Ergonomie

2

Ergonomie

Ergonomie is een wetenschap die de arbeid en de omgeving waarin dit

gebeurt bestudeert.

Belangrijk in de ergonomie:

• Aandacht voor de gebruiker

• Veelheid van factoren die men in overweging neemt

• Wisselwerking tussen die factoren

Kenmerken ergonomie:

• Multidisciplinair

• Participatief

• Holistisch

3

Ergonomie

Ergonomie: f (Mens, Machine, Milieu*), Methode) *) Milieu = omgeving

Zoals de wet het bepaalt, vertrekt ergonomie van de idee dat "het werk moet

aangepast worden aan de mens (gebruiker)".

Concreet betekent dit dat de ontwerper rekening houdt met de totale mens, in

zijn verschillende dimensies, maar ook met deze specifieke mens. Behalve de

factoren 'machine' en 'mens', moet ook de factor 'milieu' of 'omgeving' mee

in rekening gebracht worden: immers allerlei omstandigheden kunnen

interfereren in de relatie tussen mens en machine: geluid, licht, temperatuur,

vochtigheid, trillingen, stralingen, luchtverplaatsingen, geur/stank,

werkorganisatie, sociale omgeving,...

waarbij methode soms als extra bepalende factor wordt genoemd, omdat

complexe methoden de gebruiksvriendelijkheid van een 'machine' niet altijd

bevorderen.

4

Ergonomie

Ergonomie: f (Mens, Machine, Milieu (omgeving), Methode)

5

Ergonomie

Soorten ergonomie:

• Correctie-ergonomie

• Ontwerp-ergonomie

Mogelijke aanleidingen voor ergonomische tussenkomst:

• Kloof tussen ontwerper en gebruiker

• Verschillen tussen mensen

• Steeds veranderende eisen die het werk stelt

• Het uitwerken en aanbevelen van normen en grenswaarden

6

Ergonomische belasting

Belasting:

• Opgelegde vs. ondergane belasting

• Fysieke vs. psychische vs. psychosociale belastingsfactoren

• Wanneer er een evenwicht is tussen de draagkracht (belastbaarheid)

van de mens en de belasting die uitgaat van machine & omgeving,

spreekt men van een ideale (ergonomische) arbeidssituatie.

Stress ontstaat wanneer deze verhouding uit evenwicht geraakt. Dit kan

zowel door over- als onderbelasting.

7

Ergonomische belasting

Ergonomische indicatoren:

• Fysische tekens – verhoogd hartritme

• Uitvoeringstekens – identieke arbeidsongevallen

• Gedragsveranderingen – prikkelbaarheid

• Subjectieve tekens – optreden van stress

Definitie stress (Selye, 1936): “een reactie van het lichaam op diverse prikkels,

belastingsfactoren of stressoren”

Stress-fasen:

• Alarmfase

• Aanpassings- of weerstandsfase

• Uitputtingsfase

8

Werkstress

Stijgende arbeidsdruk (tijdsdruk, tempoverhoging, groeiende

verantwoordelijkheid,...) geeft momenteel meer stressverschijnselen te zien.

Meer en meer spelen psychische factoren een belangrijker rol dan louter fysische

factoren.

Onderzoek wees uit dat iemand die de mogelijkheid heeft om hinder uit te

schakelen, dit soms niet doet en toch zonder stress kan verder werken, maar wie

deze mogelijkheid niet had, zelfs bij geringe hinder, meer stress vertoonde. Een

eigen regelmogelijkheid is dan ook een essentieel gegeven in de ontwikkeling

van nieuwe technieken.

Werk met hoge taakeisen en weinig beslissingsruimte gaf de meeste aanleiding

tot negatieve gezondheidseffecten (Karasek en Theorell, 1990)

9

Wetgeving ergonomie

Vroeger: ARAB (Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming)

Nu: de welzijnswet en de codex over het welzijn op het werk

• De wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij

de uitvoering van hun werk, ook de "welzijnswet" genoemd, is de basiswet

op het vlak van de veiligheid en de gezondheid op het werk. Deze wet

schept namelijk een kader waarin de uitvoeringsbesluiten genomen worden.

Deze uitvoeringsbesluiten worden voor het merendeel gebundeld in de

Codex over het welzijn op het werk.

http://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=556#AutoAncher0

10

Wetgeving

Artikel 5 van de welzijnswet legt aan de werkgever de algemene verplichting op

de nodige maatregelen te treffen ter bevordering van het welzijn van de

werknemers bij de uitvoering van hun werk. Hij moet daarbij de

preventiebeginselen in acht nemen. Deze beginselen zijn overgenomen uit de

kaderrichtlijn "veiligheid en gezondheid". risico's voorkomen; evaluatie van risico's die niet kunnen worden voorkomen; bestrijding van de risico's bij de bron; vervanging van wat gevaarlijk is door dat wat niet gevaarlijk of minder gevaarlijk

is; voorrang aan maatregelen inzake collectieve bescherming boven maatregelen

inzake individuele bescherming; aanpassing van het werk aan de mens, met name wat betreft de inrichting van de

werkposten en de keuze van de werkuitrusting en de werken productiemethoden, met name om monotone arbeid en tempogebonden arbeid draaglijker te maken en de gevolgen daarvan voor de gezondheid te beperken.

http://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=557

11

Wetgeving

De relaties tussen de verschillende betrokken partijen en de daarmee

gepaard gaande verantwoordelijkheden kunnen als volgt worden

samengevat (KB 27maart 1998):

• de werkgever staat er voor in dat er een welzijnsbeleid wordt gevoerd in de

onderneming. Zoals bepaald in het koninklijk besluit inzake het welzijnsbeleid,

is elke werkgever verantwoordelijk voor de structurele planmatige aanpak van

preventie door middel van een dynamisch risicobeheersingsysteem. Hij

moet het algemeen beleid uitstippelen, instructies geven aan het leidinggevend

personeel over de uitvoering van het beleid. Hij draagt daarvoor de volledige

eindverantwoordelijkheid.


12

Wetgeving

• de leden van de hiërarchische lijn, dat wil zeggen de leidinggevenden zowel op

hoog niveau als op laag niveau, van manager tot ploegbaas, voeren elk binnen

hun bevoegdheid en op hun niveau het beleid van de werkgever met betrekking

tot het welzijn van de werknemers uit. Hun verplichtingen zijn omschreven onder

artikel 13 van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid

inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.

• de preventieadviseurs geven advies over alle aangelegenheden die betrekking

hebben op het welzijnsbeleid en staan alle betrokken partijen bij. Zij dragen een

beroepsverantwoordelijkheid.

• de werknemers hebben de verplichting mee te werken aan de uitbouw van het

beleid van de werkgever. Hun verplichtingen worden opgesomd in artikel 6 van

de wet.


13

Risicoanalyse

Wat is een goede risicoanalyse:

• Teamwerk (gebruik experts)

• Inventariseer risico’s via brainstormen (zonder discussie of commentaar)

• Neem de tijd

• Benoem alle risico’s, ook de overduidelijke

Vermijd:

• Het niet doen

• Het alleen doen

• Het niet nemen van acties voor de potentiële risico’s

• Niet documenteren

• Vertrouwen op het verleden (dat hebben we al eens gedaan)

14

Geluid

Geluid: trillingen die door het oor geregistreerd kunnen worden

• Frequentie geluidsgolven bepaalt de toonhoogte

• Amplitude bepaalt de geluidsdruk of geluidssterkte

• De hoorbaarheid wordt uitgedrukt als decibel

Schadelijke invloeden

Geluidsdrempels

In het koninklijk besluit van 16/01/2006 worden volgende actie- en grenswaarden gedefinieerd:

• onderste actiewaarden voor blootstelling: LEX, 8h = 80 dB(A) en Ppiek = 112 Pa, (135 dB(C) in verhouding tot 20 µPa);

• bovenste actiewaarden voor blootstelling: LEX, 8h = 85 dB(A) en Ppiek = 140 Pa, (137 dB(C) in verhouding tot 20 µPa);

• grenswaarden voor blootstelling: LEX, 8h = 87 dB(A) en Ppiek = 200 Pa, (140 dB(C) in verhouding tot 20 µPa).

Preventie

Meer informatie: http://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=609

15

Licht

Licht: ‘zichtbaarheid’ van dingen maar ook ‘zo duidelijk mogelijk’

Lichtgrootheden

• Lichtstroom

• Lichtsterkte

• Verlichtingssterkte - hoe jonger hoe minder licht vereist is

Kleurwaarneming

de aard van het licht heeft invloed op de gewaarwording ervan

Contrasten


16

Klimaat

Klimaat van een omgeving wordt bepaald door 4 factoren:

• Temperatuur

• Vochtigheid

• Tocht

• Straling

Comfort

Ventilatie


17

Trillingen

Soorten trillingen

Invloed op het lichaam: F I T

• Frequentie

• Intensiteit

• Tijd

Preventie:

• Aard van de bouw

• Isolatie van materialen

• Jobrotatie

• Werkorganisatie


18

Besluit ergonomie

Ergonomische prioriteiten:

• Urgentiebehandeling

• Technologische prioriteit

• Personele voorkeur

• Economische (politieke) restricties

Meer informatie:

• Ergonomische aandachtspunten catering: www.factomedia.nl

• Methoden en instrumenten voor een ergonomische en psychosociale analyse:

http://www.werk.belgie.be/WorkArea/showcontent.aspx?id=3870

Ergonomie

Documents

Transcript of Ergonomie