Elektrizitatea eta Magnetismoa
-
Upload
aitorsanchez -
Category
Documents
-
view
133 -
download
7
Transcript of Elektrizitatea eta Magnetismoa
![Page 1: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/1.jpg)
ELEKTRIZITATEA
ETA MAGNETISMOA
![Page 2: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/2.jpg)
ELEKTRIZITATEANatureak elektrizitatearen adibide asko emoten dauz.Gainera gizakiak beste energia mota batzuk energia elektriko bihurtzen ikasi dau, eta energia elektriko horrek makinak eta tresnak funtzionatuazoten dauz.
![Page 3: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/3.jpg)
KARGA ELEKTRIKOA
Gorputz guztiak materiaz osotuta dagoz , eta hainbat propietate daukiez: masea, bolumena edo karga elektrikoa.Gorputz batek karga mota bakoitxeko zer kantitate daukan kontuan hartuta, gorputz hori positiboa, negatiboa edo neutroa dala esaten dogu.
![Page 4: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/4.jpg)
KARGA POSITIBOAKarga negatibo baino karga positibo gehiago daukanean, gorputza positiboa dala dinogu.
![Page 5: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/5.jpg)
KARGA NEGATIBOAKarga positibo baino karga negatibo gehiago daukanean, gorputza negatiboa dala dinogu.
![Page 6: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/6.jpg)
KARGA NEUTROA
Karga positibo eta negatibo kantitate berbera daukanean, gorputza neutroa dala dinogu.
![Page 7: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/7.jpg)
KORRONTE ELEKTRIKOA
Gorputzen barruko karga elektrikoen
lekuz aldatzeari edo mogimendu horri,
korronte elektrikoa deitzen jako. Materialak
eroaleak,
Edo isolatzaileak izan daitekez
![Page 8: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/8.jpg)
EROALEAK ETA ISOLATZAILEAK
Material
eroaleak karga
elektrikoei errez
pasatzen izten
deutsee.
Material isolatzaileak
ez deutsie korronte elektrikoari pasatzen
izten.
![Page 9: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/9.jpg)
KABLE ELEKTRIKOASarri korronte elektrikoa material eroalez eta isolatzailez egindako kable elektrikoen bidez transmititzen da
![Page 10: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/10.jpg)
ENTXUFEA
Kobre hariak plastikoz estalita
dagoz. Horri esker, kableak
ikutu daikeguz, karranparik
jaso barik.
Barruan kobre hariak
daukaz, material hori
elektrizitate eroale
onenetarikoa dalako.
![Page 11: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/11.jpg)
ZIRKUITU ELEKTRIKOAK
Alkarren artean
konektatuta dagozan
eta korronte elektrikoa
dabilen elementuen
multzoari zirkuito
elektriko deitzen jako.
![Page 12: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/12.jpg)
ZIRKUITU ELEKTRIKOEN OSOGAIAK
Era askotako zirkuituak egon arren, guztiek osogai komunak daukiez: sorgailua, eroaleak, hargailuak eta etengailuak
![Page 13: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/13.jpg)
SORGAILUAK
Sorgailuak korronte elektrikoa
sortzen dau. Aparatu batzuk,
funtzionatu daian, erabilten dira,
pilak eta bateriak sorgailuak dira.
Alternadoreak zentral
elektrikoetan energia mekanikoa
energia elektriko bihurtzen daben
sorgailuak dira.
![Page 14: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/14.jpg)
ETENGAILUAK
Etengailuek korronte
elektrikoaren bidea gura dan
moduan etetea edo barriro
abiatuazotea ahalbidetzen
dabe. Zeregin hori dauka
argiaren etengailuak.
![Page 15: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/15.jpg)
EROALEAK
Eroaleak korronte elektrikoak
zirkulatzen dauan kableak
dira, eta zirkuituaren
elementuak lotzen dabez.
![Page 16: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/16.jpg)
HARGAILUAK
Hargailuak zirkuitura konektatuta korronte
elektrikoa jaso eta beste energia mota bat
bihurtzen daben tresnak dira: garbigailuek,
korrontea energia mekaniko bihurtzen dabe;
eta lanparek, argi energia.
![Page 17: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/17.jpg)
ELEKTRIZITATEAREN EFEKTUAK
Korronte elektrikoaren energia beste era bateko
energia bihurtu daiteke. Pertsonek aldaketa horreen
efektuak aprobetxatu daikiez, eta efektuen artean
honango honeek nabarmentzen dira:
Beroa sortzea
Argia sortzea
Mogimendua sortzea
Magnetismoa sortzea
Irudiak eta soinua sortzea
![Page 18: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/18.jpg)
BEROA SORTZEA
Korronte elektrikoak material bat
zeharkatzen duenean,materialaren
temperatureak gora egiten dau. Beroa
ondo transmititzen dauanean,
eroankortasun termiko handia dauala
esaten dogu.
Elektrizitateak
hotza ere
sortu daiteke.
![Page 19: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/19.jpg)
ARGIA SORTZEAGorputz batzuk, beroa emoteaz aparte, argia igorten dabe korronte elektrikoak zeharkatzen dauzanean. Fenomeno hori da bonbillen funtzionamenduaren oinarria; bonbillek zirkuitutik jasoten daben energia elektrikoaren parte bat argi bihurtzen dabe.
![Page 20: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/20.jpg)
MOGIMENDUA SORTZEA
Korronte elektrikoa espiralean batutako eta imanen artean jarritako eroale baten bidez pasatuazoten danean, mogimendu birakaria sortzen da.
![Page 21: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/21.jpg)
MAGNETISMOA SORTZEA
Egoera batzuetan, elektrizitateak gorputz batzuk iman bihurtu daikez.
![Page 22: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/22.jpg)
IRUDIAK ETA SOINUK SORTZEA
Elektrizitatea aparatu batzuetara heltzean gertatzen da
![Page 23: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/23.jpg)
MAGNETISMOA
Orain dala milaka urte, gizakiek baeukien metal batzuk erakarteko gaitasuna eukan naturako material baten barri. Material horrek magnetita edo iman harria dau izena, eta gorputzak erakarteko gaitasunari magnetismo deitzen jako.
![Page 24: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/24.jpg)
IMANAK
Imanak magnetismoa daukien gorputzak dira, eta burdina zein beste metalen bat daukien objetuak erakarteko gai dira. Imanak naturalak edo artifizialak izan daitekez. Iman naturalek nahiz artifizialek polo positiboa eta polo negatiboa daukie.
![Page 25: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/25.jpg)
IMAN NATURALAK
Iman naturalak ez dira gizakiak egindakoak, eta naturan aurkitu daitekez.
![Page 26: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/26.jpg)
IMAN ARTIFIZIALA
Iman artifizialak gizakiak sortutakoak dira. Material batzuei korronte elektrikoa emonda ere fabrikatu daitekez.
![Page 27: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/27.jpg)
EREMU MAGNETIKOAImanak bere indar magnetikoagaz metalezko objektuak erakarten dauzan eremuari, eremu magnetikoa deitzen jako. Eremu hori polo positibotik urten eta polo negatibotik imanera itzultzen diran irudizko marren bidez adierazoten da. Marrak alkarrengandik zenbat eta hurrunago egon, orduan eta handiagoa da magnetismoaren intentsitatea. Metalezko objetu bat imanaren eremu magnetikotik harago jarri ezkero, imanak ez dau efekturik eragingo objektuan.
![Page 28: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/28.jpg)
LURRAREN MAGNETISMOALurrak iman erraldoi bat balitz legez jokatzen dau. Ipar polo magnetikoa Ipar polo geografikotik hur dago; eta Hego polo magnetikoa, Hego polo geografikotik hur.
![Page 29: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/29.jpg)
LURRAREN EREMU MAGNETIKOA Lurraren eremu magnetikoak lurrazalean
dagozan gorputz guztiei eragiten deutse, baita lurrazaletik milaka kilometrora dagozan gorputzei ere, eta eragin horri esker, pertsonek, iparrorratza erabiliz, orientatzeko modua daukie.
![Page 30: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/30.jpg)
ELEKTROMAGNETISMOA Elektrizitatearen eta magnetismoaren artean dagozan erlazinoarekin, elektromagnetismoa deskubritu zan.
![Page 31: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/31.jpg)
ELEKTRIZITATEAK MAGNETISMOA SORTZEN DAU
Elektriziteak zirkulatzen dauan kable baten inguruan imanek daukienaren antzeko eremu magnetiko bat sortzen dala ondorioztatu eben. Eremu magnetiko horren intentsitatea korronte elektrikoaren intentsitatearen araberakoa da. Kable elektriko bat burdinazko objektu baten inguruan batu eta objektuan zehar elektrizitatea pasatuazoten danean, metala elektroiman izeneko iman bihurtzen da. Elektro imanak motor elektrikoetan eta garabi elektromagnetikoetan erabilten da.
![Page 32: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/32.jpg)
MOTOR ELEKTRIKOAMotor elektrikoek harila daukie imanen artean jarrita. Elektrizitateak harilean zirkulatzen dauanean, imanek sortutako eremu magnetikoaren eta harilak sortutakoaren arteko interakzinoak harila biratuazoten dau, eta biratze mogimendua makinaren engranajeei transmititzen deutse.
![Page 33: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/33.jpg)
GARABI ELEKTROMAGNETIKOAGarabi elektromagnetikoek indar handiko elektroimana daukie besoan, oso zama astunak erakarteko gaitasuna daukana. Elektroimanari korronte elektrikoa igortea iztean, garabiak zamea askatzen dau.
![Page 34: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/34.jpg)
MAGNETISMOAK ELEKTRIZITATEA SORTZEN DAU
Elektrizitateak eroale batetik zirkulatzen dauanean, eremu magnetikoa sortzen da. Korronte elektriko horren intentsitatea, imanaren neurriaren eta mogitzen dan abiadurearen araberakoa da. Propietate hori zentral elektrikoetan elektrizitatea ekoizteko erabiltzen da, alternadore izeneko sorgailu elektromagnetikoen bidez.
![Page 35: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/35.jpg)
ALTERNADOREAAlternadoreek iman finko handi batzuk eta horreen eremu magnetikoen barruan birea egiten daben harilak daukiez. Harilak biratuazoten dauzan indarrak ez dau beti jatorri berbera izaten, zentral elektriko motearen araberakoa da:
![Page 36: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/36.jpg)
ZENTRAL HIDROELEKTRIKOAK
Zentral hidroelektrikoetan, uraren mogimenduaren indarrari esker biratzen dira harilak.
![Page 37: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/37.jpg)
ZENTRAL EOLIKOAK
Zentral eolikoetan, haizearen indarrez mogitzen dira.
![Page 38: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/38.jpg)
ZENTRAL TERMIKOAK ETA NUKLEARRAK
Zentral termikoetan eta nuklearretan, ur lurrunaren indarrak harilak mogiduazoten dauz.
![Page 39: Elektrizitatea eta Magnetismoa](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022012313/55be5ef9bb61eb555c8b46e0/html5/thumbnails/39.jpg)
EGILEA: AITOR