Dr. İsmail BAYTAK

Eski BATI

Roma Tarihine Giriş: Kuruluş Efsanesi

ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-IV

3.Ders

1) Roma’nın Kuruluşu• Roma İmp. doğduğu kent İÖ 8.yy da bir köy yerleşimiydi.

Kentin kuruluşu hakkında 2 veri bulunur: arkeolojik ve efsanevi

• -Arkeolojik bulgular kentin 8 yy da çoktan yerleşime uğradığını gösterir. (İÖ 10-9.yy ait mezarlar ve mezar hediyeleri) Roma’nın Tiber kıyısında Anienne Vadisi girişinde iç kısımlara giden yollar güzergahında olması kentin erken dönemlerde önemli bir konuma sahip olduğunu gösterir.

• Efsanevi:

• Romanın efsanevi kuruluşu İÖ 1.yy da yaşamış antik yazarlar 754/748 arası düşünülebilir. Efsanevi kuruluşla ilgili iki önemli isim ön plana çıkar: Aeneas (Venüs ile Anchises’in oğlu) ve Romulus (Aeneas’ın oğlu Ascanius’un soyundan gelen eski Alba Longa kralı Numitor’un kızı Vesta rahibesi Rhea Silvia ile Mars’ın ikiz çocukları)

Ikizler ve kurt

Dişi Kurt ve İkizler

ROMANIN KURULUŞ EFSANESİ

10. yy’da Latium bölgesine gelen, ölülerini yakan İtalikler daha sonraları “Düz Memleket

Adamı” anlamına gelen Latinus olarak adlandırılmıştır. Kabile hayatı süren latinuslar korunaklı

tepelerin yamaçlarına köy grupları Pagi halinde yaşarlardı. Sayısı 30 olan bu gruplar bir dini

birlik oluşmuşlardı. Alba dağı üzerinde kutsal bir yeri alan Jüppiter Latiaris için yılda bir kez

bayram düzenlenirdi. 7. yy’da Etrüskler tarafından işgal edilen Latium bölgesi şehirleri

arasında Roma kenti de vardı.

Roma tarihi bir efsane ile başlar.

Efsane, Roma şehrinin kuruluşuna aittir. Romalılara göre kent Roma, Troyalı Aeneas

tarafından kurulmuştur. Kentin ismi Troyalı bir kadın olan Rhorne’ den alınmıştır. Başka bir

versiyona göre ise Aeneas’ın Tyrsenia isimli karısından doğan oğlu Romylos’un torunu

Rhomus tarafından kurulmuştur. Eski efsanelerde ise Akalar tarafından yakılıp yıkıldığı sırada

Troya’dan kaçan Aeneas adamlarıyla beraber, Latium’a yerleşmiş, buranın kralı Latius’un kızı

Lavinia ile evlenir oğlu Ascanius ise bu sırada Albalonga şehrini kurmuştur. Ascanius’un soyu

uzun dönem burada yaşamış, soyundan gelen Procas ölünce varislerden Amulius, kardeşi

Numitor’u tattan indirerek kendisi kral olmuş, kardeşinin kızı Rhea Silvia’yı Vesta tapınağına

rahibe yapmıştır. Rhea Silvia’nın tapınakta Mars’tan Romulus ve Remus adında ikizleri olunca

Alba kralı Amulius, çocukları bir sepet içine koyarak Tiber nehrine bırakır. Akıntı bunları

sürüklerken kıyıda bir kurt tarafından emzirilen çocuklar daha sonra bir çoban tarafından

büyütülmüştür. Çocuklar büyüyünce Albalonga’ya giderek kral Amulius’u öldürürler ve

Nimutur’u tekrar tahta çıkarırlar. Kendilerine Tiber Nehri kıyılarında sandığın takılıp kaldığı

yerde bir şehir kurma izni alırlar. Bu sırada iki kardeş arasında kentin adı hakkında kavga

çıkınca anlaşmazlık çıkar ve Romulus, Remus’u öldürerek tek başına Palatinus tepesinde

Roma Şehrini kurar. Romalılar bu kuruluşu M.Ö 21 Nisan 753 olarak kabul ederler. ( İtalya da

tarih çağları M. Ö 775-750’ de başlar.)

Aeneas

Troya’dan Kaçış

Aeneas,babası (Anchises)ve oğlu (Ascanius)

Kronoloji

Roma Tarihi 3 ana periyoda ayrılır:•1) İÖ 8.yy-6.yy sonu: Krallık Dönemi. Roma kentinin

kuruluşundan son Etrüsk kralının sürülüpCumhuriyetin kurulmasına kadarki dönem.•2) 5.yy-1.yy (İÖ 30/27): Cumhuriyet (Republik)

Dönemi ve yıkılışı, J. Caesar’ın diktatörlüğü.•3) İÖ 1.yy-İS 4./5.yy: Augustus ile başlayan

İmparatorluk Döneminden itibaren Geç Antik Dönemin baslangıcına kadar (Hıristiyanlık Roma’nın resmi dini, Roma Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılır)

Krallık Dönemi

• İÖ 8.yy Yunan dünyasında Geç Geometrik/Mezopotamya da son Assur Devletinin parlak dönemi•Romulus ilk kral: İÖ 6.yy kadar Roma’yı 7 kral

yönetir. Son üç tanesi Etrüsk kökenli (bu Etrüsk egemenliği olarak düşünülmemmeli, Roma hep bağımsızdı)•Son Etrüsk kralı Tarquinius Superbus İÖ 509 yılında

kentten sürülür. Böylece krallık devri sona erer.•Yunan dünyasında çağdaş: Geç arkaik-erken klasik-

nAtina’da tiranlığın sonu- demokrasi

KRALLIK DÖNEMİ

Bu krallar;

Asya kökenli Romulus

…………....(Sabin ) Numa Pompilius

……………(Latin ) Tullius Hostilius

……………(Sabin ) Aneus Marcius

……………(Etrüsk) Tarquinius Priscus

……………( // ) Servius Tullius

……………( // ) Tarquinius Superbus kökenlidir.

Roma’nın Romulus tarafından kuruluşu ile krallık devri başlar.

Efsaneye göre Roma da 7 krallık saltanat sürmüş ve bunlardan ilki olan

Romulus, ilk devlet ve ordu teşkilatını kurmuştur.

Krallardan son üç tanesi Etrüsklerdendir. Efsanede geçen bu kralların tarihi gerçek

olduğu ortaya çıkmıştır. Bu da efsanelerde gerçek payının olabileceğini göstermektedir.

Etrüsk kökenli krallar zamanında Roma, şehircilik yönünden gelişmiştir. Bataklıklar

kurutulmuş, kanalizasyon yapılarak şehrin sağlığı korunmuş , yine tapınaklar ve devlet

yapıları ile şehir imar edilmiş , ayrıca dış tehlikelilere karşı , yerleşme alanı surla çevrilmiştir.

Son kral Tarquinius Superbus bir ayaklanma sonucu şehirden kovulur, böylece Roma da

krallıklar idaresi sona ermiştir. Yerine cumhuriyet idaresi kurulur.(M.Ö 508-507)

Romulus:

İlk kraldır. Halkı Patrici ve Pleb olarak ikiye ayırır. Şehrin nüfusunu arttırmak için mültecileri kabul etmiştir.

Sabin kızlarının kaçırılmasına göz yumması ile Roma-Sabin savaşları başlamıştır. Kadınların araya girmesi

ile savaş sona ermiş ve Romalılar ve Sabinler T.Tatius ile Romulus’un ortak yönetimi altına girmiştir. Tatius

ölünce Romulus tek başına yönetimi ele alır. Kendisi de ölünce Romalılar onu Quirinus adıyla tanrılar arasına

yükseltmiştir.

Numa Pompilius:

Kralsız geçen bir yıl sonrasında Sabinler arasından seçilir. Roma dinini düzeltmiş. Pontifices, Augeres,

Flamines, Satii, Fetiales, Vestales gibi rahip meclislerini kurmuştur. Capitol’ün eteğinde savaş

zamanındakapıları açık tutulan Tanus tapınağını inşa ettirmişir.

Tullius Hostilius:

Üçüncü kral olan Tulius Latinlerden seçilmiştir. Etrüsklerle savaşmış,Albalonga’yı Romaya bağlamıştır.

Aneus Marcius:

Sabinler arasından seçilmiştir. Latin topraklarının bir kısmını almış, Ostia limanını inşa etmiştir.

Tarquinius Priscus:

Etrüsklerden kral olan ilk kişidir. Tarquiniu’dan gelerek Marcius’un oğullarının vasisi olmuş ve daha sonra kral

seçilmiştir. Capitol tepesine Jüpiter tapınağını, bataklığı kurutmak için kanalizasyon ve kentin etrafına sur

yaptırmıştır.

Servius Tullius:

Tarquinius Priscus’un damadıdır. Etrüsklerden olan ikinci kraldır. Teşkilatçı bir kraldır. Şehrin yedi tepesini

(Palatinus, Capitolium, Aventinus, Caelius, Esquilinus, Viminalis, Quuirinalis) çeviren Servius Suru’nu inşa

etmiştir. Latin Birliği ile antlaşma yaparak Roma’yı bu katmış ve sonrasında damadı tarafından öldürülmüştür.

Tarquinius Superbus:

Roma’nın yedinci ve zalilm olarak ün yapmış son kraldır. Latin Birliği’ni parçalayarak Gabii şehrini almış ve

Sibyl Kitaplarını (Kehanet Kitapları) Cumae’den Roma’ya getirmiştir. Oğlu Sextus’un, L. Iunius Brutus’un

kızına sataşması sonucunda kadının intihar etmesi ve halkın ayaklanması ile kral kenti terk etmek zorunda

kalmıştır. Böylece Polybios’a göre İ.Ö. 508’de Cumhuriyet kurulmuştur.