Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξητης Επαγγελματικής Κατάρτισης

EL

ΚύπροςMiα µατιά στην επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση

8043 EL – TI-31-12-805-EL-C – doi:10.2801/88957

Περισσότερες πληροφορίες

Cedefop (2012). Vocational education and training in Cyprus: short description (Επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση στην Κύπρο: σύντομη περιγραφή). Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων. http://www.cedefop.europa.eu/EN/Files/4118_en.pdf

Cedefop ReferNet Κύπρου (2011). VET in Europe: country report Cyprus (Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση στην Ευρώπη: Κύπρος). http://libserver.cedefop.europa.eu/vetelib/2011/2011_CR_CY.pdf

Eurydice (2012). Eurypedia: Cyprus – overview [επιγραμμικά]. https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/index.php/Cyprus:Overview

ΑνΑΔ Κύπρος (2011). Ετήσια Έκθεση 2010. Λευκωσία: ΑνΑΔ, Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού Κύπρου. http://www.anad.org.cy/images/media/assetfile/AnnualReport20102011.pdf

www.anad.org.cy Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου ∆υναµικού Κύπρου

www.planning.gov.cy Γραφείο Προγραµµατισµού

www.mlsi.gov.cy Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων

www.moec.gov.cy Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού

www.mof.gov.cy/cystat Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου

www.llp.org.cy Ίδρυµα ∆ιαχείρισης Ευρωπαϊκών Προγραµµάτων ∆ιά Βίου Μάθησης

www.eurydice.org Εθνική µονάδα δικτύου Ευρυδίκη

www.refernet.org.cy ReferNet Κύπρου

Εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας στο προσωπικό του ReferNet Κύπρου, και ιδιαίτερα στους Γιάννα Κορέλη, Γιάννη Μουρουζίδη, Ξενάκη Μιχαηλίδη και Γιώργο Όξινο της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού Κύπρου, για την πολύτιμη συμβολή τους.

Το ανά χείρας φυλλάδιο παρουσιάζει ορισμένες μόνο από τις όψεις της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Κύπρο, και δεν είναι εξαντλητικό.

Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλούμε να απευθυνθείτε στην Grethe Haugoy, συντονίστρια προγράμματος του Cedefop.

Μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού

(υποδιαιρούµενοστα επίπεδα ISCED 0-2,

3-4 και 5-6)

Συμμετοχή στην αρχική επαγγελματική

εκπαίδευση και κατάρτιση

(ως % όλων των µαθητώνστο ΙSCED 3)

Μαθητές στο δεύτερο κύκλο µέσης εκπαίδευσης βάσει

προσανατολισµού του προγράµµατος, 2010

(γενική/επαγγελµατική εκπαίδευση)

Άτομα που εγκαταλείπουν

πρόωρα την εκπαίδευση και την

κατάρτιση Ποσοστό του πληθυσµού

ηλικίας 18 έως 24 ετών έως κατώτερης δευτεροβάθµιας

εκπαίδευσης που δεν συνεχίζουν την εκπαίδευση

και την κατάρτιση, 2011

Χώρα ISCED ISCED ISCED

0-2 3-4 5-6

Γερµανία 13,7 58,7 27,6

Ιρλανδία 26,6 35,7 37,7

Ελλάδα 35,5 39,1 25,4

Γαλλία 28,4 41,8 29,8

Ιταλία 44,0 41,1 14,9

Κύπρος 25,0 37,6 37,4

Μάλτα 68,5 16,2 15,3

Πορτογαλία 65,0 17,8 17,3

Ηνωµένο Βασίλειο 23,6 39,4 37,0

EU-27 26,6 46,6 26,8

ISCED ∆ιεθνής πρότυπη ταξινόµηση της εκπαίδευσης.ISCED 0-2 Προσχολική, πρωτοβάθµια και πρώτος κύκλος µέσης εκπαίδευσης.ISCED 3-4 ∆εύτερος κύκλος µέσης εκπαίδευσης και µεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση.ISCED 5-6 Τριτοβάθµια εκπαίδευση.

Οι χώρες παρατίθενται βάσει του ποσοστού του πληθυσµού τους µε µορφωτικό επίπεδο τουλάχιστον 3.

Πηγή: Eurostat, Έρευνα εργατικού δυναµικού της ΕΕ, ηµεροµηνία άντλησης δεδοµένων 10.7.2012.

Η εκπαίδευση και η κατάρτιση σε αριθµούς

Συμμετοχή στη διά βίου μάθηση

Ποσοστό του ενήλικου πληθυσµού ηλικίας 25 έως 64 ετών που συµµετέχει σε προγράµµατα εκπαίδευσης

και κατάρτισης, 2011

EL

Πηγή: Eurostat, Έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΕ, ημερομηνία άντλησης δεδομένων 10.7.2012. IT DE EU-27 MT FR PT IE UK EL CY

100

80

60

40

20

0

Mαθητές στο ΙSCED 3-ΕΠΑ Mαθητές στο ΙSCED 3-ΓΕΝ

69,3 86,867,962,561,255,750,750,148,540,0

38,837,5

60,051,5 49,9 49,3 44,3

32,1 30,7

13,2

Πηγή: Eurostat, Έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΕ, ημερομηνία άντλησης δεδομένων 10.7.2012.

40

30

20

10

0

IE CY DE FR EL EU-27 UK IT PT MT

10,6 11,2 11,5 12,0 13,1 13,5 15,018,2

23,2

33,5

Πηγή: Eurostat, Έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΕ, ημερομηνία άντλησης δεδομένων 10.7.2012.

18

15

12

9

6

3

0 EL FR IT MT IE CY DE EU-27 PT UK

15,8

11,6

8,97,87,56,86,6

5,75,5

2,4

978-92-896-1121-3

ΚύπροςΜια µατιά στην επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση

Eυρώπης 123, 570 01 Θεσσαλονίκη/Thessaloniki (Πυλαία), ΕΛΛΑΔΑ/GREECEΤ.Θ. 22427, 551 02 Θεσσαλονίκη/Thessaloniki, ΕΛΛΑΔΑ/GREECETηλ. +30 2310490111, Fax +30 2310490020, E-mail: info@cedefop.europa.eu

Copyright © Eυρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop), 2012Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.

Eυρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξητης Επαγγελματικής Κατάρτισης

Κυριότερες προτεραιότητες πολιτικής

Το σύστημα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ) της Κύπρου παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των δυσμενών συνεπειών που επιφέρει η οικονομική κρίση στην αγορά εργασίας, καθώς και στη θεμελίωση της μελλοντικής κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης.

Η ΕΕΚ κατέχει περίοπτη θέση τόσο στην εθνική στρατηγική της Κύπρου για τη διά βίου μάθηση κατά την περίοδο 2007-13 όσο και στο εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Κύπρου στο πλαίσιο της στρα-τηγικής «Ευρώπη 2020». Στις κυριότερες προτεραιότητες συγκαταλέγονται οι εξής:• αναδιάρθρωση του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης, με τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμι-

ση του αναλυτικού προγράμματος όλων των δημόσιων σχολείων – από την προδημοτική (προσχολική) έως τον δεύτερο κύκλο της μέσης (δευτεροβάθμιας) εκπαίδευσης,

• αναβάθμιση της ποιότητας της ΕΕΚ και της δυνατότητας της να προσελκύει το ενδιαφέρον των μαθη-τών. Η αναβάθμιση της ΕΕΚ αφορά επίσης την επέκταση και το συντονισμό των υπηρεσιών εκπαιδευτι-κού και επαγγελματικού προσανατολισμού και την εφαρμογή των εργαλείων της ΕΕ,

• ενίσχυση των δεσμών μεταξύ της ΕΕΚ, της επαγγελματικής κατάρτισης των ενηλίκων και της αγοράς εργασίας,

• αύξηση της συμμετοχής σε διακρατικά προγράμματα της ΕΕ.

∆οµή του συστήµατος εκπαίδευσης και κατάρτισης

Η εκπαίδευση στην Κύπρο εκτείνεται από το προσχολικό έως το μεταπτυχιακό επίπεδο. Η υποχρεωτική εκπαίδευση καλύπτει την προσχολική (προδημοτική), την πρωτοβάθμια (δημοτική – πρώτη έως έκτη βαθμίδα) και τον πρώτο κύκλο της μέσης εκπαίδευσης (έβδομη έως ένατη βαθμίδα), μέχρι οι μαθητές να φτάσουν στην ηλικία των 15 ετών.

Το ενιαίο λύκειο παρέχει ανώτερη γενική μέση εκπαίδευση, ενώ προγράμματα επαγγελματικής εκπαί-δευσης και κατάρτισης αρχίζουν να παρέχονται στον δεύτερο κύκλο της μέσης εκπαίδευσης, στις τεχνι-κές σχολές (συμπεριλαμβανομένων των εσπερινών). Οι τεχνικές σχολές προσφέρουν δυο διακριτά τριετή προγράμματα: τη θεωρητική και την πρακτική κατεύθυνση. Το πρώτο έτος είναι κοινό για κάθε κατεύθυνση. Οι μαθητές επιλέγουν την ειδικότητά τους στο δεύτερο χρόνο σπουδών. Η εκπαίδευση στη θεωρητική κατεύθυνση και στο πρώτο και δεύτερο έτος της πρακτικής κατεύθυνσης πραγματοποιείται εξ ολοκλήρου σε αίθουσες διδασκαλίας, και συνδυάζει μαθήματα γενικής εκπαίδευσης, τεχνολογικής εκπαίδευσης και εργαστηριακής εξάσκησης. Το τρίτο έτος της πρακτικής κατεύθυνσης συνδυάζει την εκπαίδευση σε αίθουσες διδασκαλίας με την πρακτική κατάρτιση στο χώρο εργασίας.

Επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση παρέχεται επίσης μέσω του συστήματος μαθητείας, στο οποίο γίνονται δεκτοί μαθητές που εγκαταλείπουν την τυπική εκπαίδευση μεταξύ της όγδοης και δέκα-της βαθμίδας.

Μεταδευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση παρέχεται από το ακαδημαϊκό έτος 2012-13 σε μεταδευτεροβάθμια ιδρύματα τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση σε τριτοβάθμιο, μη πανεπιστημιακό επίπεδο παρέχεται σε τέσσερις δημόσιες σχολές και σε αρκετές ιδιωτικές.

Επαγγελματική κατάρτιση για ενηλίκους παρέχεται ευρέως στην Κύπρο σε εργαζομένους, ανέργους, και άλλες ευπαθείς ομάδες. Την κατάρτιση προσφέρουν δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς, όπως κολέγια, ιδρύματα κατάρτισης, συμβουλευτικές εταιρείες και επιχειρήσεις. Οι εργαζόμενοι παρακολουθούν συνήθως προγράμματα κατάρτισης για να αποκτήσουν δεξιότητες που συνδέονται με τη θέση εργασίας τους και τις ανάγκες της εργοδότριας εταιρείας. Οι άνεργοι μπορούν να αποκτήσουν τόσο γενικές δεξιό-τητες, όσο και δεξιότητες που συνδέονται με συγκεκριμένες θέσεις εργασίας. Ωστόσο, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 25 έως 64 ετών που συμμετέχουν σε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Χαρακτηριστικά του συστήµατος ΕΕΚ

Η Κύπρος έχει μακρά παράδοση τριμερών διαβουλεύσεων (κυβέρνηση, συνδικαλιστικές και εργοδοτι-κές οργανώσεις) και κοινωνικού διαλόγου. Οι κοινωνικοί εταίροι παίζουν ενεργό συμβουλευτικό ρόλο κατά τη διαδικασία προγραμματισμού. Συμμετέχουν στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση, μετέχουν σε διοικητικά συμβούλια οργανισμών που ασχολούνται με θέματα ανθρώπινου δυναμικού, και συμβάλλουν στον προσδιορισμό των αναγκών και στον καθορισμό των προτεραιοτήτων σε θέματα εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Η ΕΕΚ στην Κύπρο είναι κατά κύριο λόγο δημόσια. Η δευτεροβάθμια ΕΕΚ - συμπεριλαμβανομένων των εσπερινών τεχνικών σχολών, του συστήματος μαθητείας και της μεταδευτεροβάθμιας ΕΕΚ - παρέ-χεται δωρεάν, ενώ διάφορα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για ενηλίκους παρέχονται έναντι χαμηλών διδάκτρων.

Σημαντικός παράγοντας για τη συμμετοχή στα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για ενηλί-κους είναι η Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, ο ημικρατικός οργανισμός που είναι υπεύθυνος για την κατάρτιση και την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού στην Κύπρο. Η χρηματοδότηση που παρέχει η Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού αποτελεί αποτελεσματικό κίνητρο για τις επιχειρή-σεις και τους εργαζόμενούς τους ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες κατάρτισης και ανάπτυξης.

Το μορφωτικό επίπεδο στην Κύπρο είναι υψηλό. Υπάρχει ισχυρή πολιτισμική τάση υπέρ της γενικής μέσης εκπαίδευσης και εν συνεχεία της ανώτερης εκπαίδευσης. Κατά συνέπεια, η ΕΕΚ αποτελεί πόλο έλξης μόνο για το 13,2% της ηλικιακής ομάδας του δεύτερου κύκλου της μέσης εκπαίδευσης.

Προκλήσεις

Η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση και οι δυσμενείς επιπτώσεις της στην αγορά εργασίας θέτουν ζητήμα-τα κρίσιμης σημασίας για το σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης της Κύπρου. Ο εκ νέου προσανατολι-σμός της κατάρτισης, κατά τρόπο ώστε να ανταποκρίνεται με ευελιξία και αποτελεσματικότητα στην κρίση – με συγκεκριμένες, στοχευμένες δράσεις για τους ανέργους, τους μη ενεργούς οικονομικά αλλά και τους εργαζομένους, δράσεις οι οποίες να επικεντρώνονται στην πρόληψη και τη μείωση της ανεργί-ας – αποτελεί αναγκαία συνθήκη ώστε να αποκτήσουν οι πολίτες της Κύπρου τις γνώσεις και δεξιότητες εκείνες (συμπεριλαμβανομένων των πράσινων δεξιοτήτων) που θα τους επιτρέψουν να γίνουν πιο απασχολήσιμοι.

Οι σημαντικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει το σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι να ενθαρρύνει τη συμμετοχή των ενηλίκων σε δραστηριότητες διά βίου μάθησης, και να αυξήσει τη συμμετοχή των νέων στην ΕΕΚ.

Σημαντικά ορόσημα για την αύξηση της συμμετοχής των νέων στην ΕΕΚ είναι η ίδρυση μεταδευτερο-βάθμιων ιδρυμάτων τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και η δημιουργία ενός νέου, σύγχρονου συστήματος μαθητείας, σχεδιασμένου έτσι ώστε να συνιστά μια βιώσιμη, εναλλα-κτική μορφή κατάρτισης και ανάπτυξης για τους νέους.

Άλλη σημαντική πρόκληση αποτελεί η εφαρμογή των εργαλείων της ΕΕ για την επικύρωση κεκτημέ-νων δεξιοτήτων, όπως είναι το εθνικό πλαίσιο προσόντων (ΕQF) και το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς πιστωτικών μονάδων στην ΕΕΚ (ECVET). Η ανάπτυξη ενός συστήματος επαγγελματικών προσόντων βασιζόμενου στην επαγγελματική ικανότητα, το οποίο θα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του εθνικού πλαισίου προσόντων, αναμένεται να ενισχύσει τους δεσμούς μεταξύ της ΕΕΚ που απευθύνεται στους νέους και της επαγγελματικής κατάρτισης για ενηλίκους, αλλά και να συμβάλει, γενικότερα, στην περαι-τέρω βελτίωση των γνώσεων και δεξιοτήτων του πληθυσμού.

Miα µατιά στην επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτισηΚύπρος

Το σύστηµα εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Κύπρο

Πηγή: Cedefop/ΗRDA.

Επαγγελµατική κατάρτιση για ενηλίκoυςΕπαγγελµατική κατάρτιση για ενηλίκoυς

∆ηµόσια και ιδιωτικά µεταπτυχιακά προγράµµατα

∆ηµόσια και ιδιωτικά µεταπτυχιακά προγράµµατα

Ι∆ΙΩΤΙΚΗδηµοτική

εκπαίδευση

Ι∆ΙΩΤΙΚΗδηµοτική

εκπαίδευση

∆ΗΜΟΣΙΑδηµοτική

εκπαίδευση

∆ΗΜΟΣΙΑδηµοτική

εκπαίδευση

ο κό

σµος

της

ΕΡΓΑ

ΣΙΑΣ

(ε

ργαζ

όµεν

οι κ

αι ά

νεργ

οι)

ο κό

σµος

της

ΕΡΓΑ

ΣΙΑΣ

(ε

ργαζ

όµεν

οι κ

αι ά

νεργ

οι)

xωρί

ςκρ

ατικ

ή επ

οπτε

ίαυπ

ό κρ

ατικ

ή επ

οπτε

ία

• Εσπερινά Λύκεια

• Εσπερινές Τεχνικές Σχολές

• Εσπερινά Λύκεια

• Εσπερινές Τεχνικές Σχολές

∆ηµόσια και ιδιωτικά πανεπιστήµια, κολλέγια

και ιδρύµατα

∆ηµόσια και ιδιωτικά πανεπιστήµια, κολλέγια

και ιδρύµατα

ΥΠΟΜΝΗΜΑ:

Εγκατάλειψη του σχολείουΑπολυτήριο/∆ίπλωµα/Πτυχίο

Εισαγωγικές εξετάσεις

Συνδυασµός θεσµικήςκαι επαγγελµατικής εκπαίδευσης

ΓΥΜ

ΝΑΣ

ΙΑIS

CED

2ΤΕ

ΧΝΙΚ

ΕΣ Σ

ΧΟΛΕ

ΣIS

CED

3A

Θεω

ρητικ

ή κα

τεύθ

υνση

Πρακ

τική

κατε

ύθυν

ση

Ι∆ΙΩ

ΤΙΚΑ

ΣΧΟ

ΛΕΙΑ

6-7

ΒΑΘΜ

Ι∆ΕΣ

∆ΗΜ

ΟΣΙΑ

ΣΧΟ

ΛΕΙΑ

6 ΒΑ

ΘΜΙ∆

ΕΣ

ΣΥΣΤ

ΗΜΑ

ΜΑΘ

ΗΤΕΙ

ΑΣ

ΛΥΚ

ΕΙΑ

ISCE

D 3A

15

12

11

22

ISCE

D 5A

, 6

ΤΡΙΤ

ΟΒ

ΑΘΜ

ΙΑ∆Ε

ΥΤΕΡ

ΟΒΑ

ΘΜ

ΙΑ (Μ

έση)

ΠΡΩ

ΤΟΒΑ

ΘΜ

ΙΑ(∆

ηµοτ

ική)

ISCE

D 5A

, 5B

ISCE

D 1

6 Β

ΑΘΜ

Ι∆ΕΣ

ISCE

D 1

6 Β

ΑΘΜ

Ι∆ΕΣ

18

7

6

5

4

3

2

1

1

2

3

1

2

3

1

2

3

1

2

3