Izen propioak:Harkaitz Cano, Ana Urrutia, Ruper Ordorika, Aingeru Epaltza, Bernabé Tierno

liburuakmusikanobedadeak

www.elkar.com 2009ko negua, 18. zenbakia

Izen propioak:Harkaitz Cano, Ana Urrutia, Ruper Ordorika, Aingeru Epaltza, Bernabé Tierno

Gari16 lorebilduma batean

NOVEDADESGASTRONÓMICAS DE LA TIERRA

Gari16 lorebilduma batean

Irakurleak du hitzaLiburu elektronikoa iristear dagoela etengabe ari da ira-

gartzen azken aste eta hilabeteetan: hango eta hemengoazokako izarra izan dela, datorren urtea edo hurrengoaizango dela erabakigarria... Bada, euskarazko liburu elek-tronikoak iritsi dira, eta horiekin batera, euskal argitaletxeekargitaratutako erdarazko beste zenbait. Eta gainera, argiaikusi berri duten tituluak ere badira tartean. Euskal irakurle-ak nobedadeak aurki ditzake liburu elektronikorako prest.

Berrogeita hamar liburu inguru dira mobipocket eta epubformatuetara, liburu elek-tronikoetarako dauden bilengoaietara, bihurtu dire-nak. Tituluen artean, aur-ten bertan kaleratutako lite-ratura dugu, aurreko urtee-tako titulu eta egile esangu-ratsuen lanak ere bai: UnaiElorriaga, Karmele Jaio, Jo-seba Sarrionandia, KirmenUribe eta beste idazle asko-ren lana digitalizatuta dagojada, www.elkar.com gune-an eta elkar liburu dende-tan eskuragarri. Euskarazkohoriekin batera erdarazkobeste 30 liburu ere bihurtuta daude, artean Toti Martínezde Lezea, Javier Sada, Pablo Muñoz...

elkar bidea urratzen ari da liburu elektronikoari dagokio-nean: lehenengo liburu denda katea izan zen liburu elektro-nikoak eroslearen eskura jartzen, eta orain, aipatutako eus-karazko zein erdarazko edukiez gain, merkatuan orokortzenari den epub formatuan hiru irakurgailu berrirekin osatu dueskaintza. Irakurgailu eta eduki aukerarik berri eta zabalenaeskura dago elkarren. Irakurleak du orain hitza.

El lector decideEl anuncio de la inminente llegada del libro electróni-

co viene repitiéndose sin cesar los últimos meses: que hasido el producto estrella de la feria del libro, que el pró-ximo o el siguiente será el año de su consolidación... Laseditoriales vascas han tomado la iniciativa poniendo enel mercado cerca de un centenar de libros digitales, delos cuales más de la mitad son en euskera, y entre losque predominan las novedades editoriales además deuna cuidada selección de publicaciones anteriores.

Los nuevos ebooks o li-bros digitales están dispo-nibles en todas las libreríaselkar y en www.elkar.com,en formato mobipocket yepub, los dos formatos di-gitales creados para los li-bros electrónicos. En elnuevo catálogo digital f i-guran libros en euskera deUnai Elorriaga, Kirmen Uri-be, Karmele Jaio y JosebaSarrionandia entre otrosautores, así como varios tí-tulos en castellano de TotiMartínez de Lezea, ó los úl-

timos libros de Pablo Muñoz y Javier Sada. elkar sigue siendo pionera en lo referente al libro elec-

trónico: fue la primera red de librerías que comenzó a co-mercializar libros electrónicos y ahora vuelve a tomar lainiciativa poniendo a disposición de los amantes de lalectura los primeros títulos en euskera, además de tresnuevos dispositivos de lectura en formato epub, de códi-go abierto y con toda probabilidad de mayor implanta-ción. elkar posee la oferta de libros electrónicos máscompleta. El lector tiene la palabra.

3

SARRERA

Kontseilu editorialaEli Betelu eta Mikel ArrizabalagaL.G./D.L. SS-598/06

Azaleko argazkia: Juantxo Egaña

Zer da hamasei lore?Hamasei kantu, hamasei bertsio, hamasei lore.Zinean ikusi nuen pelikula frantses batean atera-tzen zen istoriatxo batean esaldi bat gustatuzitzaidan: “Jarron, burbujas, coral”.Euskaratzeko zaila zen, baina hortik bururatuzitzaidan izenburua: hamasei kantu badira,hamasei lore, “jarroi, buruja, koral” horretan sar-tzeko. Gainera, “hamasei” ere soinu aldetik atsegina da,

loreak ere badu ukitu positibo bat, eta disko hauoso positiboa da, oso koloretsua.Nola sortu zen diskoa: lehendik eginak zeudenbertsioen bilduma osatuz edo bertsio bildumabat egitea erabaki eta orduan kantuak sortuz. Nire teknikoari komentatu nion banindoalaKongora, banituela ideia batzuk, eta pena izangozela Afrikatik itzultzean ez edukitzea erreferentziabat zuzenekoak-eta prestatzeko. Estudioan elkar-tu ginen, hasi eta berehala ikusi nuen argi bidea.Esan nien nondik jo nahi nuen, hasi ginen zirribo-rroari forma ematen eta... Hamasei lore. Sortze prozesuari begiratuta izena izan zitekeenaskatasuna eta konplizitatea. Konplizitate handiaekipo guztiarekin, musikariekin, argazkilariare-kin... “zer egingo dugu?” galdetzen zidatenean,“tírate al barro, zu zeu” zen nire erantzuna.Askatasun ariketa bat, besterik gabe. Sonoritate aldetik biluziagoa da aurrekoakbaino.

Disko honen sonoritatea ez da nire musika ibilbi-dea duen batengandik esperoko dena. Askatasunariketa horretan badago lehendik ere esanadagoen zerbait: azalak kentzea, soinu melodikoa-go batean saiatzea.Nik lehen ez nuen ikusten nire burua abeslaribezala. Esperantzari kondenatua diskotik hasten daaldaketa, eta uste dut oraingoan hobekuntza arenabarmenagoa dela. Artistikoki pausu handi batdela uste dut: disko honetan azalduko dirensonoritatea, tentsioak eta espresibidadeakberriak dira nire kasuan. Zure kantu oso ezagunen bertsioak egin dituzu.Horretarako ausardia behar da. Ez dut kezkarik. Badakit ez dela normala rekopi-latorio bat horrela planteatzea. Normalena litza-teke, Kafe Antzokian, zuzenean... a lo grande!Baina ideia oso garbi nuen! Eta gero, beste gauzainportante bat, errealitate bat: oso garbi ikustenzen egoera ekonomiko eta soziala nora zioan.Egoera horretan makro? ...ez, gauza txiki bat.Kolaboratzaile garrantzistuak izan dituzu disko-an, artean Patti Smith kantari beteranoa.Norena litzateke zuretzat ametsezko kolabora-zioa?Artista asko miresten ditut eta gustura kolabora-tuko nuke haiekin, musikariak eta beste espresioartistikoetakoak. Baina, Patti Smithekin onenaizan da harremanaren normaltasuna. Esangonizuke Bowie baten kolaborazioa nahi nukeela,baina ezingo nuke, niretzat Bowie asko delako,errespetu handiegia nioke. Patti Smithena ederraizan da lortu dugun konplizitateari esker.Aurreko diskoan bezala, oraingoan ere argazki-lari ezagun bat izango da diskoaren azalaren egi-lea, Anton GoiriNik badut berezko joera bat alde ilunerako, Fran-ek beti esaten dit, nire kantuei kolorea sartubehar izaten diotela. Oraingoan, disko rekopila-torioan, ilunerako joera hori ikusten didatenhoriekin guztiekin gogoratuz kolorea sartzea era-baki nuen. Badakit sorpresa ere eragingo zuela,ez dela normala ni horrela azaltzea. Oso gusturanago Antonen lanarekin. Patxi Lopez lehendakariak zu ere aipatu zaitu:“... desde que descubrí su versión de Guantanameracon Hertzainak, ha ido gustándome cada vez máshasta este último disco que, de verdad, me parece muybueno.” Esparantzara kondenatua diskoaz ari zen. Ez zen lehendakaria idatzi zuenean, kanpainanzegoen oraindik. Ona da horrelako aipamenak

4

MUSIKA

“Badut berezko joera aldeilunerako. Fran-ek beti esatendit, nire kantuei kolorea sartubehar izaten diotela.”

“ARTISTIKOKI PAUSU HANDI BATEMAN DUDALA USTE DUT”GARI

Garik bere kantuen bertsioak eginez osatudu disko rekopilatorioa. Hertzainakengaraiko eta bere bakarkako ibilbidekohamalau kantu ezagun hartu eta hamaseibertsio berri egin ditu, artean Patti Smithkantari amerikarraren kolaborazioa eresartuz. Jatorrizko kantuei itzal egingo dio-ten hamasei kantu berri dira. Hamasei lore.

Juantxo Egaña

izatea. Artistontzat txarrena litzateke ez existi-tzea inorentzat, inolako aipamenik ez izatea.Garrantzitsua da horientzat, eta edozein kolore-tako agintariez ari naiz, gu kontuan hartzea.Beste gauza bat da miting baterako ere deitzenzaituztenean! Baina ez dut uste politikariek arte-aren alde ezer egingo dutenik. Ez dute ulertzen.Diru laguntzez dakite.80ko eta 90eko hamarkadetan euskaraz sortu-takoa entzutea eta jarraitzea ez al zegoen hobeikusia orain baino?Hori horrela zen orokorrean, ez bakarrik euska-razko musikarekin. Orduan beste sormen garaibat zen, Europan, Amerikan... Madrileko mobi-da famatua gertatu zen... Giro berezi bat zego-en, askoz ere irekiagoa. Orain presio handia bizidugu maila askotan. Kongotik etorri berria naiz,oraindik ondo lur hartu gabe, baina uste dutegoera zail dagoela. Zer bilatzen duzu bidaietan, zer ematen dizute?Garrantzitsua dira niretzat, aberasgarri. Bidaiok

badute zerikusi handia barne bidaiarekin, neureprozesu pertsonala den barne bidaiarekin. Hornabil, gauzei forma ematen. Kongotik orain hila-bete iritsi naiz, eta oraindik denbora behar dut.Perutik baikortasun handia ekarri nuen.Oraingoan, ikusiko dugu.Orain zuzenekoetan hasi beharko duzue?Erronka berezia dugu orain. Bikote moduan ibi-liko gara Miguel Moyano gitarra jolea eta biok.Batzuen ustez bikote moduan ibiltzea beheral-dietan bazenbiltza bezala da, baina inondik ereez da horrela. Ederra izango da! Gauzak daudenmoduan talde handiarekin herri gehienetara iris-tea inposiblea da. Bikote moduan errazagoaizango da eta uste dut ikusgarria ere izango dela.Zein kontzertu ikustearren egingo zenituzkemilaka kilometro?Gaur egun? Asko! Orain Afrikatik ekarritakomusika entzuten ari naiz. Musika tradizionalada, ez tribala, 60 eta 70 hamarkadakoa. Ikutu

latino handia daukan musika oso polita. Rock&roll-ean, badira europear begiratua dau-katen talde amerikar batzuk, oso interesanteak:Eels, Andrew Bird, eta Wilco, noski.

5

MUSIKA

“Diskoaren sortze prozesuaaskatasun ariketa bat izan daguztiontzat”

Hamasei lore es unrecopilatorio de die-ciséis versiones de ti

mismo, de temas de Hertzainak o de tu propiatrayectoria en solitario. Pero hay dos temasque han merecido dos versiones cada una. ¿Aqué se debe?Ayudé a Patti Smith en el espectáculo que ofre-ció en Artium hace aproximadamente un año.Escuchó mi último disco y me dijo que, aunqueno sabía qué decía la letra del noveno tema(Nire eguberriarekin) le gustaría cantarlo con-migo. Por aquellos días acababa de morir MikelLaboa y le propuse que interpretáramos esetema en memoria de Mikel. Patti Smith es unamujer impresionante, leía un montón de perió-dicos diariamente y sabía de la muerte deMikel, con lo que accedió enseguida. Y ahora,hemos incluido el tema en el disco.Aitormena también tiene dos versiones.

La primera versión de Aitormena nos salió muymuy tranquila y decidimos hacer otra un pocomás cañera. Luego nos encontramos con unproblema: nos gustaban las dos versiones,¿cuál debíamos incluir en el disco? Decidimosincluir ambas. Es normal que al preparar cual-quier disco salga más de una versión.Normalmente, al cabo de diez años, la industriadecide sacar al mercado todas esas versionesque en su día se dejaron sin publicar, peronuestro mercado es demasiado pequeño y nose da esa segunda oportunidad.Habrá a quien le gusten mas las versionesque los temas originales.. Son mejores que los originales, sin duda, peroes señal de que hay una progresión. Me atreve-ría a decir que es un proyecto atrevido, mehago la competencia a mi mismo, un nuevoreto muy interesante.

“Hay versiones que sin duda son mejores que los originales”

Juantxo Egaña

6

LIBURUAK

7

ERROMAN EROMENA

“Babani nauan Erroman...” Itoizen Ambulancekantuko erizain espitosari telefono zenbakianumero bat aldaturik eman izan ez bagenio,batek daki zer izango zen gutaz: Erroman bizikoginen gaur egun, akaso. Erromatik Eromara ezbaitago tarte askorik. Bizizaleen hiria da Erroma:Anita Ekberg zuri-beltzezko jainkosak Fontana diTrevin bainatu eta Marcello Mastroianni haren-gana erakartzen duen desio zoro bezain iragan-korrarena, Federico Felliniren La dolce vita filmekoberbera. Dolce izaten hasita, nagikeriaren, dolce farniente-aren aldarrikapena aise jabetzen da gutazMartini rosso bat eskuetan hartu orduko.

Kexuak, iladak, grebak dira Italia. Pariskoterrazak belaunak gurutzatuta eta bizkarra zuzenduen jende kontenplatiboz gainezka badaude,eskuen mugimendu etengabea eta eztabaida kei-nulari sutsuen terraza da Erroma. Airean trazaguztietako elipse ikusezinak eta kiribizto armoni-koak marraztuz hainbeste astintzen dituzten eskuhoriena. Eskutik doaz Erroman putak eta apai-zak, kuadrigak eta Fiat koskorrak, Gucci etaRatzinger. Jim Jarmuschen Noche en la tierra filmgogoangarrian, Roberto Benigni taxistak apaizbat jasotzen du gaueko ordu txikietan Erromakoplaza mortu batean… Behin egokituko halakobezerorik eta, gidari xelebreak konfesatzekobaliatuko du okasioa, Benignik inoiz egin duenbakarrizketarik barregarrienetako batean: arteanmutikoa zela kalabazekin “harreman sexualak”izaten hasi zeneko uda aletuko dio apaiz zurtua-ri... Benigni taxistak, kaleak gaizki argiztatutadaudelako kexu den arren, eguzkitako betaurre-koekin gidatzen du gauez –eguzkitako betaurre-koak, hara italiarren beste fetitxe bat, orrazkeragomosoarekin batera–. Jarmuschen istorioarenhasiera izan liteke Italiako hiriburuaren erretratu-rik fidelena: bikote gaztea larrutan ari da Vespagorri baten gainean, handik gertu, kale kantoian,kandela piztu batzuek Ama Birjinaren irudi batidir-dir egiten dioten bitartean. Moto ttipi hauekgabe zaila da Italia imajinatzen: Nanni Morettikere halaxe erakutsi zizkigun bere txoko kuttunakCaro diarion, Pasolini hil zuten lekua barne. PierPaolo Pasoliniren Chavales del arroyo ez da argita-

ratu zaharra gazteleraz. Berrikiago, MercedesCebriánek Erroman idatzitako Sala de máquinaslaburrean ere ageri dira patrikako telefonotikmintzo diren moja gazteak. Antonio PortelarenCiudadano romano estetizistagoa da, eskultore ita-liarren eta bizizaleen arrastoan idatzitako diariogomendagarria.

Alberto Moraviaren obra berreskuratzen arida azken aldion: El tedio nobela, kasu, Erromandago girotua, kale izenik apenas agertzen denarren. Giltzapeko sentimenduen Erroma, izara-peko arriskuez diharduena da gehiagoMoraviarena, harreman sentimental bihurriez,aspertuta egoteaz ere aspertuta dagoen protago-nistaren kontraesanak zorrotz azaleratuz. RafaelAlberti bertan bizi izan zen luzaro, Roma, peligropara caminantes liburua lekuko, eta ezin inolaz ereBarojaren César o nada ahantzi. Aspalditik datorkronikagileek Erromarekiko sentitu izan dutenlilura, Stendhal edo Laurence Sternek idatzitakokronikak lekuko… Hortxe dago RobertoBolañoren Una novelita lumpen ere. Ez espero, hale-re, ilunberik Erroman: beste Roberto batek, -Rosellinik- bigarren mundu gerrako keak arteanuxatu gabe zirela errodatutako Roma, ciudad abier-ta gogor hartako Erroma ez da gaur egungoa.

Erromatarrak dira euren hiritartasunarekinzinema jenero oso bat bataiatzeko pribilegioaizan duten bakarrak. Nostalgikoenek, beti ikusahal izango dute metalezko kopetan edandakoardoz, mahats sortaz eta gladiadoreen justiziazblai dagoen film epikorik: Yo, Claudio, Espartaco…HBO kateak telesail oso bat eskaini zion garaiariRoma izen soilaren pean.

Luthierren eta folk musikarien herrialdea izate-az gain, croonerena ere bada Italia: Fabrizio deAndré zena edo Paolo Conte, kasu. Bidaiatzeagustu txarreko ekintza arruntegi bihurtu denhonetan (original izan nahi duenak etxean gera-tzea du onena), aski du Fred Buscaglioneren CheBambola, edo Paolo Conteren Gelato al limon zeinVia con me kantuak iPodean jarrita bidaiatzea.

Horra erromeriaren erroetan hiri eroa:Erroma.

Harkaitz Cano

HIRIADNA

8

LIBURUAK

Los lectores de las colaboraciones periodísti-cas de Pablo Antoñana (últimamente en Gara yDiario de Noticias) apreciaban tanto sus opinio-nes contra los poderes políticos, religiosos ymilitares, como su estilo de frases que avanzanal compás de respiración y pensamiento, y depalabras oídas a campesinos, vagabundos ypatrañeros, o aprendidas en toda clase de li-bros: catecismos, almanaques, de viajes…, in-cluso literarios. Leer sus libros (aún en catálo-go, al menos los editados por Pamiela), nosdescubre a un imprescindible autor con más decincuenta años de dedicación a la escritura.

Antoñana se inició en la literatura hacia1960, con tres novelas destacadas en certáme-nes literarios: El capitán Cassou, No estamos solos yLa cuerda rota, finalista del Nadal, que no se pu-blicó en su momento. Sí llegó a editarse El su-mario, de técnica policíaca y ambientada en elsur de ese país que luego llamaría “Repúblicade Yoar”, con la que culmina un primer ciclonarrativo de raigambre faulkneriana y conteni-do social. En los setenta escribió otras dos no-velas, Pequeña crónica y Relato cruento, premiadasen Guipúzcoa y Navarra, en las que narra la de-cadencia de una familia de propietarios ruralesdesde las carlistadas hasta la guerra del 36; lasrepetidas guerras civiles y las injusticias socialesaparecen como lacras de nuestra tierra a lo lar-go de la historia.

Estas seis novelas exigen una lectura cons-ciente, no son literatura de consumo o de eva-sión; faltan en ellas el héroe positivo y el ordencronológico lineal. Más asequibles resultan suscuentos, escritos desde el inicio de su carrera,aunque solamente se editaron en libro a partirde 1985, año de Botín y fuego y otros relatos y Pa-trañas y otros extravíos. Posteriores colecciones derelatos y textos diversos fueron La vieja dama yotros desvaríos, Despropósitos, Extraña visita y otrashistorias y Último viaje y otras fábulas. A los quetengan la imagen de un Antoñana apegado a

su terruño, les chocarán los ambientes ameri-canos y africanos de bastantes cuentos.

Otras obras de Antoñana, aunque no inclu-yen elementos de f icción, adquieren valor lite-rario por su elaborado estilo. Se trata de en-sayos históricos o etnográficos (Noticias de lasegunda guerra carlista; Memoria, divagación, perio-dismo; Tierraestella) y de recopilaciones de artí-culos (Miniaturas; Aquellos tiempos y Escrito en si-lencio). La lectura de uno o varios de estos li-bros, donde resuena la voz de Antoñana endirecta comunicación con el lector, es el mejorhomenaje que podemos hacer al desapareci-do escritor.

Toño MuroProfesor de Literatura y

Lengua castellana en Secundaria.

PABLOANTOÑANASUS LIBROS

EXTRAÑA VISITA Y OTRAS HISTORIASPablo AntoñanaPamiela

LA CUERDA ROTAPablo AntoñanaPamiela

RELATO CRUENTOPablo AntoñanaPamiela

ÚLTIMO VIAJEY OTRAS FÁBULASPablo AntoñanaTtarttalo

Paco

Oca

ña

9

LIBURUAK

La primera obra de Paolo Giordano, unahistoria de amor que estremece.

Todas y cada una de las páginas de este librote invitan a reflexionar sobre los comporta-mientos de la masa social. A través de Mattiay Alice nos adentramos en los corazones dedos seres “diferentes”, que no se rigen por lasnormas impuestas por la sociedad que les hatocado vivir. Ellos están unidospero al mismo tiempo separa-dos, están enamorados perocondenados a no tocarse, seacercan el uno al otro pero sinrozarse. Y es que son dos núme-ros primos gemelos, «En unaclase de primer curso Mattiahabía estudiado que entre losnúmeros primos hay algunosaún más especiales. Los mate-máticos los llaman númerosprimos gemelos: son parejas denúmeros primos que están jun-tos, o mejor dicho, casi juntos,pues entre ellos media siempreun número par que los impidetocarse de verdad. Númeroscomo el 11 y el 13, el 17 y el 19, o el 41 y el 43.Mattia pensaba que Alice y él eran así, dos pri-mos gemelos, solos y perdidos, juntos pero nolo bastante para tocarse de verdad.»

Mattia y Alice son dos frikis de nuestromundo que escapan de las cosas que se consi-deran “normales”. Y con su historia, a vecesdesgarradora, nos enseñan a apreciar lo des-conocido. Paolo Giordano logra que adore-mos a los dos protagonistas valorando sumanera de observar la vida, llegamos incluso aenvidiar sus sentimientos, su auténtica sole-

dad. Una soledad en pareja, una sensaciónque hemos vivido en muchas ocasiones denuestra vida. La cercanía de un ser no significasiempre que no estemos solos, sucede que aveces notamos la respiración de alguien ennuestro rostro pero nos sentimos completa-mente solas y abandonadas.

Cuando iniciamos la lectura de esta obranos identificamos plenamentecon los personajes que juzgan aMattia y a Alice, con los quearrojan juicios innecesariossobre los dos protagonistas. Enlas primeras páginas somosquienes colocamos etiquetas aaquellos que no siguen elmismo juego que nosotros, sinembargo en los últimos capítu-los llegamos a comprenderles.Paolo nos da la oportunidadde cambiar, y de penetrar ensus mentes y en su capacidadde ir más allá, en su ansia deamar y de sentirse amado.Mattia le dice a Alice que ellahace que él quiera ser normal y

hacer las cosas que hacen las personas norma-les, este es el momento crucial de la historia, laentrega total del personaje a su amada.

Si te han herido por amar, si te has sentidocondenada alguna vez a la marginación, si hasnotado el peso de los juicios sociales sobre tuespalda, si has atravesado caminos inciertosbuscando la complejidad del amor... éste esun libro que te reconfortará.

Yo he sido número primo ¿y tú?

ANAURRUTIAproposamena

10

LIBURUAK

LIBROS CONBUEN GUSTOA los libros de gastronomía les gusta lle-gar a las tiendas ahora, en invierno, cuan-do más apetece recogerse en la cocina apracticar nuevas recetas y reunirse alrede-dor de la mesa a alegrar el estómago. Loscocineros vascos han demostrado sermaestros en el fogón y también lo son enla edición de libros de gastronomía. Heaquí un menú librero de la tierra, conbuen gusto.

Un libro de lujo, tanto por la presentacióncomo por el contenido, es Arzak secretos(Bainet). El prestigioso restaurador donos-tiarra Juan Mari Arzak, comparte descubri-mientos, hallazgos y saber hacer, fruto detoda una vida dedicada a la buena cocina.

Karlos Arguiñano se pone la txapela paraposar en la portada de Cocina Vasca de KarlosArguiñano (Bainet) donde el cocinero guipuz-coano propone 130 recetas tradicionales.Cada una lleva una breve historia y unpequeño consejo. Arguiñano hace hincapiéen la calidad de los productos, aconseja quelos busquemos cerca de casa para así garan-tizar su frescura y que los manipulemos lomenos posible para realzar sus cualidades.

De la mano de un chef de primera, MartínBerasateguii, llega Cocina en casa (El PaisAguilar). Propone 1200 platos de todo tipo ypara todas las ocasiones, pero de factura%100 casera, con ingredientes y formas decocinar de uso diario, en un estilo llano yfácil de seguir.

La editorial Txertoa publica dos libros deAngelita Alfaro: De cuchara y tenedor. Saboresde Navarra, una novedad y, simultaneamente,la reedición del primer libro de la cocinera dePamplona, La cocina de Angelita. AngelitaAlfaro cuenta todo lo que sabe y, además,incluso cuando se ref iere a la más sofisticadade las recetas, lo hace con absoluta llaneza,sin artif icios, de forma que hasta los menosexperimentados en la cocina puedan enten-derla.

Errazetak (Di da) es el recetario para niñosdel cocinero Eneko Atxa. Escrito en euskara,propone 21 recetas con nombres tan curio-sos como Kontxako estropadak, AmamaFeliparen taloak, Tontor elurtua... Todos losplatos van acompañados por cuentos o tra-bajos manuales. La introducción es deMartín Berasategui.

De la extensa biblioteca gastronómica dela editorial Blume destacamos un título que,aunque no es sobre gastronomía vasca, ins-truye sobre un ingrediente imprescindible enla misma: el pan. Crujientes de RichardBertinet, profundiza en el enfoque de suanterior libro, Panes, con el que el autorobtuvo varios premios. Elaboración artesanaldel pan (Blume) de LLiinnddaa CCoolllliisstteerr, es un librode recetas panaderas acompañadas de suge-rentes fotografías, y muchos detalles paso apaso.

COMER Y CRECER Amaia Diaz de Monasterioguren

Comer y crecer, (Editorial Ttarttalo) de lanutricionista AAmmaaiiaa DDiiaazz ddee MMoonnaasstteerriioo--gguurreenn, combina sabios consejos nutri-cionales y más de 200 recetas ricas y sa-ludables que hacen de este libro unaguía sencilla, amena, práctica y muycompleta para la gran aventura de la ali-mentación. Una guía imprescindible pa-ra padres y educadores preocupados porla salud y el desarrollo de los niños, yque saben que comer sano y comer ricono son conceptos contradictorios.Este libro se ha publicado también eneuskara bajo el título, Handitzen, handitzen.

11

¿Es necesario entender el fundamento científi-co de lo que ocurre en la cocina?Obviamente, para cocinar no hace falta saberlo que ocurre en el fondo con los elementos.Pero... el conocimiento y la cultura no hacendaño, y además está la forma de acercarnos alos recetarios. No hay ningún problema en sal-tarnos las recetas siempre y cuando sepamosde dónde salimos y cual es el objetivo final deesa receta. Aunque hagamos una receta tradi-cional ó una muy contemporánea, si realmentesomos fieles al momento en el que estamos, irávariando. Para mí lo importante es dar la rece-ta, sabiendo que es simplemente una orienta-ción y que la manera real de asirte al conoci-miento es sabiendo lo que pasa ahí. Hay términos como aliñar, cuajar, dorar... yotros más sofisticados como gelificar, acidular,sahumar... ¿Tienes alguna preferencia?Uno que me gusta mucho es aditivo. Tiene tan

mala fama, pero... por ejemplo, la sal: no es unaditivo, pero si hoy en día llegara como pro-ducto nuevo al mercado, no entraría en la listade aditivos, por que no pasaría las normas. Yseguramente el vinagre tampoco. ¡Así de estric-tas son las reglas para que un producto se con-sidere aditivo! Me gusta este término por loque aporta de conocimiento, aunque en reali-dad me gustan todos. El libro propone 40 recetas creadas enMugaritz.Si, son recetas sencillas. Me atrevo a decir queen este caso las recetas tienen una funciónpuramente didáctica. Hemos intentado queeste libro sea bueno para un cocinero, peroque sea también muy bueno para un amantede la gastronomía, que en su casa quiera haceruna cosa muy sencilla. ¿Qué buscas en los libros de gastronomía?Intento que el libro me aporte algo, por ejem-plo, si es un libro de autor, que me ofrezca unaradiografía de su forma de pensar. Reconozcoque si no me dedicara a lo que me dedicoquizá buscaría algo más práctico. Pero, alfinal, tenemos los libros y poco más para pre-servar una forma de patrimonio inmaterialcomo es la cocina.Los libros de Mugaritz nacen con la vocaciónde ser intemporales, de seguir teniendo encan-to dentro de diez años, y que dentro de cienaños nos sigan representando muy bien. ¿Es cierto que fue lectura sobre gastronomíalo que realmente te enganchó en el oficio? Yo tengo en mi casa cerca de dos mil libros vin-culados a la cocina. Muchos de ellos son vie-jos, muchos son recetarios de autor, y muchosvinculados a la historia y antropología de lacocina. Siempre he reivindicado que trasMugaritz no sólo hay una persona con ideas yconceptos cosmopolitas sino también hay unsustrato que tiene mucho que ver con la iden-tidad del lugar en el que estoy, mi cultura, mipueblo y mi gente. Hay quien viene y dice queno reconoce nada. Pero están buscando fór-mulas ó ingredientes, y yo le estoy dando con-ceptos: como austeridad y contención, con-ceptos muy propios de un estilo de cocina. ¿En Mugaritz hay espacio para la literatura? En cierto modo, en Mugaritz tenemos lectura.En los baños de Mugaritz, hay unos bertsosescritos por Amets Arzallus y Maialen Lujan-bio. Les pedimos que imaginaran los doshemisferios del cerebro, el de las chicasMaialen, el de los chicos Amets, y que jugaranhaciendo unos bertsos cogiendo cada bañocomo si fuera un hemisferio. Es una especie degran metáfora, un baño muy discreto, peromuy cultural. Probablemente detrás de cadapuerta hay un secreto escrito.

LIBURUAK

“Tengo en casa cerca de dos millibros vinculados a la cocina”

Las primeras palabras de la cocina. Pequeño glo-sario gastronómico propone 40 términos cu-linarios, que empieza definiendo breve-mente. Luego la descripción se fundamen-ta en principios científicos. Finalmente,cada término se ilustra con una receta. Esel cuarto libro de la colección Cuadernosde Mugaritz, en el que su autor, AndoniAduriz ejerce de cocinero y de pedagogo.

ANDONIADURIZ

Juan

txo

Egañ

a

13

LIBURUAK

Euskal argitaletxeek liburu elektronikoak argi-taratzeari ekin diote. Urtea amaitu aurretikeuskarazko 50 titulu inguru eta erdarazko beste30etik hurbil egongo dira mobipocket eta epubformatuetara bihurtuta, hau da, irakurgailuelektronikoetarako berariaz prestaturiko lengo-aietara egokituta. Euskarazko e-liburu gehienakazken urtean kaleratutakoak dira, sortzaile zen-baitzuen aurreko urteetako izenburu esangura-tsu batzuekin batera. EEllkkaarr eta AAllbbeerrddaanniiaa diraeuskarazkoen digitalizazioan murgildu direnargitaletxeak. Gaztelaniazko liburuetan, aldiz,SSuuaa, TTttaarrttttaalloo eta TTxxeerrttooaa argitaletxeak diradigitalizazioaren bideari heldu diotenak.

Ttarttalorekin argitaratu zituen Toti Martínezde Lezeak bere bi lehen eleberriak, La calle de lajudería eta La herbolera, eta biak digitalean esku-ra daitezke orain. Formatu berria hartu dutebaita ere Jon Alonsoren Objetivo Camembert etaAingeru Epaltzaren Casta de Bastardos liburuek.

Liburu elektroniko edo e-reader gailuek pdf for-matua ere irakurtzen badakite, eta formatuhonetara egokituta argitaratu dira Sua-renliburuak, horrela mapa, argazki eta elementugrafikoak erarik txukunenean gordez. Zazpiliburu digitalizatu dituzte guztira.

Txertoak elektronikora ekarri dituen liburuenerdiak 2009an argitaratu berriak dira, besteakbeste, Javier Sada historialariaren Franco en SanSebastian, eta Pello Zabalaren meteorologiariburuzko azkena.

Euskarazkoakaitzindari

LIBURUELEKTRONIKOAK

Aingeru Epaltza

Alberto BarandiaranAlberto Ladron AranaAnjel LertxundiArantxa IturbeAritz GorrotxategiFelipe JuaristiFernando MorilloFertxu IzquierdoGerardo MarkuletaGotzon GarateHarkaitz CanoHedoi Etxarte/Alain MIban ZalduaIñaki ZabaletaInazio Mujika Irati Elorrieta AgirreIrati JimenezJasone OsoroJoan Mari IrigoienJokin MuñozJon ArretxeJoseba SarrionandiaJosetxo AzkonaJosu PenadesJoxean AgirreJuan Kruz Igerabide

Juanjo OlasagarreJulen GabiriaKarlos Linazasoro

Karmele JaioKatixa AgirreKirmen UribeMarkos ZapiainPedro AlberdiUnai Elorriaga

Uxue AlberdiXabier MontoiaXabier-Martin Etxeberria

Rock'n'rollIzan bainintzen Nafarroako erregePostkronikakAhaztuen mendekuaZoaz infernura, laztanaAi, ama!Axola ez dueneanEtxearen negarraGloria MundiTelebista antenetan atsedena…EzjakintasunakNew York, New YorkBelarraren ahoaIhes EderraEtorkizuna110. Street-eko geltokiaGerezi denboraBurbuilakNora ez dakizun horiKorapiloakHaragiaren gauak eta egunakAntzararen bideaFatumLagun izoztuaArbola naiz eta zuhaitzaJantzi beltz biLa lutte finaleMailu isilaElurra sutanTConnemara gure bihotzetanEtxe hutseanUrperatze handiaMusika aireanHabitatBilbao-New York-BilbaoTalatik tirokaCarlos esaten zioten gizonaSPrako tranbiaLondres kartoizkoa daAulki-jokoaEuskal Hiria sutanArrain abisalak

*Elkar eta Alberdania argitaletxeen liburuak dira guztiak.Zerrenda honetakoez gain saiakerak ere ba daude.

EUSKARAZKO E-LIBURUAKIRAKURKETARAKO GAILU BERRIAKHiru irakurgailu berri jarri dira eskuragarri liburu dendan.Hiruetako edozein erostean, gaztelaniazko 500 titulu klasikoeskura daitezke doan, euskarazko beste 10 liburu digitalizatuberrirekin batera.

CYBOOK OPUS5 hazbeteko pantaila. GB batekobarne memoria. 1500 liburutik gora sartzen dira.8000 orrialde pasatzeko adinakobateria autonomia.

CYBOOK GOLD 6 hazbeteko pantaila. 8000 orrialde pasatzeko adinakobateria.MP3 formatoa entzuteko aurikular sarrera.

Cool-ER6 hazbeteko pantaila. GB bateko barne memoria. Zortzi kolore ezberdin aukeran. MP3 formatoa entzuteko aurikular sarrera eta sudoku jokoa.

14

LITERATURA

15

Nafarroako Erresumaren azken urteez nobelahistoriko handi bat egiten hasi zinen duelahainbat urte. Tamainari aurrez antzemandaerabaki zenuen hiru zatitan kaleratzea?Nire lanak mantso gorpuzten dira. Kalkuluakeginak ditut: 300 orrialdeko liburua idaztekoia-ia hiru urte behar izaten ditut, eta 1000 batorrialde zituen buru barnean zebilkidan istorio-ak. Euskal irakurleak nekez bereganatzen dituhain idazlan luzeak. Atalka ateratzeak, bertzal-de, irakurle horren erantzuna neurtzeko paradaeman dit. “Mailuaren odola” trilogiako lehenliburuak izan duen harrerak haizea eman diobigarren zati honi. Dena dela, parte bakoitzean zertsu kontatukoduzun zenbateraino daukazu aurretik erabaki-ta, eta zein neurritan da idazte prozesuan ber-tan buruturikoa?Trilogiaren ildo nagusiak eta liburuki bakoitze-koak hasieratik finkatu nituen, bereziki nonabia eta non buka, eta orobat tarteko gertaka-ri handiak. Liburu bakoitzaren idazketa desku-brimendu prozesu bat da, alabaina, eta aurki-kuntzek eta ustekabeek ere moldatzen duteazken emaitza. Hasierako gidoia prestatzeanamestu ere ez nituen gauza franko daude liburuhonetan.

Lehen partearen aldean, oraingoa ia osorikgertatzen da Frantzian...Joanes Mailu nire pertsonaiak heltzen segitzendu. Horretarako, Euskal Herritik urrundu etaParisera eraman dut, valoistarren gortera. Han,berearekin ikustekorik ez duen mundu batendeskubrimendua eginen du: argitsuagoa, kolo-retsuagoa, finagoa, ñabarduraz beteagoa sor-terrian baino. Horren guztiaren atzean dagoengorroto eta traizio giroak, ordea, ez dio inolakozorrik gudatokietakoari. Frantziako historiagrafian une giltzarria da,oso landutakoa: horrek zenbateraino lagunduzaitu eta zenbateraino mugatu?

Lagundu bai, garai horretaz frantsesez dagoenbibliografia ikaragarria delako. Horrela aiseta-sun handia duzu istorioa janzteko eta hari ingu-ru sinesgarria emateko. Arriskua kutsadura da,kontatu nahi duzun istorioari Historia gainjar-tzea. Horrek lanak eman dizkit, baina uste dutgaraile atera naizela arrisku horretatik. Istoriobat kontatu nahi nuen, fikziozkoa, ez historialiburu bat egin.Euskaraz batere landu gabeko aristokrazia-giro eta ponpeziak jorratzerakoan, aise ibilizara? Gure ohiko hiztegia murritzegi gertatu zait zen-

baitetan. Nola izendatu orduko gorte batekokargu eta lanbide guztiak? Hautuak egin beharizan ditut, oker egiteko arriskua eta guzti.Ahalegina irakurleak eskertuko dit agian.Gure historiaren ikuspegi eszeptiko eta ironi-koa ageri duzu hemen ere. Aurreko liburuare-kin horrek kritikaren bat ekarri zizun.Oraingoan ere zeresanik emango duela usteduzu?Baliteke bat edo bat berriz ere asaldatzea.Geure buruari gupida gutiagoz begiratzearenaldekoa naiz ni. Lehen alean baino umoregehiago dago, dena den, bigarren honetan.Alemanak edo gaztelaniak ez bezala, inoiz izanez genuen nobela pikareskoa izan nahi luke,hein batean, Izan bainintzen Nafarroako erregehonek.Gertakari handien historia batez ere gizonezko-en gauza izan dela esan ohi da, baina garai hone-tan berebizikoa da emakumeen garrantzia...Hain zuzen ere, emakume indartsuen itzalakegiten du, bertzeak bertze, hain liluragarri lanhonetara ekarri dudan garaia. JoanaAlbretekoa, Katalina Medicikoa, MargaritaValoiskoa… lehen lerroan ziren. Bereziki kon-tent gelditu naiz haietaz egiten dudan interpre-tazio literarioaz. Lehenbiziko liburukiaren alde-an, pertsonaia femeninoek sekulako pisua dutebigarren honetan. Zuk ere, esango nuke kariño bereziz tratatudituzula emakumezko pertsonaia guztiak,gizonezkoak ez bezala.Gizonezko gehienak hain ziren predezibleaketa ustekabeetarako ezinduak garai hartanere! XXI. mendeko edozein so egilek, gizonnahiz emakume, hagitzez ere hurbilago sentitubehar ditu emazteki haiek, haien ondoan zirenastazakilak baino. Pertsonaia femeninoekikoatxikimendua, bertzalde, ez da gaurkoa nireliburuetan.

AINGERUEPALTZA“EMAKUME INDARTSUENITZALAK EGITEN DU LILU-RAGARRI LAN HONETARAEKARRI DUDAN GARAIA”

“Inoiz izan ez genuen nobelapikareskoa izan nahi luke.”

“MMaaiilluuaarreenn ooddoollaa trilogiakolehen liburuak izan duenharrerak haizea eman diobigarren zati honi.”

NafarroakoErresumaren azken urteez nobela historikoa

LIBURUAK

16

Barricada abarrotóeellkkaarr aarreettooaa en

Pamplona.Presentaban nuevo

disco en casa, y ni laaudiencia ni el grupo

defraudaron.

Karmele Jaio, Unai Elorriagaeta beste idazle askok aurkeztudituzte azken nobedadeak eellkkaarraarreettooaann.

Goian Betagarri talde gas-teiztarra Bizitzari txistuka dis-koaren aurkezpenean. Geroeta musikari gehiagok jotzendute aretora, baita zuzenekotxikiak egiteko ere.

Pello Zabalak bezala,Andoni Aduriz sukalda-riak ere eellkkaarr aarreettooaannaurkeztu dituzte berenliburu berriak.

111 akademiak mahaiinguruak antolatu

zituen euskal literatura-ren etorkizunaz.

Donostiako saioanElkar, Alberdania eta

Susa argitaletxeetakoeditoreak elkartu ziren.

Haurrentzat programaLarunbatero 12:00etan

- Fermin Calbeton, 21. Donostia- Licenciado Poza, 14. Bilbo- Comedias, 14. Iruñea- Larraona z/g. Iruñea- Arsenal Plaza. Baiona

(Larunbatetan 11:00etan)

Urtarrilak 9:URTE BERRI, EGUTEGI BERRIUrtarrilak 16:GRUYERE-IPUINAUrtarrilak 23:IPUIN KONTALARIAK Urtarrilak 30:HATZETAKO TXOTXONGILOAKOtsailak 6:LITERATUR KRITIKO TXIKIAK

Otsailak 13:IHAUTERIETAKO MOZORROAKOtsailak 20:HIZKIZ-HIZKI, NIRE IZENAOtsailak 27:IPUIN KONTALARIAKMartxoak 6:COLLAGE TAILERRAMartxoak 13:ARETOKO ALDIZKARIA, 2. ALEA

Martxoak 27:GUZTION ARTEAN, IPUINERRALDOIA!

El psicólogo, pedagogo y escritor BernabéTierno escogió Elkar Aretoa para presentar,ante cerca de cien personas, su último libro,Poderosa Mente, un libro que da pistas muyvaliosas para ir trabajando en el camino delequilibrio y el bienestar personal. Aprovechando su presencia le pedimos unadedicatoria para nuestros lectores y consejopara ser un poco más felices el 2010. He aquíla recomendación de un experto:

¿Receta para ser feliz en el 2010?La misma que en el 2007 y el 2008. Vivir y dejarvivir. Ponérselo fácil a la felicidad, no compli-carles la vida a los demás, y tampoco compli-cársela a uno mismo. Convertirse en personastónica o medicina, como digo en mi libro,optimismo vital.

Es recomendable comprometerse en cosas quesean para nosotros fundamentales, sin dema-siada dificultad para llevarlas a cabo; habráque hacer una revisión permanente para verque esos propósitos van cumpliéndose día a

día, y ver también, los beneficios que nosreporta cumplirlos. Plantearnos dos o tresbuenos propósitos, como mucho, y claro, des-pués hay que incorporarlos a la vida, no seránpara un tiempo.

17

BERNABÉTIERNO“Hay que ponérselofácil a la felicidad”

LIBURUAK

18

LIBURUAK

Komikiaren munduan azken aldian azpige-nero bat indarra hartzen ari bada, hori nobelagrafikoa da. Termino fetitxea komiki-argitale-txeen promozio liburuxka eta karteletan, edoegunkari zein aldizkarietako kultura orriek ko-mikiei buruz hitz egiten dutenean. Baina zer dazehazki nobela grafikoa?

Nobela edo eleberri grafikoak, ohiko bestekomikien aldean, publiko helduagoari zuzen-duta egon ohi dira, inprimatze luxuzkoagoaizaten dute, luzera handiagokoak dira norma-lean eta pretentsio artistikoak izan ohi dituzte.Beste ezaugarri nagusietako bat da hasiera etaamaiera duten istorioak kontatzen dituztela,beste formatu gehienak (umorezko komiki-bandak, comic book-a, komiki-aldizkariak, al-bumak...) seriatuak diren bitartean. Will Eis-ner maisuaren A contract with God jotzen da be-re burua nobela grafiko gisa definitu zuen le-hen komikitzat.

Superheroien komikiekin, mangarekin edobeste komiki genero batzuekin alderatuta, ele-berri grafikoen gaiak serioak eta errealistakizaten dira. Kronika politiko eta sozialak ohi-koak dira horrelakoetan; Marjane Satrapik bi-kain erretratatzen du haur eta emakume batenikuspegitik Irango iraultza islamista Persepoli-sen, edo Guy Delislek Asiako hegoekialdekoegoera Pyongiang eta Crónicas birmanasen, edo

Alfonso Zapico as-turiarrak judutar etapalestinarren artekogatazka Café Buda-pesten. Gerrak etagatazka politikoakere bai; ezagunene-tako batzuk Joe Sac-coren Palestina: en la

franja de Gaza edo Gorazde: Zona Protegida, ArtSpiegelmanen Maus (Pulitzer kazetaritza sariairabazitakoa) edo Pierre Christin eta Enki Bila-len Las falanges del orden negro dira. Eta egunero-ko bizitzako arazoak ere, askotan autobiogra-fikoak, izaten dira nobela grafikoen gai; adibi-dez, Craig Thompsonek bere haurtzaroa etanerabezaroa kontatzen ditu Blanketsen, AndiWatsonek langabezian egotea zer den Desayunopor la tarden eta Frederik Peetersek neskalagunseropositiboarekiko erlazioa Píldoras azulesen.

Fikzioa ere, noski, erabiltzen da nobela gra-fikoetako argumentuetan, genero beltza edofikzio historikoa bezala, eta are fikzio superhe-roikoa ere. Frank Miller eta Alan Moore fik-ziozko eleberri grafiko askoren egile izan dira,eta euren lan ugarik zinemarako bidea egin du-te. Genero beltzean eta fikzio historikoan, le-henengoaren Sin City eta 300 aipa ditzakegu.Eta superheroienetan, Frank Millerrek El regreso

NOBELAGRAFIKOAKOMIKIENPRESTIGIORAKO ALAMESPRETXURAKO?

19

LIBURUAK

del señor de la nocheegin du adibidez,eta Alan MoorekTop 10, La liga de loshombres extraordina-rios eta, batez ere,Watchmen, jende as-korentzat (artikuluhonen egilearentzat

barne) inoiz egin den komikirik onena dena; Ti-me aldizkariak XX. mendeko 100 nobela one-nen artean sartu zuen komiki bakarra daWatchmen. Manga japoniarreko Osamu Tezu-karen Adolf eta Katsuhiro Otomoren Akira erenobela grafikotzat har daitezke.

Euskal Herrian eta are euskaraz egin dira no-bela grafikoak azken urteetan: Patxi Gallego-ren Pololoak trilogia, Josean Muñoz eta JuanLuis Landaren El ciclo de Irati eta Saiak bere ja-rraipena, Asisko, Marko eta Jokinen Gartxot,Unai Busturia eta Julen Ribasen Numenak trilo-gia edota Hedoi Etxarte eta Alain UrrutiarenIhes ederra.

Alabaina, eleberri grafikoa terminoa ez dakomikigileen edo zaleen gustukoa, argitaletxe-en marketing aparatuen asmakuntza besterikez baita finean. Eta argitaletxeek eurek komikimota jakin bati literatur mailako prestigioaemateko asmatu izanak edo egunkariek kultu-

ra orrietan horrela-koak batez ere aipa-tzeak, berarekin in-plizituki dakar bestekomiki mota edogeneroekiko destai-na, beste guztiahaurrentzat edo ka-litate gutxikoa balitz

bezala. Eta ez da hala inondik inora. Aldizka-rietan edo egunkarietan nahiz album forma-tuan argitaratu izan dira jatorriz Corto Maltés,Little Nemo, Thorgal eta beste arte lan ugari.Gainera, sarritan lehenengo horrelako forma-turen baten ateratako lanen bildumak ondo-ren eleberri grafiko gisa saldu izan dizkigute;Watchmen bera, nobela grafikoetan nobela gra-fikoena, jatorrian hamabi aleko grapadun co-mic-book gisa atera zen...

Marketing termino soila izanik ere, ongi eto-rria bedi nobela grafiko izendapena, literatur-zale handiuste garbizaleren batzuk komikienmundura hurbiltzeko balio badu. Literaturaeta pinturaren konbinazioz osatutakoa bainabien batura baino askoz gehiago den arte zo-ragarri bat deskubrituko dute.

Igor LeturiaKomikilaria eta blogaria.

http://eibar.org/blogak/e-gorblog

Pololoak 3, Atxeritoko baladaPololoak sorta arrakastatsuaren hirugarren etaazken liburua dakarkigu Patxi Gallegok udazkenhonetan. Xabinaitor superheroi euskalduna agertu-ko da berriz ere, protagonismo gehiago hartutaoraingoan, bera izango baita istorioaren kontatzai-le eta gidari; eta besteak beste, egileari buruz hitzegingo du (Patxi Gallego jaunaz, alegia); komikila-ri honen obsesioetan sakontzeko, haren txikitakotraumez ikertuko du Aldanondo inspektoreak, etahalaber jakingo dugu ikastolako neskatxa eta ande-reñoekin izandako harremanei buruz. Horrez gain,ez dira faltako guardia zibilekiko behaztopa eta lis-karrak, Xabinaitorren guraso atsekabetuak edoKariñe maitagarriaren agerpenak, edo aurrekoliburuetako jarraipeneko hainbat kontu. Oraingoanguzti-guztia koloretan.

20

PUBLIZITATEA

21

LITERATURA

90 urte bete ditu berri Euskaltzaindiak. Zertanasmatu du, zertan egin zitekeen hoberik?Asmatu du euskara batuari izaera ematen. As-matu du euskaldunei erakundea eskaintzen,bertan euskara eta euskal kultura xederik behi-nenak eta agerikoenak direla. Asmatu du eus-kalgintzari bidea errazten, gero horrek ibileraberegaina egin dezan. Asmatzekoa du, begi-bistan da, etorkizuna, berea erakunde gisa etaeuskalgintzan egin behar duen ekarpenarena.Hurrengo 10 urtetan, 100 bete bitartean, zeindira desafio nagusiak?Nire ustez, eta esango nuke egungo zuzendari-tzaren aburuz ere, hiru dira erronka nagusiak: a)Euskaltzaindiaren kudeaketa-lana hobetzea etagaurkotzea; b) ikerketa areagotzea, berari dagoz-kion gaietan; eta c) bere lana egoki gizarteratzea,gizarteak jakin ez ezik, balia dezan Euskaltzain-diaren lana, batez ere, teknologia berrien espa-rrua behar den moduan profitatuta.90. urtemugarekin batera, Joan Mari Torreal-dai eta Imanol Muruak Euskaltzaindiaren his-toriaren laburbiltzea jaso dute liburu batean.Garai bakoitzaren premiei egokitua, bizia, di-namikoa, dirudi Euskaltzaindiak liburu horrenarabera. Gizarteak irudi hori al du?

Oro har, baietzean nago. Badira, alabaina, iru-di horretan on-gaitzak eta argi-ilunak. Bizita-suna eta dinamikotasuna egunero irabaztendira, eta, horretarako, punta-puntako lanaegin behar da euskararen arloan. Egun, zorio-nez, badira beste eragile batzuk euskalgintza-ren barruan etengabe ari direnak. Horiekin ba-tera jokatu behar du Euskaltzaindiak eta egu-neroko praktikan euskararekin diharduten ho-riek aintzat hartu behar ditu, zin-zinezkobizitasuna eta dinamikotasuna eskuratu nahibaditu XXI. mendean. Bide horretatik datorTorrealdairi eta Muruari Euskaltzaindiaren zu-zendaritzak egin zien enkargua: hori guztia isla-tzea, modu artez, bizi eta moldagarri batean.Hain zuzen ere, aldaketa-bidean dagoen Eus-kaltzaindia hori islatzea.90. urteak ospatzera dator Bernardo Atxaga-ren eskutik kaleratu den Erlea aldizkari/libu-rua. Zein helburu du Euskaltzaindiak argital-pen honekin?Helburu bikoitza du Euskaltzaindiak ekimenhonekin. Lehena da Euskaltzaindiaren presen-tzia areagotzea eta nabarmentzea euskal kul-turaren esparruan, literaturan ondo errotuadagoen baina harago doan aldizkari baten bi-dez. Bigarren helburua, zalantzarik gabe, Ber-nardo Atxaga euskaltzain osoak eginiko propo-samenari bide egitea izan da. Hark martxoangure barne jardunaldietan aurkeztu zuen aldiz-kari horretarako lehen zirriborroa, Amerikatikekarri zuena. Horri segida eman, eta, uda zere-gintsu baten ondorioz, hortxe dugu esku-esku-ra, guztion gozamenerako.Aldizkari/liburu horrez gain beste liburugehiago ere argitaratzen du Euskaltzaindiak.Zer, nola? Zer aurkitu dezakegu liburu den-dan? Zer argitalpen nagusi duzue eskuartean?Aspaldikoak dira Euskaltzaindiaren argitalpe-nak, eta, gaur egun ere, lerro jakin bati segi-

tzen diote. Hortaz, Euskaltzaindiaren emai-tza nagusiak: Gramatika (EGLU), Hiztegi Ba-tua (berrikitan argitaratua), Literatura Hizte-gia, Orotariko Euskal Hiztegia, Euskararenlekukoak, Ponte izendegia, Euskal deiturenizendegia, Euskaltzainak, Jagon, Iker bildu-mak, BBK literatura sariak… Euskaltzaindia-ren erakusketa ederra eskura dezake edonorkelkar liburu-dendetan, hasi toponimia, etabuka soziolinguistikan, Euskera agerkaria baz-terrean utzi gabe.Euskal literaturan 1700 irakurle garela zioenAtxagak Erlearen aurkezpenean. Kopuruapala da. Etorkizunerako nahikoa?Hastekoa bada, bai. Erlearen bidez igoko ba-litz, askoz hobe. Horretarako jaio da ERLEA.Hasieran, 1700 horiek erakartzeko, eta ho-riek izan daitezen euskararen enbaxadorerikegokienak. ERLEA tresna da, gerogarreneanetor daitezkeenen aitzindaria (hitzaldiak,emanaldiak…).Liburugintzan bezala hizkuntzaren espa-rruan, eta gehiago hizkuntza gutxituen ka-suan, teknologia berriek batetik, eta interne-tek bereziki, berebiziko eragina izango dute.Zer egin behar du euskarak garai berriotanatzera ez gelditzeko?Euskaltzaindiak aspalditik daki zer egin beharduen euskara eta teknologia berrien eremuanberea ekartzeko. Bateko, bere eduki etaemaitza zientif iko eta akademikoa jende oro-ren eskuetan jarri; horren lekuko, OrotarikoEuskal Hiztegia webgunean jarri, oraintxeegin dugun moduan. Besteko, bere lana gi-zarteratzeko eta komunikatzeko, teknologiaberriak erabili. Bi datu: lehena, gure webgu-nearen berriztatze etengabea; eta, bigarrena,Informazio eta komunikazioaren teknologiabatzordea sortu izana.

ANDRESURRUTIA“EUSKAL LITERATURAKEZKA NAGUSIETARIKOADUGU EUSKALTZAINDIAN”

Euskaltzaindia: Ekin eta Jarrai

Joan Mari TorrealdaiImanol Murua UriaEuskaltzaindia

Euskaltzaindiaren egungo azterketa egin dute Joan MariTorrealdai euskaltzain osoak eta Imanol Murua Uria kazetariakEuskaltzaindia, Ekin eta Jarrai liburuan. Istorio bidez kontatuta-ko historia da. Liburu arina eta bisuala, informazioa dosi txikie-tan eta ilustrazioen bidez ematen da. Ez da akademiaren histo-ria ofiziala, akademikoa. Kronika moduan dago antolatuta, isto-rioz istorio, akademiaren kapitulu nagusietan sakonduz. Liburuhonen helburua Euskaltzaindiaren argazkia egitea da, 90 urtehauetan erakunde horrek egindako ibilbidea aztertuz.

Erlea aldizkaria

Hainbat egileEuskaltzaindia

Erlea aldizkaria Euskaltzaindiak bere 90. urteurrena ospatzekoantolatutako ekitaldien artean abian jarri duen egitasmoa da.Bernardo Atxagaren zuzendaritzapean lau hilabetez behin argi-taratuko da. Literaturarekin lotuta, akademiaren eta kulturgin-tzaren arteko lotura sendotzea du helburu.Lehenengo alean parte hartu duten idazleen artean daude:Karlos Linazasoro, Mariasun Landa, Koldo Izagirre, AnjelLertxundi, Joxean Artze, Harkaitz Cano edota JoxemariIturralde, beste askoren artean.

Juan

txo

Egañ

a

22

PUBLIZITATEA

23

MUSIKA

Bi disko berezi egin ondoren, Memoriaren mapaeta Hamar t’erdietan zuzenekoa, itzuli zara estu-dioko zure disko berri batekin. Nolakoa da Hai-zea garizumakoa? Oso disko polita da! ja, ja. Hamabi kantu berribiltzen ditut. Uste dut eremu ezberdinetan sartunaizela, baina ez dezaket horrelako disko bategin, aurrekoak egin gabe, nahiz zuzenekoa,nahiz Menoriaren mapa... Disko honetan aldaketahandiak daude baina beti da gehiago irautenduena aldatzen dena baino. Hau da, ni naizkantuan ari dena, nire kantuak dira. Saiatu naizneure burua ahal bezain aske uzten kantuak egi-teko eta ontzeko bidean. Niretzako Hamar t’er-dietan aurreko taldearen itxiera izan zen eta bes-te arnas bat nahi nuen. Grabazioa era analogikoan egin duzu. Sonidobereziren baten bila ibili zara? Bi hilabete lehenago ez nekien Nueva Yorkengrabatuko nuen, ezta analogikoan izango zenala ez. Nire lehenengo diskoak horrelakoak zi-ren, eta gero, nahiz beste teknologia batekin,beti grabatu izan ditut diskoak honela, hau da,denok batera sala batean jotzen. Oraingoan,Nueva Yorken ginen, geneukan aurrekontuare-kin ezinezkoa zen estudio estandarretan sartzeabaina aukera oso berezi bat sortu zen estudiovintage batean, eta nire harridurarako, galdetuzidaten ea analogikoan edo digitalean nahinuen. Eta horrela izan zen, bi egunetan grabatugenituen oinarrizkoa sesioak. Beti nahi izan duzuen eran eta lagunekin: BenMonder, Skuli Sverrisson, Kenny Wollesen, izandituzu lagun grabazioan. Pozik zaude emaitza-rekin?Nire ustez nire kantuak oso pozik daude, horre-lako musikariekin berriz elkartzeagatik eta mo-

du horretan grabatzeagatik. Nik uste nire kan-tuek arnasa hartzen dutela musikari hauekin,bat egiten dugu berehala, eta nik oso disko bil-dua ikusten dut.Mikel Laboari kantu bat egin diozu. Gitarreknegar egiten dute bertan.Kantu horretan nire asmoa izan da Etxahuneneta gure kantu zaharren antzeko zerbait egitea.Ez dakit lortu dudan. Ia ia bat-batean etorri zi-tzaidan kantua, ez nuen ia moldatu beharrikizan. Bukaeran Monderi eskatu nion gitarrare-kin jotzeko zerbait inprobisatua. Berak ere eza-gutu zuen Mikel hemen izan zen batean.Ez al dago inoiz baino gehiago zure barru-ba-rruko aldartea kantuotan?Bai, arakatu beharko nuke nire buruari eman

diodan libertade horregatik ote den. Kantugehienak dira etorri bezala sortuak, ahaleginbat eginez hasierako ahots hori entzuteko, ezauto-zuzendu. Ez dakit erabat autobiografiko-ak diren; badute horretarik. Benetakotasunetikzerbait dute kantu guztiek, baina ez dakit norai-no den hori, kantuak beti kantu dira-eta.Aurreko zure kantu askotan bezala, oraingohauetan ere lekuak ikusi egiten dira.Disko honetan oso nabarmena da, oso mutu-rreko lekuetan egindako kantuak daudelako:Antilletan eta Larun azpian. Denek bat egitendute. Nire irudipena da gero eta samurrago arinaizela neure iturriak batera ekartzen. Neure be-tiko zaletasuna kantu zaharrekiko, eta beste joe-ra batzuk, gero eta bateratuago ikusten ditut ni-re kantuetan. Letretan ere saiatzen naiz kantuzaharrek duten zehaztasun horretan, gauzahandiak leunki esateko indar horretan. Horreta-rako askatasun handia behar da, nor bere bu-ruari ahalik eta hesi gutxien jarri behar dizkio.Zergatik Haizea Garizumakoa izenburua?Antilletan Viento de Cuaresma deitzen zaio hai-ze bati. Otsailaren bukaeran hasten da arratsal-dero 13:00ak aldera, eta udaberriko deia da,anuntzioa. Nik galdetzen nien bertakoei zergatikdeitzen zen viento de cuaresma, eta ez zekiten,ezta cuaresma zer zen ere. Irrigarria gertatzen zi-tzaidan: garizuma euskaldunontzat oso sasoiiluna da, eta han berriz gauza alaia. Zuk esana da kantaren osagaiak direla hitza,doinua eta oihartzuna. Orain zuzenekoetan on-duko da oihartzun hori? Horretaz ez dut inongo zalantzarik. Nire buruagero eta gehiago kontsideratzen dut zuzenekomusikari bat, lehen ez zen horrela. Orain hasikonaiz kontzertuetan iazko talde berarekin: Har-kaitz Miner, Lutxo Neira eta Hasier Oleaga.

RUPERORDORIKA“KANTU GEHIENAK ETORRIBEZALA SORTUAK DIRA ”

Estamos de enhorabuena: Ruper Ordorika ha publicado un nuevo disco. Son doce temas graba-dos en un estudio vintage de Nueva York, en compañía de tres grandes músicos, amigos yahabituales en sus discos de estudio: Ben Monder, Skuli Sverrisson y Kenny Wollesen. Ruperdeclara que sus canciones “están encantadas de volver a encontrarse con estos músicos”. Y sin

duda, les sienta bien. Así como la colaboración de los músicos vascos Fredi Peláez, con el órgano Hammond, y dos de losactuales Mugalaris, Hasier Oleaga y Harkaitza Miner.Haizea Garizumakoa (Viento de Cuaresma) es fruto de la creatividad y del oficio de un artista que posee una intuición y untalento muy originales. Es un disco espontáneo y a su vez elaborado, natural y espontáneo en lo creativo, muy elaboradoen todo el proceso. Las letras son sorprendentemente sinceras, rozando lo autobiográfico, según confiesa el propio autor.Algunos temas se instalarán desde la primera escucha en nuestra memoria, como la antillana que da nombre al disco, o eltema compuesto en honor a Mikel Laboa, Sekulabelardiko kantaria, llamada a convertirse en canción popular desde el mis-mo momento de su creación.Que un artista de la talla de Ruper Ordorika, con casi treinta años de carrera musical y quince discos en el mercado, sigacreando es siempre una buena noticia. Y si, además, la nueva obra es de la calidad de Haizea Garizumakoa, la buena noti-cia se convierte en auténtico placer. ¡Es el momento de disfrutarlo!

Haizea Garizumakoa Nuevo disco de Ruper Ordorika

24

PUBLIZITATEA

25

BARRICADALa tierra está sorda

Contribuir al conocimientoy preservación de la memo-ria histórica es el objetivode la última obra deBarricada. Mucho más queuna propuesta musical, estelibro-disco de la bandanavarra ofrece dieciochonuevos temas del grupo,con toda su habitual fuerzay vitalidad de siempre, y,además, 184 páginas detestimonios de quienesjunto con la guerra, lo per-dieron todo. Una obraemocionante y sorprenden-te que, a través de la letras

de Enrique Villarreal, “El Drogas”, y del libro muestra la verdadera historia,desconocida y negada, del bando perdedor de la guerra civil. La tierra estásorda (Warner Music), es un trabajo duro y revelador, difícil de escuchar y leersin sentir mucha rabia, sin que nos provoque un nudo en la garganta. Cada composición, dieciocho en total, cuenta una historia conmovedora.Las hay personales como Hasta Siempre, Tensi, que recuerda a Hortensia, unajoven de dieciocho años, embarazada, que fusilaron junto a otras doce muje-res; o Es Una Carta, la carta de despedida escrita a toda la familia por unamadre que va a ser fusilada. También hay denuncias generales, como Sotanas,o Los Maestros que “dieron su vida y su sangre por dar al pueblo conocimiento”. Lanueva propuesta de Barricada se debe leer y escuchar a la vez: la música,puro rock&roll en el que se reconoce a Barricada desde la primera nota; ellibrillo, sobrecogedor.La tierra está sorda, pero Barricada tiene voz y se la ha dado a los enmude-cidos por la fuerza. El directo que acompañará al disco es muy especial:serán conciertos de Barricada pero con muchas palabras, las que no se hanpodido escuchar durante años, y que nos relatan la verdad que se ha queri-do ocultar. Y todo ello en ubicaciones y ante una audiencia también diferen-tes, buscando la proximidad, la comunicación directa.

Bizi-bizia da Betagarriren disko berria, taldea bera bezala-koa. Musikarien iritziz disko lasaiagoa atera zaie oraingoan,dantzarako baino kanturako aproposagoa, omen. Ziurradena, Betagarri zaleek gustuko izango dutela disko berria,apur bat bareagoa agian, betiko ska erritmoaz gain pop etareggaearekin ere jolasean dabilena, baina Betagarriren fak-toriakoa bete-betean. Musika zein letra guztiak taldean bertan landu eta ondudituzte, eta doinuetan bezala gaietan ere anitza da emaitza.Cassius Clay boxeolariari eskaini diote kantuetako batHaundiena izenburupean. Con el sol abestian, gerra garaianerailak izan eta gero gogoratu nahi ez direnak oroitzendituzte. Faxisten aurkako borrokan nabermendu zen bestebatek ere, Luzio Urtubia anarkista nafarrak badu bere kan-tua. Eskaintza kantua duen bestea, gisa ezberdineko pertso-naia baina hau ere borrokalaria, The Clash taldeko JoeStrummer da: Irratitik deika izeneko abestian dei egiten diotebehin eta berriz musikariari. Guztira hamalau kantu dira.Betagarri talde beteranoa da, 1994. urtean L (learnning)maketa kaleratu zutenetik, bederatzi disko argitaratudituzte, eta bederatziehun kontzertu inguru eskaini, EuskalHerriko eskenan eta baita mundu mailakoan ere.Betagarri txistuka dator, bizitzari txistuka eta tuka.“Garena, penak eta ametsak, Haizeari kantatzean, arintzen zaitarima”, diskoari izenburua ematen dion kantuaren hitzek,ederki erakusten dute zein den talde honen jarrera, eta zeinduten asmoa: “... Utzidazu kantatzen, ilargipean dantzatzekoSKA, Reggae edo Rock and Roll.”, zuzenekoetan izerditzen etagozatzen jarraitu ahal izango dugunaren promesa.

BETAGARRIBIZITZARI TXISTUKA

26

BIDAIAK MENDIAK

Una fría noche del invierno de 1990 a FranckPetoud no se le ocurrió otra cosa que coger uncuadro de bicicleta y añadirle su tabla de snow-board partida en dos: acababa de inventar elsnowscoot. Fue un paso más en la diversificaciónde los deportes de invierno.

Desde hace milenios el hombre se las haingeniado para progresar por la nieve. La nece-sidad de transitar sin hundirse en el blanco ele-mento fue el acicate para la invención de lasraquetas, piezas ovaladas de madera y fibrasnaturales que cumplían perfectamente su fun-ción. Más adelante fueron los esquís, tambiénde madera, que permitían cómodos desplaza-mientos por los amplios espacios de los paísesnórdicos. De ahí a las competiciones y al ociosólo hay un paso en el que la evolución delmaterial y de las ideas más alocadas nos ha lle-vado a un sinfín de modalidades deportivasdonde la velocidad acostumbra a ser el deno-minador común. Mil y un inventos para desli-zarse cuesta abajo y sortear obstáculos con losartilugios más raros.

Pero que nadie piense que estos deportes noson aptos para todos los públicos. Tododepende de cómo se lo plantee uno. Pongamospor caso dos de las actividades más antiguas, elesquí de travesía y las raquetas. El esquí de tra-vesía consiste en el ascenso de una montañacon esquís a los que se les pega por la parteinferior unas pieles de foca (sintéticas). Esaspiezas, con los pelos dirigidos hacia abajo,hacia la cola del esquí, permiten el deslizamien-to hacia arriba pero frenan el retroceso. El des-censo se realiza sin pieles, como lo haríamos enuna pista de esquí. Es realmente un placer rea-lizar un paseo con esquís por el bosque con la

nieve recién caída, justo cuando empieza a salirel sol, disfrutando del silencio que proporcionael manto blanco y de los reflejos de la luz en lospequeños cristales. Y es una actividad al alcan-ce de todo el mundo, eso sí, siempre con unasmínimas nociones de técnica de ascenso, des-censo y aspectos de seguridad. De la mismamanera se puede realizar el mismo paseo conraquetas, algunos organizados en la mayoríade las estaciones de esquí.

No tan accesible resulta el esquí extremo. Elesquiador (o snowboarder) y alpinista experi-mentado se lanza por pendientes de hasta 60ºsorteando rocas y precipicios. Y a menudo hatenido que ascender por rutas alpinas de difi-cultad. Para muestra un botón: en agosto de2007 los austríacos Axel Naglich y PeterRessmann descendieron los 5.489 metros dedesnivel del Mount St. Elias, en Alaska, desdesu cima hasta el mar. Para ello emplearon 11días en subir a la cima y 3 en bajar, superandoinclinaciones de hasta 60º.

Pero últimamente prima más el descenso, elllamado freeride, en las inmediaciones de lasestaciones de esquí y a menudo apoyado en elascenso por helicópteros. O el freestyle, con sal-tos y piruetas varias.

Hubo algún otro que fue todavía más allá,bajando por pendientes extremas atado a unpequeño parapente: así nació el speedflying. Enesta modalidad se van sorteando paredes ybarreras rocosas en vuelos más o menos cor-tos, alternados con momentos de deslizamien-to sobre la nieve. Para los que prefieran tocarun poco más de tierra con los pies está el kites-ki, donde una cometa de tracción, parecida aun parapente, nos impulsa por espacios

B I D A I A K M E N D I A K

REPARACIÓN Y MANTENI-MIENTO DE ESQUÍS YSNOWBOARDEquipo BarrabésBarrabésManual dirigido tanto a aficionadoscomo a amantes del Esquí y Snowbo-ard, y también a los profesionales. Te-mas como los tipos de esquí y tablasde snowboard, el preparado preestre-no, las suelas, encerado y afilado... endefinitiva, un libro eminentementepráctico.

LA TRAVESÍA DE LOS PIRINEOS EN ESQUÍSMarc BreuilDesnivelEl recorrido ha sido dividido en 42 eta-pas de Canigó al Ori, estructuradas ensiete partes, cada una de las cualespuede ser recorrida en una semana.Además, propone diversas alternativasda varios días, distintas del itinerarioprincipal, así como otros 100 itinerariosalrededor de la TPE realizables en fin desemana.

RAQUETAS POR EL PIRINEOJavier Fernández DelgadoDesnivel25 itinerarios desde Ordesa a SantMaurici. Los recorridos están diseña-dos teniendo en cuenta las particulari-dades de la progresión con raquetas,evitando los tramos más expuestos ocon inclinaciones muy pronunciadas.Este ingenio —con más de 2.000 añosde antigüedad— no exige grandes co-nocimientos técnicos.

MIL Y UNMANERAS DEDESLIZARSEPOR LA NIEVE

¿ALGUIEN DA MÁS?

URBASA

Javier Echeverría

Mapa honekin ez da inor galduko, baldin etaGPSa erabiltzen baldin badaki. Bidegurutze-ak, leize zuloak, simak, iturriak, trikuharriak,gailurrak eta abar, GPS-rako koordenadak etagaraiera zehaztuta jasotzen ditu. Dena1:25.000 neurriko mapa toponimo eder bate-an jasota.

GR 280URIBE-BIZKAIAEUSKAL HERRIA / PAIS VASCO

Urdin ElortzaSua

Zazpi etapetan antolatuta, Arrieta, Barrika,Derio, Gamiz-Fika, Gorliz, Lemoiz, Leza-ma, Meñaka, Sopelana... 2005 urtean ho-mologatutako Bizkaiako inguru ineteresga-rri honetan barna garamatza gida honek.Ibiltari ororentzat moduko bidea erakustendu gidak etnografia, gastronomia, herri ki-rolak eta beste hainbat gaiei buruzko infor-mazioa ere emanaz.

27

amplios y de poca pendiente, deslizándonoscon esquís o tabla de snowboard.

Volvamos al descenso, que es lo más fácil y loque da más juego, y a la bicicleta. ¿A alguien sele ha ocurrido ir en bicicleta por la nieve? Conla pendiente adecuada, la nieve más o menosdura y unos neumáticos para circular en barroes una práctica fácil y divertida a la que se le vacogiendo confianza poco a poco. El mejorlugar para practicar son las estaciones deesquí, aunque hay que informarse previamentede la admisión de bicicletas, hecho que suelecoincidir con la celebración de competicionesdel llamado snowbike.

En fin, el caso es deslizarse por la nieve, yasea cuesta abajo sentados en un plástico o enel último de los inventos. Como el catamaránpolar, un trineo tirado por cometas con el queel equipo de Ramón Larramendi realizó unatravesía de 4.500 kilómetros por las zonas másinaccesibles de la Antártida. Como ven, haypara todos los gustos.

Un recorrido que une las dos capitales através de un trazado circular. El itinerario,dividido en 12 etapas, transita por los par-ques naturales de Pagoeta y Aiako Harria yasciende a cimas tan emblemáticas comoAdarra, Bianditz y Larrun. Un recorrido para disfrutar de uno de lospaisajes más espectaculares de Euskal He-rria: el sendero del litoral vasco desdeBaiona a Zarautz.

TREKKINGDONOSTIA BAIONAJ. M. Pérez Azaceta

Sua

Información precisa sobre 100 países dife-rentes. Además de la información prácticaque habitualmente incluyen las guías, éstaapunta de forma muy visual los motivos quehacen interesante cada destino (paisaje, fau-na, ciudades...), la forma de viaje ideal de ca-da cual, el mejor momento ó el clima para vi-sitar un país según épocas de año, etc.

5000 IDEASPARA VIAJAR

Robert Pailhes

GeoPlaneta

40 rutas del Pirineo Navarro, Aragonés,Catalán y Francés. Incluye mapas detalla-dos y fácilmente comprensibles, así comotodos los datos para disfrutar al máximode un día al aire libre. Son excursionessencillas, ideales para realizar en familia ocon los amigos.

RUTAS PARA DESCUBRIR LOS PIRINEOS

Ibon Martín Travel Bug

BIDAIAK MENDIAK

Valentí Zapateres fotógrafo profesional. Comparte lapasión por la fotografía con los viajes,las montañas y la espeleología, a labúsqueda de aquella luz especial en elpaisaje.

28

LIBURUAK

Pirritx, Porrotx eta Mari Motots pailazo neka-ezinek, aurten ere umorez betetako mezu baiko-rra dakarte oparien artean. Eta lau modutanbildu dituzte opari alaiok: Ane Pirata liburuberria, Piratak izeneko DVDa, Irrien Lagunak CDberria eta izen bereko zuzeneko ikuskizuna. Irekidezagun opari bakoitza banan-bana.

Ane PirataAne Pirata bilduma berri bati hasiera ematen

dion lehen ipuina da. Piratak izango da seriearenizena, Mitxel Muruak idatzi du ipuina eta JulenTokerorenak dira ilustrazioak. Minbizia duenneskato kementsu eta alaia da Ane, bera bezalagaixorik dagoen Patakon pirataren laguna.Bikotearen eraginez pailazoak ere pirata bihurtu-ko dira! Ipuinaren barruan beste liburuxka batsartu dute pailazoek opari, Aspanovas elkartea-rekin egina, minbiziaren gaia landuz gaztetxoe-nek erraz ulertzeko eran. Beraz, opari bikoitza!

Piratak DVDaDVD honetan, azken urteko ikuskizuna jaso

dute eta horrez gain zortzi bideoklip eta sei erre-portaia gai ezberdinez: Abordatzera, Eskola txi-kiak, Masajea, Globoan hegan, El secret de lalluna (katalanez), Korrika hamasei, Araba euska-raz eta Piratak CDa grabatzen.

Irrien lagunak CDaOspakizun handia da aurtengo CD berria,

irriz eta irrirako, beti bezain jostaria eta alaia,adiskide talde handiaren laguntzaz egina:Betagarriko Iñaki Ortiz de Villalbak eta Bilbokokonpartsetako lagunek kantatzen dute Irrien lagu-nak kantuaren ska bertsioa; Maialen Lujanbiok

Irri egiten duenari eskainiko dizkio kantuan berakidatzitako bertsoak; Ainhoa Agirreazaldegik ida-tzitako bertsoekin Asier Gozategik Egiozu euskarazesaten die euskaldunei; Gorka eta NereaUrbizuren laguntzaz Oskar Estangak lau kantueskaini ditu maitasunaz, lotsaz, polit izateaz etaestresaz; Peio eta Pantxoak Urtxintxak oihaniankantatuko dute pailazoekin batera; Jon MaiakAbuela Maria Luisa-ri eskainitako sevillana kanta-tuko dute pailazoek.

Erdaratan ere mintzatuko da disko berria:Quero-te máis, “maite zaitut” galizieraz, O sonoromaxin talde galiziarrak interpretatuko du,Senegaleko ondarrutarrek haien hizkuntzatanabestuko dute eta Dúo Jade bikote kubatarrak biabesti kantatuko ditu, euskaraz bata, gaztelerazbestea.

Xabier Zabalak egin ditu, aurrekoetan bezala,abestien moldaketak eta konposaketak, etaTapia eta Leturia, Labrit Zabala, Oreka TX etabeste hainbat adiskideren partaidetza izan dugrabazioan.

Irrien Lagunak zuzeneko ikuskizunaIkuskizun ezberdina izango da 2010 urtean

zehar egingo dutena aurreko urteetakoekin alde-ratuz, dantzan, abestietan eta parte hartzeanoinarritua. Musikoterapia erraldoi antzeko batizango da, ikusle guztiak kantari eta dantzanjarriko dituena. Pailazo taldearekin batera XabiZabala musikaria eta Idoia Uralde kantaria izan-go dira oholtza gainean.

Irrien lagunekin bat egiteko irrikan gaude!

letralapikoa

rr

(

s s

D

waUd d

oo

o

oo

PAILAZOPIRATEK IRRIA DAKARTEOPARI

29

LITERATURA

–Begira, aita: idiak!Halaxe aurkitu omen zituz-ten Altamirako pinturak,Esteban Peicovich-ekPoemas plagiados liburuankontatzen duenez.Zenbat bider sartu oteziren baserritarrak kobazu-lo haietara ganadua babes-tera edo ekaitzen batetikihesi. Ikusiko zituztenarrastoak, nola ikusten bai-tira edozein harkaitzetan,naturak egiten dituen irudiharrigarri horiek itsasertze-an nahiz lur azpiko zuloe-tan, uraren eraginez.Haurrak, ordea, antzeman.Begi-kolpe batean harrapa-tzen den hori dute haurreklehendabizi, batzuek zorro-tzago, beste batzuek kamu-tsago. Ez daude ohituta, gubezala, datu-prozesatzeluze bat egitera, ikasidugunaren eta ikasi nahidugunaren eraginez.Haurrak, tapa, begi-kolpe-an biltzen du arrasto este-

tikoa. Istorioak entzunahala ere, irudi multzo bateraikitzen du buruan,indukzio-dedukzio lanetanaritu gabe; zenbat eta txi-kiagoa izan, areago.Zertara datorren hau guz-tia? Bada, asko eta luzeeztabaidatzen delako iru-diak haur-liburuetan duengarrantziaz. Badira induk-zio-dedukzio jokoa propo-satzen duten irudiak, hots,istorioari estu loturikointerpretazio bat eskain-tzen dutenak; horien arte-an, irudi baldarrek haurratontotzat jotzen dute, nahizeta marketin aldetik erakar-garriak iruditu. Badirabegi-kolpeaz jan beharrekoirudiak, istorioari eguratsasortzen diotenak; horienartean, baldarrek haurra“porrero”tzat edo ez dakitzertzat hartzen duten.Alabaina, alor horretanaurkitzen ditut…–Begira, aita: idiak!

"Makilakixki da nere txikitako pertsonaiarik gustukoe-na. Ikastolan irakurri nituen bere abenturak lehen aldizeta oso farregarria iruditu zitzaidan. Oroitzapen onakditut, gehienbat txikitako denboraldi hori oso zoriontsuaizan nuelako".

NEREA ALIAS Aurkezlea

Juan Kruz IgerabideAduna (Gipuzkoa) 1956.Idazle, itzultzaile eta haur literaturanespezialista.

BEGIRA: IDIAK

Nire pertsonaia

Makilakixki

+6 urte

+3 urte

+8 urte

+3 urte

30

HAUR LITERATURA NOBEDADEAKEUSKARAZKOLITERATURA GUZTIA!

OLATU GUZTIEN GAINETIK

Miren Agur MeabeIbaizabal

Aspertu egiten da Kleo itsaslamina.Surflaria izateko hain du handia grina.Marraxo jator batek lagunduko dio, beldu-rra bazterturik ezin baita fio.

AMETS HANDIBAT

Felipe UgaldePamiela-Kalandraka

Bazen behin ñañarro bat amets handiakzituena, irrikan zegoen hazteko, handia iza-teko, norbait izateko, ez pasatzeko... inorenoharkabean.

STILTON DUT IZENA,GERONIMO STILTON

Geronimo StiltonDestino

Pinky Pick, nire laguntzaile berria kontrata-tu nuenetik, denetarik gertatu zait: beraga-tik, Urtezahar gaua Ipar Poloan pasatubehar izan dut, izozmendi baten gaineannoraezean.

ARMIX KART

CD-ROMElhuyar edizioak

Bideo-joko didaktikoa 6-10 urte bitartekogaztetxoentzat. Euskara, gaztelania etaingelesezko galderak tartekatzen dira.

RITA TIENE NOVIO

Mikel ValverdeMacmillan

Rita y Berta son inseparables. Son lasmejores amigas del mundo. Por eso Ritatratará de pasar un mensaje a Edu en nom-bre de Berta diciendo que le gustaría quefuese su novio.

GULLIVER SIGLO XXI

Jordi Sierra i FabraEdebe

Por más imaginación que tengamos, pormucho que soñemos con mundos lejanos einexplorados en el confín de las galaxias,cuando la realidad es tan diferente y nos des-borda, sólo queda lugar para el asombro.

PREDADORES DELPLANETA

Varios autoresSM

Un fantástico libro en 3D con pop-ups quesurgen de cada página dando vida a ara-ñas, águilas, cocodrilos, tigres y osospolares con el que el lector hará un viajeinolvidable al mundo animal.

AHARRAUSIPRINTZESA

Carmen GilOQO-Txalaparta

Istorio honetan ageri dira jauregi hori-horibat, urrezko koroa zuen erregea eta etenga-be aharrausika ari zen printzesa. Izan ere,Italiako izozki bolek, lumazko lastairek, ele-fante hori-horiek ez dute alaitzen printzesenbihotza lagun on batek bezainbeste.

ORTZI KOLOREAK

Antton KazabonMensajero

Aldi hartan ez zen giro munduaren gaine-an, ortzia hasten den goi alde haietan.Eremu zabalak, inon zabalik bada, bainahalere ezin kabitu. Hodeien arteko borrokagero eta sutsuagoa zen; elkarren artekoezin eramana, gero eta handiagoa.

MARIÑE ETA KAIOA

Gèrard MoncombleTtarttalo

Kaio bat gaixo dago, eta elurretan erori da.Laguntza behar du, apurtutako hegoa sen-datu behar zaio. Baina nola eraman berri-ro etxera?-Badakit -esan du Mariñek-. Itsasora joan-go gara denok!

MARI TEILETAKORENLAKU MAGIKOA

Xegun AltolagirreIzenaduba

Ezetz jakin zer egiten duen Mari Teiletakokjasotzen dituen haginatxoekin... bai, erorizaizun horrekin... zatoz nigana eta kontatukodizut... entzun ondo...

LAGUNDU!!!

Michaël EscoffierTtarttalo

Akordeoi formatuko animalien liburu polithonetan, haurrek orrialde bakoitzean dago-en marrazki osatu gabeari erreparatu etadatorren orrialdean jakingo duten zein den.Deskubrimendu harrigarriak amaigabekoliburu batean!

+6 urte

+3 urte

+6 urte

+6 urte

gazteak

+10 urte

+12 urte gazteak-helduak

31

LITERATURA NOBEDADEAKHAUR LITERATURA NOBEDADEAK

POLIEDRUM

Rafael ÁbalosViceversa

En un Edimburgo marcado por un oscuropasado, una extraña criatura de rostro dia-bólico asesina a Layonel Savage, genialartista capaz de escribir el mejor cómic delmundo.

EZEKIEL

Jasone OsoroElkar

Ezekielek hamalau urte ditu. Etxean amarekineta arrebarekin bizi da. Aitak etxetik alde eginzuen, eta ez du hartaz oroitzapen askorik.Bizitza bitan banatuta dauka; batetik etxeko isti-luak eta bestetik kanpoko giroa.

MARI TTIPIAETA KANTONIGAZTELUGATXEN

Mikel TellagorriSua

Mari Ttipiaren ipuinok pedagogiko, didak-tiko, dibertigarri eta bidaiariak dira, ibilaldibakoitzaren aurretik, ondoren eta bitarteangozatzeko. Ipuinen pasarteetako tokiakTreku marrazkilari bikainak marraztu ditu.

JOXEMEREN ASMAZIOAK

Xabier MendigurenElkar

Alferra da Joxeme: gauza guztien gainetikohean gelditzea gustatzen zaio, ezer egingabe. Baina atzetik ditu beti helduak, haueta hori egiteko aginduz.

NUR ETA HERENSUGEARENTENPLUA

Toti Martínez de LezeaErein

Nur bere gurasoekin Txinara joan da bizi-tzera. Bertan lagun berriak egiten ditu etagaurko egunean horietako baten urtebete-tzea ospatuko dute, Guo-Guorena, hainzuzen.

RISKYREN IPUIN POLITENAK

Joxemari IturraldeElkar

Risky eta bere lagunak abenturazale amo-rratuak dira, era guztietako abenturak bizi-tzea gustatzen zaie. Abenturak, ordea, kon-tatzeko eta entzuteko ere badira.

GHOSTGIRL II EL REGRESO

Tonya HurleyAlfaguara

Hacer prácticas en el Más Allá, a Charlotteno le hace ninguna gracia. Y menos si con-sisten en coger el teléfono en un centro deayuda para adolescentes problemáticos.

ASTERIX ETA OBELIXENURTEBETZEA

R. Goscinny-A. UderzoSalvat

Mende erdia beteta datoz Asterix etaObelix. Oraingoan, urtebetetzea ospatzekourrezko liburua kaleratu da, erromatarrenaurrean kikiltzen ez diren galiarren abentu-rak eta gorabeherak kontatzen dituena.

YASUKE

Antton IrustaDesclée De Brouwer

Yasuke naiz eta hamar urte ditut. Japoniakohiriburutik, Tokiotik, hurbil bizi naiz, Ogawan.Nire gurasoek baserri lanak egiten dituzte etaamak saltzen ditu etxeko produktuak, eta niketxeko lanak egiten laguntzen dut.

ANTSO LIZARRA

Juan Kruz IgerabideAizkorri

Jakue Bidean barrena, gaztetxo talde bat,bi irakaslerekin. Antso Lizarra zaldun ten-plarioaren istorioa entzuten dute, irakasle-etako batek kontaturik. Eunateko eliza biri-bilean, gertaera txundigarri bat biziko dute.

LAS ESCALOFRIANTESAVENTURAS DE BAT PAT

Roberto PavanelloMontena

¿A qué huele el aliento del dragón? ¿Podrí-as soportar el hedor de un troll sin tapartela nariz? ¡Descúbrelo en el nuevo libro deBat Pat! Edición especial tapa dura que in-cluye adhesivos de olores.

NOLA HITZ EGIN ARTEAZ UMEEI

Françoise Barbe-GallNerea

Azpitituluak dioen bezala, umeentzako lehenliburua da helduei zuzentzen zaiena. Erraz ira-kurtzeko modukoa da, umea artearen mun-duan gozamenaren eskutik sar dadin eta ezhalabeharrez.

+10 urte

+8 urte

+12 urte

32

LITERATURALITERATURA NOBEDADEAK

IZAN BAININTZENNAFARROAKOERREGE

Aingeru EpaltzaElkar

Horra Paris, mundu unibertsoko hiriburua,horra Frantziako erregearen gortea, handi-keria, mirari eta desmasia guztien gertale-kua: diplomaziaren borrokaldi finak eta ka-leko ezpata-ukaldiak, arerioen pozoiketaketa ohe-lagunen trukaketak. Parisera abia-tu da Henrike Nafarroako printzea eta higa-noten burua, Frantziako errege katolikoa-ren arreba Margaritarekin esposatzera.

SEGUNDORIKLUZEENA

Bill S. BallingerIgela

Gizon bat hilda agertu da New Yorken. Ur-tebete lehenago gizon hori bere zintzurraebakita bota zuten Rosemary Martin mode-loa eta Bianca Hill bitxigina ziren etxe aurre-an. Gizona larru bizirik zegoen, galtzerdiaketa zapatak jantzita eta mila dolarreko bille-te bat zuela zapataren eta galtzerdiaren arte-an. Zauriaren ondorioz, hitz egin ezinik etaamnesiak jota esnatu da ospitale batean.

ESKUEN SUSTRAIAK

Oier GuillanSusa

Poema liburua hau poema luze eta indartsubatekin (Paperezko baratzea) abiatzen da;ondoren liburuaren enborra, sei atalez osa-tua; ereite ziklo baten elementuak gogoraraz-ten dituzte atalok: ildoak, hazia, gorotza, es-kuak, denbora, lore inperfektuak; eta buka-tzeko, beste poema luze batekin ixten du lanosoa (Golde lurra).

MARINA SUREDARENAMETS URRATUAK

Jose BelmonteErein

Marina Sureda 44 urteak betetzeaz bateranortasun-krisialdi batera heltzen da. Se-mea etxetik joan da, senarrak ez du jada-nik asebetetzen, eta Mallorcako egunero-ko monotoniak itotzen duela sentitzen du.

BIZI!

Patxi ZabaletaPamiela

Liburu hau ez da olerki aukeratutakoenbilduma hauta, liburu berria baizik. Be-rriki eginiko poemekin batera aspaldisortu zirenak ere jasotzen dira, hau da,argia berandu ikusitakoak.

iritzia

NI DE EVA NI DE ADÁN

Amélie NothombAnagrama

Azkar irakurtzen da, idazleak bere abiaduraraeramaten zaituelako. Berak bizitako hainbatesperientzia ezagutzera eramaten ditu apurka-apurka Japoniako bizitzan sartuz. Hitz japonia-rrak erabiltzen ditu gertaera desberdinak konta-tzeko, usainak, janariak, koloreak, egoerak…“Kutsidazu bidea Ixabel” propioa eraiki duelaematen du. Antzeko historia bizi izan baitzuengaztaroan Japonian. Txikitan bertan bizi izanakondorio batzuk utzi zizkion Amélieri, gutxibatzuk gogoratzen baditu ere, gaztaroan japo-niar bat ezagutzean Japoniak txunditzen jarrai-tzen du, ohiturak, mendiak, loreak…Japoniarrekiko jarrera kritikoa da bere maitale-az aparte denei topatzen baitie bere gustukoa ezden zerbait. Oso zorrotza da kritikatzen etabatzutan pertsona moduan garratza eta gogorraere bai, kontuan izanda neska gaztea delaAmélie Japonian egon zen garai honetan.Berekoi xamarra gaztaroko maitasun horretazbaliatzen delako han dagoen bitartean eta kon-promisoak hartzeko orduan hanka egiten duJaponiatik izkutuan arrazoirik eman gabe, ez dabatere ausarta.Saiatzen da alde honi garrantzia kentzen bainaagerikoa da arazoei aurre egin beharrean ihesegiten diela idaztea aitzakia hartuta.

Ane Agirregomezkortaelkar San Prudencio

Gasteiz

URPERATZEHANDIA

Karlos LinazasoroElkar

Hiru egun jitoan igaro ondoren, naufragojubilatu batzuk uharte apartatu eta jende-gabetu batera heldu dira. Hogeita bi gi-zon-emakume dira, jubilatuak guztiak,oporretara joan direnak. Elkarrizketa bizi-biziekin, umorez eta iro-niaz beteriko eleberria idatzi du KarlosLinazasoro tolosarrak. Barrea eragitenduten solasaldiz josia dago eleberria,egoera absurdoekin jolasean.

IKUSEZIN

Paul AusterAlberdania

Adam Walker 20 urteko gazte onbera Co-lumbia unibertsitatean ari da literatura-ikasketak egiten. Ideologikoki hain gora-beheratsua eta iraultzailea izan zen 60kohamarkadan Walkerrek oso argi du zer no-rabidetan egin nahi dituen bere urratsak:ez du Vietnameko gerrara joan nahi eta po-eta izan nahi du. Sexua eta lilura osagainagusi dituen triangeluan harrapatuta ge-ratuko da.

STOCK 13

Edorta JimenezTxalaparta

Idazlea bera, Nboh, Simone, Printzesa Kapri-txosie, Klaudia, Maria, orriotan zehar txortaneta berbetan dabiltza; sexua eta literatura, se-xua eta janaria, sexua eta musika, sexua etasexua ahotan hartuz eta sartuz. Haiekin na-hastu ditu Jimenezek James Joyce, NoraBarnacle, D. H. Lawrence, Miles Davis, Bo-ticcelli, Pier Paolo Passolini, Sade...

33

LITERATURA NOBEDADEAK

BI MARRAARROSA

Jasone OsoroTxalaparta

Haurdun-testean bi marra arrosek haurdunzaudela konfirmatzen dizutenetik, bizitzairaultzen dizun mendi errusiarrean sartzenzara. Gehiegizko informazioak kezkatu egi-ten zaitu, zure barruan hazten ari den hau-rrak denetik eragiten dizu. Jasone Osorok,bere bizipenen bidez, ama guztiek bizi dutenemozio-eztanda hori era hunkigarrian bildudu bere lehen haurdunaldiaren kronikatikabiatu duen kontakizun xamur honetan.

XX. mende hasieran frantsesek fusilaren puntan obratutako Maro-koren konkista odoltsua hondo gisa harturik marrazten da, pintzel-kada finez eta begirada sarkorrez, Lalla izeneko neskato berberea-ren istorioa. Basamortuko gerlari urdinen leinukoa, Lalla etorkinbilakatzen da eta Marseillako errebaletara eramaten du bere herrizanpatuaren begirada eta edertasuna. Norabide bikoitzeko bidaiahorretan Le Cléziok kulturen arteko talkaren barne toles itsusienakikusarazten dizkigu ahoan bilorik gabe.

BASAMORTUA

J.M.G. Le ClézioElkar

Argazkilari baten eta irakasle baten egunerokoa da irudi-eleberrihau. Istorioa egungo Euskal Herrian dago kokatua, azken berrehunurteak Frantses Errepublika Federalean daramatzan errealitate ba-tean. Komikiaren gai nagusiak monogamia, maitasuna, sexua, ge-opolitika, eta historiaren aldakortasuna dira, Joanes Apaolaza pro-tagonistak kontatuta. Ironia da nagusi politikari dagokionean. Jo-anesek Ebroko Gune Nuturalera egingo du bisita, Baionan EuskalIrauna eskuin-muturreko alderdiko buruarekin bat izanen da, alter-mundialisten mitin erraldoian ere argazkiak aterako ditu.

IHES EDERRA

Hedoi EtxarteAlain M. UrrutiaAlberdania

AUTOKARABANA

Fermin EtxegoienPamiela

Fermin Etxegoienen lehen eleberri hone-tan mundu garaikidea ageri da, errealis-moz erakutsia. Protagonistak lan egitendu herri bateko kooperatiban, eta zenbaittramaren erdian aurkituko du bere burua.Esperientzian oinarritutako literatura da,egungo familia zein laneko bizipenak ja-sotzen dituena. Elkarren artean gurutza-tzen diren gertakizunek irakurlearen arre-ta hasieratik bereganatuko dute.

EUSKARAZKOLITERATURA GUZTIA!

Bere libururik pertsonalena ondu du Joxe Azurmendik. Abiapun-tua ez da edonolakoa: Bitoriano Gandiaga, poeta paregabea, Aran-tzazun fraidekide izana eta lagun bihotzekoa hiltzera doa. Hari bi-sitan joan da, ezinbestean, adiskidearen bizitza eta lanak, izaera etaheziera, nahimenak eta sinismenak hasi da errepasatzen, eta bereburuarenak ere bai. Gandiagaren obraren azterketa gisa hasitako-ak bakarkako meditazio sorta bat dakar berarekin. Azurmendik ohiduenez, milaka irakurketaren dokumentazioa, sentiberatasun ernebaten argia eta adimen zorrotz baten finezia elkartzen ditu.

AZKEN EGUNAKGANDIAGAREKIN

Joxe AzurmendiElkar

XAHMARAN

Jon ArretxeErein

Gurpildun aulkitik hitz egiten dion ama-rengatik entzuten ditu Kawa-k eguneroArarat mendipeko edertasunak. Senarraeta bi seme gerlari segada batean gal-duak dituen amaren oroitzapenean, ezinbaretu kurduen leku sakratu hura berememorian. Abilezia narratibo handizdago guztia kontatua, zehazki modula-tua eta sentsibilitate paregabez josia.Humanoki ezin interesgarriagoa.

EZER GABEHOBE

Itxaro BordaSusa

Mugak, hesiak, murruak eta fronterakinoiz baino gorrotoagoak bihurtzen aridira, Europakoak desagertu zirela esanohi diguten arren. Itxaro Bordaren Ezergabe hobe nobela berriko protagonistakbi muga igaroko ditu klandestinoki: le-hendabizikoa Londreserako bidean, tre-nez afrikar bati laguntzen; bigarrena Ka-liforniara bidean, Mexikotik iparralde-rantz doala.

34

LITERATURA NOBEDADEAK

LOS IDUS DEMARZO

Valerio MassimoManfrediGrijalbo

Esta novela nos sitúa, medio siglo a. de C.con protagonista a Julio César, realizandoun buen retrato del personaje y una refle-xión sobre el poder y la democracia. Unthriller trepidante, que nos reconstruyeRoma de una manera precisa y nos poneen contexto de uno de los momentostranscendentales para el desarrollo de lahistoria de la humanidad.

LO QUE EL DÍADEBE A LA NOCHE

Yasmina KhadraDestino

Younes sólo tiene nueve años cuando supadre, arruinado por un especulador, pierdetodas sus tierras. Totalmente agobiado, re-suelve confiar el niño a su hermano, un far-maceútico integrado en la comunidad occi-dental de Orán. Es un sacrificio enorme quehace que acabe perdiendo el respeto por símismo. Una hermosa novela sobre la iden-tidad, la dignidad y el amor.

CRIADAS Y SEÑORAS

Kathryn StockettMaeva

A través del destino de tres mujeres que serebelan contra un orden social y los pre-juicios de una pequeña ciudad, KathrynStockett firma una primera novela conmo-vedora. Un gran éxito de público y crítica,llamado a convertirse en un clásico con-temporáneo.

GRENDEL

John GardnerMeettok

En esta novela, John Gardner nos proponeun nuevo punto de vista sobre el clásico dela literatura anglosajona Beowulf. Grendeles un monstruo que acosa el poblado delos scyldins, en la antigua Dinamarca.

GARFIELD30 AÑOS DERISAS Y LASAÑA

Jim DavisJaguar

Este libro es un homenaje a las tres déca-das del felino más famoso del mundo. Or-ganizado por décadas, cada una precedidade una introducción de Jim Davis, contie-ne más de cuatrocientas tiras con comen-tarios informativos.

iritzia

HASTA AQUÍ HEMOSLLEGADO

Toni StrubellTtarttalo

Toni Strubell y muchos catalanes se preguntan,tras haber conservado a duras penas una granparte de su acervo cultural, qué es lo que lesdepararà el futuro, una vez constatado que trasla etapa Aznar y la esperanza fallida deZapatero, la desesperanza ha hecho presa hastade los más optimistas. Tiene el libro una vertiente de crónica amargade esa desesperanza. La burla de los papelesde Salamanca (cita Strubelll la frase de TorrenteBallester a los salmantinos: “son vuestros porderecho de conquista”; el fraude del Estatut,recordado y aun así cuestionado; la mofa sobrela insolidaridad de quienes transfieren el 10%de su renta a España cada año; la no reparaciónde las víctimas del franquismo, incluido el ase-sinado President Companys. Todo ello bajo lacada día más incuestionable unidad nacionalde España, bien moral superior, frente a quie-nes defienden su identidad, en este caso laidentidad catalana.Y qué significa decir “basta”, aquí y ahora, sepregunta Strubell. Contesta citando a PasqualMaragall, e invitando a los catalanes a interio-rizar una visión política de aquello que dijo enAbril del 2008, cuando le entregaron el Premiode Català de l´Any: “no tengo ganas de morir-me; pienso dar bastante guerra todavía”...

Gorka Knörrabeslaria

MERO AMOR /LÍNEA DISCONTINUA

Ana JakaEverest

Este libro nos cuenta dos historias, a tra-vés de poemas, momentos cotidianosque encierran en su sencillez, la tragedia,pero también el coraje de vivir, de amar,a pesar de los obstáculos. Mero amorarranca con el cruel diagnóstico de unaenfermedad de fatales consecuencias.Línea discontinua es a su vez una seriede poemas más atrevidos y entrecorta-dos.

LA SANGUIJUELADE MI NIÑA

Christopher MooreLa Factoría de Ideas

La vida de los vampiros es todo un roman-ticismo y poesía... ¿o no? Cuando la jovenJody se despierta una mañana con partedel cuerpo quemado y una sed de sangreterrible, tiene que enfrentarse a todos losaspectos prácticos de su nueva condición:dónde dormir, cómo conseguir sangrefresca, cómo mantener el tipo ante su ma-dre... No parece una empresa fácil parauna chica que no ha visto una película devampiros en su vida.

CORAZÓN DE HIERRO

Alfredo ColittoViceversa

Un original thriller medieval protagoniza-do por Mondino de Liuzzi, el padre da laanatomía moderna, cuyo deseo de cono-cer los secretos de la alquimia le llevará aresolver el caso de un violento homicidioy a burlar los designios de una poderosa ybrutal Inquisición.

35

LITERATURA NOBEDADEAK

LA FIESTADEL OSO

Jordi SolerMondadori

Muchos años después de haber perdido lapista de su hermano Oriol, desaparecidomientras cruzaba la frontera francesa enlos últimos días de la Guerra Civil, Arcadirecibe una carta inesperada. En ella, unode los soldados que acompañaba a Orioldurante su huida pirenaica, asegura quemurió en el intento. Pero una fotografía yotra carta vienen a demostrar que Oriolconsiguió cruzar la frontera.

Jaime Giménez Arbe, bautizado por la Policía como El Solitario,no es solamente un expropiador de bancos. Provisto de una con-ciencia política y de un bagage cultural y existencial nada común,en esta autobiografía, escrita a mano, relata los motivos que le im-pulsaron a convertirse en un “expropiador”, en lucha permanentecontra el capitalismo. Narra también sus relaciones con el movi-miento anarquista europeo y con el nacionalismo corso. Igual-mente, desmonta la farsa judicial que le condenó a 40 años de re-clusión por la muerte de dos guardias civiles. Lo hace desde unacárcel portuguesa.

ME LLAMANEL SOLITARIO

Jaime Giménez Arbe

Txalaparta

Si en el Evangelio según Jesucristo José Saramago nos dió su vi-sión del Nuevo Testamento, en Caín regresa a los primeros librosde la Biblia. En un itinerario heterodoxo, recorre ciudades deca-dentes y establos, palacios de tiranos y campos de batalla de lamano de los principales protagonistas del Antiguo Testamento,imprimiéndole la música y el humor refinado que caracteriza suobra. Caín pone de manifiesto lo que hay de moderno y sorpren-dente en la prosa de Saramago: la capacidad de hacer nueva unahistoria que se conoce de un principio a fin. Un irónico y mordazrecorrido en el que el lector asiste a una guerra secular, y en cier-to modo, involuntaria, entre el creador y su criatura.

CAÍN

José SaramagoAlfaguara

A finales de octubre de 1936 el arquitecto Ignacio Abel llega a laestación de Pennsylvania, última etapa de un largo viaje desde queescapó de España, vía Francia, dejando atrás a su esposa e hijos,incomunicados tras uno de los múltiples frentes de un país yaquebrado por la guerra. Durante el viaje recuerda la historia deamor clandestino con la mujer de su vida y la crispación social yel desconcierto previo que precedieron al estallido del conflictofraticida. Es una gran novela de amor ambientada en el año previode la Guerra Civil española que se convierte en la caja de resonan-cia de toda una época.

LA NOCHE DE LOS TIEMPOS

Antonio Muñoz MolinaSeix Barral

Dos historias paralelas se desarrollan en escenarios de nombre evo-cador: una transcurre en el llamado “fin del mundo”, una misterio-sa ciudad amurallada; la otra, en un Tokio de un futuro quizá no muylejano, un frío y despiadado país de las maravillas. En la primera, elnarrador y protagonista, anónimo, se ve privado de su sombra, po-co a poco también de sus recuerdos, e impelido a leer sueños entreunos habitantes de extrañas carencias anímicas y unicornios cuyopelaje se torna dorado en invierno. En la segunda historia, el prota-gonista es un informático de gustos refinados que trabaja en unaturbia institución gubernamental, enfrentada a otra organización nomenos siniestra, en una guerra por el control de la información.

EL FIN DEL MUNDO YUN DESPIADADO PAÍSDE LAS MARAVILLAS

Haruki MurakamiTusquets

EL TIEMPOLA METEOROLOGÍA AL

ALCANCE DE TODOS

Pello ZabalaTxertoa

Este libro es un manual que de forma ame-na y sencilla proporciona a cualquiera quepueda estar interesado nociones básicassobre cuestiones como la temperatura, lapresión, los vientos, las nubes y la lluvia, lanieve u otras precipitaciones. Este manuales obra de Pello Zabala, un hombre plena-mente consciente de que vive inmerso en eltiempo.

Jueves Verbena se trata de una novela-aventura de risas, llantos,temores, amores y sinsabores en la cual Gindi, su protagonista,junto a los miembros más canallas de su generación fundan elClub de la Luna, un grupo mordaz y divertido que se dedica a al-borotar a los biempensantes, que piensan mal. Tras variadas es-caramuzas son acusados por la policía y los medios de comuni-cación de terroristas. Una historia de amor, viaje, amistad y revo-lución verdadera. Divertido y poético relato, fresco en literatura,grande en corazón.

JUEVES VERBENA

Mikel ZuluagaTtarttalo

PUERTASABIERTAS

Ian RankinRBA

Tres hombres sueñan con un atraco per-fecto. Un magnate informático tan rico co-mo aburrido, un irascible profesor de artey un banquero palpablemente nerviosoporque siente que la vida se le va de lasmanos. Mike, Allan y Robert, un trío deamantes de la pintura que encontrarán laocasión perfecta para llevar a cabo el sue-ño de sus vidas: robar en la National Ga-llery of Scotland.

INVISIBLE

Paul AusterAnagrama

En 1967, Adam Walker, un joven y apues-to poeta ávido de vida y literatura que es-tudia en la Universidad de Columbia, seopone a la guerra del Vietnam. Una noche,en una fiesta de estudiantes, conoce a unapareja de franceses sofisticados, Rudolf yMargot. Tras varios días, Rudolf le ofrece aAdam la dirección de una revista literariaque él financiará.

36

MUSIKA NOBEDADEAK

Gatibuk zuzenekoa grabatu berri du Durangon Lainoguztien azpitik, sasi guztien gainetik. Kontzertuarengrabazioak ez du biraren amaiera ekarri ez ekarriko,baina Bilbon, Donostian eta Gernikan emandako kon-tzertuetan grabatutakoekin batera, Gatibuk mugarriajarri nahi izan zuen bere ibilbidearen punturik gorene-tarikoan. “Disko honegaz eskaini genduan lehenengo kontzer-tua Durangon izan zan eta kontzertu haren amaieransentidutakoak errepetiduezinak dirala esango neuke;horregaitik, han zeozer berezia egiteko gogoa geunkanze, ganera, aretoa, berez, bikaina da sonoridade alde-tik eta tamainuari jagokonean be, publikoagaz sortzendan loturea oso berezia da”, azaltzen zuen taldekoburuak, Alex Sarduik. Berarekin batera, Haimar Arejita-gitarra-, Mikel Caballero -bajua- eta Gaizka Salazar -bateria- ere pozik dabiltza Euskal Herrian zehar.2002an sortutako taldeak beti egin du apostu mende-baldeko euskararen alde eta geure lurretan mendebal-deko euskara darabilen rock talde bakarra da. Gatibuoraingoan ere rokero dator, eta hurbileko gaiekin gai-nera. Gatibu taldea dagoeneko Euskal Herriko musikahistorian sartuta dago! Eta guztiz da entzungarria, etaez ahaztu, kantagarria bezain dantzagarria.

HAIZEA GARIZUMAKOA

Ruper Ordorika

Elkar

Hamabi kantu berriez osatutako diskoa da Haizea ga-rizumakoa. Eta, beti bezala, kantuok, musika eta letra,arreta, onginahi eta dohain osoz ondu eta zehaztu di-tu Ruperrek. Sonoritate eta testura bereziak lortzekoerronkan musikari handiak izan ditu bidaide: BenMonder, Skuli Sverrinson eta Kenny Wolles.

ESNE ZOPAK

Esne Beltza

Gaztelupeko Hotsak

Disko honetan Xabier Solanoren eskutik trikiti tradiziona-lera egindako hurbilketa agertzen da. Soinujole zaharrendoinuekin kanta berriak eginda. Era akustikoa nagusi,Esne Beltza talde osoaren abesti berriak ere entzungai.DVDan, berriz, pasadizoak eta zuzeneko kantuak.

KATUEK BEZALA

The Uski’s

Baga-Biga

The Uski’s taldeak aire berriak erantsi dizkio Katuek beza-la hirugarren lan berriari. Musika tresna berriak, rock errit-moak, musika beltzaren ukituak, bluesa eta rock&rolla.

GOSE III

Gose

KAP produkzioak

Gose taldea hirugarren lanera iritsi da. Gose denarijateko ordua iritsi zaio. Gose taldea musika jateko,Euskal Herriko triki-pop musika eta, tradizioa iraul-tzeko, musikari berrikuntzak ezartzeko eta bide be-rriak urratzeko sortu zen. Gose taldearentzat goseaplazera da, gero hori asetuko duen jakia ahoan ba-dago.

BIZITZARI TXISTUKA

Betagarri

Elkar

Disko honek taldearen azken errepertorioa biltzen du,azken bi urteetan taldean konposaturiko hamalu kan-tu mamitsu. Izenburuaren esanahiak adierazten duenjoko bikoitzean laburbiltzen da taldeak musikarekikoeta bizitzarekiko dituen jarrera eta konpromisoa.

KALEA

Kepa Junkera

KAP produkzioak

Kepa Junkerak pasa den urtean hasitako bere trilo-giako bigarren lana aurkezten digu, Ameriketakozenbait artisten (Juanes, Pablo Milanés, PatriciaSosa, Carlinhos Antunes...) laguntzaz euskal trazi-dizioko abesti ezagunak interpretatuz.

PINTXATU

Fermin Muguruza

A Fuego Negro - Talka

Esanahi anitzeko hitza dugu “Pintxatu”: (1) DJarenaegin, musika jarri giza-egoera batean edo (2) pin-txoak jan. Gehiago esango dugu, (3) estimulatu,piztu, animatu, bultzatu... edo zergatik ez (4) zirika-tu, probokatu, gogaitu.

iritzia

LAINO GUZTIENGAINETIK, SASI

GUZTIEN AZPITIK

GatibuBaga-Biga

Udane Goikoetxea kazetaria - Bizkaia Irratia

37

MUSIKA NOBEDADEAK

ZUBIA

Mikel Urdangarin

Baga-Biga

Mikel Urdangarinen bederatzigarren disko honengorputza soinu etereo, atmosferiko eta sentsualezbeteta dago. Une gozoek noizbehinka indarra har-tzen dute eta intentsitatea agerian ikusten da. Badi-ra pop joerako tarteak ere.

DENBORAREN NAUFRAGO

Xabi Aburruzaga

Elkar

Bizkaiko trikitilariaren disko honetan, erritmo etakonposaketa berriekin, trikitixaren doinuak berritunahi ditu. Bere estilo propioa garatu nahi du, betiere, nondik datorren ahaztu gabe. Horretarako ña-barduraz beteriko kantuak egin ditu, non trikitixabeste musika tresna batzuekin uztartzen duen.

KEN ZAZPI URTE ZUZENEAN

Ken Zazpi

Argiak diskak

Donostiako Victoria Eugenia antzokian zuzenean gra-batutako CD eta DVD dokumental berezi batekin da-toz oraingoan. Zuzenean musika egiten eta jotzen da-ramatzaten zazpi urteak biltzen ditu kantuz eta irudiz.

ZUZEN!

Zarama

Elkar

Eskenatokietatik hamabost urtez desagertuta egonondoren, aurten berriro batu da boskotea eta seku-lako adorearekin ekin diote zuzenekoei, aspaldikoenergiak errekuperatuz, betiko gogoak erakutsiz, ja-rrera hautsiezina mantenduz. 2009ko abuztuan Bil-boko Aste Nagusian eskaini zuten kontzertu sutsuaaudioan zein bideoan grabatu eta gero orainCD/DVD euskarrian kaleratu da.

IRLA IZANAnari

BideHuts

Anarik hamar abesti bildu ditu Irla izan izeneko diskoberrian. Kantu guztiak Anariren sorkuntzakoak diraeta kantuen hitz guztiak ere berak idatzitakoak dira.

BESTE BATPantxoa eta Peio

Agorila

Tolosako Leidor antzokian egindako zuzenekoa, biko-te ezagunaren 40 urteko kantagintzaren kontakizuna.

LAINLain

Elkar

Villabonako talde gazte honen lehen diskoa da Lain.Hamabi kantuz osatutako diskoan kontraste txiki ba-tzuk daude, kantu batzuk rock biziagoa dira.

EUSKALMUSIKA GUZTIA!

38

Después de 10 años sin disco de estudio se lanzaeste grito de libertad de una de las bandas más repre-sentativas del carácter anglosajón. Además coincidecon el 30 aniversario de los 7 “locos”, que formaronuno de los grupos punteros de la segunda ola del ska(la era “Two Tone”), allá por los años ochenta.La nueva llamada es “Norton Folgate”, un distritolondinense administrado por los propios residentes,al margen de la legislación municipal. Títulos como“We are London”, o “The Liberty of Norton Folgate”,recrean una vez más la banda sonora de la ciudad deLondres, su ciudad natal. Pero quizás las cancionesque entrarán mejor a los oídos del público más cer-cano al ritmo jamaicano son “Forever song”, “DustDevil” o “That Close”, donde la sección de metalestoma algo más de protagonismo. El resto más cercadel pop que del ska, aunque con el peculiar sello“Madness”, que ha caracterizado esta fusión de rit-mos. Donde el piano y la voz marcan el camino, ydonde se consigue una personalidad infinita de unabanda, que se muestra más divertida en directo queen estudio. Ojalá tengamos la libertad de disfrutarlosotra vez en vivo en uno de nuestros distritos, porquede verdad merecen la pena.

A MEDITERRANEAN ODYSSEY

Loreena Mckennit

Universal

Sus viajes por el mundo y los años de trayectoriacomo artista han dado este fruto: A MediterraneanOdyssey. Se trata de un pack doble que incluye 10nuevas grabaciones en directo hechas en su gira.

SACRIFICIUM

Cecilia Bartoli

Universal

Bartoli interpreta en Sacrificium las exuberantesarias escritas para las voces superdotadas de loscastrati. Incluye numerosas primeras grabacionesmundiales así como algunas de las arias más popu-lares y bellas de la época.

THE VERY BEST OF ENYA

Enya

Warner Music

Este disco recoge lo mejor de la trayectoria de la artis-ta. El álbum contiene 22 canciones en el CD y 13 ví-deos en el DVD, además de un documental.

LA HISTORIA DEDEUTSCHE GRAMMOPHOM

Deutsche Grammophom

Universal

Un lujoso libro que narra la historia del sello, su de-sarrollo tecnológico y la evolución de su imagen cor-porativa. Incluye declaraciones de los artistas másprestigiosos de la compañía. 6 CDs, 225 páginas y200 fotos.

AMORE INFINITO

Plácido Domingo

Universal

Amore Infinito es un álbum de canciones inspiradas enlas poesías de Juan Pablo II, Karol Wojtyla. Un álbumque, de alguna manera, pone voz a algunos de los máspopulares y emotivos vínculos afectivos de la humani-dad, como el amor de una madre por sus hijos.

VINAGRE Y ROSAS

Joaquín Sabina

Sony-BMG

Vinagre y rosas es un álbum con 13 nuevas cancionesdel emblemático autor y cantante. La producción y la ins-trumentación corren a cargo de Pereza. Se publica endos formatos, una edición limitada de lujo con un librode 96 páginas y un CD con libreto de 16 páginas.

LA TIERRA ESTÁ SORDA

Barricada

Warner Music

Dieciocho composiciones que, junto a un libreto decasi doscientas páginas, nos muestra la evidentecapacidad creativa de la formación. Se sumergen enlas entrañas de la historia, entre fosas y olvido.

iritzia

THE LIBERTY OFNOLTON FOLGATE

MadnessPopstock

Juantxo músico - The Kluba

MUSIKA NOBEDADEAK

39

MUSIKA NOBEDADEAK

THIS IS IT

Michael Jackson

Sony-BMG

En el doble álbum This is it, el CD-1 contiene can-ciones originales de Michael Jackson, muchos desus grandes éxitos. El CD-2 ofrece las primerasdemos nunca publicadas de algunos de los clási-cos del artista.

MY ONE AND ONLY THRILL

Melody Gardot

Universal

Este nuevo álbum consta de once canciones quetiene en general un tono mucho más festivo quelos anteriores. Igualmente destaca una instrumen-tación mucho más rica, muy bien equilibrada consu voz, produciendo una experiencia emocionalenvolvente.

THE FALL

Norah Jones

EMI

La cantate y compositora Norah Jones se renueva ytoma un nuevo rumbo musical de la mano del pro-ductor Jacquire King y acompañada de nuevos mú-sicos en la composición y grabación de sus nuevascanciones, experimenta con nuevos ritmos y diferen-tes sonidos. El resultado es The Fall, su cuarto álbumde estudio, fresco, audaz y arriesgado.

REALITY KILLED THE VIDEO STAR

Robbie Williams

EMI-Hispavox

Ahora, tras tres años de silencio se publica Realitykilled the video star, escrito en el estudio casero deRobbie en Los Ángeles y grabado en Londres, pro-ducido por Trevor Horn. Edición limitada que in-cluye un DVD con el documental Shoot The Star.

GLITTER AND DOOM LIVE

Tom Waits

Pias

Este disco es una colección de temas extraordina-rios en directo de su gira europea y por Estado Uni-dos de 2008. Este doble CD contiene 17 grabacio-nes de diez noches de la gira, incluyendo Birming-ham, Edimburgo, Tulsa, Knoxville, Atlanta, París,Milán, Jacksonville, Dublín y Columbus. El CD in-cluye un libreto con fotos en directo.

IF ON A WINTER’S NIGHT

Sting

Universal

Tomando canciones tradicionales de la Islas Britá-nicas como punto de partida, este es un álbum de-dicado a la estación del año favorita del artista: elinvierno. Es un disco que conjura a los espíritus dela estación, un viaje mágico, espiritual y reflexivo.Este disco está repleto de bellísimas canciones po-pulares, recuperadas y reinventadas en clavepop/folk.