Seminarski rad Ekosistem I agroekosistem

Studenti: Mentor:Bulajic Biljana 6/15 Prof.dr Natasa MireckiVujosevic Marko 3/15

Sadržaj

1.EKOSISTEM……………………………...............3

1

1.1 Osnovne karakteristike,definicije..........3

1.2 Ekosistem kao jedinstvo biotopa i biocenoze..............................................................4

2.AGROEKOSISTEM.....................................9

Literatura....................................................13

2

1.EKOSISTEM

1.1 Osnovne karakteristike, definicije

Ekosistem je u osnovi sistem prenosa energije, materije i informacija, u kome razne međuakcije obezbjeđuju povratne mehanizme za kontrolu broja i razvoja organizama koji ulaze u njegov sastav.

Sinonim za ekosistem je biogeocenoza:

  bios = život;  geo = zemlja;

koinos = zajednički Biogeocenoza - ekosistem je vrhovna sinteza u ekologiji, i ona predstavlja izvanredno složen i dinamičan sistem.

3

Svi dijelovi ovog sistema, sve njegove žive i nežive komponente, u tolikoj su mjeri međusobom uslovljeni i vezani složenim međusobnim odnosima da svaka promjena u jednoj, bilo kojoj od komponenata, utiče, u većoj ili manjoj mjeri, neminovno i na ekosistem u cjelini.

 Živi organizmi i njihovo abiotičko okruženje nerazdvojno su povezani jedno sa drugim i nalaze se u stalnoj međuzavisnosti. Ekosistem označava dinamički kompleks zajednice biljaka, životinja i mikroorganizama i njihove nežive sredine, koji su u međuzavisnosti u funkcionalnom, široko samoregulativnom jedinstvu, istovremeno usklopu velikih prirodnih ciklusa.Pojam ekosistem u ekologiju je uveo Tensley (1935), metodološki ikonceptualno postavio Lindeman (1942), a konačnom usvajanju termina doprinio je Odum (1971)

1.2 Ekosistem kao jedinstvo biotopa i biocenoze:

Osnovne komponente ekosistema su:

STANIŠTE,BIOTOP I BIOCENOZA.

STANIŠTE – BIOTOPŠirom planete Zemlje, od najvećih morskih dubina pa do najviših planinskih vrhova postoje raznovrsni uslovi za razvoj i opstanak živih bića.U zavisnosti od kombinacije životnih uslova na određenom mjestu javiće se oni predstavnici živog svijeta kojima takvi uslovi najbolje odgovaraju. Tim živim organizmima neka druga sredina neće odgovarati, a nekim novim će biti najpovoljnija.

4

Stanište- biotop je osnovna topografska jedinica prostorno više ili manje ograničena, sa srazmjenosličnom ili istom kombinacijom uslova, odnosno kompleksom životnih faktora.

Naziv potiče od riječi:

 bios=život I τoπos=tlo

Bukvalno prevedeno značilo bi: biotop je mjesto za život, mjesto gdje je moguć život. Znači to je životno stanište. Biotop (stanište) dio je prostora koji se odlikuje specifičnim kompleksom ekoloških faktora.Može se definisati i kao abiotička komponenta ekosistema, ili kao mjesto koje zauzima određena biocenoza.

1.3 Rasprostranjenost i vrste ekosistema

1.3.1 Ekosistemi prema prirodi nastanka

Prema porijeklu (prirodi nastanka) ekosistemi mogu biti:

-prirodni-kulturni (antropogeni)

Prirodni ekosistemi su prirodnim putem nastajali I razvijali se. stvarajući tako svoja glavna obilježja u pogledu biotičkih i abiotičkih faktora. Oni se mogu svrstati u sledeće katoegorije: -Šumski ekosistemi

5

-Žbunasti ekosistemi

-Zeljasti ekosistemi

-Vodeni ekosistem

Šumski ekosistemi  predstavljaju najsloženije i najugroženije dijelove ekosfere. Oni imaju veliku ulogu u globalnoj životnoj sredini jer direktno povoljno utiču na klimu.Mogu se svrstati u sljedeće četiri grupe:

-autohtone listopadne,

-autohtone četinarske, -vještačke listopadne (bagremove šume, kultivisane šume plantaţe topola i drugo)  -vještačke četinarske (različite kulture i monokulture egzotnih četinara ili autohtonih vrsta naneadekvatnim staništima)

Žbunasti ekosistemi

su stadijumi šumskih ekosistema. Oni su otporniji od šumskih. Najznačajniji stadijumi ovih ekosistema su: -makija tvrdolisna, stalno zelena vegetacija mediteranskih oblasti;

6

  -pseudomakija i niske žbunolike šikare i bjelograbice, listopadna ili mješovita listopadna i vječno zelena vegetacija mediteranskih i submediteranskih područja; šibljaci, listopadna vegetacija žbunja: jorgovana, ruja, kaline i drugih u kontinentalnim oblastima; živice pored puteva i kulturnih površina pod glogom i trnjinom. One predstavljaju fazu spontane obnove šumskih ekosistema.

Zeljasti ekosistemi mogu biti: primarni (na primjer šumsko-stepski), sekundarni ili tercijerni (livade i pašnjaci).Osnovni tipovi zeljastih ekosistema su:stepe i pješčare, brdske, planinske i visokoplaninske rudine na različitim podlogama, dolinske livade i pašnjaci I korovski ruderalni i segetalni ekosistemi.Od pomenutih ekosistema najosjetljiviji na zagađenja su stepe i pješčare.

Vodeni ekosistemi se mogu svrstati u sljedeće grupe: - bare i močvare;- jezera;-rijeke;

7

-rječice i potoci I mora

8

2.AGROEKOSISTEMKompleksnost, koja karakteriše agroekosistem kao cjelinu, je osnova za stvaranje ekoloških interakcija, koje su najvažnije za kreiranje održivih agroekosistema. Ove interakcije su u najvećem dijelu i najvažnije funkcije diverziteta samog sistema. Diverzitet je u isto vrijeme i proizvod, mjera i osnova kompleksnosti ekosistema, što znači sposobnost da ojača održivost njegovog funkcionisanja. Jedna dimenzija diverziteta se odnosi na činjenicu da je diverzitet rezultat načina kako su nežive i žive komponente ekosistema organizovane i međusobno povezane. Druga dimenzija je da se diverzitet manifestuje kroz kompleks biogeohemijskih ciklusa, koji se održavaju i postaju mogući tek preko niza raznovrsnih živih organizama. Diverzitet je važan i neodvojiv dio svakog ekosistema. On je rezultat funkcionisanja evolucionih promjena. Mutacije, genske rekombinacije i prirodna selekcija, koja se javlja u svakom ekosistemu, proizvode varijabilnost, novi kvalitet i diferencijaciju između živih organizama. Kada jednom nastane, diverzitet ima tendenciju da se održava i umnožava. Veći diverzitet vrsta vodi ka većem diverzitetu staništa i većoj produkciji, koja za uzvrat omogućava još veći diverzitet vrsta. Diverzitet ima važnu ulogu u održanju strukture i funkcija ekosistema. Još od vremena Tenslija, koji je prvi pomenuo termin “ekosistem” da bi objasnio vezu biljnih i životinjskih zajednica sa njihovom životnom sredinom, ekolozi pokušavaju da povežu diverzitet i stabilnost ekosistema. Kod prirodnih ekosistema dokazan je princip da veći diverzitet omogućava i veću otpornost na poremećaje uslova spoljašnje sredine. Visok diverzitet ekosistema omogućava brži oporavak od promjena, koje su nastale pod uticajem iznenadnih poremećaja i brže uspostavljanje osnovnih funkcija. U ekosistemima sa malim diverzitetom poremećaji mogu lakše da dovedu do trajnog pomeranja funkcija, što izaziva gubitak resursa i promjene u sastavu vrsta.

9

Principi agroekologije nalažu da se ekosistem proučava u djelovima, ali i kao cjelina. Mada je koncept, da je jcelina uvek nešto više nego zbir njenih delova, široko prihvaćen, on je u modernoj agronomiji i tehnologiji, duže vrijeme bio ignorisan. Najčešće su detaljna proučavanja bila na nivou pojedinačnih vrsta useva ili domaćih životinja, a manje se pažnje obraćalo na kompleksna pitanja proizvodnje na farmi. Funkcionisanje farme, kao celokupnog sistema za proizvodnju hrane, mora biti razvijeno da bi se u potpunosti razumela održivost poljoprivredne proizvodnje i primenile metode održive poljoprivrede. Kada u upravljanju agroekosistemima razmotrimo sve mogućnosti koje nam pruža cjelovit sistem, paradigma kontrole uslova i populacija, biće zamenjen paradigmom upravljanja. U smislu upravljanja agroekosistemom, pokušavamo da razmotrimo efekte bilo koje mjere koju primenjujemo na sistem, kao cjelinu i razvijamo i unapređujemo agrotehničke mjere koje će usavršiti funkcionisanje i podići kvalitet proizvoda. U pristupu koji nazivamo konvencionalna poljoprivreda, pokušaji da rigidno kontrolišemo i homogenizujemo sve pojedinačne uslove, često rezultiraju eliminacijom korisnih odnosa i interakcija, ostavljajući za sobom samo negativne efekte tih mjera. Mjere i postupci vezani za konvencionalni sistem gajenja deluju prvenstveno na individualni i populacioni nivo, prije nego na nivo zajednice ili celokupnog ekosistema. Problemi koji su svojstveni konvencionalnom pristupu u kontroli populacija štetočina, korova i patogena su sve očigledniji i masovnije se ponavljaju u poslednjih nekoliko decenija. Zasnovan na principu da je samo mrtva buba ili korov, dobra buba ili korov, razvijen je neverovatan niz tehnologija za uklanjanje ili uništavanje svake štetočine, korova ili bolesti iz agroekosistema. Ove tehnologije pojednostavljuju agroekosistem na različite načine, jedan od njih je uklanjanje predatora. U ovako pojednostavljenim agroekosistemima, invazija štetočina i drugih organizama postaje mnogo lakša i pogubnija, a korišćenje eksternih inputa mora da se poveća da bi se izašlo na kraj sa problemom. U većini agroekosistema promjene i poremećaji se događaju redovno i sa većim intenzitetom nego u većini prirodnih ekosistema. Rijetko koji agroekosistem može da dospije daleko u sukcesivnom razvoju. U takvim prilikama diverzitet je teško održati na nekom nivou. Gubitak diverziteta dovodi do slabljenja veza između vrsta članova ekosistema, koje su karakteristične za prirodne ekosisteme. Kruženje materije je veoma ograničeno, mijenja se protok energije i zavisnost od ulaganja od strane čoveka raste. Iz tih razloga agroekosistem se smatra veoma nestabilnim. Međutim, nije neophodno da svaki agroekosistem bude simplifikovan i siromašan u diverzitetu, kakvi su konvencionalni agroekosistemi. Održavanjem kompleksnosti na farmama, uvećanjem njihove raznovrsnosti, možemo smanjiti unos materije i energije u sistem i uspostaviti njegovu održivost. Najvažnija strategija održive poljoprivrede je ponovno uvođenje diverziteta u poljoprivredne predjele i efikasno upravljanje biodiverzitetom. Povećanje biodiverziteta u agroekosistemu je u velikoj suprotnosti sa sadašnjom praksom, koja nastoji da postigne uniformnost na svim

10

nivoima. Ali nisu svi načini gajenja biljaka i životinja sledili klasičan put intenzifikacije i uprošćavanja agroekosistema. Sistemi održive poljoprivrede, u koje spada i organska, uvode ponovo povećanje biodiverziteta kao neophodnu meru u povećanju produktivnosti i zaštite agroekosistema. Tradicionalni agroekosistemi sa povećanim biodiverzitetom predstavljaju strategiju, koja može da osigura raznovrsnu ishranu i izvor prihoda, stabilnu proizvodnju, minimum rizika, efikasno korišćenje prirodnih resursa i povećan ekološki integritet. Kombinacija stabilne i raznovrsne proizvodnje, poboljšana energetska efikasnost, usklađivanje lokalnih potreba i tržišta, dovodi do bolje zdravstvene bezbjednosti hrane, osiguravanja stalnih prihoda i očuvanja životne sredine. Takvo nasleđe tradicionalne poljoprivrede pokazuje da povećanje multifunkcionalne prirode poljoprivrede predstavlja važnu činjenicu u razvoju ruralnih oblasti u 21. vijeku (Oljača et al, 2002)

11

12

Literatura:

https://sh.wikipedia.org/wiki/Ekologija

http://www.pmf.ni.ac.rs/pmf/studije/prezentacije/biologija/vr/ekologija-biljaka/01-bioticki-sistemi.pdf Oljača et al, 2002

13