Erdem shinjilgeenii oguulel 1

Ц.Мөнхбат Монголын Рояаль Академи

сургалтын албаны ахлах менежер

Mongolian Royal Academy

2010 он

Үзэг бид хоёр

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл бичих чадвар

ХИЧЭЭЛИЙН АЧ ХОЛБОГДОЛ

• Эрдэм шинжилгээ судалгааны арга зүйн

талаарх ойлголттой болох

• Шинжлэх ухааны өгүүлэл, судалгаа бичих

• Курс, диплом, магистр, докторын дипломын

ажил, десартаци бичих арга барил эзэмших


ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ӨГҮҮЛЭЛ БИЧИХ АЧ ХОЛБОГДОЛ


• Тухайн хичээлээр олж авсан онолын мэдлэгийг бататгах• Бие дааж онол практикийн тодорхой асуудлыг судлах, дүн шинжилгээ хийж, үнэлэлт дүгнэлт өгөх чадвартай болгох• Шинжилгээ судалгааны арга технологийг эзэмших дадал чадвар олгох• Бичиж боловсруулах ажлын ур чадварыг дээшлүүлэх• Оюутны мэдлэг ур чадварыг нарийвчлан шалгаж, үнэн зөв үнэлгээ өгөх

Аливаа бичлэгийг / өгүүлэл / 4 хэсэгт хуваан авч үздэг.1.Ердийн бичлэг / өгүүлэл / 2. Албан бичлэг / өгүүлэл / 3.Утга зохиолын бичлэг / өгүүлэл / 4.Эрдэм шинжилгээний бичлэг / өгүүлэл /

Эдгээр нь тус тусдаа төрөл, хэлбэр, бичлэгийн стандарттай байдаг.

Оюутан ахуй цаг хугацаанд онолоор олж мэдлэгтээ тулгуурлан бичиж өгүүллийг эрдэм шинжилгээний өгүүлэл гэнэ.


ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ӨГҮҮЛЭЛ ГЭЖ ЮУ ВЭ?



Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл нь Article, Monograph, Treatise, Essay, Thesis, Paper, Dissertation зэргээр хуваагддаг.

Article: Олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн сонин, сэтгүүл, эрдэм шинжилгээний сэтгүүлд нийтлүүлэх эрдэм шинжилгээний өгүүллийг хэлнэ. Энэ нь олон нийтэд зориулсан энгийн хэллэгээр бичигдсэн байдаг.

Monograph: Нэгэн сэдэвт зохиол гэж нэрлэж хэвшсэн энэ бичлэгийн төрөл нь нилээд том хэмжээ бүхий мэргэжлийн нэр томъёо орсон бичлэгэ. Сүүлийн үед энэ хэлбэрийн бичлэгийг эрдэм шинжилгээний бичлэг гэж нэрлэхээ больж байна.Treatise: Хамгийн нарийн тооцоо, статистик судалгаа орсон эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, бичлэгийн хэлбэрийг хэлдэг.

Thesis: Магистрын дипломын ажил. Эрдэм шинжилгээний бичлэг нь гол төлөв судалгаа, харьцуулалт дээр үндэслэгддэг.




Paper: Судалгаа, эрдэм шинжилгээний ажлын үр

дүнгээр бичсэн тайлан, репорт, илтгэлийг хэлдэг. Class

paper, course paper, term paper, documented paper,

research paper, college paper зэрэг олон хэлбэрээр

үүнийг хуваадаг. Манай их, дээд сургуулийг төгсөж

байгаа бакалавр оюутнуудын дипломын ажлыг энэ

бүлэгт оруулж болох юм.

Dissertation: Ph.D Sc.D-ийн эрдэм шинжилгээний

зэрэг горилж бичсэн ажлыг хэлнэ.


Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл нь дараах бүтэцтэй байна.

• Оршил / Удиртгал /• Их бие буюу үндэслэл / Агуулга /• Дүгнэлт• Хавсралт / Ишлэл, бусад хавсаргах нотолгоо, материал /

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ӨГҮҮЛЛИЙН БҮТЭЦ

Тухайн сэдвийн хүрээнд бичигдэх үндсэн чиглэл, утга агуулгыг тусгасан товч, тодорхой бичилт байна. Энэ сэдвээр бичих зорилго, зорилт, юуг голлон бичиж ямар хүрээнд бичих хүрээгээ тодорхойлно.

Дипломын ажлын хүрээнд удиртгал хэсэгт • Сэдэв сонгосон үндэслэл• Судалгааны зорилго, зорилт, ач холбогдол• Сэдэв судлагдсан байдал• Судалгааны арга, арга зүй ихэвчлэн тусгадаг.

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ӨГҮҮЛЛИЙН БҮТЭЦ / УДИРТГАЛ /

Сэдвийн агуулга, судалгааны зорилго, зорилтоос хамаарч дэд бүлэг, сэдэвт задлан бичиж болно.

Их бие, үндэслэл / агуулга /-ийн хэсгийг зарим тохиолдолд судалгааны хэсэг гэх нь бий.

Судалгааны хэсэг нь тухайн сэдвийн онол, мэдээ, мэдээллийг эх сурвалжийн хамт оруулж, өөрийн дэвшүүлсэн судалгааны зорилгыг үндэслэл, нотолгоо бүхий судалгаанууд дээр тулгуурлан батлах, нотлох замаар бичигддэг.


ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ӨГҮҮЛЛИЙН БҮТЭЦ / АГУУЛГА /

Агуулга хэсгийг хоёр хуваахдаа•Онолын / тухайн сэдвийн тухай ойлголт, үүсэл хөгжил, онол, сургаал, үзэл баримтлал /•судалгааны / статистик болон бусад судалгаа, кэйс, практик / гэж хуваах нь логикийн хувьд зөв юм.


ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ӨГҮҮЛЛИЙН БҮТЭЦ / АГУУЛГА /

Тухайн сэдвийн тулгамдсан асуудал, судалгааны хэсэгт тусгагдсан асуудлуудыг багцлан дүгнэх, цаашид хэрэгжүүлэх арга зам, механизмыг тодорхойлох, шинэ санаа дэвшүүлэх, судалгааны өгүүллийг төгсгөх хэсэг юм.


ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ӨГҮҮЛЛИЙН БҮТЭЦ / ДҮГНЭЛТ /

Дүгнэлт саналын хэсэг ажлын хамгийн чухал хэсэг нь юм, учир нь энд сэдвийн хүрээнд дэвшигдсэн асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэж, ямар үр дүнд хүрсэн бэ гэдгийг тусгадаг. Тиймээс дүгнэлт саналын хэсэг нь товч бөгөөд тодорхой байх ёстой.

Хавсралт нь судалгааны сэдвийн хүрээнд, судалгааны зорилго, зорилттой уялдуулан хийгдэх бусад эх сурвалж, материал, нотолгоо, дэмжлэг, эрх зүйн актыг оруулж болно.

Хавсралт нь таны судалгааны ажлыг илүүтэй дэмжих чиг үүрэгтэй хэсэг юм. Зарим судлаачид хавсралт хэсгийн өмнө нь судалгааны ишлэл зүүлт бичдэг. / Энэ талаар ишлэл зүүлтийн хэсэг дээр дэлгэрүүлж үзэх болно. /


ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ӨГҮҮЛЛИЙН БҮТЭЦ / ХАВСРАЛТ /

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ӨГҮҮЛЛИЙН СТАНДАРТ

Эрдэм шинжилгээний өгүүллийн стандартыг техник стандарт, бичилтийн буюу агуулгын стандарт гэж ангилдаг.

Агуулгын стандарт нь эрдэм шинжилгээний ажлын стандарт бүтэц ашигласан эсэх, судалгааны арга зүй хэрэглэсэн байх, судалгаа нь төлөвлөгөөний дагуу явагдсан эсэх, ишлэл зүүл хэрэглэсэн эсэх гэх мэт

Техникийн стандарт нь Microsoft Word программ ашигласан байх, цаас нь А4 хэмжээтэй байх, Times new roman фонт, үсгийн фонтны хэмжээ нь 12 байх, мөр хоорондын зай нь Single байхыг шаарддаг.


СУДАЛГААНЫ АЖИЛ БИЧИХ ҮЕ ШАТ

Судалгааны ажлыг бичихдээ дараах үе

шат, дамжлагыг ашиглавал илүү үр дүнтэй юм.

1.Бэлтгэл үе

2.Бичилт үе

3.Хянах, шалгах, нягтлах үе

4.Хамгаалах үе


БЭЛТГЭЛ ҮЕ

Бэлтгэл үе нь дараах үе шатуудтай. 1.Сэдэв сонголт2.Судалгааны арга зүйн талаар ном, сурах бичиг унших3.Тухайн сэдэвтэй холбоотой ном зохиол, судалгааны материал цуглуулах үе4.Материалыг ангилах5.Материал уншиж, судлах6.Төлөвлөгөө бичих

СЭДЭВ СОНГОЛТ

Дипломын ажил бичих хамгийн чухал, хариуцлагатай ажил бол сэдэв сонголт юм. Сэдвээ хэрхэн зөв сонгон авахаас дипломын ажил амжилттай болох эсэх шалгаалдаг. Оюутнууд ихэвчлэн дипломын ажлынхаа сэдэв сонголтод дараах нийтлэг алдааг гаргадаг.


СЭДЭВ СОНГОЛТ

1. Хэтэрхий өргөн хүрээтэй сэдэв сонгох2. Тухайн сэдвийн талаарх анхан шатны

ойлголтгүй, дэвшүүлэх санаа байхгүй мөртөө сонгох

3. Урьд өмнө судлагдаагүй сэдвийг сонгоно гээд логикийн алдаатай сэдэв сонгодог.

4. Судалгааны хэт элбэг сэдвийг сонгодог. 5. Огт материал олох боломжгүй сэдвийг

сонгодог.


СЭДЭВ СОНГОХДОО АНХААРАХ ЗҮЙЛС:

1. Сэдвийнхээ хүрээг нарийвчилж болох эсэхийг анхаар.2. Сэдвийн судлагдсан байдлыг тодорхойлон хэт элбэг сэдэв сонгохгүй байх.3. Сэдвийн шинэлэг тал, ач холбогдлыг тодорхойлох хэрэгтэй. Шинэлэг тал, ач холбогдол багатай сэдэв сонгох нь эрсдэлтэй.4. Огт судлагдаагүй сэдэв байгаа бол сэдэв нь логикийн хувьд нотлох боломжтой эсэхийг анхаар5. Судалгааны материал олох боломжтой эсэхийг анхаар.

СУДАЛГААНЫ АРГА ЗҮЙН ТАЛААРХ НОМ, СУРАХ БИЧИГ УНШИХ

Судалгааны арга зүй, шинжлэх ухааны

талаарх ном зохиол уншиж, судлах,

судалгааны ажлын ойлголт, арга зүйтэй

болох хэрэгтэй.


Т.Сэнгэдорж “Хууль зүйн шинжлэх

ухаан”,

Сонгосон сэдэвтэй холбоотой материалыг цуглуулахдаа дараах эх сурвалжийг ашиглавал зохистой юм.•Ном сурах бичиг•Интернет•Гарын авлага•Урьд тухайн сэдвээр хамгаалагдаж байсан доктор, магистр, бакалаврын ажил, курсын ажил, эрдэм шинжилгээний өгүүлэл •Бусад мэдээллийн эх сурвалжийн хүрээнд


ТУХАЙН СЭДЭВТЭЙ ХОЛБООТОЙ НОМ, ЗОХИОЛ, СУДАЛГААНЫ МАТЕРИАЛ ЦУГЛУУЛАХ ҮЕ

Материалыг цуглуулахдаа ямар нэг байдлаар голж шилэхгүй тухайн сэдэвтэй холбоотой бүхий л материалуудыг цуглуулна.

Материал цуглуулах үйл явц нь тухайн чиглэлийн багш, эрдэмтэн, төрийн бус байгууллагуудтай уулзах, тухайн сэдвийн хүрээнд ярилцах, лавлах зэрэг орно.

Сайн судлаачид эрэл хайгуулыг багш нараас хайдаг, муу судлаачид интернетээс хайдаг.

Тухайн сэдэвтэй холбоотой ном зохиол, судалгааны материал цуглуулах үе

МАТЕРИАЛ АНГИЛАХ

Mongolian Royal AcademyГэсэн 4 хайрцагт цугларсан материалуудыг ангилах хэрэгтэй.

Хайрцаг бүрт хийгдсэн материалуудыг хаяхаас бусдыг нь ашиглахгүй байсан ч судалгааны ажил / өгүүлэл / дуустал хаяж болохгүй.

Судалгааны материалуудтай нэг бүрчлэн танилцсаны дараа тухайн хайрцагт буй материалууд өөрчлөгдөж болохыг анхаарах хэрэгтэй.


МАТЕРИАЛ АНГИЛАХ

Материалуудыг цуглуулан ангилсаны дараа тухайн материалуудтай танилцахдаа дараах дарааллаар уншина. 1. Чухал шаардлагатай / Урьд нь судлагдаж байсан сэдэв бол тухайн судалгааны өгүүлэл, диплом, сэдвийн талаарх онолын ойлголт, судалгаа, статистик тоо баримт, мониторинг гэх мэт /2. Шаардлагатай / Сэдэвтэй шууд болон шууд бусаар холбогдох ашиглагдаж болохуйц материалууд /

ЦУГЛАРСАН МАТЕРИАЛЫГ УНШИЖ СУДЛАХ

ЦУГЛАРСАН МАТЕРИАЛЫГ УНШИЖ СУДЛАХ

3. Шаардлагагүй боловч хаяхгүй / Сэдэвтэй шууд холбогдохгүй боловч логикийн хамааралтай мэдээлэл агуулсан материалууд, эргэлзээтэй материалууд /

4. Бусад / нэмэлт /

Дээрх материалуудыг уншиж судлан сэдвийн талаарх бүрэн ойлголттой болсон байх шаардлагатай.

Судалгааны ажлын төлөвлөгөө нь хоёр үндсэн зорилтыг агуулна. 1. Судалгааны ажлын ерөнхий төлөвлөгөө2.Судалгааны ажлын нарийвчилсан төлөвлөгөө

Ерөнхий төлөвлөгөө нь судалгааны ажлын бүтцийн дагуу гарах бөгөөд удирдагчаар батлуулах шаардлагатай.

Нарийвчилсан төлөвлөгөө нь судалгааны ажлын өдөр тутмын төлөвлөгөөг бэлтгэл, бичилт болон хамгаалалтын бүхий үйл явцыг төлөвлөхийг хэлнэ.

ТӨЛӨВЛӨГӨӨ БИЧИХ


Төлөвлөгөө Удиртгал

Сэдэв сонгосон үндэслэл Судалгааны зорилго, зорилт, ач

холбогдолСудалгааны хүрээ, судлагдахуунСудлагдсан байдалСудалгааны арга, арга зүйСудалгааны бүтэц гэх мэт





АгуулгаБүлэг нэг. Онолын хэсэгБүлэг хоёр. Судалгааны хэсэгБүлэг гурав. Харьцуулалтын хэсэг

ДүгнэлтБүлгүүдийн дүгнэлтДэвшүүлж буй санааЕрөнхий дүгнэл

Хавсралт / Шаардлагатай тоо баримт, нийтлэл г.м /


БИЧИЛТИЙН ҮЕ

Бичилт хийхдээ дараах зүйлсийг анхаарна уу. 1.Бүлэг хоорондын логик холбоог харах2. Өгүүлбэр зүй, найруулга харах / алдаа гаргахгүй байх /3. Статистик тоо баримт, судалгаа, мониторинг ашиглах4. Ишлэл зүүлт хийх 5. Бичилтийн логик дарааллыг алдахгүй байх6. Үсгийн фонт зөрүүлэхгүй байх7. Бичлэгийн техник болон агуулгын стандартыг хангах

Бичилт хийхдээ эрдэм шинжилгээний өгүүллийн хаанаас ч эхлэж болох бөгөөд гагцхүү логик холбоо алдахгүй байх хэрэгтэй.

Ихэнх судлаачид оршил буюу удиртгалаас эхлэн бичдэг. Учир нь удиртгал хэсгээр судалгааны ажлын арга зүй, зорилго, зорилтыг төлөвлөдөг.


БИЧИЛТИЙН ҮЕ

ИШЛЭЛ ЗҮҮЛТ АВАХ


Ишлэл авсан бүтээлийн жагсаалтыг үсгийн дарааллаар бичдэг. Ишлэлийг 2 үндсэн хэлбэрээр авна. 1.Footnote-оор авахдаа тухайн бүлэг дотор ямар нэг тайлбар болон ишлэл хийхэд тус бүрт нь дугаарлаж бичих хэлбэр. 2.2. Ишлэл, ном зүйг хамгийн арын хуудсанд үсгийн дарааллаар бичих хэлбэр. Монгол улсад одоо ишлэл зүүлтийг нэг мөр болгосон стандарт одоогоор мөрдөөгүй байна.



АНУ, Европт ишлэл зүүлт хийхдээ MLA(Modern Language Association of America), APA(American Psychological Association) гэсэн 2 стандарт байдаг. MLA нь Овог. Нэр. Зохиолын нэр. Хэвлэгдсэн хот. Хэвлэсэн газар. Хэвлэсэн он. 2 мөр байвал 2-р мөрнөөс 5spase авч бичнэ.



APA нь Овог. Нэр. (хэвлэсэн он)

Зохиолын нэр. Хэвлэгдсэн хот. Хэвлэсэн

газар. 2 мөр байвал 2-р мөрнөөс 3space авч

бичнэ Гэхдээ улс орон бүр өөрийн бичиг,

соёлын үндсэн дээр тулгуурлаж ишлэл,

зүүлт хийх стандарттай байх хэрэгтэй

болов уу?



Энэ талаар Я. Нямдорж докторын гаргасан загварыг та бүхэнд санал болгож байна.-Нэг зохиогчтой ном: Текстэнд: Г. Сүхбаатар. Монгол Нирун улс. 1990, 25Ишлэл авсан материалын жагсаалтанд: Г. Сүхбаатар. Монгол Нирун улс(330-555) УБ. 1993.- Хоёр ба гурван зохиогчтой ном: Ж. Болдбаатар. Д. Лүндээжанцан. Монгол улсын төр эрх зүйн түүхэн уламжлал. УБ. 2001.



-Гурваас дээш зохиогчтой ном: Текстэнд: Б. Дорж бусад 1989, 113 болон Sanders et all 1989, 113 Ишлэл авсан материалын жагсаалтанд:Sanders G.S, T.R. Brice, V.L. DeSantis and C.C. Ryder 1989, Prediction and Prevention of Famine. Los Angeles: Timothy Peters.-Байгууллагын бүтээл: Текстэнд: МУҮСГ 2001, 69 Ишлэл авсан материалын жагсаалтанд: МУҮСГ, Монгол улсын Үндэсний статистикийн газар. НҮБ-ын Хүн амын сан, НҮБ-ын Статистикийн хэлтэс. 2000 оны хүн ам, орон сууцны тооллого: үндсэн үр дүн. УБ. 2001. Монгол улс..



- Сэтгүүлд хэвлэгдсэн өгүүлэл: Текстэнд: Ш. Бира 1964. 56 Ишлэл авсан материалын жагсаалтанд: Ш. Бира Анализ основных данных “Белой истории” и время ее становления. Түүхийн Судлал Т.8: 56-64. УБ. 1964.- Сонин хэвлэл, веб хуудсанд байгаа мэдээллийг ишлэхдээ тусгайлан ишлэхгүй ч он, сар, өдрийн дугаар болон веб хуудсын линк, хаягийг тодорхой бичнэ

• Бусдаар алдаагаа хянуул• Удирдагчаараа дахин нягтлуул• Логикийн уялдаа холбоог хар• Агуулгын зөрүү байгаа эсэхийг нягтла• Үг үсэг, найруулгын алдааг хар• Тухайн үндэслэл, нотолгоо хангалттай эсэхийг үнэлүүл• Тухайн сэдвээр эрдэмтэн, судлаачидтай мэтгэлц• Дүгнэлтэд дэвшүүлж санаа, арга замуудыг шалга

ХЯНАХ, НЯГТЛАХ, ШАЛГАХ ҮЕ


ХАМГААЛАХ ҮЕ

Эрдэм шинжилгээ, судалгааны өгүүлэл нь хэлбэрээсээ хамааран хамгаалах / илтгэх, танилцуулах / шаардлагатай, шаардлагагүй гэсэн үндсэн хэлбэртэй байдаг. Тухайлбал, Диплом, Курсын ажил, судалгааны өгүүллийг / хичээлийн, тэмцээнд орох гэх мэт / илтгэх, танилцуулах шаардлагатай байдаг бол, хэвлэн нийтлүүлэх судалгааны өгүүлэл шаардлагагүй байдаг.



Хамгаалах шаардлагатай өгүүлэлд хамгаалалтын бэлтгэл ажлыг дараах байдлаар хийвэл зохистой юм. 1. Судалгааны өгүүллийн товчлол хийх 2. Power point, slide бэлтгэх3. Судалгааны хамгаалалтын орчинг шинжлэх4. Илтгэх, танилцуулах дасгал хийх / илтгэх урлагийн /5. Хувцаслалт, дуу хоолойгоо бэлтгэх


ХАМГААЛАХ ҮЕСудалгааны өгүүллийн хамгаалалтыг

ихэвчлэн presentation байдлаар танилцуулдаг. Энэ тохиолдолд тухайн судалгааг график дүрслэлтэй, animation хөдөлгөөн ашиглаж, оновчтой хэлбэрээр цагийг зөв хуваарьлах шаардлагатай байдаг.

Мөн түүнчлэн илтгэх урлагийн аргуудыг хэрэглэх, асуултанд оновчтой, баттай нотолгоотой хариулах, асуултын прогноз хийх шаардлагатай байдаг.



Дээрх аргуудыг хэрэглэж, хамгаалалтанд сайтар бэлтгэх нь судалгааны ажлын амжилтын 50% шалтгаална.

Танилцуулга хийхдээ үгээ тод, чанга, өөртөө итгэлтэй танилцуулахаас гадна. Тайлангийн outline системийг ашиглах нь үр дүнтэй юм.


АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАН ЯВДАЛД ТАЛАРХАЛ

ИЛЭРХИЙЛЬЕ!

УЛААНБААТАР 2010 ОН


Ц.МӨНХБАТ / МОНГОЛЫН РОЯАЛЬ АКАДЕМИ /

Erdem shinjilgeenii oguulel 1

Documents

Transcript of Erdem shinjilgeenii oguulel 1