8. BÖLÜM

Eksik Rekabet Piyasaları-II

Monopolcü Rekabet ve Oligopol Piyasalar

Amaçlarımız

Monopolcü Rekabet ve firma dengesi

Oligopol piyasalar

Anahtar kavramlar: Monopolcü Rekabet, Düopol, Oligopol, Dirsekli Talep Eğrisi, Anlaşmalı Oligopoller

Monopolcü Rekabet Piyasası (Monopolistic Competition Market)

Ne tam rekabet ne de monopol Homojenlik yoktur Homojenlik hariç Tam rekabet varsayımlarına

dayanmaktadır Alıcı ve satıcı çok (Atomistik) Giriş ve çıkış (Mobilite)- Free entry and exit Mallarda farklılaştırma var

Yüksek ikame ilişkisi var Reklam giderleri Ürün garantisi

Monopolcü rekabette piyasaların Pazar payı düşüktür

Monopolcü Rekabet Piyasasında Talep Eğrisi

Monopolcü Rekabet Piyasasında Talep Eğrisi

Monopolcü Rekabet Piyasasında Firma Dengesi

•Maksimum kar MR=MC

• MR eğimi MC eğiminde büyük olmalı

•Bu piyasada talep eğrisi daha esnektir

• Sarı bölge aşırı karı göstermektedir

Monopolcü Rekabet Piyasasında Kısa ve Uzun Dönem

Quantity

$/Q

Quantity

$/QMC

AC

MC

AC

DSR

MRSR

DLR

MRLR

QSR

PSR

QLR

PLR

Kısa Dönem Uzun Dönem

Monopolcü Rekabet Piyasasında Kısa Dönem

Kısa Dönem Talep eğrisi aşağı doğru – farklı ürünler Talep esnek – İkame ürünler MR < P Maksimum kar MR = MC Firma ekonomik kar elde eder

Monopolcü Rekabet Piyasasında Uzun Dönem

Uzun Dönem Kar yeni firmaları piyasaya çeker (no barriers to entry) Eski firmaların talebi azalır (DLR) Firma çıktısı (üretimi) ve fiyat düşer Sektör çıktısı artar Ekonomik kar yok (P = AC) P > MC bazı monopol güçler

GiderilemeyecekZararMC AC

Monopolist Rekabet ve Tam Rekabet Dengesi (LR)

$/Q

Quantity

$/Q

D = MR

QC

PC

MC AC

DLR

MRLR

QMC

P

Quantity

Tam Rekabet Monopolistik Rekabet

Monopolcü Rekabet Piyasasının Eleştirileri

Kaynak Dağılımını Bozucu Etki Monopolcü rekabet uzun dönemde tam rekabete

benzemektedir. Fakat, Monopolcü rekabette firmanın talep esnekliği daha düşüktür Tam rekabete karşılık üretim kısılmakta ve fiyat yüksektir Eksik kapasite sorunu

Uzun dönemde anormal kar ortadan kalkmaktadır Herkes kendi rızkını yer

Reklam ürün tanıtımı sağlar Reklam

Kaynak israfı

Oligopol Piyasalar

Oligopol Piyasalar: Birbirlerini etkileyebilecek kadar az sayıda satıcının sonsuz sayıda alıcıyla karşı karşıya geldiği piyasadır

Augustine Cournot, 1938 Oligopol piyasalar iki grup altında toplayabiliriz;

Rekabetçi davranış varsayımı, Firmaların, fiyat, miktar veya reklam politikaları bağımsızdır Güçsüz firma piyasadan kovulur

Uzlaşmacı davranış varsayımı, Rekabetten zarar göreceğini düşünen firmalar

Monopol gibi davranırlar En yüksek karı paylaşmak isterler

Firmaların, fiyat, miktar veya reklam politikaları bağımsız olmayabilir.

Oligopol Piyasaların Özellikleri

Az sayıda firmaÜrün farklılaştırması, çıkış ve çıkışsız

piyasaGiriş engeli

Ölçek ekonomisi Patent Teknoloji Bilinen isim Stratejik davranış

Oligopol

Örnek Otomobil Çelik Aleminyum Petrokimya Elektirik gereçleri

İki Firmalı Oligopoller

İki firma ve sonsuz sayıda alıcıCournot Modeli

19 yy Augustine Cournot tarafından Varsayımları

Modelde firmaların satış maliyeti sıfırdır Piyasa talep eğirsi doğrusal ve bellidir Firmalar birbirinden bağımsız hareket ederler Her firma rakip firmanın satış miktarını veri

kabul eder

Cournot Teorisi

Stratejik kararların en erken ve güçlü ortaya koyar Oyun teorisinin öncülerindendirCournot Modeli 19 yy Augustine Cournot tarafından Varsayımları

Modelde firmaların satış maliyeti sıfırdır Piyasa talep eğrisi doğrusal ve bellidir Firmalar birbirinden bağımsız hareket ederler Her firma rakip firmanın satış miktarını veri kabul

eder

Cournot Modeli

•Firmanın satış maliyeti sıfırdır.

•A Firması monopol durumda, TR=∏=0W1CP1=Sarı bölge

•B Firması piyasa girdiğinde, yarısını karşılayacağını düşünüyor

•Tahmini değişim

•A Firmasının yeni karı, TR=∏=0W1NP2=Sarı kareli bölge

•E Toplam arz dengesi ve Pe denge fiyattır

B firması için orijin

Hayali marjinal

gelir

Düopol Arz

Dengesi

MC1

50

MR1(75)

D1(75)

12.5

If Firm 1 thinks Firm 2 will produce 75 units, its demand curve is

shifted to the left by this amount.

Bir Firmanın Üretim Kararı

Q1

P1

D1(0)

MR1(0)

Firm 1 and market demand curve, D1(0), if Firm 2 produces nothing.

D1(50)MR1(50)

25

If Firm 1 thinks Firm 2 will produce 50 units, its demand curve is

shifted to the left by this amount.

P1

P2

Lineer Talep EğrisiThe Linear Demand Curve

Cournot dengesine bir örnek İki firmanın lineer piyasa talep eğrisi Burada denge rekabetini inceleyebiliriz Piyasa talebi, P = 30 - Q Q her iki firmanın toplam üretimi:

Q = Q1 + Q2

Her iki firmanın, MC1 = MC2 = 0

Oligopol Örnek

Firma 1’in reaksiyon eğirisi MR = MC

111 )30( :gelir Toplam QQPQR −==

122

11

1211

30

)(30

QQQQ

QQQQ

−−=

+−=

Oligopol Örnek

Cournot dengesine bir örnek

12

21

11

21111

2115

CurveReaction s2' Firm

2115

CurveReaction s1' Firm

0

230

QQ

QQ

MCMR

QQQRMR

−=

−=

==−−=∆∆=

Oligopoly Example

Cournot dengesine bir örnek

1030

20

10)2115(2115

21

1

1

=−==+=

=−−=

QP

QQQ

Q

QQ 2:mEquilibriu Cournot

Duopoly ExampleQ1

Q2

Firm 2’sReaction Curve

30

15

Firm 1’sReaction Curve

15

30

10

10

Cournot Equilibrium

The demand curve is P = 30 - Q andboth firms have 0 marginal cost.

Profit Maximization w/ Collusion

Contract Curve Q1 + Q2 = 15

Shows all pairs of output Q1 and Q2 that

maximize total profits

Q1 = Q2 = 7.5 Less output and higher profits than the Cournot

equilibrium

Firm 1’sReaction Curve

Firm 2’sReaction Curve

Duopoly ExampleQ1

Q2

30

30

10

10

Cournot Equilibrium

CollusionCurve

7.5

7.5

Collusive Equilibrium

For the firm, collusion is the bestoutcome followed by the Cournot

Equilibrium and then the competitive equilibrium

15

15

Competitive Equilibrium (P = MC; Profit = 0)

Edgeworth Modeli

Çok Firmalı Oligopoller

Dirsekli Talep Eğrisi$/Q

D

P*

Q*

MC

MC’

So long as marginal cost is in the vertical region of the marginal

revenue curve, price and output will remain constant.

MR

Quantity

Fiyat Liderliği

Anlaşmalı Oligopoller Fiyat LiderliğiKarteller

Bir çok ülke firmaların anlaşarak monopolcü güç olmasını yasaklamıştır.

Antitröst kanunlarıyla düzenleme çalışmaları getirilmiştir,

Fiyat Liderliği

Eğer mal homojen ise Büyük ölçekli firmalar fiyatı belirler

Gerçek hayatta en yaygın piyasa tipidir Homojen mallar tek fiyat uygulamasına gidilecek, Heterojen mallarda birbirine yakın fiyatlar belirlenecektir En yaygın fiyat liderliği

Büyük firma Etkin firma Bir anlaşmaya Barometrik

MR=MC maksimum kar ? Olipololist davranış→monopolcü →rekabetçi olabilir

Talep yüksek ve düşük olma durumu

Kartel

Bir endüstride faaliyette bulunan oligopolcü firmaların aralarında rekabeti azaltarak, ortak karların en yüksek düzeye çıkarmak amacıyla kendi aralarında açık ya da zımni olarak anlaşmaya varmalıdır. Kartelde temel amaç karları arttırmaktır Oligopolilistik belirsizliği azaltmak Rekabeti azaltmak Standart fiyat oluşturma

Karteller gönüllü veya zoraki kurulabilir Karteller

Üretim miktarı Fiyat Bölge Ucuz ithal, pahalı satış

Cartels

About OPEC Very low MC TD is inelastic Non-OPEC supply is inelastic DOPEC is relatively inelastic

Oligopol Eleştiri

Kaynak dağılımı ve gelir dağılımını bozarReklam nedeniyle kaynak israfıSatışı fiyatını arttırmak için arzı kısmakDağıtım engelleriOptimal dağılımı bozucu veya rekabetçi

ise tam tersiReklam ile birlikte arz esnekliği azaltılır