English – Sinhala (Pali)

aware of the purpose (freely) (idamatthanti)

“Kinsman of the Sun” (epithet of the Buddha) හිරු ග ොත් වංශගේ (ādiccabandhu)

a being සත්වගෙක් (bhūta) a being සත්වො (satta) a bull-elephant නා (nāga) a woman මා ම, කාන්තාව, ස්ත්රිෙ (mātugāma) abandoning, abandonment ප්රහාායෙ ි. (pahāna) able ප්රතිබල , හාැි (paṭibala) abstinence ගවන්වීම (veramaṇī) accomplishment in සම්පදාව (sampadā) accustomed to පුරුදු (paricita) achievement අධි මෙ (adhigama) achievement සාක්ෂාත් ිරීම (adhigama) acquisition උපධි (ගකග ස් සහිත කර්ම) (upadhi) act of giving දානෙ (dāna) action කර්මෙ (kamma) action ක්රිොව (kammanta) actual සතය (tatha) actuality සතය ලව (tathatā) adroit දක්ෂ (kovida) advantage, benefit වාසිෙ (atthavasa) affection ගප්රේමෙ (pema) affection ස්ගන්හාෙ (sineha) afflicted spirit ගප්රේත (peta) affliction ගවගහාස (daratha) affliction පීඩාව (byāpajjha) affliction ආලාධ (byābādha) affliction, afflicted, ill ආලාධෙ (ābādha) affliction, afflicted, ill ග ෝ ාලාධ (ābādha) aggregate ස්කන්ධ (khandha) aggregate of clinging උපාදානස්කන්ධෙ

(upādānakkhandha)

aging ජ ාවට පත්වීම, දි ාොම, වෙසට ොම (jarā)

agitation ක ල වීම (paritassanā) agreeable මනාප ලව, ප්රිෙ ලව (manāpa) agreement එකඟතාව (sāmañña) aid to enlightenment ගලෝධිපාක්ෂික

(bodhipakkhiya)

air වාතෙ, වාගෙෝ (vāyo) alert නිපක, ස්ථාගනෝචිත ප්රඥාව, තැනට සුදුසු

නුවය (nipaka) alertness නිපක ලව (nepakka) all සිෙල් (sabba) almsfood පිණ්ඩපාත (piṇḍapāta)

alteration අනය ස්වාාවෙ (aññathābhāva) an outcast චණ්ඩා (caṇḍāla) analytical knowledge පටිසම්භිදා (paṭisambhidā) anger ගරෝධෙ (kodha) anguish උපාොස (upāyāsa) anguish ගවගහාස (upāyāsa) anguish පීඩාව (dara) animal realm තිබරිසන් ගෙෝනිෙ (tiracchānayoni) annihilation උච්ගේද ද්රෘෂ්යෙ (uccheda) appearance ගපනුම (ākappa) applicable ඕපනයික (opanayika) appreciative joy මුදිතාව (muditā) arahant හාතන් වහාන්ගසේ (arahant) ardent ගකග ස් තවන වීරිෙ (ātāpī) argument වාදෙ (bhaṇḍana) arising හාට ැනීම (udaya) arising හාට ැනීම (uppāda) arising හාට ැනීම, සමුදෙ (samudaya) arising of though සිත ඉපදවීම (cittuppāda) arousing of energy අ ඹන ද වීරිෙ (ārambha) arranging of kamma ාවෙ (bhava) arrogance අතිබමානෙ (atimāna) as it really is ෙථාභූත, ඇතිබ පරිදි (yathābhūtaṃ) as noun: a correct perspective; as a bāhubīhi

adjective: one who has a correct perspective

විකෘතිබ ගනොවූ දැක්ම (aviparītadassana) ascetic ශ්රමය (samaṇa) ascetic life, asceticism; ශ්රමය ලව (sāmañña) aspiration පැතුම (paṇidhi) aspiration පැතුම (patthanā) assembly රැස්වීම, හාමුව (parisā) astute ෙහාපත පිණිස ඇතිබ නුවය (aneḷamūga) at ease පහාසුගවන් (appossukka) at ease අල්ගපෝසස්ුක (appossukka) attachment ලැඳීම (ajjhosāna) attachment දැඩිව අල් ා ැනීම (abhinivesa) attachment ආ ෙ (ālaya) attained (final) Nibbāna පිරිනිවන් පෑ (parinibbuta) attainment සාක්ෂාත් ිරීම (patti) attendance hall උපස්ථාන ශා ාව (upaṭṭhānasālā) attention මනසිකා ෙ, අවධානෙ (manasikāra) attracting a retinue සංග්රහා ි. (saṅgaha) attribute; manifestation සව්රූපෙ (apadāna) attribute; manifestation චරිතෙ (apadāna) attribute; manifestation ක්ෂය (apadāna) austerity තපස (tapa)

English – Sinhala (Pali)

authority ආධිපතයෙ (ādhipateyya) aversion පටිඝෙ, අමනාපෙ (paṭigha) bad destination දු තිබ, න ක උපත් (duggati) barren හු (khila) base මූලික කා යාව (nidāna) base of neither-perception-nor-non-perception

ගන්වසඤ්ඤානාසඤ්ඤාෙතනෙ (n’evasaññānāsaññāyatana)

base of nothingness ආිඤ්චඤ්ඤාෙතනෙ (ākiñcaññāyatana)

base of the infinity of consciousness

විඤ්ඤායඤච්ාෙතනෙ (viññāṇañcāyatana)

base of the infinity of space

ආකාසානඤ්චාෙතනෙ (ākāsānañcāyatana)

based upon, connected with, dependent on (suffix)

මුල් ක ග න, නිසා (nissita) baseless තුච්ඡ (tuccha) basis අ මුය (ාාවනා) (ārammaṇa) basis for psychic potency ඉර්ධිපාද (iddhipāda) basis of attracting a retinue සං හාවත්තු

(saṅgahavatthu)

basis of transcendence අභිාාෙතන (abhibhāyatana) basis, ground මූලික (vatthu) beauty වර්යෙ, ස්සන (vaṇṇa) beauty, beautiful සුා, ස්සන (subha) becoming otherwise ගවනස් ස්වාාවකට පත්වීම

(aññathābhāvī)

behavior හාැසිරීම (samācāra) being attached to ලැඳුනු (ajjhosāya) belonging to other sects (wanderers outside the

Buddhist fold) අනයා කක (aññatitthiya) belonging to self ආත්මෙට අයිතිබ (attaniya) benefit ආනිසංස (ānisaṃsa) bewilderment ගකගසේද ගකගසේද ෙන සැගක

(kathaṅkathā)

birth උපදීම, උපත (jāti) bitterness අසතුට (appaccaya) bitterness අමනාපෙ (appaccaya) black කළු (kāla) blame නින්දා ක. (nindā) blameless, blamelessness අනවදය (anavajja) blameless, blamelessness නිවැ දි (anavajja) blameworthy ැ හුම් ලන, වැ දි සහා ත

(gārayha)

blameworthy වැ දි සහා ත, සාවදය (sāvajjā) blemish උපක්ගල්ෂ (aṅgaṇa)

bliss; happiness; pleasure; pleasant (feeling) සැපෙ, සුචෙ (sukha)

bodily කායික (kāya) body සරී ෙ (sarīra) body, bodily කෙ, ශරී ෙ (kāya) body-witness කාෙ සක්ඛි (kāyasakkhin) bond ලන්ධනෙ (bandha) bond, bondage ලන්ධනෙ (yoga) bondage ලන්ධනෙ (vinibandha) bondage එක්වීම, සංගෙෝ ෙ, ලන්ධනෙ

(saṃyoga)

brahmin (caste) බ්රාහාම්ය (brāhmaṇa) breakthrough ධර්මෙ තු ට විනිවිද ොම

(abhisamaya)

breathing ආනාපාන (ānāpāna) brief (of speech) ගකටිගෙන්, සංක්ගෂේපගෙන්

(saṅkhitta)

building up (vs. dismantling) ග ොඩ නැගීම (ācaya (vs. apacaya))

calamity විපත (anaya) carefully සකසා, සකස්ගකොට (sakkacca) carnal සාකස (sāmisa) causation ගහාේතුව (nidāna) cause නිදානෙ (nidāna) cause ගහාේතුගවන් (hetu) celibacy බ්රහාම්චාරීලව (brahmacariya) cessation නිග ෝධෙ, නැතිබ වීම (nirodha) change විපරිනාමෙ, ගවනස්වීම (vipariṇāma) clansman කු පුත්රො (kulaputta) cleansing පිරිසිදු ක න, ගසෝදන (vodāna) clear comprehension සිහි නුවය, සම්පජඤ්ඤෙ

(sampajañña)

clearly comprehending සිහි නුවය, සම්පජඤ්ඤෙ (sampajāna)

clinging උපාදාන (upādāna) clinging ලැඳීොම (upādāna) close association, socializing සංසර් ෙ, ළඟින්

ඇසුරු ි. (saṃsagga) clung-to ලැඳුනු (upādinna) coarse ාමය, පහාත් (duṭṭhulla) coarse ග ොග ෝසු, රූක්ෂ (තපස)් (lūkha) cognized දැන ත් (viññāta) comes to be uprooted මුලින් උපුටා ලූ

(samugghāta (in phrase: samugghātaṃ gacchati))

comfort, comfortable සැප සහා ත (sāta) companionship හිතකතුරු කම (sahavyata) company පිරිස් සහිතව (saṅgaṇika)

English – Sinhala (Pali)

company (of beings) සත්ව නිකාෙ (kāya) compassion අනුකම්පාව (anukampā) compassion කරුයාව (anukampā) compassion කරුයාව (karuṇā) compassion කරුයාව (kāruñña) competence in wisdom ප්රතිබල ප්රඥාගවන්

(paññāveyyattiya)

competent වයක්ත (viyatta) compliance අනු ත වීම (anunaya) conceit මාන්නෙ (māna) conceiving (as act) මගේ ෙැයි හාැඟීමක් ඇතිබ ක.

(maññanā)

conceiving (as product) මගේ ෙැයි හාැඟුනු (maññita)

concentrated එකඟ (samāhita) concentration සමාධිෙ (samādhi) concerned අගේක්ෂා සහිත (apekha) concise statement (uddesa)

concord සාමග්රිෙ (sāmaggī) condition ගහාේතුව (paccaya) conditioned සංඛත, ගහාේතූන්ග න් හාට ත්

(saṅkhata)

conditioned by volition ගච්තනාගවන් සැදුනු (abhisañcetayita)

conducive to renewed existence පුනර්ාවෙ ඇතිබ ක වන (ponobhavika)

confidence පැහාැදීම, ප්රසාදෙ (pasāda) confidence ශ්රද්ධධාව (saddhā) confinement සම්ලාධ, ලාධක (sambādha) conflict අර්බුදෙ (raṇa) confusion මු ාව, පට ැවීම (sammoha) consciousness විඤ්ඤායෙ, දැනීම (viññāṇa) consent ඉවසීම (adhivāsana) consent ාා ැනීම (adhivāsana) considering ස කා ලැලීම (samanupassanā) constant in one's actions අඛන්ඩව ක න

(santatakārī)

constant in one's behavior අඛන්ඩව පුරුදු ක න (santatavutti)

consummate one මුලුමනින්ම පිරිපුන්, ගක්ව (kevalī)

contact ස්ඵර්ශෙ (phassa) contact ස්ඵර්ශගෙන් හාට ත් (samphassa) contemplating සිහි ිරීම (විමසකන්)

(සතිබපට්ඨානෙ) (anupassī) contemplation විමසා ලැලීම (සතිබපට්ඨානෙ)

(anupassanā)

contemplation අනුපසස්නා (anupassanā) contention විේ හා (viggaha)

contentment සන්තෘෂ්යෙ ( ද ගදයින්) සතුටු වීම (santuṭṭhi)

contentment සන්ගතෝෂෙ (santosa) cooled සිහිල් වූ (sītibhūta) cord of sensual pleasure කාමගුය (kāmaguṇa) cordiality සිහික යුතු (sārāṇīya) core සා වත්, හා වත් (sāra) corpse මළ සිරු (peta) corrupt වැගිරීම (avassuta) counterpart ඊට සමාන, ප්රතිබාා (paṭibhāga) course of thought පරිවිතර්ක ි. (parivitakka) covetesness අභිධයාව (abhijjhā) covetesness දැඩි ග ෝාෙ (abhijjhā) craftiness, trick කපටි (sāṭheyya) crafty, deceptive සථ, කපටි (saṭha) craving තණ්හාාව (taṇhā) craving තණ්හාාව (sota) creation නිර්කත ගද්ධ, නිර්මායෙ (nimmāna) cruelty කෘ ලව (vihesā) cultivated ලහු ව වැඩූ (bahulīkata) cycle of birth & death (saṃsāra) සස මන

(addhāna)

cycle of birth and death සංසා ෙ (saṃsāra) danger ආදීනව (ādīnava) dark අදු (kāla) death ම යෙ (maraṇa) deathless අමෘත (amata) deceiver කුහාක, නැතිබ ගුය ගපන්වන (kuhaka) decline පිරිහීම (parihāna) decline පිරිහීම (sammosa) deed ක්රිො (kamma) deferential ෙටහාත් පහාත්, රු සරු ඇතිබ

(sappaṭissa)

defilement උපක්ගල්ෂ (upakkilesa) defilement ගකග ස ්(upakkilesa) defilement ගකග ස ්(kilesa) defilement ගකග ස ්(saṅkilesa) deformed අං වික ,විරූපී,වික (byāpanna) degradation පිරිහීම (okāra) deity ගද්ධවතාවිෙ (devatā) deity, god ගදවිො (deva) dejection ගදොම්නස (domanassa) delight සතුට (nandī) delight තිබෙ, ආසාව (rati) delightful මණීෙ (ramaṇīya) delusion ගමෝහාෙ (moha) demerit, demeritorious පව (apuñña) demerit, demeritorious පාපී (apuñña)

English – Sinhala (Pali)

demon;devil ෙකා (yakkha) denigration ගුය මැකීම (makkha) dependence ඇසුරැ ක ග න (nissaya) dependent on ගහාේතුගවන් (upādāya) dependent origination පටිච්ච සමුේපාදෙ,

ගහාේතුඵ දහාම (paṭicca-samuppāda) dependently originated පටිච්ච සමුේපාදගෙන්

හාට ත් (paṭicca-samuppana) derived from හාට ත් (ෙමින්) (upādāya) descent ලැස ැනීම (මව් කුසට) (avakkanti) descent ලැස ැනීම (මව් කුසට) (okkanti) describing විසත් ි. (paññāpana) description පැයවීම (paññatti) designation අධිවචන (adhivacana) designation ගෙගදන නම (adhivacana) desire ඡන්දෙ, කැමැත්ත (chanda) destination තිබෙ, ප ග ොව උපත (gati) destination ගකළව , අවසානෙ (parāyana) destruction ක්ෂෙ වීම, ගකග ස් නැතිබ වීම

(khaya)

deterioration පිරිහීම, හීන වීම (hāna) determination; volitional formation ධධර්ෙෙ

(abhisaṅkhāra)

developed වැඩුණු (bhāvita) development වැඩීම (bhāvanā) devoted to තදින් ගෙදුනු (anuyutta) devotion ාක්තිබෙ (pema) Dhamma-follower ධම්මානුසාරී (dhammānussarī) difference ගවනස (nānākaraṇa) diligence අන ස් ලව (anālassa) diligence කම්මැලි නැතිබ ලව (anālassa) diligent අන ස ්(analasa) diligent කම්මැලි නැතිබ (analasa) direct knowledge අවගලෝධෙ ( හාතුන්ගේ)

(abhiññā)

disagreeable අමනාප (amanāpa) disagreeable අකමැතිබ (amanāpa) disappearance අතුරුදහාන් වීම (antaradhāna) disappearance ගනොගපනී ොම (antaradhāna) disaster වයසනෙ (byasana) discerning, intelligent විචක්ෂය, නුවයැතිබ

(vicakkhaṇa)

disciple ශ්රාවකො (sāvaka) discipline විනෙ (vinaya) disciplined විනීත, හික්මුය (vinīta) discontent අතෘේතිබෙ (arati) discontent අ තිබෙ (arati) discrimination විමසීම (vicaya)

discrimination (vidhā)

discrimination of dhamma ධර්මෙ විමසීම (dhammavicaya)

disenchantment අවගලෝධ ක. (nibbidā) disgust පිළිකුල් ක. (jigucchā) disintegrating වැනගසන, නැගසන, බ ගෙන

(palokita)

disintegration වැනසී ොම, බඳී ොම (paloka) dismantling (i.e., of the round) කඩා දැමීම (apacaya) disparity ගවනස (adhippayāsa) dispassion වි ා ෙ (virāga) dispelling darkness අඳු දුරු ක න (tamonuda) dispensation සාසනෙ (sāsana) disposition නැඹුරුව (adhimutti) dispute විවාදෙ (vivāda) disrepute අපකීර්තිබෙ (asiloka) dissatisfaction අ තිබ (anabhirati) dissatisfaction අසතුට (anabhirati) dissatisfaction අතෘේතිබෙ (anabhirati) distinction ගවනස (visesa) distorted vision විපරිත දැක්ම, විකෘතිබ දැක්ම

(viparītadassana)

distortion විකෘතිබෙ (vipallāsa) distraction වික්ගෂේප (vikkhepa) distress, frustration, affliction විඝාත, පීඩාව

(vighāta)

disturbance, anger ගකෝපෙ (kopa) diversity නා නා ස්වාාව, ගනොගෙක් (nānatta) divine දිවය (dibba) divine ear දිව කය, දිවය ශ්රවයෙ (dibbasota) divine eye දිවැස (dibbacakkhu) divine messenger ගද්ධවදූතො (devadūta) divisive speech ගක්ළාම් (pisuṇā vācā) doctrine වාදෙ, ආ ම (vāda) doctrine of activity ක්රිොගව් ඵ ඇත ෙන ද්රෘෂ්යෙ

(kiriyavāda)

doctrine of inactivity ක්රිොගව් ඵ නැත ෙන දෘෂ්යෙ (akiriyavāda)

doctrine of non-causality ගහාේතුවින් ගතො ව සිදුවන ෙන දෘෂය්ෙ (ahetukavāda)

domain විෂෙ (visaya) doubt විචිිච්ඡාව, සැකෙ (vicikicchā) drowsiness කද්ධධ (middha) dual Saṅgha උාෙ සංඝො (ubhatosaṅgha) dullness ථීන, හාැිළුන ලව (thīna) duplicity ගලොරුවට ඇඟවීම (kuhana) dwelling විහා යෙ, වාසෙ ි. (vihāra)

English – Sinhala (Pali)

dwelling at ease පහාසු විහා යෙ, සැප වාසෙ (phāsuvihāra)

dwelling of Brahmā බ්රහා්ම විහාා (brahmavihāra) dyad ද්ධවෙ, ද්ධවිත්ව, ගදක (dvaya) ear කය (sota) earth පඨවි, ගපොළව (paṭhavī) easy to speak to සුවච, කීකරු (suvaca) edible food කලලිංකා (kabaliṅkāra) eel-wriggling අම ාවික්ගේපවාදෙ (amarāvikkhepa) effort වීරිෙ (yoga) effort වාොමෙ (vāyāma) elaboration (as product) ප්රපඤ්ච ක (papañcita) elation ඉපි ොම (සතුටින්) (ubbilla) elder (bhikkhu) ගථේ (thera) element ධාතු (dhātu) elimination [of defilements] ගකගළස් ලිහාා හාරින

(sallekha)

eloquence පටිාාන, විගශේෂ වැටහීම් (paṭibhāna) emancipation කදීම, ගමෝක්ෂෙ (vimokkha) emergence නැගිටීම (vuṭṭhāna) emptiness හිස් ලව (suññatā) empty හිස ්(tuccha) empty හිස ්(suñña) endearing speech ප්රිෙ වචනෙ (peyyavajja) endeavor වීරිෙ ි. (nikkama) energy වීරිෙ (viriya) engagement උපාෙ (upaya) enlightened ගලෝධිෙ (bodha) enlightenment සම්ගලෝධිෙ, චතු ාර්ෙ සතය

අවගලෝධෙ (sambodhi, sambodha) enmity ධව ෙ (vera) envy ඊර්ෂයාව (issā) eon කල්පෙ (kappa) equanimity උගේක්ෂාව (upekkhā) eradication මුලින්ම නැතිබ ක , ප්රහාායෙ වීම

(samuccheda)

escape නිදහාස් වීම, නිස්ස යෙ (nissaraṇa) established පිහිටි (සද්ධධාව) (patiṭṭhita) establishment පිහිටුවීම (සිහිෙ) (patiṭṭhā) establishment of mindfulness සිහිෙ පිහිටුවීම

(satipaṭṭhāna)

esteemed මගනෝාාවනීෙ (manobhāvanīya) eternal ශාසව්ත (sassata) everlasting ස්ථි (dhuva) evil පව් (pāpa) evil desire පාපී ආශාව (pāpicchā) exalted මහාේ ත (mahaggata) examination උපවිචා (upavicāra)

examination මනසින් ෙළි ෙළි සිතනව (upavicāra) examination විචා ි. (vicāra) exasperation අසතුට (anabhiraddhi) excellence විගශේෂ ලව (visesa) excellent ඉහාළ (uttari) exertion ප ාරමෙ (parakkama) exhaustion මහාන්සිෙ (pariyādāna) exhortation අවවාදෙ (ovāda) expansion විපු ලව (vepulla) explanation ධවොක නෙ, පැහාැදිලිිරීම

(veyyākaraṇa)

exposition පරිොෙ (pariyāya) expression වයවහාා ෙ, ිෙන විදිහා (vohāra) extermination විාවෙ (vibhava) external (sense bases) ලාහි (bāhira) external, externally ලාහි (bahiddhā) extinction අාාවෙ, මුලුමනින්ම නැතිබවීම

(saṅkhaya)

eye ඇස (cakkhu) factor අං ෙ (aṅga) factor කරුය (aṅga) factor of enlightenment ගලොජ්ඣං , ගලෝධි අං

(bojjhaṅga) factor of enlightenment, enlightenment factor

සම්ගලෝධි අං (sambojjhaṅga) factor of the Dhamma දහාම් පදෙ (dhammapada) faculty ඉන්ද්රිෙ (indriya) failure අසාර්ථක වීම (byāpatti) failure විපත (vipatti) faith-follower සද්ධධානුසාරී (saddhānusārī) falling away චුතවීම (cavana) false speech ගලොරු, අසතය වචන (musāvāda) fame ෙසස (yasa) fault වැරුද්ධද (sandosa) fear ාෙ, තැතිබ ැනීම (chambitatta) fear ාෙ (bhaya) fear and terror ාෙ බ ාන්ත ලව (bhayabherava) fear of wrongdoing පවට ාෙ (ottappa) fearlessness of wrongdoing පවට ලෙ නැතිබ ලව

(anottappa)

fearlessness of wrongdoing ගනොත්තේප (anottappa) feat of psychic potency ඉර්ධි ප්රාතිබහාාර්ෙෙ පෑම

(iddhābhisaṅkhāra)

feature ස කුය (anubyañjana) feeling ගව්දනාව (vedanā) feeling, what is felt විඳින (vedayita) female lay follower උපාසිකා (upāsikā) femininity ස්ත්රී ාාවෙ (itthatta (2))

English – Sinhala (Pali)

fetter සංගෙෝජනෙ (saṃyojana) fever දැවීම (pariḷāha) fewness of desires අල්ගේච්ඡ ලව (appicchatā) final knowledge අවගලෝධෙ ( හාතුන්ගේ) (añña) final Nibbāna පිරිනිවන (parinibbāna) fitting ැ ගපන (kalla) fixed course නිොම (niyāma) fixed in destiny නිෙතවම, ස්ථි වම (niyata) flattery රැවටීම (lapana) flood සැඩ පහා (ogha) fool, foolish ලා ො, ගමෝඩ (bāla) foot of a tree ස්මු , රුක් ගසවය (rukkhamūla) foothold in (suffix) මනාව පිහිටීම (ogadha) force උපරමගෙන් (upakkama) force ල ක (upakkama) forerunner පූර්වාං ම ගකනා, ගප මන් ක න

ගකනා (pubbaṅgama) form (i.e., materiality; visible object; form-sphere

(existence) රූප (rūpa) formless (meditation or realm of existence) අරූප

(arūpa)

formless, formless attainment අරූප (āruppa) fortuitously arisen ඉගේ හාට ත්

(adhiccasamuppanna) fortunate; the Fortunate One (epithet of the Buddha)

සු ත (sugata) foul, foulness අසුාෙ (asubha) founder of a spiritual sect ආ මක නිර්මාතෘ

(titthakāra)

freedom නිදහාස, විමුක්තිබෙ (mutti) fright උත්රාස (uttāsa) fruit ඵ ෙ, ප්රතිබඵ ෙ (phala) fulfillment පිරිපුන් ලව, පරිපූර්ය ලව, පිරී ොම

(pāripūri)

full ordination උපසම්පදාව (upasampadā) full understanding පරිපූර්ය අවගලෝධෙ (pariññā) fully awakened සිෙල් අවගලෝධ ක.

(abhisambuddha)

fully enlightened සම්බුද්ධධ (sambuddha) fully ordained Buddhist monk භික්ෂුව (bhikkhu) fully ordained Buddhist nun භික්ෂුණිෙ (bhikkhunī) future අනා ත (anāgata) future මත්ගතහි (āyatiṃ) future ඉදිරිගේ (āyatiṃ) gain ැබීම (āya) gain ාාෙ, ැබීම (lābha) gem, precious substance තන, මැණික (ratana) generation (mode of) ගෙෝනිෙ, උපදින තැන (yoni)

gentleness මෘදු ලව (maddava) gentleness මෘදු ලව (mudutā) gift තෑේ (ātitheyya) gift ගදන ගද්ධ (dāna) giving up; generosity අත්හාැරීම, චා ෙ(තයා ෙ)

(cāga)

goal නිශ්ඨාව, ඉ ක්කෙ (niṭṭhā) goal ඉ ක්කෙ (pariyosāna) going forth (into homelessness), Buddhist novice

ordination පැවිද්ධද (pabbajjā) good කළයාය (kalyāṇa) good ගහාොෙ (kalyāṇa) good ෙහාපත් (kalyāṇa) good conduct ච ය, හාැසිරීම (caraṇa) good conduct සුචරිත, මනා හාැසිරීම (sucarita) good destination සු ත, ගහාොෙ උපත් (sugati) good will අවයාපාද (abyāpāda) good, benefit ෙහාපත (attha) gossip සම්පේඵ ාප, හිස ්වචන (samphappalāpa) graceful ප්රසාදනීෙ, පැහාැදීම ඇතිබ ක වන

(pāsādika)

gratification ආශ්වාදෙ (assāda) gratitude කෘතගුයෙ (kataññutā) great element මහාාභූත (mahābhūta) great man මහාාපුරුෂො (mahāpurisa) greed ග ෝාෙ (lobha) greedy ග ෝා (luddha) gross ඕළාරික (oḷārika) gross ග ොග ෝසු (oḷārika) ground කා යෙ (nimitta) group ඝනො, පිරිස, සංඝ (gaṇa) growth වර්ධනෙ, වැඩීම (vuddhi) guarding ආ ක්ෂා ිරීම (ārakkha) guidance ම ගපන්වීම නිසා (nissaya) happiness; pleasure, pleasant (feeling); bliss සැපෙ,

සුචෙ (sukha) harm, ruin අනර්ථෙ (anattha) harm, ruin හාානිෙ (anattha) harmfulness, harming විහිංසාව, හිංසාව, හිංසා ි.

(vihiṃsā)

harmlessness අවිහිංසාව (avihiṃsā) harsh speech ඵරුස වචන (pharusā vācā) hatred ද්ධගව්ශෙ (dosa) having the nature of ස්වාාවගෙන් යුතු (dhamma) health ආග ෝ ය (ārogya) health නීග ෝගී (ārogya) heard අසන ද (suta) heart හාදවත (ceto)

English – Sinhala (Pali)

heat උණුසුම (usmā) heat ගත්ගජෝ, ස්නෙ (tejo) heaven ස්වර් ෙ, සු තිබෙ, දිවය ග ෝකෙ (sagga) heavy ල පත (වැ දි) (garuka) heedful අප්රමාදී (appamatta) heedfulness අප්රමාදෙ (appamāda) heedless ප්රමාදී (pamatta) heedlessness ප්රමාදෙ (pamāda) hell නි ෙ (niraya) here and now සන්ධිට්යක (sandiṭṭhika) higher mind වැඩූ සිත (adhicitta) higher wisdom of insight into phenomena වැඩූ

ප්රඥාව (adhipaññādhammavipassanā) hindrance නීව ය, වසන ගද්ධ (nīvaraṇa) hollow හිස ්(mogha) hollow man හිස් කනිසා (moghapurisa) homelessness අන ාරික ලව (anagāriya) honor සත්කා (sakkāra) hospitality උපස්ථාන ි. (paṭisanthāra) hostility ලද්ධධ ධව ෙ (upanāha) how much more then…! කව කථාද? (ප්රතිබඵ ,

විපාක) (ko pana vādo) hugeness of desires මහිච්ඡ ලව (mahicchatā) human being මනුෂයො (manussa) humble නිහාතමානී (nivāta) hungerless පිපාසෙ නැතිබ (nicchata) hypocrisy මාොව (māyā) hypocritical මාොකාරී (māyāvī) identity සක්කාෙ (sakkāya) identity view සක්කාෙ දිට්යෙ (sakkāyadiṭṭhi) ignorance අවිදයාව (avijjā) ill will වයාපාද (byāpāda) I-making අහාංකා ෙ (මම ෙන) (ahaṅkāra) immeasurable මැනිෙ ගනොහාැි (appameyya) immediate, timeless අකාලික (akālika) immediate, timeless කා ෙකට අෙත් නැතිබ

(akālika)

immovable ගනොගසල්ගවන (asaṃhira) impartiality සමාන ලව (samānattatā) impermanent අනිතයෙ (anicca) imperturbable ගනොගසල්ගවන (ධයාන) (āneñja) impossibility සිදුවිෙ ගනොහාැි ලව (aṭṭhāna) imprisonment ලන්ධන (bandhana) improvement වැඩීම, වර්ධනෙ (virūḷhi) impudent අහාංකා (pagabbha) in a future life අනා ත ජීවිතෙක

(abhisamparāyaṃ)

in detail විස්ත ව (vitthata)

in harmony සමගි (samagga) in the presence of සම්මුඛ, මුය ැසී (sammukhā) in this very life ගම් ජීවිතගේදීම (diṭṭhe’va dhamme) in-breathing and out-breathing, in-and-out breathing

ආශව්ාස-ප්රශව්ාස (assāsa-passāsa) inclination නැඹුරුවීම (nati) inclination පිහිටවීම (සිත) (paṇidhi) inclining (suffix) නැඹුරු වී (pabbhāra) incompetent අවයෙක්ත (abyatta) increase වැඩිවීම (bhiyyobhāva) indefatigability, indefatigably පසුගනොලසින

(appaṭivānī)

individuality ආත්ම ාාවෙ (attabhāva) indolence කම්මැලි ලව (ālassa) infatuation මුර්ජාවීම, මත්වීම (mucchā) infatuation මත් වීම (sārāga) inference අන්වෙ (anvaya) inference අනුවගිෙ (anvaya) insight විදර්ශනාව, විපසස්නාව (vipassanā) insolence එකට එක ි. (paḷāsa) inspired utterance උදාන (udāna) instruction අනුසාසනාව (anusāsanā, anusāsanī) insulting පරිාව ක න (paribhāsaka) integrity සත්පුරුෂ ලව (soceyya) intelligent නුවයැතිබ (ajalo) intention සංකල්පෙ (saṅkappa) internal ආධයාත්ම (ajjhattika) internal අායන්ත (ajjhattika) internal, internally ආධයාත්කක (ajjhattaṃ) intoxicating drinks and drugs සු ා, මත්ද්රවය

(surāmerayamajjapamādaṭṭhāna)

intoxication මදෙ, මත්වීම (mada) investigation විමංසාව, විමසීම (vīmaṃsā) inviting to come and see ඒහිපස්සික (ehipassika) inviting to come and see ඇවිත් ල න්න

(ehipassika)

inwardly firm ආධයාත්මගේ පිහිටි (ṭhitatta) irreproachable ගදොස් ිව ගනොහාැි (anupavajja) irritation ගක්න්තිබෙ (upāyāsa) joy ප්රමුදිත ලව (pāmojja) joy ගසොම්නස (somanassa) judgment විනිශච්ෙ (vinicchaya) jungle-highland වනාන්ත (vanapattha) keen තිබයුණු, තීව්ර (tibba) killing beings සතුන් මැරීම (pāṇātipāta) knot (of mind) ැටෙ (gantha) knowledge ඤායෙ, අවගලෝධෙ (ñāṇa) lamentation වැ පීම (parideva)

English – Sinhala (Pali)

land, ground භූකෙ (bhūmi) language නිරුත්තිබ (nirutti) law මු ධර්මෙ (dhamma) laziness කුසීත ලව (kosajja) lazy කුසීත, කම්මැලි (kusīta) leader නාෙක (pubbaṅgama) leading to the elimination [of defilements] ගකග ස්

නැසීම (abhisallekhika) learned ලහුශ්රැත (bahussuta) legal issue අධික යෙ (adhikaraṇa) legal issue ආ වු (adhikaraṇa) liberated විමුක්තිබ, නිදහාස් වූ, කදුන (vimutta) liberated by wisdom ප්රඥා විමුත්ත වූ

(paññāvimutta)

liberated in both respects උාගතෝාා විමුත්ත (ubhatobhāgavimutta)

liberation විමුක්තිබෙ, කදීම, නිදහාස (vimutti) liberation by wisdom ප්රඥා විමුත්ත ලව

(paññāvimutti)

liberation of mind ගච්ගතෝ විමුත්තිබෙ (cetovimutti) life ජීවිතෙ (jīvita) life, life span, vitality ආයුෂ (āyu) light ආග ෝකෙ (ābhā) light ආග ෝකෙ (āloka) light එළිෙ (obhāsa) light සැහාැල්ලු (lahuka) livelihood ආජීවෙ (ājīva) livelihood ජීවත්ගවන විදිහා (ājīva) living being ප්රාණීන්, පය ඇතිබ සතුන් (pāṇa) lodging ගසේනාසන (senāsana) loss අහික වීම (apāya) loss අ ාාෙ (alābhā ... dulladdhaṃ) loving-kindness ධමත්රිෙ (mettā) low, inferior හීන, පහාත් (hīna) lower ඕ ම්ාාගිෙ (orambhāgiya) lower world විනිපාත, අපාෙ ාමී (vinipāta) luminosity ප්රාාශව් (pabhāsa) lust ා ෙ (rāga) majestic මහාානුාාව (mahesakkha) making reverential salutation ඇඳිලි ලැෙ ග ෞ ව

ි. (pañjalika) male lay follower උපාසක (upāsaka) malleable මෘදු, ගමොගළොක් (mudu) manifestation පැයවීම (paññāpana) manifestation පහා වීම (pātubhāva) many people ගලොගහාෝ ගදනා (bahujana) mark නිකත්ත (nimitta) markless සටහාන් නැතිබ (animitta)

masculinity පුරිස ලව (purisatta) mass ග ොඩ (khandha) master of Vedic knowledge ගව්දගේ ප ප්රාේත

(vedagū)

mastery ඓචර්ෙෙ (issariya) mastery වසඟෙ (vasa) maturing in (suffix) පරියාමෙ (pariṇāmī) maturity, maturation ගම්රීම (vepulla) mean කෑද (kadariya) meaning ගත්රුම ( ) means උපාෙ (upāya) means උපරම (upāya) measureless අප්රමාය (appamāṇa) medicinal requisites and [other] supports for the sick

ගි න්පස (gilānapaccaya-bhesajja-parikkhāra)

meditative attainment; සමාපත්තිබ (samāpatti) meditative development ාාවනා වශගෙන් වැඩීම

(bhāvanā)

meditator ාාවනා ක න ගකනා (jhāyī) mental මානසික (cetasika) mental මානසික (mano) mental barrenness සිගත් උල් (cetokhila) mentality and materiality නාම රූප (nāmarūpa) merit පින (puñña) meriting confidence ප්රසාදනීෙ, පැහාැදීම ඇතිබ

ක වන (pāsādaniya) meritorious පින්වත් (puñña) method (of exposition) රමෙ (pariyāya) middle, middling මධයම, මැද (majjhima) mighty ආනුාාව සම්පන්න (anubhāva) mildness (soracca)

mind සිත (citta) mind සිත (ceto) mind මනස (mano) mindfulness සිහිෙ, සතිබෙ (sati) mindfulness of breathing ආනාපාන සතිබෙ, හුස්ම

ඉහා -පහා ොම ැන සිහිෙ (ānāpānasati)

mind-made මගනෝමෙ, මනසින් සැකසූ (manomaya)

mind-objects අ මුණු (dhamma) mine-making මමංකා ෙ (mamaṅkāra) mirage කරිඟුව (marīcikā) misconduct දුශ්චරිත, වැ දි හාැසිරීම (duccarita) misconduct කථයාචා ෙ, වැ දි හාැසිරීම

(micchācāra)

miserliness මසුරු (macchariya, macchera) misery දුක - අසහානෙ (මානසික) (agha)

English – Sinhala (Pali)

misfortune අවාසනාව (upasagga) muddle-minded ගමොට වූ සිහිෙ ඇතිබ (muṭṭhasati) muddle-mindedness මුට්ඨ සිහිෙ, ගමොට වූ සිහිෙ

(muṭṭhasacca)

naked ascetic නිර්වසත්්ර (acela, acelaka) name නම (nāma) neither-painful-nor-pleasant (feeling) දුක් සැප නැතිබ

(adukkhamasukha)

nibbana නිවන (nibbāna) nihilism නාස්ථික වාදෙ (natthikavāda) noble disciple ආර්ෙෙ ශ්රාවකො (ariyasāvaka) noble truth ආර්ෙෙ සතයෙ (ariyasacca) noble, noble one ආර්ෙෙ (ariya) nonattachment ආ ෙ නැතිබ (anālaya) nonattachment ගනොලැඳීම (anālaya) non-attention අමනසිකා ෙ (amanasikāra) non-contentment අතෘේතිබෙ (asantuṭṭhi) nondelusion අගමෝහාෙ (amoha) nongreed අග ෝාෙ (alobha) non-gregariousness පිරිසක් සම එක් ගනොවුය

(අනවශය ග ස) (asaṃsagga) nonhatred අද්ධගව්ෂෙ (adosa) nonreturner අනා ාමී (anāgāmī) nonself අනාත්ම (anattā) nonself අත්මෙක් නැතිබ (anattā) nose නාසෙ (ghāna) not knowing අනවගලෝධෙ (aññāna) not otherwise ගවනත් විදිෙකට ගනොගව්

(anaññatha)

nothingness ිසිවක් නැතිබ (ākiñcañña) nutriment ආහාා (āhāra) object අ මුය (nimitta) obliteration ෙලි හාට ගනො ැනීම (anabhāva) observance වත, පුරුදු ි. (vata) obsessing මැඩග න, වසාග න (pariyādāya) obsession මැඩ ැනීම (pariyuṭṭhāna) obstacle අන්ත ාෙ (antarāya) obstacle ලාධාව (antarāya) obstinacy දැඩි ලව (thambha) obstruction ආව යෙ (āvaraṇa) obtuse ගකළ ගතොළු (eḷamūga) occasion අවසථ්ාව (ṭhāna) of few desires අල්ගේච්ඡ (apiccha) offense ආපත්තිබ (āpatti) offense වැරැද්ධද (āpatti) omniscient සිෙල් දන්නා (sabbaññū) on account of (as suffix) ගහාේතුව (hetu)

once in the past ගප සිදුවූ, කලින් සිදුවූ (bhūtapubbaṃ)

once-returner සකදා ාමී (sakadāgāmī) one [who has] gone forth [into homelessness] පැවිදි

(pabbajita)

one attained to view දිට්යසම්පන්න (diṭṭhippatta) one beyond training අගසේඛ (asekha) one beyond training හික්මී අවසන් ගකනා

(asekha)

one who investigates විමසන්නා (upaparikkhitā) one who owns nothing ිසිවක් අයිතිබ නැතිබ

ගකනා (akiñcana) one who practices disgust පිළිකුල් ලව පුරුදු ක න

(jegucchī)

one with huge desires මහිච්ඡ (mahiccha) one without lust for sensual pleasures වීත ාගී

(vītarāga)

oneness එකඟලව (සිගත්) (ekatta) one-pointedness ඒකාග්රතාව (ekaggatā) one-way ඒකාෙන (ekāyana) openness විවෘත්ත ලව (vivara) oral tradition අනුශ්රවගෙන් (anussava) oral tradition ශ්රවයගෙන් (anussava) order (of beings) සත්ව නිකාෙ (nikāya) origin සම්ාවෙ, හාට ැනීම, මූ ා ම්ාෙ

(sambhava)

outsider ලාහි ගකනා (bāhira) pain කායික දුක (dukkha) passing away අස්ථං මෙ (atthagama, atthaṅgama) passing away නැතිබවිම (atthagama, atthaṅgama) passing away චුතවීම, කෙ ොම (cuti) passion ස ාගී ලව (sarāga) past (time) අතීත (atīta) past abode (i.e., previous life) ගප ජීවිත, අතීත

ජීවිත (pubbenivāsa) path ම , මාර් ෙ (magga) patience ඉවසීම (khanti) peace සාමෙ (upasama) peace සංසිඳීම (upasama) peace ශාන්තිබෙ, සාමෙ (santi) peaceful ශාන්ත, සාමකාමී (santa) penetration අවගලෝධ ක. (nibbedha) penetration ප්රතිබගව්ධ, අවගලෝධෙ (paṭivedha) penetrative අවගලෝධෙ ඇතිබ ක වන (nibbedhika) perception හාඳුනා ැනීම, සඥාව (saññā) perfection පා කතා (pāramī) permanent නිතය (nicca) perpetual අඛන්ඩ (asamaya)

English – Sinhala (Pali)

perpetual දි ටම (asāmāyika) perplexity සැක සංඛා (kaṅkhā) perseverance, persistence රැක ැනීම (sātacca) person පුද්ධ ලික (puggala) person, man පුරුෂො (purisa) personal preference රුචිෙ (ruci) personally ගපෞද්ධ ලික (paccattaṃ) pertaining to the future life ප ග ොවට

(samparāyika)

pertaining to the higher mind සිත වැඩීමට ගහාේතුවන (ābhicetasika)

pertaining to the present life ගමග ොවම (diṭṭhadhammika)

perturbable ගස ගවන (iñjita) phenomena ධර්මතා (dhamma) phrase, phrasing වයංජන (byañjana) place තැන (ṭhāna) placidity සම්පසාදෙ (sampasādana) plane of misery අපාෙ (apāya) pleased සතුටු ලව (attamana) pleasing ප්රිෙ (piya) pleasure; pleasant (feeling); bliss; happiness සැපෙ,

සුචෙ (sukha) pliant නම් ෙශීලී (kalla) ploriferation ප්රපඤච් (papañca) pointless talk තිබරිසන් කතා, නිසරු කතා, ගදතිබස ්

කතා (tiracchānakathā) pondering ඕනෑකකන් සිතා ල නවා (nijjhāna) population ප්රජාව (pajā) position of beings සත්ව පද (sattapada) possessed of සම්පන්න, යුතු (sampanna) possessiveness අයිතිබකා කම (pariggaha) possibility විෙහාැි ලව (ṭhāna) posture ඉරිෙව් (iriyāpatha) power ල (bala) practice ප්රතිබපදාව (paṭipatti) practicing පුරුදු ි. (paṭipanna) practitioner of austerities තපස් ින ගකනා

(tapassī)

praise ප්රශංසා (pasaṃsā) praise වර්යනාව (vaṇṇa) praise සම්මාන (siloka) precepts and observances සී ව්රත (sīlabbata) precursor පූර්වාං ම ගද්ධ, මුලින් එන ගද්ධ

(pubbanimitta)

prescribe අනුමත ක නවා (paññāpeti) present (time) වර්ථමාන (paccuppanna) principle of respect රුධර්ම (garudhamma)

proclaim ප්රකාශ ක නවා (paññāpeti) production ප්රාවෙ, නිපැයුම, නිශප්ාදනෙ

(pabhava)

production (of rebirth) විගශේෂ උපත (abhinibbatti) production (of rebirth) පහා වීම (abhinibbatti) prone to anger ගරෝධෙට නැඹුරු (kodhana) proper conduct ආසමාචාරික (abhisamācārika) proper conduct වත් පිලිගවත් සී ෙ

(abhisamācārika)

protection ආ ක්ෂාව (anurakkhaṇa) proximate cause උපනිශ්රෙ (upanisā) psychic potency ඉර්ධි (iddhi) pure පිරිසිදු, පාරිශුද්ධධ, නිර්ම (suci) pure abode සුද්ධධාවාස ලඹග ොව (suddhāvāsa) purification පාරිශුද්ධධත්වෙ, පිරිසිදු ලව

(pārisuddhi)

purification විසුද්ධධිෙ, පිරිසිදු ලව (visuddhi) purity පිරිසිදු ලව (suddhi) purpose, goal අ මුය ( ) pursuit හාඹා ොම (anuyoga) qualities ගුය ධර්ම (dhamma) quarrel කළහා (kalaha) quarrel ණ්ඩු (kalaha) quenched නිවීම (nibbuta) quenched සිසිල් වු (parinibbuta) quest පර්ගේසනෙ, ගසවීම (pariyesanā) rag-robe පාංශුකූ (paṃsukūla) rapture ප්රීතිබෙ (pīti) realization සාක්ෂාත් ිරීම (sacchikiriya) reasoning තර්ක ක. (takka) rebirth උේපත්තිබෙ (upapatti) rebirth ෙළි උපත (upapatti) recollection සිහි ිරීම (අනුස්සතිබ ාාවනා)

(anussati)

recourse පිළිස ය (paṭisaraṇa) rectitude අවංක ලව (ajjava) reference, inference අනුමාන ිරීම (apadesa) reflection සිතීම (cintā) reflection ප්රගතයව්ක්ෂා, ෙළි හාැරී ලැලීම

(paccavekkhana)

reflection නුවණින් සිහි ිරීම (paṭisaṅkhāna) refuge ස ය, පිහිට (saraṇa) refulgent glory සුාිණ්ය (subhakiṇhaka) regret පසුතැවීම (kukkucca) regret පසුතැවීම (vippaṭisāra) relatives and family members ඥාතිබ පිරිව

(ñātisālohitā)

English – Sinhala (Pali)

release, relinquishment අත්හාැරීම, නිදහාස් ි. (vossagga)

relinquishment අත් හාැරීම (paṭinissagga) relinquishment පරිතයා ෙ (pariccāga) remorse කුකුස ්(kukkucca) remote jungle-highland lodgings in the forest දු ඈත

වන ගසනසුන් (araññavanapatthāni pantāni senāsanāni)

renewed existence පුනර්ාවෙ (punabbhava) renunciation ගනක්ඛම්මෙ (cāga) renunciation ධනෂ්කර්ම, කාමෙන්ග න් ගවන්

වූ (nekkhamma) repeatedly pursued ෙලිෙලි පුරුදු ක. (āsevita) repulsive පිලිකුල් (paṭikkūla) requisite පිරික (parikkhāra) resentment ආඝාතෙ (āghāta) resentment ැටීම (āghāta) residue remaining ඉතිබරිෙක් ඇතිබව (upādisesa) residue remaining ගසෝපාදිගසේස (upādisesa) resolute කැප වීම (ජීවිතාශාව අත්හාැ )

(pahitatta)

resolution ගෙොමුිරීම (abhinīhāra) resort ග ෝච (gocara) respected sir මාරිස (mārisa) restless විසිරුණු (uddhata) restlessness උද්ධධච්චෙ (uddhacca) restlessness විසිරීම (uddhacca) restraint සංව (saṃvara) result (of kamma) විපාකෙ, ප්රතිබවිපාකෙ, ප්රතිබඵ ෙ

(vipāka)

retinue පිරිව (parivāra) retinue පිරිස (parisā) reverential ග ෞ ව සහිත (sagārava) reverential salutation ඇඳිලි ලැෙ වැඳීම (añjali) right, correct, perfectly සම්මා, ෙහාපත්, හාරි,

නිවැ දි (sammā) righteous ධාර්කක (dhammika) righteous ෙහාපත් (sama) rightness සම්මත (sammatta) rise and fall හාට ැනීම-වැනසීම (udayabbaya) rivalry; violent; aggressive දැඩි (sārambha) robe සිවු (cīvara) root මු (mūla) round (of existence) සංසා මන (vaṭṭa) ruler (inda)

saddened දුක්මුසු (dummana) sage මුනිව ො (muni) satisfied තෘේතිබමත් (abhirata)

satisfied සතුටු (abhirata) scattered; distracted (of mind) විසිරුණු (vikkhitta) schemata (mātikā)

scrutiny තු නෙ, සංසන්දනෙ (tulanā) search ගසවීම (esanā) seclusion විගව්කෙ (paṭisallāna) seclusion විගව්කෙ (viveka) security ක්ගෂේම භූකෙ, බෙ හිත (khema) seen දැක්ක, දුටු (diṭṭha) self ආත්මෙට (attā) self-confidence, ground of self-confidence විසා ද

ලව (vesārajja) self-confident විශා ද (visārada) self-control ආත්ම දමනෙ (dama) self-control සංෙමෙ, ආත්මදමනෙ (saṃyama) self-controlled සංෙමගෙන් යුතු (saññatā) self-mortification අත්ති මථානුගෙෝ ෙ

(attakilamatha)

self-mortification ශරී ෙට දැඩි දුක් දීම (attakilamatha)

self-overestimation අධි තක්ගසේරුව (adhimāna) sense faculties ආෙතන (āyatana) sense of urgency සංගව් ෙ (saṃvega) sensed දැන ත්, මුත (muta) sense-sphere (existence) කාම ාවෙ (kāma) sensual desire කාමාශාව (kāmacchanda) sensual happiness කාම සැපෙ (kāmasukhallika) sensual pleasure කාමෙ (kāma) sensuous කැමැත්ත ඇතිබවන (kamanīya) serenity සමථෙ (samatha) setback පිරිහීම (parābhava) settled සමාහිත (samāhita) settled on අවසන් ිරීම (allīna) sexual intercourse ධමථුනය, කාම ගසේවනෙ

(methuna)

sexual misconduct කාමගෙහි වැ දි ග ස හාැසිරීම (kāmesu micchācārā)

shame of wrong doing ැජ්ජාව (පවට) (hiri) shameless, shamelessness ැජ්ජා නැතිබ (පවට)

(ahirika)

sharing ගලදා න්න (saṃvibhāga) should be repeatedly pursued; should be associated

with ගසේවනෙ (ෙළි ෙළි) ක යුතු (sevitabba)

shrine ධචතයෙ (cetiya) signal සඥාව (nimitta) silence තුෂ්නීම්භූත, නිශශ්ේද (tuṇhībhāva) six sense faculties ආෙතන හාෙ (saḷāyatana) skilled දක්ෂ (kusala)

English – Sinhala (Pali)

skillful දක්ෂ (dakkha) slanting towards (suffix) නැමුණු (ninna) sleepiness නිදිමත, නිදිල තිබෙ (middha) sloping towards (suffix) නැමුණු (poṇa) sluggishness ලිහිල් ිරීම (līnatta) smell න්ධ, ෙ සුවෙ (gandha) socializing සමාජශීලී (saṃsagga) solitude හුගදක ා, විගව්කී (paviveka) sorrow ගසෝකෙ (soka) soul ජීවෙ (jīva) sound ශේදෙ (sadda) space අවකාශෙ (ākāsa) specific conditionality ගහාේතු සහිත (idappaccayatā) speech වචී (vācā) sphere ත ෙ (avacara) sphere of afflicted spirits ගප්රේත විෂෙ (pettivisaya) spirit, non human අමනුසස් (amanussa) spirit, non human ගනොකනිස ්(amanussa) spiritual life උතුම් නිවන් ම (brahmacariya) spiritual, non-carnal නි ාකස (nirāmisa) spontaneously reborn ඕපපාතිබක (opapātika) stabilization පිහිටීම (ṭhiti) stain ම ලැගදන (mala) standing up උට්ඨාන වීරිෙ (uṭṭhāna) standpoint for views ද ය මතෙ (diṭṭhiṭṭhāna) steadfast නුවයැතිබ (dhīra) stealing අදින්නාදානෙ (adinnādāna) stealing ගසො කම (adinnādāna) stilling (of formations) සංසිෙවීම (samatha) stirring කැළගඹන (eja) stream ං ාව (abhisanda) stream (of the Dhamma) සැඩපහා (sota) stream enterent ගසෝවාන් වූ ගකනා (sotāpanna) stream-entry ගසෝවාන්වීම (sotāpatti) streaming radiance ආාසස් (ābhassara) strength ශක්තිබෙ (thāma) striving පධන් වීරිෙ (padhāna) stupid අඥාන (jaḷa) subduing (of lust, etc.) දු ලීම (vinaya) sublime ප්රණීත (paṇīta) subsiding උපසමෙ, සංසිඳීම (vūpasama) subtle සුඛුම, සියුම් (sukhuma) subtlety සුඛුම ලව, සියුම් ලව (sokhumma) success සම්පත්තිබෙ (sampatti) suffering දුක (dukkha) superhuman distinction in knowledge and vision

worthy of the nobles ones උතුරු කනිස් දම්

(uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesa)

support උදව්ව (adhiṭṭhāna) Supreme Buddha බුදු ජායන් වහාන්ගසේ (buddha) sympathy දොව (anudayā) taint ආශ්රව (āsava) tainted ආශ්රව සහිත (sāsava) taken hold of ලැදී ගිෙ (ajjhūpagata) talk කථා (kathā) taming දමනෙ (dama) tangible පහාස (phoṭṭhabba) tantalizing ගකගළස් අවුස්සන (rajanīya) taste ස (rasa) teacher සාස්තෘ (satthā) teaching (of the Dhamma) ගද්ධශනාව (desanā) term, reckoning ගෙදුම (saṅkhā) terror ග ොමුඩැහාැ ැන්වීම (lomahaṃsa) thankfulness කෘතගුය දැක්වීම (kataveditā) the Blessed One ා වා (bhagavā) the conceit “I am” අස්කමානෙ (asmimāna) the conceit “I am” මම ෙන මානෙ (asmimāna) the far shore එගත (pāra) the good Dhamma සද්ධධර්මෙ (saddhamma) the time of a finger-snap අසුරු තැනක් සන

ත ම් ගව ාව (accharāsaṅghātamattam) the wrong Dhamma අසද්ධ ධර්මෙ (asaddhamma) thirst තිබලහා (tasiṇā) thirst පිපාසෙ, තිබලහා (pipāsa) this state of being ගම් ආත්ම ාාවෙ (itthatta (1)) thoroughbred ආජානීෙ (ājānīya) thought විතර්ක (vitakka) through that factor එකරුණින් (tadaṅgena) timely කා (kāla) timidity (sārajja)

Titans අසු (asura) to abandon අත්හාරිනව (pajahati) to abuse ආගරෝෂ ක., ලණිනව (akkosati) to attain (final) Nibbāna පිරිනිවන් පෑම

(parinibbāyati)

to awaken to අවගලෝධ ක. (abhisambujjhati) to be agitated ක ල ගව. (paritassati) to be emancipated නිවන ක ා ග න ෙන,

පමුණුවන (nīyati (niyyāti)) to become hostile ත හා ැනීම (byāpajjati) to blame ලණිනව (upavadati) to blame උපවාද ක. (upavadati) to bow නැගමනව (namati)

English – Sinhala (Pali)

to break through to, to make a breakthrough ධර්මෙ තු ට ෙනව (abhisameti)

to censure (formal) හානව (garahati) to claim ප්රකාශ ක. (paṭijānāti) to consider (as a lay follower) ද ා න්නවා (dhāreti) to cultivate ලහු ව පුරුදු ක., වඩනව

(bahulīkaroti)

to decree [a training rule] පැනවීම (විනෙ නීතිබ) (paññāpeti)

to delight in අභිනන්දනා ක. (abhinandati) to delight in සතුටින් පිලි ැනීම (abhinandati) to describe විසත් ක. (paññāpeti) to develop වඩනව (bhāveti) to directly know විගශේෂගෙන් දැන ැනීම

(abhijānāti)

to dispel නැතිබ ක. ලැහාැ ක. (vinodeti) to dwell for the day දවල් කා ෙ ත ි.

(divāvihārāya)

to examine (with the mind) පරික්ෂා ි. (සිතිබන්) (anupekkhati (w/ manasā))

to exhort අවවාද ක. (ovadati) to experience අත්දිනව (paccānubhoti) to experience අත්දිනව (paṭisaṃvedeti) to falter හාැිග නව එගහාට ගමගහාට,

පැිග නව (saṃsādeti) to fully understand ගහාොඳින්, මනාගකොට,

මුළුමනින් අවගලෝධ ක. (parijānāti) to generate (a volitional formation) අභිසංස්ක යෙ

(abhisaṅkharoti)

to generate (a volitional formation) විගශේෂගෙන් සකස් ක. (abhisaṅkharoti)

to insult පරිාව ක. (paribhāsati) to intend සිතනව (ceteti) to lie within ඇතුගල් තැන්පත් වීම (anuseti) to pardon සමාව ැ. (paṭiganhāti) to perceive හාඳුනා . (sañjānāti) to pervade පතුරුවා වාසෙ ක. (pharati) to plan සැ සුම් ක. (pakappeti) to recall මතක් ිරීම (abhijānāti) to recognize හාඳුනා . (samanupassati) to repeatedly pursue පුරුදු ක. (āsevati) to reprove ගචෝදනා ක. (codeti) to reprove ගප ළා ගචෝදනා ක. (paṭicodeti) to resolve on (in relation to meditation) අධිෂ්ඨාන

ි. (adhiṭṭhāti) to resolve upon ලැස ැනීම (adhimuccati) to retain in mind (in relation to learning of the

Dhamma) ද ා න්නවා (මතකගේ) (dhāreti)

to terminate නැතිබ ක. (byantikaroti) to think හිතනව, සිතනව (maññati) to understand ගත්රුම් න්නව, දැන න්නව

(pajānāti)

to understand අවගලෝධ ක. (vijānāti) to wait upon, to attend upon ඇසුරු ක.

(payirupāsati)

to welcome ගුය කීම (abhivadati) tongue දිව (jivhā) trainee හික්ගමන ගකනා (sekha) training හික්ගමන (sikkhā) training rule සික්ෂාපද (sikkhāpada) tranquillity පස්සද්ධධිෙ, සංසිඳීම (passaddhi) transcendence ඉක්මවා ෙෑම (samatikkama) transgression වැරැද්ධද (accaya) trouble උපද්රවය (upaddava) true knowledge විදයාව (vijjā) true person සත්පුරුෂො (sappurisa) true way නයාෙ (ñāya) truth සතයෙ (sacca) uncertainty විමතිබෙ, ස්ථි නැතිබ ලව (vimati) unconcerned අනගේක්ෂ (anapekha) unconditioned අසංඛත (asaṅkhata) unconditioned සකස් ගනොවූ (asaṅkhata) undeclared ප්රකාශ ගනොක (abyākata) undeclared ගනොපැවසූ (abyākata) underlying tendency අනුසෙ (anusaya) understood ගත්රුම් ත් (anubuddha) undirected ගනොපිහිටි (appaṇihita) unerring අසතයෙක් ගනොවන (avitatha) unestablished ගනොපිහිටි (appatiṭṭhita) unfortunate අවාසනාවන්ත (duggata) unhindered අනාව ය (anissita) unhindered ගනොවැසුණු (anissita) unification (of mind) එකඟලව (සිගත්)

(ekodibhāva)

universal seer අවගලෝධ ක යුතු සිෙල් අවගලෝධ ක (aññadatthu)

unlearned අශ්රැතවත් (assutavā) unreliable අස්වැසිලි නැතිබ (anassāsika) unrighteous විසම ලව, අධාර්කක ලව (visama) unshakable ගවනස් ගනොවන (akuppa) unshakeable confidence අගවච්චප්රසාදෙ,

ගනොගසල්ගවන පැහාැදීම (aveccapasāda) unshaken ගනොගසල්ගවන (macala) unstable අස්ථි (addhuva) unstirred ගනොකැළඹුණු (aneja) unsurpassed, unsurpassable අනුත්ත (anuttara)

English – Sinhala (Pali)

unsurpassed, unsurpassable උත්තම (anuttara) untranslated: (1) as bhikkhusaṅgha, Buddhist

monastic order; (2) as sāvakasaṅgha,

community of noble disciples සංඝ (saṅgha) untranslated: “Rose-Apple Land”, the Indian

subcontinent ජම්බුද්ධවීපෙ (jambudīpa) untranslated: a “privately enlightened one” පච්ගච්ක

බුද්ධධ (paccekabuddha) untranslated: a measure of distance It was taken to be

the distance covered by an ox cart in one day

(8 miles (13 km) ගෙොදුන (yojana) untranslated: a member of the merchant class

ධවශය කු ෙ (vessa) untranslated: a member of the warrior administrative

class ක්ෂත්රීෙ (khattiya) untranslated: a member of the worker class ශුද්ර

කු ගේ (sudda) untranslated: a state of deep meditative

concentration ධයාන (jhāna) untranslated: a sublime deity of the brahmā world

බ්රහා්මො (brahmā) untranslated: a supernatural bird of pprey, arch-

enemy of සුපණ්න (supaṇṇa) untranslated: a type of deity dwelling in trees and

plants ාන්ධර්ව (gandhabba) untranslated: an aspirant for Buddhahood

ගලෝධිසත්ව (bodhisatta) untranslated: ancient Indian scripture ගව්දෙ (veda) untranslated: code of monastic rules ප්රාතිබගමෝක්ෂ

(pātimokkha) untranslated: epithet of the Buddha “Thus

Come/Gone One” තථා ත (tathāgata) untranslated: meditation device කසිය (kasiṇa) untranslated: need an explanation of what exactly this

means in terms of an offense පචිතිබ ඇවැත් (pācittiya)

untranslated: need an explanation of what exactly this

means in terms of an offense පාටිගද්ධසනීෙ (pāṭidesanīya)

untranslated: need an explanation of what exactly this

means in terms of an offense සංඝාදිගශේෂ (saṅghādisesa)

untranslated: the Buddha’s teaching ධර්මෙ (dhamma)

untrue person අසත්පුරුෂො (asappurisa) unwholesome අකුසල් (akusala) upper robe උතුරු සිවු (uttarāsaṅga) vanishing වැනසීම (vaya) vanquisher සිෙල් මැඩ න ගකනා (abhibhū) verbal වචී, වාචසික (vacī) verve මහාන්සිෙ (ussoḷhi)

very powerful මහාානුාාව (mahiddhika) view ද්රෘෂ්යෙ, දැක්ම (diṭṭhi) view of self ආත්ම දෘෂය්ෙ (attānudiṭṭhi) violent දරුණු (bhusā) violent; aggressive; rivalry දැඩි (sārambha) virtuous behavior, precept සී ෙ (sīla) virtuous, possessed of virtuous behavior සිල්වත්

(sīlavā)

vision දැක්ම (cakkhu) vision දර්ශනෙ (dassana) void හිස ්(rittaka) volition ගච්තනාව (cetanā) volition සංගච්තනාව, ගච්තනාව (sañcetanā) volitional formation සංසක්ා (පංච

උපාදානස්කන්ධගේ) (saṅkhāra) volitional formation; determination ධධර්ෙෙ

(abhisaṅkhāra)

wakefulness නිදි වැරීම (jāgariya) wanderer (non-Buddhist) පරිබ්රාජක (paribbājaka) water ආගපෝ (āpo) way ආකා ෙ (ākāra) way විදිහා (pariyāya) way of practice ප්රතිබපදාව (paṭipadā) wearing away දි වා දැමීම (nijjarā) weighty offense ල පත ව ද (garudhamma) welfare හිත සුව (hita) well behaved ගේස , ගහාොඳින් හික්මුය (pesala) well consolidated ගහාොඳින් ප්රගුය ක (suparicita) well-prepared, conditioned සකස් කළ

(විගශේෂගෙන්) (abhisaṅkhata) wheel චරෙ, ග ෝදෙ (cakka) wheel-turning monarch චරවර්තිබ ු, සක්විතිබ ු

(cakkavattī)

wholesome කුස (kusala) wieldy කර්මයය (kammañña) wieldy ක්රිොවට ගෙෝ ය (kammaniya, kammanīya) wild colt ලා වර් ගේ අශ්වො (khaluṅka) wisdom ප්රඥාව, නුවය (paññā) wise පණ්ඩිත (paṇḍita) wise (one), the wise නුවයැත්තා (viññū) wise consideration නුවණින් විමසීම (yoniso

manasikara)

wise person ඥායවන්ත ගකනා (paṇḍita) wish, desire ආශාව (icchā) with energy aroused පටන් ත් වීරිෙ

(āraddhaviriya)

with great influence මගහාේශාකය (mahesakkha)

English – Sinhala (Pali)

with mindfulness established සිහිෙ පිහිටා (upaṭṭhitasati)

with unwise consideration (ayonisomanisikara)

අනුවණින් (ayoniso) withdrawn ඉවත් ක ග න (vavakaṭṭha) withdrawn පිරිගසන් ගවන් වීම (vūpakaṭṭha) without discernible beginning ආ ම්ාෙක් ගසවිෙ

ගනොහාැි (anamatagga) without discernible beginning පටන් ත් තැනක්

ගසවිෙ ගනොහාැි (anamatagga) world ග ෝකෙ (loka)

world-contraction සංවට්ට (saṃvaṭṭa) world-expansion වවට්ට (vivaṭṭa) worldling පෘථේජන, පුහුදුන් (puthujjana) worldly ආකස (āmisa) world-transcending ග ෝගකෝත්ත (lokuttara) wrong වැ දි, කථයා (micchā) wrong course වැ දි රමෙ (micchatta) wrong grasp දැඩිව අල් ා ැනීම (parāmāsa) young deva ගදව්පුත් (devaputta) zeal උත්සාහාෙ (ussāha)