Endocitoza

Doc. dr. sc. Jasminka Omerovic

Transport kroz membranu

Unutarnji sastav stanice odrzava se: Pasivna difuzija -  najednostavniji mehanizam -  hidrofobne molekule difuzijom prelaze kroz fosfolipidni dvosloju - smjer je odreden relativnom koncentracijom Olaksana difuzija -  smjer odreden relativnom koncentracijom -  prelasku molekule posreduju transportne molekule (proteini nosaci, kanalni proteini) -  nije osiguravan vanjski izvor energije, prelazak preko membrane bez interakcije s hidrofobnom unutrasnjoscu

Glavne funkcije aktivnog transporta

  troši energiju (hidroliza ATP je izvor energije)!   kretanje čestica s mjesta niže koncentracije prema višoj (energetski nepovoljan smjer)   aktivno prenosi tvari/molekule na neko određeno mjesto u stanici   3 glavna tipa:

1.  proteinske pumpe, npr. Na/K – ATPaza (CF-recesivna geneticka bolest, mutacija) 1.  endocitoza 2.  egzocitoza

Endocitoza

 Selektivni unos makromolekula i čestica u stanice

 Uključuje nastajanje vezikule od dijela stanične membrane  

 Christian deDuve 1963. (NP  1974.)  

Endocitoza

FAGOCITOZA

PINOCITOZA

ENDOCITOZA POSREDOVANA RECEPTOROM

0.1-10 µM 50-100 µM 100-150 µM

-  bakterije, stanicni debriji -  produljivanje pseudopodija -  intrastanicna vezikula (fagosom) -  fagolizosom

Fagocitoza

1. VEZANJE/PREPOZNAVANJE

2. FORMIRANJE FAGOSOMA

3. STAPANJE S LIZOSOMOM

4. RAZGRADNJA I UKLANJANJE NERAZGRADIVOG MATERIJALA

Fagocitoza – koje stanice?

AMEBE  1)  MAKROFAZI  

2)  NEUTROFILI  

-­‐  DENDRITIČKE STANICE  

- PROFESIONALNI FAGOCITI:

Fagocitoza – funkcija?

  Obrana od mikroorganizama   Uklanjanje oštećenih stanica

  Uklanjanje ostarjelih stanica

•   Makrofazi slezene i jetre:

1011 starih krvnih stanica na dan

Pinocitoza   primarno – mehanizam za unos izvanstanične tekućine i manjih molekula  

  neselektivno odabiranje materijala za unos  

Endocitoza posredovana receptorom

= klatrinom posredovana endocitoza

- Selektivno uzimanje specificnih makromolekula

Endocitoza posredovana receptorom

SELEKTIVNA!!!

-  vezikule oblozene KLATRINOM - imaju kosarastu strukturu -  DINAMIN (GTP vezujuci protein) slaze se u prsten oko vrata dovodeci do oslobadanja vezikula u unutrasnjost stanice -  primjeri: EGF receptor, LDL receptor)

FAZE:Endocitoza posredovana receptorom

1.  Interakcija receptora 2.  Umrežavanje receptora 3.  Regrutacija klatrina 4.  Stvaranje obruča od dinamina 5.  Odvajanje obložene vezikule od membrane 6.  Odvajanje klatrina 7.  Stapanje s lizosomom i razgradnja Ili 8. transport vezikule unutar stanice

LDL - unos kolesterola LDL = lipoprotein male gustoće (engl. Low

Density Lipoprotein)

Endocitoza neovisna o klatrinu

KALVEOLIN

Endocitoza

Endocitoza - sortiranje

RANI ENDOSOM

KASNI ENDOSOM

LIZOSOM

Terapijski pristup tumorima ovisnima o EGFR i ERBB2 signalu

58 tirozin kinaznih receptora (RTKs)

Osnovni signalni putevi ErbB homo-, and hetero- dimera

Ras/MAPK i Pi3K/Akt signalni putevi