Energy Future
-
Upload
gup-magazine -
Category
Documents
-
view
216 -
download
2
description
Transcript of Energy Future
EnErgyfuture.nl
is een initiatief van
mede mogelijk gemaakt door
museum boerhaave en nrc media
© ja
sOn
ha
wK
Es
Beste lezer,
Een van de grote vraagstukken van de 21e eeuw is of er
wel genoeg betaalbare en schone energie beschikbaar
zal zijn voor 9 miljard mensen in 2050. Onlangs hebben
wij de 7 miljardste wereldburger mogen begroeten en
het duurde slechts twaalf jaar om de wereldbevolking
van 6 naar 7 miljard te laten groeien. In Nederland, waar
weinig bevolkingsgroei is, is dit maar moeilijk voor te
stellen. Van deze 7 miljard mensen komen er steeds meer
in steden te wonen. Nu leeft ongeveer de helft van de
wereldbevolking in de stad, straks zo’n drie kwart. Vrij
vertaald kan je zeggen dat er elke week een stad met 1
miljoen mensen bijkomt in de wereld.
Het goede nieuws is dat steeds meer mensen onder de
armoedegrens vandaan komen en tot de middenklasse
in hun land gaan behoren. Dat is duidelijk zichtbaar in
China en India en hopelijk straks ook steeds meer in
Afrika. Deze mensen kunnen zich nu ook een brommer,
koelkast en later een auto veroorloven. Consequentie is
wel dat de vraag naar energie (en naar voedsel en water)
hierdoor enorm toeneemt en tussen nu en 2050 op z’n
minst zal verdubbelen.
Maar kunnen wij wel aan deze vraag naar energie
voldoen en ook op een manier die het klimaat verdraagt?
Alle studies en scenario’s maken duidelijk hoe moeilijk
het zal worden om hieraan te voldoen. In de afgelopen
tien jaar was de groei in kolengebruik in de wereld
even groot als de groei in wind, zon, nucleair, olie en gas
bij elkaar! Om in 2050 over voldoende betaalbare en
duurzame energie te beschikken, moeten wij nu in actie
komen.
In deze fotobijlage laten wij graag zien wat de
mogelijkheden zijn en aan welke technologieën wordt
gewerkt om vraag en aanbod in de toekomst met
elkaar in evenwicht te houden. Naast de traditionele
energiebronnen die voorlopig belangrijk blijven, komen
er steeds meer hernieuwbare energiebronnen. In de
komende decennia zullen deze steeds belangrijker
worden.
Het eerste wat helpt, is het zuiniger en efficiënter
omgaan met energie. Alles wat wij aan verspilling
kunnen tegengaan, is goed. Wij moeten bewuster en
zuiniger omgaan met onze kostbare grondstoffen en
energiebronnen. Technologie helpt daarbij, maar het gaat
ook om ons eigen gedrag. Hernieuwbare energiebronnen,
zoals zon, wind en biobrandstoffen, doen op grote
schaal hun intrede, maar zij zullen niet alleen aan de
energievraag kunnen voldoen. Een van de belangrijkste
ontwikkelingen van de laatste jaren is het vinden van
nieuwe voorraden aardgas. Aardgas als de schoonste
fossiele brandstof heeft een reserve voor 250 jaar gebruik
– en mogelijk meer. Het gebruik van aardgas in een
elektriciteitscentrale vermindert de uitstoot van CO2 met
de helft in vergelijking met kolen.
Op de wereldwijde verstedelijking: dit zou weleens
een van de meest positieve ontwikkelingen kunnen
worden. Mensen leven compact in steden, met korte
vervoersafstanden en een groot potentieel voor
efficiënt energiegebruik, zoals stadsverwarming. Langs
de A20 bij Rotterdam zie ik altijd die gasgestookte
elektriciteitscentrale staan, midden in de gebouwde
omgeving. Veilig en schoon voorziet hij Rotterdam
van elektriciteit en verwarming voor de woningen, en
stroom voor de tram, metro en straks de elektrische auto.
Prachtig, die technologie van gecombineerde elektriciteit
en verwarming, voor slim ontworpen steden.
Bij Shell zijn we optimistisch over de mogelijkheden
van technologie (waar wij hard aan werken), maar er
is meer nodig. De energietransitie is een grote opgave
en het raakt ons allemaal. Ik wens u veel plezier toe bij
de prachtige beelden van ons energiesysteem en de
innovaties die worden ontwikkeld.
Dick Benschop
President-directeur Shell Nederland
VOOrwOOrd
EnErgy Future 2
De overgang van traditionele fossiele
brandstoffen naar duurzame energie
zal vele decennia duren. Aardgas
kan in dit overgangstraject een
belangrijke rol spelen, want van alle
fossiele brandstoffen is het verreweg
de schoonste. Er zit bovendien nog
meer dan voldoende aardgas in de
grond, ook in Nederland. Het gasveld
in Slochteren (Groningen) heeft
vijftig jaar na ontdekking nog bijna
1.000 miljard kubieke meter gas.
Internationaal zijn de toch al enorme
voorraden verder gestegen door de
opkomst van onconventioneel gas dat
is opgeslagen in steenlagen. Aardgas
wordt vervoerd via pijplijnen of in
vloeibare vorm in speciale schepen
naar LNG-terminals in Europa, Japan
en de Verenigde Staten. Met behulp
van geavanceerde technologieën kan
aardgas tegenwoordig ook al diesel of
vliegtuigkerosine vervangen.
aardgasIn OVErVLOEd
EnErgy future 4
Olie is de grootste energiebron
die in gebruik is. Een derde van de
wereldbehoefte aan energie wordt door
olie voorzien, zo’n 85 miljoen vaten
van 159 liter per dag. Schoonebeek
is het grootste olieveld op het
Europese vasteland. De Nederlandse
Aardolie Maatschappij (NAM) heeft
in 2011 dit veld in Drenthe weer in
productie genomen. De traditionele
jaknikkers zijn inmiddels vervangen
door moderne installaties die onder
meer stoom injecteren. NAM verwacht
in de komende 25 jaar zo’n 100 tot
120 miljoen vaten in Schoonebeek te
produceren.
hetzwartEgoud
© E
rn
st b
Od
E
EnErgy Future 6
© tO
by
sMIth
De Chinese economische groei
is momenteel een belangrijke
pijler waarop het herstel van de
wereldeconomie balanceert. De
inspanning die nodig is om de Chinese
economie te laten groeien, is echter
vooral gebaseerd op het gebruik van
steenkool. De Chinese regering wil daar
wat aan doen en heeft onlangs gezegd
dat de toename van CO2-uitstoot in 2020
met 40 tot 45 procent gereduceerd moet
zijn. Ook stelt China dat in 2020 15
procent van de energie uit alternatieve
energiebronnen zou moeten komen.
kolenKOnIngchina
EnErgy Future 8
© ty
rO
nE tu
rn
Er
In Nederland geproduceerde
elektriciteit wordt voornamelijk
opgewekt met behulp van aardgas. In
elektriciteitscentrales staan turbines,
te vergelijken met een fietsdynamo,
die worden aangedreven door stoom.
Deze stoom wordt opgewekt door
verbranding van aardgas. Afhankelijk
van de vraag zullen de generatoren
gas bij moeten geven of terugnemen.
Dat vergt enige coördinatie van de
centrales, die van Polen tot Portugal met
elkaar zijn verbonden. Er is steeds meer
behoefte aan elektriciteit, dus moeten
we er zuinig mee omspringen. In en om
het huis valt al een hoop te besparen
door bijvoorbeeld te kiezen voor
ledverlichting en apparaten uit te zetten
in plaats van op stand-by te laten staan.
elektriciteitOngEKEndpopulair
EnErgy future 10
© tO
by
sMIth
Kernenergie staat al jarenlang ter
discussie, want het heeft grote voor-
en nadelen. Kernenergie op zich is
een bijzonder schone energievorm,
er komt immers geen broeikasgas bij
vrij. Bovendien kan een kerncentrale
honderdduizenden huishoudens tegelijk
van elektriciteit voorzien. Uranium, de
grondstof van kernenergie, is ook nog
eens relatief goedkoop. Het is voorradig
in verschillende landen met een laag
geopolitiek risico. Een belangrijk
nadeel blijft echter het radioactieve
afval. En hoewel het risico van een
‘meltdown’ van een kerncentrale zeer
klein is, hebben de gebeurtenissen bij
Fukushima in Japan de discussie omtrent
de veiligheid van kernenergie weer op
scherp gezet.
schone energie isnIEt aLtIjd VOOrdELIg
EnErgy Future 12
© ja
sOn
ha
wK
Es
Elektriciteit wordt ook opgewekt door
waterkrachtcentrales, die stromend
of neerstortend water gebruiken om
een turbine in beweging te brengen.
Deze hydraulische centrales bevinden
zich in stromen en rivieren, met een al
dan niet kunstmatige dam. Aangezien
waterkrachtcentrales geen CO2 uitstoten,
worden ze gezien als opwekkers van
‘groene energie’. Echter, in natuur- en
milieukringen bestaan bezwaren tegen
deze vorm van stroomopwekking,
met name wanneer een stuwmeer
bij de centrale is aangelegd. Een van
de negatieve factoren hierbij is dat
het ecosysteem van waterdieren flink
verstoord wordt.
hoe groenIs grOEn
EnErgy Future 14
© C
aM
ErO
n d
aV
IdsO
n
Iedereen – gezinnen en bedrijven –
die elektriciteit en gas gebruikt, betaalt
energiebelasting. Het doel van deze
belasting is om energie duurder te
maken, waardoor er zuiniger mee wordt
omgegaan. Maar niet iedereen betaalt
evenveel; zo is kerosine bijvoorbeeld
vrij van accijns. Grootverbruikers van
energie in industrie en landbouw
betalen ook minder. Huishoudens
gebruiken ‘slechts’ 20 procent van
de totale elektriciteitsproductie,
maar betalen gemiddeld wel meer
energiebelasting per kilowattuur
(kWh) dan groot- verbruikers zoals de
staalindustrie. Zal het afschaffen van
deze en andere subsidies een schoner en
innovatiever bedrijfsleven stimuleren?
wie verbruikt hEt MEEst
© K
EVIn
KO
OLEy
EnErgy Future 16
Een goede doorstroming van weg-
en waterverkeer is nodig om te komen
tot een efficiënt energietransport.
Energietransitie is daarbij het sleutel-
woord. Als gevolg van verduurzaming
zullen andere eisen worden gesteld
en gelden andere uitgangspunten dan
in het verleden. Zoveel is zeker, maar
hoe energietransitie precies vorm gaat
krijgen, staat nog allerminst vast. Het is
lastig te voorspellen hoe die verduur-
zaming zich in Nederland laat vertalen.
Neemt bijvoorbeeld elektrisch rijden
een grotere vlucht dan voorzien?
Andersom kan natuurlijk ook. De groei
van elektrisch vervoer blijft achter bij de
doelstelling, en de aangelegde infrastruc-
tuur wordt daardoor onvoldoende benut.
Toch zullen we de energie-infrastructuur
nu al gereed moeten maken voor de
komende veertig jaar.
in 205060% MIndErCO2-uItstOOt
© C
hr
IstO
Ph
gIE
LEn
EnErgy future 18
© a
LEx M
aC
LEan
We gaan met z’n allen naar alle
waarschijnlijkheid niet minder rijden:
in 2010 reden er wereldwijd ongeveer
1 miljard auto’s, naar verwachting zijn
dat er ongeveer 1,5 miljard in 2030 en
2 miljard in 2050. Tegen die tijd moeten
alle auto’s op benzine en diesel uit de
stedelijke gebieden van de weg, zo
wil de Europese Commissie. Het doel
is om de CO2-uitstoot in de komende
decennia met 60 procent terug te
dringen. Elektrische auto’s zouden dan
een goed alternatief kunnen zijn, maar
om de groei van het aantal ‘nul-emissie’
auto’s sneller op gang te brengen, moet
ook worden gewerkt aan een passende
infrastructuur. Afhankelijk van deze
ontwikkelingen schatten onderzoekers
het percentage elektrische auto’s in
2030 tussen de 7 en 33 procent.
in 20502 MILjard autO’s
EnErgy Future 20
Urbanisatie is niet nieuw, maar nooit
groeide de bevolking in stedelijke
gebieden sneller dan de afgelopen
decennia. Sinds 2007 wonen er meer
dan 3,3 miljard mensen in stedelijke
gebieden. In grootte is dit slechts 3
procent van het totale aardoppervlak.
Uitgaande van het huidige geboortecijfer
zal rond 2050 drie kwart van de
wereldbevolking in steden wonen.
Steden zijn plekken die kansen bieden
en ontnemen, die het milieu belasten
én ontlasten. Mits er efficiënt wordt
gebouwd, compact en zo veel mogelijk
de lucht in, is veel energiebesparing
mogelijk door korte vervoersafstanden,
massatransportmiddelen, stads-
verwarmingssystemen en compact
wonen en werken. Er bestaan ook
toekomstbeelden waarin de verticale
stad zijn eigen voedsel produceert
in wolkenkrabbers die zo het
‘landoppervlak’ verveelvoudigen.
in 20509 MILjard MEnsEn
© j
asO
n h
aw
KEs
EnErgy Future 22
© C
aM
ErO
n d
aV
IdsO
n
EnErgy Future 24
Inmiddels delen we de aarde met meer dan 7 miljard anderen. Meer dan
een derde daarvan leeft in India en China. Elk van deze landen telt meer
inwoners dan Brazilië, Pakistan, Bangladesh, Indonesië en de Verenigde
Staten bij elkaar. Hoewel India en China te boek staan als de grootste
vervuilers, zetten ook zij in op grootschalig gebruik van duurzame energie.
In India is zelfs een ministerie dat zich bezighoudt met de ontwikkeling
en financiering van duurzame energie, een unicum in de wereld. De laatste
jaren zet India vooral in op de industriële toepassing van zonne-energie:
met 250 tot 300 zonnige dagen per jaar is zonne-energie erg belangrijk
voor India. Daarnaast stimuleert de Indiase overheid buitenlandse
investeerders in het opzetten en beheren van duurzame energieprojecten.
duurzaamdOOr grOEI
© M
ar
tIn
rO
EMEr
s
EnErgy Future 26
© a
LEx M
aC
LEan
Apparaten worden steeds zuiniger,
toch moet meer dan 50 procent van
de beperking van CO2-uitstoot van
energiebesparing komen, willen we
de internationale klimaatdoelen van
2030 halen. Met die besparing is de
(Europese) politiek al een hele tijd
bezig, terwijl het totale energiegebruik
van Europese huishoudens de afgelopen
jaren alleen maar verder is gestegen.
Zowel de bevolkingsgroei als de
toename van kleinere huishoudens
zorgt voor een explosieve groei in het
aantal huishoudelijke apparaten. De
overheid stimuleert daarom efficiënter
energieverbruik. Huishoudens en
andere kleinverbruikers kunnen
onder andere door middel van slimme
energiemeters meer inzicht krijgen in
hun energieverbruik.
EffICIëntEr maar meer
EnErgy Future 28
Bij geothermie wordt warmte gewonnen
uit het binnenste van de aarde. Vooral in
vulkanische streken, zoals IJsland, liggen
deze gebieden op zo’n geringe diepte
dat winning economisch lonend is. Zo
levert de geothermale energiecentrale
Nesjavellir het merendeel van de
stroom voor Zuidwest-IJsland en
warm water voor de voorsteden van
Reykjavík. Aardwarmte kan direct
gebruikt worden om te verwarmen,
maar kan ook elektriciteit opwekken.
Ook in Nederland en België is deze
techniek in opkomst, met name voor
de verwarming van tuinbouwkassen en
stadsverwarming.
ijslandsgLOrIE
© K
EVIn
KO
OLEy
© b
LaIn
E ha
rr
Ing
tOn
EnErgy Future 30
Brazilië haalt 45 procent van zijn energie
uit duurzame bronnen. Wereldwijd is dit
slechts 14 procent. Brazilië is wereldwijd
de grootste producent en consument
van ethanol, gemaakt uit suikerriet. Mits
er geen bos moet worden gekapt om dit
gewas te kweken, heeft suikerriet een
uiterst gunstige broeikasgasbalans. Uit
suikerriet wordt alcohol gewonnen dat
als bio-ethanol wordt bijgemengd in
benzine. In Nederland ligt dit anders.
In 2010 waren wij voor 96 procent
afhankelijk van de import van brandstof-
fen. Ondanks dat onze landbouwgronden
al intensief gebruikt worden, staan er in
Nederland momenteel wel al enkele
bio-energiecentrales die stroom opwek-
ken uit snoei- en afvalhout. In 2007
bedroeg de totale oppervlakte aan
energiegewassen in Nederland 1.500
hectare, echter volgens schattingen zal
dit op termijn groeien naar 20.000 tot
300.000 hectare.
auto’s opaLCOhOL
© r
Ob
Ert C
Lar
KEnErgy Future 32
© a
LEx M
aC
LEan
Micro-algen kunnen een belangrijke bijdrage leveren
aan de wereldwijde behoefte aan bio-energie. Algen
groeien door middel van fotosynthese en bestaan voor de
helft uit olieachtige stoffen waaruit biodiesel kan worden
gewonnen. Ook bevatten algen veel eiwitten die kunnen
worden gebruikt als grondstof voor voedingsmiddelen.
Algen kunnen vrijwel overal groeien en de potentiële
opbrengst per hectare ligt een stuk hoger dan die van
energiegewassen als koolzaad of palmolie. Volgens
sommige schattingen kan met ‘slechts’ 4 miljoen hectare
kweekgrond genoeg biodiesel geproduceerd worden
om het huidige wagenpark in de Verenigde Staten van
brandstof te voorzien. Dit is een fractie van de 1,2
miljard hectare die nodig is om dezelfde 530 miljard liter
biodiesel uit sojabonen te winnen.
niet veeleisende MICrO-aLgEn
EnErgy Future 34
© a
LEx M
aC
LEan
Kan eendenkroos (ook wel lemna)
een volwaardige energiebron zijn? In
hoeverre zal citrus-pulp een alternatief
zijn voor maïs als producent van
ethanol? Het zijn vragen waar de
wetenschap zich momenteel over buigt.
In Amerika wordt onderzoek gedaan
naar de haalbaarheid van grootschalige
kweek van alternatieve biobrandstoffen.
Eendenkroos, een plantje van hooguit
5 millimeter in omtrek dat in gematigde
en tropische gebieden op stilstaand
water drijft, kan naast veevoer ook
dienen als biobrandstof. Hetzelfde
geldt voor citrus-pulp, ondanks dat
citrusvruchten seizoensvruchten zijn en
niet langer dan acht maanden per jaar
groeien.
actieveCItrus-PuLP
© a
LEx M
aC
LEan
EnErgy Future 36
De windmolens in een windpark zijn steeds meer gaan opvallen.
In het begin stonden ze in hun eentje bij een boerderij en waren
ze min of meer zo hoog als omliggende bomen. Inmiddels lopen
de masthoogtes op tot bijna 200 meter, hoger dan de Rotterdamse
Euromast. Windmolenparken bepalen in belangrijke mate het
landschap en mogen in Nederland daarom niet zomaar worden
geplaatst. Een alternatief is het bouwen van windmolenparken
in zee. In Nederland zijn er op dit moment windmolenparken
bij Egmond aan Zee en IJmuiden. Hoe verder van de kust, des
te minder horizonvervuiling zou je denken, maar hoe langer de
hoogspanningskabel naar de kust, hoe minder rendabel het park is.
hOgE MOLEns vangen veel wind
© C
aM
ErO
n d
aV
IdsO
n
EnErgy Future 38
© K
aC
PEr
KO
wa
LsKI
EnErgy Future 40
© a
LEx
Ma
CLE
an
© t
Ob
y s
MIt
h
Als het aan de zon ligt, hebben we geen
energieprobleem. Per uur straalt ze
voldoende energie naar de aarde om de
gehele wereldbevolking een jaar van
energie te voorzien. Zonne-energie is
nog niet grootschalig doorgebroken,
omdat het een relatief dure vorm
van energie is. Wel zakt de prijs van
zonne-energie elk jaar drastisch en
valt te verwachten dat de aanschaf
van zonnepanelen en –boilers steeds
aantrekkelijker wordt. Duitsland is
koploper op het gebied van zonne-
energie, in 2007 produceerde het 46
procent van het wereldtotaal. Dat
klinkt als ‘veel’, maar was slechts
0,3 procent van de totale Duitse
elektriciteitsproductie. De huidige
opbrengst van zonne-energie in
Nederland bedraagt slechts 0,03 procent
van het totale elektriciteitsgebruik.
Met behulp van nieuwe technologieën
en door stijgende prijzen van fossiele
brandstoffen zal zonne-energie naar
verwachting zo rond 2040 een rendabel
alternatief zijn.
ELK uurenergieVOOr 1 jaar
EnErgy Future 42
© a
LEx M
aC
LEan
De eindeloze beweging van golven op zee kan worden gebruikt om milieuvriendelijk
energie te produceren. Er zijn verschillende methoden om golfslagenergie op te
wekken, bijvoorbeeld met drijvers in het water of door golven op te vangen in een
reservoir. Ook eb en vloed kunnen gebruikt worden om energie op te wekken. Het
getijdenverschil kan op sommige plaatsen ter wereld wel 10 meter zijn. Hiermee
kan getijdenenergie of maanenergie worden geproduceerd. Helaas zijn de kostbare
onderdelen van de apparaten niet goed bestand tegen zeestormen en het zoute
zeewater, waardoor ze vaak vervangen moeten worden.
EEuwIgEenergie
EnErgy Future 44
In de tentoonstelling Verborgen
krachten: Nederlanders op zoek naar
energie, op dit moment te zien in
Museum Boerhaave, staat een model van
een lepelbaggermachine uit het eind
van de achttiende eeuw. Turfwinning
was van vitaal belang voor onze Gouden
Eeuw, belangrijker dan wind- en
waterkracht, maar al dat gegraaf in hoog-
en laagveen had uitdijende plassen
en onvoorspelbare rivierstromen tot
gevolg. Talloze uitvindingen beloofden
de waterhuishouding op orde te
krijgen, de lepelbaggermachine via een
draaiende baggerschep (lepel) die met
een tredmolen door menskracht werd
aangedreven.
Het voorstel – dat het nooit heeft
gehaald – illustreert een gang van zaken
die ons bekend zal voorkomen. Een
bloeiende economie kan niet zonder
voldoende energie, energiewinning kan
tot ongewenste neveneffecten leiden,
waarna wetenschap en techniek voor
oplossingen mogen zorgen. Of het
nu de verzakkende bodems boven de
Groningse gasvelden zijn, of radioactief
afval van kerncentrales, het gaat om
soms koppige problemen waarmee niet
of onvoldoende is gerekend en die een
beroep doen op ons vernuft.
De zoektocht naar energie is van alle
tijden en heeft geweldige hoogstandjes
en daverende mislukkingen
opgeleverd. Zonder onderzoek gaat
dat niet. Onderzoek is mensenwerk
en kan niet buiten nieuwsgierigheid
en verbeeldingskracht. Achteraf
mislukkingen aanwijzen is geen kunst.
Altijd hebben geleerden en gelukzoekers
in hun zucht naar roem en rijkdom
uit volle overtuiging geprobeerd
energetische processen te doorgronden
of brandstoffen op te sporen. De
pioniers die rond 1900 met gravimeters
en seismografen op Sumatra naar olie
zochten, en zo de weg effenden voor
Koninklijke Olie en Shell, beseften
het doorslaggevende belang van een
wetenschappelijk instrument. Ingenieur
Dijkhuis, die een eeuw later in een
Rotterdamse loods met een batterij
accu’s bolbliksems wilde opwekken,
was minder fortuinlijk, maar aan passie
geen gebrek.
Het aardige van het verleden is dat het
sporen nalaat in het heden. Geen land is
zo ingrijpend omgeploegd, geëxploreerd
en doorboord als het onze. Ging het
goed met de brandstofwinning, dan ging
het goed met Nederland. Het landschap
getuigt van die zoektocht. De strakke
polders van het Westland verwijzen naar
de turfwinning in de Gouden Eeuw,
de kassenbouw aldaar kon floreren
dankzij Gronings aardgas. Intussen is
de kweekreactor van Kalkar, symbool
van het maatschappelijke verzet tegen
kernenergie, omgebouwd tot pretpark
Wunderland: de lepelbaggermachine van
de 21ste eeuw.
Dirk van Delft
directeur Museum Boerhaave
nawOOrd
© j
asO
n h
aw
KEs
COLOfOn
Deze fotobijlage wordt u
aangeboden door Shell
Nederland en is mede mogelijk
gemaakt door Museum
Boerhaave en NRC Media.
De fotobijlage is een onderdeel
van het Energy Future
programma, dat draait om
onze toekomst op het gebied
van energie. Het programma
is een initiatief van Shell en
wil mensen met interesse in
onze huidige en toekomstige
energievoorziening inspireren,
betrekken en informeren.
Door dit samen met anderen
te doen, wil Shell helpen
helderheid te scheppen in
het energievraagstuk en
benadrukken dat we alle
oplossingen en besparingen
nodig hebben om aan de
toenemende vraag naar energie
te voldoen.
Naast deze fotobijlage
bestaat het Energy Future
programma uit de website
www.energyfuture.nl, de
informatieve film Energy Future,
de online tool Energy Mixer,
en de Energy Future Circles.
Dit is een serie conversaties
met experts en publiek op
verschillende locaties in
Nederland.
De foto’s in deze bijlage
zijn ook te zien in de foto-
expositie Energy Future. U
vindt meer informatie over deze
rondreizende outdoor expositie
op www.energyfuture.nl.
Initiatief
Shell Nederland
Concept
Brandbase
Edelman
Realisatie
Brandbase
Ontwerp & Redactie
x-publishers.com
Met medewerking van
Museum Boerhaave
EnErgy Future 46
EnErgyfuture.nl
© K
EVIn
CO
OLE
y