ERRUSIAKO IRAULTZA (4 DBH)
-
Upload
mentxu-gandarias -
Category
Education
-
view
916 -
download
17
Transcript of ERRUSIAKO IRAULTZA (4 DBH)
ERRUSIAKO IRAULTZAERRUSIAKO IRAULTZA
MentxuMentxu GandariasGandarias IpiñaIpiña
SESB, ESTATU EREDU BERRI BAT
DIKTADURA STALINISTA, 1929-1953
TSARISMOAREN ERORIALDIA 1905-1917
IRAULTZA BOLTXEBIKEA, 1917-1921
SESBren ERAKETA, 1921-1929
PROPAGANDA ETA MANIPULAZIOA
ERREPRESIOA
HAZKUNDE EKONOMIKOA
Hasteko: Denboraren lerroa
IRAULTZAREN AURREKARIAK
XIX.mendearen
bukaerako egoera1905eko Iraultza
Lehen Mundu Gerra
(1914-…)
XIX.MENDEAREN
AMAIERAKO EGOERA EUROPAKO HERRIALDEAK ERRUSIAKO INPERIOA
POLITIKA
GIZARTE ANTOLAMENDUA
EKONOMIA
XIX.mendea
•XIX.mendearen amaieran, lurralde oso zabalak osatzen zuen Errusia.
•XVIII.mende amaieran, Ukrania baretu zuen eta, XIX.mendearen erdialdean,
Polonia eta Finlandia.
•Lehen Mundu Gerraren atarian, Balkanetan eta Itsaso Beltzaren ertzean
zehar, Mediterraneoaren ekialderaino zabaltzeko asmoa zuen.
•1800an, Siberiako lurralde guztiak zituen kontrolpean. Hemendik Asiako
erdialderantz eta Ekialde Urrunerantz abiatu zen Japoniako itsasoraino.
XIX.mendeko Errusiako
egoera atzeratua
azalera handiko inperioa populazio herritarra
gizarte polarizatua, ez
dago erdiko klaserikIndustrializazio
berantiarra eta urria
monarkia absolutua: tsarra
mosaiko
etniko-kulturala
(nazionalitate ugari)
oinarriak: noblezia, Eliza
ortodoxoa, armada eta
burokrazia
Nekazaritza tradizionalean
oinarrituriko ekonomia
XIX.mendea
1861era arte joputza
indarrean egon zen
desberdintasun handiak Garraiobideen atzerapena
noblezia/goi-burgesak
nekazariak eta proletalgoa
Botere mugaturiko
parlamentua (DUMA)
Iraultza liberalik ez Erregimen tsaristaren
aurkako oposizioa
•Liberalak: Alderdi Konstituzional Demokratikoa (KD)
•Populistak: Alderdi Sozialista Iraultzailea (SI)
•Marxistak-leninistak: Langileen Alderdi Sozialdemokrata
(SD): boltxebikeak eta mentxebikeak
Errusiako usadio eta
hizkuntza derrigortu
zituzten lotura
lortzeko
Tsarismoaren kontrako alderdi politikoak
1905eko Iraultza
ARRAZOIAK
krisi ekonomikoa eta
zerga igoera
inmobilismo
politikoa:
askatasunik ez
gerra kolonialaren
porrota
Errusia VS Japonia
uzta txarrak eta
horiek eragindako
goseteak
Herriak manifestu
moderatua irakurri zion
tsarrari San Petersburgoko
manifestazio baketsu batean
Eskaera ekonomikoak
eta politikoak
ejertzitoaren
errepresioa
1905eko IGANDE
ODOLTSUA
“Jauna! Gu, San Petersburgoko langileak , geure emakumeak, seme-alabak eta zahar
elbarriak, zugana gatoz, oi, tsar handi hori!, justizia eta babesa eskatzeko. Miseria gorrian
bizi gara, zapalduta eta gehiegizko lana eginez; esklaboen antzean tratatzen gaituzte, eta
guk zorigaitza isil-isilik jasan beharra daukagu.
Orain arte, den-dena jasan dugu. Baina gero eta miseria handiagoa dugu, eta
despotismoaren arbitrariotasunaren ondoriozko eskubiderik eza eta ezjakintasuna gero eta
argiago nabaritzen ditugu. Nahiago dugu hil halako oinaze jasanezinak luzatu baino.
Jauna! Zuk ordezkatzen duzun jainkoaren legeen araberakoa ote da hori? (...) Ez ezazu
1905eko Iraultza
Jauna! Zuk ordezkatzen duzun jainkoaren legeen araberakoa ote da hori? (...) Ez ezazu
herria babesik gabe utzi. Atera ezazu arbitrariotasunaren, miseriaren, ezjakintasunaren
hilobitik (...)
Egin ezazu Errusiako herriko klase eta ordena guztietako ordezkariak biltzeko deialdia. Eta,
horretarako, beharrezkoa da Biltzar Konstituziogileko hauteskundeak sufragio unibertsal
sekretuaren eta berdintasunezkoaren arabera egitea. Horixe da gure eskabiderik
garrantzitsuena”.
San Petersburgoko langileen eskabidea tsarrari 1905eko urtarrilaren 8an egindakoa.
Tsarrari egindako eskaerak
O tsar! 300.000 gizaki baino gehiago gara, baina itxuraz baino ez gara gizaki, egiatan ez
baitugu inolako giza eskubiderik. Debekatua dugu hitz egitea, pentsatzea, gure beharrei
buruz eztabaidatzeko biltzea, bai eta gure egoera hobetzeko neurriak hartzea ere.
Langile-klasearen alde manifestatzen den gutako edozein espetxera edo erbestera bidal
dezakete. […]
Zu herria zoriontasunera bideratzeko bidalia izan zara. Baina zure funtzionarioek
lasaitasuna kentzen digute, guretzat oinazea eta irainak baino ez dituzte. […]
1905eko Iraultza
lasaitasuna kentzen digute, guretzat oinazea eta irainak baino ez dituzte. […]
Errusia oso handia da, eta behar gehiegi ditu, burokratez soilik osatutako gobernu batek
zuzendu ahal izan dezan. Ezinbestekoa da herriak gobernuan parte hartzea, herriak
baino ez baitu bere beharren berri. Ez ukatu laguntza zure herriari. […] Horretarako, utzi
Biltzar Konstituziogile bat aukeratzen, sufragio unibertsaleko erregimenaren bidez. […]
1905eko urtarrilak 10
1905eko Iraultza 1905eko IGANDE
ODOLTSUA
•Gertatuakoa salatzeko protestak ugaritu ziren.
•Greba orokorrak antolatu ziren industriguneetan.
•Potemkin korazatuan matxinada gertatu zen eta
Odesara abiatu zen grebalarien ekintzei
laguntzeko.
•Hiri nagusietan SD-ko langileek SOBIETAK edo
langile eta soldaduen batzarrak sortu zituzten
protesta antolatzeko.
•Landa munduan nekazariek aristokraziaren
lurrak indarrez hartu zituzten.
•Tsarrari irekitze demokratikoa eta konstituzionala egiteko aholkatu zioten.
•Tsarrak manifestu bat sinatu zuen:
•Oinarrizko askatasunak bermatu zituen.
•Sufragio unibertsalez hautatutako DUMA baten eraketa iragarri zuen.
ERRUSIA MONARKIA
PARLAMENTARIOA ????.
� Agindutakoa ez zuen bete izan. Teorian “estatu liberala”, praktikan ez.
� 1906an, DUMA aukeratzeko hausteskundeak egon ziren. BAINA oso sufragio mugatu
baten bidez.
� Tsarrak ESTATU KONTSEILU bat sortu zuen (erdibideko erakundea). Tsarrak izendatzen
zuen eta BETO ESKUBIDEA zuen Dumaren lan legegilearen aurrean.
� Bi hilabete beranduago tsarrak Duma desegin zuen eta bere botere autokratiko eta
zapaltzailea berrezarri zuen.
1905eko Iraultza EZ!!!
zapaltzailea berrezarri zuen.
� Buruzagi iraultzaileak kartzelaratu edo erbesteratu zituzten.
� Halere, Dumak 1917ra arte iraun zuen baina haserraldi ugari izan ziren batzar legegile mugatu
horren eta tsarrak ordezkatutako exekutiboaren artean.
� Erreformarako tsarrarren gogo falta agerian geratu zen.
� Tsarraren izena eta irudia zikinduz joan ziren (emakume
atzerritarra, Rasputin frailearen eragina)
Lehen Mundu Gerra
•Bake Armatuan, Errusia Entente Hirukoitza
aliantza militarrean egon zen sarturik.
•Balkanetako interesak zirela -eta, Errusia Serbiari
hurbildu zitzaion.
•Errusia ez zegoen ondo prestatuta gerrarako, halere, hasiera-hasieratik sartu zen.
•Aurreikuspenak ez ziren bete izan: gerra luzea, partaidetza handikoa eta geografikoki
oso eremu zabaletik hedatua izan zen.
•Armada errusiarraren horniketa eta prestakuntzan gabezia handiak egon ziren.
•Alemaniarren kontrako batailetan izandako porroten ondorioz,
soldadu asko hil ziren. Ejertzitoan desanimoa eta
etsipena orokortu ziren.
•Hirietako elikagai eta energiaren horniketan arazo larriak
sortu ziren.
•Zailtasun ekonomikoek zerga igoera eragin zuten
Gerraren eta gobernuaren kontrako iritzia handituz joan
zen etengabe: grebak eta manifestazioak
IRAULTZAREN AURREKARIAK
XIX.mendearen
bukaerako egoera1905eko Iraultza
Lehen Mundu Gerra
(1914-…)
1917ko IRAULTZA
ERRUSIAKO IRAULTZAREN AURREKARIAK
XIX.MENDEKO EGOERA 1905EKO IRAULTZA LEHEN MUNDU GERRA
1917ko Iraultza. Otsaileko Iraultza
Otsaileko Iraultza
Iraultza burgesa
1 •San Petersburgoko emakumeen manifestazioan (gure martxoaren 8an).
• “BAKEA eta OGIA” leloa. Aldarrikapen politikorik ez.
•Kontzentrazioak eta kexak ugaritu ziren.
•Kaleko manifestari eta langileei tiro egiteko agindua ez zuten soldadu
askok onartu = Armada zati baten laguntza.
•Greba orokorra egiteko deialdia zabaldu zen.
•Gobernuak ezin izan zuen egoera kontrolatu.
Petersburgoko Sobietak
(mentxebikeen kontrolpean) kale
mailan zuen indar handia.
•Behin-behineko gobernua osatu zuten Dumako diputatu
progresistek: LVOV printzea (KD) gobernu-buru.
•Europan bezala, sistema liberala ezartzeko asmoa
•Tsarrak abdikatu zuen = Errepublikaren jaiotza
•Familia inperialaren atxiloketa
•Errusiak gerran jarraitu zuen
Testua: Behin-behineko Gobernuaren deklarazioa
Behin-behineko Gobernuaren deklarazioa
Errusiar estatuko herritarrak:
[…] Errusiako herriaren bultzada boteretsuak Antzinako Erregimena bota du. Errusia aske
eta berri bat jaio da. […]
1905eko urriaren 17an promulgatutako aktan […] Errusiari askatasun konstituziogileak
agintzen zitzaizkion. Agindutakoa ez zen bete. […]
1907ko ekainaren 3ko aktaren bidez, gobernuak herriari legegintzan parte hartzeko 1907ko ekainaren 3ko aktaren bidez, gobernuak herriari legegintzan parte hartzeko
aurretik emandako eskubideetako batzuk kendu zizkion. Bederatzi urte luzeetan, aurretik
lortutako eskubideak kendu zizkioten pixkanaka herriari. […] Etsaiak aberria Mundu Gerra
handian parte hartzera bultzatu zuen. Aberrian, ordea, degradazio moral handia zegoen,
aberriaren etorkizunarekiko axolagabekeria, ustelkeria izugarria, eta herria ez zen
ezertarako aintzat hartzen.
Izvestia egunkarian, 1917ko martxoak 7
Apirileko tesiak
2
1917ko Iraultza. Otsaileko Iraultza
Lenin
boltxebikeen
buruzagi nagusia
•Alemaniarekin bakea sinatzearen aldeko mugimendua zabalduz joan zen.
•Aldaketa sozio-ekonomikoak aldarrikatu ziren: lurren banaketa,…
•Kalean tentsio-egoerak sortu zituzten boltxebikeek gobernuaren kontra.
•Krisia gobernuan: LVOVen dimisioa
•KERENSKI sozialista-iraultzaile moderatuak ordeztu zuen
•Kanpo arazo nagusia gerra zen.
•Boltxebikeak kalean gerratik ateratzea eskatzen zuten etengabe.
1917ko Iraultza. Otsaileko Iraultza
3
•Boltxebikeak kalean gerratik ateratzea eskatzen zuten etengabe.
•Bitartean, Lenin indar gehiago lortzen saiatzen zen.
•Gobernua aliatuekiko konpromezuak betetzen saiatu zen baina
ejertzitoaren egoera tamalgarria zen.
•Kornilov jeneralak estatu-kolpe
kontserbadorea ematen saiatu zen
GOBERNUAREN
KONTRAKO
SAIAKERAK4
•Leninen jarraitzaileen herri-matxinadak
porrot egin zuen
KERENSKIREN
GOBERNUA
•Uztailean, epaiketarik gabe, familia inperiala exekukatua izan zen
•Kornilov jeneralak estatu-kolpea ematen saiatu zenean
•Kerenski sobiet eta boltxebikeei armak banatu zizkien hiria babesteko.
Boltxebikeek
40.000 soldadu
armaturik zituzten:
Kerenskik Armadaren
konfidantza galdu zuen
1917ko Iraultza. Otsaileko Iraultza
5
armaturik zituzten:
“Goardia Gorria”
1917ko Iraultza. Urriko Iraultza
•Korniloven kolpeak huts egin ondoren boltxebikeek eraso armatua prestatu zuten.
•San Petersburgo kontrolatzea nahikoa zela aztertu zuten
•Urriko 24tik 25era bitarteko gauean kolpea eman zuten boltxebikeek.
•SAN PETERSBURGOKO SOBIET BOLTXEBIKEAK hiriko gune nagusiak kontrolatu zituen.
•Urriaren 25eko goizean, Neguko Jauregiari eraso eta gero, Kerenskiren behin-
behineko gobernuak amore eman zuen.
Errusiako sobiet guztien II.Kongresua osatu zen
Behin behineko gobernua
Lenin presidentea
•Kalte-ordainik gabeko lur jabetza handien desjabetza
eta horren banaketa lurrik gabeko nekazarien artean
•Gutxiengo nazionalei
autodeterminazio eskubidea
aitortu zitzaien.
•Gerraren amaiera aldarrikatu zen
URRIKO DEKRETUAK
Alderdi boltxebidea %25
1917ko Iraultza. Urriko Iraultza
Dumak Urriko
Dekretuak ez
zituen onartu
Hauteskundeetarako deia Duma osatzeko
Behin-behineko gobernuak Duma
desegin zuen
ALDAKETA SOZIO-POLITIKO-EKONOMIKOABEHIN-BETIKO GOBERNUA
Herri-Komisarien Kontseilua
PROLETALGOAREN
DIKTADURA
1918. ERRUSIAR ERREPUBLIKA FEDERAL
SOZIALISTA ETA SOBIETARRA
alderdi eta sindikatuen debekua 1921. ALDERDI KOMUNISTAREN DIKTADURA
Proletalgoaren diktadura
Gizarte kapitalistaren eta gizarte komunistaren arteko trantsizioa ezinezkoa da, baldin eta
ez bada trantsiziozko aldi politiko bat egiten. Aldi horretako estatuak, nahitaez,
proletalgoaren diktadura izan behar du. […]
[…] Gizarte kapitalistan demokrazia mugatua, zekena eta faltsua dugu, aberatsentzat,
gutxiengoarentzat, esplotatzaileentzat baino ez den demokrazia. Komunismoak
soilik ekar dezake benetako demokrazia.
LENIN, El Estado y la Revolución, 1917
1917ko Iraultza. Urriko Iraultza
Leninen garaia (1917-1924)ALDAKETA SOZIO-POLITIKO-EKONOMIKOA
ARMADA
ZURIA
ARMADA
GORRIA
BREST LITOVS-ko
Ituna
GERRA ZIBILA
(1918-21)
GERRA-
KOMUNISMOA
Estatuaren erabateko kontrola •Armadaren sektore nagusiak
•Tsaristak
•Barruko nazionalismo batzuk
TRAIZIOA
•Mendebaldeko potentziak
(Frantzia, Britainia Handia,
Japonia)
•Laguntza diplomatikoa eta finantzaria
•Tapoi-estatuak 1MGren ostean
•Iraultza isolatzeko asmoa
Gerra zibilaren garapena
Leninen garaia (1917-1924)
� Ekimen pribatu guztien desagerpena: produkzio-baliabide eta zerbitzu guztien
nazionalizazioa (meategiak, industria handiak, garraioak, bankuak, lursailak,…).
� Estatuarentzat lan egiteko derrigorrezko lan-zerbitzua.
� Estatua zen produktore, inbertsore eta banatzaile bakarra. Estatuaren eskuhartzea
sektore guztietan.
� Nekazaritzaren erabateko kontrola. Jabetza handien desjabetza eta nekazarien
GERRA-
KOMUNISMOAESTATUAREN ERABATEKO KONTROLA
Leninen garaia (1917-1924)
�
sobieten arteko banaketa. KOLKHOZ (lurraren ustiapen kolektiboa). Nekazaritza-
produkziorako derrigorrezko kuotak ezarri ziren.
� Herrialde atzerritarrekiko merkataritzaren deuseztapena. Errusiak bere burua
hornitzeko gai izan behar zuen. AUTARKIA
� Zentralismo zorrotza.
� Grebak debekatu egin ziren (iraultzaren kontrako mugimenduak, traizioa)
GERRA-
KOMUNISMOA
Leninen garaia (1917-1924)
•Autarkia (gerra, atzerritarren blokeoa).
•Estatua zen ekoizle eta banatzaile bakarra.
•Produkzioaren beherakada.
ONDORIOAK
•Produkzioaren beherakada.
•Trukea nagusitu zen merkatal harremanetan eta horrek ia
eragin zuen merkataritzaren desagerpena.
•Hornidurarik eza eta gose eta gaixotasunen hedapena.
PORROTA
Kronshtadteko marinelen deklarazioa
Langile-klaseak Urriko Iraultzaren bidez emantzipazioa lortuko zuela uste zuen. Emaitza,
ordea, aurrekoa baino esklabotza handiagoa izan da […]
[…] Nekazarien protestei […] eta langileen protestei […] aurre egiteko, exekuzio
masiboak egin dituzte. Odol asko isuri da, tsarraren jeneralek isurarazitakoa baino
gehiago. Langileen Errusia […] odolez bustita dago.
1921eko martxoak 8
Leninen garaia (1917-1924)
Leninen garaia (1917-1924)
LENINEN EKONOMIA
POLITIKA ALDAKETA
Sistema mistoa
elementu kapitalistak
eta komunistak
• Derrigorrezko lan-zerbitzuaren desagerpena.
• Enpresa pribatu txikiak (-20 langile) onartu ziren.
• Soldatak errendimentuaren araberakoak izango ziren.
• Atzerriko enpresen inbertsioak onartu ziren.
• Barne-merkataritzako trukeen askatasuna.
• Langileen autogestioa indartu zen.
1921. PEB (NEP)
(Politika Ekonomiko Berria)
•Nekazal eta industriaren produkzioak gora egin zuen
•Biztanleek bizimodu hobea izan zuten.
•Kapital urritasuna.
•Burgesiaren agerpena (nekazal
ertainak (kulakak), industria- eta
merkataritza-jabeak)
KAPITALISMOAREN BERRERAIKETA MOTELA???
ONDORIOAK
Leninen garaia (1917-1924)
1913tik 1928ra arteko ekoizpena
Industria-enpresak 1923an
Leninen garaia (1917-1924)
III. Internazionala edo Internatzional Komunista
•Iraultzak sorturiko sistema berriak nazioartean
isolaturik egon zen, ordezkaritza diplomatikorik
gabe.
•1 Mundu Gerrak eta iraultza boltxebikeak
nazioarteko mugimendu sozialista erabat zatitu
zuten.
•Enbor sozialistatik zenbait alderdi komunistabereizi ziren Europan.
Leninen garaia (1917-1924)
bereizi ziren Europan.
•1919an, Moskun III.Internatzionala izan zen
(Komintern) ideologia komunista zuten alderdiak
batzeko.
•Errusiar komunistak internatzionalistak ziren,
iraultza mundu osoan zabaltzeko ideia
defendatzen zuten.
•Jarraitzeko eredua SBAK-k finkatu zuen:
zentralizatzailea eta ez-demokratikoa.
Iraultzaren aldeko kartelak
Testuak dio: “Lenin burkideakmunduko
Leninen garaia (1917-1924)
munduko zaborra garbitzen du”.
Leninen garaia (1917-1924) BILAKAERA
POLITIKOA
1922. SOBIETAR ERREPUBLIKA SOZIALISTEN BATASUNA (SESB)
1918. ERRUSIAR ERREPUBLIKA FEDERAL SOZIALISTA ETA SOBIETARRA
Leninen garaia (1917-1924) BILAKAERA
POLITIKOA
•1922an, Sobietar Errepublika Sozialisten Batasunaren jaiotza.
•1923ko Konstituzioan estatu berriaren politika-sistema zehazten zen:
•Errepubliken federazioan errepublikek autonomia zuten:
•Antolaketa judizialean
•Hezkuntzan
•Osasungintzan
•Hizkuntza eta bertako ohituren erabileran
•Batasuna uzteko eskubidea ere bazuten.
•Botere banaketa:•Botere banaketa:
•Legegilea: Sobiet Gorena (errepubliketako sobietek aukeratua)
•Exekutiboa:
•Presidium (Sobiet Gorenak aukeratua). Presidium-ko presidentea estatu
burua zen.
•Herri-Komisarioen Kontseilua (ministroen kontseilua bezalakoa) ere
Sobiet Gorenak aukeratzen zuen.
•Alderdi bakarra: Alderdi Komunistak (SBAK=PCUS) kontrolatzen zuen politika
sobietarra. SBK-ren Kongresuak Batzorde Zentrala izendatzen zuen eta honek
Politburoa edo alderdiaren organo gorena.
Politika-sistemaren organigrama 1923ko Konstituzioaren arabera
Leninen garaia (1917-1924)
BOTERE
LEGEGILEA
BOTERE
BETEARAZLEA
Leninen garaia (1917-1924)
•Leninek kide anitzeko zuzendaritza aurreikusita zuen bera ordezkatzeko.
•Formakuntza handiko buruzagi boltxebikeak zeuden (Trotski, Stalin, Zinoviev,
Bukharin, Kamenev,…)
•Lenin ez zen Stalinez fidatzen baina….
•1922an, Stalin Alderdiko Idazkari Nagusi izendatu zuten.
•Leninen gaixotasunaren ondorioz, partido barneko borrokak
zabaldu ziren boterearen kontrola eskuratzeko.zabaldu ziren boterearen kontrola eskuratzeko.
•Troika: Stalin, Kamenev, Zinoviev
•Lenin 1924an hil zen.
•Stalinek ez zuen berehala Estatuaren eta Alderdiaren boterea
kontrolatu.
•Pixkanaka arerio politikoak desagertarazi zituen: baztertuta,
erbesteratuta, hilda,…
•1929an, DIKTADURA STALINISTA hasi zen.
Stalinen garaia (1929-1953)
•Sistema politiko totalitarioa, diktadura pertsonala.
•Politika errusiartzaile eta zentralista itxia.
•Oposizioaren garbiketa/desagerpena (hilketak, erbesteraketak). Moskuko epaiketak (1936-38)
•Errepresioak sorturiko IZUA (polizia politikoa, salaketak, kartzelak, exekuzioak, kontzentrazio-
esparruak (gulag-a),….).
•Alderdi Komunistaren kontrola eta botere sendoa.
•Komunikabide eta propagandaren erabilpena.
•Stalinen figura laudatu eta gurtu egin zen.
•Kultura erabat kontrolatu zen.
STALINEN DIKTADURA
Eskuinetara Kamenev eta Trotsky daude, Batzorde Zentraleko bi kide.
Stalin goratzen duen kartela
Stalinek argazkia aldarazi zuen eta biak desagertu ziren.Lehenengoa Moskuko epaiketen ondoren exekutatu egin zuten, eta bigarrena Stalinen agente batek erail zuen Mexikoko erbesteratuta zegoela.
Leninen hitzaldia 1920an
•Sistema komunista herrialdean zabaldu eta babestu behar zen.
•Mundu-iraultza bazterturik utzi zuen.
PCUSren XVII. Kongresuko kartela, 1934
Stalinen garaia (1929-1953)
Errepresio estalinistari buruzko Memorial elkartearen txostena
1937an, Stalinek Terrore Handia zabaldu zuen: 1.700.000 atxiloketa eta erbesteratze
baino gehiago kontzentrazio-esparruetara eta 700.000 hilketa bi urtetan soilik. Giza
eskubideak defendatzen dituen Memorial elkartearen duela gutxiko txosten batek esaten
du purga erraldoi haren aztarna oraindik bizirik jarraitzen duela Errusian, eta
nazionalismoaren eta xenofobiaren jaiotzan, konformismo intelektualean eta era askean
eta independentean pentsatzeko ohitura faltan nabari daitekeela.
Estigma hau gainditzeko arma egia berreskuratzea da: egitateak ikertzetik artxiboak guztiz
irekitzera edo liburuak argitaratzera eskoletan errealitate historiko hura erakusteko.
Stalinen garaia (1929-1953)
irekitzera edo liburuak argitaratzera eskoletan errealitate historiko hura erakusteko.
EL PAÍS, 2007ko maiatzaren 20an
Errealismo sozialista
Stalinen garaia (1929-1953)
Langilea eta kolkhozeko emakumea
Uzta ospatzeko garaiko festa kolkhoz batean
Stalinen garaia (1929-1953)
STALINEN POLITIKA
EKONOMIKO BERRIA
•Atzerapen ekonomikotik ateratzea
•Nekazaritzan autosufizienteak izateak
•Industriaren garapena lortzea
•Armagintzan autosufizienteak izatea
HELBURUAK
BOST URTEKO
PLANAK
•Armagintzan autosufizienteak izatea
•Planifikaturiko ekonomia
•Estatuaren kontrolpean geratu ziren jarduera ekonomiko guztiak
•Jabetza pribatua desagertu egin zen
Stalinen garaia (1929-1953)
BOST URTEKO PLANAK
1.BOST URTEKO PLANAK
•Industria astunaren garapena
(siderometalurgia eta kimiko
astuna)
•Garraio, kontsumo eta
etxebizitzen industrien garapena
•Inbertsio handiak
•Goi mailako langileen
formakuntza
2.BOST URTEKO PLANAK
3.BOST URTEKO PLANAK
astuna)
•Nekazaritzaren berrantolaketa
•Nekazaritzaren kolektibizazioa
•KOLKHOZ
•SOVKHOZ
•Lur jabetzaren desagerpena•Kulaken desadostasuna
•Errepresio gogorra
etxebizitzen industrien garapenaformakuntza
•Armagintza, industria elektrikoa
eta kimikoa.
•Industri langile kopurua bikoiztu egin zen.
•SESB-ko industrializazioa lortu zen eta industria-potentzia bihurtu zen.
•Produktibitatea ere handitu zen (propaganda)
•Ikatzaren eta burdinaren produkzioak gorakada izan zuen.
•Petrolioaren eta elektrizitatearen ekoizpena berehala bikoiztu zen.
Stalinen garaia (1929-1953)BOST URTEKO PLANAK
ONDORIOAK
•Arazoak:
•Nekazaritzan izandako istiluak kulaken oposizioagatik.
•Industria astuna eta ekipo-ondasunen industrien lehentasuna
kontsumo-ondasunen industriaren kalterako.
•Populazioaren bizi-kalitateak baxu jarraitzen zuen izaten.
Testua: Kolektibizazioa, eta zer arazo zituen
Kolektibizazioa, eta zer arazo zituen
1928. urtean, kulak gizarte-klasea deuseztea eta nekazari pobreak kolektibizatzea
erabaki zuen Stalinek.
Kulakek aurre egin zioten, eta borroka basatia hasi zen. 1929tik 1930era arteko neguan,
mundu ezagunaren seirenean benetako gerra zibila izan zen. Ehunka mila familiari beren
ondasunak kendu zizkioten, eta iparraldera desterratu zituzten. Herrietan, bertan
geratutakoak denak batera koljosetako kide egiten ziren, baina lehenbizi, haien animaliak
Stalinen garaia (1929-1953)
geratutakoak denak batera koljosetako kide egiten ziren, baina lehenbizi, haien animaliak
hiltzen zituzten, landetxe kolektiboei ez emateko. Esperientzia komunista horrek ez zuen
ia ezertarako balio, ekonomia eta administrazio-presio handik batek behartuta eta
derrigortuta baino ez baitzuten izena ematen koljosetan.
Zalantzak izaten zituzten tokietara, tropak bidaltzen zituzten, agitatzaileekin batera.
Ehunka matxinada txiki izan ziren; larrienak, Kaukason eta Siberian.
G. LUCIANI, Six ans áMoscu, 1937
Alfabetatzearen aurrerapena
Stalinen garaia (1929-1953)
Atzean industriak antzeman daitezke.
Propagandaren erabilpena produktibitatea hobetzeari begira
Stakhanovismoa
Doneko arroan, Ukraniako ekialdean, urte hartako abuztuan, Alexei Stakhanov meatzaria
sei orduko txanda bakar batean 120 tona ikatz ateratzeko gai izan zen, bere enpresak
ezarritako kopurua baino hamalau aldiz gehiago ateratzea suposatzen zuen balentria.
Berria Moskura iritsi zenean, Stalin eta Molotov konturatu ziren industria-langile orori
Stakhanov bezala jokatzeko deialdi bat eginez gero, horrek gerenteek, teknikoek eta
langileek Politburoaren politikarekiko zuten erresistentzia apurtzen lagunduko zuela.
Stalinen garaia (1929-1953)
langileek Politburoaren politikarekiko zuten erresistentzia apurtzen lagunduko zuela.
Stakhanov langileriaren heroi gisa aurkeztu zuten eta mugimendu stakhanovista bat sortu
zen. Bat-batean, ia industria-makina guztiak askoz ere azkarrago funtzionarazi ahal zirela
ikusi zen… Enpresetan stakhanovismoa kritikatzen zutenek ez zuten errieta sinple bat
jasotzen, baizik eta atxilotu zituztela probokatzaileak izateagatik.
R. SERVICE, Errusiaren Historia XX. mendean, 2000
POLITIKA EKONOMIKOAK ERRUSIAN
GERRA-KOMUNISMOA POLITIKA EKONOMIKO BERRIA STALINEN POLITIKA EKONOMIKOA
GARAI HISTORIKOA
HELBURUAK
NEURRIAK
ONDORIOAK
ERRUSIAKO IRAULTZAERRUSIAKO IRAULTZA
MentxuMentxu GandariasGandarias IpiñaIpiña