyerdeçalıştırılmasıiçintahsisedilmişalanlar.

(c)EnazaindirilmişAPU(yedekgüçkaynağı)operasyonu.

(d)Enazaindirilmiştaksisürelerivegüzergahları.

(e)Gürültübariyerleri.

E3.2.2 Gürültü Değerlendirmesi

Gürültüdeğerlendirmesi,yakındakitoplumunmaruzkaldığıhavaalanındangelengürültünüdüzeyinibelirleme-lidir.Birgürültü‘probleminin’sözkonusuolupolmadığı,gürültünün,havaalanınve/veyaiçindebulunduğuyetki-liotoriteninhalihazırdakullanmaktaolduğubelirlistandardadayanarakkötüleşipkötüleşmediğinedayanmaktadır.

Gürültüileilgilistandart,veyaulaşılmasıistenilengürültühedefi,değerlendirmebaşlamadanöncebelirlenmelivetanımlanmalıdır.Ana hat, halihazırdahavaalanınıçevreleyentoplumtarafındanyaşanılanve,mevcuthafifletmeönlemlerinirevizeetmeksizinveyaekönlemlersağlamaksızınvarolanplanlarıdikkatealarak,gelecektetanımlanmışnoktalarhalindeplanlanangürültüdurumudur.Anahatgürültüdurumu,tanımlanmışolangürültühedefineuygunolmadığıtaktirde,birgürültüproblemininmevcutolduğutespitedilebilir.Dengeliyaklaşımprogramıkapsamında,butürbirdurumda,dengeliyaklaşımunsurlarıçerçevesindemuhtemelyeniveyarevizeedilmişgürültühafifletmeönlemleri–bazen‘aksiyonsenaryoları’olarakanılmakta–gözönündebulundurulur.

Bir‘aksiyonsenaryosu’kapsamındakiherhangibutürbirönlemingürültüdurumunuiyileştiripiyileştiremeye-ceğinitespitetmekiçin,değerlendirmeyiyapanyetkiliotoriteveyahavaalanı,anahatgürültüdurumunu,yeniveyarevizeedilmişönlemleruyarlanmışolsaydıoluşmuşolacakgürültüdurumuilekarşılaştırır.

Belirlibirhavaalanındakigürültüdurumunakatkıdabulunanbirçokfaktörışığında,tekuçakolaylarındanveyazamaniçindeteknoktalardangelengürültüyüölçmemetodlarının,birhavaalanındakigürültüdurumunuaçıkladığıdüşünülmemektedir.Bununyerine,toplanangürültübilgilerindenoluşanbirgürültüendeksiveyaeşdeğerparametrebirçokdefatavsiyeedilmektedir.Belirlibirhavaalanınaaithesaplanmışbirgürültüendeksinin,gürültübilgileriniyansıtmanınbiryoluolmasınarağmen,tekbaşınahavaalanındakigürültüdurumunuaçıklamayayeterlibulunma-

5 BakınızICAOdokümanı:Hava Seyrüsefer Hizmetlerine yönelik Prosedürler, Uçak Operasyonları, Cilt 1, Kısım V (ICAO Dok 8168)


maktadır.Genellikle,hesaplanangürültüendeksindenalınanbilginindahabüyükbirbağlamayerleştirilmesiistenir,böyleceinsanlarınönemligürültüdüzeylerinemaruzkalmasıbelirlibirzamandilimi(tercihenenazbiryıl)üzerin-dendeğerlendirilebilir.Gürültününçevretoplamüzerindekipotansiyeletkiyitespitetmeninvezamaniçindegürül-tüyemaruzkalmadeğişikliklerinideğerlendirmeninbiryolu,‘gürültü kontürleri’nitanımlamaktadır.

Gürültükontürü ICAOSirküleri205¹’te,“normaluçuşyollarıkullanılarakvenormal işletmeşartlarıaltındauçaklarınbirtrafikkarışımınıngürültünedeniyle,birhavaalanıetrafındakibirgürültüendeksininbirsabitdeğerçiz-gisi”olaraktanımlanmıştır.Esasolarak,birkontür,seçilengürültüendeksikullanılarakhavaalanıçevresindemaruzkalınangürültününharitalanmasıdır.Kontürlerinzamaniçinde.‘anahat’ve‘aksiyon’senaryolarıkapsamında,karşı-laştırılmasıylahavaalanınetrafındakigürültüdurumudeğerlendirilebilir.

Gürültü kontrolü: Gürültürahatsızlığınıngenelliklesübjektifbirkonuolmasınarağmen,birhavaalanınıçev-releyengürültünün,objektif,ölçülebilirkriterlerevediğerilgilifaktörleredayanarakdeğerlendirilmesigerektiğika-buledilmektedir.

Yakındakibirhavaalanınavehavaalanındanuçanuçaklarınnedenolduğu,yerdebulunannoktalardakigürül-tüçeşitlifaktörlerebağlıdır.Bunlar,havaalanınıkullananuçaklarıntiplerini,kalkışlarınveinişlerintoplamsayısını,uçakoperasyonlarınıngününhangisaatindemeydanageldiğini,kullanılanpistleri,havaşartlarını,veyaratılangü-rültüyüetkileyenhavaalanınaözeluçuşprosedürlerinikapsamaktadır.Tekli,zamaniçindebirnoktadakigürültüöl-çümlerinin,birhavaalanındakigenelgürültüdurumunuyansıtmasıbeklenemez.Bununyerine,gürültükontrolüve/veyagürültümodellemegerekliolabilir.6

Gürültükontrolününkullanıldığıölçüde,havaalanındakigürültüyüfarklışartlaraltındayansıtmaküzerezamaniçindegerçekleştirilmelidir.Biryıllıkbirizlemedöneminin,trafiktarifesininperiyodikliğini,taşınanyükdeğişiklik-lerigibiişletimözelliklerinivemeteorolojikverileritemsiledengürültüverilerinisağlamasıbeklenir.Gürültükont-rolekipmanı,tekbaşınauçaktangelengürültüyüyakalayabilmeli,veyauçakkaynaklıolmayangürültüyüelemeninbiryöntemikullanılmalıdır.Gürültümonitörlerininfarklımesafelerdeyerleştirilmesi,havaalanınetrafındakifarklıalanlardakigürültüenerjisinitanımlayabilir.Ancakyerleştirildikleriyerler,havaalanına,enazındanüçsertifikalan-dırmanoktalarındadoğruölçümüsağlamakamacıylagürültüsertifikalandırmaiçintanımlanandandahayakınolma-malıdır.

Önlemlerin Tanımlanması ve Değerlendirilmesi: BirhavaalanındakigürültüproblemitanımlanırkenveDen-geliYaklaşımındörttemelunsurunun(gürültüyükaynağındanazaltma,karakullanımıplanlamaveyönetimi,gürültüazaltmaişletimprosedürleriveişletmesınırlamaları)kullanılmasıylagürültüyüazaltmakiçinmevcutçeşitliönlem-lerianalizederkenhedef,objektifkriterlerkullanarakgürültüprobleminienazmaliyetlişekildeelealmaktır.

Dengeliyaklaşımkonseptinigürültüyönetimineuygularken,sözkonusuunsurlarıdeğerlendirmekvekarşılaştır-makiçingerekliolabilecekanalitikvemetodolojikaraçlaravetemelunsurlaraözellikledikkatedilmelidir.Yerelgü-rültüsorunlarınıelealmaküzerehavaalanlarıtarafındanatılanadımlar,temelunsurlarauygunolmalıvearalarındakiilişkinin–özelliklegürültüveemisyonkoordinasyonu,kısavadeliçözümlerinuzunvadeliçözümlerkarşısındakietkisi,vedeyerelçözümlerkarşısındabölgeselçözümleralanında–tamamenelealınmasınısağlamalıdır.

Gözönündebulundurulantedbirlerlebağlantılıçevreselyararlar(gürültütenciddişekildeetkilenenmukimlerinsayısınınazalmasıbakımından)bununüzerinemaliyetverimliliğianalizmetodolojisiileilgiliuygulamamaliyetiilekarşılaştırılmalıdır.Tedbirler,hempotansiyelçevreselyararlarahemdeuygulamamaliyetinegöresıralanacaktır.Hertedbiriçinbu,gelecektegürültüdendahafazlaetkilenmeyecekolanmukimbaşınabirimmaliyetibelirleyebilecektir.

Busüreçpaydaşlara,gözönündebulundurulantedbirlerdenherbiriilebağlantılıyararlarınvemaliyetlerinbirdeğerlendirmesinisağlayacaktır.Bununüzerineuyguntedbir,veyauyguntedbirlerkombinasyonu,değerlendirilentedbirlerarasından,sürecinbaşındaortayakoyulanhedeflergözönündebulundurularakseçilmelidir.

6 ICAOSirküleri205,“HavaalanlarıEtrafındakiGürültüKontürleriniHesaplamayaYönelikTavsiyeedilenMetod”,kontürlereilişkinbaşvurulabilecekdiğeryararlıdokümanlarECACDokümanı29veSAEA21DokümanıAIR1845’dir.


Şeffaf Süreç: Birgürültüdenhafifletmeprogramıgeliştirilirkenveyagüncellenirken,aşağıdakihususlarıiçere-cek,ancakbunlarlasınırlıolmayacakolanbirşeffafsüreçgerekmektedir:

(a)halihazırdakiönlemlerdenvefilonunyenilenmesindenbekleneniyileşmelervesorunungelişmesidahilol-maküzeregürültüdendurumunundeğerlendirilmesi.

(b)Gürültühedeflerinintanımlanması.

(c)Mevcutönlemlerinbelirlenmesi.

(d)Sorunundeğerlendirilmesi,önlemlerinpotansiyeletkisi,vehareketeyöneliktekliflerdahilolmaküzere,ki-lithususlardakonsültasyonunsağlanması.

(e)Mevcutönlemlerinmaliyetverimliliğianalizi.

(f) Maksimumçevreselyararlarımaliyetbakımındanenetkinşekildeeldeetmehedefiyleönlemlerinseçilmesi.

(g)Önlemlerinuygulanmasındabildirimvekoordinasyon.

(h)Paydaşlariçinuyuşmazlıklarınçözümlenmesi.


E3.IR1 Gürültü ile Mücadele Politikası

Gürültü rahatsızlığının sübjektif bir konu olmasına ve gürültüden azaltma programlarının birçok uluslararası havaalanlarında sağlam bir şekilde kurulu olmasına rağmen IATA, havaalanlarının, mevcut önlemleri güncellemek için veya yeni önlemlerin uygulamaya koyulması için gürültü iklimlerini değerlendirirken Dengeli Yaklaşıma yönelik metodolojiyi dikkate almalarını tavsiye etmektedir. Bunun yanısıra IATA, Annex 16, Cilt I, Bölüm 4’deki gürültü stan-dartlarına uygun olan uçakların geri çekilmesini amaçlayan herhangi bir işletim sınırlamasının getirilmesine izin verilmemesi konusunda Devletlerin mutabık kaldığı, Karar A33-7’deki ICAO politikasını tekrar vurgulamaktadır.


BÖLÜM

4EMİSYONLAR


4.1. GİRİŞ

Havaalanıemisyonlarıçevreyiçeşitlişekillerde,birçoğuyerelyelpazedeetkiler.Uçakinişlerivekalkışları,tak-siyapmaları,yerhizmetleri,bakımı,güçüretimi,ofisbinalarıvehavaalanındakiveçevresindekiyoltrafiği,havaala-nınçevreselayakizinekatkıdabulunmaktadır.Bunedenlehavaalanıngeneletkisiniazaltmayayönelikgayretleride-alolaraktümkaynaklaradengelibirşekildehitapetmelidir.

4.2. UÇAKLARDAN HAVAALANI EMİSYONLARI

Havaalanlarınınyakın çevresinde, azotoksit (NOx), yanmamışhidrokarbonlar (HC),karbonmonoksit (CO)vepartikülatmadde(PM,görülebilirdumandahil)şeklindekiuçakemisyonlarıyerelhavakalitesisorunlarınakat-kıdabulunmaktadır.Kükürtdioksit(SO2),hidroksilradikalleri(OH),azotluvenitrikasitler,vekimyasal iyonlargibidiğerikinciderecedeizelementtürlerininyerelhavakalitesiüzerindekietkileriönemsizolup,genelliklepekanlaşılmamaktadır.Nispetendüşükseviyelererağmen,havaalanıemisyonları,yerelnüfusarasındasolunumsağlığısorunlarınagiderekdahafazlabağlanmaktadır.

Gürültüdeolduğugibi,ICAO’nunuçakemisyonlarınayönelikuluslararasıbelgelendirmerejimi,standartlarınkademeliolaraksıkılaştırılmasıylauçaklarınemisyonperformanslarındaönemliiyileştirmelergetirmiştir.60’lıyıl-lardanbuyana,uçaklardanHC,COvedumanemisyonlarıenaz%90oranındaazalmıştır,öyleki,dahafazlaazaltmaçabalarıdüzenleyicilertarafındanartıkbiröncelikolarakgörülmemektedir.Ancakbuazalmalaravedegürültüazal-malarınaulaşmakiçingerekliyanmaşartları,NOxemisyonlarındaaynıandaartışayolaçmıştır.

Turbo-jetveturbo-fanmotorlarınsertifikalandırılmasınayönelikuluslararasıemisyonstandartlarıICAOtarafın-danilkolarakHaziran1981’dekoyulmuşveChicagoKonvansiyonuAnnex16,CiltIIolarakyayınlanmıştır.ICAOstandartkoymasüreci,tümdünyadaimalatçılarınvetaşımacılarıngerekliliklerindetutarlılığımuhafazaettiğindensanayiiçinönemlidir.1993yılında,ICAObununüzerindeNOxsıkılıklimitini%20oranında(1995’teyürürlüğegir-meküzere)ve1999’da%16oranındadaha(2004’teyürürlüğegirmeküzere)artırmıştır.ICAO’nunHavacılıkÇev-reKorumasınailişkinKomitesi(CAEP)halihazırdayenimotorlariçinNOxsıkılığındadiğerbirartışailişkinpotan-siyelideğerlendirmektedir.

UçakNOxemisyonlarındakiekazalmalar,dahakompleksvedahapahalıyakmatasarımlarınınitinalıbirşekil-degeliştirilmesiniveyayılmasınıgerektirmektedir.Önemlisanayiaraştırmaprogramları,10yıliçindegelecektekiuçaklariçin%70oranında,ve25yıliçinde%80oranındaNOxazalmalarıüzerindeodaklaşmaktadır.Buçabalar,2010yılındayürürlüğegirmesibeklenen,ToplulukhavaalanlarıetrafındakiNOxemisyonlarıileilgiliAvrupaBirliği


limitlerigibi,gelecekteyeniNOxstandartlarıyerinegetirmeyeyardımcıolacaktır.

Havayolları,filolarınasürekliolarakyenimotorteknolojilerinigetirmeninyanısıra(örneğin,DACmotorugibi),tekmotorlutaksiyapma,taksiyapmakyerineçekilmek,enazdüzeydeAPUkullanımı,yerdekigecikmelersırasın-damotorlarınpilottarafındankapatılmasıvemotorungeççalıştırılmasıgibiçeşitliişletimteknikleriyoluylayerse-viyesindekiemisyonlarıdahadaenazaindirmektedir.

Ancakotoriteler,tümdünyadakihavaalanlarındauçakhareketlerininsayısınınsürekliolarakartmasısonucunda,havaalanıfaaliyetlerinikısıtlamayayönelikyerelkamusalvesiyasibaskılaragiderekdahafazlayanıtvermekzorun-dadır.Bunedenle,yerelNOxemisyonları,havaalanıkapasiteartırımlarıiçinpotansiyelbirtahditolarakhızlaortayaçıkmaktadır.

IATA,uçakemisyonlarınınazaltılmasıamacıylavergilerinveücretlerintarhedilmesiniuygunbulmamaktadır.BuvergileryalnızcaICAOpolitikalarına(örneğin,havaalanıvehavaseyrüseferbedellerineilişkinDok.9082)aykı-rıgörünmeklekalmayıp,aynızamandaaraştırmalar,bualandavergitoplamanınçevreselveekonomikaçıdanetkinolmadığınıdagöstermiştir.Bununyerineyerelçevreselsorunlar,maliyetaçısındanenetkinönlemlerkarışımıara-narak,çevreselperformanstakiiyileştirmeleriteşvikedenbirdüzenlemeveisteğebağlıönlemlerkarışımıilebaşa-rıylaidareedilebilirdi.

E4.2.1 Başka Kaynaklardan Havaalanı Emisyonları

Geneldevarsayılanınaksine,havaalanlarınınetrafındakiNOxvediğergazemisyonlarındansorumluolanyal-nızcauçaklardeğildir.Havaalanıperimetresininiçindevedışında,uçuşöncesiaraçlar,YerDestekEkipmanı(GSE),karatarafıaraçları(arabalar,taksiler,otobüsler,trenler,vs.)vesabitgüçüretimtesislerigibibaşkaönemliemisyonkaynaklarıbulunmaktadır.İkinciderecedekaynaklar,düzenlibakımveişlemfaaliyetleriniiçermektedir.Devamedenizlemevearaştırma,uçaklarlailgiliNOxemisyonlarının,diğerhavaalanıfaaliyetlerindenvehavaalanlarıetrafındakiyoltrafiğindenkaynaklanantoplammiktaragöreoranınınnispetendüşükolduğunuortayakoymaktadır.Uçaklarınkatkısı,pisttenuzaklaştıkçadahızlaazalmaktadır.

Havaalanlarıetrafındakiyerelhavakalitesineçokkaynaklıkatkı,veesaskatkıdabulunanlarınuçaklarınolmadı-ğıgerçeğigözönündebulundurulduğunda,birdiziönlemlerkullanarakvetümkaynaklarıkapsayarak,havaalanlarıetrafındakiyerelhavakalitesini iyileştirmek içindengelibiryaklaşımınkullanılmasıuygungörülmektedir.Yerelemisyondüzeylerinekaynağaözelkatkılar,uçakemisyonlarınıdiğerkaynaklardanayırmakveazaltmahedeflerineveönlemlerineyönelikuygunesasıdengelibirşekildebelirlemekamacıyladoğrubirşekildeölçülmekveizlenmekzorundadır.

E4.2.2 Havaalanları Etrafında Emisyonların Azaltılması

Havaalanlarınınkendileri,çeşitliönlemleralarakNOxvediğeremisyonlarınazaltılmasınakatkıdabulunabilir,örneğin:

• Terminallerin,hangarların,parkyerlerininveofislerinaydınlatılmasıveısıtılması/soğutulması.

• Personelin,yolcularınvekargonunterminallereveuçaklaravedeterminallerdenveuçaklardanyerdetaşınması.

• Yerhizmetiekipmanınaveuçaklarakapıdagüçsağlanması.

Aşağıdakialanlardakiönlemler,yaenerjitasarrufuyadadahatemizenerjikaynaklarıyoluylahavaalanıemis-yonlarınınazaltılmasınayardımcıolacaktır:

• Taksisürelerini,uçaklarıngereksizyererölantidebırakılmasınıvekapıdabeklemeleriniazaltmaküzereoptimaldüzeyegetirilmişhavaalanıtasarımı.


• Geliştirilmişekipmanbakımı,lojistiğinoptimaldüzeyegetirilmesi,katalitikkonverterlerintesisedilmesi,elekt-rikleçalıştırılanaraçlarınveyakıtpiliteknolojisininuygulamayakoyulması,vekapılardasabitelektrikyergü-cünedönüştürmeyoluyladahatemizvedahaverimliGSEoperasyonları.

• Toplutaşımanın,trenlerinvediğerelektrikliaraçların(otobüslerin),vehattabisikletlerinkullanımınıteşvikede-rekyolcular,ziyaretçilervepersoneliçintemizhavaalanıerişimi;birlikteçalışanlarınarabalarınınöbetleşekul-lanmalarınıteşviketmek.

• Bagajişlemsistemlerinin,yolcutaşımabantlarının,yürüyenmerdivenlerin,klimatertibatlarınınveaydınlatma-nınelektriktüketimininizlenmesi.

• Jeotermalenerjikullanımı,geridönüşümlüolmayanmallarınyakılması,güneşenerjisi,veKombineIsıveElekt-rik(CHP)tesislerininkullanımıgibialternatifısıtmayöntemleri.

• Isıtma,aydınlatmavehavalandırmasistemiiçinotomatiksistemlerledesteklenenofisbinalarındaenerjsaklama.

• Enerjitasarruflarını(ışık,bilgisayarlar,vs.)artırmayayönelikçevrebilincikampanyaları.


E4.IR1 Hava Kalitesinin Vergilendirilmesi

Yerel hava kalitesi, uçaklar dahil olmak üzere, havaalanında ve etrafındaki çeşitli kaynaklarla belirlenmektedir. Havaalanın genel etkisini azaltmaya yönelik çabalar bu nedenle tüm kaynaklara dengeli bir şekilde hitap etmeli, çev-resel performansta iyileştirmeleri amaçlayan bir dizi önlemler maliyet bakımından en etkin şekilde kullanılmalıdır. IATA, uçak emisyonlarının azaltılması amacıyla vergi veya ücret toplanmasını uygun bulmamaktadır.


BÖLÜM

5ATIKYÖNETİMİ


5.1. GENEL

Birçoksanayileşmişülkelerdekiatıkhacmi,çevreyezararlımaddelerinmiktarındakiartışeşliğindesonyıllardaönemliölçüdeartmıştır.Bugelişmelerışığındahavayollarıvehavaalanlarıdahaiyiatıkyönetiminiönemlibirsorunolarakgörmektedir.

Atık,aşağıdaki2kategorihalindesınıflandırılabilir:

Kategori 1 - Toksinler

Toksinler,çevretarafındandoğalyoldançözülememektevezararlıpartikülatlarınkalmamasınısağlamaküzereatılmadanönceişlenmelidir.Toksinlerinişlenmesi,ulusalmevzuatlarauygunolmalıdır.Birkategori1atığınaaitör-nekler,çevreyekontrollüolarakbırakılmadanöncekimyasalişlemdengeçirilmesigereken,böyleceulusalveeniyiuygulamayasalarınauyulan,uçaklarındökülenyakıtlarıdır.

Kategori 2 – Biyolojik olarak parçalanabilenler

Biyolojikolarakparçalanabilenkimyasallarvemahsüller,çevretarafındandoğalyoldanparçalanabilirvekont-rollübirşekildeatılmalarıüzerineçevreiçintehlikeoluşturmamaktadır.Yine,atılanhacimeveoranailişkinmevzu-atlardikkatealınmalıdır.

BirhavaalanındakiKategori1havayoluvehavaalanıatıklarınınbaşlıcakaynaklarıaşağıdakilerikapsamakta,ancakbunlarlasınırlıdeğildir:

• Uçaklartarafındanharcananyakıtlarveyağlar.• Yakıtçiftliğiveapronyakıtdağıtımekipmanı.• Bakımhangarlarıveatölyeler.• Apronaraçları.• Havaköprüsüyağlayıcıları.• Soğutmatesisleri.• Uçuşmutfakları.• Havaalanıelektriksantralleri.• Uçakyağıdağıtımaraçları.• Havaalanıgeliştirmemaddeleri.

BirhavaalanındakiKategori2havayoluvehavaalanıatıklarınınbaşlıcakaynaklarıaşağıdakilerikapsamakta,ancakbunlarlasınırlıdeğildir:

• Atıksuvekanalizasyon.

• Yiyecekatığı.


E5.1.1 Atığın Önlenmesi Atıkdöngüsünüoluşturanparçalarındetaylıbirşekildeanlaşılması,atığınbaşarılıbirşekildeönlenmesiiçinçok

önemlidir.Birincikuşakmateryallerinkullanımınıazaltmayayönelikmekanizmalarlaeşleştirilmişunsurlarıtamola-rakanlamakvegeridönüşüminisiyatiflerininkullanılmasıesasolacaktır.Havaalanıçevresidahilindefaaliyettebu-lunantümorganizasyonlar,geridönüştürülmüşmateryalleriikincilbirmalzemekaynağıyerinebirincimalzemekay-nağıolarakaktifbirşekildekullanmayaözengöstermelidir.

Personelveorganizasyonlar,münferitkatkılarının,atığıazaltmaplanınanasılyardımcıolacağıkonusundabi-linçlendirilmeli ve kendilerine, azaltmahedeflerine ulaşmak için gerekli aletler verilmelidir.Ofis içindeki perso-nelbağlamında,kağıtgeridönüşümüinisiyatiflerigerçekleştirilmelidir.Apronaraçlarınınsürücüleri,motorlarveyaelektrikmotorlarıçalışırhaldeykenapronüzerindekihareketmesafelerininvekalışsürelerininenazaindirilmesinisağlamakiçingüzergahlarınıplanlamalıdır.

Tasarımcılar,hazırlıkaşamalarında,mevsimsel ısıtmavesoğutma içinfosilyakıtkaynaklarınadahaazbağlıolan,enerjibakımındanverimlitesistasarımlarıüretmeyeçalışmalıdır.Binalar,aşırıısıtmayakıtıveyaelektriktüke-timinenedenolan,arzuedilmeyenısıkaybıalanlarınıdoğrulamaküzeretermalgörüntülemekameralarıilehizme-tekoyulmalıdır.

Havaalanıoperatörleri,düşükkullanımveyakullanılmamazamanlarındagüçkapatmadöngülerininkullanılma-sıgerektiği,yürüyenmerdivenler,taşıyıcımotorlarveaydınlatmasistemlerigibitertibatlardaakıllısistemlerkulla-narakenerjisarfiyatınıdüşürmeyeçalışmalıdır.

5.2. ATIK İŞLEMLERİ

Atık,artıkkullanılamayanveyageridönüşümüyapılamayanherhangibirmaddeolaraktanımlanmaktadır.Ge-nellikleatık,aşağıdakianabölümlerşeklindekategorizeedilebilir:• Atılmışatık(çöpyakma).• Geridönüşümmateryali(kağıt,ahşap,organikatık,polimerler,metaller).• Tehlikeliatık.

Atığınayrılması,azaltılmasıiçinesastır.Bunedenle,tümhavaalanındaayırmaamaçlıfarklıçöptenekeleriyledonatılmıştoplamanoktalarındanoluşantambirağgerekmektedir.Butoplamanoktalarınınbiryönetimi,sürdürüle-bilirsonuçlareldeetmekiçingerekliolacaktır.

Uluslararasıuçuşlardankaynaklanankabinatığı,yerelsağlıkyasalarınavehavaalanıotoritesininmevzuatınauy-gunolarakkaldırılmakveimhaedilmekzorundadır.Genelliklebu,kabinatığınınuygunşekildetasarlanmışbirte-sisteyakılmasınıkapsamaktadır.Yerelçevrekurallarıvemevzuatına,emisyonlarvekalıntılarındoğruatılmasıileil-giliolarakuyulmakzorundadır.


E5.IR1 Enerji Bakımından Verimli SistemHavaalanı operatörleri, güç yönetim stratejilerinin uygulanmasını temin etmek üzere enerji bakımından verimli

ve kontrollü elektrik sistemleri kullanmalıdır. E5.IR2 Yeniden Kullanılabilir Atığın ToplanmasıHavaalanı operatörleri ve havayolları, yeniden kullanılabilecek atık maddeleri toplamak üzere personeli eğit-

meli ve inisiyatifler kullanmalıdır. Ofis atığının en az %20’si oranında bir hedef rakam toplanmalı, türlerine göre ay-rılmalı, idare edilmeli ve geri dönüşüm için uygun ilan edilmelidir. Bu atık bunun üzerine yeniden işlenmelidir.


Çevresel -...

Documents

Transcript of Çevresel -...