Erakusketa: "EH: hezkutuko zorra"
-
Upload
ekologistak-martxan -
Category
Documents
-
view
243 -
download
3
description
Transcript of Erakusketa: "EH: hezkutuko zorra"
1
herrialde industrializatuek Hegoalde Globalarekiko pilatutakozorra da, euren baliabideak arpilatzeagatik, bertako ingurume-
nari eginiko kalteagatik eta izurketengatik besteak beste.
ZZoorr eekkoollooggiikkooaa
KKaarrbboonnoozzoorrrraa
B Bi io o- -p pi ir ra at te er ri ia a
HHoonnddaakkiinn ttooxxiikkooeenn ggaarrrraaiiooaa
KKaallttee ssoozziioo--eekkoollooggiikkooaakk((ppaassiibbooaakk))
Garapenerakolaguntzaofiziala
EH‐koekonomiarenmetabolismoa
+
+
Kanpokoinbertsiozuzena
Inportazioak
Petrolioa eta gasa
Nekazal‐erregaiak
Mineralak
Egurra eta kautxua
Nekazal produktuak
Arrantza
Sektore energetikoa
Zerb. Finantziero eta bankuakBBiiooaanniizzttaassuunnaarreenn ggaalleerraa::
- Aniztasun Biologikoaren Hitzarmeneko sinatzaileek bio-aniztasunak azkar galtzen jarraitzen duela diote.
- Herrialde aberastuen kontsumoan datza bio-aniztasunarengaleraren jatorri nagusiak.
- Gizakiok hil ala biziko menpekotasuna dugu gure ekosis-temekiko.
- Ekosistema bio-anitzak moldatzeko ahalmen handiagoa duteeta, ondorioz, iraunkorragoak ere badira.
- Gasa, petrolio eta beste baliabideen ekoizpena beremaximotik gertu dago.
- Hemendik aurrera baliabideon eskasia are nabarmena-goa izango da eta baita bere ondorioak ere.
- Hortaz, ezingo diogu orain arteko kontsumo mailari eutsi.
Petrolio eta gasaren agortze orokorra (iturria: ASPO)
UU rrtt eerr oo
kk oobb ii
ll ii ooii uu
pp eell
Euskal Herria:ezkutuko zorra
BBaalliiaabbiiddee mmuuggaattuuaakk::
BBIIOORREESS pprrooiieekkttuuaa:: EHU-ko ikertzaile eta Ekologistak MartxanBizkaiaren egitasmoa, Euskal Herriko Zor Eko-logikoa aztertzeko helburuarekin; hau da,euskal ekonomiak Hegoaldeko herrialdeetakobioaniztasun eta gizartean eragiten dituenkalteen azterketa.
1
2
EEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
Harea bituminosen ustiapena, Kanada
Hausketa hidraulikoa (fracking):
Jonah eremua (Wyoming, AEB)
BPren Horizon plataformaren hondamena
- ur sakonetako ustiapenaren arriskuak.
ZZoorr eekkoollooggiikkooaa::
Baliabideak murrizterakoan ustiapena zailagoa bihur-tzen da, eta arriskua eta inpaktuak handiagoak.
EUSKAL METABOLISMOA
Euskal Herria:ezkutuko zorra1
EEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
Inportazioak%22
Bertakofluxu ezku-tuak % 7
IInnppoorrttaattuuttaakkoofflluuxxuu eezzkkuuttuuaakk
%% 6600
Bertakoustiapena
%11
Materialen Eskaera Osoa 2004.ean
(Arto, 2009-tik moldatua).
Fluxu Ezkutuak edo motxila ekologikoa edo erauzketan era-
gindako eta inportazio estatistiketan zenbatzen ez diren
ingurumen kalteen kopurua da.
Biomasa%5
Erregaiafosilak%17
Besteak% 2Hondeaketa eta
dragatzea%4
Mineralak (ezmetalak) % 16
MMiinneerraallaakk((mmeettaallaakk))
%% 4466
Erosioa% 10
Materialen Eskaera Osoa2004.ean, gaika
(Arto, 2009-tik moldatua).
2
3
EEuusskkaall mmeettaabboolliissmmooaa
2004.ean, Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE)erabilitako materialen artean:
- %17a EAEn erauzitakoak ziren- %83a kanpotik zetorren:
* %35a Estatu espainoletik* %48 munduko beste herrialdetatik
Kanpo menpekotasun honen iturri nagusia in-dustrian, gehien bat metalurgian, eta gureenergia kontsumo altuan aurkitzen da.
2004.ean, Materialen Eskaera Osoa:- %46a metalak (denak EAEtik at)- %17a baliabide energetikoak: %95 atzerritik
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
zerbitzu eta ondaremerkatua
materialak
1
GGaass iinnppoorrttaazziiooaakk EEAAEEnn jjaattoorrrriizzkkoo hheerrrriiaallddeekkaa22000000--22001100 uurrttee aarrtteeaann.. IIttuurrrriiaa:: DDAATTAACCOOMMEEXX,, 22001111..
EAEko jatorrizko energia kontsumoa 3,38
tep/biz-koa zen 2009an, Espainiako eta Europako
batezbestekoen gainetik.
1982-2009 urteen artean %44an handitu zen
jatorrizko energia kontsumoa EAEn.
EAEko jatorrizko energiaren %90a gas eta
petrolio inportazioaz hornitzen da.
Gas eta petrolio hau Errusia, Iran, Mexiko,
Nigeria, Trinidad eta Tobago edo Aljeria
bezalako herrialdeetatik dator.
EErrrreeggaaii ffoossiilleenn eerraauuzzkkeettaarreenn kkaalltteeeenn aaddiibbiiddeeaakk::
-
Noruega%8
Besteak%1
Oman%2
Katar%3
Trinidadeta Tobago
% 27
Algeria%9
Egipto%6
NNiiggeerriiaa%% 4444
Petrolio eta gas inportazioak
3
4
NNiiggeerriiaakkoo ppeettrroolliioo uussttiiaappeennaa::ssoobbeerraazzkkoo ggaassaarreenn eerrrreettzzeeaa
PPrreessttiiggeenn hhoonnddoorraattzzeeaat
GGaalliizziiaarr kkoossttaallddeeaann,, 22000022..
GGaass eettaa ppeettrroolliioo eerraauuzzkkeettaarreenn iinngguurruummeenn kkaallttee nnaagguussiiaakk :baso eta oihan-galtzea; lurraren higadura; habitaten sun-tsiketa; ur, akuifero eta itsas-ekosistemen kutsadura;toxikoen isurketak; negutegi efektuko gasak eta aire ku-tsadura; euri azidoa; suteak, etab.
Euskal Herria:ezkutuko zorraEEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
Azkenengo mende erdian Nigerian 13 miloi upel petrolio isuri dira,30 aldiz Prestigen isurketa, edo 3 aldiz BP plataformak jariotakoaMexikoko golkoan Nigeriatik dator EAEko gas eta petrolio asko etaAEBtako petrolio inportazioen %40a.
Ekuadorreko oihanean 1960.ean, Huaorani etniaren biztanleria 15.000 pertso-nakoa bazen, 2004.ean 2.000ra baino ez zen heltzen, petrolio jarduera izanikjaitsiera horren eragile nagusia.
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
PPrreessttiiggeenn hhoonnddoorraattzzeeaat
GGaalliizziiaarr kkoossttaallddeeaann,, 22000022..
1
1
Egur eta basoetako beste baliabideen inportazioak
Nekazal produktuen inportazioak
Automobil-industria goma naturalaren munduko kontsumitzaile handiena da.
EAEn 50.000 tona kautxu inguru inportatu da urtero gurpil-industriarako
45.000 hektarea baliokidea (EAEko lur landatuen erdia)
Bere jatorria: batez ere Asiako hego-ekialdea (Tailan-
dia eta Indonesia) eta Afrika Erdia (Boli Kosta, Ga-
bon, Nigeria, Kamerun) delarik.
Eukaliptoa:
EAEn 500.000 tona baino gehiago inpor-
tatzen da urtean
Hego Konoan eta Afrika Erdian kalte
handienak: 2000 eta 2010 urte bitar--
tean baso galera handienak izan dituz-
ten munduko eskualdeak.
KKaalltteeeenn aaddiibbiiddeeaakk::
- Landaketa industrialak ur kantitate
handiak behar dituzte Rio Grande
do Sul-en (Brasil) kokatuko
liratekeen eukaliptoak asetzeko
estatu horretan egindako euri guztia
baino %20 gehiago beharko litzateke.
- Espiritu Santuan (Brasil), Aracruz enpresak zenbait herri
indigena egotzi ditu, 10.000 hektarea ebatsiz landaketa
industrialentzako.
4
5
kkaauuttxxoo uuzzttaa IInnddoonneessiiaann eettaa MMSSTTeekkooaakkttiibbiissttaakk eeuukkaalliippttoo mmeeggaa--llaannddaakke-e-ttaa bbaatteenn aauurrkkaa aarriittzzeenn ((BBrraassiill))
NNeekkaazzaarriittzzaa iinndduussttrriiaallaa,, iinngguurru-u-mmeennaarreenn eettssaaii
AArrggaazzkkiiaa:: EEnneekkoo GGaarrmmeennddiiaa
Euskal Herria:ezkutuko zorraEEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
Kautxua:
AArrggaazzkkiiaa:: EEnneekkoo GGaarrmmeennddiiaa
EAE-aren aazzttaarrnnaa eekkoollooggiikkooaann, nekazaritza, abeltzaintza eta ehiza pro-duktuen baliokidea 2.421.900 hektarea ziren (EAEren laborantza-azaleraerabilgarria 200.000 hektareatakoa da).
2007an, Estatu espainolak 29,9 milioi tona elikagai inportatu zuen,1995an baino %53 gehiago hauen 3 laurdenak zerealak eta pentsuakziren, gaur egungo abeltzaintzaren eredu industriala islatuz.
2007an, Estatu espainolaren elikagai hornitzaile nagusia Latinoamerikazen (1995.etik Latinoamerikako inportazioak %295ean handitu direlarik).
2007an, Estatu espainolak inportatu zituen elikagaiek 5.013 km bidaiatuzuten bataz beste (1995an baino 760km gehiago).
Ziklo osoa kontutan hartuta (deforestazioa, gehigarri kimikoak, ontzi-ratzea, hozketa, garraioa, etab.), nekazaritza berotegi-efektuko gasen%44-45aren arduradun da.
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
UUrruugguuaaiittiikk EEuukkaalliippttooeegguurrrraa PPaassaaiiaakkoo ppoor-r-ttuurraa iirriisstteenn,, bbeerrttaakkooppaappeerrtteeggiieennttzzaakkoo
Euskal Herria:ezkutuko zorra1
EEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
BBBBVVAAkk ffiinnaannttzzaattuuttaakkoo OOCCPPoolliioobbiiddeeaarreenn iissuurrkkeettaa((EEkkuuaaddoorr)) 22000099eekkoo oottssaaiillaa
Energia termiko eta nuklearrarenekoizpena (kalteak eta arriskuak).
LLaattiinnooaammeerriikkaann zenbait zentral hidroelektrikoeta eoliko bultzatu ditu (kalte handiak).
- Brasilen, Neoenergiaren bitartez, 3 proiektuhidroelektriko dauzka martxan eta beste 10aurreikusita.
Proiektu hauek herri askoren lekualdaketa etaoihan azalera handien urperatzea dakartzate.
- Oaxacan (Mexiko), Iberdrola salatua izan da,herri-lurren jabetzeagatik eta indigenen aur-kako errepresioagatik, makro-parke eolikoetan.
5
6
Finantzak% 47
BBeesstteeaakk%% 88
Energia% 38
Pentsio fondoaketa aseguruak
% 1,4
Finantzalagungarriak
Garraiomaterialak
% 1Ingeniaritzaeta eraikuntza
% 2Metalurgia
% 2
Kanpo inbertsio zuzenak
EAEko kanpo inbertsio zuzenak 1993-2009 epean sektoreka (iturria: Data-invext-eko datuak)
AArrggaazzkkiiaa:: EEkkoollooggiissttaakk MMaarrttxxaann
IIBBEERRDDRROOLLAA
Iberdrolak Belo Monte-ko urtegiareneraikuntzan parte hartzen du (Amazo-nian). Bertako eta ekologistak honenaurka altxatu dira. 50.000 indigenenlekualdatzea ekarriko lukelako.
AArrggaazzkkiiaa:: iibbeerrttrroollaa..bbllooggssppoott..ccoomm
AArrggaazzkkiiaa:: AAcccciióónn EEccoollóóggiiccaa -- EEccuuaaddoorr
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
1993 eta 2009 urte bitarteko EAEko kanpo inbertsiozuzenen %85a finantza eta energia sektoreetan eginzen, BBVA eta Iberdrolaren eskutik batez ere (biekBilbon dute haien helbide fiskala eta 2011ko Forbesmunduko enpresa boteretsuenen zerrendan 66. eta 113.postuak dituzte, hurrenez hurren).
IInnbbeerrttssiiooaakk::
Meatzaritza, nekazal negozioak (nekazal erregai edo zelulo-sa monolaborantzak), papergintza, edo zentral hidroelektrikoak.
Gehien bat Latinoamerikan: Ekuador, Peru, Bolivia, Mexiko, Vene-zuela, Argentina, Uruguay eta Txile.
KKaalltteeaakk::BBVA-k OCP oliobidea finantzatu du Ekuadorren: 11 eremu babestuzeharkatzen ditu, komunitate indigenak kontsultatu gabe; 2009an,14.000 upel petrolio isuri zituen Amazoniako ibaietan.
BBVA-k CELCO paper-fabrika finantzatu du: Valdivian (Txile)eragindako kutsadurak ehunka lepo beltzeko beltxarga hil zituen.
BBBBVVAA
1
Nekazalerregaien inportazioak
((iikkeerrkkeettaa kkaassuuaa))
OOiihhaann lluurrrreenn aazzaalleerraarreenn eebboolluuzziiooaaBBoorrnneeookkoo uuhhaarrtteeaann ((IInnddoonneessiiaa))..
Palma olioa IndonesianPalma olioa Indonesian
Aldaketa klimatikoaren eta erregai fosilen agor-tzearen aurrean, nekazal erregaiak bultzatu dira.Baina hauek berotegi efektua areagotzen dute etakalte sozio-ekologiko latzak dakartzate.
Nekazal erregaien inportazioak hazkuntza espo-nentziala izan dute Euskal Herrian, bio-errega-ien zenbait fabrikengatik.
Asiatik datorren ppaallmmaa oolliiooarekin batera, geroeta ssoojjaa gehiago inportatzen da erregai moduan.EAEn, soja Hegoamerikatik ekartzen da ge-hienbat (Brasil, Argentina eta Paraguay), non eremunaturalak suntsitu eta komunitate asko egotzidiren.
6
7
Palma landaketak (argazkia: Walhi)eta palma biltzaileak Jambin (ar-gazkia: E. Garmendia).
BBiillbbookkoo SSuuppeerr--ppoorrttuuaa:: hheemmeennddiikk iinnppoorrttaazziioo
aasskkoo ssaarrttzzeenn ddiirraa EEuusskkaall HHeerrrriiaann:: ggaassaa,,
oolliiooaakk,, eettaabb.. BBeerrttaann eerree nneekkaazzaall--eerrrreeggaaii
ppllaannttaa bbaatt ddaaggoo((**)),, ggaass ppllaannttaa bbaatt,, eettaabb..
**
SSoojjaa llaannddaakkeettaakk ooiihhaannaa oorrddeezzkkaattzzeenn..
Euskal Herria:ezkutuko zorraEEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
Herrialde tropikal eta indigena: Brasilekin batera,munduko herrialderik bio-anitzena da Indonesia.
Indonesia eta Malasian, munduko palma-olioaren%80aren ekoizpena dago honen helmuga nagusiene-tako bat Europar Batasuneko bio-diesel merkatua da.
Indonesian, 2006-2011 urtetan palma-olioen landake-tak %75an handitu ziren (11,5 miloi hektarea).
2010an EAEn, 35.000 tona palma olio inportatuziren, %96a Indonesiatik zetorrelarik.
KKAALLTTEEAAKK::- OOiihhaann--ggaallttzzeeaa: Indonesian 300 futbol-zelai oihangaltzen da orduro, batez ere palmaga-tik.1990-2005 urtetan, palma landaketen %56a oihanlurretan.
- NNeegguutteeggii--eeffeekkttuuaa: Indonesian, palmarako suntsitu-tako oihan eta turberengatik (karbono biltegi osoonak). Bizitza-zikloa aztertuz, zenbait nekazalerregaik erregai fosilek baino isurketa gehiago.
- LLeehhoorrtteeaakk eettaa uuhhoollddeeaakk (higaduragatik): palmalandare bakoitzak 8-10 litro ur egunean.
- Kuttssaadduurraa ppeessttiizziiddeennggaattiikk (zenbait herrialdetandebekatuta dauden pestiziden erabilpenagatik).
- KKaalltteeaakk aanniimmaalliieennggaann: Inguruetako ugaztunen %10abaino ez da sartzen palma landaketetan. Borneon1997-1998an, palmarekin erlazionatutako suteenondorioz, oraguntanen kopurua %33an murriztu zen.
- PPoobbrreezziiaa eettaa lluurrrreenn ggaallttzzeeaa: tamaina handiko lan-daketa pribatuak; zor handiak nekazaritxikientzat; komunitate eta nekazari txiki asko
1
Euskal Herria:ezkutuko zorra1
EEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
Suntsipena eta gero orangutan bat nora
ezean, salbatutako tximino bat eta
harrapatutako orangutan baten salba-
mendua (iturria: Karmele Llanos)
Andi eta Japin salatuak etakondenatuak izan ziren haienherriko lurrak palma konpainiabaten aurrean babesteagatik.
“Baso hau gure arbasoen lurra delaesan nien, gure hilobiak, ezin zi-tuztela gure arbasoak ikutu. Moztuezin ziren zuhaitzak markatzeko es-katu ziguten. Egin genuen, eta abi-xatu genituen. Hurrengo egunean,dena moztu zuten. Etzegeon ezer zu-tik. Orduan arazoa hasi zen”((DDaayyaakk eettnniiaakkoo bbuurruuzzaaggii bbaatt,, WWeesstt KKaalliimmaannttaann))..
Landaketetan gaizki ordaindutako lanak eta fu-
migazioak eta auzo-lanak emakumeen kontura.
((KKAALLTTEEAAKK IIII))
Palma olioa IndonesianPalma olioa Indonesian
7
8
Oihana suntsituta eta ho-rren ordez landatutakoolio palmondoa Indonesian
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
- EElliikkaadduurraa ssuubbiirraannoottaassuunnaarreenn uurrrraakkeettaa: neka-zal lur erabilgarriak eta basoen baliabideenmurrizketa. Nekazal erregaiek mundu mailanelikagaien prezioa %75an igoarazi dute (BankuMundialaren isilpeko txostena).
- LLaann eesskkuubbiiddeeeenn uurrrraakkeettaa eta oossaassuunneerraakkooaarrrriisskkuuaakk..
- EEmmaakkuummeeeennggaannaakkoo kkaalltteeaakk: ibaiak, basoak etaherri-ondasunen mugatzea; lurren pribatiza-zioa gizonen izenean; landaketetan lan bal-dintza txarrak, fumigazioak segurtasun bal-dintzarik gabe, etab.
- IInnddiiggeenneenn eesskkuubbiiddeeeenn uurrrraakkeettaa: Estatuak ko-munitateen herri-lurrak bereak balira hartzenditu landaketetarako - lur lapurketa eta ja-zarpena.
- EEssttaattuukkoo eta bbeerrttaakkoo eelliitteeeenn uusstteellkkeerriiaa.
- GGiizzaa ggaattaazzkkaakk eettaa eerrrreepprreessiiooaa: 2009an, pal-marekin erlazionatutako 3.500 lur-gatazka ze-goen Indonesian (Lurraren Agentzia Naziona-la): manifestaldiak, lur-okupazioak, polizi-en, militarren eta guardia pribatuen errepre-sio bortitza.
(Eneko Garmendia).
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
Euskal Herria:ezkutuko zorra1
EEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
Estatu espainoleko nikel inportazioen %30a EAEra dator.
Nikel horrek Errusian du jatorria, Norilsk bezalako hiri-etan (bertan munduko nikel hobi handiena dago).Norilsk-en bizi-itxaropena 46 urtekoa da, euri azidoak ezdu zuhaitzik utzi 48 km-ko inguruan eta munduko 10 hirikutsatuenen artean dago.
EAEko aluminio inportazioak66.000 tonara heldu ziren2010an Jatorria:Mozambike (%40,34), Errusia(%37,3), Venezuela (%8,27),Hegoafrika (%1,56) etaBrasiletik (%1,04).
Aluminioaren ekoizpenerako be-har den energia lortzeko zen-tral hidroelektriko handiakeraikitzen dira, oihanak, ba-bestutako eremuak eta komuni-tate indigenak kaltetuz.
:
Mineralen inportazioak:
8
9
Yanacocha-ko meategia Peruko Andeetan, BBVAk finanziatuta.
Egun Proiektu berria dauka, La Conga, eskualde eta herri
mailako gizarte gatazka sortu arazi duena.
Aurreko mendeko Boliviako meatzariak
NNiikkeellaa::
AAlluummiinniiooaa::
EEzzttaaiinnuuaa::
EAEko Material Eskaeran eztainuaren inportazioak pisuhandia dauka (%28) bere ezkutuko fluxu altuengatik(6.791 tona, erauzitako eztainu tona bakoitzeko).
Araban, ardo-botilen kapsulak ekoizteko erabiltzen da.Bertan dago munduko ekoizle handienetako bat.
Eztainua Hegoalde Globaleko zenbait herrialdetatikdator: Bolivia, Peru, Malasia, Tailandia edo Indonesia.
aalluummiinniiooMMoozzaammbbiikkee%%4400,,3344
aalluummiinniioo
EErrrruussiiaa%%3377,,33
nniikkeell
eezzttaaiinnuuaa
BBoolliivviiaa
MMEEAATTEEGGII MMEETTAALLIIKKOOEENN KKAALLTTEEAAKK::
Montanako (AEB) Golden Sunlight meategikodrainatze azidoak milaka urtez iraungo du.
AEBetan ere, Ingurumen Agentziak, 30.000dolar gastatzen du egunean drainatze azidoatratatzeko.
Gaur egungo meategien laurdena eremubabestuetan daude.
Guatemalako Marlin urre-meategiak 250.000litro/ur behar du orduan, Guatemalako fa-milia batek 22 urtetan hartzen duen urkantitatea.
Eztainu inportazio gordinak herrialdeka
Tonak Espainako
gainontzekoak
EAEko gainontzekoak
Araba
Gainazalean eta lur-azpian ur azidoak etametal astunen kkuuttssaadduurraa: kadmioa, zinka,nikela, antimonioa, artsenikoa, beruna.
PPrroozzeessuukkoo uurr, jalkin eta gehigarriakibaira zuzenean: nahiz eta derrigorrez-koa izan, Huanunik ez du hondakinakbiltzeko presarik.
LLuurr kkuuttssaattuuaakk: jalkinekin, metal astu-nekin eta ur azidoekin.
Laboreak metal astunaz kkuuttssaattuuaakk (berunaeta artsenikoa, kinoan eta garian).
Keak, hautsak eta aaiirreeaarreenn kkuuttssaadduurraa(meategi eta galdategiengatik).
Meategiak 2.436.156 m3/urte uurr kkoonnttssuummiittzzeenn du: bailarakogainazaleko uraren %69a.
Abeltzaintzaren eta arrantzaren mmuurrrriizzkkeettaa: animalienmalformazioak, abortuak, larreen hondatzea.
Azal, biriki eta sabeleko ggaaiixxoottaassuunnaakk eta kantzer arriskua.
Lurrazpiko meatzarien bbiizzii--iittxxaarrooppeennaa 50 urte ingurukoa.
PPoobbrreezziiaa eettaa mmiiggrraazziiooaa: Huanunin biztanleriaren %84,5a pobre-zian, eta errekan beherako herrie-tan, %60-80a muturreko pobrezian.
Herri indigena arrantzale/ehiz-tarien bbaazztteerrkkeettaa.
GGaattaazzkkaa ssoozziiaallaakk (ingurumen, lan-baldintza, edo ustiapen eremuen-gatik): 2006ko istiluetan (Huanu-niko familia-kide eta herritarrenartean): 12 hildako eta 20 zauritu.
2007an, CORIDUP komunitateenelkarteak lortu zuen Morales-engobernuak harana IInngguurruummeennLLaarrrriiaallddii EErreemmuuaa izendatzea.
Españar koloniako zilar ustiapenak, XX. mendeko eztainu meate-gieketa meatzarien borrokak Bolivia herrialde meatzaria bihurtu dute.Kulturalki eta ekologikoki, Bolivia Latinoamerikako herrialdeanitzenen artean dago.
Huanuni gaur egungo eztainu meategi handiena da Bolivian (XX. mendehasieratik dago martxan eta Estatuaren kudeaketara itzuli den us-tiapen bakarra da).
Huanuni Oruro departamentuan dago, goi-lautadan,Poopo, Uru-Uru eta Titikaka aintzirek osatutakosisteman.
9
10
Eztainua BoliviaEztainua Bolivia ((iikkeerrkkeettaa kkaassuuaa))Huanuni meategia
KKAALLTTEEAAKK
Boliviako meatzaritza eta meatzarien
erresistentziari buruzko murala
1010
Euskal Herria:ezkutuko zorraEEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
Ur azidoak, jalkinak, eta proze-
suko urak Huanunin (iturria: Co-
lectivo Casa) eta erreka meategi
jalkinez kutsatua.
Gregoria Chachaqui Checa deMamani, Huanuni harana:
“Huanuni meategiko kutsadura etazaborrengatik, animaliak hiltzendoaz (…). Ardiek plastikoak eta urahartzen dute, 2-3 egunetan behera-koa dute eta hiltzen dira. Orain 10bildots baino ez dugu. Dagoeneko ezdago ekoizpenik, ez dago urik, pu-tzuak gazituta daude.”
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
10
IInnddiikkooaa
AArrrraannttzzaa
Arrain inportazioak
Atunaren arrantzaMendebaldekoIndiako OzeanoanAtunaren arrantzaMendebaldekoIndiako Ozeanoan
1010
IInnddiikkooaa
AArrrraannttzzaa
Arrain inportazioak
Atunaren arrantzaMendebaldekoIndiako OzeanoanAtunaren arrantzaMendebaldekoIndiako Ozeanoan
11
((iikkeerrkkee
ttaa kkaassuuaa))
Euskal Herria:ezkutuko zorraEEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
Estatu espainola munduko 3. herrialdea da arrain inportazioetan eta11.a arrain kontsumoan.
EAEko arrain kontsumoa ere oso altua da, 40 kg/pertsona/urte, EuroparBatasunean 22,1ekoa, munduan 14,6koa, eta Afrikan 8,5eko delarik.
Eskaeraren igoera etengabea + europar itsasoen gehiegizko ustiapenakeuskal eta europar ontziak urruneko ozeanoetara eraman ditu bertako
baliabideetaz jabetzeko.
- Atun arrantza asko igo da munduan 1950.ean 0,6 milioi tona,gaur egun 6 milioi tona
- Europar Batasuneko atun harrapaketen %10a soilik datorEuropako uretatik oso sektore globalizatua da.
- Arrantzatutako atunaren %80a kontserbara Estatu espainolamunduko bigarren kontserba ekoizlea.
- Estatu espainolak 180 milioi €-ko negozioa egiten du urteroIndiako Ozeanoan (450 milioi € transformazio jarduerak erekontutan izanda).
- Egungo EAEko harrapaketen % 78a atunak dira horietatik %68aMendebaldeko Indiako Ozeanoan arrantzatzen da.
- Euskal ontziak: Espainiako, Seychelle edo beste herrialdetakokomenientzia bandera izaten dute.
(Kimetz)
11
Atunaren arrantzaMendebaldekoIndiako OzeanoanAtunaren arrantzaMendebaldekoIndiako Ozeanoan
((iikkeerrkkee
ttaa kkaassuuaa))
Euskal Herria:ezkutuko zorraEEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa
18
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
IInnddiikkooaa
AArrrraannttzzaa
IInnddiikkooaa
AArrrraannttzzaa
Arrantzarenindustrializazioa
Ontzien kapazitatea-ren handitzea
Kontsumoaren igoera
Kate trofikoen goial-deko espezieen kon-tsumoa areagotzea
Ozeanoen egoera etafuntzionamenduarenezjakintasuna etaziurgabetasuna
Gehiegizko ustiapena
++++
+
=
- AAttuunn populazioen %60a guztiz ustiatu dago, %35a gehiegiustiatu edo agortu dugularik.
- Helburu ez diren espezieak edo balio komertziala ez dute-nak, itsasora bueltatzen dira, gehienetan hilda: urtean20.000 milioi tona arrain; 9.875 tona Espainiako eta Fran-tziako atunaren sektorean.
- Marrazoen istripuzko harrapaketak: baztertutako arrainen%10 Marrazoak oso sentikorrak eta oso beharrezkoak diraekosistemetan.
- Arrainak erakartzeko gailuen erabilpenak arrainen migra-zioa, jokaeraren eta elikaduraren aldaketa zein atun gaz-teagoak harrapatzea dakarte.
- Bizitza-ziklo osoan, Estatu espainolak harrapatutako atuntona bakoitzeko, 440 litro erregai erretzen da, eta 3 latek600 gramo CO2 suposatzen dute.
- Arrantza lokal eta artisanalaren eta elikadura burujabetza-ren aurkako kalteak Indiako Ozeanoko kostetan.
- Bertako gobernuen ezintasuna gehiegizko arrantza ekiditeko.
- Atzerriko arrantza ilegala.
- Europar Batasuneko eta bertako kostako herrialdeen artekoarrantza hitzarmen oso desorekatuak dira, bertako arran-tzale txikiek oso ordezkapen eskasa baitute.
AAtthhmmaann SSeeiiff ((MMaalliinnddii MMaarriinnee AAssssoocciiaattiioonn--eenn lleehheennddaakkaarriiaa -- KKeennyyaa))::
“Arrantzale txiki asko pobrezian bizi dira (…) Arrantzarentzako laguntzagehiena industri arrantzara doa, aberatsak aberastuz eta pobreak txirotuz(...) Lehen arrain asko zegoen baina jendeak iturrian arrantzatzen badu, gutxiheltzen da hona [Kenyako kostaldera]. Horrela, atun kantita-tea dagoeneko ezda berdina eta esfortzu handia egin behar dugu atuna arrantzatzeko.”
GGOOMMEENNDDIIOOAAKK::EEuusskkoo JJaauurrllaarriittzzaarrii
HHeerrrriittaarrrreennttzzaakkooggoommeennddiiooaakk
- Gure inportazio nagusien kalte sozio-ekologikoak neurtzeko adierazletrinkoak sortu .
- Transnazionalak kontrolatzeko arauak ezarri eta egindako kalteenga-tik erantzule egin.
- Inportatutako produktuen trazabilitate sistemak hobetu (bide publi-koetatik).
- Garapenerako laguntza ofizialean garrantzi gehiago eman ingurumen ardatzari.
- Nekazal erregaien inguruko politika energetikoa birpentsatu.
- Garraio publikoa sustatu, inpaktu baxuko tren-garraioa.
- Oso kutsakorrak diren materialak ordezkatu (adibidez eztainua).
- Inportatzen ditugun mineralen jatorrizko herrialdeekin elkarlana(ikerkuntza, arro meatzarien berreskuratzea)
- Kantauri itsasoko baxurako arrantza eta bertako arrantzaren kontsu-moa sustatu.
- Mugatu euskal ontzien atun harrapaketa osoa, arrantza ilegala kon-trolatu eta kalte gutxiagoko arrantza aparailuak sustatu.
- Atun arrantzaren ingurumen inpaktuaren azterlana gauzatu.
- Behar energetiko baxuko garraio moduak hautatu: oinez ibili, bizi-kletaz edo garraio publikoaz.
- Bertako eta garaiko elikagaiak hautatu.
- Bertako arrantza aukeratu.
- Subjektu politiko bezala, ekoizpen eta kontsumo ereduaren aldaketa
10101010
Euskal Herria:ezkutuko zorra1
EEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa8
www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org
EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::
www.quiendebeaquien.org
www.enlazandoalternativas.org
www.ejgv.netwww.ehu.net
OONNDDOORRIIOOAAKK
DDeess--hhaazzkkuunnddeeaa
eekkoonnoommiiaa
bbiioommiimmeettiikkaakk
ggiizzaarrttee
jjuussttiizziiaa
eerraabbaakkii--hhaarrttzzeepprroozzeessuu iinnkklluussiibbooeettaa ggaarrddeennaakk
iikkuussppee
ggii
eekkoossiiss
tteemmiikkoo
aa
aarrrreettaapprriinnttzziippiiooaa
hheerrrriiaallddeeeenn
aarrtteekkoo eellkkaarrllaannaa
kkaalltteeaakkkkoonnppoonndduueettaa oorrddaaiinndduu
nneeoo--kkoolloonniiaa
lliissmmooaa
ggaaiinnddiittuu
aannttii--kkooooppeerraazziiooaa
nnaattuurraarreennmmuuggeeii
eekkiittaatteeaaSSuummaakk KKaawwssaayy--
OOnnggii bbiizziittzzeeaa
ppoosstt--eexxttrraaccttiivviissmmoo
HHeeggooaallddeeaarreenniinnddaarrttzzeeaa
eelliikkaadduurraabbuurruujjaabbeettzzaa
ggeenneerroo
bbeerrddiinnttaassuunnaa
ppoosstt--
ppeettrroo
lliioo
eekkoonnoommiiaallookkaallaa
AAllddaakkeetteenn bbeehhaarrrraa::AAllddaakkeetteenn bbeehhaarrrraa::
Garapen-bideko herrialdeak
KKoonnttrraakkzziioo eettaa bbaatteerraattzzee eerreedduuaa
Herri industrializatutak
Naturaren kontsumoa
Orainaldia
Iturria: Sachs y Santarius
Etorkisuna