ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.
-
Upload
raphael-vilanova-de-miranda -
Category
Documents
-
view
223 -
download
4
Transcript of ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.
![Page 1: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/1.jpg)
ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO
FABULA:LUPUS
ET AGNUS
Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014
![Page 2: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/2.jpg)
LUPUS ET AGNUS1
Ad rivum eundem lupus et agnus venĕrant siti compulsi; superior stabat lupus longeque inferior agnus. Tunc fauce imprŏba latro incitatus iurgĭi causam intŭlit. “Cur”, inquit, “turbulentam fecisti mihi aquam bibenti?” Lanĭger contra timens: “Qui possum, quæso, facĕre quod querĕris, lupe? A te decurrit ad meos haustus liquor”.
1NÓBREGA, Vandick Londres da. O latim do ginásio para a terceira série... p. 18-21.
![Page 3: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/3.jpg)
Repulsus ille veritatis virĭbus: “Ante hos sex menses male” ait “dixisti mihi”. Respondit agnus: “Equĭdem natus non ĕram”. “Pater hercle tuus” ille inquit “male dixit mihi”; atque ita correptum lacĕrat, iniusta nece.
Hæc propter illos scripta est homĭnes fabŭla, qui fictis causis innocentes opprimunt.
![Page 4: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/4.jpg)
LUPUS ET AGNUSANÁLISE GRAMATICAL CROMÁTICA
Ad rivum eundem lupus et agnus venĕrant siti compulsi; superior stabat lupus longeque inferior agnus. Tunc fauce imprŏba latro incitatus iurgĭi causam intŭlit. “Cur”, inquit, “turbulentam fecisti mihi aquam bibenti?” Lanĭger contra timens: “Qui possum, quæso, facĕre quod querĕris, lupe? A te decurrit ad meos haustus liquor”.
![Page 5: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/5.jpg)
Repulsus ille veritatis virĭbus: “Ante hos sex menses male” ait “dixisti mihi”. Respondit agnus: “Equĭdem natus non ĕram”. “Pater hercle tuus” ille inquit “male dixit mihi”; atque ita correptum lacĕrat, iniusta nece.
Hæc propter illos scripta est homĭnes fabŭla, qui fictis causis innocentes opprimunt.
![Page 6: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/6.jpg)
Movidos pela sede, o lobo e o cordeiro vieram (= tinham vindo) para o mesmo rio. O lobo estava mais acima, e, muito mais abaixo, o cordeiro. Então, com insaciável voracidade (= incitado pela ímproba goela), o ladrão apresentou a causa da briga. “Por que”, diz, “você sujou a água, a mim que bebo (= estou bebendo)?” Por outro lado, o cordeiro receoso [responde]: “Ó lobo, como posso ter feito aquilo de que você se queixa? A água desce correndo de você para os meus goles.”
O LOBO E O CORDEIRO – TRADUÇÃO
![Page 7: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/7.jpg)
Ele (= o lobo), repelido pela força da verdade, disse: “Antes destes seis meses você falou mal de mim”. O cordeiro respondeu: “Na verdade, eu não era nascido”. Aquele (= o lobo) disse: “Por Hércules! Teu pai falou mal de mim!” E assim dilacera o acusado (= o atacado) com morte injusta e violenta.
Esta fábula foi escrita por causa daqueles homens que oprimem os inocentes com motivos falsos.
![Page 8: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/8.jpg)
legenda cromáticaadjetivo (adj.)
advérbio (adv.)
conjunção (conj.)
interjeição (interj.)
numeral (num.)
preposição (prep.)
pronome (pron.)
substantivo (s.)
verbo (v.)
VOCABULÁRIOE APROFUNDAMENTO GRAMATICAL
Note bem! outras abreviações
m. masculino; f. feminino; n. neutro; p. pessoa; indic. indicativo; part. particípio; pres. presente; pret. pretérito; imp. imperfeito; poss. possessivo; defec. defectivo; dep. depoente; subj. subjuntivo. Casos latinos: N nominativo; G genitivo; D dativo; AC acusativo; AB ablativo; V vocativo.
![Page 9: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/9.jpg)
• a (prep. com AB) = de, a partir de.• ad (prep. com AC) = para, junto a.• ait (v. defec. aio, ais2) = diz, afirma.
2PRIOR, Richard E. 501 Latin verbs fully conjugated in all the tenses in an easy-to-learn… p. 48.3ALMEIDA, Napoleão Mendes de. Gramática latina: curso único e completo... p. 388.
presente doindicativo ativo
imperfeito doindicativo ativo
presente dosubjuntivo ativo
singular
1p. aio aiebam ø2p. ais aiebas aias3p.
aitaiebat aiat
plural
1p. ø aiebamus ø2p. ø aiebatis ø3p. aiunt aiebant aiant
imperativo particípio presente
ai aiens, -ntis
• agnus (s. m. agnus, i) = cordeiro.• ante (adv.) = antes.• atque (conj.) = e (usada antes de vogal ou consoante; ac = e > só antes de consoante, nunca antes de vogal ou de h3).
![Page 10: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/10.jpg)
singular pluralN aqua aquæG aquæ aquarumD aquæ aquis
AC aquam aquasAB aqua aquis
V aqua aquæ
singularN bibensG bibentisD bibenti
AC bibentemAB bibenti
V bibens
• bibenti (v. bibo, is, bibi, ĕre, bibĭtum) = bebo, bebendo.
• causis (s. f. causa, æ) = causa.
singular pluralN causa causæG causæ causarumD causæ causis
AC causam causasAB causa causis
V causa causæ
• compulsi (adj. compulsus, a, um) = impelido.• contra (adv.) = contrariamente, por outro lado.• correptum (adj. correptus, a, um, part. passado de corripĭo, agarrar bruscamente; atacar; acusar5) = o acusado, o atacado.
5ALMEIDA, António Rodrigues de. Dicionário latim-português. 4. ed. Porto: Porto Editora, 2012. p. 186.
![Page 11: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/11.jpg)
singular pluralN correptus correptiG correpti correptorumD correpto correptis
AC correptum correptosAB correpto correptis
V correpte correpti
da declinação com o significado de “o acusado”, “o atacado”.
• cur (adv. interrogativo) = por quê?• decurrit (v. decūrro, is, ĕre, cūrri, cūrsum) = desceu correndo.
presente doindicativo ativo
singular
1p. decurro2p. decurris3p.
decurrit
plural
1p. decurrimus2p. decurritis3p. decurrunt
Note bem! Embora “correptus, a, um” se trate de um adjetivo, aqui ele assume a função substantiva, pertencendo à segun
• equĭdem (adv.) = na verdade.• eram (v. sum, es, fui, esse) = [eu] era.
![Page 12: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/12.jpg)
pretérito imperfeitodo indicativo ativo
singular
1p. eram2p. eras3p.
erat
plural
1p. eramus2p. eratis3p. erant
• eundem (pronome demonstrativo idem, eădem, idem) = o mesmo.
singular pluralN īdem iīdemG eiusdem eōrundemD eīdem iīsdem
AC eundem eosdemAB eōdem iīsdem
• fabula (s. f. fabula, æ) = fábula.
singular pluralN fabula fabulæG fabulæ fabularumD fabulæ fabulis
AC fabulam fabulasAB fabula fabulis
V fabula fabulæ
• fauce (s. f. faux, cis) = garganta, goela.
singular pluralN faux faucesG faucis fauciumD fauci faucibus
AC faucem faucesAB fauce faucibus
V faux fauces
![Page 13: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/13.jpg)
Note bem! Fauce imprŏba = com insaciável voracidade6.
6NÓBREGA, Vandick Londres da. O latim do ginásio para a terceira série... p. 20.
• fecisti e facĕre (v. facio, is, feci, ĕre, factum) = fez; fazer.
pretérito perfeitodo indicativo ativo
singular
1p.feci
2p.fecisti
3p.fecit
plural
1p.fecĭmus
2p.fecistis
3p.fecērunt (ou fecēre)
infinitivofacĕre
• fictis (adj. fictus, a, um) = falso, inventado.
singular pluralN haustus haustusG haustus haustuumD haustui haustibus
AC haustum haustusAB haustu haustibus
V haustus haustus
• hercle (interj.) = por Hércules!• hæc e hos (pron. demonstrativo hic, hæc, hoc) = este, esta, isto.
• haustus (s. m. haustus, us) = gole.
singular pluralfeminino masculino
N hæc hiG huius horumD huic his
AC hanc hosAB hac his
V ø ø
![Page 14: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/14.jpg)
• homo, inis (m.) = homem.
singular pluralN homo hominesG hominis hominumD homini hominibus
AC hominem hominesAB homine hominibus
V homo homines
Note bem! “Homines” está no caso acusativo porque vem regido pela preposição “propter”.
• ille e illos (pron. demonstrativo ille, illa, illud) = aquele, aquela, aquilo.
masculinosingular plural
N ille illiG illius illorumD illi illis
AC illum illosAB illo illis
V ø ø
Note bem! Muitas vezes, em português, o pronome “ille” assume a função do pronome pessoal do caso reto “ele” ou “ela”7.• improba (adj. improbus, a, um) = ávida, insaciável.• incitatus (adj. incitatus, a, um) = impelido.
7COMBA, Júlio. Programa de Latim: Introdução à língua latina... p. 107.
![Page 15: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/15.jpg)
• iniusta (adj. iniustus, a, um) = injusto.• innocentes (adj. innŏcens, -ēntis) = inocente, sem culpa.
singular pluralN innŏcens innocentesG innocentis innocentĭumD innocenti innocentĭbus
AC innocentem innocentesAB innocente innocentĭbus
V innŏcens innocentes
Note bem! Embora “innŏcens, -ēntis” se trate de um adjetivo, aqui ele assume a função substantiva, pertencendo à terceira declinação com o significado de “o inocente”.
• inferior (adj. inferior, ius) = colocado mais abaixo, menos elevado.• inquit (v. defec. inquam, is, it) = diz.
presente doindicativo ativo
singular
1p. inquam2p. inquis3p.
inquit
plural
1p. inquimus2p. inquitis3p. inquiunt• ita (adv.) = assim, desse modo.
• iurgii (s. n. iurgiium, ii) = briga, discussão.
![Page 16: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/16.jpg)
• intulit (v. infĕro, infĕrs, intuli, infĕrre, illatum) = apresentou.
pret. perfeito doindicativo ativo
singular
1p. intuli2p. intulisti3p.
intulit
plural
1p. intulĭmus2p. intulistis3p. intulērunt
ou intulere
singular pluralN iurgium iurgiaG iurgii iurgiōrumD iurgio iurgiis
AC iurgium iurgiaAB iurgio iurgiis
V iurgium iurgia
• lacerat (v. lacĕro, as, avi, are, atum) = dilacera, mata.
presente doindicativo ativo
singular
1p. lacero2p. laceras3p.
lacerat
plural
1p. laceramus2p. laceratis3p.
lacerant
• lanĭger (s. m. lanĭger, eri) = cordeiro.• latro (s. m. latro, onis) = ladrão.• longeque inferior = e muito mais abaixo.• liquor (s. m. liquor, oris) = líquido, água.
![Page 17: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/17.jpg)
singular pluralN lĭquŏr liquoresG liquoris liquorumD liquori liquorĭbus
AC liquorem liquoresAB liquore liquorĭbus
V lĭquŏr liquores
Note bem! Na verdade, a palavra “longeque” é formada pelo advérbio “longe” e pela conjunção “que”, que significa “e” equivalendo à outra conjunção “et”. O “que” enclítico “costuma unir coisas da mesma espécie, coisas entre i intimamente ligadas como para indicar uma só coisa”6.
• lupus e lupe (s. m. lupus, i) = lobo.
singular pluralN lupus lupiG lupi luporumD lupo lupis
AC lupum luposAB lupo lupis
V lupe lupi
• menses (s. m. mensis, is) = mês.
singular pluralN mensis mensesG mensis mensĭumD mensi mensĭbus
AC mensem mensesAB mense mensĭbus
V mensis menses
• male dixit (v. maledico, is, xi, ĕre, ctum) = falou mal.
6 ALMEIDA, Napoleão Mendes de. Gramática latina: curso único e completo... p. 387.
![Page 18: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/18.jpg)
pretérito perfeitodo indicativo ativo
singular
1p. maledixi2p. maledixisti3p.
maledixit
plural
1p. maledixĭmus2p. maledixistis
3p. maledixērunt ou maledixēre
• meos (pron. poss. m. meus, mea, meum) = meu.
singular pluralN meus meiG mei meōrumD meo meis
AC meum meosAB meo meis
V mee mei
• mihi (pron. pessoal) = a mim ou para mim.
primeira pessoasingular plural
N ego nos
G mei nostrinostrum
D mihi nobisAC me nos
AB memecum
nobisnobiscum
• natus (adj. natus, a, um) = nascido.• nece (s. f. nex, cis) = morte violenta.
singular pluralN nex necesG necis necumD neci necĭbus
AC necem necesAB nece necĭbus
V nex neces
![Page 19: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/19.jpg)
• non (adv. de negação) = não.• opprimunt (v. opprĭmo, is, oppressi, ĕre, oppressum) = oprimem.
presente doindicativo ativo
singular
1p. opprimo2p. opprimis3p.
opprimit
plural
1p. opprimimus2p. opprimitis3p. opprimunt
• pater (s. m. pater, tris) = pai.singular plural
N pătĕr patresG patris patrumD patri patrĭbus
AC patrem patresAB patre patrĭbus
V pătĕr patres
• possum (v. possum, potes, potui, posse) = posso.
presente doindicativo ativo
singular
1p. possum2p. potes3p.
potest
plural
1p. possumus2p. potestis3p. possunt
• propter (prep. com AC) = por causa de.
• qui (adv. interrogativo) = de que modo, como?
• quæso (v. quæso, is, quæsivi, ĕre) = pergunto; peço.
![Page 20: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/20.jpg)
presente doindicativo ativo
singular
1p. quæso2p. quæsis3p.
quæsit
plural
1p. quæsimus2p. quæsitis3p. quæsunt
• quereris (v. dep. queror, ĕris, queri, questus sum) = queixar-se.
presente doindicativo ativo
singular
1p. queror
2p. quereris (ouquerere)
3p. queriturplural
1p. querimur2p. querimini3p. queruntur
• qui (pron. relativo m. qui, quæ, quod) = que, o qual.
singular pluralN qui quiG cuius quorumD cui quibus
AC quem quosAB quo quibus
V ø ø
Note bem! O pronome relativo “qui” tem como termo antecedente “homines” e exerce a função de sujeito do verbo “opprimunt”.
• quod (pron. relativo n. qui, quæ, quod) = aquilo que, o que.
![Page 21: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/21.jpg)
singular pluralN quod quæG cuius quōrumD cui quĭbus
AC quod quæAB quo quĭbus
V ø ø
• repulsus (adj. repulsus, a, um) = repelido.• respondit (v. respondeo, es, spondi, ēre, spōnsum) = respondeu.
presente doindicativo ativo
singular
1p. respondo2p. respondisti3p.
responditplural
1p. respondimus2p. respondistis3p. responderunt
• rivum (s. m. rivus, i) = riacho.• sex (num. cardinal indeclinável) = seis.• siti (s. f. sitis, is) = sede.
singular pluralN sĭtis sitesG sitis sitĭumD siti sitĭbus
AC sitim sitesAB siti sitĭbus
V sĭtis sites
• stabat (v. sto, stas, steti, āre, stātum) = estava de pé.
• superior (adj. superior, ĭus; comparativo de supĕrus, a, um) = na parte superior.
![Page 22: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/22.jpg)
• te (pron. pessoal do caso obliquo) = você.
segunda pessoasingular plural
N tu vos
G tui vestrivestrum
D tibi vobisAC te vos
AB tetecum
vobisvobiscum
pret. imperfeitodo indicativo ativo
singular
1p.stabam
2p.stabas
3p.stabat
plural
1p.stabamus
2p.stabatis
3p.stabant
• timens (adj. timens, -entis) = receoso.• tunc (adv.) = então, depois disso.• turbulentam (adj. turbulentus, a, um) = agitada; barrenta, lodosa.• tuus (pron. poss. m. tuus, tua, tuum) = teu.
singular pluralN tuus tuiG tui tuorumD tuo tuis
AC tuum tuosAB tuo tuis
![Page 23: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/23.jpg)
• venerant (v. venio, is, i, īre, ventum) = tinham chegado, vindo; chegaram, vieram.
pretérito mais-que-perfeitodo indicativo ativo
latim portuguêssingular
1p. venĕram viera2p. venĕras vieras3p.
venĕratviera
plural
1p. venerāmus viéramos2p. venerātis viéreis
3p.venĕrant
vieram ou
tinham vindo• veritatis (s. f. veritas, atis) = verdade.• virĭbus (s. f. vis, vis) = violência; força; poder.
singular pluralN vis vires ou visG vis virĭumD vi virĭbus
AC vim vires ou visAB vi virĭbus
V vis vires
Note bem! O substantivo “vis, vis” da terceira declinação é bastante irregular, tem o acusativo sing. em -im e o ablativo sing. em -i.
![Page 24: ESTUDO DE LATIM APLICADO AO TEXTO FABULA: LUPUS ET AGNUS Fr. Marcos Roberto, OFMCap. – 2014.](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102810/5706386d1a28abb823906051/html5/thumbnails/24.jpg)
REFERÊNCIAS
ALMEIDA, António Rodrigues de. Dicionário latim-português. 4. ed. Porto: Porto Editora, 2012.
ALMEIDA, Napoleão Mendes de. Gramática latina: curso único e completo. 30. ed. São Paulo: Saraiva, 2011.
COMBA, Júlio. Programa de Latim: Introdução à língua latina, vol. 1. 18. ed. São Paulo: Salesiana, 2004.
NÓBREGA, Vandick Londres da. O latim do ginásio para a terceira série: Fedro, comentários, estudo comparado, parte gramatical, exercícios, vocabulário geral. 42. ed. São Paulo Editora Nacional, 1960.
PRIOR, Richard E. 501 Latin verbs fully conjugated in all the tenses in an easy-to-learn format alphabetically arranged. 2. ed. New York: Baron’s Educational Series, 2008.