Yenilikçi aydınlatma teknolojileri çok hızlı bir şekilde hayatımıza girmiş ve bir çok yerde bilinçsizce kullanılmıştır. Şu bir gerçektir ki; aydınlatma doğru tasarlanmadığında yarardan çok zarar getirir. Bu kitabın amacı, toplum genelinde aydınlatma konusunda bilincin oluşmasını sağlamak ve bu sayede yanlış uygulamaların önüne geçebilmektir.

Bu kitap mühendis, mimar ve uygulayıcılar için aydınlatma projelerinde danışabilecekleri bir kaynak olarak hazırlanmıştır.

Mekânlara göre aydınlatma gereksinimlerini ve dikkat edilmesi gerekenleri teknik bir dille Mekânlara göre aydınlatma gereksinimlerini ve dikkat edilmesi gerekenleri teknik bir dille değil, herkesin anlayabileceği şekilde anlatmaktadır. Son kullanıcı da bu kitap sayesinde, aydınlatma ihtiyaçlarını tanımlayabilir, yanlış uygulamalardan kendini koruyabilir.

Depo Aydınlatması Nasıl Yapılır?Gıda Üretim Tesislerinde Aydınlatma Nasıl Yapılır?Hastane Aydınlatması Nasıl Yapılır?Kuaför Salonlarında Aydınlatma Nasıl Yapılır?ÇiçekçiÇiçekçi Aydınlatması Nasıl Yapılır?Kütüphane Aydınlatması Nasıl Yapılır?Akaryakıt İstasyonu Aydınlatması Nasıl Yapılır?Kuyumcu Aydınlatması Nasıl Yapılır?Diş Kliniği Aydınlatması Nasıl Yapılır?Bisiklet Yolu Aydınlatması Nasıl Yapılır?Salon Aydınlatması Nasıl Yapılır?YYatak Odası Aydınlatması Nasıl Yapılır?Açık Otopark Aydınlatması Nasıl Yapılır?Kafe ve Restoran Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Tümü ve daha fazla sorunun cevabı bu kitapta sizleri bekliyor.

Atılım Üniversitesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği bölümünden 2013 yılın-da mezun olmuş, o tarihten itibaren aydınlatma sektöründe; devlet destekli projelerin yönetimi ve ürün geliştirme faaliyetlerinin yürütülmesinde görev almıştır. Yılmaz, on yılı aşkın internet tecrübesini, sektör deneyimiyle birleştirip, yüzlerce firmanın üye olarak destek verdiği, Türkiye'nin en büyük Avrupa'nın dördüncü büyük sektör medya organizasyonu; Aydınlatma Portalı'nı (www.aydinlatma.org) kurmuştur.

Emre Yılmaz

www.aydinlatma.orginfo@aydinlatma.org

AYDINLATMA UYGULAMALARI

İç Mekân, Dış Mekân ve Özel

Aydınlatma Uygulamaları

__________

Emre Yılmaz

Aydınlatma Uygulamaları Emre Yılmaz - Aydınlatma Portalı Copyright © 2018 - Tüm hakları saklıdır. Bu kitap içerisinde çeşitli mekânların aydınlatılması için tavsiye niteliğinde bilgiler yer almaktadır. Uygulama aşamasında, ilgili standartlar incelenerek, güncel gereklilikler göz önünde bulundurulmalıdır. Bu kitabın hiçbir kısmı, yazarın yazılı izni olmaksızın herhangi bir biçimde veya herhangi bir yolla çoğaltılamaz veya dağıtılamaz. Kaynak göstermek koşuluyla alıntı yapılabilir. Eylül 2018, Ankara (1. Baskı) Baskı: Özel Ofset Matbaa Ltd. Şti. Matbaacılar Sanayi Sitesi 1514. Sokak No: 6 Ostim/Ankara Telefon: 0312 395 06 08 Sertifika No: 40365 Baskı Sponsoru: Asya Trafik A.Ş. Kapak Fotoğrafı: Crea If Fotoğraf ve Reklam Ajansı ISBN (978-605-81266-0-2) Aydınlatma Portalı (www.aydinlatma.org) Dodurga Mah. Kaan Cad. 1/5A Çayyolu Çankaya/Ankara Telefon: 0312 239 40 27 E-posta: info@aydinlatma.org

İçindekiler

Önsöz ............................................................................. 1

Yazar ............................................................................... 2

İç Mekân Aydınlatma Uygulamaları ............................. 4 Banyo ve Tuvaletlerde Aydınlatma Nasıl Yapılır? ............ 5

Bebek Odası Aydınlatması Nasıl Yapılır? ........................ 7

Kafe ve Restoran Aydınlatması Nasıl Yapılır? ................. 9

Çiçekçi Aydınlatması Nasıl Yapılır? ............................... 11

Depo Aydınlatması Nasıl Yapılır? .................................. 13

Diş Kliniği Aydınlatması Nasıl Yapılır? ........................... 15

Ev Ofis Aydınlatması Nasıl Yapılır? ............................... 17

Gıda Üretim Tesislerinde Aydınlatma Nasıl Yapılır? ...... 19

Hastane Aydınlatması Nasıl Yapılır? .............................. 21

Kamu Tören Salonu ve Kürsü Aydınlatması

Nasıl Yapılır? ................................................................. 23

Kapalı Otopark Aydınlatması Nasıl Yapılır? ................... 26

Kapalı Tenis Kortlarında Aydınlatma Nasıl Yapılır? ........ 27

Koridor Aydınlatması Nasıl Yapılır? ............................... 29

Kreş Aydınlatması Nasıl Yapılır? ................................... 31

Kuaför Salonlarında Aydınlatma Nasıl Yapılır? .............. 33

Kuyumcu Aydınlatması Nasıl Yapılır? ............................ 35

Kütüphane Aydınlatması Nasıl Yapılır? .......................... 37

Mağaza Aydınlatması Nasıl Yapılır? .............................. 39

Market Aydınlatması Nasıl Yapılır? ................................ 42

Merdivenlerde Aydınlatma Nasıl Yapılır? ....................... 44

Mutfak Aydınlatması Nasıl Yapılır? ................................ 46

Ofis Aydınlatması Nasıl Yapılır? .................................... 48

Okul ve Sınıflarda Aydınlatma Nasıl Yapılır? ................. 50

Otel Odası Aydınlatması Nasıl Yapılır? .......................... 52

Salon Aydınlatması Nasıl Yapılır? .................................. 54

Spor Salonu (Fitness Merkezi) Aydınlatması

Nasıl Yapılır? ................................................................. 56

Toplantı ve Konferans Salonlarında Aydınlatma

Nasıl Yapılır? ................................................................. 59

Yatak Odalarında Aydınlatma Nasıl Yapılır? .................. 61

Yemek Odası Aydınlatması Nasıl Yapılır? ..................... 63

Yüzme Havuzlarında Aydınlatma Nasıl Yapılır? ............. 65

Dış Mekân Aydınlatma Uygulamaları ........................... 68 Açık Otopark Aydınlatması Nasıl Yapılır? ...................... 69

Akaryakıt İstasyonu Aydınlatması Nasıl Yapılır? ............ 70

Bisiklet Yolu Aydınlatması Nasıl Yapılır?........................ 72

Cephe Aydınlatması Nasıl Yapılır? ................................ 74

Halı Saha Aydınlatması Nasıl Yapılır? ........................... 76

Kavşak Aydınlatması Nasıl Yapılır? ............................... 78

Park ve Bahçe Aydınlatması Nasıl Yapılır? .................... 80

Üst Geçit Aydınlatması Nasıl Yapılır? ............................ 82

Yol Aydınlatması Nasıl Yapılır? ...................................... 84

Özel Aydınlatma Uygulamaları .................................... 88 Akvaryum Aydınlatması Nasıl Yapılır? ........................... 89

Asansör Aydınlatması Nasıl Yapılır? .............................. 91

Oto Yıkama Aydınlatması Nasıl Yapılır? ........................ 93

Tünel Aydınlatması Nasıl Yapılır? .................................. 95

1

Önsöz

Aydınlatma, bazen bir ihtiyacı karşılamak için bazen de dekoratif amaçlar doğrultusunda yapılır. Aydınlatma, her iki uygulamada da, doğru tasarlanmadığında yarardan çok zarar getirebilir.

Günün büyük bir çoğunluğunu geçirdiğimiz, ev ve

işyerlerinde kötü aydınlatma, konfor kaybına yol açar, güvenlik sorunlarını ortaya çıkarır ve ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.

Aydınlatma sorunları genellikle, şuraya bir armatür daha

takalım, şu lambayı büyütelim şeklinde çözülmeye çalışılmaktadır. Ancak iyi aydınlatma, fazla aydınlatma demek değildir. Aydınlatılacak alanda, kullanım amacı göz önünde bulundurularak, bu ihtiyaca en iyi şekilde cevap verecek ürün, doğru planlamayla yerleştirilmelidir.

Bu kitabın amacı, toplum genelinde aydınlatma konusunda

bilincin oluşmasını sağlamak ve bu sayede yanlış uygulamaların önüne geçebilmektir.

Bu kitabın hazırlık aşamasında yanımda olan çok değerli

ailem ve tüm dostlarıma teşekkür ederim. Kitabın kapak fotoğrafı için İdris Ekinci’ye, ilk baskıyı sizlere ulaştırabilmemiz için destek olan Asya Trafik A.Ş. ailesine ve Mehmet Akif Çelik’e çok teşekkür ederim.

Emre Yılmaz

Eylül 2018, Ankara

2

Yazar

Emre Yılmaz, 1990 yılında Trabzon'da dünyaya gelmiştir. Lise öğrenimini Trabzon'da Tevfik Serdar Anadolu Lisesi'nde görmüştür. 2005 yılında kodlamaya başlamış, 2006 yılı itibariyle internet dünyasında iz bırakan işlere imza atmaya başlamıştır. Çeşitli kodlar yazmış, bu kodları internet üzerinde yayınlamıştır. 2006 yılında, daha 16 yaşındayken, lise öğrenimini gördüğü sırada "www.canlitvradyo.com" adında televizyon ve radyo yayınlarını internete taşıyan bir platform kurmuş binlerce ziyaretçiye ulaşmıştır. 2007 yılında ise Türkiye'nin ilk dizi sitesini olan "www.canlidizi.com" internet sitesini kurmuştur. Kısa bir süre içerisinde yüz binlerce ziyaretçiye ulaşmıştır.

Üniversite sınavları yaklaşınca her iki internet sitesini de

satmış, öğrenim hayatına odaklamıştır. Emre Yılmaz, 2008 yılında üniversite öğrenimi için Ankara'ya gelmiş, Atılım Üniversitesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği'nde İngilizce hazırlık dâhil 5 yıllık verimli bir dönem geçirmiş, iyi bir ortalamayla mezun olmuştur.

Emre Yılmaz, mezun olduğu yıl, 2013'te yine Ankara'da Asya

Trafik A.Ş. bünyesinde Ar-Ge Mühendisi olarak işe başlamış, kısa bir süre sonra Proje Yöneticisi olarak atanmıştır. Bu firmada devlet destekli (KOSGEB, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansı) projelerin yönetimi ve Luxtra LED Aydınlatma markasının altında ürün geliştirme faaliyetlerinin yürütülmesinde görev almaktadır.

İşe girdiği ilk yıl, 2013'te, LED'li Trafik Tescil Plakası isimli

projeyle LED ve LED Aydınlatma Proje Yarışması'nda birincilik

3

ödülü almıştır. 2014 yılında ise, Akaryakıt İstasyonu Aydınlatma Tasarımı projesiyle, Almanya merkezli DIAL tarafından düzenlenen yarışmada ülkemizi temsil etmiş, birinci olmuş, DIALux evo Featured Project Winner ödülünü kazanmıştır.

Yüksek lisans için 2015 yılında başvuru yapmış, Gazi

Üniversitesi, Endüstriyel Tasarım Mühendisliği bölümüne yerleşmiştir.

Dijital dünyadaki tecrübesini, aydınlatma sektöründeki bilgi

birikimiyle birleştirmeyi hedefleyen Yılmaz, 2016 yılında Aydınlatma Portalı'nı "www.aydinlatma.gen.tr" adresi üzerinden yayına almıştır. İnternet sitesi, kısa bir süre içerisinde binlerce ziyaretçiye ulaşmış, yüzlerce firma kurumsal üye olarak bu topluluğa destek vermiştir. 2018 yılında, "www.aydinlatma.org" adresini satın almış, internet sitesini bu adres üzerine taşımıştır. Bu değişiklik sonrasında Aydınlatma Portalı, Türkiye'nin en büyük, Avrupa'nın dördüncü büyük sektör portalı haline gelmiştir.

Aydınlatma Portalı, yurtiçi ve yurtdışı fuarlara katılarak, üye

firmalarını en iyi şekilde tanıtmaya gayret göstermektedir. Tüm firmalara eşit mesafede, yayın hayatına devam etmektedir. Emre Yılmaz, Aydınlatma Portalı Başkanı olarak, yüksek sorumluluk bilinciyle, görevini en iyi şekilde yürütmektedir.

4

İç Mekân Aydınlatma

Uygulamaları

Bu bölümde konutlarda ve ticari alanlarda iç mekânların aydınlatmaları hakkında detaylı

açıklamalar yer almaktadır.

5

Banyo ve Tuvaletlerde Aydınlatma Nasıl Yapılır?

Evlerimizde banyo ve tuvaletler sıkça vakit geçirdiğimiz yerler değildir. Ancak bu alanlarda aydınlatma evin diğer bölümlerinden daha az önemli görülmemelidir. Her alanın aydınlatılmasının kendine göre bir önemi ve bazı gereklilikleri vardır. Banyo aydınlatmasında nelere dikkat edilmelidir gelin birlikte bakalım.

Özellikle banyolar nemli ve ıslak alanlardır. Bu yüzden

aydınlatmada kullanılacak ürünler yüksek derecede IP korumalı olmalıdır. Aydınlatma armatürlerinin IP44 veya daha yüksek derecede korumaya sahip olması önerilir. Buna ek olarak kullanılacak aydınlatma elemanı metal ise paslanmaya dayanıklı malzemeden imal edilmiş olmalıdır.

Banyolar için 150 lüks aydınlatma seviyesi yeterli görülürken,

tuvaletler için ise 100 lüks önerilmektedir. Banyo ve tuvaletlerde kısa süreli bulunduğumuzdan,

aydınlatma elemanlarına ışığın tam parlaklığına ulaşması için yeterli süreyi tanımayız. LED aydınlatma armatürleri veya LED lamba ile donatılmış aydınlatma elemanları anında %100 parlaklıkta ışık verdiğinden bu alanlar için iyi bir seçenektir.

Banyoda en az iki adet aydınlatma armatürü kullanılması

tavsiye edilir. Banyoda ayna etrafında hassas işler yapıldığından kusursuz bir aydınlatma gereklidir. Ayna etrafından görev aydınlatmalarıyla genel aydınlatmaya ek bir aydınlatma yapılabilir.

6

Özellikle yaşlı bireylerin konakladığı evlerde banyo ve tuvaletlerde gece aydınlatması da unutulmamalıdır. Banyo ve tuvaletler kullanılmadığı zamanlarda mevcut aydınlatma seviyelerini %20'ye indirerek gece boyunca aydınlatmayı sürdürmek, güvenliğin arttırılmasına yardımcı olacaktır.

7

Bebek Odası Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Bebek odalarında tüm eşyalar özenle seçilir ancak aydınlatma genellikle ihmal edilen konular arasındadır. Bebeğinizin sağlığı öncelik verdiğiniz konular arasındaysa aydınlatmayı da aynı öncelikte değerlendirmelisiniz.

Bebeklerin ve küçük yaştaki çocukların gözleri oldukça

hassastır. Bu sebeple gözlerine zarar vermeyecek yumuşak ışık kaynakları tercih edilmelidir. Yumuşatılmış ışık kısmen daha homojen bir aydınlatma sunar, fazla karanlık ve fazla parlak noktaların oluşmasını önler.

Açıktaki ampullerden ve spot ışıklardan kaçınmak gereklidir.

Bu kaynaklardan yayılan parlak ışık bebeğinizi rahatsız edebilir hatta sağlığını tehdit edebilir. Bunun yerine ışık kaynağını gizleyecek, ışığın daha yumuşak şekilde yayılmasına yardımcı olacak avize, lambader ve aplikleri kullanabilirsiniz.

Bebek odasında aydınlatmaların kontrol edilmesi,

gerektiğinde parlaklığının azaltılıp artırılabilmesi de önemlidir. Gecenin bir vakti bebeğinizi kontrol etmek istediğinizde, ışıkların tam parlaklıkta açılması, onu rahatsız edebilir ve uykusundan uyandırabilir. Ancak parlaklık kontrolü sizin elinizde olursa ışığı yüzde 20 seviyesinde açar, bebeğinizi onu rahatsız etmeden kontrol edebilirsiniz. Düşük seviyede aydınlatma ile bebeğinizin uykusunu kaçırmadan onu besleyebilir veya bezini değiştirebilirsiniz.

8

Evin her alanında olduğu gibi bebek odalarında da sıcak beyaz (sarı) renkte aydınlatmaların kullanılması önerilmektedir.

Flicker, yani ışıktaki titreşimler, yetişkinlerin bile sağlığını

tehdit etmektedir. Bu yüzden bebek odasında minimum titreşim yaratan veya hiç titreşmeyen bir ışık kaynağı seçmeye özen gösteriniz. Işıktaki titreşimi basitçe cep telefonu kamerasıyla test edebilirsiniz. Işıktaki titreşim ekranda belirli hızda hareket eden siyah çizgilerle fark edilebilir.

9

Kafe ve Restoran Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Restoran aydınlatması, genel iç tasarımın önemli bir parçasıdır. Kafe ve restoranların mimari planlamaları yapılırken aydınlatma da bu plan içerisinde dâhil edilmelidir. Kafe ve restoranda atmosfer, yemek ve servis kadar önemlidir. Aydınlatma sayesinde müşteri üzerinde iyi bir etki yaratıp, müşterilerinizin sizi tekrar ziyaret etmesini sağlayabilirsiniz.

Kafe, bar ve restoranlarda yemek yenilen bölümde genel

konsepte bağlı olarak 50-200 lüks aralığında aydınlatma seviyeleri önerilmektedir. Restoranın diğer alanlarında ise; girişte 100 lüks, gıda depolama bölümünde 150 lüks, yıkama bölümünde 300 lüks, pişirme bölümünde ise 500 lüks aydınlatma seviyesi gereklidir.

Restoranlarda dört aydınlatma tekniği uygulanmaktadır;

ortam aydınlatması, vurgu aydınlatması, dekoratif aydınlatma ve doğal aydınlatma.

Ortam aydınlatması, bir kafe veya restoranda en önemli

unsurdur. Eşit aralıklarla belirli bir düzende yerleştirilmiş aydınlatma elemanları, homojen bir aydınlatma sağlayacaktır. Genel aydınlatmanın iyi olması müşterileriniz üzerinde daha misafirperver bir izlenim yaratacaktır.

Vurgu aydınlatması ise, restoran içerisinde dikkat çekmek

istediğiniz bölümleri vurgulamak için kullanılabilir. Bu tür aydınlatmalar ile restoran içerisindeki dekorlara, bitkilere, masalara veya ürünlerinize dikkat çekebilirsiniz.

10

Dekoratif aydınlatma ise, tasarımınızı tamamlamak için kullanılan ışıklı aksesuarlardır. Dekoratif aydınlatma, klasik aydınlatmalarla yapılabileceği gibi modern aydınlatmalar ve özel aydınlatma teknikleri ile de oluşturulabilir.

Ortam aydınlatması, vurgu aydınlatması ve dekoratif

aydınlatma restoranın aydınlatılması için gerekli tüm yapay ışıkları içeriyor. Ancak unutulmaması gereken bir şey daha var o da doğal ışık, yani gün ışığı. Güneş ışığı pencereler yardımıyla içeri alınmalı, bu sayede gündüz daha konforlu bir aydınlatma sağlanacağı gibi enerji tasarrufu da yapılmış olur.

Kafe ve restoranların aydınlatılmasında genel olarak sarkıtlar,

avizeler, aplikler, spot ışıklar, lineer aydınlatmalar ve LED filament lambalar kullanılmaktadır.

Restoranlarda kullanılan elektrik enerjisinin yaklaşık yüzde

10-15‘lik kısmı aydınlatmadan kaynaklanıyor. Bu yüzden, kafe ve restoranlarda enerji tasarrufu gerekliliği öne çıkıyor. Enerji tasarrufu için de gün ışığından azami ölçüde faydalanılmalı, restoran genelinde enerji verimli ışık kaynakları tercih edilmelidir.

11

Çiçekçi Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Kimi zaman güzel bir günü kutlamak, kimi zaman da kırgınlıkları sona erdirmek, gönül almak için çiçekçilerin yolunu tutarız. Sevgimizi göstermek için çiçekler iyi bir araçtır. Çiçekleri en iyi şekilde göstermek için de aydınlatma iyi bir araçtır.

Rengârenk çiçekler arasında seçim yapmak genellikle zordur.

Her rengin de kendine göre bir anlamı vardır. Çiçeklerde renk bu kadar önemli bir meseleyken, çiçekçide bu renkleri gerçeğe yakın bir şekilde görmenin de önemli olduğu açıktır. İşte bu noktada aydınlatma konusundaki ihtiyaç net bir şekilde ortaya çıkmaktadır.

CRI, yani renksel geriverim indeksi, objelerin ışık altında

gerçek renklerine ne kadar yakın göründüğünü temsil eder. Bu sayı 100'e ne kadar yakınsa, ışık altındaki objeler gerçek renklerine o kadar daha yakın görünür. CRI değeri düşük olan aydınlatma armatürleri kullanılırsa, müşteriler renk algılama problemleri yaşayabilir ve bu durum satın alma kararlarını etkileyebilir.

Çiçekçilerde CRI değeri 90 ve üzerinde olan aydınlatma

armatürlerinin kullanılması önerilmektedir. Doğal ışığı en iyi taklit eden 2700K renk sıcaklığına sahip

akkor lambalar olsa da; bazı çalışmalar ve kullanıcı deneyimleri, bu tür alanlarda 6500K yani soğuk beyaz renkte aydınlatmaların kullanımının faydalı olduğunu göstermektedir.

12

Aydınlatma seviyesi de tıpkı diğer tüm mağazalarda olduğu

gibi konsepte bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bu değişiklik 300 lüks'ten 1000 lüks'e kadar geniş bir aralıktadır. Bu noktada projeye özgü çalışma yapılması gereklidir.

Geleneksel aydınlatmalar, çiçekçide yaz aylarında ortam

ısısının yükselmesine sebep olabilir. Bu da çiçeklerin ömrünü olumsuz etkileyeceğinden, nispeten ısı problemini ortadan kaldıran LED aydınlatmaların kullanılması faydalı olacaktır.

13

Depo Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Depolarda iyi aydınlatma, sevkiyatı hızlandırır, depolardaki ürünleri ayırt etmeyi kolaylaştırır ve iş kazalarını önlemeye yardımcı olur. Peki, iyi bir depo aydınlatması nasıl yapılır?

Depolar genellikle doğal ışıktan mahrum alanlardır ve

içerisinde yüksek raflar, dar koridorlar barındır. Bu yüzden dar ışık açısına sahip özel tasarlanmış aydınlatma armatürleri kullanılmalıdır.

Depolarda genel itibariyle 100 lüks aydınlatma seviyesi

yeterli görülse de, deponun kullanım şekli ve alanına göre ihtiyaç değişmektedir. Mesela, küçük ürünlerin depolandığı alanlarda ürünlerinin tanınmasını sağlamak için 200 lüks aydınlatma seviyesine ihtiyaç duyulabilir. Soğuk depolarda ise sıradan depoların biraz daha üstünde aydınlatma ihtiyacı doğmaktadır. Bu tür alanlarda 300 lüks aydınlatma seviyesi önerilmektedir.

Depolarda alan genelinin aydınlatılmasının yanında, rafların

aydınlatılması da oldukça önemlidir. Bu sayede raflara ürünler forklift yardımıyla kolayca yerleştirilebilir ve daha sonra ihtiyaç olduğunda hızlıca bulunabilir.

Dikey aydınlatma, yani depodaki rafların aydınlatılması için

ise minimum 50 lüks aydınlatma seviyesine ihtiyaç duyulur. Depoda aydınlatmaların yarattığı kamaşma, forklift sürücüsü

ve depo çalışanları için rahatsız edici olabilir. Sonucunda iş kazaları ve ciddi yaralanmalar meydana gelebilir. Bu yüzden

14

aydınlatmalardan kaynaklı kamaşmaların minimize edilmesi önemlidir.

Depoların aydınlatılmasında tavan yüksekliğine bağlı olarak

High-bay veya Low-bay aydınlatma armatürleri kullanılır. Endüstriyel tesislerde kullanılması için tasarlanmış bu aydınlatma armatürleri, tıpkı bir dış aydınlatma armatürü gibi suya, toza ve neme karşı dayanıklı yapıdadır.

Depolarda LED aydınlatma kullanımı lamba kontrolü ve

değişimi gibi zahmetli periyodik işleri ortadan kaldırır. LED aydınlatma depodaki ürünlerin gerçek renklerine daha yakın görünmesini sağlar, daha az ısı yayar ve geleneksel aydınlatma sistemlerine göre yüzde 80'e varan enerji tasarrufu sağlar.

Aydınlatma maliyeti yalnızca enerji maliyetleriyle sınırlı

değildir, işletme ve bakım maliyeti de önemli bir unsur olarak değerlendirilmelidir. Aydınlatma seçimi yaparken, sistemin ömrü boyunca toplam maliyetleri göz önünde bulundurulmalıdır.

Depolar genellikle çok geniş alanlardır ve bu alanın tamamı

her an aktif olarak kullanılmaz. Bu yüzden hareket algılama sensörlerinin ve akıllı aydınlatma sistemlerinin kullanılması, aydınlatmanın bölgesel olarak ihtiyaç anında devreye girmesini sağlar. Bu sayede gereksiz aydınlatmalardan kaçınılmış olur ve enerji tasarrufu oranı artırılır.

15

Diş Kliniği Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Aydınlatma, davetkâr bir ortam oluşturmak için iyi bir araçtır. Diş kliniğinde aydınlatma, diş hekiminin iyi görme koşullarını sağlamalı bunun yanında hastaya kendini rahat hissettirmelidir.

Bir diş hekimine yolu düşen hasta tedaviden korkabilir, gergin

olabilir. Hastayı rahatlatmak, güven duygusunu geliştirmek ve sakinleştirmek için ışık en iyi şekilde kullanılmalıdır.

Ulusal ve uluslararası standartlar diş kliniklerinde optimum

aydınlatma için faydalı öneriler getirmektedir. EN 12464, çalışma yerlerinin aydınlatılmasıyla ilgili tanımları net bir şekilde yapmaktadır.

Diş kliniğinde genelinde 500 lüks aydınlatma seviyesi,

muayene ve tedavi odasında 1000 lüks, operasyon sandalyesinde ise 10000 lüks aydınlatma seviyesi önerilmektedir.

Bu alanlarda genellikle beyaz, 3500K-4500K renk

sıcaklığında ışık kaynakları kullanılmaktadır. Renksel geriverim indeksinin 90'dan büyük olması önerilmektedir.

Diş kliniğinde aydınlatma, ortam aydınlatması ve görev

aydınlatması olarak iki kategoriye ayrılabilir. Operasyon ışığı da görev aydınlatması içerisinde değerlendirilir.

Genel aydınlatma, klasik şekilde tavana gömme armatürlerin

uygun sayıda yerleştirilmesiyle sağlanabilir. Buna ek olarak, koridor ve bekleme salonlarında tavana gömme spot ışıklarla farklı bir aydınlatma etkisi yaratabilir.

16

Bu alanlarda aydınlatmanın homojen olması da son derece

önemlidir, çok aydınlık ve çok karanlık bölgelerin oluşması hastaları rahatsız edebilir. Bu yüzden yönlendirilmiş ışık yerine daha yumuşak ışık dağılımı sağlayan aydınlatma elemanlarının kullanılması tavsiye edilir.

Operasyon ışığı ise temel olarak yüksek ışık şiddetinde

olmalı, ışık şiddeti farklı seviyelerde ayarlanmalı, yüksek renksel geriverim indeksine sahip olmalı, her açıda hareket edebilir yapıda olmalı, hastayı veya doktoru rahatsız edecek derecede ısı yaymamalıdır.

17

Ev Ofis Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Dijital dünyaya doğru hızlı geçiş bizleri ev ile iş ortamını bir araya getiren mimari konsept ev ofis (home office) ile tanıştırdı. Artık, işimizin büyük bir kısmını bilgisayar başında hallediyoruz ve sadece bilgisayar kullanmak için her gün kilometrelerce yol kat etmek gerekmiyor. İnsanlar, ev ofis kurarken genellikle, masa, sandalye, bilgisayar gibi şeylere odaklanır. Aydınlatma ise ihmal edilen konular arasındadır. Yetersiz, aşırı ya da hatalı aydınlatma, göz yorgunluğu ve baş ağrısına neden olarak performans kaybı yaşanmasına sebep olabilir.

Ev ortamında verimli bir çalışma için optimum aydınlatma

koşullarının sağlanması gereklidir. İyi aydınlatma, çalışma, bilgisayarda çalışma, okuma, yazma, dosyalama gibi işlerin daha kolay yapılmasını sağlar.

Ofis için ayrılmış yerlerde, çok sıcak (sarıya yakın) ışıkların

kullanılmasından kaçınılmalıdır. Çünkü sarı ışık dinlendirici bir etki yaratacak, bu da akşam saatlerinde uyku halinin ortaya çıkmasına sebep olacaktır. Nispeten daha soğuk renklerde, 4000K civarında, aydınlatma yapılması farkındalığı artırarak, daha verimli çalışma koşullarının oluşmasına yardımcı olacaktır.

Genel aydınlatma için 200 lüks aydınlatmanın yeterli olacağı

söylenebilir. Ancak, çalışma alanı, masa üzerinde yeterli aydınlatma koşullarının oluşturulması gereklidir. Tavana yerleştirilen merkezi ışık kaynağına ek olarak masa lambasıyla çalışma alanına daha fazla ışık sağlanabilir. Bu türde aydınlatmaya görev aydınlatması adı verilir.

18

Görev aydınlatmasının yapılacak işlere bağlı olarak 500 lüks seviyesine kadar ulaşabilmesi gereklidir. Masa lambasının ayarlanabilir kollu yapıda olması, farklı ihtiyaçlar için özelleştirilebilir olmasını sağlayacaktır. Masa lambası, kamaşma ve gölge yaratmayacak şekilde konumlandırılmalıdır.

Ev ofis aydınlatması için avize, sarkıt, panel, spot, masa

lambası, ayaklı lamba gibi aydınlatma elemanları kullanılır. Ev ofiste kısma anahtarları ve kısılabilir ışıkların

kullanılması, gün içerisinde aydınlatma seviyelerinin değiştirilerek, gün boyunca ideal aydınlatmanın korunmasına imkân tanıyacaktır.

Tüm bunlara ek olarak; ofis duvarlarında yer alan eserler, spot

ışıklar yardımıyla aydınlatılabilir. Duvarların, mobilyaların üzerinde yer alan girinti ve çıkıntılar ise LED şeritleri ile dekoratif olarak aydınlatılabilir. İyi yerleştirilmiş dekoratif aydınlatmalar ve vurgu aydınlatmaları, odanın genel havasına katkıda bulunur.

19

Gıda Üretim Tesislerinde Aydınlatma Nasıl Yapılır?

Gıda üretimi hassas bir iştir, bu üretimin yapıldığı tesislerdeki aydınlatma da aynı hassasiyette değerlendirilmelidir. Üretim tesisinde meydana gelen bir aydınlatma arızası, üretimi kesintiye uğratarak çok pahalıya mal olabilir. Daha da ötesinde, insanların sağlığını tehdit edecek bir probleme yol açabilir.

Gıda üretim tesislerinde kullanılacak aydınlatma armatürleri,

güvenli, enerji verimli ve uzun ömürlü olmalıdır. Buna ek olarak gıda üretimiyle ilgili güvenlik standartlarını karşılamalı, suya, toza ve neme karşı dayanıklı olmalıdır.

Aydınlatma armatürünün sağlam bir yapıda olması, darbelere

karşı dayanıklılığı da son derece önemlidir. Çünkü armatüre ait parçalar, kırılan camlar yiyeceklerin içine düşerse ve bu durum fark edilmezse ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.

Gıda üretim tesisi genelinde 600-700 lüks aydınlatma seviyesi

istenmektedir. Üretim tesisinde farklı alanlarda farklı aydınlatma ihtiyaçları

söz konusudur. Ürünlerin gözle muayene edildiği alanlarda 1200 lüks, paketleme bölümünde 800 lüks, bakım, onarım bölümünde 800 lüks, idari bürolarda 500 lüks, soyunma odalarında 400 lüks, malzeme deposunda 300 lüks aydınlatma seviyesi yeterli görülmektedir.

Gıda üretim tesislerinde bu aydınlatma seviyelerinin

yakalanması için yüksek tavan aydınlatma armatürleri, etanj

20

armatürler, lineer endüstriyel aydınlatmalar ve LED paneller kullanılmaktadır.

21

Hastane Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Hastanelerde her bir bölüm ayrı kullanım amacına sahip olduğundan, farklı aydınlatma gereksinimlerine ihtiyaç duyar. Bu yüzden hastanelerde aydınlatma, aydınlatma tasarımcıları, mimarlar ve mühendisler için karmaşık bir hal almaktadır.

Hastanelerde aydınlatma, bazen yalnızca yapay

aydınlatmalarla sağlanırken, bazen de yapay aydınlatmanın, doğal aydınlatmayla (güneş ışığı) kombinasyonu şeklinde sağlanır.

Işığın kalitesi, sağlık üzerinde önemli etkilere sahiptir. İyi

aydınlatılmış bir hastane, hastanın iyileşme sürecine katkı sağlayabilir. Aydınlatma hasta, hasta yakınları ve çalışanların üzerinde doğrudan etkilere sahiptir.

Enerji tüketimi de önemlidir ancak sağlık tesislerinde enerji

tüketiminden önce gerekli aydınlatma koşullarının sağlanması ve bunu yaparken hastaların konforunu olumsuz etkilememesi öncelikli olarak değerlendirilmelidir.

Bu noktada kamaşma önemli bir unsur olarak öne

çıkmaktadır. Çünkü hastalar uzunca bir süre hareketsiz olarak istirahat etmekte, bu süre zarfında ışığa maruz kalmaktadır. Hastanın gözünde parlayan bir ışık, onu rahatsız edebilir, bu rahatsızlıkta sağlık problemlerini ortaya çıkarabilir.

Işıktaki titreşimlerin yani flicker etkisinin de minimize

edilmesi oldukça önemlidir. Pek çok araştırma flicker etkisinin baş ağrısı, göz yorgunluğu gibi sağlık problemlerine yol açtığını

22

göstermiştir. Bu yüzden hastanelerde flicker-free aydınlatmaların kullanılması yerinde bir tercih olacaktır.

Hastanenin çeşitli alanlarında, çeşitli kullanım amacına göre

100 lüks'ten 100000 lüks'e kadar aydınlatma gereksinimleri bulunmaktadır.

Genel amaçlı kullanılan odalarda 200 lüks, resepsiyon ve

bekleme odalarında 150 lüks, merdiven ve koridorlarda 100 lüks, personel odasında 300 lüks, müşahede alanında 100 lüks, genel muayene alanlarında 500 lüks, göz ve kulak muayenesi alanlarında 300 lüks, tarama odaları ve doğumhanelerde 300 lüks, genel tedavi odalarında 500 lüks, ameliyathanelerde 1000 lüks, yoğun bakım ünitesinde 100 lüks, laboratuvar ve eczanelerde 500 lüks, sterilizasyon ve dezenfeksiyon odalarında 300 lüks otopsi odalarında ve morglarda ise 500 lüks aydınlatma seviyesi önerilmektedir.

İlgili standartta bu alanlar için kamaşma sınırlama katsayısı

UGRL 19 ve 22 olarak verilmiştir. Renksel geriverim indeksi CRI'ın ise, bazı alanlarda 80'den bazı alanlarda 90'dan büyük olması istenmektedir.

EN12464-1 kodlu uluslararası standart hastaneler ve sağlık

binalarının aydınlatılması için gerekli tüm bilgileri içermektedir. Bir oda içerisinde bile farklı bölümlerde, farklı kullanımlar için farklı aydınlatma ihtiyacı bulunmaktadır. Bu sebeple tasarım aşamasında bu standardın detaylı olarak incelenmesi, her alanın kendine göre gerekliliklerinin sağlanması önemlidir.

23

Kamu Tören Salonu ve Kürsü Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Aydınlatma sadece görme eylemini yerine getirmek için yapılmaz. İyi aydınlatma da sadece fazla ışık demek değildir. Aydınlatma teknikleri geliştikçe, aydınlatma bir gereklilik olmanın ötesinde bir araç haline gelmiştir.

Kamu tören salonlarında, sahne ve kürsülerde aydınlatma

oldukça önemlidir. Ancak mevcut örnekler incelendiğinde aydınlatma eksiklikleri, hatalar kolayca görülebilir.

Cumhurbaşkanı, başbakan, bakanlar, milletvekilleri, siyasiler

ve kamu yöneticileri bu kürsüleri sıkça kullanır. Kürsüde konuşma yaparken tüm gözler konuşmacının üstünde ve kameralar kayıttadır.

Mesajınızı mümkün olan en iyi şekilde iletmek istiyorsanız,

ışığı iyi kullanmalısınız. Bu tür alanlarda aydınlatmanın temel özelliği, ışıklandırmayla

gözlerin bir noktaya odaklanmasına yardımcı olmasıdır. Profesyonelce aydınlatılmamış alanlarda, istenmeyen gölgelerin oluşması dikkati dağıtabilir.

Işık açısı uygulama gerekliliğine göre doğru seçilirse,

konuşmacı ve sahnedeki diğer konuklar net bir şekilde tanımlanabilir.

Işık doğru yönlendirildiğinde, sahnede düz bir resim

görüntüsü yerine 3 boyutlu, gerçeğe daha yakın bir imaj yaratılır.

24

Önemli ve genellikle ihmal edilen konulardan birisi de dikey

aydınlatmadır. Aydınlatma tasarımı ve hesaplamaları yapılırken çoğu zaman yalnızca yatay hesaplama objeleri oluşturulur. Bu da dikey aydınlatmayla ilgili eksikliklerin, uygulama öncesinde fark edilememesine sebep olur.

Dikey aydınlatma, dikey olarak yönlendirilmiş bir sanal

yüzey üzerinde ölçülür. Bu hesaplama için yatay aydınlatmanın aksine, dikey yüzeyin hem konumu hem de yönü belirtilmelidir.

Toplantı salonlarında, konuşmacının yüzünün

aydınlatılmasına katkıda bulunacak şekilde aydınlatan birden fazla aydınlatma armatürü olmalıdır.

Bugün televizyonlarda pek çok örnekte, konuşmacının

özellikle göz hizasında ve altında belli belirsiz bazı gölgelerin oluştuğunu görebilirsiniz. Doğru dikey aydınlatma altında insanların şekillerinin ve yüzlerinin daha iyi tanınması sağlanır.

Kamu salonlarında konukların aydınlatılması da aynı derecede önemlidir. Işıklandırma altında konukların kendilerini rahat hissetmeleri, kusursuz bir iletişim için anahtardır.

Sahne ve kürsü aydınlatması için de bu özen gösterilmelidir.

Kürsüde harika görünmenin dışında konuşmacının rahat hissetmesine öncelik verilmelidir.

Video üretimi ve televizyon yapımcılığı, kamu konferans ve

tören salonlarının vazgeçilmezi haline gelmiştir. Bu sayede konuşmacı, salondaki misafirlerin ötesinde, milyonlarca kişiye mesajını ulaştırabilir.

25

Video gereklilikleri dikkate alındığında, berrak ve temiz bir

arkaplan aydınlatması zorunluluk haline gelmektedir. Düzgünlük, yani ışığın homojen bir şekilde dağılması da video kaydı ve fotoğraf çekimleri için tutarlı bir görüntü oluşturur.

Bilinçli ve doğru aydınlatma konusunda hala eksiklerimiz

çok. Bu eksiklikleri çoğu zaman aydınlatma elamanlarının sayısını arttırarak çözmeye çalışıyoruz. Ancak belirttiğimiz gibi, iyi aydınlatma fazla aydınlatma demek değildir. Doğru aydınlatma için bu alanda çalışan mimarlara, mühendislere ve profesyonel aydınlatma tasarımcılarına danışılmalıdır.

26

Kapalı Otopark Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Doğru aydınlatılmamış ve karanlık otoparklar sürücüler ve yayalar için korkutucu olabilir. Yeterli aydınlatma koşulları sağlandığında, daha güvenli bir park alanı oluşturulmuş olur. Bu sayede insanlar kendini güvende hissederken, iyi de bir sürüş deneyimi sunulur.

Kapalı otoparkların giriş ve çıkış bölümlerinde 250-300 lüks,

park alanları ve diğer kısımlarda ise 75 lüks aydınlatma seviyesi yeterli görülmektedir.

İç mekân da olsa otoparklarda kullanılacak aydınlatma

armatürlerinde minimum IP65 koruma sınıfı aranmaktadır. Çünkü otoparklar yüksek nem ve toz potansiyeline sahip alanlardır.

Otoparklarda genel itibariyle LED etanj armatürleri, Lineer

LED aydınlatma armatürleri kullanılmaktadır. Otoparklarda LED aydınlatma armatürlerinin kullanılması, enerji tasarrufu sağladığı gibi işletme ve bakım maliyetlerini de düşürür.

Otopark içerisinde kurulacak LED aydınlatma sistemi, akıllı

aydınlatma teknolojileriyle donatıldığında enerji tasarrufu %80 seviyelerine çıkabilir. Bu sayede yatırım geri dönüş süresi oldukça kısa olacaktır.

Elektrik kesintisi durumunda, aydınlatma seviyelerinin

güvenli sınırlar dâhilinde tutulması için acil aydınlatma kiti veya acil aydınlatma kitiyle donatılmış aydınlatma armatürleri kullanılmalıdır.

27

Kapalı Tenis Kortlarında Aydınlatma Nasıl Yapılır?

Kapalı tenis kortları, güneş ışığından mahrum olduğu için yapay aydınlatmaya ihtiyaç duyar. İyi bir aydınlatma ile oyuncular için cazip bir ortam yaratılmış olur.

Tenis oyununda top çok küçüktür ve çok hızlı hareket eder.

Bu yüzden oyunu takip etmek oldukça güçtür. Bu noktada uygun aydınlatma seviyesi ve birbirine zıt renklerin kullanılmasıyla bu durum biraz daha kolaylaştırılabilir.

Tenis kortlarında genel itibariyle 500-600 lüks aydınlatma

seviyesi, 0,6-0,7 ortalama düzgünlük değeriyle birlikte istenmektedir.

Tüm aydınlatma projelerinde olduğu gibi burada da fazla

aydınlatma iyi aydınlatma demek değildir. Aydınlatma armatürleri doğru şekilde konumlandırılmalı, çalışır vaziyetteyken oyuncu ve seyircileri rahatsız etmemelidir.

Tenis kortlarında kamaşma yaratan aydınlatma armatürlerinin

kullanımından kaçınılmalıdır. Genellikle endirekt aydınlatma prensibinde bu sorunun üstesinden gelinebildiği söylenmektedir. Burada da ışığın yansıtıldığı yüzeylerdeki yansıtma katsayılarının yüksek olduğundan emin olunmalıdır.

Oyun alanı üzerinde kullanılacak aydınlatma elamanları için

koruyucu kafes veya tel kullanılması önerilmektedir. Çünkü yüksek hızda atılan toplar, aydınlatma armatürünün ön camına zarar verebilir. Aydınlatma armatürlerini bu darbelerden korumak önemlidir.

28

Tenis kortlarında aydınlatma armatürleri tavan ya da yüksek

duvarlara monte edildiğinden, bu alanlarda bakım ve onarım gerekliliğini minimize edecek LED aydınlatma armatürlerinin kullanımı doğru bir seçenek olacaktır.

Alçak tavan (low-bay) ve yüksek tavan (high-bay) LED

aydınlatma armatürleri ve LED projektörler bu alanlarda kullanılabilir.

29

Koridor Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Örneğimiz bir ev, otel, ya da işyeri olsun koridorlar genellikle gün ışığından çok az yararlanır. Güneş ışığından mahrum bu alanlar sadece gece değil gündüz de yapay aydınlatmaya ihtiyaç duyabilir.

Koridorlarda genel itibariyle 100 lüks aydınlatma seviyesi

önerilmektedir. Gece boyunca ışıkların tamamen kapanması yerine 20 lüks

seviyesinde aydınlatmanın devam etmesi faydalı olacaktır. Bu durum da mevcut aydınlatmaların yüzde 20 seviyesine kadar kısılmasıyla sağlanabilir.

Koridorlarda kamaşma etkisinden kaçınmak önemlidir.

Kamaşma etkisini minimum seviyeye indirgemek için, ışık kaynağının önünde ışığı yumuşatacak bir difüzör bulunan aydınlatma elemanları kullanılabilir.

Bir diğer önemli konu da dikey aydınlatmadır. İyi bir dikey

aydınlatma, yüzlerin daha kolay tanınmasını sağlar. Eğer hareket sensörü, varlık dedektörü, gürültü sensörü gibi

kontrol sistemleri kullanılacaksa, tüm alanı kapsadığından ve doğru bir şekilde çalıştığından emin olunmalıdır.

LED panel, LED spot, LED downlight, aplik ve lineer

aydınlatma armatürleri gibi ürünler koridorlarda kullanılabilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken konu, ürünün koridorun

30

ihtiyaç duyacağı dar ışık dağılımını sağlayacak optik tasarıma sahip olmasıdır.

31

Kreş Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Kreş, gündüz bakımevi ya da çocuk bakım merkezleri, çocukların sosyal, fiziksel, kültürel ve duygusal gelişimini teşvik edici olmalıdır. Aydınlatma, doğru planlandığında çocuğun sağlıklı gelişimine katkıda bulunabilir. Yanlış aydınlatma uygulamaları, çocuklar için rahatsız edici olabilir, konfor ve uyku problemlerine yol açabilir dahası bazı sağlık problemlerinin ortaya çıkmasına sebep olabilir.

Kreşlerde aydınlatma, çocuklara mümkün olduğunca ev

ortamlarını hatırlatmalıdır. Bu sayede kendilerini daha rahat hissedeceklerdir.

Kreşte doğal ışığa mümkün olduğunca çok yer verilmelidir.

Öğrenme ortamları belirlenirken, geniş pencereleri olan, güneş ışığından en çok faydalanılan alanlar tercih edilmelidir.

Giriş ve çıkışlarda, koridorlarda, öğrenme odalarında, oyun

alanlarında, uyku odalarında, yemek salonlarında ve kreşin diğer bölümlerinde aydınlatma yeterli seviyelerde tutulmalıdır.

Uyku odalarında dimmer anahtarların kullanılması, parlaklık

seviyesinin kontrol edilmesini ve bu sayede çocukları uyandırmadan kontrol edilebilmesini sağlar.

Sadece uyku odalarında değil, sınıflarda da dimmer

kullanılması faydalı olacaktır. Eğer bu mümkün değilse, aydınlatmaları uygun şekilde gruplamak, grupları ayrı anahtarlarla açıp kapatmak, ihtiyaca göre aydınlatma seviyelerinin değişimine olanak tanıyacaktır.

32

Kreşte kullanılan tüm aydınlatma armatürleri, bir koruyucuya

sahip olmalıdır. Kırılıp, yaralanmalara yol açmaması için armatürün tamamını veya içerisindeki lambayı kırılmaya karşı korumak gereklidir.

Bakım odalarında, çalışma odalarında ve oyun alanlarında

minimum 300 lüks aydınlatma seviyesi önerilmektedir. Giriş çıkışlarda, koridorlarda, merdivenlerde minimum 100 lüks aydınlatma seviyesi yakalanmalıdır.

Çocuk bakım merkezlerinde aydınlatma için genellikle, panel

aydınlatmalar, lineer aydınlatmalar ve downlight adı verilen tavana gömme spot ışıklar kullanılmaktadır. Bir darbe anında kırılma ve düşme risklerinden ötürü avize ve sarkıt gibi aydınlatma elemanlarının kullanımından kaçınılmalıdır.

Çalışma alanlarında, okuma ve boyama yapılan alanlarda

genel aydınlatmaya ek görev aydınlatması yapmak gereklidir. Kreşte kullanılacak aydınlatma armatürlerinde, difüzör kapak

kullanarak ışık kaynağını gizlemek kamaşma problemini minimize ederek, ışığın çocukların gözlerini rahatsız etmesini önleyecektir.

33

Kuaför Salonlarında Aydınlatma Nasıl Yapılır?

Biz erkekler genellikle kuaför ya da bizim için berberlerde çok kısa vakit geçiririz. Saçımızı kestirir, kısa yoldan eve gitmenin yolunu ararız. Ancak kadınlar öyle değil. Kadınların genelde kuaförden sonra özel bir planı vardır ve oraya gider. Bu kimi zaman yemek, kimi zaman doğum günü, nişan, düğün gibi özel günler olabilir. Kadınlar kuaförde saatler hatta günler geçirebilir. Saç uzunluğuyla kuaförde geçirilen zamanı orantıladığımızda erkek ve kadın arasındaki farkı biraz matematiksel olarak açıklayabiliriz sanırım.

Eğlenceli bir giriş yapmak istesem de şimdi asıl konumuz olan

kuaför aydınlatmalarına dönüş yapmak istiyorum. Ancak yazının devamında da kadın kuaförleri üzerinden gitmeye devam edeceğim. Çünkü onlar için saç ve saç bakımı erkeklere göre daha önemli. Aydınlatma, kadın kuaförlerinde titizlikle ele alınmalıdır ancak bu demek değildir ki erkek kuaförlerinde aydınlatma ihmal edilebilir.

Kuaförlerde minimum 500 lüks aydınlatma seviyesi

önerilmektedir. Ancak bazı uygulamalarda 300 lüks aydınlatma seviyelerinin de yeterli görüldüğü kullanıcı deneyimlerinde tespit edilmiştir.

Kuaförlerde aydınlatma seviyesi kadar önemli iki konu daha

var. Bunlar CCT ve CRI'dır. CCT kullanılan ışık kaynaklarının renk sıcaklığını temsil

etmektedir. Kuaför salonunda, rahatlatıcı bir ortam yaratmak

34

istiyorsanız 3000K, daha doğal bir ışık için ise 4000K renk sıcaklığını tercih edebilirsiniz.

CRI ise, açılımı renksel geriverim indeksi, objelerin gerçek rengine ne kadar yakın göründüğünü göstermektedir. CRI değeri ne kadar yüksekse, bu ışık altındaki objeler gerçek renklerine daha yakın görünür. Piyasada sıkça kullanılan iç mekân aydınlatmaları 70, 80 veya 85 CRI değerine sahiptir. Kuaförlerde mümkün olduğunca renksel geriverim indeksi 90'a yakın ışık kaynakları kullanılmalıdır. Salonunuzda saçını boyatan müşterinizin dışarıya çıktığında bir sürprizle karşılaşmasını istemiyorsanız CRI değeri 86 ve üzerinde ışık kaynaklarını tercih etmelisiniz.

Kuaförlerde toplam harcanan elektrik enerjisinin yaklaşık

yüzde 25-50'si aydınlatmadan kaynaklıdır. Bu sebeple bu tarz alanlarda enerji verimli, watt başına yüksek ışık çıktısına sahip aydınlatma elemanlarının kullanılması yerinde bir tercih olacaktır.

35

Kuyumcu Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Kuyumcularda aydınlatma, ürünleri sergilemek, müşterilerin satın alma kararlarına etki etmek için bir pazarlama aracı olarak kullanılır. Aydınlatma doğru şekilde kullanıldığında sizi rakiplerinizin önüne taşıyabilir.

Başarılı bir mağaza tasarımınız, üstün özellikte

mücevherleriniz olsun, iyi bir aydınlatma sağlamazsanız bu başarı ve üstünlük satışlarınıza yansımayacaktır.

Kuyumcularda vitrin aydınlatması en önemli bölümdür. Bu

vitrinlerde pırlanta ve altın aksesuarlar sergilenir, müşterilerinizin dikkatini ilk vitrindeki ürünlerinizle çekersiniz.

Pırlantalar parıltısını gösterebilmek için parlak beyaz ışığa

ihtiyaç duyar. Altın ise pırlantalara göre biraz daha sıcak, sarıya yakın renkler altında en iyi şekilde görünür. Pırlantalar için 4000-4300K, altınlar için ise 3000-3500K aralığında ışık renkleri tercih edilebilir.

Kuyumcularda vitrin aydınlatmasında 2000 lüks aydınlatma

seviyesi yeterli görülmektedir. Ancak talep ve ihtiyaçlara göre vitrinde 4000 lüks aydınlatma seviyesine kadar çıkılabilir.

Mağaza genelinde ise 800 lüks aydınlatma seviyesi doğru bir

seçim olacaktır. Çünkü vitrinlerdeki aydınlatma, mağaza genelinde yapılan aydınlatmadan daha parlak olursa, müşterilerinizin dikkati vitrinlere ve vitrinlerdeki ürünlere yönelir. Mağaza genelinde ise 2700-3000K aralığında sıcak beyaz renkler tercih edilmelidir.

36

Mağaza aydınlatma tasarımında, aydınlatma elemanlarının

seçimi yapılırken CRI yani renksel geriverim indeksine dikkat edilmelidir. Kuyumcu aydınlatmasında CRI değeri 80, hatta mümkünse 90'ın üzerinde olan ışık kaynakları kullanılmalıdır. CRI değeri ışık altında nesnelerin gerçek renklerine ne kadar yakın göründüğünü ifade eder.

Kuyumcu aydınlatmalarında genellikle ray tipi spot

aydınlatmalar, gömme spotlar ve sarkıt aydınlatmalar kullanılmaktadır.

Kuyumcularda, mağazanın genel giderlerinde aydınlatmanın

oranı yüzde 25 civarındadır. Bu yüzden enerji verimli ve uzun ömürlü ışık kaynaklarının kullanılması, tasarruf anlamında size yarar sağlayacaktır.

37

Kütüphane Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Kütüphaneler, insanların okuyabileceği geniş kitap koleksiyonlarına sahiptir. Kütüphaneler, bu özelliğiyle adeta bilginin merkezi konumundadır. Türkiye'de toplam 28 bin 970 (TÜİK, 2016 verilerine göre) kütüphane bulunuyor ve milyonlarca kişi bu kütüphanelerden yararlanıyor.

Sabahın erken saatlerinden, akşamın karanlığına kadar hizmet

veren kütüphaneler insanlara; araştırma yapabilecekleri, okuma yapabilecekleri, ders çalışabilecekleri uygun ortamı sağlamalıdır. Aydınlatma da bu ortamın önemli bir parçasıdır. Kütüphanede öyle bir ortam oluşturulmalı ki, konukları araştırmaya ve öğrenmeye teşvik edici olmalıdır.

Kütüphane genelinde, iyi aydınlatma yapılırsa misafirler

kendilerini iyi ve rahat hissedebilir. Ancak kötü aydınlatma koşulları altında misafirler rahatsız olabilir bu da onların kısa sürede yorulmasına, çalışmaya ara vermesine sebep olabilir.

Yumuşak ve kamaşma yaratmayan ortam aydınlatması,

kütüphane için büyük öncelikle değerlendirilmelidir. Okuma alanları için vurgu aydınlatmalarıyla daha iyi görme koşulları oluşturulabilir.

Kütüphanelerde, kitaplık bölümünde 200 lüks aydınlatma

seviyesi ve okuma bölümünde 500 lüks aydınlatma seviyesi, 0,60 ortalama düzgünlük değeriyle birlikte istenmektedir. Seçilecek ışık kaynaklarında, kamaşma sınır değeri 19 olarak alınmalı, renksel geriverim indeksi 80 ve üzerinde olmalıdır.

38

Kapalı çalışma alanlarının aydınlatılmasıyla ilgili gereklilikler ve aydınlatma kuralları EN 12464-1 kodlu standartta detaylarıyla açıklanmıştır.

Halka açık kütüphanelerde, acil aydınlatma da unutulmamalı,

kaçış yolları ve çıkış rotaları acil aydınlatma armatürleri ile işaretlenmelidir. Mevcut aydınlatma sistemlerine dâhil edilen acil aydınlatma kitleri, elektrik kesintisi anında aydınlatmanın güvenli seviyede tutularak devam etmesine olanak tanır.

39

Mağaza Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Yeni bir mağaza açıyorsanız veya mevcut mağazanızda bir takım değişiklikler yapmak istiyorsanız, hangi aydınlatma türünü nasıl kullanacağınızı belirlemek biraz zor olabilir.

Mağazalarda dört farklı kategoride aydınlatma ürünleri

kullanılmaktadır. Bunlar; genel aydınlatma, görev aydınlatması, vurgu aydınlatması ve dekoratif aydınlatmalardır.

Genel aydınlatmalar, mağazanın ortam aydınlatmasını

sağlayan ana ışık kaynaklarıdır. Görev aydınlatmaları, daha fazla ışığın gerekli olduğu özel

alanları daha iyi aydınlatmak için kullanılır. Bunlar ödeme alanları, mağaza girişi, giyinme odaları şeklinde örneklendirilebilir.

Vurgu aydınlatmaları, mağazadaki belirli ürünleri, belirli

alanları, ekranları ve dekorları vurgulamak için kullanılan aydınlatmalardır. Örneğin yeni sezon ürünleri, kampanyadaki ürünler vurgu aydınlatması olan spot ışıklarla aydınlatılabilir.

Dekoratif aydınlatmalar ise, mağazayı güzelleştirmek için

kullanılan özel ışıklardır. Avizeler, özel tasarım aydınlatmalar dekoratif aydınlatma olarak örneklendirilebilir.

Mağaza aydınlatmalarında, mağaza türüne göre farklı

ihtiyaçlar ortaya çıkmaktadır. Temel bir perakende mağazada ideal aydınlatma seviyesi 500 lüks olarak belirtilmektedir. Orta ölçekli mağazalarda ise 300 lüks ortam aydınlatmasına ek, 750

40

lüks vurgu aydınlatması önerilmektedir. Üst düzey perakende mağazalarda ise 150 lüks ortam aydınlatmasına ek olarak 1000 lüks vurgu aydınlatması önerilmektedir.

Orta ölçekli mağazalarda ürünleri daha belirgin hale getirmek

için ortam aydınlatmasının kısmen kısılması gereklidir. Vurgu ışıkları ilgiyi ürünler üzerine çekecektir.

Üst düzey mağazalarda ise düşük genel aydınlatma ile yüksek

parlaklıkta vurgu aydınlatmaları kombinasyonu tercih edilir. Bu sayede daha fazla karşıtlık yaratılmış olur.

Yukarıdaki örnekler genel tanımları içerse de mağaza

aydınlatması, o mağazanın kimliğidir. Bu yüzden farklı ihtiyaçlara farklı çözümler gereklidir. Mağaza tasarımı ve aydınlatma tasarımı bir bütün olarak ele alınmalıdır.

Işık müşterilerinizi çeker, onların ruhuna dokunur ve tercihlerini etkileyebilir. Mağazalarda aydınlatmalar çoğu zaman müşterilerin satın alma davranışlarını etkilemek için kullanılır. Işıkla ürünlerinize dikkat çekebilir, müşterilerinize rehberlik edebilir, hatta onları yönlendirebilirsiniz.

Mağaza aydınlatmalarında yüksek renksel geriverim indeksi

talep edilir, bu sayede renklerin ve malzemelerin en iyi şekilde tanınması sağlanır. Mağaza aydınlatmalarında genel anlamda renksel geri verim indeksi CRI 80 yeterli görülse de, özellikle üst düzey giyim mağazalarında ise CRI 90 ve üzeri önerilmektedir.

41

İhtiyaca göre doğru ışık dağılımının kullanılması da son derece önemlidir. Mağaza aydınlatmalarında iki önemli problem; ısı ve enerji tüketimidir. Geleneksel aydınlatmalar IR radyasyonu ve UV bileşenleri içerdiğinden ısı yükü fazladır. Bu durum mağazanın ısınmasına, yaz aylarında soğutma sistemlerinin zorlanmasına yol açabilir. Mağazalarda aydınlatmalar, toplam elektrik enerjisi tüketiminde büyük bir paya sahiptir. Bu da elektrik faturasının kabarık gelmesine yol açar.

LED teknolojisiyle her iki problem de aşılabilmektedir. Enerji

etkin bir ışık, doğru termal yönetim ile birleştiğinde hem ısı problemi ortadan kalkmakta hem de enerji tasarrufu sağlanmaktadır.

42

Market Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Market içerisinde her alan farklı bir öneme sahiptir. Bu alanları yeterli aydınlatmaya sahip olacak şekilde tasarlamak ve ışıkla tanımlamak gereklidir. Önemli veya dikkat çekilmesi gereken ürünler vurgu aydınlatmalarıyla ışıklandırılabilir. Bu alanlar için spotlarla destekleyici aydınlatma yapmak markete ve ürünlere olan ilgiyi artırabilir.

Aydınlatma aynı zamanda markette gezinmekte olan

müşteriye rehberlik eder, onu yönlendirir. Bu yüzden ışığı doğru kullandığınızda müşterilerinizi ilgilerini çekebilecek reyonlara yönlendirebilirsiniz.

Varlık dedektörleri kullanarak ışık denetimlerini

gerçekleştirebilir, renk sıcaklığını değiştirerek yaratıcı çalışmalar yapabilirsiniz.

Market aydınlatmalarında raya takılı, gömme veya yüzeye

monte aydınlatma armatürleri kullanılabilir. Bu noktada seçim marketin tavan tipine göre yapılabilir.

Marketlerde ürünler genellikle raflarda sergilendiğinden,

yatay aydınlatma kadar dikey aydınlatma da önemli bir husustur. Dikeyde elde edilen aydınlatma seviyesi, aslında satışta olan ürünün ne kadar aydınlatıldığını ifade eder.

Market ve süpermarketler için genel itibariyle 750

lüks aydınlatma seviyesi tavsiye edilmektedir. Bu değere ulaşmak için proje aşamasında market rafları gerçeğe uygun şekilde

43

modellenmeli, DIALux ve benzeri aydınlatma simülasyon yazılımlarıyla hesaplamalar gerçekleştirilmelidir.

Markette tavan yüksekliğine göre aydınlatma armatürlerinin

seçimi yapılır ve ışık noktası yüksekliği hesaplanır. Böylece yerde ve raflarda yeterli ışık elde edilmiş olur.

Yüksek tavanlı market ve süpermarketlerde etkili spot ışıkları

kullanılmalıdır. Spot ışığı altında aydınlatılmış alanlar, şüphesiz müşterilerin dikkatini çekecektir.

Market aydınlatmasında kullanılacak renk sıcaklığı, modu

ayarlayacak anahtardır. Sıcak yani sarıya yakın bir ışık rengi ile aydınlatılan mağaza, müşterilerinize kendilerini evlerindeki gibi rahat hissetmelerine yardımcı olabilir. Ancak soğuk, yani beyaz ve maviye yakın renkteki ışıklar da daha taze ve lüks bir his verecektir.

Renk sıcaklığı seçimi yaratmak istediğiniz ambiyansa

bağlıdır. Ancak renk sıcaklıklarının bir kombinasyonuyla daha dinamik ve daha ilginç bir market yaratılabilir.

Market aydınlatmalarında sıkça kullanılan armatür tipleri;

lineer aydınlatmalar, LED paneller, sarkıt aydınlatmalar ve spot aydınlatmalar olarak sıralanabilir.

Süpermarketlerdeki aydınlatmadan kaynaklı enerji tüketimi,

tüm elektrik tüketiminin yaklaşık yüzde 25'ine tekabül etmektedir. Bu sebeple ihtiyaca uygun ve enerji etkin LED ışık kaynaklı aydınlatma armatürlerinin kullanımı doğru bir karar olacaktır.

44

Merdivenlerde Aydınlatma Nasıl Yapılır?

Merdivenlerde aydınlatma güvenlik açısından son derece önemlidir. Basamaklarda oluşacak karanlık noktalar ve gölgeler güvenlik riskleri oluşturabilir. Bu sebeple uygulama öncesinde gerekli hesaplamalar yapılmalı, uygulama sonrasında da projeye uygunluğu kontrol edilmelidir.

Merdiven ve merdiven boşluklarında 100 lüks aydınlatma

seviyesi yeterli görülmektedir. Bu tür alanlarda aydınlatma armatürleri ve pencerelerden kaynaklı kamaşma minimize edilmelidir.

Aydınlatmaların kontrolü için aç kapa anahtarları tarihe

gömülmüştür, bunun yerine hareket, varlık ve ses dedektörleri kullanılabilir. Bu dedektörler sayesinde aydınlatmalar merdivenler kullanılırken açık duruma getirilebilir. Ancak merdivenler kullanılmadığında bile, alanın tam karanlık olmaması önerilir.

İyi bir merdiven aydınlatması mekânınıza davetkar bir parıltı

katacaktır. L ve U dönüşlü merdivenlerde aydınlatma elemanının dönüş noktasının tavanında bir bölüme yerleştirilmesi iyi bir tercih olabilir.

Armatür yerleşimleri yapılırken, erişimin kolay olacağı

bölgeler tercih edilmelidir. LED aydınlatmalar her ne kadar uzun ömürlü olsa da, acil durum aydınlatma kitlerinde periyodik olarak pil kontrolü ve gerekliyse değişimi yapılmalıdır.

45

Aydınlatma armatürü yerleşimleri iyi planlanırsa, daha az sayıda armatür kullanarak tüm alanı etkin bir şekilde aydınlatabilirsiniz.

Basamakların kenarından devam eden kesintisiz bir ışık hattı

veya her basamağa yerleştirilecek ışık şeritleri mevcut aydınlatma koşullarını geliştirmenize ve dekoratif bir hava katmanıza yardımcı olabilir. Gecenin bir yarısında üst kata çıkmayı düşünürseniz, bu görev aydınlatmaları size rehberlik edecektir.

46

Mutfak Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Mutfaklar, birbirinden leziz yemeklerin yapıldığı, yendiği, bulaşıkların yıkandığı, kadınların vaktinin büyük bir bölümünü geçirdiği evin en önemli alanlarından bir tanesidir. Uğraşılan şey gıda olunca, temizliğin önemi artıyor. Mutfakta işlerin titiz bir şekilde yürütülmesi için yeterli aydınlatma koşulları oluşturulmalı, bunu yaparken de konfor kaybı yaşanmamalıdır.

Mutfak aydınlatması, aynı zamanda güvenlik için de son

derece önemlidir. Kesici aletlerle gıda ürünleri üzerinde işlem yaparken yeterli aydınlatmanın olmaması, kazalara yol açabilir.

Evlerde mutfakların aydınlatılmasında 200 lüks aydınlatma

seviyesi yeterli görülmektedir. İyi aydınlatma koşulları oluşturmak için yalnızca şık

görünümlü avizeler seçmek yeterli olmaz. İyi bir planlama ve bu planı iyi bir şekilde uygulamak gereklidir.

Aydınlatma elemanlarının seçiminde, düşük kamaşma

değerine sahip olmasına, renkleri gerçek rengine yakın şekilde göstermesine ve kolay temizlenebilir olmasına dikkat etmek gereklidir.

Mutfaklarda genellikle tek bir ışık kaynağıyla tüm mekân

aydınlatılmaya çalışılır. Ancak bu durumda özellikle geniş mutfaklarda bazı alanlar çok parlakken, bazı alanlar çok karanlık kalabilir. Bunun üstesinden gelmek için mutfağın farklı bölümlerinde sarkıtlar, spot ışıklar ve ışık şeritleri kullanılabilir.

47

Genel aydınlatma için kullanılan ışık kaynağı, tezgâhta çalışan kişinin arkasında kaldığında tezgâh üzerinde gölge oluşabilir. Böyle bir durumda, tezgâhta ekmek, sebze, meyve gibi gıdaları bıçak ile keserken, yetersiz aydınlatma nedeniyle ciddi kazalar yaşanabilir. Bunun önüne geçebilmek için; genel aydınlatmaya ek dolap altlarına ve tezgâh üstlerine yerleştirilecek ışık şeridi ve spotlar yardımıyla görev aydınlatması yapılabilir.

Dolap altlarına, tezgâh üstüne ve altına yerleştirilecek ışık

şeritleri, genel aydınlatma koşullarını iyileştirmeye yardımcı olacaktır. Bunun yanı sıra, dekoratif ve şık bir görünüm yaratacaklardır.

Mutfakta bir yemek masanız bulunuyorsa ve bu alanı yemek

yemek için sık kullanıyorsanız, ışıkların parlaklığının ayarlanabilmesi sizin için önemli olabilir. Örneğin, yemek yaparken, yerken ve bulaşık yıkarken parlak ışığa ihtiyacınız olabilir. Ancak yemek sonrasında keyifli bir sohbet için daha loş ışıklara ihtiyaç duyabilirsiniz.

48

Ofis Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Aydınlatma ofiste önemli bir unsurdur. Ofislerde aydınlatma, çalışanların performansı üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Daha da ötesi onların uyku düzenini, göz ve genel sağlığına etki eder. İyi aydınlatma, çalışanların verimini artırmanıza yardımcı olurken, kötü aydınlatma onların performansını düşürebilir ve sağlığını bozabilir.

İnsanlar günlerinin yaklaşık olarak 9-10 saatini kapalı

ortamlarda, iş yerlerinde yani ofislerde geçirir. Bu yüzden ofisteki ortam, onların yaşantılarında büyük bir yer edinir. Ofiste iyi aydınlatma yapılırsa, çalışanlar daha iyi hisseder ve bu durum onların çalışmalarında verimi artırmalarına yardımcı olur.

Ofislerde genel itibariyle 500 lüks aydınlatma seviyesi

önerilmektedir. Ancak uygulama bazında incelendiğinde, 300 lüks aydınlatma seviyesinin de kabul gördüğü anlaşılmıştır.

Ofis aydınlatmalarında genellikle, panel aydınlatma, lineer

aydınlatma, downlight ve sarkıtlar kullanılmaktadır. Bu aydınlatma elemanlarının ortak özelliği, ışığı difüze eden bir tabaka içermesidir. Bu sayede kamaşma yaratmadan, homojen bir aydınlatma sağlayabilir.

Ofis genelinde homojen bir aydınlatma elde edilmesi

önemlidir. Çalışma ortamında çok parlak ve çok karanlık bölgelerin oluşması, sürekli olarak göz yorgunluğu ve göz ağrısına sebep olabilir. Bu yüzden ışığı daha yumuşak dağıtan aydınlatma armatürlerinin kullanılması önerilmektedir.

49

Ofislerde kullanılan aydınlatma elemanlarında flicker olmadığından veya minimum seviyede olduğundan emin olunmalıdır. Flicker, ışık titremeleri olarak tanımlanabilir. Işık kaynağındaki anlık ışık yoğunluğu değişimine uzun süre maruz kalındığında bu etki; baş ağrısına, baş dönmesine ve mide bulantısına sebep olabilir.

50

Okul ve Sınıflarda Aydınlatma Nasıl Yapılır?

Okul ve sınıflar, öğrenme ortamını geliştirmek için iyi bir aydınlatmaya ihtiyaç duyar. İyi aydınlatma öğrencilerin kendilerini okulda güvende hissetmelerini sağlarken, okulun marka itibarını da güçlendirir.

Yapılan pek çok araştırmada, aydınlatmayla öğrencilerin

sınıflardaki performansının desteklenebileceği ortak sonucuna varılmıştır.

Genel itibariyle okullarda elektrik tüketiminin yaklaşık yüzde

30'u aydınlatmalardan kaynaklıdır. İyi öğrenme koşullarının oluşturulması, enerji tasarrufundan önce düşünülmelidir. Çünkü aydınlatma öğrencilerin öğrenmelerine yardımcı olabilir.

Öğrencilerin günün büyük bir kısmında vakit geçirdiği,

öğrenmeye odaklandığı sınıflarda 250 lüks aydınlatma seviyesi yeterli görülmektedir. Öğretmenin bulunduğu alana dikkat çekebilmek, öğrencilerin konsantrasyonuna katkı sağlamak için burada 750 lüks seviyesinde aydınlatma yapılabilir.

Projeksiyon sistemleri ve akıllı tahtaların sınıflarda yer

almasından sonra, kontrol sistemlerine ihtiyaç duyuldu. Kontrol sistemleri sayesinde bazı ışıklar istenildiği zaman kısılabiliyor veya tamamen kapatılabiliyor.

Okul ve sınıfların aydınlatılmasında diğer önemli konular da

flicker ve kamaşmadır. Flicker ve kamaşma etkisi öğrencileri rahatsız etmenin ötesinde göz yorgunluğu, baş ağrısı gibi sağlık

51

problemlerine yol açabilir. Bu durumun öğrenmeyi olumsuz etkileyeceği oldukça açıktır.

LED aydınlatma sistemleri, okul ve sınıfların aydınlatılması

iyi bir seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sistemler, enerji etkin aydınlatma sağlamakta ve bakım maliyetlerini en aza indirgemektedir. Bu sayede maliyetlerde ciddi tasarruf elde edilmiş olmaktadır.

LED aydınlatma sistemleriyle elde edilen homojen aydınlık,

gölgeleri en aza indirir ve görünürlüğü geliştirir. Çeşitli durumlarda aydınlatma seviyeleri kolayca değiştirilebilir. Uzaktan izleme ve yönetim sistemleriyle daha az kesinti yaşanır. Bu sayede okulda güvenlik arttırılmış olur.

Sınıfların aydınlatılmasında genellikle LED panel, lineer

aydınlatma ve spot aydınlatmalar tercih edilmektedir.

52

Otel Odası Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Otel konaklaması uzun da olsa kısa da olsa, yoğun bir günün sonunda bizi kucaklayan yer orasıdır. Bize ayrılmış bu alanda rahat bir akşam geçirmek için aydınlatma da bu konforu sağlayacak nitelikte olmalıdır.

Oda içerisinde, çalışma, okuma ve rahatlama alanları için

farklı aydınlatma ihtiyaçları bulunmaktadır. Bu yüzden farklı tipte aydınlatma elemanları, oda içerisinde bir arada kullanılmalıdır.

Örneğin, görev aydınlatması olarak başucu lambalar, okuma

için gerekli ışığı sağlamalıdır. Bunu yaparken de kamaşma yaratmamalı, okuyucuyu rahatsız etmemelidir.

İki kişilik odalarda, iki konuk için de ayrı görev aydınlatması

bulunmalı ve bu aydınlatmalar ayrı ayrı kontrol edilebilmelidir. Çünkü birisi parlak ışıkta kitap okurken diğeri uyumak isteyebilir.

Oda içerisindeki dekorasyon unsurlarına ışıkla dikkat çekmek

ve farklı bir atmosfer yaratmak için, vurgu aydınlatmaları kullanılabilir.

Otel odasında genel aydınlatma amacıyla avizeler veya

gömme aydınlatmalar kullanılabilir. Görev aydınlatmaları için, abajurlar, masa lambaları, duvar ışıkları ve ayaklı lambalar kullanılabilir. Vurgu aydınlatması için ise, şerit LED'ler ve yönlendirilebilir spot ışıklar iyi bir tercih olacaktır.

Otel odasında ve banyoda 150 lüks aydınlatma seviyesi yeterli

görülmektedir. Oda içerisindeki görev aydınlatmalarının

53

kapsadığı alanlarda ise 500 lüks seviyesinde bir aydınlatma önerilmektedir.

Otel odasında sıcak beyaz, sarıya yakın renklerde ışık

kaynaklarının kullanılması, konuklarınız üzerinde rahatlatıcı bir etki bırakacaktır. Bu tam da onların ihtiyacı olan şeydir.

Otel odasının aydınlatılmasında kullanılacak armatürlerin

seçiminde; odanın genel tasarımı ve renkleri göz önünde bulundurulmalıdır. Otel odasının banyosunda kullanılacak aydınlatma armatürleri suya, toza ve neme karşı dayanıklı olmalıdır. Gövdesi paslanmaz malzemeden imal edilmiş olmalıdır.

Genel aydınlatmaların kontrolü, hemen odanın girişinde

bulunmalı, konuk odaya girdiği anda ışıkları açabilmelidir. Oda girişinden açılan ışık, yatağın yanındaki anahtar yardımıyla kapatılabilir olmalıdır. Bu sayede konuğun uykuya geçmeden önce ışıkları kapatmak için yerinden kalkmasına gerek kalmaz.

Bir otel odasında konfor, enerji tasarrufundan önce gelse de,

bu alanda yapılacak tasarruf da unutulmamalıdır. Oda genelinde enerji tasarruflu aydınlatma teknolojilerinin kullanılması faydalı olacaktır.

54

Salon Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Ev içerisinde en çok vakit geçirdiğimiz alanların başında yatak odası, hemen ardından da salon gelir. Yoğun bir mesainin ardından kendimizi evimizin salonunda buluruz. Bazen dinlenmek bazen keyifli vakit geçirmek için kullandığımız salonda aydınlatma da bu ihtiyaçlara cevap verecek nitelikte tasarlanmalıdır.

Salonda aydınlatma genellikle yalnızca dekorasyonun bir

parçası olarak görülür ve işlevselliği ihmal edilir. Salonda kullanılacak aydınlatma elemanları, şık görünümünün yanında aydınlatma görevini de en iyi şekilde yerine getirmelidir.

Salon aydınlatılmasında ışık rengi seçimi için genel bir tanım

yapmak gerekirse; sıcak beyaz renklerde yani 2700K değerine yakın renk sıcaklıklarında yapılan aydınlatma, rahat bir ortam yaratmanıza yardımcı olacaktır. Akşam boyunca, gecenin ilerleyen saatlerine kadar soğuk renkteki ışığa maruz kalmak uyku problemlerine yol açabilir. Bu yüzden, salon aydınlatmasında mümkün olduğunca sarıya yakın tonlarda ışıkların kullanılması gereklidir.

Salon aydınlatması için 100 lüks aydınlatma seviyesi yeterli

görülmektedir. Görev aydınlatması ile ihtiyaç duyulan alanlarda bu seviye 500 lüks sınırına kadar çıkartılabilir.

Salon aydınlatmasında, avizeler, tavan lambaları, masa

lambaları, yer lambaları ve duvar lambaları kullanılabilir. Yalnızca tek bir avizeyle aydınlatma yapılabilir ancak birden fazla

55

aydınlatma elemanını bir arada kullanmak doğru bir tercih olacaktır.

Salonun tavanına yerleştirilecek bir avize, ortam

aydınlatmasını sağlama görevini üstlenebilir. Eğer salonunuzda şık bir şömine, dokulu duvarlar veya tablolar varsa bunları spot ışıklar yardımıyla vurgulayabilirsiniz. Masa lambaları ve yer ışıkları salonunuza samimiyet katan dekoratif ışığı sağlayabilir. Salonda sıklıkla kitap okuduğunuz, yazı yazdığınız veya çalıştığınız bir alan varsa, buraya lambader ve okuma ışığı gibi aydınlatma elemanlarını yerleştirebilirsiniz. Bu parlak ve tercihen yönlendirilmiş ışık altında görevlerinizi en iyi şekilde yerine getirebilirsiniz.

Farklı ışık kaynaklarının bir arada kullanılması, bölgesel

parlaklık değişiklikleriyle salonunuza şık bir görünüm kazandıracaktır.

Misafirlerin ağırlandığı salonda aydınlatma, onları rahat

hissettirmeli ve üzerlerinde iyi bir izlenim bırakmalıdır. Işığın rahatsız edici etkilerinden uzaklaşmak için, ışık kaynağını gizleyen, perdeleyen tipte aydınlatma elemanları kullanabilirsiniz. Işık kaynağını gizleyen gölgelikler bir miktar ışık kaybı yaratsa da, ışığı yumuşatarak daha homojen bir ışık dağılımı sağlayacağı kesindir.

56

Spor Salonu (Fitness Merkezi) Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Bazen sağlıklı yaşam için, bazen kaslı bir vücuda sahip olmak için, bazen ise sadece iş stresini atmak için kendimizi spor salonunda buluruz. Özellikle sağlıklı yaşam konusunda oluşan bilinç ile spor salonları her geçen gün daha fazla ziyaretçi ağırlıyor. Spor salonlarında alanın genişliğine, temizliğine, spor aletlerine, kalabalık olup olmamasına ve etkinlik programlarına dikkat edilir. Ancak bu salonlarda genel tasarım ve yerleşiminin dışında bir diğer önemli konu da aydınlatmadır.

Spor salonlarında aydınlatma, sporcuların konsantre bir

şekilde çalışabilmelerini desteklemelidir. Spor salonu genelinde ortam aydınlatması, kullanıcıların güvenliğini sağlamak için yeterli seviyede olmalıdır. İyi bir aydınlatma tasarımı mekânın çekiciliğini arttırabilir.

Spor salonları özel aydınlatma gereksinimlerine sahiptir.

Kullanıcıları güvende ve odaklanmış tutmak için iyi bir aydınlatma gereklidir. Fitness merkezi olarak çalışan spor salonlarında, 200-300 lüks aralığında bir aydınlatma seviyesi 0,8 ortalama düzgünlük değeriyle birlikte istenmektedir.

Aydınlatma armatürleri, özellikle spor aletlerinin üstünde,

doğrudan kamaşmayı önlemek için dikkatli bir şekilde yerleştirilmelidir.

Spor aletlerinin bulunduğu alanlarda yüksek aydınlatma

seviyeleri istenir ancak bu aydınlatma, spot ışıklarla kullanıcıyı rahatsız edecek, yüzüne parlayacak şekilde yapılmamalıdır. Bu

57

alanlarda ışığı daha yumuşak dağıtan, rahatsız edici olmayan ışık kaynakları tercih edilebilir.

Özel sınıflarda, parlaklığın artırılıp azaltılmasını, bazı

ışıkların ayrı ayrı açılıp kapatılabilmesini sağlayan kontrol sistemine yoga, pilates, spinning, zumba gibi derslerin yapılmasında ihtiyaç duyulabilir. Bu sayede istenilen ortamı yaratmak için ışıklar kontrol edilebilir veya belirli ışıklar kısılarak gün ışığından azami şekilde yararlanılabilir. Bazen gösteri, yarışma ve etkinlikler için daha karmaşık aydınlatma sistemine ihtiyaç duyulabilir.

Spor salonlarında bir diğer önemli konu da flicker etkisidir.

Flicker, ışıktaki titreme, ışığın yoğunluğunun anlık olarak değişmesi olarak tanımlanabilir. Bu yüzden spor salonlarında floresan ışıkların kullanımından kaçınmak doğru bir tercih olacaktır. Flicker etkisi, sporcular üzerinde yorgunluk ve baş ağrısı gibi şikâyetlere sebep olabilir.

Yüksek tavanlara veya yüzme havuzlarının üzerine gelen

ışıkların bakım ve onarımının zor olması sebebiyle, bu alanlarda uzun kullanım ömrüne sahip armatürler tercih edilmelidir.

Spor salonlarının aydınlatılmasında genellikle LED panel,

downlight, lineer aydınlatmalar ve spot ışıklar kullanılmaktadır. Bazı spor salonları da gergi tavan aydınlatma sistemleriyle ışıklandırılmaktadır.

Unutmadan, doğal aydınlatma yani güneş ışığı da spor

salonlarında etkin bir şekilde kullanılmalıdır. Araştırmalar, gün ışığının konsantrasyonu arttırdığı ve kullanıcıların doğal ışık

58

altında kendilerini dışarıda gibi hissettiğinden, yaz aylarında spor salonlarına daha fazla gitme eğiliminde olduğunu gösteriyor.

59

Toplantı ve Konferans Salonlarında Aydınlatma Nasıl Yapılır?

Toplantı salonlarında, sunum yoluyla birebir görüşmelerden, büyük konferanslara kadar pek çok etkinlik gerçekleştirildiğinden, bu alanlarda dikkati toplamak çok önemlidir. Diğer bir taraftan, bu alanların tasarımı ve aydınlatması, şirket kültürünü misafirlere farklı bir yol ile iletmektedir.

Toplantı odaları ve konferans salonlarında 500 lüks

aydınlatma seviyesi istenmektedir. Kamaşma derecesi 19 olmalı, ortalama düzgünlüğü ise en az 0,60 seviyesinde olmalıdır. Renksel geriverim indeksinin ise 80 veya daha yüksek bir değerde olması önerilmektedir. Bu tür alanlarda özel bir talep de aydınlatmaların kontrol edilebilir olmasıdır.

Kontrol sistemleri ile donatılmış aydınlatmalar, toplantı

salonunun çeşitli kullanımları için esnek bir aydınlatma çözümü sunmaktadır. Tavan aydınlatmaları, genel aydınlatma için çok önemlidir. Bu amaçla yüksek verimli 4x14 veya 4x18 floresan aydınlatmalar kullanılabileceği gibi, daha yüksek verimli LED paneller de kullanılabilir.

Toplantı ve konferans salonlarında merkezi aydınlatma son

derece önemlidir. Yetersiz ışık gözleri yorar ve konsantrasyon kaybına yol açar. İyi aydınlatma konsantrasyonu artırır.

Duvarları aydınlatmak için wallwasher armatürleri

kullanılabilir, spot aydınlatmalarla da önemli alanlar vurgulanabilir, çeşitli aydınlatma düzenleri oluşturulabilir.

60

Toplantı salonunda not alma, sunum yapma veya sohbet etme

gibi farklı etkinlikler gerçekleştirilebilir, bu farklı etkinlikler farklı aydınlatma ihtiyaçlarını doğurur. Salondaki aktiviteye göre, aydınlatma senaryosunu değiştirebileceğiniz bir kontrol sistemi ve kontrol paneline ihtiyaç duyabilirsiniz.

Örneğin, bir sunum yapıldığı esnada sunum yapan kişinin

yüzünü iyi görmek gereklidir. Bu ışık iyi bir kontrol sistemiyle ihtiyaç anında devreye alınabilir, istenildiği zaman kapatılabilir.

Dim edilebilir (parlaklığı değiştirilebilir) aydınlatmalar bu tür salonlarda tercih edilmelidir. Bu sayede sunum yaparken masanın üstündeki ışıkları kısabilirsiniz. Bu yolla konuşmacıya dikkat çekerken, katılımcıların not almaları için yeterli aydınlatmayı da sağlarsınız. Video sunumları için tüm ışıkları kapatabilirsiniz. Bu da ekranın görünürlüğünü arttıracak, dikkati ekran üzerine çekecektir.

Toplantı salonları önemli iş fırsatlarının değerlendirildiği alanlardır. Bu yüzden şık bir iç mekân tasarımı, misafirlerinizin güvenini kazanmanıza yardımcı olacaktır. Aydınlatma da bu tasarımın bir parçasıdır.

61

Yatak Odalarında Aydınlatma Nasıl Yapılır?

Yatak odası yatmanın dışında pek çok amaç için kullanılır. Zamanımızın büyük bir çoğunluğu salon veya oturma odasında değil yatak odasında geçmektedir.

Yatmak ve iyi bir uyku için ihtiyacımız olan tek şey

karanlıktır. Ancak yatak odasını yatmanın dışında başka şeyler yapmak için de kullandığımızdan, bu alanlarda aydınlatma önemli bir unsur haline geliyor. Kitap okumak, giyinmek, makyaj yapmak gibi.

Genel itibariyle bir yatak odasında 100 lüks aydınlatma

seviyesi yeterli görülmektedir. Bu seviyede aydınlatma, odada işleri halletmek için yeterli ışık sunarken, iyi bir uykuya geçişe engel olmayacaktır.

Yatak odalarında direkt veya endirekt aydınlatma armatürleri

kullanılabilir. Direkt aydınlatma elemanları iyi bir genel aydınlatma sunarken, endirekt aydınlatmalar görsel rahatlık sunar.

Yatak odasında bir masa veya ayna varsa bu alanlar için görev

aydınlatmaları kullanılabilir. Avizeler, sarkıtlar, abajurlar, lambaderler, duvar aplikleri ve

masa lambaları yatak odalarında sıkça kullanılan aydınlatma elemanlarıdır.

Yatak odalarında kullanılacak aydınlatmaların sıcak beyaz

renkte, sarıya yakın olması önerilmektedir. Soğuk beyaz renklerin

62

uykuya geçmede zorluk yarattığı pek çok araştırma sonucunda doğrulanmıştır.

Giyinme işlemini de yatak odasında yaptığımızdan, bu

alanlarda yüksek renksel geriverim indeksine sahip ışık kaynakları tercih edilmelidir. Bu sayede giysileri gerçek renklerinde daha yakın şekilde görür, dışarı çıktığımızda bir sürprizle karşılaşmayız.

63

Yemek Odası Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Yemek odaları ya da yemek masaları, ailenin tüm bireylerinin bir araya geldiği, misafirlerin ağırlandığı evin önemli alanlarından bir tanesidir. Yemek odaları, akşam saatlerinde güneş ışığından mahrumdur bu yüzden yapay aydınlatmaya ihtiyaç duyar. Bu aydınlatma, odanın dekorunu tamamlamak ve istenilen ambiyansı yaratmak için iyi bir fırsattır.

Yemek odalarında, 150 lüks aydınlatma seviyesi yeterli

görülmektedir. İstenilen ambiyansa göre aydınlatma seviyesi 100 lüks’e kadar düşürülebilir veya 200 lüks’e çıkartılabilir. Yemek odalarında, rahatlatıcı etkisi sebebiyle sıcak beyaz renkte, 2700K renk sıcaklığında ışık kaynaklarının kullanılması önerilmektedir.

Yemek odalarında ışık kaynakları genellikle masanın

merkezine hizalanmış olarak konumlandırılır. Avizeler, sarkıtlar ve lineer aydınlatmalar sıkça tercih edilen aydınlatma elemanları arasındadır. Masanın aydınlatılması için tek bir avize yeterli olacağı gibi, üç ya da daha fazla sayıda sarkıt da kullanılabilir. LED teknolojisiyle birlikte hayatımıza giren, modern lineer aydınlatmalar da dikdörtgen masaların aydınlatılması için şık bir tercih olacaktır.

Masa üzerinde konumlandırılacak aydınlatma elemanının

yüksekliği son derece önemlidir. Işık kaynağı, tüm masayı aydınlatacak ve masada oturanları rahatsız etmeyecek yükseklikte olmalıdır. Bu noktada kamaşma sorununa dikkat edilmelidir. Işık misafirleriniz için rahatsız edici olmamalıdır. Bu onların konforunu olumsuz etkileyecektir.

64

Yemek odasında genel aydınlatmaya destek amacıyla, bir ya da iki lambader kullanabilirsiniz. Bu ek aydınlatma, dekorasyonunuzu tamamlamanıza da yardımcı olacaktır.

Yemek odaları, sadece yemek yemek için kullanılmaz. Kimi

zaman çalışmak için, kimi zaman dostlarınızla kahve içmek, sohbet etmek için yemek masasını kullanırsınız. Bu yüzden aydınlatmayı ihtiyaca göre değiştirebilecek bir kontrol sistemine ihtiyaç duyabilirsiniz. Basit bir dimmer yardımıyla ışık parlaklığını kontrol edebilir, ihtiyaca göre daha parlak yapabilir veya loş bir ortam oluşturabilirsiniz. Örneğin, yemeğinizi yerken parlak bir ışığa ihtiyaç duyarken, yemekten sonra kahvenizi yudumlarken daha loş, daha dinlendirici bir aydınlatmaya ihtiyaç duyabilirsiniz.

Özenle hazırladığınız yemeklerin, göze hitap etmesini

istiyorsanız yüksek renksel geriverim indeksi (CRI) değerine sahip, tercihen 80'den büyük, ışık kaynaklarını tercih etmelisiniz.

65

Yüzme Havuzlarında Aydınlatma Nasıl Yapılır?

Havuz aydınlatmalarında birinci öncelik güvenli bir ortam yaratmak olmalıdır. Bu güvenli ortamı oluşturabilmek için aydınlatma armatürlerinin seçiminde ve bu armatürlerin konumlandırılmasında özen göstermek gereklidir.

Havuzlar, pencereler yardımıyla doğal ışığı, aydınlatma

armatürleri yardımıyla da yapay ışığı alır. Bazen yalnızca doğal ışıkla bazen yalnızca yapay ışıkla aydınlatılır. Bazen de her ikisinin kombinasyonuyla ışıklandırma sağlanır.

Yüzme havuzlarında genel itibariyle 300 lüks aydınlatma

seviyesi yeterli görülmektedir. Havuzda yarışmalar düzenlenmesi planlanıyorsa 500 lüks ve daha fazla aydınlatma seviyesine gerek duyulabilir.

Aydınlatmalar, özellikle ışık su yüzeyine 50 dereceden daha

düşük açıyla ulaştığında, havuz yüzeyinde yansıma ve parlama yaratır. Bu istenmeyen bir durumdur, bu sebeple tasarım aşamasında doğru planlama yapılmalıdır.

Genellikle, aydınlatmalar doğrudan havuz üzerine

yerleştirildiğinde böyle bir problem oluşmamaktadır. Sorun, aydınlatma armatürleri yan duvarlara yerleştirildiğinde ortaya çıkmaktadır. Düşük açıyla gelen ışık, su üzerinde bir yansıma yaratır bu da cankurtaranların yüzücüleri görememesine yol açabilir.

Su yüzeyinde oluşan parlamaya ek, aydınlatma armatürlerinin

yüzücüler üzerinde rahatsızlık yaratacak kamaşma etkisi vardır.

66

Bu kamaşma, aydınlatma armatürlerinin uygun konumda, uygun açıyla yerleştirilmesiyle önlenebilir. Endirekt aydınlatma armatürleri kamaşmayı önlemek için iyi bir seçenektir. Projektörler, duvar ve tavanlara yönlendirilerek kamaşma yaratmayan bir aydınlatma sağlanabilir.

Özellikle havuzun üzerinde konumlandırılmışsa aydınlatma

armatürlerinin bakımı zor ve masraflıdır. Bu sebeple LED aydınlatma armatürleri gibi, uzun ömürlü, bakım gerektirmeyen seçenekler değerlendirilebilir.

Elektrik kesintilerinde, güvenli aydınlatma seviyelerinin

korunması için acil aydınlatma sistemleri kullanılmalıdır. Aksi takdirde, elektrik kesintilerinde havuz karanlığa gömülecek, yüzücüler için oldukça tehlikeli olacaktır.

Genel aydınlatmaya ek olarak havuz içerisinde su altı

aydınlatmalarıyla yansıma etkisinin azaltılması ve su altında aydınlatma kalitesinin arttırılması sağlanabilir. Bu tarz aydınlatmalar, güvenlik için de oldukça önemlidir.

Yüzme havuzları nemli alanlar olduğundan korozyona karşı dayanıklı aydınlatma armatürleri tercih edilmelidir. Havuz genel aydınlatmasında kullanılacak aydınlatma armatürleri minimum IP54 koruma sınıfında olmalıdır. Havuz içinde, su altında kullanılacak aydınlatma armatürleri ise minimum IP68 koruma sınıfına sahip olmalıdır.

Son olarak çok önemli bir hatırlatma yapmakta fayda var.

Maalesef, ihmalin olduğu, denetimin olmadığı yerlerde, aydınlatma ve aydınlatma tesisatlarından kaynaklı can kayıpları yaşanmaktadır. Aydınlatma armatürleriniz ne kadar iyi, bu

67

armatürleri besleyecek elektrik tesisatınız ne kadar iyi olursa olsun, can güvenliği için mutlaka kaçak akım rölesi kullanılmalıdır. Bu ünitenin de sağlıklı çalışabilmesi için iyi bir topraklamaya ihtiyacı vardır.

68

Dış Mekân Aydınlatma

Uygulamaları

Bu bölümde, park, bahçe, yol ve otopark gibi dış mekân aydınlatmaları hakkında detaylı

açıklamalar yer almaktadır.

69

Açık Otopark Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Açık otoparklarda aydınlatma, sürücülerin araçlarını kolayca park etmelerini, geri döndüklerinde araçlarını kolayca bulmasını ve kendilerini güvende hissetmelerini sağlar.

Açık otoparklarda 10-20 lüks aydınlatma seviyesi yeterli

görülmektedir. Ancak özellikle alışveriş merkezi otoparklarında 30 lüks aydınlatma seviyesi talep edildiği görülmektedir. Bu aydınlatma seviyelerinin elde edilmesi için projektörler ve sokak armatürleri kullanılabilir.

Küçük otoparklarda genellikle otopark çevresine yerleştirilen

aydınlatma direkleri sayesinde aydınlatma sağlanır. Ancak bu uygulama büyük otoparklarda, orta bölgelerde karanlık nokta oluşmasına sebep olur. Bu yüzden büyük otoparklarda park yerlerinin ortasına da aydınlatma direkleri yerleştirilir.

Yüksek güçteki projektörler, yüksek direklerin tepesine

konumlandırıldığında büyük park alanlarında homojen aydınlatma sağlanması kolaylaşır. Bu sayede direk sayısı azaltılarak, daha düşük maliyette gerekli aydınlatma koşulları sağlanabilir.

Bu alanlarda kullanılacak aydınlatma armatürlerinin düşük

kamaşma değerine sahip olması, görsel konfor için önemli bir unsurdur.

Kontrol sistemleri ve sensörler yardımıyla, otoparkta kimse

olmadığında karartma yapılarak enerji tasarrufu sağlanabilir.

70

Akaryakıt İstasyonu Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Akaryakıt istasyonlarında iyi aydınlatma, istasyonun daha güvenli görünmesini sağlayarak sürücüler için daha çekici bir ortam yaratır. Yapılan bazı çalışmalar, yolculuk esnasında sürücülerin istasyon seçiminde aydınlatmanın önemli bir rol oynadığını göstermiştir.

Akaryakıt istasyonunda aydınlatma kanopi aydınlatması,

market aydınlatması ve çevre aydınlatması dâhil bir bütün halinde değerlendirilmelidir.

Kanopi altında, yer hizasında 400 lüks aydınlatma seviyesi

yeterli görülmektedir. Buna ek olarak akaryakıt pompaları üzerinde dikey düzlemde 150 lüks aydınlatma seviyesi önerilmektedir.

Akaryakıt istasyonuna yol kısmından verilen giriş ve

çıkışlarda minimum 10 lüks aydınlatma olmalıdır. Kanopi market arasındaki geçiş bölgesinde ise 150 lüks aydınlatma seviyesi yeterli görülmektedir.

Market çevresi ve istasyon genelinde aydınlatma

seviyelerinin 30 lüks ve üzerinde korunması iyi bir tercih olacaktır.

Akaryakıt istasyonunda iyi aydınlatma koşullarının

oluşturulması, daha güvenli, davetkâr bir ortam oluşturacağı gibi müşterilerin istasyonda daha fazla vakit geçirmesine ve daha fazla alışveriş yapmasına yardımcı olacaktır.

71

Market bölümünde yapılacak aydınlatma çalışması, buradaki ürünlerin daha çekici görünmesini sağlayabilir. Bu da marketi ziyaret eden müşterilerin tercihlerine önemli ölçüde etki edecektir.

Akaryakıt istasyonlarının aydınlatılmasında; dış ortamlarda

kanopi, sokak armatürü, iç kısımlarda ise LED panel, downlight ve lineer aydınlatmalar kullanılabilir. Oto yıkama bölümlerinde ise etanj armatürlerin kullanılması uygun olacaktır.

Akaryakıt istasyonu genelinde aydınlatma kontrol

sistemlerinin kullanılması, enerji tasarrufu sağlanmasına yardımcı olacaktır.

72

Bisiklet Yolu Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Bisikletlerin çoğu zaman gün ışığında kullanıldığı düşünüldüğünden, bisiklet yollarında aydınlatma genellikle ihmal edilen konular arasındadır. Eğer bisiklet, motorlu taşıtlara alternatif bir araç olacaksa gece kullanımı da düşünülmelidir. Aydınlatma daha bisiklet rotalarının tasarlandığı ilk aşamada düşünülmeli, iyi bir şekilde tasarlanmalıdır.

Yeterli aydınlatma koşulları sağlandığında bisikletçiler, yolu

daha iyi şekilde takip edebilir, yayaları, önü ve arkasındaki diğer bisikletçileri görebilir ve tehlikeleri anında fark edebilir. Buna ek olarak iyi aydınlatma, bisikletçilerin seyahat esnasında daha güvende hissetmelerine yardımcı olur.

Bisiklet yollarında genel itibariyle 5 lüks aydınlatma seviyesi

yeterli görülmektedir. Ancak bazı durumlarda 10 lüks aydınlatma seviyesinin talep edildiği de görülmektedir.

Bisiklet pistlerinde ise antrenman ve genel aktiviteler için 300

lüks, yarışlar için ise 600 lüks aydınlatma seviyesi önerilmektedir. Bu alanlarda elektrik kesintilerinde, güvenli sürüşün devam etmesi için minimum 150 lüks aydınlatma seviyesini sağlayacak acil aydınlatma donanımları kullanılmalıdır.

Bisiklet yolu ve pistlerin aydınlatılmasında sokak armatürleri,

projektörler, bollard armatürleri kullanılabilir. Bisiklet yollarında, yoğunluğa göre ışık parlaklığının kontrol

edilmesi, enerji tasarrufu sağlanmasına yardımcı olacaktır. Örneğin, yüzde 10 parlaklıkla güvenli düzeyde aydınlatma sürekli

73

olarak sağlanırken, bir bisiklet ya da yaya yaklaştığında parlaklık yüzde yüz seviyesine çıkartılabilir.

74

Cephe Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Binalar artık şehirlerin olmazsa olmazı konumunda, kafamızı çevirdiğimiz her yerde binalar var. Beraber yaşadığımız, sık sık görmeye aşina olduğumuz bu yapıları mimari aydınlatmayla süslemek, gece karanlığında heyecan verici bir etki yaratacak, zihinlerde iyi bir yer edinecektir. Mimari aydınlatmanın bir yolu olan cephe aydınlatmaları, şehirlere etkileyici bir görünüm kazandırıyor.

Modern yapılar, artık sadece işlevsel ışığa değil mimari ışığa

da ihtiyaç duyuyor. Işık sayesinde mimari detaylar vurgulanıyor, binalar ilgi çekici yapılar haline geliyor. Ticari yapılarda cephe aydınlatmaları, şirketin kurumsal kimliğini yansıtan bir araç olarak kullanılıyor.

İster modern, ister tarihi bir yapı olsun, her yapı kullanım

amacına uygun bir şekilde cephe aydınlatmasına sahip olabilir. Kullanılacak ışık rengi burada kilit noktada yer almaktadır. Modern binalarda çok renkli uygulamalar yapılabilir ancak tarihi yapılarda beyaz ve sarı renkte ışıkların gölgeyle birlikte kullanılması doğru bir tercih olacaktır.

Cephe aydınlatmalarında projektörler, wallwasherlar, lineer

aydınlatmalar, gömme aydınlatmalar, duvar ışıkları ve piksel aydınlatmalar kullanılmaktadır. Kullanılacak aydınlatma elemanlarının sayısı, konumu ve özellikleri tasarımcı tarafından belirlenir. Örneğin; projede wallwasher kullanılacaksa, bu ışık kaynağının lens açısı ışıklandırılacak yüzeyin yüksekliğine ve genişliğine göre seçilir.

75

Uygulama öncesinde, bilgisayar ortamında simülasyonların gerçekleştirilmesi son derece önemlidir. Cephe aydınlatması uygulamalarının bilgisayar simülasyonu için DIALux ve Photoshop programları bir arada kullanılır. DIALux yardımıyla seçilen armatürün yüzeydeki ışık dağılımı çıkartılır, bu dağılım renklendirilerek Photoshop vasıtasıyla binanın görseli üzerine aktarılır.

Bina cephe aydınlatmalarında, renk değişimi, açma-kapama

ve animasyon gösterme gibi kontrollerin gerçekleştirilmesi amacıyla DMX gibi aydınlatma kontrol sistemleri kullanılır. DMX, kullanıcıların aydınlatma sistemi üzerinde tam anlamıyla kontrol sahibi olmalarını sağlayan bir protokoldür. Rengârenk aydınlatılmış binaların pek çoğunda DMX sistemi kullanılmaktadır.

76

Halı Saha Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Halı saha karşılaşmaları genellikle herkesin müsait olduğu iş çıkışında, akşam saatlerinde yapılır. Halı saha maçları, hem eğlencelidir hem de her anlamda iyi bir fiziksel aktivitedir. Peki, halı saha aydınlatmasında nelere dikkat etmek gerekir?

Halı sahalarda aydınlatma, televizyonlarda yayınlanan

maçlardaki gibi üst düzey gerekliliklere sahip olmasa da bu alanların kendine göre gereksinimleri vardır. Aydınlatma planı yapılırken, mekânın gelecekteki kullanımı göz önünde bulundurulmalıdır.

Kötü aydınlatma sporcuları rahatsız eder, sahada rekabeti

zorlaştırır. İyi aydınlatma oyuncuların performansını ve oyundan alınan keyfi artırır.

Halı sahalarda genellikle bakım ihmal edilir. Bu yüzden

aydınlatma sorunları göze çarpar. En çok karşılaşılan sorunlar, planlama hatasından dolayı aydınlatma seviyelerinin düşük olması, homojen aydınlatma sağlanamaması, çok parlak ve çok karanlık noktaların oluşması ve kamaşmadır.

Halı saha aydınlatmasında amatör karşılaşmalar için 100 lüks

aydınlatma seviyesi önerilmektedir. Ortalama düzgünlük değeri 0,5 değerinden büyük olmalıdır.

Halı saha aydınlatmalarında metal halide aydınlatma

armatürleri veya LED projektörler kullanılmaktadır. Bu tür alanlarda kullanılacak aydınlatma armatürleri minimum IP65 koruma sınıfına sahip olmalıdır.

77

Aydınlatma armatürleri darbelere karşı dayanıklı yapıda

olmalı, montaj yüksekliği düşükse darbelerden korumak için tel kafes kullanılmalıdır.

Halı saha aydınlatması genellikle, "Şurada dört köşeye birer

lamba koyalım, ortaya da karşılıklı iki lamba koyalım. Aydınlatma yetersiz olursa başka lambalar ekleriz." şeklinde yapılır. Bu çalışmanın sonucunda yetersiz aydınlatma ve oyuncular için konfor sorunları baş gösterir.

İstenilen aydınlatma seviyelerinin yakalanması ve homojen bir aydınlatma sağlanması için, bilgisayar ortamında simülasyonlar gerçekleştirilmelidir. Aydınlatma armatürlerinin sayısı, monte edileceği yükseklik veya direk yüksekliği bu hesaplamalar yardımıyla belirlenecektir.

78

Kavşak Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Döner kavşak, trafik dolaşımını düzenleyen, tüm trafiği uygun bir geometrik şekil ile yavaşlatan, sürücüler, yayalar ve bisikletçiler için güvenliği sağlayan bir tür dairesel kavşaktır. Döner kavşaklar ve çevresindeki alanlar sürüş güvenliği açısından riskli bölgelerdir. Bu sebeple, kavşaklarda aydınlatma son derece önemlidir.

Kavşağa yaklaşmakta olan sürücülerin, görme koşulları

aydınlatma yardımıyla iyileştirilmelidir. Kavşağa girmekte olan sürücüler için, kavşağın geometrik yapısı sebebiyle araç farları yeterince aydınlatma sağlayamaz. Genelde, kavşaklarda peyzaj unsurları rengârenk aydınlatılır ancak asıl gerekli olan genel aydınlatma unutulan ya da önemsenmeyen konular arasında yer alır.

Bir kavşakta yolun, araçların, yayaların ve tehlikelerin

görülebilmesi için hem yatay aydınlatmaya hem de dikey aydınlatmaya ihtiyaç duyulur. Karayolu için yatay aydınlatma, yaya geçitlerinde ise dikey aydınlatma önemlidir.

Kavşağa yaklaştıkça yatay aydınlatma seviyesi 5 lüks'ten 20

lüks'e kadar kademeli olarak artırılmalı, kavşak bölgesinde ise 20 lüks aydınlatma seviyesi yakalanmalıdır. Işık seviyesindeki artış mümkün olduğunca yavaş bir şekilde yapılmalıdır. Bu sayede, sürücülerin gözü, parlaklıktaki değişikliğe kolay adapte olabilir.

Kavşakta yaya geçitleri, yayalar tarafından güvenli bir şekilde

kullanılabilmelidir. Kavşak içerisinde yer alan yaya geçitlerinde dikey aydınlatma önemli bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır.

79

Dikey aydınlatma sayesinde karşıdan karşıya geçmekte olan ve yol kenarında bekleyen yayalar kolayca fark edilebilir. Yaya geçitlerinde ortalama 30 lüks seviyesinde dikey aydınlık önerilmektedir.

Yaya geçitlerinin yer aldığı bölgeler, yayaların sürücüler

tarafından kolay algılanması için araçların geldiği yönden aydınlatılmalıdır.

Kavşaklarda aydınlatma yanal veya merkezi aydınlatma

olarak iki farklı şekilde yapılabilir. Kavşak aydınlatması, kavşak etrafına yerleştirilmiş

aydınlatma direkleri ve sokak armatürleri ile sağlanabilir. Bu türde aydınlatmaya yanal aydınlatma denir.

Alternatif olarak, kavşak ortasında, yüksek bir direk üzerine

yerleştirilmiş güçlü projektörler ile de aydınlatma sağlanabilir. Bu aydınlatma türüne ise merkezi aydınlatma adı verilir.

80

Park ve Bahçe Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Akşam serinliğinde parklar vakit geçirmek için daha cazip hale gelir. Ancak bu alanlar akşamları güneş ışığından mahrumdur ve ek bir aydınlatmaya ihtiyaç duyar. Bir park tasarlanırken karanlıkta da nasıl görüneceği düşünülmelidir.

Park ve bahçe aydınlatmalarında üç amacın karşılaması

beklenir; güvenlik, estetik ve enerji tasarrufu. İyi aydınlatılmış parklar, insanların kendini güvende

hissetmesini sağlar. Yüksek seviyelerde ve homojen bir şekilde aydınlatılmış parklar, insanlar için daha davetkârdır. Bu tür alanlarda insanlar kendini daha güvende hisseder ve daha fazla zaman geçirmek ister.

Hiç kimse gecenin bir vaktinde karanlık bir parkın içinden

geçmek istemez. İnsanların kendini güvende hissetmesi için özellikle park içindeki yürüyüş yollarında iyi aydınlatma yapılmalıdır.

Park içerisindeki yürüyüş yolları, bisiklet yolları ve yüksek

yaya yoğunluklu diğer bölgeler için minimum 10 lüks aydınlatma seviyesinin yakalanması önerilmektedir. Park genelinde 3000K renk sıcaklığında aydınlatma armatürlerinin kullanılması doğru bir tercih olacaktır.

Doğru aydınlatma ile şehir içerisindeki parkları güvenli ve

keyifli buluşma alanları haline getirmek mümkündür.

81

Aydınlatma armatürleri, mimarinin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu yüzden kullanılacak aydınlatma armatürlerinin yalnızca iyi bir aydınlatma yapması yetmez, bunun yanında şık bir görünüme sahip olması gereklidir.

Park aydınlatması için genellikle 4-6 metre yükseklikte

direkler üzerinde konumlandırılmış dairesel aydınlatma armatürleri kullanılır. Buna ek olarak ağaç aydınlatmaları için gömme spotlar veya projektörler kullanılabilir. Yürüyüş yolları için bollard adı verilen kısa aydınlatma direkleri de kullanılabilir.

Aydınlatmalar, parkı kullanan insanları rahatsız etmemelidir. Aydınlatma armatürü tercihi ve konumlandırması, kamaşmayı minimize edecek şekilde yapılmalıdır. Çünkü kamaşma, konforu düşürür, karanlık alanlardaki detayları görmeyi zorlaştırır.

Park aydınlatmasında enerji tasarrufu için, yüksek verimli

LED ışık kaynaklı aydınlatma armatürlerinin kullanılması iyi bir tercih olacaktır. Bu aydınlatmalar, akıllı aydınlatma sistemleriyle donatılarak, gecenin ilerleyen saatlerinde aydınlatma seviyeleri kademeli olarak düşürülebilir ve bu sayede daha fazla enerji tasarrufu sağlanabilir.

82

Üst Geçit Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Şehirlerimizde yaya trafiğini güvenli bir şekilde sağlamak için her geçen gün daha fazla yaya üst geçidi inşa edilmektedir. Yaya üst geçitleri, kurulumu kolay ve düşük maliyetli olması sebebiyle alt geçitlere iyi bir alternatiftir. Ayrıca, insanlar açık bir köprüden geçerken kendilerini daha güvende hisseder.

Yaya üst geçitleri, gündüz güneş ışığıyla aydınlatılsa da,

akşam karanlığında ek bir aydınlatmaya ihtiyaç duyar. Bu aydınlatma aynı zamanda yayaların gece vakitlerinde kendilerini daha güvende hissetmelerini sağlar ve suç oranlarının düşürülmesine yardımcı olur.

Üst geçitler, hem işlevsellik açısından hem de dekoratif

unsurlar göz ününde bulundurularak en iyi şekilde aydınlatılmalıdır.

Yaya üst geçidinde genel aydınlatma, geçidin kenarlarına

yerleştirilen çok yüksek olmayan (3-4 metre) aydınlatma direkleri sayesinde sağlanır. Köprünün yapı unsurları kullanılarak farklı yerleşimler yapmak da mümkündür. Örneğin; yaya korkuluklarına yerleştirilecek özel ışık dağılımı sağlayan aydınlatma elemanlarıyla da yeterli miktarda aydınlatma sağlanabilir. Burada önemli olan yayaları rahatsız etmeden, ışık kirliliği yaratmadan yeterli miktarda aydınlatma sağlamaktır.

Yaya üst geçitlerinde ve benzer kullanım amacına sahip yaya

yürüyüş yollarında 5 lüks aydınlatma seviyesi önerilmektedir. Bu seviyelerde yapılan aydınlatma yayalar için güvenli bir ortam yaratır ve köprüde kendilerini rahat hissetmelerini sağlar.

83

Dekoratif aydınlatma ise, köprünün mimari detaylarının ışıkla

vurgulanması ile yapılır. Bu vurgu aydınlatması ise wallwasherlar, projektörler, piksel LED'ler, esnek neon LED'ler ve buna benzer diğer aydınlatma çözümleri kullanılarak yapılır.

Uyumlu renklerin kullanıldığı, iyi aydınlatılmış bir üst geçit,

gece karanlığında harika bir manzara yaratabilir. Aydınlatmasıyla ilgi çeken üst geçitler, birçok fotoğrafın arka planında yer alacak ve şehrin tanıtımına katkı sağlayacaktır.

Üst geçit aydınlatmasında kullanılan aydınlatma elemanları,

dış ortam koşullarında çalışmaya uygun yapıda olmalı, suya, toza ve neme karşı dayanıklı olmalıdır. Enerji ve diğer kaynaklardan tasarruf için, ışık çıktısı yüksek, uzun kullanım ömrüne sahip ürünler tercih edilmelidir.

84

Yol Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Şehir aydınlatmalarının en önemli parçası yol aydınlatmalarıdır. Yol aydınlatması tanımı şehir içi yolları, anayolları, otoyolları, ekspres yolları, çevre yollarını, cadde ve sokakları, bağlantı yollarını, kavşakları ve diğer yolları kapsamaktadır.

Yol aydınlatmasının amacı, sürücülerin güvende seyahat

etmelerini sağlamak ve yayaların görünürlüğünü artırarak onların da güvenini sağlamaktır. Bunu sağlamak için iyi görme koşullarının oluşturulması gereklidir. Yol aydınlatması yapılırken sürücünün ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalı, görme koşulları iyileştirilmelidir.

İyi bir yol aydınlatması iyi görme koşullarını oluşturabilecek

yeterliliktedir. İyi aydınlatma, ulaşımdaki karmaşıklığı çözer, insanların kendini güvende hissetmesini sağlar ve trafik akışının sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesini sağlar.

Yol aydınlatma hesaplarında, yolun ortalama parıltısı (L0),

ortalama düzgünlük (U0), boyuna düzgünlük (U1), bağıl eşik artışı (TI) ve çevreleme oranı (SR) önemli parametrelerdir.

Yol aydınlatmasında kamaşma da son derece önemlidir.

Çünkü aydınlatma armatüründen gelen direkt kamaşma, görsel performansta kayıplar oluşmasına sebep olur. Kamaşma, yol üzerindeki tehlikeli cisimlerin görülebilirliğini azaltacaktır.

85

Yapılan bazı çalışmalarda aydınlatmanın zayıf olduğu yerlerde, iyileştirme yapıldığında kazaların yüzde 30-35 oranında azaldığı görülmüştür.

Yollar, kullanım şekli, hız sınırı ve suç oranına göre farklı

sınıflara ayrılmaktadır. M1'den M6'ya kadar olan aydınlatma sınıfları için sağlanması gereken farklı aydınlatma kalite büyüklükleri bulunmaktadır.

Yolların Aydınlatma Sınıflarının Belirlenmesi

Yol Tanımı Aydınlatma Sınıfı

Şehir bağlantı ve çevre yolları (tek veya iki yönlü, kavşaklar ve bağlantı noktaları ile şehir geçişleri dâhil) - Hız ≥ 90 km/h; - Hız < 90 km/h;

M1 M2

Şehiriçi ana güzergâhlar (bulvarlar ve caddeler; ring yolları; dağıtıcı yollar) - 50 km/h ≤ Hız < 90 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı var; - 50 km/h ≤ Hız < 90 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı yok; - Hız < 50 km/h;

M1

M2 M3

Şehiriçi yollar (yerleşim alanlarına giriş çıkışın yapıldığı ana yollar ve bağlantı yolları) - Hız ≥ 50 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı var; - Hız ≥ 50 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı yok; - Hız < 50 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı var; - Hız < 50 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı yok;

M3

M4

M4

M5

86

Yerleşim (ikametgâh) bölgelerindeki yollar - 30 ≤ Hız < 50 km/h; suç oranı yüksek; - 30 ≤ Hız < 50 km/h; suç oranı normal; - Hız < 30 km/h; suç oranı yüksek; - Hız < 30 km/h; suç oranı normal;

M4 M5 M5 M6

Kaynak: Yol Aydınlatma Armatürleri Teknik Şartnamesi

(TEDAŞ-MYD/95-009.B) Değişik Yol Aydınlatma Sınıflarında Sağlanması Gereken

Yol Aydınlatması Kriterleri

Aydınlatma Sınıfı

Lort (cd/m2 ) U0 U1 TI (%) SR

M1 ≥2,0 ≥0,4 ≥0,7 ≤10 ≥0,5 M2 ≥1,5 ≥0,4 ≥0,7 ≤10 ≥0,5 M3 ≥1,0 ≥0,4 ≥0,5 ≤10 ≥0,5 M4 ≥0,75 ≥0,4 ≥0,5 ≤15 ≥0,5 M5 ≥0,50 ≥0,35 ≥0,4 ≤15 ≥0,5 M6 ≥0,30 ≥0,35 ≥0,4 ≤15 -

Kaynak: Yol Aydınlatma Armatürleri Teknik Şartnamesi

(TEDAŞ-MYD/95-009.B) Yol aydınlatmasında yüksek basınçlı sodyum buharlı

lambalar, metal halide lambalar ve LED sokak armatürleri kullanılmaktadır. LED sokak armatürleri, yüksek ışık verimine ve uzun kullanım ömrüne sahip olması sebebiyle öncelikli seçenek olarak değerlendirilmelidir.

Aydınlatma direkleri, yol genişliğine bağlı olarak; tek taraflı,

çift taraflı veya zikzak desenli olarak yerleştirilebilir.

87

Yol aydınlatma hesapları, DIALux gibi bilgisayar simülasyon yazılımları yardımıyla yapılabilir. Programa, yol genişliği, direk yüksekliği, direkler arası mesafe gibi parametreler girilir ve kullanılacak aydınlatma armatürleri yerleştirilerek hesaplamalar gerçekleştirilir. Hesaplama sonucunda belirtilen sınıf için aydınlatma koşullarının sağlanıp sağlanmadığı gösterilir.

Simülasyon yazılımları, en uygun direkler arası mesafeyi ve

direk yüksekliğini bulmayı sağlayan optimizasyon özelliğine de sahiptir. Bu özellik kullanımı için, programa sınır değerler girilir ve bu değerler arasında en iyi senaryonun oluşturulması için işlem başlatılır.

Sokak aydınlatmalarının, akıllı aydınlatma sistemleriyle

donatılmasıyla yüzde 50'ye varan enerji tasarrufu sağlamak mümkündür. Ayrıca, uzaktan yönetim imkânı; bakım ve işletme maliyetlerinin düşürülmesini sağlayacaktır.

88

Özel Aydınlatma

Uygulamaları

Bu bölümde, akvaryum, asansör ve tünel gibi özel gerekliliklere sahip alanların

aydınlatmaları açıklanmaktadır.

89

Akvaryum Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Akvaryum aydınlatması yalnızca balıkları keyifle izlemek için yapılmaz, aydınlatma bunun dışında çok daha büyük bir rol oynamaktadır. Aydınlatma, balıklarınızın genel refahını sağlar ve bunun yanında akvaryum içerisindeki bitki ve organizmaların büyümesi için gerekli oksijeni ve enerjiyi sağlar. Aydınlatma, akvaryum tankının atmosferini seçme şansı sunar.

Akvaryum canlılarının sağlıklı bir şekilde büyümesi için

aydınlatma gereklidir. Akvaryum için ışık seçimi yaparken dört şeye dikkat etmek gereklidir; watt, lümen, kelvin ve PAR değeri.

Watt, kullanılan enerji miktarını göstermektedir. Lümen ise

ışığın parlaklığını, yani ışık kaynağının ne kadar aydınlatma sağladığını belirtir. Kelvin ise ışığın rengidir. Bu değer ne kadar büyükse ışık rengi maviye o kadar yakındır, değer küçüldükçe beyaza, daha da küçüldükçe sarıya yaklaşır. PAR ya da FAR açılımı Fotosentetik Aktif Radyasyon'dur. Bitkileri ve su yosunlarını yetiştirmek için yararlı olan ışığı ifade eder.

Akvaryum aydınlatmasında genellikle floresan veya LED ışık

kaynakları kullanılır. İnce tasarımı, soğuk çalışma sıcaklığı ve düşük maliyeti sebebiyle LED aydınlatmalar akvaryumlarda sıkça tercih edilmektedir. LED'lerin her türlü su ortamı için geniş bir seçenek yelpazesi mevcuttur.

Bitkili akvaryumlarda, bitkilerin sağlıklı bir şekilde gelişimi

için 6500K-7500K renk sıcaklığında ışık kaynaklarının kullanılması önerilmektedir.

90

Bitkilerin aksine balıkların biyolojik olarak bir ışığa ihtiyacı yoktur. Yalnızca balık olan akvaryumlarda, 5500K-6500K renk sıcaklığında ışık kaynakları kullanılabilir.

8000K ve üzerinde renk sıcaklığında, mavimsi renkteki ışıklar

yalnızca tuzlu su akvaryumları için kullanılmalıdır. İhtiyaç duyduğunuz ışık miktarı akvaryumda seçtiğiniz

bitkilere bağlıdır. Genel itibariyle değerlendirildiğinde litre başına 20-40 lümen ışığın yeterli olacağı söylenebilir. Yani, bu durumda 40 litre bir akvaryum için en az 800 lümen ışığa ihtiyaç duyarsınız.

Akvaryumdaki canlılara ihtiyaç duydukları aydınlatmayı

sağlamak için ışıkların günde 10-12 saat açık tutulması yeterlidir. Bu rutini kontrol etmek için bir zamanlayıcı kontrolü kullanılabilir.

91

Asansör Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Asansörler, yüksek binaların vazgeçilmez araçlarıdır. Asansörde genel itibariyle çok fazla vakit geçirmesek de, bu alanların aydınlatması hem güvenlik hem de konfor açısından oldukça önemlidir.

Asansörlerde aydınlatma gereksinimi diğer alanlara biraz

daha farklı şekillenmektedir. Çünkü asansörler genellikle, dar tavan aralığına sahiptir ve sürekli hareket halinde olduğundan gövde üzerinde sık sık titreşimler meydana gelir.

Dar tavanlara gömme aydınlatma montajı yapmak bazen zor

olabilir. Bu zorluğun üstesinden gelmek için düşük profil yüksekliğine sahip aydınlatma elemanları seçilmelidir. LED teknolojisi burada ön plana çıkmaktadır. Çünkü LED aydınlatmalar, geleneksel aydınlatma elemanlarına göre daha ince gövde yapısına sahiptir.

Titreşim konusu ise kullanılan aydınlatma elemanlarının

ömrü için çok önemlidir. Eğer aydınlatmaların uzun süre sorunsuz bir şekilde kullanılmasını istiyorsanız, titreşime dayanıklı aydınlatma armatürleri kullanmanız gerekir. LED'ler geleneksel aydınlatma sistemlerine göre titreşime ve harekete daha dayanıklıdır. Uzun ömürlüdür, 50.000 saate kadar herhangi bir bakım, onarım işlemi gerektirmeden çalışabilir.

Asansör kabinlerinde 100 lüks aydınlatma seviyesi yeterli

görülse de, bazı ticari alanlarda, eğitim ve sağlık kuruluşlarında 150-200 lüks aydınlatma seviyesi talebi oluşmaktadır.

92

EN 81-20 kodlu standart, asansörlerde aydınlatmaların nasıl yapılacağıyla ilgili detayları net bir şekilde açıklamaktadır. Uygulama öncesinde bu standardın dikkatli bir şekilde incelenmesi gereklidir.

Asansör aydınlatmasında genellikle LED downlight, LED

spot ve LED panel tipinde aydınlatma armatürleri kullanılır. LED teknolojisiyle donatılmış bu sistemler, geleneksel aydınlatmalara göre yüzde 40-50 oranında enerji tasarrufu sağlar.

Asansör aydınlatmasında en az iki adet aydınlatma elemanı,

birbirine paralel bağlı olarak kullanılmalıdır. Bir tanesi arıza yaptığında, diğeri aydınlatma görevini yapmaya devam etmelidir.

Tüm asansörler acil durum aydınlatma sistemleriyle

donatılmalıdır. Bu sistem sayesinde elektrik kesintisi durumunda, yedek aydınlatmalar devreye girecek, yolcuların karanlıkta kalmasını engelleyecektir. Elektrik kesintisi durumunda 1 saat boyunca en az 5 lüks aydınlatma seviyesi sağlanabilmelidir.

93

Oto Yıkama Aydınlatması Nasıl Yapılır?

Oto yıkamalarda işlerin titiz bir şekilde yürütülmesi için parlak ışıklara, iyi bir aydınlatmaya ihtiyaç duyulur. Oto yıkama içerisinde ve çevresinde kullanılacak tüm aydınlatma armatürleri, su geçirmez özelliğe sahip olmalıdır.

Yetersiz aydınlatma, müşterilerin oto yıkamayı kapalı

sanmasına sebep olabilir. Doğru aydınlatma müşterilere oto yıkamanın açık ve faal durumda olduğunu belirtir.

Müşterileri çekmek, araç dışında ve içindeki kirlerin net bir

şekilde görülmesi, temizleme işleminin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için iyi bir aydınlatmaya ihtiyaç duyulur. Oto yıkama alanları için 500 lüks seviyesinde aydınlatma önerilmektedir.

İster açık ister kapalı bir ortam olsun oto yıkama alanlarında

aydınlatma armatürleri yoğun bir şekilde suya, toza ve neme maruz kalır. Eğer su, köpük ya da kir aydınlatma armatürünün içerisine girerse ürün ömrünü önemli ölçüde azaltacaktır. Bu tür alanlarda ortam sıcaklığı da yüksektir. Bu yüzden kullanılacak aydınlatma armatürleri minimum IP65 tercihen IP66 koruma sınıfına sahip olmalı ve sıcaklık değişikliklerinden etkilenmeyecek yapıda tasarlanmış olmalıdır.

Aydınlatma armatürlerinde, IP64 koruma sınıfı yeterli

değildir, çünkü bu derecede yalnızca sıçrayan suya karşı koruma sağlar. Su tabancalarından püskürtülen yüksek basınçlı suya karşı yeterli korumayı sağlayamaz.

94

Oto yıkamada kullanılacak aydınlatma elemanları, yüksek basınca karşı dayanıklı olmalı, kolay temizlenebilir olmalı ve yüksek renksel geriverim indeksi (CRI) değerine sahip olmalıdır. Yüksek renksel geriverim indeksi (tercihen 90'dan büyük), araçların gerçek renklerine daha yakın görünmesini sağlayacaktır.

Oto yıkama alanlarında aydınlatma amacıyla etanj armatürler,

yüksek tavan armatürleri, alçak tavan armatürleri ve projektörler kullanılmaktadır.

Oto yıkama istasyonlarında, yıkamanın dışında başka işler de

yapılmaktadır. Örneğin; boya parlatma, pasta cila, çizik giderme, boya koruma, seramik kaplama gibi bazı hizmetler de verilmektedir. Tüm bu işler, parlak ve doğru aydınlatmaya ihtiyaç duyar.

İyi aydınlatma, kurumsal imajınıza katkı sağlayarak

müşterilerin dikkatini çekmenize yarayacaktır. Ayrıca, yıkama sonrasında aracını parlak ışıklar altında gören müşteriniz, istasyonunuzdan memnun bir şekilde ayrılacaktır.

Aydınlatma armatürlerinde ışık seviyesi kontrolü ile bu

alanların kullanılmadığı zamanlarda parlaklık azaltılarak enerji tasarrufu sağlanabilir. Buna alternatif olarak, aydınlatma armatürleri gruplandırılarak, basit bir hareket sensörü yardımıyla kullanım anında tamamının devreye alınması sağlanabilir.

95

Tünel Aydınlatması Nasıl Yapılır?

İyi bir tünel aydınlatması, tünel girişinde sürücünün tünel içerisindeki ışığa adaptasyonunu sağlar ve tünel boyunca yeterli aydınlatmayı sağlayarak güvenli sürüş ortamı yaratır. Sürücü herhangi bir olumsuz etkiye maruz kalmadan tünele girmeli, tünelden geçmeli ve tünelden çıkmalıdır.

Tünellerde özellikle gündüz aydınlatması, adaptasyon sorunu

sebebiyle daha özel gerekliliklere sahiptir. Tünel içerisindeki düşük aydınlatma seviyeleri, güneş ışığının yüksek aydınlatma seviyelerine uzun süre maruz kalmış sürücünün, tünel girişinde ve içerisinde geçici körlük yaşamasına sebep olacaktır. Bu sebeple tünel içerisinde aydınlatma sürücünün adaptasyonunu sağlayacak şekilde kademeli olarak değişmelidir.

Tünel aydınlatması beş bölgeye ayrılır bunlar; erişim bölgesi,

eşik bölgesi, geçiş bölgesi, iç bölge ve çıkış bölgesidir. Erişim bölgesi tünelin içinde yer almaz. Bu alan yoldan

tünelin girişine kadar olan bölgeyi belirtir ve uzunluğu güvenli fren mesafesine eşittir. Tünel aydınlatmasında en önemli alan burasıdır çünkü bu alandaki aydınlatma sayesinde sürücünün gözü, tünel içerisindeki düşük aydınlatma seviyelerine adapte olur. Bu bölgede aydınlatmanın amacı, sürücülerin kara bir delikle karşılaşmak yerine tüneli açıkça görebilmelerini sağlamaktır.

Eşik bölgesi, erişim bölgesinden sonra gelen, hız sınırına

bağlı olarak uzunluğu güvenli fren mesafesine eşit olan bölgedir. Bu bölgenin ilk yarısında aydınlatma, dış ortam aydınlığına eşit

96

miktarda yapılır. Bölgenin sonuna geldiğinde ise ilk aydınlık değerlerinin yüzde 40'ına kadar düşülmelidir.

Geçiş bölgesi, erişim bölgesinden hemen sonra gelir.

Uzunluğu hız sınırına bağlı olarak 20 saniyelik bir sürüşte kat edilen mesafeye eşittir. Bu bölgede aydınlatma seviyesi kademeli olarak düşürülerek, bölgenin sonunda iç bölge aydınlatmasına eşit aydınlatma seviyesi yakalanır.

İç bölge, geçiş bölgesi ile çıkış bölgesi arasında yer alan,

genellikle tünelin en uzun, güneş ışığından en mahrum alanıdır. Bu alanda aydınlatma hız sınırına ve trafik yoğunluğuna bağlı olarak belirlenmelidir. Tünelin iç bölgesinde yaratılması gereken parıltı düzeyi 1 cd/m2 ile 10 cd/m2 arasında yer almalıdır.

Çıkış bölgesi, iç bölgenin sonundan tünelin çıkışına kadar

olan bölgedir. Bu bölge, tünel içerisindeki düşük aydınlatma seviyelerinden, dışarıdaki yüksek ışığa adaptasyonu sağlayarak sürücülerin olumsuz etkilenmesini önler.

Geceleri tünellerde daha farklı aydınlatma gereksinimleri

oluşmaktadır. Çünkü gündüz vakti tünelin dışı daha parlakken, geceleri tünelin içi daha aydınlıktır. Bu yüzden tünelde gündüz kullanılan aydınlatma, geceleri aynı şekilde kullanılamaz. Gece aydınlatmasında tüm tünel boyunca 2,5 cd/m2 ile 5 cd/m2 arasında parıltı düzeylerinin sağlanması gereklidir.

Tüneller özel aydınlatma gereksinimlerine sahip olduğundan

bu gereksinimleri sağlamak için çok sayıda aydınlatma armatürü kullanılır ve bu da yüksek enerji tüketim maliyetlerinin ortaya çıkmasına sebep olur. Bu yüzden tünel aydınlatmasında enerji verimli aydınlatma elemanlarının kullanılması önemlidir.

97

Tünellerde aydınlatma sistemlerinin bakımı hem zor hem de

maliyetlidir. Bu sebeple mümkün olduğunca uzun ömürlü, bakım gerektirmeyen aydınlatma armatürleri kullanılmalıdır.