Planowane zmiany w Ustawie o ochronie zdrowia

przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.

Przewidywany wpływ na działania firm wobec problemu palenia tytoniu.

Eliza IwanowiczKrajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy

Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi

Konferencja szkoleniowa WSSE w Olsztynie, 14.05.2009r.

Tło europejskie…• Planowana nowelizacja „Ustawy antytytoniowej”

wpisuje się w ogólnoeuropejski trend wprowadzania restrykcji palenia tytoniu w miejscach publicznych, w tym w zakładach pracy• Dotychczas całkowity zakaz palenia w miejscach

publicznych wprowadziło już wiele krajów UE (prekursorami w tym zakresie są m.in. Irlandia i Szkocja).

• Planowane zmiany w przepisach Ustawy idą w parze z realizacją postanowień m.in. Europejskiej strategii na rzecz ograniczania palenia tytoniu (ESTC) [1].

Opinie Polaków o zakazie palenia w miejscach publicznych [2]

Opinie Polaków o przebywaniu wśród osób palących [2]

Większość osób dorosłych nie aprobuje przebywania w środowisku, w którym mogą być narażeni na dym tytoniowy (na „bierne palenie”).

Odsetek osób zgadzających się ze stwierdzeniem:„Nie lubię przebywać w obecności palących”

Ogół społeczeństwa: 56%

Nigdy niepalący: 80%

Byli palacze: 61%

Palący okazjonalnie: 45%

Palący regularnie: 13%

Planowana nowelizacja „Ustawy antytytoniowej” [3]

Planuje się następujące zmiany w pkt. 1 art. 5 Ustawy antytytoniowej:

Zabrania się palenia wyrobów tytoniowych1) na terenie zakładów opieki zdrowotnej,2) na terenie szkół, w tym szkół wyższych, oraz placówek oświatowo –

wychowawczych, niezależnie od wieku uczniów i rodzaju działalności edukacyjnej,

3) w pomieszczeniach zakładów pracy innych niż wymienione w p. 1 i 2, 4) w pomieszczeniach obiektów kultury i wypoczynku i innych dostępnych do

użytku publicznego,5) w środkach pasażerskiego transportu publicznego i związanych z nimi

obiektach (stacje, dworce kolejowe i autobusowe, porty lotnicze, a w granicach miejscowości – także przystanki)

6) w obiektach sportowych7) w prywatnych środkach transportu samochodowego:

a) w związku z wykonywaniem zarobkowym przewozu osób, b) gdy pasażerami są dzieci do lat 13,

8) w odległości mniejszej niż 10 metrów od wejścia do obiektów, o których mowa w pkt. 1–6

Właściwe oznakowanie miejsc, w których nie można palić tytoniu

Właściciel lub zarządzający obiektem bądź środkiem transportu, o których mowa w ust. 1 pkt. 1-5 i 7 (tak więc również pracodawca) zobowiązany jest do odpowiedniego oznakowania miejsc, w których palenie jest zabronione, poprzez umieszczenie międzynarodowego znaku „zakaz palenia”, a także wskazanie miejsca i sposobu zgłaszania ewentualnych naruszeń tego zakazu. Minister właściwy do spraw zdrowia określi w drodze rozporządzenia szczegółowe wymagania dotyczące oznaczników zakazu palenia i ich rozmieszczania

WyjątkiWłaściciel lub zarządzający może wyłączyć spod zakazu określonego w art. 5.: • indywidualne pokoje w obiektach służących celom mieszkalnym (hotelach, schroniskach,

domach studenckich, domach zakonnych);• wyodrębnione i odpowiednio przystosowane pomieszczenia (palarnie) w szpitalach

psychiatrycznych, hospicjach, domach spokojnej starości;• wyodrębnione i odpowiednio przystosowane pomieszczenia (palarnie) w zakładach pracy

innych niż szkoły (i inne placówki edukacyjne) i zakłady opieki zdrowotnej;• wyodrębnione wagony w pociągach dalekobieżnych;• indywidualne cele i pokoje mieszkalne w obiektach podległych ministrowi właściwemu do

spraw obrony narodowej, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz ministrowi właściwemu do spraw sprawiedliwości

W szczególnych przypadkach lekarz prowadzący leczenie może zezwolić pacjentowi przebywającemu w zakładzie opieki zdrowotnej na odstępstwo od zakazu palenia wyrobów tytoniowych.

W lokalach gastronomiczno-rozrywkowych dopuszczalne jest odstępstwo od zakazu palenia wyrobów tytoniowych jedynie w odrębnych pomieszczeniach, służących wyłącznie jako palarnie, spełniających wymogi, o których mowa w załączniku nr 1 do ustawy.

Palarnie oraz pozostałe pomieszczenia, o których mowa w ust. 1 wyłączone zgodnie z obowiązującymi przepisami spod zakazu palenia oznacza się w sposób widoczny międzynarodowym znakiem zezwalającym na palenie”

Obowiązki pracodawcy wg planowanych zmian Ustawy antytytoniowej

• Pracodawca będzie musiał wdrożyć całkowity zakaz palenia:– w pomieszczeniach zakładów pracy– oraz w odległości 10m. od wejścia do siedziby firmy.

• Siedzibę firmy oraz obszar 10m. wokół wejścia do niej pracodawca będzie musiał oznaczyć w sposób widoczny międzynarodowym znakiem zakazującym palenie tytoniu.

• Ustawa daje jednak prawo pracodawcy do utworzenia paleni (będzie to całkowicie zależne od pracodawcy, ale już niezależne od liczby zatrudnianych pracowników).

• Jeśli pracodawca zdecyduje się na utworzenie/ pozostawienie palarni, to będzie ona musiała spełniać zaostrzone w stosunku do obecnie obowiązujących wymagania.

• Palarnie, które nie będą spełniały nowych, zaostrzonych przepisów będą musiały być zlikwidowane w ciągu miesiąca od wejścia w życie Ustawy.

Wymaganie jakie będzie musiała spełniać palarnia wg planowanych zmian

• Palarnia powinna :– być oznaczona międzynarodowym znakiem zezwalającym na palenie – posiadać tabliczkę o wymiarach nie mniejszych niż 40 cm na 20 cm,

zawierającą napis „Palarnia” oraz informację o dopuszczalnej liczbie osób mogących jednorazowo przebywać w jej pomieszczeniu, stosownie do wymagań dotyczących zagęszczenia i wentylacji pomieszczenia palarni

– być pomieszczeniem uniemożliwiającym przedostawanie się substancji powstałych ze spalania tytoniu do innych pomieszczeń lokalu, trwale oddzielonym od pozostałych pomieszczeń, zamkniętym, wyposażonym w drzwi zamykane automatycznie

– mieć powierzchnię nie mniejszą niż 10 m2. – mieć szerokość w świetle ścian nie mniejszą niż 200 cm i wysokość w

świetle co najmniej 250 cm

– być wyposażona w wentylację mechaniczną nawiewno-wywiewną, zapewniająca co najmniej 25-krotną wymianę powietrza w pomieszczeniu w ciągu godziny

– być wyposażona w urządzenia filtrujące i oczyszczające wywiewane powietrze uniemożliwiające przedostawanie się do atmosfery przynajmniej 80% substancji pochodzących z palenia tytoniu

– spełniać wszelkie wymagania przeciwpożarowe określone innymi przepisami, a nadto:

• jej podłoga powinna być wykończona materiałem niezapalnym • jej wyposażenie powinno być wykonane z materiałów niezapalnych lub

trudnozapalnych • powinna być wyposażona w przenośne gaśnice spełniającą wymagania

Polskich Norm, będących odpowiednikami norm europejskich (EN) • miejsca do gaszenia papierosów (popielniczki) powinny być wykonane z

materiałów niezapalnych oraz utrudniać przenoszenie się ognia na inne części pomieszczenia palarni

• W przypadku lokali o więcej niż jednej kondygnacji przynajmniej jedna palarnia powinna znajdować się na tej kondygnacji, na której znajduje się wejście do lokalu.

• Co najmniej jedna palarnia powinna być przystosowana dla osób niepełnosprawnych poprzez:

– zapewnienie przestrzeni manewrowej o wymiarach 1,5 na 1,5 metra

– stosowanie na trasie do palarni oraz w pomieszczeniu palarni drzwi bez progów

Kary za nieprzestrzeganie przepisów znowelizowanej „Ustawy antytytoniowej”

• Jeśli pracodawca : – będzie dopuszczał na podległym mu terenie do palenia wyrobów

tytoniowych wbrew zakazom określonym w art. 5– nie będzie oznaczał miejsc, objętych zgodnie z przepisami ustawy

zakazem palenia oraz zwolnionych z tego zakazu– będzie dopuszczał na podległym mu terenie do palenia wyrobów

tytoniowych bez zachowania wymagań określonych niniejszą ustawą, to będzie podlegał karze grzywny do 20 000 zł.

• Jeśli pracownik będzie:– palił wyroby tytoniowe w miejscach objętych zakazem palenia,to będzie podlegał karze grzywny do 100 zł.

Pozytywny wpływ wprowadzenia całkowitego zakazu palenia tytoniu na terenie firmy

• Jeśli przepisy są egzekwowane, może to przyczynić się do całkowitego wyeliminowania zjawiska biernego palenia w zakładzie pracy.

• Ograniczenia tego typu mogą mieć wpływ na wzrost odsetka palących pracowników rozważających wyjście z nałogu i podejmujących tego typu próby.– PRZYKŁADOWO:

Fichtenberg i Glantz [4] wyliczyli (na podstawie analizy wyników 26 badań nad wpływem zakładowych ograniczeń swobody palenia tytoniu na poziom tego zjawiska), iż w firmach na terenie których w ogóle nie można palić:

• jest średnio o 4% niższe rozpowszechnienie tego nałogu,• natomiast pracownicy tkwiący w uzależnieniu konsumują średnio o 3

papierosy mniej na dobę w porównaniu z pozostałymi przedsiębiorstwami.

Literatura1. European strategy for tobacco control, WHO. 2002

2. Centrum Badania Opinii Społecznej, Raport BS/46/2008

3. Komisyjny projekt Ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (http://orka.sejm.gov.pl/proc6.nsf/opisy/1030.htm) - Druk nr 1030, z dn. 18.03.2008r..-

4. Fichtenberg C.M., Glantz S.A.: Effect of smoke- free workplaces on smoking behaviour: systematic review. BMJ 2002; 325: 188- 94.