• Οι κυριότερες προσεγγίσεις• Πώς ερμηνεύουν την παραβατική

συμπεριφορά;• Μπορούν να βοηθήσουν όλους τους

ανθρώπους;

Κοινωνιοψυχολογικές προσεγγίσεις για την ερμηνεία του φαινόμενου των συμμοριών

• Κατανόηση της εφαρμογής των σχετικών προσεγγίσεων και θεωριών που αντλούνται /προέρχονται από την κοινωνική ψυχολογία, προκειμένου να γίνει πιο εύκολη η ανάπτυξη κατάλληλων πρακτικών για την εργασία με συμμορίες.

Μαθησιακό Αποτέλεσμα της ενότητας

http://www.youtube.com/watch?v=j8Y0J3fXstU

Μπορούμε να προδικάσουμε το μέλλον?

• «Γιατί κάποιος ανήλικος παραβαίνει το νόμο και γιατί κάποιος άλλος όχι;». Αυτό το βασικό ερώτημα που διατύπωσε ο εγκληματολόγος Manouvrier περικλείει τις προσπάθειες των ειδικών προκειμένου να εξηγήσουν την παραβατικότητα των ανηλίκων.

• Οι πρώτες προσπάθειες επικεντρώθηκαν στην εξήγηση των ατομικών διαφορών με βάση την «προδιάθεση», για την παραβατική συμπεριφορά των ανηλίκων, υπό το πρίσμα των παραγόντων προσωπικότητας και την επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος.

• Από την άλλη, επιχειρήθηκε να γίνει σύνδεση των διαφορών των κοινωνικών ομάδων σε σχέση με την παραβατική συμπεριφορά, με θεωρίες που αναφέρονται στην κοινωνική προέλευση και την κοινωνία. Πολλοί κάνουν λόγο για αίτια (causes) και παράγοντες (factors).

• Τα αίτια ανταποκρίνονται στις συνθήκες και τους όρους που παράγουν το έγκλημα –παράβαση, ενώ οι παράγοντες επιδρούν στην προσωπικότητα του ανηλίκου με τρόπο που να διευκολύνουν την τροπή της στην εκδήλωση παραβατικής συμπεριφοράς.

Θεωρίες για την αιτιολόγηση της παραβατικής συμπεριφοράς-Εισαγωγικές επισημάνσεις

• Η προσέγγιση του φαινομένου ποικίλει και διαφοροποιείται από επιστημονικό κλάδο σε κλάδο καθώς αλλιώς προσλαμβάνει τα αίτια η βιολογική προσέγγιση, αλλιώς η ψυχιατρική, η κοινωνική ψυχολογία, η κοινωνιολογία και η ψυχολογία. Διακρίνουμε δυο βασικές κατηγορίες προσεγγίσεων:

• Προσεγγίσεις ατομικής, βιολογικής αιτιολογίας, ατομικής-βιολογικής βλάβης ή παθογένειας: επιστημονικές προσεγγίσεις, βιολογικές γενετικές και κάποιες ψυχιατρικές όπου η βιολογική δομή του ατόμου και τα γενετικά του χαρακτηριστικά αποτελούν την αιτία του προβλήματος κι έτσι όλο το φάσμα δράσεων και πολιτικών αντιμετώπισης, στηρίζεται στο ιατρικό μοντέλο για την ατομική αντιμετώπιση του ατόμου.

• Προσεγγίσεις κοινωνικής αιτιολογίας, κοινωνικής –περιβαλλοντολογικής «παθογένειας»: προσεγγίσεις ψυχιατρικής, κοινωνικής ψυχιατρικής, ψυχολογίας, κοινωνικής ψυχολογίας και κοινωνιολογίας. Στις ψυχιατρικές προσεγγίσεις η ανθρώπινη συμπεριφορά κινητοποιείται από καθαρά βιολογικές δυνάμεις κι εσωτερικές ενορμήσεις και μορφοποιείται από τις εμπειρίες και την διαδικασία της κοινωνικοποίησης. Βασική τους θέση είναι ότι δε μαθαίνουμε να γινόμαστε εγκληματίες απλά μαθαίνουμε να κοντρολάρουμε την εγκληματικότητά μας.

Θεωρίες για την αιτιολόγηση της παραβατικής συμπεριφοράς-Εισαγωγικές επισημάνσεις

Τι φάγατε για μεσημεριανό χθες?

Σκεφτείτε την ερώτηση αυτή σε σχέση με δυο έννοιες:

Α. Την ιδέα της ελεύθερης βούλησης –πχ κάνατε συνειδητά αυτό ακριβώς που θέλατε

Β. Την ιδέα του «ντετερμινισμού»-πχ ότι οι αποφάσεις και οι επιλογές που έκανες και πήρες ήταν επηρεασμένες από καταστάσεις που συμπεριελάμβαναν ασυνείδητα κίνητρα

Λοιπόν…. πόσο έλεγχο πιστεύετε ότι είχατε στο τι φάγατε για μεσημεριανό σήμερα?

Ας ξεκινήσουμε με….. μια γρήγορη άσκηση…

• Αυτές οι δυο διαστάσεις είναι στην καρδιά των διαφόρων ψυχολογικών προσεγγίσεων, προοπτικών και έρευνας

• Όπως έχει πει ο Δημόκριτος το 440πΧ:

«Τίποτα δε γίνεται τυχαία αλλά όλα για ένα λόγο και από ανάγκη»

Ελεύθερη βούληση V Ντετερμινισμός

• Η Ψυχοδυναμική/Ψυχαναλυτική προσέγγιση (θεωρείται η 1η δύναμη στην ψυχολογία)

• Η Συμπεριφορική Προσέγγιση (θεωρείται η 2η δύναμη)

• Η Ανθρωπιστική/Ανθρωποκεντρική προσέγγιση

( θεωρείται η 3η δύναμη)

……και οι πιο πρόσφατες….

• Η Γνωστική προσέγγιση και

• Η Συνθετική προσέγγιση

Εισαγωγή στις κύριες προσεγγίσεις

Η ψυχοδυναμική προσέγγιση ..εντοπίζεται στη δουλειά του Freud (1856-1939),τον ιδρυτή της Ψυχανάλυσης

Βασικές έννοιες που περιλαμβάνει:

Άμυνες, όνειρα, κρυφά νοήματα, χειραγώγηση,

το ασυνείδητο, τα σύμβολα, η αποφυγή

Η προσέγγιση του Freud δίνει έμφαση:• Στο ρόλο του ασυνείδητου• Στην προσωπικότητα σαν αποτέλεσμα της δυναμικής

αλληλεπίδρασης συνειδητών και ασυνείδητων παραγόντων• Τα ψυχοσεξουαλικά στάδια της ανάπτυξης

Freud και ψυχοδυναμική προσέγγιση

• Ο Freud θεωρεί ότι η προσωπικότητα είναι φτιαγμένη και αλληλεπιδρά ανάμεσα σε 3 στοιχεία :

• Το ΕΚΕΙΝΟ που αντιπροσωπεύει την ασυνείδητη ψυχική ενέργεια, τα βασικά ένστικτα και την άμεση ικανοποίηση βιολογικών αναγκών

• Το ΕΓΩ που περιλαμβάνει τις ασυνείδητες αντιλήψεις, σκέψεις, κριτικές και τη μνήμη που ελέγχει το ΕΚΕΙΝΟ για κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά και

• Το ΥΠΕΡΕΓΩ που περιλαμβάνει τις ηθικές αξίες, το σωστό και το λάθος την ενοχή και την υπερηφάνεια και τη συνείδησή μας που απαιτεί ιδανικά επίπεδα

Αυτή η προσέγγιση είναι ντετερμινιστική με την έννοια ότι θεωρεί πως η συμπεριφορά ελέγχεται από το ασυνείδητο

Freud και Ψυχοδυναμική προσέγγιση

The mind is like an iceberg, it floats with one-seventh of its bulk above water." S.Freud

Συνειδητή επίγνωση

Σκέψεις/αντιλήψεις

Προσυνειδητό/υποσυνείδητο επίπεδο

Ασυνείδητο επίπεδο

• Βασίζεται στις επιστημονικές θεωρίες μάθησης του Ρώσου ψυχολόγου I.P.Pavlov (1849-1946) και του Αμερικανού ψυχολόγου J.B. Watson και B.F. Skinner οι οποίοι είναι και οι ιδρυτές του Συμπεριφορισμού.

• Θεμελιώδες αξίωμα αυτής της θεωρίας είναι ότι η μάθηση και η απόκτηση της γνώσης είναι αποτέλεσμα συνεξαρτήσεων ανάμεσα στα ερεθίσματα που δέχεται το άτομο από το περιβάλλον του και τις αντιδράσεις του στα ερεθίσματα αυτά.

Δηλαδή η συμπεριφορά του ατόμου ελέγχεται και διαμορφώνεται από περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Βασικές έννοιες που περιλαμβάνονται είναι:

Συμπεριφορά, στόχοι, βήμα-βήμα, σχέδια

• το περιβάλλον μας καθορίζει τις περισσότερες συμπεριφορές μας.

• επαναλαμβάνουμε την συμπεριφορά που αμοίβεται (ενισχύεται θετικά) και δεν επαναλαμβάνουμε εκείνη που δεν ανταμοίβεται.

• επομένως μπορούμε να μάθουμε να συμπεριφερόμαστε με συγκεκριμένους τρόπους.

Συμπεριφορική προσέγγιση

• «Μαθαίνουμε όχι μέσω της ενίσχυσης αλλά μέσα από την παρατήρηση των μοντέλων» (Modelling)

• Ο ορισμός της κοινωνικής μάθησης, (ως ψυχολογικής θεωρίας), παρουσιάζει την μαθησιακή συμπεριφορά που ρυθμίζεται, επηρεάζεται και ελέγχεται από περιβαλλοντικούς παράγοντες κι όχι από έμφυτες ή εσωτερικές δυνάμεις.

• Ο Αμερικανός ψυχολόγος (Albert Bandura) είναι από τους πρωτοπόρους που ερμήνευσαν την έννοια της κοινωνικής μάθησης.

• Με τα πειράματα και τις μελέτες του υποστήριξε και απέδειξε ότι ο ρόλος της μάθησης στην ανάπτυξη των παιδιών κατέχει σημαντική θέση και διαδραματίζει καίριο ρόλο.

• Τα παιδιά παρατηρούν τους γύρω τους, μιμούμενα τις κινήσεις ή τις συμπεριφορές που βλέπουν και έτσι μαθαίνουν.

• Μαθαίνουν τη συμμετοχή, τη συνεργασία με τους άλλους, την επίθεση και την κοινωνική αλληλεπίδραση.

Θεωρία της Κοινωνικής Μάθησης του Albert Bandura

The Bobo Doll experiment: • https://www.youtube.com/watch?v=zerCK0lRjp8• Μέσα από 2 πειράματά του με την κούκλα Bobo τα οποία διεξήχθησαν το 1961

και 1963, μελέτησε το μοτίβο συμπεριφοράς των υποκειμένων σχετικά με την εκδήλωση της επιθετικότητας προσπαθώντας να αποδείξει πως η επιθετικότητα θα μπορούσε να εξηγηθεί μέσα στο πλαίσιο της κοινωνικής μάθησης.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι:

• όσα παιδιά είδαν να τιμωρείται κάποιος για επιθετική συμπεριφορά, εκδηλώνουν λιγότερες επιθετικές συμπεριφορές σε σχέση με όσα παιδιά είδαν άλλους να αμείβονται για τέτοια συμπεριφορά

• Όταν τα παιδιά έβλεπαν να ασκεί επιθετική συμπεριφορά ένας ενήλικας, οι αναστολές τους μειώνονταν, θεωρώντας την αποδεκτή.

• τα παιδιά μιμούνταν περισσότερο τις συμπεριφορές ατόμων του ίδιου φύλου,

• τα αγόρια έχουν μεγαλύτερη τάση στην έκφραση επιθετικής συμπεριφοράς σε σύγκριση με τα κορίτσια, (διπλάσια από εκείνη των κοριτσιών).

H Θεωρία της Κοινωνικής Μάθησης του Albert Bandura

Αναπτύχθηκε από Αμερικανούς ψυχολόγους (Carl Rogers ιδρυτής-1950)

«Εάν μπορώ να παρέχω ένα ορισμένο τύπο σχέσης, το άλλο άτομο θα ανακαλύψει μέσα του, την ικανότητα να χρησιμοποιήσει αυτή την ικανότητα, για ανάπτυξη και η αλλαγή και η προσωπική ανάπτυξη θα συμβεί». (Rogers, 1961, p.33, On becoming a person)

Βασικές έννοιες που περιλαμβάνει:

ενεργητική ακρόαση, μη-επικριτική συμπεριφορά, εμπάθεια, γνησιότητα/ειλικρίνεια, πελατο-κεντρική, μη-ερμηνευτική.

• «Οι δυνάμεις που κατευθύνουν τη συμπεριφορά κατοικούν μέσα μας όταν οι κοινωνικές συνθήκες δεν τις μπλοκάρουν ή δεν τις στρεβλώνουν» (Gross 1987 p.940)

• «Οι ανθρωπιστικές θεωρίες της προσωπικότητας, πιστεύουν ότι οι άνθρωποι κινητοποιούνται από τη μοναδική ανθρώπινη ανάγκη να επεκτείνουν τα σύνορά τους και να συνειδητοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες από τις δυνατότητές τους» (Sanders P. 2002, First steps in counselling PCCS Books, Ross-on-Wye)

Η Ανθρωπιστική/Ανθρωποκεντρική προσέγγιση

Στόχος της προσωποκεντρικής προσέγγισης:• να αναπτύξει το άτομο το μεγάλο εύρος δυνατοτήτων που διαθέτει με

σκοπό να φτάσει στην αυτοπραγμάτωση.

• Για να γίνει αυτό, ο Rogers διατύπωσε τρεις αναγκαίες και βασικές συνθήκες που θεωρούσε χαρακτηριστικές μιας ουσιαστικής ψυχοθεραπευτικής σχέσης:

Αυθεντικότητα - Αποδοχή - Ενσυναίσθηση

• ο θεραπευτής πρέπει να παραμείνει αυθεντικός και αληθινός στη σχέση του με τον πελάτη, να βιώνει και να εκδηλώνει βαθιά ενσυναισθητική κατανόηση για όσα ακούει και να τον αποδέχεται άνευ όρων.

• επίκεντρο της συμβουλευτικής διαδικασίας είναι το άτομο ως πρόσωπο, η ενίσχυση των δυνάμεων του και η αναδόμηση της προσωπικότητάς του.

• διευκολύνει τον συμβουλευόμενο να γίνει κύριος του εαυτού του και να μάθει τη στρατηγική με την οποία μπορεί να το καταφέρει.

Η Ανθρωπιστική/Ανθρωποκεντρική προσέγγιση

• Τονίζει το ρόλο των σκέψεων στις διανοητικές διαδικασίες (Aaron Beck & Albert Ellis 1960 &1970) και μας ενθαρρύνει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε (από αρνητική σε θετική ή από παράλογη σε λογική)

• Κεντρική θέση στη θεωρία κατέχει η έννοια της μοναδικότητας του ατόμου.

• Κάθε άτομο σκέφτεται με τον δικό του τρόπο λογικό ή παράλογο αλλά αν αναπτύξει τις νοητικές του δυνάμεις και την θέση του παραλόγου πάρει η λογική, γίνεται αποτελεσματικό και ευτυχισμένο

• Η σκέψη και το συναίσθημα είναι αλληλένδετα και επηρεάζει το ένα το άλλο.

• Η συναισθηματική συμπεριφορά του ατόμου επηρεάζεται από την «εσωτερική συνομιλία» που κάνει με τον εαυτό του.

• Αν οι άνθρωποι μάθουν να σκέφτονται πιο εποικοδομητικά για τις ιδέες και τα συναισθήματά τους, μπορούν να μάθουν να τα ελέγχουν, να τα διαχειρίζονται και να τα αλλάζουν, υπάρχει αποτέλεσμα και στη συμπεριφορά και είμαστε πιο ευτυχισμένοι όταν αυτά που κάνουμε μας βοηθούν να κατορθώσουμε προσωπικούς στόχους με νόημα.

• Ο θεραπευτής μας βοηθά να ανακαλύψουμε τις παράλογες πεποιθήσεις μας και τις προκαλεί (σύνδεση με τη συναισθηματική νοημοσύνη)

Η Γνωστική προσέγγιση

• επικεντρώνονται στην αναγνώριση και ανακάλυψη δυσλειτουργικών σκέψεων που κάνει το άτομο, ώστε να ελέγξει την εγκυρότητά τους και να προσπαθήσει να τις αντικαταστήσει με άλλες πιο λειτουργικές

• είναι τεχνικές αναδόμησης με στόχο τη μετατροπή και αλλαγή των πιστεύω ή αντιλήψεων ενός ατόμου στο επίπεδο των αυτόματων αρνητικών σκέψεων και σχημάτων.

• να σκέφτονται μέσα από τον εαυτό τους, τους λόγους για τους οποίους συμπεριφέρονται με τον τρόπο που συμπεριφέρονται

• να παίρνουν αποφάσεις σχετικά με το τι ακριβώς θέλουν στη ζωή τους

• να εξετάζουν αν υπάρχουν άλλοι πιο αποτελεσματικοί τρόποι να κατορθώσουν αυτούς τους σκοπούς

Γνωστικές τεχνικές και ωφέλεια για το άτομο:

Συνδυασμός συστατικών από διαφορετικές προσεγγίσεις που έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλείς από τα μέσα της 10ετίας του 1970 και διαδόθηκαν από τον Gerard Egan.

• Βασικό δόγμα της: καμία μεμονωμένη σχολή και ψυχοθεραπευτική πρακτική δεν είναι τέλεια ή απόλυτα αποτελεσματική ώστε να ικανοποιεί επαρκώς τα αιτήματα όλων των ατόμων σε διαφορετικά στάδια.

• Στόχος του συμβούλου/ψυχοθεραπευτή της συνθετικής προσέγγισης:

• να ενσωματώσει με επιτυχία -τουλάχιστον δύο- διαφορετικές θεωρίες, μεθόδους & τεχνικές ψυχοθεραπείας.

• δίνει έμφαση στην εξατομίκευση της θεραπευτικής πρακτικής σύμφωνα με τα αιτήματα και τις προσωπικές ανάγκες κάθε ανθρώπου που ζητά βοήθεια

• διαφορετικοί άνθρωποι και διαφορετικά προβλήματα χρειάζονται διαφορετικά είδη βοήθειας, το να δίνεις προοπτική, λύνοντας το πρόβλημα…

Η Συνθετική προσέγγιση

• Καμία προσέγγιση δε μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες κι έτσι πρέπει να επιλέξουμε τις καλύτερες για να καλύψουμε έναν «πελάτη»

• Οι άνθρωποι έχουν αγωνία ή απελπισία λόγω έλλειψης προσωπικών δεξιοτήτων και διαβίωσής τους σ’ ένα αποδιοργανωμένο κοινωνικό σύστημα

• Ένας βοηθός «helper» μπορεί να εφαρμόσει ένα σετ δεξιοτήτων και τεχνικών ανάλογα και σύμφωνα με τις ανάγκες του ατόμου

Ο Egan (1975) είναι ο πιο γνωστός για την συνθετική προσέγγιση με το βιβλίο του «the skilled helper», ανέπτυξε ένα σετ τεχνικών για να βοηθήσουν τα άτομα που βρίσκονται σε απελπισία, γνωστό ως: «τα 3 επίπεδα σταδίων της βοήθειας»

• Στάδιο/επίπεδο 1: Χτίζοντας και εξερευνώντας τη σχέση παροχής βοήθειας (helping relationship), βοηθώντας τους πελάτες να αναγνωρίσουν και να διευκρινίσουν τις προβληματικές καταστάσεις

• Στάδιο/επίπεδο 2: Νέα αντίληψη-κατανόηση, διαφορετικές προοπτικές, υποβοήθηση πελατών να δημιουργήσουν ένα καλύτερο μέλλον

• Στάδιο/επίπεδο 3: Βοηθά τον πελάτη να αναπτύξει και να χρησιμοποιήσει τις στρατηγικές βοήθειας και να εφαρμόσουν-επιτύχουν τους στόχους τους.

Θεμελιώδεις αρχές της συνθετικής προσέγγισης-Το Μοντέλο του Egan

• O Bronfenbrenner ανέπτυξε την θεωρία των οικολογικών συστημάτων (1970) για να εξηγήσει πώς όλα σε ένα παιδί και στο περιβάλλον του παιδιού επηρεάζουν το πώς αυτό μεγαλώνει και αναπτύσσεται.

• Επεσήμανε διαφορετικές απόψεις ή επίπεδα από το περιβάλλον που επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών

Η θεωρία των Οικολογικών Συστημάτων του Urie Bronfenbrenner

Η θεωρία των Οικολογικών Συστημάτων του Bronfenbrenner

• Το Μικρο-σύστημα έχει την πιο άμεση επίδραση στην ανάπτυξη του παιδιού (πχ γονείς, οικογένεια, συνομίληκοι, σχολείο και τοπική κοινότητα).

Οι αλληλεπιδράσεις μέσα στο μικρο-σύστημα είναι αμφίδρομες (οι γονικές στάσεις και συμπεριφορές επιδρούν πάνω στο άτομο και αντίστροφα)

• Το Μεσο-σύστημα αφορά τις σχέσεις που δημιουργούνται στα μικρο-συστήματα (πχ συνδέσεις μεταξύ των οικογενειακών εμπειριών, των σχολικών εμπειριών και των φιλικών εμπειριών). Τα άτομα εκείνα που οι αρχικές εμπειρίες φροντίδας περιείχαν απόρριψη, μπορεί να δυσκολευτούν αργότερα να αναπτύξουν θετικές σχέσεις με τους φίλους ή δασκάλους τους

• Το Έξω-σύστημα, αφορά το ευρύτερο κοινωνικό σύστημα που το άτομο δεν έχει ενεργητική αλληλεπίδραση με αυτό, αλλά το επηρεάζει έμμεσα (πχ μια δύσκολη εμπειρία στο σπίτι του, μπορεί να επηρεαστεί από το ότι ο πατέρας του έχασε την δουλειά του κι επομένως υπήρξε κακό οικονομικό κλίμα) και οδήγησε σε δυσχερείς αλληλεπιδράσεις λόγω έντονου οικογενειακού στρες

• Το Μακρο-σύστημα αφορά το πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο ζουν τα άτομα, που προσαρμόζονται στην κοινωνικοοικονομική κατάσταση κλπ και μπορεί να επηρεάσει τις αλληλεπιδράσεις και στο μικρο-σύστημα και στο εξω-σύστημα.

Η θεωρία των οικολογικών συστημάτων

«Τhe Interrupters » • http://www.youtube.com/watch?v=iYZJTTWX3JI&feature=share

27:21’ & 01:07’

Το ντοκιμαντέρ «Interrupters» περιγράφει τις ιστορίες 3 ατόμων (interrupters) που προσπαθούν να προστατεύσουν τις κοινότητες του Σικάγο από τη βία.

Αφορά μια περίοδο στο Σικάγο, όταν η βία έγινε εθνικό σύμβολο και η πόλη πολιορκήθηκε από βίαια γεγονότα και κυρίως τον άγριο ξυλοδαρμό του Derrion Albert, (φοιτητή του Σικάγο High School), ο θάνατος του οποίου καταγράφτηκε από βιντεοκάμερα. Πρωταγωνιστές είναι απλοί πολίτες πρώην μέλη συμμοριών που αποφάσισαν να αλλάξουν ζωή αφήνοντας πίσω το σκοτεινό παρελθόν τους.

Παρεμβαίνουν στις καθημερινές συμπλοκές με μοναδικό όπλο τις λέξεις και την εμπειρία τους σε ανάλογες συνθήκες τρόμου.

Ο σκηνοθέτης Steve James, τους ακολούθησε για ένα χρόνο περιπολώντας μαζί τους στις κακόφημες γειτονιές με ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα (Hoop Dreams)

Συγκεντρώνοντας όλα τα παραπάνω σε μια σκηνή…

Θέμα: «Κιτ επιβίωσης στις Άνδεις»

Το αεροπλάνο με το οποίο ταξιδεύατε, συνετρίβη στις Άνδεις και είστε οι 5 μοναδικοί επιζήσαντες!!!!

Έχετε όλοι επιβιώσει χωρίς να έχετε τραυματιστεί.

To αεροπλάνο παίρνει φωτιά αλλά ίσως προλαβαίνετε ακόμα να πάρετε 10 πράγματα μέσα από τα συντρίμμια του.

Αποστολή: Να αποφασίσετε ποιά είναι τα πιο σημαντικά 5 κομμάτια για την επιβίωση της ομάδας καθώς η πιο κοντινή πόλη απέχει 50 μίλια μακριά από την οροσειρά.

Βιωματική ομαδική εργασία

Δώστε στη λίστα αριθμούς από 1-5 ανάλογα με το πόσο σημαντικά είναι τα αντικείμενα για εσάς…

• Φακός μπαταρίας

• Μαχαίρι με 6’’ λεπίδα

• Κουτί πρώτων βοηθειών

• Μπάλα

• Πυξίδα

• Κανάτα με 4 λίτρα νερό

• Επίτομο με την πλήρη δουλειά του Shakespeare

• Μάλλινη κουβέρτα

• Σχοινί μήκους 24 ποδιών

• 1 κουτί Μπισκότα digestive

Συζητείστε με τα μέλη της ομάδας σας κι αποφασίστε ποιά αντικείμενα πρέπει να διαλέξετε ... τι σας λέει αυτή η εμπειρία για τις ομάδες;

Εξοπλισμός που διασώθηκε από τα συντρίμμια του αεροπλάνου

• H ανθρώπινη ζωή από τις απαρχές της ήταν ομαδική κι αυτό αποδεικνύεται και μέσα από τις ιστορικές κι ανθρωπολογικές έρευνες.

• Αρχικά η οικογένεια σαν ομάδα επηρεάζει τη διαμόρφωση προσωπικότητας του παιδιού, τις σκέψεις, τις πράξεις του, τις αντιλήψεις και τις αξίες του.

• Έπειτα, στο σχολείο, η επιρροή του δασκάλου και της σχολικής ομάδας, γίνεται σημαντική για την κοινωνικοποίηση και τη συμπεριφορά του.

• Στην εφηβεία η ομάδα συνομιλήκων, οι φίλοι και οι παρέες επηρεάζουν με τη σειρά τους εφήβους

• Στην ενήλικη ζωή πλέον, η ομάδα εργασίας και η νέα οικογένεια αποτελούν σημαντικές πηγές επιρροής της ανθρώπινης συμπεριφοράς

• Γενικός Ορισμός ομάδας: συγκέντρωση δυο η περισσότερων ατόμων που βρίσκονται μεταξύ τους και αλληλενεργούν είτε από απλή σύμπτωση είτε από συνειδητή επιλογή.

• Βασικό στοιχείο της είναι η αλληλόδραση ατόμων που έχοντας συνείδηση ότι αποτελούν μια κοινωνική μονάδα αναλαμβάνουν διαφορετικά καθήκοντα και ρόλους έχοντας κοινά κίνητρα, κοινούς στόχους και σκοπούς

Οι Ομάδες

• Υπάρχουν πολλοί ορισμοί των ομάδων μέσα από πολλές διαφορετικές θεωρίες και προσεγγίσεις όπως ψυχολογικές, κοινωνιολογικές, ανθρωπολογικές, κλπ.

• Le Bon: όταν το άτομο συμμετέχει σε μια ομάδα, οι σκέψεις, τα συναισθήματά του και η όλη συμπεριφορά του, υποτάσσονται στη δύναμη της ομάδας και το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία σχέσεων/κλίματος σύμπνοιας «ομαδική ψυχή».

• Mac Dougall: «όταν συγκεντρώνεται μια ομάδα, διεγείρονται τα συναισθήματα των ατόμων της με αποτέλεσμα τη μεταβίβαση συναισθημάτων και τη δημιουργία του συναισθήματος της απεριόριστης δύναμης και κινδύνου.

• Freud: αναλύει την έννοια της ομαδικής ψυχής με βάση τους ψυχικούς μηχανισμούς «εγώ».

• Κurt Lewin: μια ομάδα αποτελεί ένα δυναμικό σύνολο ατόμων βασισμένο στην αλληλεξάρτηση κι όχι στην ομοιότητα ανάμεσα στα άτομα

• Bass: σύνολο ατόμων του οποίου η ύπαρξη δίνει κάποια ευχαρίστηση στα μέλη.Τονίζει την ευχαρίστηση και ικανοποίηση των ψυχολογικών αναγκών.

• Newcomb: τα μέλη συμμερίζονται κοινούς θεσμούς. Επισημαίνει τη σημασία των ρόλων των μελών της και την αλληλεξάρτησή τους.

Επικρατέστεροι Ορισμοί για τις Ομάδες

• Το μέγεθος της ομάδας: επιδρά στις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη.

• Η συμμετοχή σε μεγάλες ομάδες δίνει στα άτομα αίσθημα ανωνυμίας και συχνά οδηγεί σε απώλεια της προσωπικής ταυτότητας. Τα άτομα μπορεί να πάψουν να αισθάνονται υπεύθυνα για τις πράξεις τους και να νιώσουν είτε ότι “χάνονται” μέσα στο πλήθος των μελών της ομάδας είτε ότι βρίσκουν ένα κρησφύγετο που τους επιτρέπει να αποποιούνται τις προσωπικές τους ευθύνες.

• Στις μικρότερες ομάδες τα μέλη είναι “εκτεθειμένα” και οι πράξεις τους είναι αντιληπτές και κατά συνέπεια υπό κρίση από το σύνολο.

• Η δομή της ομάδας: επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας και απόδοσης των μελών. Προσδιορίζεται από τους ρόλους των μελών, τις σχέσεις ιεραρχίας, το είδος και τις μορφές επικοινωνίας της αλλά και το βαθμό συνοχής που επιτυγχάνεται.

• Η συνοχή της ομάδας:προσδιορίζει το βαθμό συμμετοχής των μελών.Εξαρτάται από τις εμπειρίες της, το βαθμό αποδοχής των κοινών κανόνων και στόχων της και το βαθμό αλληλόδρασης των μελών της που ευνοούν τη συνοχή, ενισχύοντας την επικοινωνία, τη συμμετοχή, την κινητοποίηση και τις επιδόσεις των μελών

• Οι κοινωνικοί κανόνες της ομάδας: διέπουν τις σκέψεις και πράξεις των μελών της και είναι οι κοινά αποδεκτές στάσεις, αντιλήψεις και συμπεριφορές από μέλη

Χαρακτηριστικά της Ομάδας

• Δεν είναι ίδια για όλες τις ομάδες ούτε καταλήγουν όλες στην τελευταία φάση (διάλυση). Η δομή, η μορφή, οι στόχοι της επηρεάζουν την εξέλιξή της και περνούν από (5) διαφορετικά στάδια (Τούκμαν):

• Το στάδιο της διαμόρφωσης ομάδας: καθορίζονται η θέση κάθε μέλους και ο βαθμός αποδοχής του από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.

• Το στάδιο της σύγκρουσης: εμφανίζονται επιφυλάξεις, αρνήσεις, αντιρρήσεις και συγκρούσεις από τις διαφορές των μελών της ομάδας και τις τάσεις κάποιων μελών να επιβληθούν και να κυριαρχήσουν σ΄ αυτήν.

• Το στάδιο της διαμόρφωσης κανόνων: διαμορφώνονται οι κανόνες της για τους ρόλους των μελών, τις ιεραρχίες, τις διαδικασίες και τη συμπεριφορά.

• Το στάδιο της εκπλήρωσης: η ομάδα αρχίζει να ασχολείται με το έργο της και να εκπληρώνει τους σκοπούς της και τους στόχους της.

• Το στάδιο της διάλυσης: Δεν παρατηρείται σε όλες τις ομάδες. Σε κάποιες μπορεί μετά την εκπλήρωση των στόχων τους ή την αποτυχία εκπλήρωσής τους, η ομάδα να διαλυθεί.

Στάδια για τη ζωή και εξέλιξη των Ομάδων

Εξαρτώμενος• Επιδιώκει σωματική

εγγύτητα • Έχει σωματική

επικοινωνία• Επιβεβαιώνει τακτικά

• Χρησιμοποιεί φιλικό τόνο φωνής

• Προσωποποιεί τη συζήτηση

• Αποφεύγει τις διαφωνίες

Η ηγετική συμπεριφορά στις ομάδες

Κυριαρχικός• Μιλά δυνατά ή και γρήγορα• Μιλά με τόνο αυτοπεποίθησης • Διακόπτει τους άλλους• Κόβει τους άλλους πριν να

ολοκληρώσουν τη φράση τους• Ρυθμίζουν και ελέγχουν τα

θέματα της συζήτησης• Δίνουν οδηγίες • Αναθέτουν εργασίες

Κυριαρχική Προσωπικότητα• Αντιστέκεται Ηγείται• Κριτικάρει Κινεί• Κρίνει Προτείνει• Επιτίθεται λεκτικά Συμβουλεύει • Χαμηλή σύνδεση Υψηλή σύνδεση• Υπεκφεύγει Βοηθά• Αποσύρεται Στηρίζει• Αποχωρεί Συνεργάζεται• Παραμένει σιωπηλός Εξυπηρετεί

Εξαρτώμενη Προσωπικότητα

Κατανοώντας την επικοινωνία σε ομάδες (Argyle)

• http://www.youtube.com/watch?v=mpyKI-uy0Fs• http://www.youtube.com/watch?v=ZaA9LNy2K2E

• http://fav-uk.org/media/ 3 video (James)

• http://crushersclub.org/ • https://www.youtube.com/watch?v=x5FAsaSYNo0• https://www.youtube.com/watch?v=wRCA3MYOWrY#t=38• https://www.youtube.com/watch?v=bUhKnYrv7rE#t=79

Βίντεο που μαρτυρούν όσα περιγράψαμε

• Εκπαιδευτικό υλικό παρουσιάσεων και handbook του προγράμματος eugangs

• Η δυναμική των ομάδων, Πωλίνα Πάντζου, www.nsph.gr/Files/006_Koinoniologias/pp_group%20dynamics.doc

• Γεώργας Δ. Κοινωνική Ψυχολογία. Τόμος Β. Ελληνικά Γράμματα. Αθήνα 1995.

• Best Practice Guidance for Restorative Practice /restorative justice council, 2011

• Restorative Justice Council-http://www.restorativejustice.org.uk

• Κοινωνιολογικές προσεγγίσεις της παρέκκλισης και του εγκλήματος, http://crimevssocialcontrol.blogspot.gr/2013/05/blog-post_3331.html

• Gangs from Different Sociological Perspectives and theories, http://www.ukessays.com/essays/sociology/gangs-from-different-sociological-perspectives-and-theories-sociology-essay.php

Πηγές