Eğitim Bilimleri REHBERLİK ÖZEL EĞİTİM - pegem.net 1 - TANITIM(39).pdf · Eğitim Bilimleri...
Transcript of Eğitim Bilimleri REHBERLİK ÖZEL EĞİTİM - pegem.net 1 - TANITIM(39).pdf · Eğitim Bilimleri...
Eğitim Bilimleri
REHBERLİKve
ÖZEL EĞİTİM
Öncebiz sorduk
80 Soruda
SORU
2 10 8
kpss
64
Konu Anlatımı
Pratik Bilgiler
Sınavlara En Yakın Özgün Sorular ve Açıklamaları
Çıkmış Sorular ve Açıklamaları
GüncellenmişYeni
Baskı
Komisyon
KPSS REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM
ISBN 978-605-318-853-7
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.
© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.
“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”
21. Baskı: 2017, Ankara
Yayın-Proje: Ümit DilaverDizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105
Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)
Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26687
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]
SUNU
Değerli Öğretmen Adayları;
Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan “Rehberlik” kapsamındaki yaklaşık 12 soruyu etkili bir şekilde çözebilme-niz amacıyla hazırlanmıştır.
Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup
Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri,
Özel Eğitim Hizmetleri,
Rehberlik Hizmet Alanları,
Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları,
Bireyi Tanıma Teknikleri,
Psikolojik Danışma Kuramları,
Okullarda Karşılaşılabilecek Bazı Sorunlar ve Rehberlik Hizmetlerinde Öğretmen-Öğrenci İlişkileri ile
Rehberlik Örgütlenme Sistemi bölümlerinden oluşmaktadır.
Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somut-laştırılmasına ve tablolarla akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir.
Her ünitenin sonunda;
özet, çözümlü test, cevaplı test ve çıkmış sorulara yer verilmiştir.
Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanları ile öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz.
Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerile-riniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle [email protected] aracılığıyla paylaşınız.
Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.
Komisyon
1. BÖLÜMÇağdaş Eğitim Anlayışı,
Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik
Hizmetleri
EĞİTİM VE REHBERLİK ......................................... 4
Eğitimin Amacı ..................................................... 4
Eğitimin İşlevleri ................................................... 4
Toplumsallaştırma (Toplum için İnsan) ........... 4
Bireyselleştirme (Kendine Yeter, Özerk İnsan) .. 4
Eğitim Anlayışları ................................................. 5
Geleneksel Eğitim Anlayışı ............................. 5
Çağdaş Eğitim Anlayışı .................................. 5
Çağdaş Eğitim Sisteminin Ögeleri ............. 5
ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ ............................ 6
Sağlık Hizmetleri ............................................ 6
Sosyal Yardım Hizmetleri ............................... 6
Rehberlik Hizmetleri ....................................... 6
Sosyal Kültürel Hizmetler ............................... 7
Özel Eğitim ve Özel Yetiştirme Hizmetleri ...... 8
Kayıt Kabul Hizmetleri .................................... 8
Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Amaçları ..................... 8
REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA NEDİR? .......9
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmeti İle İlgili Kavramlar.................................................... 10
Rehberliğin Amaçları .......................................... 11
REHBERLİĞİN İLKELERİ ..................................... 12
Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Yanlış () ve Doğrular () ....................................................... 19
İNSANCIL (HÜMANİSTİK) YAKLAŞIM VE REHBERLİK .......................................................... 20
Kendini Gerçekleştirme Sürecindeki Bir Bireyin Sahip Olduğu Nitelikler ............... 23
REHBERLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ ................... 24
ABD’de Yaşanan Gelişmeler .............................. 24
Avrupa’da Yaşanan Gelişmeler .......................... 24
Ülkemizde Yaşanan Gelişmeler ......................... 25
İÇİNDEKİLER
REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETİNE KATKI SAĞLAYAN BİLİM DALLARI ..... 26
REHBERLİĞİN TEMELLERİ ................................. 27
Psikolojik Temeller.............................................. 27
Sosyolojik, Toplumsal Temeller .......................... 27
Felsefi Temeller .................................................. 28
REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA ARASINDAKİ FARKLAR ....................................... 29
REHBERLİK HİZMETLERİ İLE EĞİTİM-ÖĞRETİM HİZMETLERİ ARASINDAKİ FARKLAR .................... 30
REHBERLİK MODELLERİ .................................... 31
Mesleki Yardım Süreci Olarak Rehberlik (Parsons Modeli) ................................................ 31
Eğitimde Kaynaştırılmış Model........................... 31
Klinik Model (Özellik – Faktör Kuramı) ............... 31
Karar Vermeye Yardımcı Model ......................... 32
Gelişimsel Model ................................................ 32
Geleneksel Modeller ile Gelişimsel Modelin Karşılaştırılması .................................... 33
ÖZET ..................................................................... 35
ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................... 39
ÇÖZÜMLER .......................................................... 44
CEVAPLI TEST - 1 ................................................ 46
CEVAPLI TEST - 2 ................................................ 50
ÇIKMIŞ SORULAR ................................................ 56
ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ ...................... 63
vi
2. BÖLÜMÖzel Eğitim Hizmetleri
Özel Eğitim Nedir?................................................. 72
Özel Eğitimde Temel Kavramlar ............................ 72
Özel Eğitimin Amaçları .......................................... 73
Özel Eğitimin İlkeleri .............................................. 73
Özel Eğitime Kimler İhtiyaç Duyar? ....................... 73
Özürlülüğün Nedenleri ........................................... 74
ÖZEL EĞİTİMDE TANILAMA, YÖNELTME, YERLEŞTİRME VE İZLEME SÜRECİ ................... 74
Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama ....................... 74
Yönlendirme .......................................................... 75
Yerleştirme ............................................................. 75
İzleme .................................................................... 76
Özel Eğitim Hizmeti Veren Kurumlar ve Bu Kurumlarda Mevcut Uygulamalar ..................... 76
Normal Okullarda Sunulan Özel Eğitim Uygulamaları ......................................................... 76
Diğer Okullarda Sunulan Özel Eğitim Uygulamaları ......................................................... 76
ÖZEL EĞİTİM SINIFLANDIRMASINDA YER ALAN ÖZÜR VE FARKLILIK DURUMLARININ ÖZELLİKLERİ ........................... 77
1. ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER ... 77
Nedenleri ............................................................ 77
Özellikleri............................................................ 77
Öğretmenlere Öneriler ....................................... 78
2. İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER........ 79
İşitme Süreci ...................................................... 79
Nedenleri ............................................................ 79
Özellikleri............................................................ 79
Öğretmenlere Öneriler ....................................... 80
3. GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER ...... 81
Nedenleri ............................................................ 81
Özellikleri............................................................ 81
Görme Yetersizliği Olan Öğrenciler İçin Eğitim Ortamları ve Sınıf İçerisinde Alınabilecek Önlemler ........................................ 81
Görme Yetersizliği Olan Öğrencilerin Eğitimlerine Yapılabilecek Katkılar ..................... 82
Öğretmenlere Öneriler ....................................... 83
4. ORTOPEDİK YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER ...83
Özellikleri ........................................................ 83
Nedenleri ........................................................ 83
Öğretmenlere Öneriler .................................... 84
5. DİL VE KONUŞMA YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER .............................................. 84
Konuşma Engelinin Türleri ................................. 84
Konuşma Engelinin Nedenleri ............................ 85
GECİKMİŞ KONUŞMA ...................................... 85
Gecikmiş Konuşmanın Belirtileri ........................ 85
Gecikmiş Konuşmanın Nedenleri ...................... 86
KEKEMELİK ...................................................... 86
Öğretmene Öneriler ........................................... 87
6. ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN BİREYLER ........................................................ 87
Nedenleri ........................................................... 87
Özellikleri ........................................................... 87
Öğretmenlere Öneriler ....................................... 89
7. DUYGUSAL, DAVRANIŞSAL VE SOSYAL UYUM GÜÇLÜĞÜ OLAN BİREYLER ............... 90
Özellikleri ........................................................... 90
Nedenleri ........................................................... 90
Öğretmenlere Öneriler ....................................... 91
8. OTİZM VE OTİSTİK ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ .................................................... 91
Otistik Çocukların Özellikleri .............................. 92
Eğitimde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ...... 93
9. ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR .................... 95
Özellikleri............................................................ 95
Sınıflandırılması ................................................. 96
Öğretmenlere Öneriler ....................................... 96
10. DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) ..................................... 97
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite/ Aşırı Hareketlilik Bozukluğunun Tanı Ölçütleri: ............................. 97
KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ ..................................... 100
Kaynaştırma Eğitimi Kapsamında İlgililerin Görev ve Sorumlulukları................................... 101
Kaynaştırma Eğitiminin Faydaları .................... 102
Kaynaştırma Kararında Göz Önünde Bulundurulacak Ölçütler ................................... 103
vii
Kaynaştırma Eğitiminde Başarının Değerlendirilmesi ............................................. 104
Kaynaştırmanın Engelleri ................................. 104
Destek Eğitim Odası ........................................ 105
ÖZEL EĞİTİM SINIFLARI VE EVDE EĞİTİM HİZMETLERİ ............................... 106
Özel Eğitim Sınıfları ......................................... 106
Evde Eğitim Hizmetleri ..................................... 106
BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI HAZIRLAMA VE ÖĞRETİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ................................... 107
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hangi Öğrenciler İçin Hazırlanır? ..................... 107
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Kimler Tarafından Hazırlanır? .......................... 108
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Birimi ............................................... 108
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programının İçeriğinde Neler Yer Alır? ................................. 109
BEP’in İzlenmesi, Değerlendirilmesi ve Ailenin Bilgilendirilmesi..................................... 109
ÖZET ................................................................... 110
ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 112
ÇÖZÜMLER ........................................................ 116
CEVAPLI TEST ................................................... 119
ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 122
ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 123
3. BÖLÜMRehberlik Hizmet Alanları
REHBERLİK HİZMETLERİ ................................. 128
Rehberlik Hizmet Alanları................................. 128
1. Doğrudan Öğrenciye Sunulan Hizmetler...... 128
Oryantasyon Hizmeti (Yeni Duruma- Ortama Alıştırma) ............... 128
Bireyi Tanıma Hizmeti ................................. 130
Bilgiyi Toplama ve Yayma (Bilgilendirme) Hizmeti ............................... 131
Yöneltme ve Yerleştirme Hizmeti ................ 132
Psikolojik Danışma Hizmeti ........................ 133
İzleme Hizmeti ............................................ 136
Sevk (Yardım Almaya Yönlendirme - Refere) Hizmeti .......................................... 137
2. Dolaylı Olarak Öğrenciye Sunulan Hizmetler ...................................................... 138
Okul Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programlarının Hazırlanması ..................... 138
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programı Hazırlama Süreci.................... 139
Kapsamlı Rehberlik Programları ............ 140
Kapsamlı Rehberlik Programı Ögeleri ... 141
Müşavirlik (Konsültasyon-Danışmanlık) Hizmeti .........146
Çevre ve Veli ile İlişkiler ................................... 147
Araştırma ve Değerlendirme Hizmetleri ........... 148
ÖZET ................................................................... 149
ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 150
ÇÖZÜMLER ........................................................ 155
CEVAPLI TEST - 1 .............................................. 158
CEVAPLI TEST - 2 .............................................. 161
ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 164
ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 166
4. BÖLÜMRehberlik Türleri ve Mesleki
Danışma Kuramları
BİREY SAYISINA GÖRE REHBERLİK ............... 173
Bireysel Rehberlik ............................................ 173
Grupla Rehberlik .............................................. 173
Bireysel Psikolojik Danışma ............................. 174
Grupla Psikolojik Danışma ............................... 174
KURUMLARINA GÖRE REHBERLİK ................. 176
Eğitim Alanında Rehberlik ................................ 176
Sağlık Alanında Rehberlik ................................ 176
Sosyal Yardım Alanında Rehberlik ................... 176
Endüstri Alanında Rehberlik............................. 176
Güvenlik Alanında Rehberlik ............................ 176
TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK ....... 176
Önleyici, Koruyucu Rehberlik ........................... 177
Kriz Yönelimli Rehberlik ................................... 178
Çare Bulucu, İyileştirici Rehberlik..................... 178
viii
Uyum Sağlayıcı Rehberlik ................................ 179
Yöneltici Rehberlik ........................................... 179
Geliştirici Rehberlik .......................................... 180
Ayarlayıcı Rehberlik ......................................... 181
Tamamlayıcı Rehberlik ..................................... 181
ÖĞRETİM KADEMELERİNE GÖRE REHBERLİK ........................................................ 182
Okul Öncesi Dönemde Rehberlik ..................... 182
İlkokul Kademesinde Rehberlik ........................ 183
Ortaokul Kademesinde Rehberlik .................... 184
Ortaöğretim Kademesinde Rehberlik ............... 185
Yükseköğretim Kademesinde Rehberlik .......... 186
PROBLEM ALANLARINA GÖRE REHBERLİK ........................................................ 187
Eğitsel Rehberlik .............................................. 187
Kişisel – Sosyal Rehberlik ................................ 189
Mesleki Rehberlik ............................................. 190
MESLEKİ REHBERLİKTE TEMEL KAVRAMLAR ..... 192
MESLEKİ DANIŞMA KURAMLARI...................... 198
Ginzberg ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı .... 198
Super’in Benlik Kuramı..................................... 199
Holland’ın Mesleki Tipoloji Kuramı ................... 201
Roe’nun İhtiyaç Kuramı .................................... 202
Özellik – Faktör Kuramı.................................... 204
Psikanalitik Kuram............................................ 204
Sosyal Öğrenme Kuramı .................................. 204
Karar Kuramları ................................................ 204
Hoppock’un İhtiyaçlar Kuramı .......................... 205
Gottfredson’un Daraltma ve Uzlaşma Kuramı.............................................................. 205
Şans / Kaza / Kader Kuramları......................... 205
ÖZET ................................................................... 206
ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 211
ÇÖZÜMLER ........................................................ 214
CEVAPLI TEST - 1 .............................................. 216
CEVAPLI TEST - 2 .............................................. 219
ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 223
ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 229
5. BÖLÜMBireyi Tanıma Teknikleri
BİREYİ TANIMA .................................................. 236
Bireyi Tanımanın Amaçları ............................... 236
Bireyi Tanıma İlkeleri ........................................ 237
Bireyi Tanıma Sürecine Karışan Hatalar .......... 240
BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ ............................ 243
TEST TEKNİKLERİ ............................................. 244
Maksimum Performans Testleri ........................ 244
Davranış Testleri .............................................. 246
TEST DIŞI TEKNİKLER ...................................... 249
Gözleme Dayalı Teknikler ................................ 249
Gözlem Araçları .......................................... 251
Kendini Anlatma Teknikleri ............................... 254
Başkalarının Görüşlerine Dayalı Teknikler ....... 263
Etkileşime Dayalı Teknikler .............................. 270
Diğer Teknikler ................................................. 272
ÖZET ................................................................... 275
ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 276
ÇÖZÜMLER ........................................................ 280
CEVAPLI TEST - 1 .............................................. 282
CEVAPLI TEST - 2 .............................................. 286
ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 290
ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 294
ix
6. BÖLÜMPsikolojik Danışma Kuramları
PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARI ................ 300
Psikolojik Danışmada Kullanılan Yaklaşımlar ....................................................... 300
1. Güdümlü (Geleneksel) Psikolojik Danışma Yaklaşımı................................. 300
2. Güdümsüz (Demokratik) Psikolojik Danışma Yaklaşımı................................. 300
Psikolojik Danışmada Kullanılan Teknikler ........................................................... 301
Varoluşçu Kuram (Existansiyalizm) .................. 303
Hümanistik (İnsancıl) Kuram (Danışandan Hız Alan Yaklaşım) ..................... 304
Psikanalitik Kuram ........................................... 305
Davranışçı Kuram ........................................... 306
Akılcı - Duygusal Kuram................................... 307
Gestalt Terapisi ................................................ 308
Gerçeklik Terapisi (Kontrol Kuramı – Seçim Teorisi) ..................... 309
Fenomenolojik (Algısal – Görüngüsel) Kuram .............................................................. 310
Transaksiyonel Analiz ...................................... 310
Eklektik Yaklaşım ............................................. 312
ÖZET ................................................................... 313
ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 316
ÇÖZÜMLER ........................................................ 320
CEVAPLI TEST ................................................... 322
ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 326
ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 327
7. BÖLÜMOkullarda Karşılaşılabilecek
Bazı Sorunlar ve Öğretmen-Öğrenci İlişkileri
OKULLARDA KARŞILAŞILABİLECEK BAZI SORULAR .................................................. 332
1. Kaygı Bozuklukları ....................................... 332
2. Anne – Babanın Ayrılması ........................... 332
3. Ebeveyn Kaybı, Çocuk ve Ölüm .................. 333
4. Tik Bozukluğu ............................................... 334
5. Depresyon .................................................... 335
6. Hırsızlık ....................................................... 336
7. Saldırganlık, Şiddet, Zorbalık ....................... 336
REHBERLİK HİZMETLERİNDE ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİLERİ .................. 342
1. Öğretmen-Öğrenci İletişimi ......................... 342
2. İletişim Engelleri .......................................... 349
3. Olumlu ve Olumsuz Öğretmen Davranışları ................................................. 351
ÇATIŞMA ve ÇATIŞMA ÇÖZME YÖNTEMLERİ .................................................... 353
1. Çatışmaya Gösterilen Tepkiler ..................... 354
2. Bir Çatışma Çözme Yöntemi Olarak “Akran Arabuluculuğu” ................................. 356
3. Akran Eğitimi ............................................... 356
4. Akran Danışmanlığı...................................... 356
ÖZET .................................................................. 359
ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 360
ÇÖZÜMLER ........................................................ 364
CEVAPLI TEST-1 ................................................ 366
CEVAPLI TEST-2 ................................................ 369
ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 372
ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 379
x
8. BÖLÜMRehberlikte Örgütlenme
Sistemi
ÖRGÜTLENMEDE REHBERLİK MODELLERİ ... 388
Merkezîleşmemiş – Uzmanlaşmamış Rehberlik Modeli .............................................. 388
Merkezîleşmiş – Uzmanlaşmış Rehberlik Modeli .............................................. 389
ÜLKEMİZDE REHBERLİK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENMESİ ................................................ 390
1. Bakanlık Düzeyinde Örgütlenme Sistemi...................................... 390
2. İl ve İlçe Düzeyinde Örgütlenme Sistemi ..................................... 391
İl Millî Eğitim Müdür Yardımcısı veya Şube Müdürünün Görevleri ........................ 392
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri İl Danışma Komisyonu .............................. 392
3. Rehberlik ve Araştırma Merkezi (RAM) Düzeyinde Örgütlenme Sistemi.................... 393
Merkez Müdürünün (RAM Müdürü) Görevleri ..................................................... 393
Merkez Müdür Yardımcısı/Yardımcılarının Görevleri ..................................................... 394
Merkezin Bölümleri ve Görevleri ............... 394
Okul Müdürünün Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri ..................................................... 396
Müdür Yardımcılarının Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri ........................................... 396
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme Komisyonu ................................... 396
Komisyonun Üyeleri ................................... 397
Komisyonun Görevleri ................................ 397
Koordinatör Psikolojik Danışmanın Görevleri .................................................... 398
Psikolojik Danışmanın Görevleri ................ 398
Sınıf Rehber Öğretmeninin Görevleri ........ 399
Diğer Öğretmenlerin (Branş) Görevleri ...... 400
Psikolojik Danışmanların Özlük Haklarına İlişkin Çeşitli Hükümler ............................... 400
ÖZET ................................................................... 401
ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 403
ÇÖZÜMLER ........................................................ 407
CEVAPLI TEST ................................................... 409
ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 413
ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 415
KAYNAKÇA ......................................................... 417
ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞI, ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK HİZMETLERİ
¾ ➢ ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ
¾ ➢ REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA NEDİR?
¾ REHBERLİĞİN İLKELERİ
¾ İNSANCIL YAKLAŞIM VE REHBERLİK
¾ ➢ REHBERLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ
İyi bitirmek, iyi başlamaktan daha üstündür.OVIDIUS
Yıllara Göre Çıkmış
Soru Analizleri
2012
2011
2010
2010-2
2009
2008
2007
2006
20054
9
5
6
3
6
5
11
6
2
2
2013
20142015
1201622017
3
KAVRAM HARİTASI
Eğitimin Amacı
Sağlık Hizmetleri
Psikolojik Temelleri
ABD’de Yaşanan
Gelişmeler
Mesleki Yardım Süreci Olarak
Rehberlik (Parsons Modeli)
Sosyolojik, Toplumsal
Temelleri
Avrupa’da Yaşanan
Gelişmeler
Eğitimle Kaynaştırılm
ış
Model
Felsefi Temelleri
Ülkemizde Yaşanan
Gelişmeler
Klinik Model (Özellik-
Faktör Kuramı)
Karar Vermeye
Yardımcı Model
Gelişimsel Model
Eğitim İşlevleri
Sosyal Yardım
Hizmetleri
Rehberlik Hizmetleri
Sosyal-Kültürel
HizmetlerÖzel Eğitim
ve Özel
Yetiştirme Hizmetleri
Kayıt-Kabul
Hizmetleri
Toplumsallaştırma
Geleneksel Eğitim
AnlayışıÇağdaş Eğitim
Anlayışı
Çağdaş Eğitim
Sisteminin Ögeleri
Bireyselleştirme
Eğitim Anlayışı
Eğitim ve Rehberlik
Öğrenci Kişilik Hizmetleri
Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Amaçları
Rehberlik ve Psikolojik Danışma
Rehberliğin Amaçları
Rehberliğin İlkeleri
Rehberlik Hizmetleri ile İlgili Yanlış Anlayışlar
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Arasındaki
Farklar
Rehberlik ve Öğretim Arasındaki Farklar
İnsancıl Yaklaşım ve Rehberlik
Rehberliğin Temelleri
Rehberliğin Tarihsel Gelişimi
Rehberlik Modelleri
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetine Katkı
Sağlayan Bilim Dalları
Kendini Gerçekleştirme Sürecindeki Bir Bireyin Sahip Olduğu Nitelikler
Bölüm Öncesi
1. Bölüm, rehberlik ve psikolojik danışma hiz-
metlerinin temelini, ortaya çıkış sürecini, içeri-
ğini ve bu hizmetin yerine getirilmesi esnasın-
da dikkate alınması gereken ilkeleri içerisinde
barındırmaktadır. Bu bölümün iyi anlaşılması,
genel olarak rehberlik alanı ile ilgili soruların
doğru cevaplandırılmasını kolaylaştıracaktır.
Çünkü son yıllarda çıkan sorular incelendiğinde,
rehberlik alanında sorulan soruları doğru yanıt-
layabilmek için birtakım kavramları bilmek yet-
memekte, rehberlik anlayışını kavramak ve bu
anlayışa göre yorum yapmak önemli olmaktadır.
Özellikle bu bölüm içerisinde yer alan rehberlik
ilkeleri, rehberlik hizmetinin ne olduğuna ilişkin
bilgiler ve rehberlik hizmetine ilişkin yanlış an-
layışlar ayrı bir önem kazanmaktadır. Sınava
hazırlanan adayların bu bilgileri dikkate alarak
hazırlanmaları işlerini büyük ölçüde kolaylaştı-
racaktır.
İNSAN OLMAK
Almanya’da bir lise müdürü, her eğitim-öğretim yılı başında öğretmenlerine şu
mektubu gönderirmiş.
“Bir toplama kampından sağ kurtulanlardan biriyim. Gözlerim hiçbir insanın gör-
memesi gereken şeyleri gördü. İyi eğitilmiş ve yetiştirilmiş mühendislerin inşa
ettiği gaz odaları, iyi yetiştirilmiş doktorların zehirlediği çocuklar, işini iyi bilen
hemşirelerin vurduğu iğnelerle ölen bebekler, lise ve üniversite mezunlarının
vurup yaktığı insanlar…
Eğitimden bu nedenle kuşku duyuyorum. Sizlerden isteğim şudur:
Öğrencilerinizin insan olması için çaba harcayın!
Çabalarınız bilgili canavarlar ve becerikli psikopatlar üretmesin. Okuma yazma,
matematik, çocuklarınızın daha fazla insan olmasına yardımcı olursa ancak o
zaman önem taşır.”
YAŞAMDAN
ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞI, ÖĞRENCİ
KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK HİZMETLERİ
1. BÖLÜM
4
EĞİTİM ve REHBERLİK
Okullarda gerçekleştirilen eğitim – öğretim faaliyet-leri hem öğrencilerin bilişsel becerilerinin artmasına katkı sağlayacak uygulamaları içermekte hem de eği-tim – öğretim faaliyetleri ile kazandırılamayan çeşitli becerilerin kazandırılmasında ve bireylerin yaşam içerisinde karşılaştıkları sorunların çözümünde çeşitli uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaç, reh-berlik hizmetlerini gerekli kılmakta ve rehberlik hizme-ti bu özelliği itibariyle eğitim – öğretimin ayrılmaz ve tamamlayıcı bir unsuru haline gelmektedir.
Eğitimin Amacı
Eğitim; bireyi bilişsel, bedensel, sosyal ve duygusal yönden kendisi ve toplum için en uygun biçimde ge-liştirmeyi amaçlar. Bireyi kendisi için yetiştirme, bireyi bir meslek sahibi yapma, bireyin topluma uyumunu sağlama, bireye kendini geliştirme olanakları sunma anlamına gelmektedir. Bireyi toplum için yetiştirme ise toplumun düzenini ve sürekliliğini sağlamak, kültürel mirasın aktarımını sağlamak, ekonomik yapı için nite-likli insan yetiştirmek anlamına gelmektedir.
Eğitim, bireyi hem kendisi hem de toplum için yetiş-tirmeyi amaçlar.
Not
Eğitimin İşlevleri
Eğitimin iki temel işlevi vardır. Bunlar: Bireyselleştirme (kendine yeter insan) ve toplumsallaştırma (toplum için insan) olarak ifade edilebilir.
1. Toplumsallaştırma (Toplum için İnsan)
Toplumsallaştırmanın amacı:
9 Bulunduğu toplumun kültürünü, değerlerini bilen ve benimseyen,
9 Toplumun sorumlu bir üyesi olarak sorumlulukları-nı bilen ve yerine getiren,
9 İçinde bulunduğu toplumu değerli bulan ve onu ileriye götürmek için elinden geleni yapan,
9 Diğer bireylerle iyi iletişim kurabilen,
9 Toplumdaki diğer insanların ve kendisinin ihtiyaç-ları için çalışan ve üreten, yapıcı bireyler yetiştir-mektir.
Bireyin toplumsallaşmasına, sosyalleşmesine katkıda bulunan birincil kaynaklar:
9 Bireyin ailesi,
9 Akrabaları,
9 Komşuları,
9 Arkadaşları,
9 Öğretmenleri ve çevresindeki diğer kişiler olarak ifade edilebilir.
Bireyin toplumsallaşmasına, sosyalleşmesine katkıda bulunan ikincil kaynaklar:
9 Kitaplar,
9 Gazeteler,
9 Dergiler,
9 Basılı materyaller,
9 Televizyon,
9 Radyo,
9 Bilgisayar ve internet gibi iletişim araçlarıdır.
KPSS’de Çıkmış SoruAşağıdakilerden hangisi, çocukların sosyalleşme-sine katkıda bulunan birincil kaynaklar arasında yer almaz? A) Okul B) Arkadaşlar C) Aile D) Öğretmenler E) Kitaplar
Cevaba Ulaştıran Anahtar Kelimeler: Sosyalleşme, birincil kaynaklar, kitap
Çözüm: Çocuğun sosyalleşmesine katkıda bulunan birincil kaynaklar: Bireyin ailesi, akrabaları, komşuları, arkadaşları, öğretmenleri ve çevresindeki diğer kişilerdir. Çocuğun sos-yalleşmesine katkıda bulunan ikincil kaynaklar ise: Kitaplar, gazeteler, dergiler, basılı materyaller, televizyon, radyo, bil-gisayar ve internet gibi iletişim araçlarıdır. Bu bilgiler doğ-rultusunda soru incelendiğinde, kitaplar ikincil kaynaklar içerisinde değerlendirilir. Cevap E
2. Bireyselleştirme (Kendine Yeter, Özerk İnsan)
Bireyselleştirmenin amacı:
9 Kendi potansiyelinin farkında olan,
9 Kendi ayakları üzerinde durabilen,
9 Karşılaştığı problemleri çözebilen,
9 Kendi kararlarını verebilen,
9 Başkalarına bağımlı olmayan bireyler yetiştirmek-tir.
5
Eğitim; bireyin, içinde bulunduğu topluma etkin uyu-munu kolaylaştırırken bireyin kendisine yeter hale gelmesine de yardımcı olur.
Not
Eğitim Anlayışları
Bilim ve teknolojinin hızlı gelişimi, toplumsal yapıda meydana gelen değişiklikler eğitim bilimleri alanına da yansımış ve eğitim bilimleri alanında çeşitli deği-şimleri beraberinde getirmiştir. Bu değişimin en ba-şında geleneksel eğitim anlayışından, çağdaş eğitim anlayışına geçişi ifade etmek mümkündür.
Geleneksel Eğitim Anlayışı 9 Öğretmen ve programı ön plana çıkartmakta,
öğrenciyi pasif kılmaktadır.
9 Bu anlayış, yapısı gereği öğretimi vurgulamış ve öğrenciyi kendisine bilgi yüklenilmesi gereken bir varlık olarak görmüştür.
9 Bireylerin daha çok zihinsel ve entelektüel geli-şimine vurgu yapan bu yaklaşım, bireylerin kendi-lerine özgü durumlarını da göz ardı etmekte, her-kes için aynı, standart bir yaklaşımı içermektedir.
Çağdaş Eğitim Anlayışı 9 Öğrenciyi merkeze alan bir yaklaşımı içermekte,
öğrenciyi bireysel farklılıkları olan değerli bir varlık olarak görmektedir.
9 Bu anlayış içerisinde öğretmen; öğrenciye rehber-lik eden, öğrenciye zengin eğitim ortamları ha-zırlayan, öğrencilerle bire bir ilgilenen bir görevi üstlenmiştir.
9 Bu anlayış içerisinde öğrenciler sadece zihinsel ve entelektüel açıdan geliştirilmeye çalışılmamakta, bir bütün olarak (zihinsel, bedensel, ruhsal, sosyal) tanınmaya ve geliştirilmeye çalışılmaktadır; çünkü bu şekilde hareket edildiğinde bireylerin kendilerini gerçekleştireceğine ve toplumu geliştireceğine ina-nılmaktadır.
Geleneksel eğitim anlayışı “öğretim” ve “yönetim” olmak üzere iki ögeden oluşmaktadır, fakat çağdaş eğitim anlayışı bu iki ögeye ek olarak üçüncü bir ögeyi içermektedir. Bu öge, öğrenci kişilik hizmetleridir.
Çağdaş eğitim anlayışı ile geleneksel eğitim an-layışı arasındaki en önemli farklılık, öğrenci kişilik hizmetleridir.
Not
Çağdaş eğitim sisteminin ilkelerini benimse-yen bir öğretmenin, sınıflarda öğretim etkin-liklerini yürütürken aşağıdakilerden hangisini yapması uygun olmaz?A) Öğretim etkinliklerini yürütürken öğrencileri
olabildiğince aktif kılmaya çalışması
B) Yalnızca söz almak isteyen öğrencileri değil, tüm öğrencileri konuşturmaya çalışması
C) Öğrencilerine belirlediği hedefi göstermesi ve her öğrencisinden bu hedefe varmasını istemesi
D) Öğrencilerine tarafsız bir şekilde yaklaşarak öğrenciler arasında ayrım yapmaması
E) Öğrencilerin aileleri ile sürekli bir araya gele-rek aileleri yapılan çalışmalar hakkında bilgi-lendirmesi
Çözüm: Çağdaş eğitim anlayışı öğrenciyi mer-keze alan bir anlayışı içerdiği ve demokratik bir yaklaşımı savunduğu için, bu anlayışı benimse-yen bir öğretmenin süreç içerisinde öğrencilerini aktif kılmaya çalışması ve her öğrencisinin ken-disini ifade etmesini sağlaması beklenir. Ayrıca öğrencilerine tarafsız bir şekilde yaklaşmak ve öğrencilerin aileleri ile bir araya gelerek iş birliği yapmak da çağdaş eğitim sistemini benimseyen bir öğretmenin sergileyebileceği davranışlar-dır; ancak öğrencilerine kendisinin belirlediği bir hedefi göstermek ve bireysel farklılıkları dı-şarıda bırakarak herkesin bu hedefe varmasını istemek, çağdaş eğitim anlayışına değil, gele-neksel eğitim anlayışına uygun bir durumdur. Cevap C
HOCA SORUSU
Çağdaş Eğitim Sisteminin Ögeleri
ÖĞRETİMÖğrencilere belirli bir alanda bilgi, beceri ve tutum kazandırmayı amaçlayan, planlı ve programlı faaliyetlerin bütünüdür.
ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİÖğrencilerin gelişimini her yönü ile destekle-yen, öğrencilerin çeşitli ihtiyaçlarını karşıla-maya ve karşılaştıkları sorunların çözümüne yardımcı, öğretim etkinlikleri dışında yer alan hizmetler grubudur.
YÖNETİMÖğretim hizmetlerinin ve öğrenci kişilik hizmetlerinin etkili bir şekilde yürütülmesinden sorumlu yönetimsel hizmetlerin bütünüdür.
ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİ