Ekonomia społeczna na Mazowszu – przegl ąd dobrych...

POLSKI MODEL EKONOMII SPOŁECZNEJPOLSKI MODEL EKONOMII SPOŁECZNEJPOLSKI MODEL EKONOMII SPOŁECZNEJ

„Ekonomia spo łeczna na Mazowszu – przegl ąd dobrych praktyk”

POLSKI MODEL EKONOMII SPOŁECZNEJ

CEL SPOTKANIA

� Przybliżenie problematyki ekonomii społecznej

� Prezentacja konkretnych przedsięwzięć

� Prezentacja dostępnych zasobów, z jakich

korzystać można przy realizowaniu projektów



Stowarzyszenie Biuro Obsługi Ruchu Inicjatyw Społecznych BORIS

Prezentacja przygotowana przez Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych w oparciu o materiały zgromadzone przez partnerów

w ramach projektów EQUAL:

(http://es.ekonomiaspoleczna.pl)

oraz

(http://promes.org.pl)

Więcej informacji znaleźć można na stronie:

http://www.ekonomiaspoleczna.pl 4


ZDEFINIOWANIE EKONOMII SPOŁECZNEJ

Podmioty ekonomii społecznej to te, które łącznie spełniają następujące cechy:

� służą celom ponadindywidualnym (wspólnotowym lub społecznym), istotniejszym niż generowanie zysku,

� są niezależnie zarządzane,

� są oparte o demokratyczne procesy podejmowania decyzji,

� obowiązuje w nich prymat człowieka i pracy nad kapitałem i jego dystrybucją.

Cechy charakterystyczne ekonomii społecznej (Borzaga, Defourny, 2001).

Pojęcia pokrewne:Gospodarka społeczna, trzeci sektor, organizacje pozarz ądowe

5


PODSTAWOWE WARTOŚCI EKONOMII SPOŁECZNEJ

Działania w specyficznych obszarach rynku, oparte o coś więcej niż chęć zysku mogą być skutecznym mechanizmem odzyskiwania oraz ochrony suwerenności i podmiotowości dla osób, instytucji i wspólnot.

6

Bez wątpienia bogactwo nie jest dobrem, którego poszukujemy, ponieważ jest ono jedynie użyteczne, stanowi środek do czegoś innego

(Arystoteles, „Etyka nikomachejska”, rozdz. 1, s. 6).”

„

Ekonomia społeczna oznacza:� Dla osób indywidualnych - szanse na porzucenie pozycji klienta, osoby

zależnej od pomocy innych

� Dla organizacji - umiejętność zdobywania środków na własne działania

� Dla wspólnot - umiejętność samodzielnego formułowania strategii rozwojowych opartych na własnych zasobach


EKONOMIA SPOŁECZNAKONTEKST MIĘDZYNARODOWY


SKALA EKONOMII SPO ŁECZNEJ� Ekonomia społeczna praktykowana jest w wielu krajach Europy, a także w

Ameryce Łacińskiej, Azji i Afryce, w USA i Kanadzie.

� W UE ekonomia społeczna stała się ważnym elementem modernizacji polityki społecznej. Tradycyjne modele państwa opiekuńczego okazują się niewydolne.

� Coraz większe są koszty świadczeń socjalnych. Przedsiębiorczość społeczna poszukuje rozwiązań trwałych, efektywnych i w największym stopniu uniezależniających podopiecznych.

� Pojęcie ekonomii społecznej w krajach Unii Europejskiej zawiera w sobie m.in. spółki, towarzystwa wzajemne, przedsiębiorstwa socjalne, banki (w szczególności tzw. banki etyczne) oraz stowarzyszenia i fundacje

� W UE jeszcze niedawno działało łącznie około 900 tys. podmiotów, wytwarzających ok. 10% PKB w Europie, dających ponad 11 mln. miejsc pracy (średnio ok. 6% rynku pracy).

� ES będzie się rozwijać szybciej niż dotychczas. W Europie rezerwy rynku pracydotyczą przede wszystkim sektora usług, zwłaszcza usług społecznych. Popyt na te usługi będzie rósł, a to w tym właśnie obszarze sektor ekonomii społecznej ma unikalne kompetencje.

EKONOMIA SPOŁECZNA JAKO ELEMENT MODERNIZACJI MODELU PAŃSTWA OPIEKUŃCZEGO

Belgia – 1995 r. wprowadzenie pojęciaprzedsiębiorstwa „o celach społecznie użytecznych”.

Portugalia - stworzenie warunków do powstawania „spółdzielni solidarności społecznej”.

Francja – przyjmuje analogiczne regulacje w 2001 roku.

Finlandia – 2003 r. - ustawa o przedsiębiorstwach społecznych, w 2005 wprowadzono ją też we Włoszech .

Wielka Brytania - od 2002 roku działajątzw. Community Interest Company 9

EKONOMIA SPOŁECZNA W UE

Wielka Brytania – Strategia Wsparcia Przedsiębiorczości Społecznej (pomoc 55 tys. przedsiębiorstw społecznych, które wytwarzają ok. 1% GDP).

Szkocja - 2007 r. Strategia wsparcia dla przedsiębiorstw społecznych

Włochy – jeden z najbardziej rozwiniętych sektorów es - działa ok 7 tys. spółdzielni socjalnych

W wielu krajach UE - agendywewnątrz struktur rządowych dedykowane specjalnie ekonomii społecznej (m.in. Irlandia, WielkaBrytania, Belgia, Hiszpania,Francja ).

SKALA ZATRUDNIENIA W SEKTORZE EKONOMII SPO ŁECZNEJ UE (2003)

Kraj Spółdzielnie Towarzystwa

wzajemne

Stowarzyszenia i

fundacje

OGÓŁEM % OGÓLNEGO ZARTDUNIENIA

Belgia 17 047 12 864 249 700 279 611 6,9

Francja 439 720 110 100 1 435 330 1 985 150 8,3

Irlandia 35 992 650 118 664 155 306 9,0

Włochy 837 024 uwaga* 499 389 1 336 413 6,2

Portugalia 51 000 uwaga* 159 950 210 950 4,4

Hiszpania 488 606 3 548 380 060 872 214 5,4

Szwecja 99 500 11 000 95 197 205 697 4,8

Austria 62 145 8 000 190 000 260 145 6,9

Dania 39 107 1 000 120 657 160 764 6,0

Finlandia 95 000 5 405 74 992 175 397 7,5

Niemcy 466 900 150 000 1 414 937 2 031 837 5,7

Grecja 12 345 489 57 000 69 834 1,8

Luksemburg 748 nie dotyczy 6 500 7 248 3,9

Holandia 110 710 nie dotyczy 661 400 772,110 9,5

Wielka Brytania 190 458 47 818 1 473 000 1 711 276 6,1

Cypr 4 491 nie dotyczy nie dotyczy 4 491 1,5

Czechy 90 874 147 74 200 165 221 3,5

Estonia 15 250 nie dotyczy 8 000 23 250 4,1

Węgry 42 787 nie dotyczy 32 882 75 669 2,0

Łotwa 300 nie dotyczy nie dotyczy 300 0,0

Litwa 7 700 0 nie dotyczy 7 700 0,6

Malta 238 nie dotyczy nie dotyczy 238 0,2

Polska 469 179 nie dotyczy 60 000 529 179 3,9

Słowacja 82 012 nie dotyczy 16 200 98 212 4,6

Słowenia 4 401 270 nie dotyczy 4 671 0,5

OGÓŁEM 3 663 534 351 291 7 128 058 11 142 883 5,9

* Dane dotyczące towarzystw wzajemnych zostały zagregowane z danymi dotyczącymi spółdzielni w przypadku Włoch i z danymi dotyczącymi stowarzyszeń w przypadku Portugalii. ŹŹŹŹród łłłło Raport CIREC CESE/COMM/05/2005 The European Econo mic and Social Committee (EESC)


SKALA EKONOMII SPO ŁECZNEJ W POLSCE

11

Typy instytucjiPrzybliżżżżona liczba

instytucji

Liczba

zatrudnionych (w przeliczeniu na

pełłłłne etaty)

Liczba

człłłłonków

Stowarzyszenia i fundacje 75 000 ok. 65 000 9-10 000 000Organizacje samorządu

gospodarczego5 500 33 000 1 100 000

Spółdzielnie 12 800 4 900 000 ok. 10-11 000 000

Z tego: spółdzielnie inwalidów 350 55 000 30 000

Towarzystwa UbezpieczeńWzajemnych

9 500 ?

Inne organizacje wzajemnościowe 880 ? ?

Spółdzielnie socjalne 120 400Zakłady Aktywności Zawodowej 48 1700 -Centra Integracji Społecznej 55 500+? -Kluby Integracji Społecznej 300 -

Ogółem ok. 94 000 ok. 600 000 ok.16-17 mln


Green Works Zbiera niechciane meble i sprzęt biurowy, które oddaje organizacjom charytatywnym oraz grupom wspólnotowym. Obsługuje między innymi BarclaysBank, Marks&Spencer, brytyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Zapewnia firmom praktyczną pomoc, przyczyniając się jednocześnie do rozwiązywania problemu bezrobocia osób niepełnosprawnych i długotrwale bezrobotnych. W przyszłym roku GreenWorks chce zapobiec wyrzuceniu na śmietnik 800 ton mebli biurowych.

Hackney Community TransportPierwsze brytyjskie miejskie społeczne przedsiębiorstwo komunikacyjne. Działa od 22 lat i obsługuje trzy z głównych tras autobusowych w Londynie. Prowadzi także siećPlusBuses – lokalną trasę autobusową, łączącązmarginalizowane osiedla ze sklepami, szpitalami i całym zapleczem socjalnym. Inna ofertą jest Capital Call, usługi transportowe dla osób z ograniczoną mobilnością w 9 dzielnicach Londynu (wkrótce usługa będzie dostępna w 3 kolejnych dzielnicach). Źródło: Manifesto for Social Enterprise (Wlk.Brytania)

PRZEDSIĘWZIĘCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ –PRZYKŁADY EUROPEJSKIE

12


Spó łłłłdzielnia La Nuova Co-operativa, najwi ęęęększa spó łłłłdzielnia typu B w Piemoncie.Spółdzielnia La Nuova to przedsiębiorstwo społeczne, które promuje projekty i inicjatywy walczące z marginalizacją i wykluczeniem z rynku pracy. Spółdzielnia powstała w 1980 i ma obecnie 450 członków. 180 spośród nich jest niepełnosprawnych lub upośledzonych. Oferuje usługi z zakresu sprzątania, utrzymywania zieleni oraz recyclingu. Miasto Turyn jest jednym z największych klientów spółdzielni – korzysta z usług porządkowych na terenach publicznych, w szkołach i bibliotekach. Roczny obrót spółdzielni wynosi ponad 10 milionów euro. Zyski przeznaczane są na stworzenie funduszy spółdzielczych i wyjątkowych, które zabezpieczają stabilnośćprzedsiębiorstwa w okresie dekoniunktury.

Integra gGmbH Berlin, Niemcy Integra gGmbH jest przedsiębiorstwem społecznym działającym w Berlinie. Prowadzi dwie gałęzie usług – wynajem sprzętów potrzebnych do organizacji spotkań i wydarzeń (zastawę stołową, meble, sprzęty kuchenne itp.) oraz usługi związane z prowadzeniem domu i biura (sprzątanie, gotowanie, pranie, prasowanie, robienie zakupów, prace ogrodowe, opieka nad zwierzętami, babysitting). Integra gGmbH powstała w 1982 roku i zatrudnia 34 osoby, z czego 24 są niepełnosprawne w znacznym stopniu. Firma ma wdrożony system jakości ISO DIN 9002, stosuje także System Zarządzania Środowiskowego do w ramach ISO 14001. Roczny obrót Integra gGmbH to ok. 1,2 mln €, z czego 1 mln€ pochodzi z wynajmu sprzętu na przyjęcia.

13


PODSTAWOWE FORMY INSTYTUCJONALNO-PRAWNE EKONOMII SPOŁECZNEJ W POLSCE


SPÓŁDZIELNIE

Spółdzielnie to tradycyjna „stara” ekonomia społeczna. W Polsce zarejestrowanych jest dziś ponad 12,5 tys. spółdzielni.

Działalność prowadzi niespełna 10 tys. Łącznie spółdzielnie dają ponad 400 tys. miejsc pracy.

Typy spółłłłdzielni % wśśśśród ogółłłłu

spółłłłdzielni

mieszkaniowe 32,67

samopomoc chłopska 13,78

pracy i usługowe poza rolnictwem 11,60

Rolnicze Spółdzielnie Produkcyjne 8,99

SKR 6,85

wiejskie inne 6,76

bank spółdzielczy 6,17

konsumentów – spożywcze 3,61

Inwalidów i niewidomych 2,64

rzemieślnicze (oprócz budowlanych) i

rękodzieło artystyczne2,17

rzemieślnicze – budowlane 1,45

grupy producentów rolnych 1,21

użytkowników poza spoż., mieszk.,

banków. - bez rolniczych1,06

SKOK 1,04

Total 100

15

Spoldzielnie zarejestrowane w REGON wg gmin

5 i wiecej4321brak


TOWARZYSTWA POMOCY WZAJEMNEJ

Znane w Polsce od czasów średniowiecza. Działalność:

- wspólne radzenie sobie z zagrożeniami naturalnymi (np. towarzystwa ogniowe,

- wspólne gospodarowanie (np. spółki wodne, wspólnoty gruntowe) - pomoc sąsiedzka, tanie kredyty i pożyczki oraz zapomogi.

Duże znaczenie miały Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych, których udział w rynku

ubezpieczeniowym w Polsce sięgał przed II Wojną Światową 50%. Po wojnie cały ruch wzajemnościowy został praktycznie zniszczony i obecnie dopiero się odradza.

W Polsce działa dziś jedynie 9 Towarzystw Ubezpieczeń Wzajemnych oraz blisko 900 innych instytucji wzajemnościowych, przede wszystkim kas zapomogowo-pożyczkowych

przy zakładach pracy. Liczby te odnoszą się jednak tylko do instytucji formalnie

zarejestrowanych w rejestrze REGON.

Biorąc pod uwagę ich charakter oraz długą historię, można się spodziewać, że wiele z nich przetrwało także postaci nieformalnych zrzeszeń lub nawet zwyczajów.

16

„EKONOMIZUJ ĄCE SIĘ” ORGANIZACJE POZARZĄDOWE

60 tys. stowarzyszeń, 8 tys. fundacji

26% organizacji zatrudnia płatny personel

120 tys. osób zatrudnionych

65 tys. pełnych etatów

18% organizacji prowadzi działalnośćgospodarczą lub działalność odpłatną

5% zamierza ją uruchomić.

Dla 5% organizacji dochody z takiej działalności przekraczają 50% rocznych przychodów.

Łącznie działania takie generują około 1/4 całości przychodów sektora.

Źródło: Badania Stowarzyszenia KLON/JAWOR. Więcej informacji na stronie: www.badania.ngo.pl

POLA DZIAŁAŃ ORGANIZACJI% (możliwe więcej

niż jedno)

SPORT, TURYSTYKA, REKREACJA, HOBBY 46,7%

EDUKACJA I WYCHOWANIE 35,6%

KULTURA i SZTUKA 23,1%

USŁUGI SOCJALNE, POMOC SPOŁECZNA 20,5%

OCHRONA ZDROWIA 16,8%

ROZWÓJ LOK. W WYMIARZE SPOŁ. I MATERIALNYM 13,4%

WSPARCIE INSTYTUCJI, ORG. POZARZ. I INICJATYW OBYWATELSKICH 9,5%

RYNEK PRACY, ZATRUDNIENIE, AKTYWIZACJA ZAW. 8,8%

OCHRONA ŚRODOWISKA 8,8%

DZIAŁALNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA 7,0%

PRAWO, PRAWA CZŁOWIEKA, DZIAŁ. POLITYCZNA 6,9%

BADANIA NAUKOWE 5,6%

SPRAWY ZAWODOWE, PRACOWNICZE, BRANŻOWE 3,9%

RELIGIA 3,0%

POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ 4,7%

Sąąąą to tradycyjne instytucje „trzeciego sektora” , które wspierają swoją działalność statutowąprzy użyciu instrumentów ekonomicznych – poprzez działalność gospodarczą i działalnośćodpłatną nie dla zysku. Działania takie mogą, ale nie muszą być związane z zatrudnieniem grup defaworyzowanych.

„NOWA ” EKONOMIA SPO ŁŁŁŁECZNASpółdzielnie socjalne

� Wprowadzone po raz pierwszy Ustawą z 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

� Mają umożliwić członkom (głównie osobom wykluczonym społecznie) powrót do uregulowanego życia społecznego i rynku pracy.

� Obecnie w Polsce zarejestrowanych jest ponad 100 (część z nich zaprzestała działalności).

� Prawdopodobnie łącznie zatrudniają mniej niż 1000 osób

� Działają w bardzo różnych sektorach (np. budowlanym, gastronomicznym, ochronie środowiska, turystyce).

Zakłady Aktywizacji Zawodowej

� powołane do życia w 1997r.

� działają w sferze zatrudnienia wspieranego i pomocy osobom doświadczającym szczególnych trudności na rynku pracy.

� W założeniach ZAZ ma przygotowywać osoby do kolejnych możliwie bardziej samodzielnych form zatrudnienia.

� Jak dotąd funkcjonuje ok. 50 ZAZ

Centra Integracji Społecznej i Kluby Integracji Społecznej

� Powołane do życia w 2003 roku (ustawa o zatrudnieniu socjalnym)

� Łącznie jest 55 CIS-ów i ponad 300 KIS-ów.

� Mogą być powoływane zarówno przez instytucje publiczne, jak i prywatne,

� Najczęściej założycielami są władze lokalne lub instytucje administracji publicznej działające w sferze pomocy społecznej (w tym wypadku nie spełniają kryterium niezależności od administracji publicznej, mogą być więc uznane za należące do sektora ekonomii społecznej).


INSTYTUCJE HYBRYDOWE / SPÓŁKI / PARTNERSTWA LOKALNE

Instytucje hybrydowe� Wiele przedsięwzięć ekonomii społecznej nie daje się wyodrębnić w kategoriach

podmiotowych. Bywa, że do realizacji celów społecznych używa się podmiotów tradycyjnie rynkowych np. spółki, której społeczny charakter realizowany jest albo poprzez przedmiot działalności, albo specyficzny charakter organizacji produkcji albo wreszcie poprzez alokacje zysków (na rzecz grup defaworyzowanych, instytucji non-profit, czy społeczności lokalnej).

� Specyficzną formą działań w obszarze ekonomii społecznej stanowią pewne działania z obszaru społecznej odpowiedzialności biznesu tzw. CSR (CorporateSocial Responsbility)

Lokalne Partnerstwa Ponadsektorowe� Niezwykle istotne z punktu widzenia ekonomii społecznej jako partnerstwa

działające nie na zasadzie pojedynczych podmiotów, ale raczej ich sieci. Działają w formie wyodrębnionych prawnie oddzielnych podmiotów, ale też bardzo często obywając się bez tego stanowiąc raczej rodzaj lokalnej umowy społecznej między różnymi przedsięwzięciami (często pochodzącymi nawet z różnych sektorów).

19


PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE – KRYTERIA DEFINICYJNE


PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE

� Przedsiębiorstwa społeczne to podstawowa forma organizacyjna działań w ramach ekonomii społecznej. Czasem są one wyodrębniane w formie prawnej (choć nie w Polsce). O danej instytucji możemy mówić jako o przedsiębiorstwie społecznym wtedy, kiedy spełnia one określony zestaw kryteriów.� Przedsiębiorstwa społeczne powstają obecnie w skutek trzech

procesów:1. Modernizacji tradycyjnego sektora ekonomii społecznej (spółdzielni) 2. „Migracji” tradycyjnego sektora pozarządowego i jego stopniowej

ekonomizacji3. Tworzenia całkiem nowych instytucji tworzonych od początku jako

przedsiębiorstwa społeczne (np. spółdzielnie socjalne)

21


PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE - DEFINICJA

Kryteria ekonomiczne1. Prowadzenie w sposób względnie

ciągły, regularny działalności w oparciu o instrumenty ekonomiczne

2. Niezależność, suwerennośćinstytucji w stosunku do instytucji publicznych

3. Ryzyko ekonomiczne4. Istnienie choćby nielicznego

płatnego personelu

Kryteria społeczne1. Wyraźna orientacja na społecznie

użyteczny cel przedsięwzięcia2. Oddolny, obywatelski charakter inicjatywy3. Specyficzny, możliwie demokratyczny

system zarządzania4. Możliwie partycypacyjny charakter

działania5. Ograniczona dystrybucja zysków

Przedsięęęębiorstwo społłłłeczne możżżże byćććć zdefiniowane jako prywatna, autonomiczna organizacja

dostarczająąąąca produktów lub usłłłług na rzecz szerszej społłłłecznośśśści (community), której

załłłłożżżżycielem albo zarząąąądzająąąącym jest grupa obywateli i w której zakres korzyśśśści materialnych

podlega ograniczeniom. Przedsięęęębiorstwo społłłłeczne przywiąąąązuje dużążążążą wagęęęę do swej autonomii i

gotowośćśćśćść do przyjmowania ekonomicznego ryzyka zwiąąąązanego z prowadzonąąąą w sposób ciąąąągłłłły

działłłłalnośśśściąąąą społłłłeczno-ekonomicznąąąą. (Definicja EMES)


BADANE PODMIOTY A DEFINICJA PRZEDSI ĘBIORSTWA SPOŁECZNEGO (STWORZONA W OPARCIU O 9 KRYTERIÓW EMES)

0 1 2 3 4 5

N. spełnionych kryteriów SPOŁECZNYCH (przez wiekszość lub z natury)

0

1

2

3

4

N. s

pełn

iony

ch k

ryte

riów

EK

ON

OM

. (pr

zez

wie

kszo

ść lu

b z

natu

ry)

Stowarzyszenia, Centra Integracji SpołecznejFundacje

Zakłady Aktywności ZawodowejOrg. gospodarcze i zawodowe

Spółdzielnie socjalne

Pozostałe spółdzielnie

Spółdzielnie mieszkaniowe

Spółdzielnie pracy, spółdzielnie rolnicze "Wirtualne PES" - wg. EMES

Stopień, w jakim konkretne typy podmiotów spełniająekonomiczne i społeczne kryteria pozostawania przedsiębiorstwem społecznym. Wirtualny PES oznacza teoretyczny model idealny, kiedy łącznie spełnione są wszystkie kryteria. (Źródło –badania na próbie 2000 podmiotów KLON/ JAWOR 2006)

ROZPOZNAWALNOŚĆ POJĘCIA EKONOMIA SPOŁECZNA - ZAKORZENIE SPO ŁECZNE

� Wśród ankietowanych Polaków znajomośći rozumienie pojęcia „ekonomia społeczna”zadeklarowało ponad 8% respondentów zaś 24% twierdzi, że się z nim zetknęło, choć nie jest pewne, co ono oznacza. Niewiele mniej – niemal 7,5% Polaków –deklaruje, że zna i rozumie pojęcie „przedsiębiorstwo społeczne”, zaś kolejne 20% się z nim zetknęło.

� Biorąc pod uwagę krótki żywot tych pojęćw polskiej debacie publicznej, można domniemywać, że budzą one w Polakach skojarzenia odległe od znaczenia, jakie nadaje się im obecnie. Dotarcie do tych skojarzeń ma niebagatelne znaczenie z punktu widzenia promocji idei ekonomii społecznej i powinno stać się przedmiotem przyszłych badań. Badania na próbie reprezentatywnej próbie 1000 dorosłych Polaków.,

Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2007


JAKIE POŻYTKI PŁYNĄZ DZIAŁANIA PRZEDSIĘBIORSTW SPOŁECZNYCH


KOMPETENCJE PRZEDSIĘBIORSTW SPOŁECZNYCH

26

INTEGRACJA SPO ŁECZNA I DZIAŁALNOŚĆ NA RYNKU PRACY

o Najczęściej przywoływane są kompetencje przedsiębiorstw społecznych w dziedzinie działań prozatrudnieniowych .

o Ich celem jest albo podniesienie szans na rynku pracy albo faktyczne zatrudnianie osób w formach tymczasowych lub stałych.

o Rynek pracy w Polsce podlega gwałtownym zmianom, spada poziom ogólnego bezrobocia. Ciągle jednak pozostają liczne bardzo grupy osób, które samodzielnie często nie są w stanie na rynku tym odnaleźć się. Dlatego potrzebne sąprzedsiębiorstwa społeczne, które służyłyby wspomagałyby zatrudnienie specyficznych grup osób. Polska ma najniższy w UE wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

o Kompetencje przedsiębiorstw społecznych są tu nieocenione. Umiejętność i gotowość do zindywidualizowanej całościowej pomocy podopiecznym odróżnia przedsiębiorstwa społeczne (i szerzej organizacja pozarządowe) od wielu innych instytucji świadczących usługi na rynku pracy.

27

Formy działań na rynku pracy• informacja

• szkolenia

• doradztwo

• job coaching

• zatrudnienie przejściowe lub stałe

Wybrane kategorie osób na rynku pracy,

dla których przedsiębiorstwa społeczne

mogą być dobrym rozwiązaniem:

• młodzież (w tym np. opuszczający

Domy Dziecka)

• osoby, które starają godzić pracę z

opieką nad dziećmi lub innymi

osobami zależnymi

• osoby po 50-ym roku życia

• osoby opuszczających zakłady karne

• osoby niepełnosprawnych i chorych

• osoby bezdomnych

• osoby uzależnionych


DOSTARCZANIE USŁUG PUBLICZNYCH� Przedsiębiorstwa społeczne działają

przede wszystkim w szeroko rozumianym sektorze usług. Obok usług o charakterze wzajemnym oraz usług skierowanych na otwarty rynek są to usługi o charakterze publicznym.

� Fakt ich dostarczania jest czymśnowym w stosunku do tradycyjnej ekonomii społecznej (w szczególności działających od wielu lat spółdzielni) i nazywany z tego powodu czasem „nową” ekonomią społeczną.

� Usługi publiczne mogą mieć różny charakter, ale można wśród nich wyróżnić dwie zasadnicze grupy:� usługi społeczne � usługi techniczne


USŁUGI SPOŁECZNE� Usługi edukacyjne np. prowadzenie przedszkola czy

szkoły, ale także różne formy kształcenia ustawicznego oraz edukacji nieformalnej.

� Przedsiębiorstwa społeczne mają też duży potencjałdo działań w obszarze szeroko rozumianych usług socjalnych – są to zarówno te usługi, które nie sąobszarem konkurencji z rynkiem (np. schroniska dla bezdomnych), ale i te, w których konkurencja taka siępojawia (zarówno o środki publiczne jak i środki samych konsumentów) np. usługi opiekuńcze świadczone w domu oraz prowadzenie różnego rodzaju instytucji opiekuńczych.

� Pokrewne temu są działania w szeroko rozumianym obszarze służby zdrowia. Mowa tu przede wszystkim o personelu pomocniczym, który byłby w stanie odciążyć wykwalifikowany personel lekarzy i pielęgniarki.

� Specyficzna grupę usług tworzą też działania na rynku usług pracy tj. informacja, pośrednictwo, szkolenia, staże etc. 29

• Edukacja

• Służba zdrowia

• Usługi socjalne

• Usługi rynku pracy

USŁUGI TECHNICZNE (UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ)

• Drugim istotnym obszarem działańprzedsiębiorstw społecznych są też szeroko rozumiane usługi techniczne. Mogą one dotyczyć np. utrzymywania zielni miejskiej lub innych prac porządkowych dotyczących mienia publicznego. Pokrewne temu są szeroko rozumiane usługi związane ze zbieraniem odpadów i ich utylizacją. Wystarczy podać tu przykład jednego tylko przedsięwzięcia –warszawskiego EKON-u, który działa w tym właśnie obszarze dając pracę ponad 800 osobom niepełnosprawnym.

• Przedsiębiorstwa społeczne mogą teżorganizować usługi transportowe zarówno dla osób niepełnosprawnych i niedołężnych (tzw. para transit) jak i transport ogólnodostępny (dla przykładu w Londynie przedsiębiorstwo społeczne prowadzi siec autobusów dla dzielnicy Hackney, a coraz bardziej popularne miejskie wypożyczalnie rowerów we Włoszech prowadzone są właśnie przez spółdzielnie socjalne).

• Wiele przedsiębiorstw społecznych stara siędziałać na rynku usług remontowych i budowlanych. Mogą one realizować zarówno zlecenia ze strony władz publicznych (np. remonty budynków komunalnych) jak i staraćsię konkurować na otwartym rynku.

30

• Segregacja odpadów

• Recykling

• Utrzymanie zieleni

• Transport ogólny i specjalistyczny

• Prace budowlane wykonywane na rzecz administracji publicznej


USŁUGI O CHARAKTERZE WZAJEMNYM

Specyficznym obszarem usług są te, które mającharakter wzajemny.

Mogą to być zarówno przedsięwzięcia działające w obszarze rynku i konkurencyjne na nim właśnie ze względu na swój wzajemnościowy charakter np.

� ubezpieczanie wzajemne (TUW-y),

� usługi zdrowotno–opiekuńcze,

� spółdzielnie telefoniczne etc.

albo też „alternatywne” mechanizmy wymiany np.

� Banki Czasu,

�LETS'y,

� tzw. systemy barterowe.

Zakres ekonomii alternatywnej jest obecnie w Polsce dość ograniczony (choć ma bogate tradycje), ale można się spodziewać, że stopniowo stanie siębardziej popularny (np. idea współużytkowania samochodów w zatłoczonych miastach, wymiana mieszkań na czas urlopu etc.) 31

• TUW

• Spółdzielnie

wzajemnościowe

• Banki Czasu


USŁUGI NA OTWARTYM RYNKU

Na koniec wymienić trzeba przykłady tych usług, które adresowane są po prostu na otwarty rynek (dotyczy to w szczególności tradycyjnych spółdzielni). Szczególnie interesujące są jednak działania przedsiębiorstw (w szczególności spółdzielni socjalnych), które dostarczając takich właśnie usług dają jednocześnie pracęspecyficznym „trudnozatrudnialnym” grupom osób.

Wśród tego rodzaju usług w szczególności wymienić trzeba: usługi budowlano – remontowe, usługi turystyczne, hotelarskie, usługi w dziedzinie sprzątania czy ochrony mienia, usługi gastronomiczne (np. catering) a także usługi w dziedzinie informatycznej, oraz różnych form telepracy.

32

• Hotelarstwo

• Gastronomia

• Turystyka

• Telepraca


ROZWÓJ WSPÓLNOT LOKALNYCH

• Przedsiębiorstwa społeczne mają szczególne kompetencje w dostarczaniu dóbr publicznych, czyli takich, z których korzystać mogą wszyscy i nie muszą o nie konkurować (np. czyste powietrze, bezpieczeństwo publiczne w okolicy), a które decydują często o szeroko rozumianej jakości życia.

• Przedsiębiorstwa społeczne mogą też okazać sięprzydatne w działaniach dotyczących szeroko rozumianej ochrony zabytków i dóbr kultury. Mogą zarówno dbać o utrzymanie zabytków, jaki i same prowadzić różnego rodzaju instytucje kultury np. teatr, muzeum, bibliotekęmiejską.

• Ważnym elementem ekonomii społecznej są działania ekologiczne i to w wielu obszarach od działań na rzecz bioróżnorodności, rozwoju obszarów o ograniczonych możliwościach inwestycyjnych (obszary chronione), po poszukiwanie nowatorskich rozwiązań dotyczących m.in. odnawialnych źródeł energii itp.

• Wspólne działania na rzecz rozwoju wspólnoty (i nie chodzi tu tylko o ekonomicznie wąsko rozumiany rozwój lokalny) w sytuacji, gdy coraz większe znaczenie ma rozwój w oparciu o zasoby własne (kapitał ludzki i kapitałspołeczny) staje się jednym z podstawowych form działalności gospodarczej w ramach ekonomii społecznej. W tym przypadku jednak zysk liczony jest w efektach dla całej wspólnoty. Formy te są szczególnie użyteczne w działaniach na rzecz rewitalizacji lub szerzej rozumianej aktywizacji lokalnej.

33


DZIAŁALNOŚĆ HANDLOWA I PRODUKCYJNAPrzedsiębiorczość społeczna może też opierać się na działalno ści handlowej. Może dotyczyć zarówno dóbr wytwarzanych przez same przedsiębiorstwa społeczne, jak i pośrednictwa w sprzedaży dóbr wytworzonych przez innych (np. towarów w ramach tzw. sprawiedliwego handlu) lub też towarów uzyskanych z różnego rodzaju darowizn krajowych lub zagranicznych, z której dochód przeznaczany jest na cele społeczne.

34

Przedsiębiorstwa społeczne mogą też podejmować działalno śćprodukcyjn ą. Teoretycznie może to dotyczyć każdej dziedziny (wystarczy wspomnieć o działaniach tradycyjnych spółdzielni produkcyjnych, rzemieślniczych, rolniczych itd.), ale szczególne miejsce zajmują tu przedsiębiorstwa zatrudniające specyficzne kategorie osób mających kłopoty z samodzielnym odnalezieniu się na rynku pracy. W tym przypadku chodzi szczególnie o te rodzaje produkcji, które z różnych powodów należą do kategorii produkcji „pracochłonnej” i niekoniecznie technologicznie zaawansowanej. Dotyczy to zatem dziedzin takich jak np. produkcja mebli, szycie i naprawa odzieży, produkcja różnego rodzaju gadżetów a także różnych form rękodzieła (w szczególności artystycznego). Szczególną grupę stanowi wreszcie produkcja żywności – zwłaszcza żywności specyficznej a zatem albo produktów regionalnych albo produkcji żywności ekologicznej, organicznej (zdrowej żywności).


ATLAS DOBRYCH PRAKTYK EKONOMII SPOŁECZNEJ


ATLAS DOBRYCH PRAKTYK EKONOMII SPO ŁECZNEJ

1. Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Gminy Bałtów „Bałt”2. Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne Teatr Grodzki 3. Spółdzielnia Socjalna Usługowo-Handlowo-Produkcyjna w Byczynie 4. Habitat for Humanity5. Stowarzyszenie Niepełnosprawni dla Środowiska EKON 6. Pracownia Rzeczy Różnych SYNAPSIS 7. Fundacja „Nasz Dom”8. Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej „Być Razem”9. Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy „Flandria”10.Stowarzyszenie Emaus w Lublinie 11.Pensjonat i Restauracja „U Pana Cogito”12.Bank Drugiej Ręki 13.EKO „Szkoła Życia”14.Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju wsi Sokołowo 15.Wspólnota Chleb Życia16.Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Debrzno17.Grudziądzkie Centrum CARITAS18.Ośrodek Wspierania Rodziny Caritas w Korytowie19.Lokalne Centrum Integracji Społecznej Piątkowo 20.Fundusz Lokalny Masywu Śnieżnika 21.Stowarzyszenie Regionalny Ośrodek dla Ludzi i Środowiska CIS 22.Fundacja „Sławek" 23.Spółdzielnia Socjalna „Kaszt-Rom”24.Spółdzielnia Socjalna "Szansa i Wsparcie"

36

38

L.P. Nazwa Branża Forma prawna Siedziba i zasięg działania Działania

1.

Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Gminy Bałtów

„Bałt” Turystyka

Stowarzyszenie,

fundacja, sp. z. o. o. Bałtów, zasięg lokalny

Wspieranie rozwoju lokalnego gminy przez stworzenie

infrastruktury turystycznej (park dinozaurów, spływy tratwami, stok narciarski, stadnina itp.)

2.

Bielskie Stowarzyszenie

Artystyczne Teatr Grodzki Rękodzieło, warsztatyStowarzyszenie,

ZAZ, WTZ Bielsko-Biała, zasięg regionalny

Reintegracja osób wykluczonych społecznie - warsztaty (zakład introligatorsko-drukarski), rękodzieło, rehabilitacja przez sztukę

3.

Spółdzielnia Socjalna Usługowo-Handlowo-Produkcyjna w Byczynie

Prace remontowo-

budowlane Spółdzielnia socjalna Byczyna, zasięg lokalnyPrace budowlano-remontowe, szkolenia podnoszące kwalifikacje zawodowe

4. Habitat for Humanity Rynek mieszkaniowy Fundacja

Warszawa, zasięg ogólnopolski, lokalne oddziały Pomoc ubogim rodzinom w budowie własnych mieszkań

5.

Stowarzyszenie Niepełnosprawni dla Środowiska EKON Recykling Stowarzyszenie Warszawa, zasięg ogólnopolski

Aktywizacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych przez pracę na rzecz ochrony środowiska; odzyskiwanie surowców wtórnych

6.

Pracownia Rzeczy Różnych SYNAPSIS Rękodzieło, warsztaty Fundacja, ZAZ

Warszawa, Lesznowola, zasięg regionalny

Aktywizacja społeczna i zawodowa osób z autyzmem -warsztat introligatorski, rękodzieło

7. Fundacja „Nasz Dom”

Sprzedaż używanych rzeczy Fundacja Lutol Mokry, zasięg lokalny

Prowadzenie sklepy z używanymi rzeczami sprowadzanymi ze Szwecji

8.

Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej „Być Razem”

Prace remontowo-

budowlane Stowarzyszenie Cieszyn, zasięg regionalny

Wspólnoty osób bezdomnych i długotrwale bezrobotnych. W ramach Centrum Edukacji Socjalnej prowadzone są m.in.:

warsztat ślusarski, remontowo-budowlany, rzemiosła artystycznego, krawiecki

9.

Stowarzyszenie Wzajemnej

Pomocy „Flandria”

Rynek usług medycznych Stowarzyszenie Inowrocław, zasięg regionalny

Ułatwienie dostępu członkom stowarzyszenia do rynku usług medycznych. Stowarzyszenie prowadzi aptekę oraz

sklepy medyczne

10.

Stowarzyszenie Emaus w

Lublinie

Prace remontowe, renowacje, sprzedażużywanych rzeczy

Stowarzyszenie,

WTZ

Krążnica Jara (Lublin), zasięg regionalny (jeden z ośrodków należących do sieci Emaus w Polsce)

Wspólnota tworzona przez osoby wykluczone społecznie (renowacja i sprzedaż używanych rzeczy)

11.

Pensjonat i Restauracja „U

Pana Cogito” Turystyka, hotelarstwo

Stowarzyszenie,

ZAZ Kraków, zasięg regionalnyPensjonat i restauracja zatrudniające osoby po kryzysach psychicznych

12. Bank Drugiej Ręki Branża informatyczna,

recykling Stowarzyszenie Warszawa, zasięg ogólnopolski

Ułatwianie pozyskiwania oprogramowania komputerowego dla NGO-sów oraz pośredniczenie w przekazywaniu używanego sprzętu

39

L.P. Nazwa Branża Forma prawna Siedziba i zasięg działania Działania

13

EKO „Szkoła Życia” w

Wandzinie –

Stowarzyszenie Solidarni

„PLUS”

Rolnictwo naturalne, rękodzieło

Stowarzyszenie prowadzące działalność gospodarczą

Wandzin, zasięg ponadlokalny

Leczenie i reintegracja społeczna i zawodowa osób zakażonych wirusem HIV, uzależnionych od środków psychoaktywnych,

bezdomnych. Uprawa i hodowla gatunków tradycyjnych

14Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Wsi Sokołowo

Sklep spożywczy StowarzyszenieSokołowo (Golub-

Dobrzyń), zasięg lokalnyProwadzenie małej szkoły podstawowej i przedszkola, zapewniającej dzieciom edukację na wysokim poziomie

15Fundacja Domy Wspólnoty

"Chleb Życia"

Tradycyjne rękodzieło, warsztaty, przetwórstwo,

rolnictwo naturalne

Fundacja, organizacja pożytku publicznego prowadząca

odpłatną działalność statutową

Zochcin, zasięg ponadlokalny

Reintegracja społeczna osób wykluczonych, bezdomnych,

bezrobotnych, wsparcie edukacyjne młodzieży. Uprawa i hodowla

gatunków tradycyjnych.

16

Stowarzyszenie na Rzecz

Rozwoju Miasta i Gminy

Debrzno

Turystyka StowarzyszenieDebrzno, zasięg ponadlokany

Społeczne porozumienie na rzecz rozwoju gminy. Działania w ramach

"Naszyjnika Północy" - rozwój infrastruktury lokalnej i turystyki

17

Grudziądzkie Centrum

Caritas im. Błogosławionej

Juty

Catering, szkolenia

Organizacja pożytku publicznego, samodzielna

jednostka kościelnej organizacji charytatywnej

Grudziądz, zasięg ponadlokalny

Dożywianie i opieka nad osobami potrzebującymi, opieka,

wychowanie, profilaktyka dzieci z rodzin dotkniętych biedą lub

patologiami, wsparcie dla osób bezrobotnych.

18

Ośrodek Wspierania

Rodziny Parafialnego Zespołu Caritas w

Korytowie

Turystyka

Zespół parafialny Caritas,

placówka wsparcia dziennego

dla rodzin

Korytowo, zasięg lokalnyPomoc rodzinom byłych pracowników PGR (pomoc prawna,

terapeutyczna, edukacyjna, dożywianie, zajęcia dla dzieci, noclegownia

dla osób bezdomnych. Animowanie życia kulturalnego.

19Lokalne Centrum Integracji

Społecznej – Piątkowo

Utrzymywanie terenów zielonych, usługi porządkowe i

gastronomiczne

Stowarzyszenie (CIS), spółdzielnia socjalna

Poznań-Piątkowo, zasięg lokalny

Aktywizacja społeczna i zawodowa długotrwale bezrobotnych

mieszkańców Piątkowa i Winograd

20Fundusz Lokalny Masywu

Śnieżnika Rozwój lokalny

Stowarzyszenie, organizacja pożytku publicznego

Wójtowice (Stara Bystrzyca), zasięg lokalny

Poprawa warunków życia mieszkańców czterech gmin Masywu

Śnieżnika poprzez wspieranie wszelkich inicjatyw w zakresie edukacji,

zdrowia, ekologii, kultury, sportu, współpracy transgranicznej. Program stypendialny, rozwój infrastruktury

21

Stowarzyszenie Regionalny Ośrodek Socjalno-

Edukacyjny "Dla Ludzi i

Środowiska"

Warsztaty gastronomiczny,

ogólnobudowlany, krawiecki, rękodzieła

artystycznego,

agroturystyki

StowarzyszenieChudobczyce, zasięg ponadlokalny

Aktywizacja osób z terenów popegeerowskich, podnoszenie ich kwalifikacji zawodowych i osobistych. Wsparcie dla nowopowstałych spółdzielni socjalnych.

22 Fundacja „Sławek"

Warsztat samochodowy, obsługa imprez

plenerowych, radiostacja, usługi porządkowe

Fundacja prowadząca działalność gospodarczą

Warszawa, zasięg ponadlokalny

Pomoc skazanym i osobom opuszczającym zakłady karne oraz ich rodzinom w znalezieniu pracy, podnoszenie ich kwalifikacji

zawodowych, kompleksowa opieka prawna, pedagogiczna, psychologiczna, pomoc młodzieży zagrożonej patologią

23Spółdzielnia Socjalna

"Kaszt-Rom"Obróbka drewna Spółdzielnia socjalna Sławno, zasięg lokalny

Aktywizacja zawodowa osób wykluczonych, długotrwale

bezrobotnych, głównie spośród społeczności romskiej

24Spółdzielnia Socjalna „Szansa i Wsparcie"

Rynek usług medycznych i

opiekuńczychSpółdzielnia socjalna

Chorzów, zasięg regionalny

Zatrudnienie osób długotrwale bezrobotnych w sektorze opieki

zdrowotnej i usług opiekuńczych. Podnoszenie ich kwalifikacji

zawodowych


POLITYKA PUBLICZNA WOBEC EKONOMII SPOŁECZNEJ


POLITYKA PA ŃSTWA WOBEC EKONOMII SPOŁECZNEJ

41

programowanie

regulacjewsparcie i finansowanie

OBSZARY ZMIAN POLITYKI SPOŁECZNEJ I ICH POWIĄZANIA

Strategia rozwoju kraju 2007 – 2015Krajowy Program Zabezpieczenie

Społeczne i Integracja Społeczna

2006 - 2008

Przedsiębiorstwo społeczne, spółdzielnie socjalne, ośrodki wsparcia

przedsiębiorczości społecznej, organizacje pozarządowe

PilotażOśrodki Wsparcia Spółdzielczości

Socjalnej; Ośrodki Wsparcia EQUAL,

Program OperacyjnyKapitał Ludzki


STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015

� PRIORYTET 3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jeg o jako ści .Wzmocniony zostanie udział sektora ekonomii społecznej – organizacji pozarządowych w procesie zatrudnienia, m.in. poprzez takie działania jak:• realizacja programów wspierania zatrudnienia oraz promocja organizacji

pozarządowych jako pracodawców• łączenie zatrudnienia w organizacjach pozarządowych ze wsparciem grup

zagrożonych wykluczeniem społecznym.Realizowane będą przy jak najszerszym udziale organizacji pozarządowych,

programy zatrudnienia socjalnego i przedsiębiorstw społecznych.

� PRIORYTET 4. Budowa zintegrowanej wspólnoty społecz neji jej bezpiecze ństwa .Promowana będzie integracja i aktywizacja społeczna, w szczególności rozwój

instytucji zatrudnienia socjalnego, spółdzielczości socjalnej, budownictwa socjalnego, rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, jak też rozwój kontraktów socjalnych i innych instrumentów aktywizujących, stosowanych przez służby społeczne. Prowadzone będą działania na rzecz tworzenia integracyjnego rynku pracy dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji lub osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

42


KIERUNKI REGULACJI� Kwestia zmian regulacyjnych dla funkcjonowania obec nych form ekonomii społecznej

� zmiany prawne w zakresie spółdzielczo ści socjalnej (udział osób prawnych w tworzeniu i fun kcjonowaniu spółdzielni; uelastycznienie udziału osób zagro żonych wykluczeniem społecznym; poszerzenie zasad ws parcia spółdzielni ze źródeł zewn ętrznych);

� zmiany prawne w zakresie stowarzysze ń (zmniejszenie liczby zało życieli stowarzyszenia; dyskusja nad zwiększeniem roli stowarzyszenia zwykłego);

� zmiany w zakresie działalno ści po żytku publicznego (umo żliwienie funkcjonowania konsorcjów; nowe formuły partnerstwa publiczno – społecznego, stowarzyszenia zwykłe, inicjatywy lokalne).

� Kwestia roli podmiotów ekonomii społecznej w instru mentarium nowego okresu programowania

� wsparcie zatrudnienia w podmiotach ekonomii społecz nej jako element kontraktu socjalnego i projektu aktywno ści lokalnej (propozycja zmiany ustawy o pomocy społ ecznej – w ramach instrumentów aktywnej integracji);

� wsparcie zatrudnienia w podmiotach ekonomii społecz nej jako element rozwoju usług opieku ńczych (propozycja zmiany ustawy o pomocy społecznej lub us tawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy);

� ułatwienia dla podmiotów ekonomii społecznej w real izacji zada ń zleconych w sferze po żytku publicznego m.in. w zakresie kształcenia ustawicznego (propozycja zmi ana ustawy o systemie o światy).

� Kwestia relacji pomi ędzy sektorem publicznym a sektorem ekonomii społecz nej

� uporz ądkowanie i ujednolicenie trybu zlecania zada ń w zakresie po żytku publicznego w tym spółdzielni socjalnych (zmiana ustawy o działalno ści po żytku publicznego);

� podj ęcie prac nad problematyk ą regulacji zamówie ń publicznych w zakresie umo żliwienia ujmowania w wymogach realizacji zamówie ń warunków społecznych np. zatrudniania bezrobotnych długoterminowo (art. 26 Dyrektywy 2004/18/WE z 31 marca 2004 r.

� podj ęcie prac nad problematyk ą pomocy pa ństwa w formie rekompensaty za wykonywanie usług pub licznych


KIERUNKI FINANSOWANIA

Finansowanie działań podejmowanych przez podmioty ekonomii społecznej

przewiduje się z pięciu źródeł:

1.Europejski Fundusz Społeczny (Program Operacyjny Kapitał Ludzki);

2.Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

(Regionalne Programy Operacyjne, inne PO);

3.Budżet państwa

(Program Operacyjny Fundusz Inicjatyw Obywatelskich);

4.Pożyczka Banku Światowego PAOW;

5.Budżet Jednostek Samorządu Terytorialnego

44


PROGRAM OPERACYJNY KAPITA Ł LUDZKI

Priorytet V – Dobre rząąąądzenie – 610,9 mln Euro

Priorytet II – Rozwój zasobów ludzkich i potencjałłłłu adaptacyjnegoprzedsięęęębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracująąąących

778 mln Euro

Priorytet I – Zatrudnienie i integracja społłłłeczna 506,2 mln Euro

kom

po

nen

t kr

ajo

wy

Priorytet IV – Szkolnictwo wyżżżższe i nauka - 960,4 mln Euro

Priorytet III – Wysoka jakośćśćśćść systemu ośśśświaty – 1.006,2 mln Euro

MPiPS

MPiPS

MRR

MEN

MEN

kom

po

nen

t re

gio

nal

ny

Priorytet VI – Rynek pracy otwarty dla wszystkich 2.256,9 mln Euro

Priorytet VIII – Regionalne kadry gospodarki – 1.558,5 mln Euro

Priorytet IX – Rozwój wykształłłłcenia i kompetencji w regionach

1.703,4 mln Euro

Priorytet X – Pomoc techniczna – 456,8 mln Euro

Samorząąąądwojewództwa

Priorytet VII – Promocja integracji społłłłecznej - 1.552,9 mln Euro


WSPARCIE DLA EKONOMII SPOŁECZNEJ

Poziom krajowy

ZASOBY INFORMACYJNE

Seria Ekonomia Społeczna Teksty

EKONOMIA SPOŁECZNA - TEKSTY (SERIA 2007)

48


� Stała Konferencja Ekonomii Społecznej w Polsce

� Sieć tematyczna Tematu D Equal

� Ogólnopolskie Spotkania Ekonomii Społecznej (2006 Kraków, 2007 Warszawa).

� Spotkanie międzynarodowe Ekonomii Społecznej (26-28 czerwca 2008 – Gdańsk)

Podstawowe instytucje Podstawowe zdarzenia

Ekonomia społeczna na Mazowszu – przegl ąd dobrych...

Documents

Transcript of Ekonomia społeczna na Mazowszu – przegl ąd dobrych...