etika-ne-biznes-ligj-1-16-02-10.ppt

8/10/2019 etika-ne-biznes-ligj-1-16-02-10.ppt

1/91

LENDA MESIMORE:

ETIKA NE BIZNESPROFESORI I LENDES:DR. MAZLLUM BARALIU


2/91


3/91


4/91

ETIKA PERKUFIZOHET SI NJEDISCIPLINE E VEQANTE

SHKENCORE E CILA NGERTHENN VETE VLERAT, PARIMET,VIRTYTET DHE STANDARDETMORALE TE TRANSPONUARA NE

SJELLJE TE MIRE E TEDOBISHME SHOQRORE. AJOPRMBAN N OBJEKTIN E SAJ TSTUDIMIT EDHE PARIMET EMIRSJELLJES S INDIVIDIT APOT GRUPEVE SHOQRORE.


5/91

MTUTJE, ETIKA DEFINOHET SISHKENC E S MIRS, MORALIT,

NORMAVE MORALE DHEMORALITETIT APOMORALSHMERIS. AJO N VETEINKORPORON EDHE NORMATMORALE(GJITHMON THUAJE T

VRTETN; BJ MIR, GJENMIR; T KEQEN KTHEJE ME TMIR; SA M SHUM PUN, AQM SHUM BEGATI; SA M

SHUM MIRSI (DASHAMIRSI), AQM SHUM HUMANIZM(NJERZISHMERI); DHE EKUNDERTA:


6/91

SA M KEQ, AQ M MIR; PAS TKEQES E MIRA; PAS VUAJTJES E

MJERIMIT, LUMTURIA, BEGATIADHE PROSPERITETI.ETIKA SI ETILL P RFSHIN EDHEVLERAT MORALE T CILAT JAN STANDARDE VLERSUESE T S MIR S DHE T LIG S Q DREJTOJN ORIENTIMET,SJELLJET DHE ZGJIDHJET EINDIVIDVE. K TO VLERA

KRYESISHT SHPREHENSI:NDERSHMERIA E SINQERITETIJAN T MIR ;


7/91

PADREJT SIA SHT E LIG; RESPEKTI,NDERSHMERIA,SINQERITETI, P RGJEGJSIA ETJ.PRA,

ETIKA SI SHKENC ESJELLJES MERRET MEPROQESIN E T M SUARIT

SE QKA SHT E DREJT DHE QKA E GABUAR.


8/91

P RKUFIZIMI I BIZNESIT FILLIMISHT FJALA BIZNES SHT

MISHRUAR N GJUH N SHQIPE NGAGJUH T E HUAJA DHE DO T THOT PUN , AKTIVITET DHE VEPRIMTARI ECAKTUAR, Q ZHVILLOHET NGA NJ PERSON NJ A M SHUM PERSONASH FIZIK APO JURIDIK. K TAPERSONA NDRYSHE QUHENSUBJEKTE BIZNESORE T CIL TDUKE ZHVILLUAR AKTIVITETE DHEVEPRIMTARI T CAKTUARAEKONOMIKE KRIJOJN MARR DHNIET NDRYSHME BIZNESI ME QLLIM T FITIMIT.


9/91

ETIKA SI SHKENC E KA TEPERT LASHT ZANAFILLEN

ZHVILLIMORE. AJO SHT ZHVILLUAR Q NGA ANTIKAGREKO-ROMAKE DHE SHT

AVANSUAR GJITHNJ E M TEP

R DERI M SOT. SOFIST TGREKO ANTIK Q N SHEK. VPARA EPOK S SON , EKRITIKONIN ASHP R MORALIN E

AT HERSH M TRADICIONAL Q MB SHTETEJ N PARAGJYKIMEDHE TABU.


10/91

ATA VUN RENDIN NATYROR T GJ RAVE DHE AR SYEN MBI T

GJITHA.NDERKAQ, SOKRATIMENDONTE SE IDEJA E PAR SHT AJO E MIR SIS ,NDERSA E DYTA AJO E QLLIMIT, FILOSOFIJA E TIJPRODHON IDEN E FATIT SIFAKTOR T BR NDSH

M.PASURIN DHE SH NDETINAI NUK I KONSIDERONTE SI FAT,POR MIR SIN .


11/91

NDERKAQ SIPAS PLATONIT,IDEALJA NUK I TAKON BOT S

EMPIRIKE, AJO PARAQITET VETM SI HIJE E PROJEKCIONITVETANAK N BOT N AKTUALE.DUKE E IDEALIZUAR MIR SIN ,PLATONI ATE E PARAQET SI NJ DRIT SI AMSHUESE E CILA EUSHQEN EGZISTENCEN E

ZOTAVE.KJO SIPAS TIJ SHT MIR SI TRANSCEDENTALE.


12/91

PLATONI E TRAJTON EDHEKONCEPTIN TJETER T

ASHTUQUAJTUR Q LLIMI IFUNDIT DHE KONSIDEROHETSI SJELLJE MORALE P RBEGATI. LUMTURIA DHE FATIREAL SIPAS TIJ FILLOJN N T ASHTUQUAJTUR NFATUM JASHT TOKSOR

ANIQ FATIN AI ETRAJTONTE EDHE SI PRJETIM T BR NDSH M.


13/91

P R ARISTOTELIN NDERKAQFATI, RESPEKTIVISHT K NAQ

SIA (EUDEMONIA), SHT PERMBUSHJE E NATYR S NJERZORE. DREJT PREOKUPIMEVEKAH E MIRA DHE DREJT SAJ

SIPAS TIJ NA SHPIE VET DIA EJO VIRTYTI. GJAT TRAJTIMEVET TIJ ETIKE, EDHE KY I JEP

ROLIN M T MADH T ASHTUQUAJTURIT Q LLIM T FUNDIT. NDRYSHE NGA SOKRATI,


14/91

ARISTOTELI MENDON SE VIRTYTINUK E KUSHTZON FATINMOMENTAL. SI PARIMETHEMELORE N T CILAT MUNDTA DESHIFROJM DHESPECIFIKOJM FATIN,

ARISTOTELI I NUMRON OSE I FUT

VIRTYTIN DHE K NAQ SIN.ELEMENTET KRYESORE T FATIT DHE ARDHMERIS SIPASTIJ JAN MIQSIA PA T CIL NNUK MUND T KET LUMTURI, SH

NDETI; T MIRAT MATERIALE (Q NA DUHEN P R MANIFESTIMINE JASHT M T VIRTYTIT), DHEFAT MIR SIA.


15/91

VLERAT ETIKE N BIZNES

JAN: BESIMI RECIPROK I GJITHANSH

M DHE I VAZHDUESH M I

SUBJEKTEVE BIZNESORE N BIZNES OSE N MARR DH NIEBIZNESORE;

LEVERDIA, DOBISHMERIA DHE

INTERESI RECIPROK MIDISSUBJEKTEVE N BIZNES-PALVE KONTRAKTUESE;


16/91

MIR BESIMI, KORREKT SIA,NDERSHMERIA DHE DREJT

SHMERIA; KOMPROMISI DHE

TOLERANCA BIZNESORE-N

BIZNES; DEMONOPOLIZIMI I POZIT S

VETANAKE DHE Q

NDRIMEVEMONOPOLIZUESE-T DMSHME N TREG;


17/91

PARIMI I KONFLIKT SIS S INTERESIT VETANAK;

POZITA E BARABART DHEEKUIVALENTE E PARTNERVEN TREG T BIZNESIT;ETJ.


18/91

Q LLIMI I ETIK S

ZHVILLIMI I FILOZOFIS ,ETIK S DHE MORALIT SISHKENC ;

ETOSI-ETHOSI = BESIMPARSOR DHE PRIR S,STANDARD, IDEAL I

GRUPACIONIT OSE BASHKSIS S CAKTUAR;


19/91

NJOHJA MAKSIMALE EMORALIT, VLERAVE T TIJ,

SI DHE KULTIVIMI I QNDRIMIT KRITIK NDAJMORALIT EKZISTUES-

AVANSIMI I TIJ N KUPTIM M POZITIV DHE JODEGRADIMI I TIJ.

HULUMTIMI-GJURMIMI I

VLERAVE AUTENTIKE NJERZORE DHE V NIA ERREGULLAVE ME NDIHMEN


20/91

E T CILAVE M LEHT MUND T DALLOHET E MIRANGA E LIGA.

QKA NUK E NDALON LIGJI,MUND TA NDALOJ TURPI.


21/91

TAJKUNI-MAKIAVELIST

GLLABERIMI DHEPASKRUPULLSIA;

PASURIMI PA BAZ , PA

DJERS E PA PUN DHEMOSPERMBUSHJA EDETYRIMEVE N BIZNES;

PALIGJSHMERIA DHEMUNGESA E NDERGJEGJESE T NDERSHMERIS ;


22/91

MOTO AISBERGIANE: Q LLI -

MI I AR SYETON MJETET; PAPERGJEGJ SIA SHOQ

RORE.


23/91

PERGJEGJSIA SHOQRORE N BIZNES

NNKUPTON:

P RGJEGJ SIN JURIDIKEQ DMTH. RESPEKTIMIN DHEZBATIMIN E LIGJEVE;

EKONOMIKE-Q DMTH. PR -GJEGJ SI P R BIZNESIN,EFEKTET DHE REZULTATETE TIJ;


24/91

P RGJEGJ SIA SOCIALE-DMTH.MBROJTJA SOCIALE EQYTETAR VE, MIR QENIESDHE T DREJTAVE T TYRE;

EKOLOGJIKE DMTH.-MBROJTJA E AMBIENTIT JETSOR (NACIONAL DHE

GLOBAL)


25/91


26/91

ASPEKTET LINGUISTIKE T METAETIK S;

TEORIA E VIRTYTIT;

TEORIA DEONTOLOGJIKE-TEORIA E DETYRSHMERIS ;

TEORIA E PASOJAVE;

PARIMET ETIKE.

BASHKEBISEDE.


27/91

METAETIKA

MERRET ME DH NIEN E PRGJIGJEVE N PYETJEN SEQKA JAN PARIMET ETIKE DHE

PREJ NGA BUROJN ATO.EKZISTON SYPOZIMI SE PARIMETETIKE NUK JAN VET MRREGULLA DHE FENOMENE T

INSTALUARA SJOQ RORE T CIL T VAREN VETEM NGAEMOCIONET TONA, POR


28/91

GJAT HISTORIS SHT

ZHVILLUAR DHE TRAJTUARNDIKIMI I VULLNETIT UNIVERZAL,

ARSYES-UNIT DHE KUPTIMIT APODOMETH NIES APSTRAKTE T VET PARIMEVE ETIKE. KUPTIMIFJAL S META GREQISHT,BUKVALISHT DO T THOT M PAS OSE JASHT . K SHTU Q NGA VET EMRI MUND T KONKLUDOHET SE METAETIKAMERRET ME TRAJTIMIN E ETIK

S NGA EASHTUQUAJTURAPERSPEKTIV E ZOGUT, DUKE B R PRPJEKJE Q T SQAROJ


29/91

THELBIN E NORMAVE ETIKEDHE T ZBULOJ KUPTIMIN E

TYRE. EKZISTOJN TRI DEG THEMELORE T METAETIKS:

1. METAETIKA METAFIZIKE, 2. METAETIKA PSIKOLOGJIKE

DHE

3. METAETIKA LINGUISTIKE


30/91

ETIKA NORMATIVE

MERRET ME PERCAKTIMIN ESTANDARDEVE T CIL TKARAKTERIZOJN SJELLJET ENJER ZVE. AJO B N PRCAKTIMIN E PARIMEVENORMATIVE T CIL T PRCAKTOJN T MIR N DHE T KEQEN, RRJEDHIMISHT T

ASHTUQUAJTURIN PARIMNORMATIV Q QUHET RREGULLE ART AI PASH.


31/91

NUK SHT MORALE T HYJMPA REND PARA T TJER VE,

NGASE EDHE NE DESHIROJM Q T TJER T TA RESPEKTOJN PRITJEN TON N REND.RREGULLA E ART SIKURSE

EDHE TEORIT TJERA T ETIKS NORMATIVE NG RTHEJN N VETE NJ PARIM T PRGJITHSH M. LIDHUR ME KTE JAN ZHVILLUAR T PAKTN TRI TEORI THEMELORE.


32/91

1. TEORIA E VYRTYTIT, SIPASS CIL S SHUM

MENDIMTAR MENDOJN Q MORALI KONSISTON N RESPEKTIMIN E

RREGULLAVE PRECIZE MOSVRIT DHE MOS VJEDH.TEORIA E VYRTYTIT

AKCENTIN KRYESOR E VEN

N ZHVILLIMIN E VEQORIVEDHE VETIVE T MIRA T PERSONALITETIT.


33/91

QYSH PLATONI I KA VREJTUR 4

VYRTYTE T VEQANTA : -URTIA -TRIM RIA -MATURIA DHE -DREJTSHMERIA.

MIRPO, VYRTYTE TJERARELEVANTE JAN EDHE TJERA: -SHPIRT MADH SIA -VETRESPEKTI

-VETBESIMI -SINQERITETI DHE -TEMPERAMENTI I BUT .


34/91

SHT KONSIDERUAR SE K TOVYRTYTE M LEHT FITOHEN N RINI, NDAJ M T MOSHUARITE KAN P R DETYR TIEDUKOJN DREJT DHE MIR M T RINJ T.ARISTOTELIVYRTYTET I KA DEFINUAR SISHPREHI T CILAT I FITOJM .PSH. NDJENJ N NATYRORE T FRIK S E RREGULLOJM MEVYRTYTIN E GUXIMIT DHE T

TRIM RIS . AI KONSIDERONTESE MANG SIT DHE T METAT


35/91


36/91

TEORIA E VYRTYTIT KA QEN PRIRSE DHE GJR-SISHT E PRANUAR DERI N

SHEKULLIN XIX.


37/91

TEORIA DEONTOLOGJIKE(E DETYRS)

BAZOHET N PUN N E HYGOGROCIUSIT DHE T T TJERVE, T CIL T P RMENDNIN

RRETH 100 VYRTYTE T PRANUARA N SHEK. XVII.

T GJITHA DETYRAT EMUNDSHME SIPAS K SAJ

TEORIE NDAHEN N TRI GRUPE:


38/91

1. DETYRAT NDAJ ZOTIT

(NGRITJA-ZHVILLIMI, SHERBIMIDHE LUTJA)

2. DETYRAT NDAJ VETVETES(RUAJTJA E JET S VETANAKE,HULUMTIMI DREJT NDRITJESDHE PERPARIMIT T NDERSHM, KORREKT DHEVETPERFIKSIONIMI.

3. DETYRAT KUNDREJT T TJERVE:

-FAMILJARE (KUJDESI NDAJ

PRIND RVE, BASHK SHORTIT,BASHK SHORTES DHE NDAJ FMIJ VE),


39/91

-SHOQ RORE (MOSBRJA KEQT TJERVE, MIRSIA ETJ.)

-POLITIKE (RESPEKTIMI I RENDITDHE LIGJEVE, NORMAVESHOQRORE ETIKE DHEMORALE).

NJ TEORI TJETERDEONTOLOGJIKE, SHT TEORIA E S DREJT S Q

BAZOHET N T DREJT NNATYRORE T NJER ZVE T CIL N DUHET TA RESPEKTOM .


40/91

K T TEORI E KARAKTERIZOJN 4 VEQORI THEMELORE:

-T DREJTAT JAN RRJEDHOJ E RENDIT NATYROR T GJRAVE (AKTI NATYROR ILINDJES),

-T DREJTAT JAN

UNIVERZALE, NDAJ SI T TILLANUK MUND T JEN T NDRYSHME N VENDE T NDRYSHME,

ATO JAN T NJEJTA P R T GJITH NJER ZIT PA DALLIMGJINIE, ETNIE DHE AFT SIE,


41/91

-ATO JAN T PATJETERSUESHME, Q DO T THOT NUK MUND TI MOHOSH

ATO VULLNETARISHT. K TULYPSET VEQUAR TEORIN EIMANUEL KANTIT-RREGULL N E

ART - APO PARIMIN E

IMPERATIVIT KATEGORIK:TITRAJTOSH NJER ZIT SI Q LLIMFUNDOR DHE ASESI SI M NYR E REALIZIMIT T Q LLIMIT T FUNDIT. KJO DO T THOT SE

NDAJ NJER ZVE DUHET T SILLEMI ME MIR KUPTIM ERESPEKT DHE T MOS ITRAJTOSH SI MJET-GJ SEND.


42/91

VETVRASJA SIPAS KANTITKONSIDEROHET E

PAMORALSHME, NGASEKONSIDEROHET SI IKJE NGAVUEJTJET OSE VARFRIA-MJERIMI.NJ TJETER TEORI

PASUESE DHE E RNDSISHMESHT REVIDIMI I TEORISKLASIKE T DETYRIMEVE I D.ROSIT E CILA VEN N PAHDETYRAT E QARTA T CILATKONSISTOJN:


43/91

BESUSHMERI, KOMPENZIM,FALENDERIM,

DREJTSHMERI, PERPARIM,VETPERFEKSIONIM, DHEPERMBAJTJA NGA KRIMI.

MENDIMTARI ROS ESENCNE STUDIMEVE T TIJ DHEAKCENTIN E VEN NKONFLIKTIN E KTYREDETYRAVE.


44/91

TEORIA E PASOJAVE

E CILA KONSISTON N

-EGOIZMIN ETIK I CILIPRESUPOZON Q AKCIONISHT I PRSHTATSHMMORALISHT NQOFTSESJELL MTEPR DOBI SE SA

DM. KRYERSIT E AKCIONIT;


45/91

-ALTRUIZMI ETIK, I CILIKONSIDERON Q AKCIONI

MORALISHT SHT IPRSHTATSHM NQOFTSE TTJERVE JU SJELL M SHUMDOBI SE SA DM PRVEQ

KRYRSIT T AKCIONIT; -UTILITARIZMI, I CILI AKCIONIN E

ARSYETON SI MORALISHT T

PRSHTATSHM, NQOFTSE TTJERVE JU SJELL DOBI MSHUM SE SA DM.


46/91

ETIKA APLIKATIVE

SHT SFER E VEQANT EETIKS, E CILA MERRET ME

ANALIZN E QSHTJEVE

KONTRAVERZE, SI Q SHTPSH. EUTANAZIA (MBYTJENGA MSHIRA-KEQARDHJA-DHIMBJA), OSE MBROJTJA E

T DREJTAVE T SHTAZVE-KTO QUHEN ETIK

APLIKATIVE.


47/91

POASHTU TRAJTOHET SIQSHTJE E

DREJTSHMERIS ETIKEQSHTJA ESHTATZANSIS

ARTIFICIALE, ABORTIMITETJ., THNJA E VRTETSPACIENTIT, SHERIMI I T

SMURVE NDA AIDSI,EKSPERIMENTET GJENETIKEMEDICINALE ETJ.


48/91

FUSHA E ETIKS APLIKATIVEPOASHTU ZGJROHET EDHE

N QSHTJET E ETIKS SBIZNESIT, VEQMAS LIDHURME PRGJEGJSIN

SHOQRORE-SOCIALE TKORPORATAVE: T DREJTATE PUNTORVE,DISKRIMINIMI TE PUNSIMI,CENIMI I PRIVATSIS,MBROJTJA N PUN.


49/91

ETIKA EKOLOGJIKE MERRET ME QSHTJET E

SJELLJES DHE MORALIT NDAJKAFSHVE, GJALLESAVE ETJERA T CILAT RREZIKOHENNGA AMBIENTI I NDOTUR,

BARTJA E MATERIALEVE TNDOTURA T NDYTA HELMUESEDHE DEPONIMI I TYRE NVENDET E VARFRA, VRASJA EKAFSHVE (QDO OR, N BOT

ZHDUKET NGA NJ LLOJ IKAFSHVE PRGJITHMON). KYPROQES FATKEQSISHT POSHPESHTOHET EDHE MTEPR.


50/91

SHTROHET EDHE QSHTJA EMORALITETIT T POLIGAMIS,

MONOGAMIS, BASHKJETESSBASHKOHORE, MARRDHNIEVEHOMOSEKSUALE DHE T TJERAT PANATYRSHME ETJ.

QSHTJE E ETIKS DHE MORALITJAN EDHE MEVENDSIA ESHQIPTIMIT T DENIMIT MEVDEKJE, ARMVE DHE

LUFTRAVE NUKLEARE,KONTAMINIMEVE, PERHAPJADHE PERDORIMI I DROGAVE DHERACIZMI ETJ.


51/91

N BIZNESIN NACIONAL DHENDERKOMBTAR,

PARAQITJA E INTERNETITDHE TEKNOLOGJIVE T

AVANSUARA INFORMATIVE,

T CILAT SHKAKTOJN EDHEHAPSIRAT E REJA TASHTUQUAJTURACYBERSPACE ETJ.


52/91

PARIMET ETIKE

JAN TET PARIME THEME -LORE ETIKE, Q MUND TPRDOREN APO ME MIRE TE

ZBATOHEN N PROQESIN EVENDIMARRJES,NE AKTIVITE-TET DHE MARREDHENIET E

PERDITSHME N BIZNES.


53/91

PARIMET THEMELORE ETIKE

VENDIMARRSE, Q APLIKOHENEDHE GJAT SESIONEVE

KONSULENTE PROFESIONALEJAN:

1. PARIMI I AUTONOMISPERKUFIZOHET SI PROMOVIM I

VETPERCAKTIMIT(VETVENDOSJES) OSE SI LIRIVEPRIMI I SUBJEKTIT TCAKTUAR N BIZNES, Q T

ZGJEDH ORIENTIMIN, VEPRIMIN,AKTIN (BRJEN) DHE DREJTIMINVETANAK-AUTONOM.


54/91

BINDJET DHE PERCAKTIMET EVEQANTA VETANAKE T SECILITNJERI VEQ E VEQ, LIDHUR ME

AUTONOMIN SI PARIM ETIK, JORRALL SHKAKTOJN DILEMADHE KONFUZIONE T CAKTUARA.

ATO DILEMA, KAN T BJNPARSISHT ME SHKALLN,GAMN DHE NIVELIN APOGRADACIONIN E SHTRIRJS,

PRKATSISHT T APLIKIMIT TAUTONOMIS SI PARIM NVENDIMARRJE BIZNESORE.


55/91

2. MOSBRJA KEQ, MOS DMTIMIDHE MOSEFEKTUIMI I S KEQES

KONCEPTI I MOSBRJES KEQ-MOSDMTIMIT T TJETRIT,DEFINOHET SI NJ LLOJSHMANGIE NGA DMI DHE E

KEQJA. KJO NNKUPTONPARANDALIMIN E VETVETES DHEOSE DIKUJT TJETER NGAVEPRIMET LNDUESE,OFENDUESE DHE DMTUESE.


56/91

N BIZNES KJO MANIFESTOHETKUR PSH. MENAGJERI APO

KONSULENTI PERGJEGJES MEFJALET SHPREHJET DHESJELLJET E TIJ LNDONPARTNERIN BIZNESOR, KLIENTIN

OSE EDHE I DMTON ATA.PRANDAJ EDHE AJO E POPULLIT:FJALA E MIR SHRON, FJALA ERND SHEMERKON.

3 BMIRSIA OSE MIRBRJA


57/91

3. BMIRSIA OSE MIRBRJA

SJELLJA E SUBJEKTEVE MENAXHUESEDHE ATYRE PRODHUESE ESHERBYESE NDAJ T TJERVE,PARTNERVE BIZNESOR,KONSUMATORVE ETJ. MEMIRKUPTIM, DASHAMIRSI ESIDOMOS ME NDJENJEN E QASJESDHE KONTAKTIBILITETIT EDHEPERSHTYPJEVE FILANTROPIKE, MESENS, SHIJE E VLERA ETIKE,NENKUPTON ESENCEN OSE BRENDINE MIRSJELLJES DHE T MIRBRJES-

KUPTOHET PERMES VEPRIMEVE DHEMARRDHNIEVE T CAKTUARA.

KJO MNYR E SJELLJES N BIZNES


58/91

KJO MNYR E SJELLJES N BIZNES

VETKUPTON PERGJEGJSINPARSORE T MENAXHERIT APOORGANIT TJETER PERGJEGJES N

BIZNES NDAJ PALVE T TJERA.NNKUPTON MTUTJE RESPEKTIMIN EDOMOSDOSHM T DINITETIT,PERSONALITETIT DHE TINTEGRITETIT T TJETRIT.

NNKUPTON EDHE QNDRIMINPOZITIV, PRANIMIN E EGOS DHE TVLERAVE MADHORE NJERZORE TKLIENTIT DHE ATYRE PROFESIONALET PARTNERIT N BIZNES.NNKUPTON M N FUND EDHE

RESPEKTIMIN E VETVETES, INVESTIMN T ARDHMEN DHE PERFITIM NBIZNES.


59/91

4. DREJTSHMERIA, DREJTSIA OSE EDREJTA (JUSTICE) FJALA DREJTSHMERI ME

VARIACIONET E SAJA DREJTSI DHE EDREJT, SHT KONCEPT I LASHTQ SHT PRDORUR QMOTI SI

ARM E FUQISHME NGA SHUMKUSHME SHUM QLLIME E INTERESA. NTRANSAKCIONET BIZNESORE DHE NVENDIMARRJE, DREJTSHMERIA SIPARIM ETIK LUAN ROL T MADH. KJONNKUPTON Q SUBJEKTETKOMPETENTE N BIZNES DUHET TSILLEN ME DREJTSHMERI T PLOT,KUJDES DHE RESPEKT NDAJ TGJITH AKTORVE N BIZNES.


60/91

SHERBIMET E TYRE TI BJN

PROBONO. SUBJEKTETVENDIMARRSE N BIZNES,DUHET T INVESTOJN DERIN MAKSIMUM ENERGJI,

VULLNET T MIR DHEMIRSI N DREJTIM TNDIHMESES, KSHILLS DHEPRKRAHJES S KLIENTIT,MADJE PA ASNJ LLOJPAGESE.

5. BESUESHMERIA, PERKUSHTIMI DHE


61/91

,

NDERSHMERIA (FIDELITY) MARRDHNIET RECIPROKE N MES

T SUBJEKTIT BIZNESOR DHE PALVE

T TJERA N TREG, DUHET T JENKORREKTE, T NDERSHME, MEPRKUSHTIM DHE BESUESHMERI TPLOT. PERKUSHTIMI DHEBESUESHMERIA RECIPROKE PRPRODUKTE OSE SHERBIME NQARKULLIM, SHT DETYRKRYESORE DHE E PRHERSHME EORGANEVE KOMPETENTE DHESHERBIMEVE PROFESIONALE NBIZNES. SUBJEKTET BIZNESORE

GJAT TRANSAKCIONEVE T TYRE MEPJESMARRSIT E TJER N TREG TKONKURENCS, DUHET T SILLENNDERSHMERISHT,NDERGJEGJSHMERIS, MEPERKUSHTIM T PLOT DHE RESPEKT.

TI MBAJN FJALT E DHNA DHE


62/91

TI MBAJN FJALT E DHNA DHE

TI REALIZOJN PREMTIMETPERKITAZI ME CILSIN, AFATET

DHE SASIN E PRODUKTEVEAPO T KRYERJES SSHERBIMEVE T CAKTUARANDAJ TYRE. KY PARIM ETIK

SHT TEPER RELEVANT, SEPSENDIKON N NGRITJEN E BESIMITRECIPROK, KORREKTSIS DHEZHVILLIMIT T SUKSESSHMN

INTENZIV DHE DINAMIK TMARRDHNIEVE DINAMIKE NTRSI.


63/91

6. VRTETSHMERIA-AUTENTICITETI(VERACYTY) NOCIONI DHE RAPORTI I

VRTETSHMERIS, PRKUSHTIMITDHE RESPEKTIMIT AUTENTIKMAKSIMAL E GJITHPRFSHIRS TSAJ, KA RNDSI PRIMARE NMARRDHNIET MIDIS SUBJEKTEVE

N BIZNES DHE KLIENTVE T TYRE.MUNGESA E QASJES DHE EQNDRIMIT KORREKT,PRMBAJTSOR DHE ETIK,PRKATSISHT PRANIA E QASJES

MANIPULATIVE APO MASHTRUESE,MUND T SJELL RRJEDHOJANEGATIVE, AFATGJATA N BIZNES.


64/91

PRANDAJ, SUBJEKTETBIZNESORE DUHET T JENAUTENTIK, KREDIBIL DHEKULTIVUS T VAZHDUESHMMIRBESIMI ME KLIENTT ETYRE LIDHUR ME QDO KRKES

APO NEVOJ BIZNESORE T

TYRE. PSH. T LENPRSHTYPJE T TILL TEKLIENTI SE NUK DO TAMASHTROJN ME PRODHIMET E

TYRE OSE ME FAKTURAT OSEME SHERBIMET FALCO DHEVEPRIMET FIKTIVE.


65/91

7. BESUESHMERIA (CONFIDENTIALITY)SHT PARIM I RNDSISHM ETIK ICILI NSE N PRAKTIK ZBATOHET N

MNYR KORREKTE DHE T PLOT,MUND T JET N SHERBIM DHE NDOBI MAKSIMALE PR KLIENTIN. SIPASKTIJ PARIMI, PJESMARRSIT NBIZNES KAN OBLIGIM, PRGJEGJSI

T PLOT DHE T VAZHDUESHME,DETYR PROFESIONALE DHE LIGJOREQ TI MBROJN KLIENTT E TYRE,KONSUMATORT OSE PARTNERTNGA ZBULIMET E PAAUTORIZUARA T

INFORMACIONEVE.


66/91

PRANDAJ, BESUESHMESIA NMES T PALVE N BIZNES,GJYKUAR NGA ASPEKTI ETIK,SHT DHE DUHET T MBETETPREMTIM I MBAJTUR Q KA TBJ ME T GJITHA T DHNAT,INFORMATAT, INQIZIMET,REFERIMET DHE VLERSIMETRELEVANTE MIDIS TYRE.SKNDEJMI INTELIGJENCA NBIZNES KA RNDSI PRIMARE

PR PROSPERITET DHEPERSPEKTIV E PROFIT.

8 PLQIMI PR INFORMIM (INFORMED


67/91

8. PLQIMI PR INFORMIM (INFORMED

CONSENT) PLQIMI PR INFORMIM SI PARIM ETIK

KA PESH T VEQANT, NGASESHENON LEVIZJET PERSPEKTIVE,PROGRESIVE DHE AVANSUSEPERKITAZI ME T DREJTAT E KLIENTIT.KY PARIM N FAKT NNKUPTON

PUBLIKIMIN E INFORMACIONEVE TNEVOJSHME, T CILAT ORGANI OSEPERSONI KOMPETENT I SUBJEKTIT TCAKTUAR BIZNESOR, SHT IDETYRUAR, Q TIA BJ ME DIJE

KLIENTIT T TIJ, SE A BN TPUBLIKOHEN TAKIMET, BISEDAT DHEKONTAKTET NEGOCIATORE, SA, SIEDHE KUR?


68/91

PSH. NSE NJ KSHILLTARAGJENCIE X. T BIZNESIT OSE T

KONSULENCS I THOT KLIENTITT VET N SEANCN E PARBISEDIMORE OSE KSHILLUESESE N T ARDHMEN DO T

ZHVILLOHEN 8 SEANCAKONSULTATIVE, AQ SA LEJOJNRREGULLAT E ASAJ AGJENCIE,NDERSA M VON I MBAN M

SHUM SE AQ, AI DO T VEPROIN MNYR ANTIETIKE.

PARIMET E ETIKS


69/91

PARIMET E ETIKSBIZNESORE

1.VETORGANIZIMI- ESHTE ORGANIZIMI I MBAR,N

KONTEST -IN BIZNESOR DO

T THOT AFTSI ESUBJEKTIT,Q N

SITUAT KRITIKE,MUND

TUSHTROJ ME SUKSESFUNKCIONE KRITIKE.


70/91

2. PROAKTIVITETI

DO T THOT QASJE BIZNE -SIT,N T CILIN SUBJEKTI ICAKTUAR,VEPRON N AMBI -

ENTIN RRETHUES,N MENY -R VETNDRYSHUESE;PRA

AKTIVE DHE PROGRESIVE


71/91

3.SOLIDARITETI

NKUPTON NDJENJEN EMIRKUPTIMIT DHE AFTSIN

E BASHKNDJIESIS ME T

TJERT N BIZNES.KJO DO T THOT M TUTJE EDHE

VULLNETIN PR T NDIHM -UAR DHE PERKRAHUR T TJ

ERT N RAST NEVOJE.


72/91

4.SUPSIDIARITETI

SHT PARIM SIPAS T CIL- IT VENDIMET MERREN DHE

PROBLEMET ZGJIDHEN N

SUAZA T KATEGORIVE DHE NNIVELET KU LINDIN.

ESENCA E SUBS.SHT N

N ORGANIZIMIN EPUNEVE DHEZGJIDH. E PROBL.BRENDA LLOJIT

T ASAJ PUNE OSE ATIJ PROBLE


73/91

PRODUKTIVITETI- SHT SHUM M I RND

SISHM,SE SA PROFITAB

ILITETI.PRODUKTI I MIR,SH ITJA E MIR.KJO GJENDJE,N UK E CENON PROFITABILITE

-TIN OSE JO SHUM.BESIMI I KONSUMATORIT SHTOHET

KUJDESI NDAJ KONSUMATOR


74/91

KUJDESI NDAJ KONSUMATORIT VERSUS INDIFERENCS

KONSUMATORI NUK SHT DELELYPSET RESPEKT. SHUM BIZNESE JAN JOET IKE NGASE NGARKOJNE SHU ME KONSUMATORET ME PRO DUKTT E TYRE.ATO BIZNES E MUND TE BEJNE DEPERTI -

ME TE SHPEJTA,POR EDHE


75/91

RENJE RAPIDE.NESE TANI IZBRESIN QMIMET,HUMBINEDHE KREDIBILITETIN NE

TREG EDHE KLIENTELENQ MIMET REALE ,JAN NJERA

NDER KOMPONENTET REL.T

E ETIKES BIZNESORE.

BLERSI DHE DISTRIBU-


76/91

BLERSI DHE DISTRIBU-TORI

CILI SHT ME REL. PRPRODHUESIN? BLERSI,ND

ONSE EDHE RROLI I NDERM

JETSUESIT ESHTE REL.;NE Q

ARQET E KONKURENCES S

LART,DISTRIBUTORET,MBA

HEN NE THJERRZ!,VEMEND

PSE ESHTE KONSUMATORI


77/91

PSE ESHTE KONSUMATORIPARSOR NGA ASPEKTI ETIK?

SEPSE AI BLENKONSUMONDHE DUHET T JET I KNAQ

UR ME PRODUKTIN.NESE JO

NUK KA SHITJE,SKA PROFIT.; SKA PERPARIM E PERSPEKTI V.NESE SKA SHITJE ,SKA

PUNE AS PER DISTRIBUT -ORT,SEPSE AS ATA NUK IBLEJN PRODUKTT.

KUJDES DHE DIPLOMACI


78/91

KUJDES DHE DIPLOMACIME KONKURENTT !

PRORE DUHET DESHMUARQE ETIKA N BIZNES PROMOVON GARE A KONKUREN -

C T SHENDOSH N TR EG.MONOPOLI ESHT ANTI-

ETIK.ME RIVALET SHT MI

R T JEMI DIPLOMATIK.LU TA E FTOHTPA VLER

ME RIVALET-VLLAZRI E


79/91

ME RIVALET VLLAZRI EPADUKSHME

MEQ SPRODHONI OSE EDH E SHISNI PRODUKTE T

NJEJTA,LYPSET TAKT DHE

KORREKTSI TREGU.SHT ETIKE DHE PROFITABILE

LIDHJA VLLAZRORE ME

KONKURENTT.+gracioziteti,n sjelje dhe veprime me ta,josabotim e nderskamcsi

PRAKTIKAT ETIKA DHE


80/91

PRAKTIKAT ETIKA DHEJOETIKE N BIZNES

KUDO KA T TILLA ,KU MSHUM OSE M PAK.T

NE EDHE M SHUM.DIHET

E E. N BIZ.NGERTHEN VL ERA DHE PARIME MORALE,

Q PRCAKTOJN SJELLJ -

EN TON N BOTN E BIZNESIT.KTO VERA E STAND.


81/91

ARDE MUND T APLIKOHN, N T GJITHA ASPEKTT E

BIZNESIT;NGA GJENERIMI I

IDEVE,DERI T SHITJA ETYRE.BIZNESI DHE PROFITI DUHET ARRITUR PRMES

PRAKTIKAVE T MIRA BIZNE SORE.PR KETE SHUME BIZ -

NESE SOT IMPLEMENTOJN


82/91

KODE ETIKE N KOMPANITE TYRE.

Un e kam identifikuar

prore,q objekti I biznesit esht q t bsh para n mnyr t

ndershmedhe q objekti Ijets sht t bsh mir.Pete

-r Cooper,inventues dhefilantropist korporativ amerikan

PRAKTIKAT ETIKE N


83/91

PRAKTIKAT ETIKE NBIZNES

1.KUJDESI DHE KORREKT -SIA NDAJ INVESTUESVE.;

2.KUJDESI NDAJ PUNONJ

SVE(MUNDSI T MIRA,QAS -JE,TRAJNIME,PAGA,KUSHTE,

3.INFO+KORREKTSI NDAJ

KONSUMATORVE PRPRODUKTT Q OFROJM;


84/91

4.EVITIMI I TAKTIKAVE JOSK RUPULOZE DHE METODAVE,

LIDHUR ME KONKURENCN;

5.RESPEKTIMI I LIGJEVE PR

TAKSAT,DETYRIMET TJERAFISKALE,MONOPOLEVE,DHE

AKTIVITETEVE T TJERA AN -TILIGJORE SI KORRUP+MITO


85/91

6.BIZNESET DUHET T RESP-EKTOJN NORMAT E MBRO

JTJS S AMBIENTIT,AJRIT

,UJIT,ZHURMS ETJ. INDUSTRIT DHE KOMPLEKS

-ET E MDHA NDOTSE ,SOT

JAN PROBLEM GLOB-AL DHE BRENG REALE

PRAKTIKAT JOETIKE


86/91

PRAKTIKAT JOETIKEBIZNESORE

JAN T SHPESHTA DHETSHUMTA KUDO.ATO JAN:

1.MANIPULIMI I EMOCIONAL I

NJERZVE,DUKE EKSPLOAT -UAR GJENDJN E TYRE VUL

NERABILE.;

2.KEQPRDORIMI DHE PR -GENJSHTRIMI I FAKTEVE;


87/91

3.PRFITIMET TEJMASE; 4.FALSIFIKIMI I ECURIVE DHE

T DHENAVE,PR T

TREGUAR RRITJE PROFITI; 5.SHMANGIA E NDESHKIMEV

E OSE KOMPENZIMEVE ,PER

VEPRIMET E PALIGJSHME; 6.MUNGESA E TRANSPAREN


88/91

-NCS DHE REZISTENCA E HETIMEVE EVENTUALE; 7.DMTIMI I AMBIENTIT; 8.PRDORIMI I MJETEVE DHE

INSTRUMENTEVE PR LEVERDI PERSONALE OSE

PROFESIONALE; 9.DISKRIMINIMI SEKSUAL.

ECURIA N RRITJE E BIZN -


89/91

ESEVE ETIKE N TREG

SHT EVIDENTE DHE DINA MIKE+DOMINUESE?

MUNGESA E ETIKS NBIZNES ,SHT ARSYE PSE

EKONOMIA BOTRORE SOT

SHT N KRIZ T THEL -L.

BIZNESET SERIOZE,KREATIV


90/91

V DHE PRSPKTIVE E KA N PA LEVERDINE DHE PR

PARSIN E T QENIT:

ETIK,HUMAN DHE KONSIDERATIV DHE I MARRIN PARAS -YSHE KETO KOMPONENTA.

ATO KAN VETKONTROLL, TRANSPARENC DHE PERG -

JEGJSI NDAJ T GJITHVE.

MSIMI ETIK Q BIZNEST


91/91

DUHT MSUAR

PRBALL DHE PRKUNDRT GJITHAVE,ZBATIMI I TAKT-IKAVE,VEPRIMEVE DHE PRA

-KTIKAVE ETIKE SHT JOVETM PRPARSI KOMPAR -ATIVE,POR EDHE DOBI EKSK-LUZIVE E TYRE.PRANDAJ:

-NDRYSHO PARA S TNDSHKOHESH!!!...................

etika-ne-biznes-ligj-1-16-02-10.ppt

Documents

Transcript of etika-ne-biznes-ligj-1-16-02-10.ppt