Eindevaluatie Youth in Action 2007-2013 · 2013 voorzag de EU een totaalbedrag van 885 miljoen euro...
Transcript of Eindevaluatie Youth in Action 2007-2013 · 2013 voorzag de EU een totaalbedrag van 885 miljoen euro...
31/08/2015
Eindevaluatie Youth in Action 2007-2013 in opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media - Afdeling Jeugd
Stevens Frank
Stevens Frank
1
Eindevaluatie Youth in Action 2007-
2013
in opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media - Afdeling Jeugd
Inhoud
Inhoud .................................................................................................................................................................. 1
Lijst met tabellen ................................................................................................................................................. 4
Lijst met figuren .................................................................................................................................................. 4
1. Inleiding ................................................................................................................................................... 6
1.1 Youth in Action en het nationaal agentschap ........................................................................................... 6
1.2 De eindevaluatie van Youth in Action ...................................................................................................... 8
2. Statistieken over input en output ......................................................................................................... 12
2.1 Projecten en deelnemers ......................................................................................................................... 12
2.1.1 Aangevraagde en toegekende projecten ........................................................................................... 12
2.1.2 Projectuitvoerders ............................................................................................................................. 15
2.1.3 Participatie van vrouwen en jongeren uit kansengroepen .............................................................. 17
2.1.4 Gemiddeld aantal deelnemers per project ....................................................................................... 19
2.1.5 Projecten met partnerlanden ........................................................................................................... 20
2.2 Financiële middelen............................................................................................................................... 20
2.3 Andere middelen en output .................................................................................................................... 24
2.3.1 Personeelsbezetting........................................................................................................................... 24
2.2.2 Websites, publicaties en vormingen van JINT vzw ........................................................................ 24
2.2.3 Eurodesk en Salto Inclusion producten .......................................................................................... 26
Stevens Frank
2
3 De betekenis van Youth in Action voor de verschillende stakeholders .................................................. 29
3.1 Rol van een YiA-project voor een organisatie en de omgeving van een organisatie ........................... 29
3.1.1 Youth in Action als een subsidiekanaal ............................................................................................ 29
3.1.2 Youth in Action als motor van vernieuwing ................................................................................... 30
3.1.3 Netwerkvorming ............................................................................................................................... 30
3.1.4 Aanspreken van nieuwe (groepen) jongeren ................................................................................... 32
3.1.5 Het bevorderen van niet-formeel leren en informeel leren ............................................................ 33
3.2. Rol van een Youth in Action-project voor projectbegeleiders ............................................................. 35
3.2.1 Competentie-ontwikkeling ............................................................................................................... 36
3.2.2 Zelfontwikkeling ...............................................................................................................................38
3.2.3 Europese identiteitsvorming ............................................................................................................ 39
3.2.4 Actief burgerschap ........................................................................................................................... 40
3.3 Rol van een Youth in Action-project voor deelnemers ......................................................................... 41
3.3.1 Vaardigheidsontwikkeling ................................................................................................................ 41
3.3.2 Zelfontwikkeling ............................................................................................................................... 47
3.3.3 Europese identiteitsvorming ............................................................................................................ 49
3.3.4 Sociale netwerkvorming ................................................................................................................... 51
3.3.5 Actief burgerschap ............................................................................................................................ 52
3.3.6 Tevredenheid met Youth in Action projecten ................................................................................. 54
3.4 Rol van een Youth in Action-project voor jongeren uit kansengroepen .............................................. 57
3.4.1 Vaardigheidsontwikkeling ................................................................................................................ 58
3.4.2 Zelfontwikkeling ............................................................................................................................... 63
3.4.3 Europese identiteitsontwikkeling .................................................................................................... 66
3.4.4 Sociale netwerkvorming ................................................................................................................... 67
3.4.5 Actief Burgerschap ........................................................................................................................... 68
4 Hoe effectief is Youth in Action? ............................................................................................................... 72
4.1 Hoe effectief is Youth in Action voor de betrokkenen? ......................................................................... 73
4.1.1 Het promoten van actief burgerschap .............................................................................................. 73
4.1.2 Het bevorderen van een Europese identiteit ................................................................................... 74
4.1.3 Het stimuleren van tolerantie en solidariteit .................................................................................. 74
4.1.4 Het vergroten van wederzijdse verstandhouding tussen jongeren uit verschillende landen ....... 75
4.1.5 Het bevorderen van tewerkstellingskansen via competentie-ontwikkeling .................................. 75
Stevens Frank
3
4.2 Hoe effectief is Youth in Action voor organisaties? .............................................................................. 79
4.2.1 Het verhogen van de kwaliteit van organisaties van de Europese jeugdsector ............................ 80
4.2.2 Het bevorderen van Europese samenwerking in de jeugdsector ................................................... 81
4.2.3 Dienstverlening van Jint als nationaal agentschap en administratieve aspecten van het
programma .................................................................................................................................................82
5 Inschatting van de duurzaamheid ................................................................................................................. 93
5.1 Het bevorderen van het zelfstandig functioneren na een project ......................................................... 93
5.2 Het borgen en verspreiden van ervaringen ........................................................................................... 93
6 Internationalisering van het jeugdwerk in Vlaanderen ........................................................................... 95
7 Aanbevelingen naar het verbeteren van de implementatie van Youth in Action onder Erasmus+ en
aanbevelingen voor het internationaliseren van het Vlaams jeugdwerk ........................................................ 97
7.1 Aanbevelingen voor projectbegeleiders en projectontwerpers ............................................................. 97
7.2 Aanbevelingen voor JINT vzw ................................................................................................................ 99
7.3 Aanbevelingen voor het Vlaams niveau ............................................................................................... 101
7.4 Aanbevelingen voor het Europees niveau ............................................................................................ 103
8 Samenvatting ................................................................................................................................................ 105
9 Executive summary ...................................................................................................................................... 107
10 Literatuur .................................................................................................................................................... 109
Stevens Frank
4
Lijst met tabellen
Tabel 1: Aangevraagde en toegekende projecten in Vlaanderen ..................................................................... 13
Tabel 2: Aangevraagde en toegekende projecten in Vlaanderen per subactie ............................................... 13
Tabel 3: Aantal deelnemers aan de projecten (waaronder vrouwen en jongeren uit kansengroepen) ........ 17
Tabel 4: Gemiddeld aantal deelnemers aan de projecten ............................................................................... 19
Tabel 5: Aantal projecten met en aantal deelnemers uit partnerlanden ....................................................... 20
Tabel 6: Gespendeerde bedragen per subactie Vlaanderen 2007-2013 ........................................................ 20
Tabel 7: Gemiddeld bedrag in euro per project per subactie Europa en Vlaanderen, 2007-2013................ 22
Tabel 8: Gemiddeld bedrag in euro per deelnemer per subactie Europa en Vlaanderen, 2007-2013 ......... 23
Tabel 9: Personeel JINT vzw (full-time equivalenten), 2007-2013 ................................................................ 24
Tabel 10: Top 5 van de meest ontwikkelde competenties door projectbegeleiders volgens subactie .......... 37
Tabel 11: Top 5 van de meest ontwikkelde competenties door projectdeelnemers volgens subactie .......... 43
Lijst met figuren
Figuur 1: Goedgekeurde projecten volgens subactie, percentages ................................................................. 15 Figuur 2: Gerealiseerde projecten volgens sector, absolute aantallen (JINT vzw, 2014b) ........................... 15 Figuur 3: Gerealiseerde projecten volgens sector, percentages (JINT vzw, 2014b) ...................................... 16 Figuur 4: Gerealiseerde projecten door de jeugdwerksector, absolute aantallen (JINT vzw, 2014b) .......... 16 Figuur 5: Aandeel van de subacties binnen de financiering van Youth in Action Vlaanderen 2007-2013 .. 21 Figuur 6: Impact van deelname aan een YiA-project op de organisatie volgens deelnemers (101) en
projectbegeleiders (179) uit de Ray-standaard surveys (2011, 2013, 2014) ................................................... 31 Figuur 7: Impact van deelname aan een YiA-project op de kennis en toepassing van niet-formeel leren, het
internationaal netwerk en kennis over het jeugdbeleid bij deelnemers actief in het jeugdwerk (106) uit de
Ray-standaard surveys (2011, 2013, 2014) ...................................................................................................... 34 Figuur 8: Impact van deelname aan een YiA-project op de ruimere gemeenschap volgens
projectbegeleiders (151) uit de Ray-standaard surveys (2011, 2013, 2014) ................................................... 35 Figuur 9: Competentie-ontwikkeling gerapporteerd door projectbegeleiders (2011, 2013, 2014), N = 179 36 Figuur 10: Zelfontwikkeling gerapporteerd door projectbegeleiders (2011, 2013, 2014), N = 179 .............. 39 Figuur 11: Europese identiteitsontwikkeling gerapporteerd door projectbegeleiders (2011, 2013, 2014), N
= 179 .................................................................................................................................................................. 40 Figuur 12: Zelf gerapporteerde vaardigheidsontwikkeling volgens deelnemers (2011, 2012, 2013, 2014), N
= 610 ................................................................................................................................................................... 42 Figuur 13: Zelfontwikkeling gerapporteerd door deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 409 ......................... 47 Figuur 14: Blijvende impact op zelfontwikkeling na het project, percentage instemming (2011, 2013,
2014), N = 436 .................................................................................................................................................. 48 Figuur 15: Europese identiteitsvorming, percentage instemming (2011, 2013, 2014), N = 416 ................... 50 Figuur 16: Sociale netwerkvorming bij deelnemers, percentage instemming (2011, 2013, 2014), N = 416 52 Figuur 17: Gerapporteerde evolutie in burgerschapswaarden door deelnemers: door het project zijn
volgende waarden … (2011, 2013, 2014), N = 404........................................................................................... 52 Figuur 18: Politieke attitudes van deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 404 ................................................. 53 Figuur 19: Actief burgerschap van deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 404 ................................................ 54 Figuur 20: Tevredenheid van deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 435 ........................................................ 55 Figuur 21: Verschillen in vaardigheidsontwikkeling tussen jongeren uit kansengroepen en andere
jongeren (2011, 2012, 2013, 2014), N = 616 .................................................................................................... 60
Stevens Frank
5
Figuur 22: Verschillen in gerapporteerde zelfontwikkeling tussen jongeren uit kansengroepen en andere
deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 409 ......................................................................................................... 64 Figuur 23: Verschil in blijvende impact op zelfontwikkeling na het project tussen jongeren uit
kansengroepen en andere deelnemers, percentage instemming (2011, 2013, 2014), N = 436 ..................... 64 Figuur 24: Verschil in Europese identiteitsvorming tussen jongeren uit kansengroepen en andere
deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 416 .......................................................................................................... 66 Figuur 25: Verschil in sociale netwerkvorming tussen jongeren uit kansengroepen en andere deelnemers,
percentage instemming (2011, 2013, 2014), N = 416 ...................................................................................... 67 Figuur 26: Verschil in gerapporteerde evolutie in burgerschapswaarden tussen jongeren uit kanengroepen
en andere deelnemers, procent belangrijker geworden (2011, 2013, 2014), N = 404 ................................... 69 Figuur 27: Verschil in politieke attitudes tussen jongeren uit kansengroepen en andere deelnemers (2011,
2013, 2014), N = 404 ......................................................................................................................................... 69 Figuur 28: Verschillen in actief burgerschap tussen jongeren uit kansengroepen en andere deelnemers,
percentage groter geworden (2011, 2013, 2014), N = 404 .............................................................................. 70 Figuur 29: Verschillen in tevredenheid met Youth in Action-projecten tussen jongeren uit kansengroepen
en andere deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 436 ........................................................................................ 71 Figuur 30: Het gebruik van Youthpass in projecten (2011, 2013, 2014), N = 86 .......................................... 76 Figuur 31: Aanvraag, administratief beheer en rapportage uit de Ray-standaard surveys (2011, 2013, 2014)
– N=70 ...............................................................................................................................................................82 Figuur 32: Evaluatie van de voorbereiding door projectbegeleiders van de Ray-standaard surveys (2011,
2013, 2014) – N=151 ......................................................................................................................................... 86 Figuur 33: Evaluatie van de relatie tussen projectpartners van de Ray-standaard surveys (2011, 2013,
2014) – N=151 .................................................................................................................................................... 87
Stevens Frank
6
1. Inleiding
1.1 Youth in Action en het nationaal agentschap
Youth in Action is één van de belangrijkste instrumenten van de Europese Unie waarlangs het
internationaal jeugdwerk en het Europees jeugdbeleid vorm worden gegeven. Het programma liep van
2007 tot 2013 en wordt sinds 2014 voortgezet onder het Erasmus+-programma. Voor de periode 2007-
2013 voorzag de EU een totaalbedrag van 885 miljoen euro (Vanhee, Wemel, & Vermeiren, 2011).
Jaarlijks was er ongeveer 1,4 miljoen euro beschikbaar voor Vlaamse projecten (Van den Berghe &
Beernaert, 2010).Voorlopers van Youth in Action waren het Jeugd voor Europa programma dat liep van
1989 tot 1999 en dat in 1996 aangevuld werd met het European Voluntary System (EVS). Beiden werden
in 2000 omgevormd tot het programma Jeugd. Dit laatste programma was de directe voorloper van Youth
in Action en liep tot 2006 (Vanhee et al., 2011). Vanaf 2014 is het Youth in Action programma
geïntegreerd in het Erasmus+ programma dat alle Europese subsidieprogramma’s voor onderwijs en
opleiding, jeugd en sport integreert. Dit programma loopt tot 2020 (Epos-Vlaanderen, 2014).
Het programma bestaat veelal uit projecten die activiteiten in de vrije tijd voor jongeren organiseren
waarbij leren buiten de school en internationale mobiliteit centraal staan (Vanhee et al., 2011). Het is een
manier waarlangs Europese samenwerking en ontwikkelingen in het jeugdwerk bevorderd worden. Het
zet jongeren aan zich actief in te zetten en hun ondernemerschap, hun creativiteit en hun zin voor
initiatief verder aan te scherpen. De vijf algemene doelstellingen die opgenomen zijn in Besluit Nr
1719/2006/EC van het Europees Parlement van 15 november 2006 zijn (Van den Berghe & Beernaert,
2010; Vanhee et al., 2011):
- Bevorderen van het actief burgerschap van jongeren, met speciale aandacht voor hun Europees
burgerschap
- Bevorderen van solidariteit en tolerantie onder jongeren om zo de sociale samenhang in de EU
te promoten
- Aanmoedigen van de wederzijdse verstandhouding onder jongeren in verschillende landen
- Verhogen van de kwaliteit van ondersteunende organisaties en voorzieningen van het jeugdwerk
in Europa en het verder ontwikkelen van de capaciteiten van organisaties in het jeugdwerk en
jeugdwerkers
- Aanzetten tot samenwerken in het jeugdwerk in Europa
Deze algemene doelstellingen zijn opgesplitst in meer concrete doelstellingen die binnen het programma
dienen gerealiseerd te worden op projectniveau. Daarnaast zijn er permanente aandachtspunten in het
Europees beleid en nationale prioriteiten waarmee steeds rekening dient te worden gehouden. Om deze
doelstellingen te realiseren, is het programma verder opgesplitst in verschillende soorten acties:
groepsuitwisselingen, jongereninitiatieven, jongerenprojecten over democratie, Europees
vrijwilligerswerk, jeugdpartnerschappen met landen uit de nabije omgeving van de EU, allerlei vormings-
en netwerkprojecten en jeugdbeleidsmeetings (Desmedt, 2015; Van den Berghe & Beernaert, 2010;
Vanhee et al., 2011). In principe zijn de projecten bedoeld voor jongeren tussen 13 en 30 jaar oud, maar
voor projecten gericht op jeugdwerkers en voor de projectbegeleiders gelden deze leeftijdsvoorwaarden
niet. Voor sommige acties gelden andere leeftijdsgrenzen. Soms moet een minimum aantal deelnemers
Stevens Frank
7
deelnemen aan een project en soms worden er criteria voor de duur van het project bepaald (Desmedt,
2015; European Commission, 2013).
Bij groepsuitwisselingen werken twee of meerdere groepen uit verschillende landen gedurende een
bepaalde periode aan een gemeenschappelijk thema of onderwerp. De deelnemers zijn tussen 13 en 25
jaar oud (European Commission, 2013). Bedoeling van een groepsuitwisseling is dat door een
interculturele ervaring de betrokken jongeren elkaar en elkaars culturele achtergrond beter leren kennen.
Een belangrijke voorwaarde van een groepsuitwisseling is dat de jongeren in deze projecten actief
betrokken worden in het voorbereiden, het implementeren en het evalueren van het project (Vanhee et al.,
2011).
Jongereninitiatieven zijn kleinschalige, vernieuwende projecten, vaak opgestart vanuit een lokale
behoefte, ervaren door een groepje jongeren (zowel in formeel als in informeel verband). Het project
wordt opgezet en beheerd door de jongeren zelf en eindigt vaak in een eindproduct (Vanhee et al., 2011).
Voor de uitvoering van het project kunnen de betrokken jongeren beroep doen op jongeren uit andere
landen. Een project kan zowel lokaal als transnationaal zijn (European Commission, 2013). Waar in een
groepsuitwisseling jongeren uit verschillende landen samenkomen in één van de deelnemende landen en
daar aan een thema werken, kunnen de activiteiten in een transnationaal jongereninitiatief in
verschillende landen plaatsvinden. Het initiatief wordt opgezet en uitgevoerd door jongeren, maar
kinderen en volwassenen kunnen er aan deelnemen, zodat de leeftijdscriteria minder stringent zijn. Een
jongereninitiatief kan tussen een half jaar en 3 jaar duren.
Jongerenprojecten over democratie hebben als bedoeling jongeren actief te betrekken bij democratische
processen op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau. Als partner kan een andere organisatie
uit Vlaanderen of Europa betrokken worden (Vanhee et al., 2011). In het project worden ideeën,
methodieken en ervaringen met betrekking tot actieve participatie en democratie tussen de partners
uitgewisseld. De deelnemers aan het project zijn tussen 13 en 30 jaar oud. Een project kan een half jaar tot
drie jaar duren (European Commission, 2013).
Het Europees vrijwilligerswerk (EVS) laat jongeren toe een periode van minimum twee maanden tot
maximum een jaar als vrijwilliger mee te draaien in een non-profitorganisatie. Vlaamse jongeren kunnen
in het buitenland als vrijwilliger aan de slag en omgekeerd kunnen buitenlandse vrijwilligers in
Vlaanderen terecht (Vanhee et al., 2011). Een EVS is altijd transnationaal. Een vrijwilliger zoekt in
Vlaanderen een zendende organisatie die de vrijwilliger mee helpt voor te bereiden en zoekt een
partnerorganisatie in een ander land. De taken die de vrijwilliger opneemt, kunnen heel divers zijn en zijn
afhankelijk van de interesse van de vrijwilliger. Een EVS kan individueel zijn, maar ook in kleine groepjes.
Voor EVS-projecten bedraagt de minimumleeftijd 18 jaar, behalve voor jongeren uit kansengroepen. Zij
kunnen deelnemen vanaf 16 jaar in groep (European Commission, 2013).
Projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU: dit zijn samenwerkingsverbanden met landen uit
de directe omgeving van de EU. Het zijn uitwisselingsprojecten of vormingsprojecten (training en
netwerken) waaraan jongeren van twee of meerdere landen participeren (European Commission, 2013).
Minstens één van deze landen zijn partnerlanden uit het zuidelijk Middellands Zeegebied, niet-lidstaten
uit de Balkan en of landen van het “Oostelijk Partnerschap” (Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Wit-
Rusland, Moldavië, Oekraïne) of de Russische Federatie. Deelnemers zijn tussen 13 en 25 jaar oud.
Stevens Frank
8
Vorming en netwerkprojecten omvatten een heel gamma aan mogelijke activiteiten die gericht zijn op het
versterken van de vaardigheden van jeugdwerkers, de capaciteiten van jeugdorganisaties en innovaties in
het jeugdwerk (European Commission, 2013; Vanhee et al., 2011). Via de activiteiten in deze subactie van
het Youth in Action programma leren jeugdwerkers nieuwe methodieken, doen ze nieuwe inspiratie op en
wisselen ze ervaringen en goede voorbeelden uit. Deze activiteiten omvatten onder andere een kort
verblijf bij een partnerorganisatie en een tijdje een collega jeugdwerker volgen om goede praktijken en
ideeën op te doen, een bezoek aan een partnerorganisatie om een project te ontwikkelen, een bijeenkomst
om een project te evalueren, een studiebezoek, seminaries, vormingsactiviteiten, netwerkactiviteiten. Op
deze projecten staan er geen leeftijdscriteria. De duur verschilt naargelang het soort project.
Jeugdbeleidsmeetings ten slotte brengen jongeren en beleidsmakers samen. De deelnemers aan deze
projecten bepalen zelf een thema, dat past binnen het Europees beleid, waarover ze met elkaar in dialoog
gaan. Deze projecten kunnen de vorm aannemen van een conferentie, een bijeenkomst of een seminarie
op lokaal, regionaal, nationaal of transnationaal niveau (European Commission, 2013). Het stimuleert de
actieve participatie van jongeren en de directe interactie tussen jongeren en beleidsmakers. Het project
zelf kan 3 tot 18 maanden duren. De activiteiten binnen het project zijn echter korter.
De uitvoering van Youth in Action kent een gedecentraliseerde structuur (Vanhee et al., 2011). Dat wil
zeggen dat de Europese Commissie voor de uitvoering van het programma een beroep doet op nationale
organisaties in de betrokken landen, de zogenaamde nationale agentschappen. De reden hiervoor is dat de
Europese Commissie de mening is toegedaan dat deze nationale organisaties meer voeling hebben met de
lokale situatie van organisaties dan de Europese Commissie zelf. Aangezien het jeugdbeleid in België een
gemeenschapsbevoegdheid is, zijn er in België drie nationale agentschappen. Voor de Vlaamse
gemeenschap is dit JINT vzw. Een project kan dus in de eigen taal bij het eigen nationaal agentschap
ingediend worden. Naast de uitvoering van Youth in Action in Vlaanderen, speelt deze vzw echter ook een
belangrijke rol in het internationaliseren van het Vlaams jeugdwerk en treedt het op als een kennis- en
expertisecentrum voor de internationale mobiliteit van jongeren.
Naast de nationale agentschappen bestond er ook een internationaal agentschap. Dit internationaal
agentschap was vooral bevoegd voor de projecten met partnerlanden van de EU en voor projecten van
internationale NGO’s (Vanhee et al., 2011).
1.2 De eindevaluatie van Youth in Action
Deze eindevaluatie beperkt zich tot de werkzaamheden van JINT vzw en heeft dus geen betrekking op het
internationaal agentschap of de andere agentschappen in België. Het omvat alle subacties van het Youth
in Action programma zoals die uitgevoerd zijn door JINT vzw in de periode 2007 tot 2013. De
doelstellingen van de eindevaluatie zijn vastgelegd op de stuurgroepvergadering van 24 februari 2015 te
Brussel. Het rapport bestaat uit volgende onderdelen:
- Statistieken over input (personeel en financiële middelen) en output (aantal projecten,
aantal deelnemers, …)
- Beoordeling van de relevantie en effectiviteit met extra aandacht voor maatschappelijk
kwetsbare jongeren en de impact van het programma op de organisatie, hun werking en hun
beleid
- Beoordeling van de duurzaamheid
- Aanbevelingen naar het verbeteren van de implementatie van Youth in Action onder
Erasmus+
Stevens Frank
9
- Aanbevelingen in het kader van de bijdrage van Youth in Action aan het realiseren van de
internationalisering van het jeugdwerk in Vlaanderen
Voor deze eindevaluatie worden verschillende bronnen gebruikt:
- De tussentijdse evaluatie van het programma die in 2010 uitgevoerd is in opdracht van het
Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media - Afdeling Jeugd en op vraag van de Europese
Commissie ter voorbereiding van het nieuwe Erasmus+ programma (Van den Berghe &
Beernaert, 2010)
- De gegevens verzameld door het RAY-netwerk (http://www.researchyouth.net/). RAY staat
voor Research-based Analysis and monitoring of the Youth in Action Programme. Het
netwerk bestaat sinds 2008 en doet sinds 2009 onderzoek. Het is oorspronkelijk begonnen
met 11 leden, maar is intussen uitgegroeid tot een netwerk van 31 nationale agentschappen
en hun onderzoekspartners: België (Duitstalige gemeenschap), België (Franstalige
gemeenschap), België (Vlaamse gemeenschap), Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Estland,
Finland, Frankrijk, Hongarije, Ierland, Italië, Kroatië, Letland, Liechtenstein, Litouwen,
Luxemburg, Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië,
Slovakije, Slovenië, Spanje, de Tsjechische Republiek, Turkije, het Verenigd Koninkrijk en
Zweden. Een nationaal agentschap kan slechts aansluiten bij het netwerk indien het over
een onderzoekspartner beschikt. Vlaanderen is lid van het netwerk sinds 2011. Voor
Vlaanderen maakt JINT vzw en de Hogeschool West-Vlaanderen – Vakgroep sociaal werk
deel van dit netwerk uit. Het netwerk wordt gecoördineerd door het Oostenrijks nationaal
agentschap, Interkulturelles Zentrum en haar onderzoekspartner, het Institute of
Educational Studies van de universiteit van Innsbruck.
Het netwerk heeft tot doel Youth in Action te onderbouwen via wetenschappelijk onderzoek.
Het monitort hiervoor de impact van het programma op deelnemers, projectbegeleiders,
organisaties en de ruimere omgeving van deze organisaties. Het RAY netwerk doet hiertoe
zowel kwantitatief als kwalitatief onderzoek. Vlaanderen heeft tot nu toe enkel deelgenomen
aan het kwantitatief luik van het onderzoek. Voor dit kwantitatief onderzoek zendt het
Institute of Educational Studies van de Universiteit van Innsbruck twee keer per jaar (in
november en in mei) uitnodigingen uit om deel te nemen aan een online enquête. Voor de
Vlaamse steekproef worden deze uitnodigingen verzonden naar alle deelnemers en alle
projectbegeleiders van projecten die door JINT vzw gefinancierd zijn en die geëindigd zijn
tussen 9 maanden en 3 maanden vóór de maand van uitnodiging. In de maand november
worden dus deelnemers en projectbegeleiders van projecten die geëindigd zijn tussen 1
februari en 31 augustus aangeschreven, in mei deelnemers en projectbegeleiders van
projecten die geëindigd zijn tussen 1 september en 31 januari. Omdat de Vlaamse steekproef
is samengesteld uit alle deelnemers en projectbegeleiders van alle projecten die JINT vzw
heeft gefinancierd, zitten dus niet enkel Vlamingen in deze steekproef, maar ook de
buitenlandse deelnemers en projectbegeleiders waarmee Vlamingen uitwisselingen hebben
opgezet. Bovendien vult de Universiteit van Innsbruck deze steekproef aan met alle
Vlamingen die deelgenomen hebben aan een project die gefinancierd is door een andere
nationaal agentschap. De Vlaamse steekproef bestaat dus uit Vlamingen die deelgenomen
hebben aan een project gefinancierd door JINT vzw, deelnemers uit het buitenland aan een
project gefinancierd door JINT vzw en deelnemers en projectbegeleiders die in Vlaanderen
of het Brussels Hoofdstedelijk Gebied wonen en die deelgenomen hebben aan een project
gesubsidieerd door een ander nationaal agentschap.
Stevens Frank
10
De online bevraging bestaat uit twee meetinstrumenten: een vragenlijst voor deelnemers en
één voor projectbegeleiders. Deze twee meetinstrumenten worden iedere bevragingsgolf
aangeboden in de talen die vertegenwoordigd zijn in het RAY-netwerk, waaronder het
Nederlands1. In het begin van de online vragenlijst kunnen de respondenten een taal kiezen
waarin ze de vragenlijst wensen in te vullen. Het databestand dat de Universiteit van
Innsbruck oplevert, is in het Engels, behalve de antwoorden op de open vragen. Deze
antwoorden staan in de taal waarin de vragenlijst is ingevuld. Iedere bevragingsgolf worden
dezelfde vragenlijsten afgenomen. Dit zijn de standaard surveys van RAY. In deze vragenlijst
komen verschillende aspecten aan bod: competentievorming, persoonlijke ontwikkeling,
Europese identiteitsvorming, politieke en sociale attitudes, het gebruik van Youthpass, de
kennis over en ervaring met Structured Dialogue, achtergrondvariabelen, … In 2012 is
echter een speciale vragenlijst over leren binnen Youth in Action afgenomen. Behalve de
vraag over de competenties en enkele achtergrondvariabelen wijkt deze vragenlijst volledig
af van de standaard survey. Deze vragenlijst focust zich op de leersituaties die zich voordoen
binnen een Youth in Action project en welke competenties ontwikkelt worden in deze
leersituaties. Dit is de special survey van 2012.
Deze bevragingen resulteren in twee soorten rapporten: transnationale en nationale
rapporten. De transnationale rapporten (Fennes et al., 2011; Fennes et al., 2013) worden
opgemaakt door het Institute of Educational Studies van de Universiteit van Innsbruck.
Deze rapporten zijn gebaseerd op de transnationale dataset, wat de bundeling is van alle
nationale data. In totaal zijn er in de periode 2009-2013 gegevens verzameld over meer dan
13000 deelnemers en projectbegeleiders. De nationale onderzoekspartners zijn dan weer
verantwoordelijk voor de nationale rapporten. Voor deze nationale analyses zijn richtlijnen
afgesproken op het niveau van het RAY netwerk. Deze richtlijnen zijn niet bindend. Een
onderzoeker mag afwijken van deze richtlijnen (bijvoorbeeld door kleine aantallen van de
nationale steekproeven kunnen sommige analyses van het transnationaal rapport niet
gereproduceerd worden) of mag extra onderzoekdaden stellen. Voor Vlaanderen zijn de
nationale rapporten gebaseerd op de Vlaamse steekproeven. Vlaanderen heeft deelgenomen
aan de bevragingsgolven van november 2011, mei 2012, november 2012, mei 2013 en
november 2014 (zie Stevens, 2012, 2013, 2014, 2015). De respons op de vragenlijst
schommelt heel sterk van golf tot golf en varieert voor de projectbegeleiders tussen 20% en
50% en voor de deelnemers tussen 20% en 40%. Voor deze eindevaluatie zijn deze
verschillende Vlaamse steekproeven aan elkaar gekoppeld. Via de standaardsurveys zijn in
het totaal 436 deelnemers en 186 projectbegeleiders bereikt. Met de special survey erbij
bedraagt dit totaal 616 deelnemers en 273 projectbegeleiders.
- Gegevens uit publicaties en jaarverslagen van JINT vzw
- Drie focusgroepgesprekken met 12 jongeren uit kansengroepen en 5 van hun begeleiders
over hoe deze jongeren een Youth in Action project beleven. Deze gesprekken zijn
afgenomen in het kader van een bachelorproef sociaal werk (Desmedt, 2015). Er moet
hierbij wel rekening worden gehouden dat het hier telkens over jongeren gaat die hebben
deelgenomen aan een groepsuitwisseling. Eén jongere heeft ook deelgenomen aan een
kortstondige EVS. De jongeren hebben deelgenomen aan projecten van een jeugdhuis dat
1 In 2014 zijn dit 18 verschillende talen. Naarmate het RAY-netwerk zich uitbreidde, zijn er extra talen bijgekomen. Het Nederlands is sinds 2010, sinds de eerste deelname van Nederland, één van de aangeboden talen. Deze 18 talen zijn dus niet alle talen van de EU en ook niet alle talen die gesproken worden in alle landen waarmee uitwisselingen kunnen worden opgezet binnen Youth in Action. Respondenten die niet van thuis uit één van deze 18 talen spreken, kiezen er merendeels voor de Engelstalige vragenlijst in te vullen.
Stevens Frank
11
vooral werkt met jongeren met een migratieachtergrond, een organisatie die ambulante en
residentiële hulp aanbiedt aan jongeren in een verontrustende situatie en hun gezin en een
organisatie die werkt met jongeren met emotionele stoornissen en gedragsstoornissen.
- Een focusgroepgesprek met vijf verantwoordelijken voor de internationale werking van
organisaties over de impact van de projecten op deelnemers, projectbegeleiders, de
organisatie en de omgeving van de organisatie die plaats vond op 12 juni 2015 in Brussel
- Een open vragenlijst die afgenomen is bij een aantal directies of stafmedewerkers van de
grote (jeugd)bewegingen en federaties over de rol van Youth in Action in de
internationalisering van het Vlaams jeugdbeleid. In het totaal zijn de zeven grootste
landelijke bewegingen en federaties aangeschreven. Slechts drie federaties en bewegingen
hebben gereageerd op deze vragenlijst. De bevindingen van dit luik van het onderzoek
kunnen dan ook moeilijk veralgemeend worden en moeten met de nodige omzichtigheid
behandeld worden.
Op deze manier worden zowel kwantitatieve als kwalitatieve methodes gebruikt. De onderzoeken van het
RAY-netwerk bestaan hoofdzakelijk uit online bevragingen. De resultaten van deze bevragingen worden
dus aangevuld met gegevens uit focusgroepen met jeugdwerkers en jongeren, alsook met de resultaten
van de open bevraging van de vertegenwoordigers van de zeven bewegingen en federaties.
Wat je niet zal vinden in deze eindevaluatie is een analyse van in welke mate de doelstellingen van Youth
in Action bijdragen en afgesteld zijn op het Vlaams jeugdbeleid. Dit soort analyses laat de schrijver van dit
rapport graag over aan mensen die meer expertise hebben op dit vlak. Deze eindevaluatie is ook geen
doorlichting van JINT vzw in de zin dat het de dagelijkse praktijken bekijkt. Er is geen analyse van
dossierlast, flows, werkafspraken of concrete aanpakken binnen JINT vzw. Dit is het niet de opdracht van
dit onderzoek. Dit evaluatierapport is een algemene evaluatie van hoe de gebruikers – zowel deelnemers
als projectbegeleiders van Youth in Action-projecten – hun deelname en de samenwerking met JINT vzw
ervaren.
Stevens Frank
12
2. Statistieken over input en output
2.1 Projecten en deelnemers
De statistieken die in dit deel worden gebruikt, zijn ter beschikking gesteld door medewerkers van JINT
vzw. Ze zijn gebaseerd op gegevens van JINT vzw zelf en op gegevens van de Europese Commissie
(Youthlink data).
2.1.1 Aangevraagde en toegekende projecten
In het totaal zijn er in de periode 2007-2013 1213 projecten ingediend bij JINT. Hiervan zijn er 942
projecten goedgekeurd. Dat wil zeggen dat 78% van de ingediende projecten succesvol waren en een
subsidie kregen. Vergeleken met de andere nationale agentschappen is dit slaagpercentage aan de hoge
kant. Over alle nationale agentschappen heen ligt de slaagkans namelijk slechts op 51%.
In deze cijfers zijn TCP-activiteiten (Training and Cooperation Plan) meegerekend. Dit zijn projecten die
dienen voor de kwaliteitsverbetering van organisaties en die betoelaagd worden op basis van een
werkplan dat JINT vzw indient bij de Europese Commissie. Het is een onderdeel van de Europese
trainingsstrategie van het Youth in Action programma. Het is gericht op het verbeteren van de
kwaliteitsontwikkeling van ondersteuningssystemen voor jeugdactiviteiten en op het verbeteren van de
deskundigheid van maatschappelijke organisaties in de jeugdsector. Het is het belangrijkste element van
de integrale kwaliteitsaanpak van het programma. Het ondersteunt op het terrein van communicatie,
erkenning van activiteiten voor niet-formeel leren, samenwerking tussen alle actoren en toegepaste jeugd-
en educatieve onderzoeksactiviteiten. Zonder TCP ligt het aantal goedgekeurde projecten op 819
projecten.
De meest omvattende cijfers kunnen we echter in een folder van JINT vzw (2014) terugvinden. In deze
brochure worden TCP-activiteiten ingedeeld bij de verschillende subacties waarvoor ze ondersteunend
zijn. Volgens deze berekeningswijze zijn voor de periode 2007-2013 856 projecten via JINT vzw
gesubsidieerd.
Wat de slaagkans betreft, zijn er per jaar verschillen merkbaar. Het laagste aantal goedgekeurde projecten
en de laagste slaagkans is waar te nemen in 2008. 2013 kent dan weer de hoogste slaagkans en was ook in
absolute aantallen het meest succesvolle jaar, met 165 goedgekeurde projecten en een slaagkans van 82%.
In het algemeen kunnen we spreken van een opwaartse trend in zowel het aantal ingediende dossiers, het
aantal goedgekeurde dossiers als in de slaagkansen tussen de eerste drie jaren van het programma en de
latere jaren van het programma. In de eerste drie jaren werden er ongeveer 150 projecten ingediend, in de
latere jaren stijgt dit tot 170 tot 190 projecten per jaar. Het aantal goedgekeurde projecten schommelt
rond de 110-115 projecten in de eerste drie jaren en schommelt tussen 140 en 160 projecten per jaar in de
latere jaren. Hoewel de slaagkans iets wispelturiger is, kan toch ook een stijging van 70% in de eerdere
jaren naar 80% in de latere jaren waargenomen worden. Deze stijging heeft te maken met een toename in
het budget over de jaren heen (zie deel 2.2 financiële middelen), maar het wijst er ook op dat er over de
jaren een zekere opbouw in expertise ontstaan is in het ontwikkelen van projecten.
Stevens Frank
13
Tabel 1: Aangevraagde en toegekende projecten in Vlaanderen
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2007-2013
Aantal ingediende
projecten
161 148 162 185 190 171 196 1213
Aantal goedgekeurde
projecten
122 107 133 136 139 140 165 942
Slaagkans 76% 71% 79% 70% 70% 80% 82% 78%
Het grootste aantal projecten dat ingediend wordt, zijn jongerenuitwisselingen en EVS-
projecten2. Vervolgens volgen jongereninitiatieven en projecten met aangrenzende
partnerlanden van de EU. Jongerenprojecten over democratie en jeugdbeleidsmeetings worden
het minst ingediend. Over de jaren doen er zich enkele veranderingen voor. Het aantal
ingediende jongerenuitwisselingen daalt tussen 2007 en 2013. Verder zien we een opmerkelijke
stijging in het aantal ingediende jongereninitiatieven. Het aantal van dergelijke ingediende
projecten verdubbelt tussen 2007 en 2013. Hoewel jongerenprojecten over democratie en
jeugdbeleidsmeetings het minst ingediend worden, merken we ook voor deze projecten een
stijging in het aantal ingediende dossiers.
Het hoogste aantal toegekende projecten vinden we terug in het Europees vrijwilligerswerk. Een
vijftigtal van deze projecten krijgen jaarlijks een subsidie. Door het stijgend slaagpercentage van
jongerenuitwisselingen over de tijd blijft het aantal goedgekeurde groepsuitwisselingen eerder
stabiel over de tijd. Het schommelt rond een dertigtal toegekende projecten per jaar. Verder zien
we dat het aantal toegekende jongereninitiatieven verdubbelt tussen 2007 en 2013. Deze stijging
is het meest uitgesproken tussen 2012 en 2013. Het aantal toegekende projecten met
aangrenzende partnerlanden van de EU en het aantal toegekende vormingen en
netwerkactiviteiten zijn eerder stabiel. Jaarlijks worden er een zevental projecten met
aangrenzende partnerlanden van de EU en een tiental vormings- en netwerkactiviteiten
betoelaagd. De toename in het aantal ingediende jongerenprojecten over democratie en het
aantal ingediende jeugdbeleidsmeetings vertaalt zich ook in een groter aantal toegekende
dossiers.
Tabel 2: Aangevraagde en toegekende projecten in Vlaanderen per subactie
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2007-2013
1.1 Jongerenuitwisselingen
Ingediende projecten
41 44 29 36 39 36 33 258
Goedgekeurde projecten
25 26 20 26 26 30 28 181
Slaagkans 61% 59% 69% 72 67% 83% 83% 70%
1.2 Jongereninitiatieven Ingediende projecten
23 21 20 35 37 36 47 219
Goedgekeurde projecten
16 14 16 20 22 24 32 143
2 TCP’s zijn niet opgenomen in deze cijfers, wat de verschillen tussen tabel 1 en tabel 2 verklaart.
Stevens Frank
14
Slaagkans 70% 67% 80% 57% 59% 67% 68% 65%
1.3 jongerenprojecten over democratie
Ingediende projecten
1 3 3 6 7 6 8 34
Goedgekeurde projecten
1 2 2 3 4 4 5 21
Slaagkans 100% 67% 67% 50% 57% 67% 62% 62%
2. Europees vrijwilligerswerk
Ingediende projecten
53 46 58 57 57 50 57 378
Goedgekeurde projecten
48 43 54 51 53 47 54 350
Slaagkans 91% 93% 93% 90% 93% 94% 95% 93%
3.1 Projecten met aangrenzende
partnerlanden van de EU
Ingediende projecten
9 17 12 20 13 14 9 93
Goedgekeurde projecten
6 8 6 9 5 9 7 50
Slaagkans 67% 47% 50% 45% 38% 64% 78% 54%
4.3 Vorming en netwerken
Ingediende projecten
16 9 16 10 19 10 13 93
Goedgekeurde projecten
11 6 11 7 11 7 10 63
Slaagkans 69% 67% 69% 70% 58% 70% 77% 68%
5.1 Jeugdbeleidsmeetings
Ingediende projecten
0 1 1 3 1 2 4 12
Goedgekeurde projecten
0 1 1 2 1 2 4 11
Slaagkans 0% 100% 100% 67% 100% 100% 100% 92%
EVS-projecten en groepsuitwisselingen komen het meest voor in de goedgekeurde dossiers. Ze
zijn goed voor bijna twee derde van alle goedgekeurde projecten3. Jongerenuitwisselingen zijn
goed voor één op de acht goedgekeurde projecten. De andere subacties samen hebben een
aandeel van 18%.
Relatief gezien4 daalt het aandeel Europees vrijwilligerswerk (van 42% in 2007 naar 32% in
2013), het aandeel groepsuitwisselingen (van 14% in 2007 naar 17% in 2013) stabiliseert, terwijl
het aandeel jongereninitiatieven (van 12% in 2007 naar 20% in 2013) stijgt. Samen met de
toename in jongerenprojecten voor democratie en jeugdbeleidsmeetings, is er sprake van een
zekere diversificatie van de toegekende soorten projecten over de tijd.
3 Door de ietwat andere berekeningswijze komt JINT vzw (2014) tot andere maar vergelijkbare percentages. Het percentage groepsuitwisselingen is volgens hun berekening 24%, EVS 41%, jongerenprojecten over democratie 2%, projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU 7% en vorming- en netwerkprojecten 7%. 4 Niet opgenomen in de tabellen
Stevens Frank
15
Figuur 1: Goedgekeurde projecten volgens subactie, percentages
2.1.2 Projectuitvoerders
Ongeveer de helft van de projecten wordt gerealiseerd door jeugdwerkorganisaties, de andere helft door
andere soorten organisaties, wat aantoont dat Youth in Action een ruimer gamma aan organisaties bereikt
dan het traditionele jeugdwerk in Vlaanderen. Eén op zes projecten wordt gerealiseerd door NGO’s die
gerekend kunnen worden tot de nieuwe sociale bewegingen (zoals de vredesbeweging,
milieuverenigingen, globaliseringsbewegingen en organisaties actief rond Europa). Daarna volgen
welzijnsinstellingen en de kunst- en cultuursector. Zeven procent van de projecten wordt gerealiseerd
door informele groepen jongeren. Een klein aantal projecten wordt uitgevoerd door sportverenigingen,
verenigingen van etnisch-culturele minderheden en de media.
Figuur 2: Gerealiseerde projecten volgens sector, absolute aantallen (JINT vzw, 2014b)
22%
17%
3%
43%
6%
8% 1%
jongerenuitwisselingen
jongereninitiatieven
jongerenprojecten overdemocratie
Europees vrijwilligerswerk
Jongerenpartnerschappen
vorming en netwerken
jeugdbeleidsmeetings
417
132
80
77
62
3632
8
5
43
Jeugdwerkorganisaties
nieuwe maatschappelijke bewegingen
welzijnsinstellingen
kunst- en cultuursector
informele groepen jongeren
welzijnsverenigingen
onderwijs, opleidingscentra enstudentennetwerkenmedia
verenigingen van etnisch-cultureleminderhedensport
Stevens Frank
16
Figuur 3: Gerealiseerde projecten volgens sector, percentages (JINT vzw, 2014b)
Binnen de jeugdwerksector is het landelijk jeugdwerk het meest actief (zie figuur 4). Eén derde van de
projecten die gerealiseerd worden door het jeugdwerk zijn projecten uitgevoerd door landelijke
organisaties. Eén op vijf wordt gerealiseerd door uitwisselingsorganisaties, terwijl één op acht
gerealiseerd wordt door lokale en regionale verenigingen. Het lokaal niveau is tevens vertegenwoordigd
doordat één op acht van de projecten opgenomen wordt door gemeentelijke initiatieven, waaronder de
gemeentelijke jeugddiensten en jeugdraden.
Figuur 4: Gerealiseerde projecten door de jeugdwerksector, absolute aantallen (JINT vzw,
2014b)
49%
15%
9%
9%
7%
4%4%
1%1%
1%
0%Jeugdwerkorganisaties
nieuwe maatschappelijkebewegingen
welzijnsinstellingen
kunst- en cultuursector
informele groepen
welzijnsverenigingen
onderwijs, opleidingscentra enstudentennetwerken
media
verenigingen voor etnisch-cultureleminderheden
sport
andere
139
52
4134
66
85
Landelijk jeugdwerk
Gemeentelijkeinitiatieven
Jeugdhuizen enjeugdcentra
jeugdwelzijnswerk
Lokaal en regionaaljeugdwerk
Uitwisselingsorganisaties
Stevens Frank
17
2.1.3 Participatie van vrouwen en jongeren uit kansengroepen5
Tussen 2007 en 2013 waren er ongeveer 16000 deelnemers aan Youth in Action projecten die bij JINT
vzw werden ingediend en goedgekeurd.6. Jaarlijks namen 1600 tot 3300 deelnemers deel aan een
dergelijk project. Bijna de helft van deze deelnemers is vrouw en één op vijf behoort tot een kansengroep.
Iets meer dan 9000 deelnemers hiervan zijn Vlamingen (JINT vzw, 2014b). Daarnaast hebben Vlamingen
deelgenomen aan Youth in Action-projecten die betoelaagd zijn door andere nationale agentschappen. In
totaal waren er in de periode 2007-2013 1886 Youth in Action projecten waarbij een Vlaamse
partnerorganisatie betrokken was. Het totaal aantal deelnemers en projectbegeleiders dat tussen 2007 en
2013 deelgenomen heeft aan een YiA project waar een Vlaamse projectpartner betrokken was, bedraagt
49.640 jongeren. Hiervan zijn 15.792 Vlaming (JINT vzw, 2014b).
In een vorig deel hebben we gezien dat projecten die behoren tot jongerenuitwisselingen en het Europees
vrijwilligerswerk het grootste stuk van de koek krijgen. Deze twee soorten projecten hebben echter een
totaal ander aandeel in het door JINT gesubsidieerde aantal deelnemers. Jongerenuitwisselingen leveren
voor de hele periode het grootste aantal deelnemers af, EVS-projecten het minste. Dit heeft voornamelijk
te maken met het gegeven dat Europees vrijwilligerswerk vooral een langduriger, individuele uitwisseling
is, terwijl jongerenuitwisselingen veelal bestaan uit kortlopende uitwisselingen tussen twee of meer
groepen, wat natuurlijk resulteert in een groter aantal deelnemers. Het aandeel van
jongerenuitwisselingen in het totaal aantal deelnemers daalt wel over de tijd van ongeveer 50% in 2007
naar 31% in 20137. Het aandeel van EVS-deelnemers stijgt dan weer wel, maar bedraagt hoogstens 5% van
alle deelnemers (in 2013).
Tabel 3: Aantal deelnemers aan de projecten (waaronder vrouwen en jongeren uit
kansengroepen)
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2007-2013
1.1 Jongerenuitwisselingen
Totaal aantal deelnemers
711 799 606 873 815 1134 1113 6051
% vrouwen 53% 48% 52% 46% 50% 47% 46% 49%
% uit kansengroepen
33% 28% 27% 21% 35% 31% 40% 28%
1.2 Jongereninitiatieven Totaal aantal deelnemers
433 105 213 160 209 203 413 1744
% vrouwen 36% 31% 36% 44% 46% 52% 35% 40%
% uit kansengroepen
/ / / / / / / /
5 De programmagids van Youth in Action omschrijft jongeren uit kansengroepen als jongeren die ten aanzien van hun leeftijdsgenoten minder kansen in het leven hebben omdat ze geconfronteerd worden met één of meer situaties of obstakels. Deze obstakels kunnen van economische, geografische, sociale of culturele aard zijn, maar kunnen ook problemen met het onderwijssysteem, gezondheidsproblemen of het hebben van een functiebeperking zijn. Deze obstakels belemmeren deze jongeren in hun leren, hun mobiliteit en hun maatschappelijke participatie (European Commission, 2013). De cijfers over jongeren uit kansengroepen in dit deel hebben betrekking op deze definitie. In het vervolg van dit rapport zal een iets andere definitie van jongeren uit kansengroepen gebruikt worden. 6 Opnieuw zijn deelnemers aan TCP-projecten niet opgenomen in deze cijfers. 7 Percentages niet opgenomen in de tabel.
Stevens Frank
18
1.3 jongerenprojecten over democratie
Totaal aantal deelnemers
50 186 72 118 405 645 408 1884
% vrouwen 50% 47% 50% 46% 49% 50% 51% 49%
% uit kansengroepen
0% 8% 28% 88% 0% 1% 21% 12%
2. Europees vrijwilligerswerk
Totaal aantal deelnemers
49 59 59 75 132 97 163 632
% vrouwen 75% 73% 76% 72% 67% 69% 41% 63%
% uit kansengroepen
20% 19% 47% 36% 23% 29% 69% 42%
3.1 Projecten met aangrenzende
partnerlanden van de EU
Totaal aantal deelnemers
126 225 136 222 112 247 214 1282
% vrouwen 50% 53% 51% 55% 44% 47% 50% 48%
% uit kansengroepen
17% 46% 49% 30% 21% 11% 21% 19%
4.3 Vorming en netwerken
Totaal aantal deelnemers
229 101 178 160 297 227 267 1469
% vrouwen 37% 48% 54% 51% 37% 38% 42% 37%
% uit kansengroepen
/ / / / / / / /
5.1 Jeugdbeleidsmeetings Totaal aantal deelnemers
0 50 400 686 530 550 705 2921
% vrouwen / 48% 50% 50% 50% 50% 50% 50%
% uit kansengroepen
/ 0% 13% 0% 0% 91% 14% 22%
Totaal Aantal deelnemers
1598 15035 1664 2300 2500 3103 3283 15983
% vrouwen 46% 46% 51% 49% 49% 49% 46% 47% % uit kansengroepen
17% 20% 18% 17% 14% 29% 24% 21%
Over de tijd zien we in het algemeen een stijging van het aantal deelnemers, vooral tussen 2009 en
2010 en 2011 en 2012 is de stijging aanzienlijk. Deze stijging doet zich voor bij alle subacties – zelfs
voor het Europees vrijwilligerswerk-, met uitzondering van de jongereninitiatieven en de vormings-
en netwerkprojecten waarvan het aantal deelnemers heel sterk fluctueert over de tijd. Ook het aantal
deelnemers aan jongerenprojecten over democratie en aan jeugdbeleidsmeetings verschilt sterk van
jaar tot jaar.
Verder valt op dat de genderverdeling niet altijd even gebalanceerd is voor alle subacties. Het
Europees vrijwilligerswerk kent een overtal aan vrouwelijke deelnemers. Twee op drie deelnemers
aan een EVS-project is vrouw, met uitzondering van 2013 waar het percentage vrouw op 42% ligt.
Heel wat van deze projecten vinden plaats in de sociale sector, een sterk gefeminiseerde sector. Onder
de deelnemers aan vormings- en netwerkprojecten en jongereninitiatieven zijn dan weer meer
mannen dan vrouwen vertegenwoordigd.
In het aandeel jongeren uit kansengroepen is er moeilijk een lijn te trekken. Dit aandeel schommelt
heel erg van jaar tot jaar. Het varieert tussen 14% en 29%. Uitzondering is het Europees
vrijwilligerswerk waar het percentage bepaalde jaren boven de 40% en zelfs de 60% ligt. Eveneens
binnen één en dezelfde subactie kan dit aandeel heel sterk schommelen van jaar tot jaar. In heel
Stevens Frank
19
algemene termen en dit gaat zeker niet op voor ieder jaar, trekken bepaalde subacties meer jongeren
uit kansengroepen aan dan andere subacties. Een hoger percentage jongeren uit kansengroepen
kunnen we terugvinden onder de deelnemers aan jongerenuitwisselingen en het Europees
vrijwilligerswerk. Een kleiner aandeel van hen vinden we terug onder de deelnemers van
jongerenprojecten over democratie.
2.1.4 Gemiddeld aantal deelnemers per project
Tabel 4 geeft het gemiddeld aantal deelnemers per subactie weer voor de periode 2007-2013. Het
geeft een overzicht van het gemiddeld aantal deelnemers per project voor Vlaanderen en voor alle
nationale agentschappen samen.
Tabel 4: Gemiddeld aantal deelnemers aan de projecten
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
1.1 Jongerenuitwisselingen
Vlaanderen 28 31 30 34 31 38 40
Europa 31 32 31 30 36 38 38
1.2 Jongereninitiatieven Vlaanderen 27 8 13 8 10 8 13
Europa 13 10 10 9 10 11 11
1.3 jongerenprojecten over democratie
Vlaanderen 50 93 36 39 101 161 82
Europa 51 82 56 65 54 71 74
2. Europees vrijwilligerswerk
Vlaanderen 1 1 1 1 2 2 3
Europa 2 2 2 2 3 3 3
3.1 Projecten met aangrenzende
partnerlanden van de EU
Vlaanderen 21 28 23 25 22 27 31
Europa 24 27 24 27 29 31 32
4.3 Vorming en netwerken Vlaanderen 21 17 16 23 27 32 27
Europa 20 18 20 21 24 27 27
5.1 Jeugdbeleidsmeetings Vlaanderen 0 50 400 343 530 275 176
Europa 112 129 119 113 139 147 117
De tabel leert dat EVS-projecten gemiddeld een klein aantal deelnemers trekt. Dit komt doordat het
Europees vrijwilligerswerk individuele projecten omvat en projecten met kleine groepen.
Jongerenuitwisselingen, jongereninitiatieven, projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU en
vormings- en netwerkprojecten tellen gemiddeld tussen de 10 en 40 deelnemers. Grootschalige projecten
vinden we terug in de jongerenprojecten voor democratie, maar vooral onder de jeugdbeleidsmeetings
(tot zelfs meer dan 500 deelnemers).
Verder blijkt dat het gemiddeld aantal deelnemers per project in Vlaanderen vrij gelijklopend is met het
gemiddelde van alle nationale agentschappen samen. Er zijn een paar uitzonderingen echter. Het
gemiddeld aantal deelnemers aan EVS-projecten is iets lager in Vlaanderen, terwijl het gemiddeld aantal
deelnemers aan jongerenprojecten over democratie en jeugdbeleidsmeetings in Vlaanderen hoger ligt.
Stevens Frank
20
2.1.5 Projecten met partnerlanden
Jaarlijks varieert het aantal projecten met partnerlanden tussen de 15 en 20. Het aantal deelnemers
afkomstig uit deze partnerlanden schommelt sterk van jaar tot jaar.
Tabel 5: Aantal projecten met en aantal deelnemers uit partnerlanden8
Jaar Aantal projecten (EVS + Projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU)
Aantal deelnemers
2007 20 64 2008 13 105 2009 19 211 2010 21 103 2011 16 44 2012 20 107 2013 18 85
2.2 Financiële middelen
In het totaal is meer dan 11 miljoen gespendeerd aan gedecentraliseerde projecten via JINT vzw 9.
Jaarlijks wordt tussen 1,5 miljoen euro en 2,5 miljoen euro subsidies uitgereikt aan projecten die bij JINT
vzw zijn ingediend. Dit jaarlijks bedrag is toegenomen tussen 2007 en 2013. Vlaanderen is goed voor
ongeveer 1,4% van het totaal aantal subsidies dat uitgereikt wordt aan alle nationale agentschappen
samen. Dit is een onderschatting van het totale bedrag dat in het kader van Youth in Action naar
Vlaanderen gaat, want naast TCP zijn ook de bedragen die aan eventuele gecentraliseerde projecten
uitgereikt worden niet in deze bedragen opgenomen.
Tabel 6: Gespendeerde bedragen per subactie Vlaanderen 2007-2013
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2007-2013
1.1 Jongerenuitwisselingen 423,000 400,000 371,000 452,000 381,000 507,000 563,000 3,097,000
1.2 Jongereninitiatieven 133,000 113,000 151,000 147,000 181,000 165,000 255,000 1,146,000
1.3 Jongerenprojecten over democratie
28,000 43,000 49,000 63,000 74,000 119,000 196,000 572,000
2 EVS 503,000 474,000 559,000 621,000 662,000 558,000 907,000 4,285,000
3.1 Projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU
95,000 141,000 95,000 143,000 103,000 152,000 140,000 868,000
4.3 Vorming en netwerken 159,000 92,000 112,000 90,000 133,000 115,000 141,000 842,000
5.1 Jeugdbeleidsmeeting 0 21,000 36,000 40,000 34,000 99,000 163,000 427,000
Totaal 1,419,000 1,382,000 1,473,000 1,589,000 1,638,000 1,839,000 2,518,000 11,237,000
Percentage van het totaal gespendeerde bedrag
1.52% 1.28% 1.53% 1.54% 1,33% 1,28% 1,42% 1,44%
8 Partnerlanden zijn landen die geen deel uitmaken van het programma. Het zijn landen ten oosten van de EU, het zuiden van het Middellands Zeegebied en landen uit de Balkan die geen lid zijn van de EU. Programmalanden zijn de lidstaten van de EU, aangevuld met enkele niet-lidstaten (Liechtenstein, Noorwegen, Ijsland, Zwitserland en Turkije). 9 Opnieuw zijn de bedragen voor TCP-projecten niet meegenomen in deze cijfers.
Stevens Frank
21
De subactie waarnaar het grootste aandeel aan financiën gaat, is het Europees vrijwilligerswerk, wat goed
is voor 38% van de financiële middelen. Daarna volgen groepsuitwisselingen, die goed zijn voor 28% van
het budget. De andere soorten subacties nemen ten hoogste slechts 10% uit het budget. Over de tijd zijn er
wel enkele verschuivingen. Zo is het aandeel van EVS en de groepsuitwisselingen lichtjes gedaald, terwijl
dat van de jeugdbeleidsmeetings en jongerenprojecten over democratie zijn toegenomen tussen 2007-
2013.
JINT vzw kent ieder jaar – en dus in het totaal ook – steeds meer financiële middelen toe dan dat het
oorspronkelijk toebedeeld wordt. Voor de periode 2007-2013 bedraagt het toegekend bedrag 107% van
het oorspronkelijk toebedeeld bedrag. Deze extra opname geldt voor alle subacties, behalve voor projecten
met aangrenzende partnerlanden van de EU. JINT vzw voorziet zo dat bepaalde projecten niet het hele
bedrag dat hen toegekend is zullen nodig hebben.
Figuur 5: Aandeel van de subacties binnen de financiering van Youth in Action Vlaanderen
2007-2013
Doorgaans varieert de toelage per project tussen 8000 euro en 40.000 euro. Uitzonderingen zijn
jeugdbeleidsmeetings, waarvan de subsidie soms boven de 40.000 euro ligt. Jongereninitiatieven en het
Europees vrijwilligerswerk zijn dan weer de goedkoopste projecten.
De gemiddelde toelage aan projecten die horen tot jongerenuitwisselingen, jongerenprojecten over
democratie, het Europees vrijwilligerswerk, projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU en
training- en netwerkactiviteiten ligt doorgaans in Vlaanderen lager dan het Europees gemiddelde. Op
jaarbasis zijn er echter uitzonderingen. Jongereninitiatieven en jeugdbeleidsmeetings zijn gemiddeld in
Vlaanderen duurder dan het Europees gemiddelde.
28%
10%
5%38%
8%
7%4%
1.1 Jongerenuitwisselingen
1.2 Jongereninitiatieven
1.3 Jongerenprojecten overdemocratie
2 Europeesvrijwilligerswerk
3.1Jongerenpartnerschappen
4.3 Vorming en netwerken
5.1 Jeugdbeleidsmeeting
Stevens Frank
22
Tabel 7: Gemiddeld bedrag in euro per project per subactie Europa en Vlaanderen, 2007-2013
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2007-2013
1.1 Jongerenuitwisselingen
Vlaanderen 16,793 15,366 18,536 17,380 14,650 16,904 20,166 17,114
% van Europees gemiddelde
89% 79% 95% 97% 82% 89% 101% 90%
1.2 Jongereninitiatieven Vlaanderen 8,319 8,094 9,425 7,726 8,244 6,886 7,983 8097
% van Europees gemiddelde
129% 109% 126% 120% 126% 114% 127% 121%
1.3 jongerenprojecten over democratie
Vlaanderen 27,500 21,520 24,500 20,943 18,565 29,802 39,190 26,003
% van Europees gemiddelde
127% 65% 72% 64% 66% 90% 120% 85%
2. Europees vrijwilligerswerk
Vlaanderen 10,475 11,027 10,358 12,182 12,493 11,868 16,797 12,171
% van Europees gemiddelde
66% 65% 61% 70% 71% 59% 76% 67%
3.1 Projecten met aangrenzende
partnerlanden van de EU
Vlaanderen 15,780 17,614 15,832 15,873 20,684 16,858 19,964 17,515
% van Europees gemiddelde
88% 90% 83% 85% 110% 84% 94% 91%
4.3 Vorming en netwerken
Vlaanderen 14,479 15,369 10,189 12,832 12,090 16,381 14,144 13,636
% van Europees gemiddelde
110% 110% 70% 84% 78% 105% 83% 91%
5.1 Jeugdbeleidsmeetings
Vlaanderen 0 21,279 36,188 36,618 33,946 49,677 40,626 36,389
% van Europees gemiddelde
0% 92% 148% 159% 163% 212% 168% 150%
Het bedrag per deelnemer levert echter een ander financieel plaatje op. Het bedrag per deelnemer is het
hoogst voor het Europees vrijwilligerswerk: het schommelt tussen 5000 tot 10000 euro per deelnemer. In
de loop van de jaren is dit bedrag gedaald. Het gemiddeld bedrag per EVS-deelnemer in Vlaanderen is
vergelijkbaar met het Europees gemiddelde, hoewel het in de laatste jaren van Youth in Action lager lag
dan het Europees gemiddelde.
Voor de andere projecten schommelt het gemiddeld per deelnemer veelal tussen 400 euro en 900 euro.
Uitzondering hier zijn de jeugdbeleidsmeetings. Het bedrag per project is het hoogst voor de projecten in
deze subactie. Deze projecten bereiken echter veel deelnemers, waardoor het bedrag per deelnemer voor
deze projecten het laagst ligt. Iets gelijkaardigs, maar minder uitgesproken zien we bij jongerenprojecten
over democratie. Jongereninitiatieven hebben dan weer per project een lagere betoelaging, maar omdat er
minder jongeren aan deelnemen zijn dit soort projecten relatief duurder per deelnemer.
Vergeleken met het Europees gemiddelde per deelnemer is er minder een lijn te trekken. Bepaalde jaren is
dit gemiddelde hoger in Vlaanderen, in andere jaren is het Vlaams gemiddelde dan weer lager dan het
Europees gemiddelde. Wel kan gesteld worden dat het Vlaams gemiddelde voor jongerenuitwisselingen
steeds lager ligt dan het Europees gemiddelde, terwijl het gemiddelde bedrag per deelnemer aan
Stevens Frank
23
jongereninitiatieven in Vlaanderen hoger ligt dan het Europees gemiddelde. Over de hele periode 2007-
2013 ligt het gemiddelde bedrag per deelnemer aan groepsuitwisselingen in Vlaanderen lager dan in
Europa, terwijl het gemiddelde bedrag per deelnemer aan jongereninitiatieven hoger ligt dan het
Europees gemiddelde. Voor de andere projecten is het Vlaams gemiddelde per deelnemer vergelijkbaar
aan het Europees gemiddelde.
Tabel 8: Gemiddeld bedrag in euro per deelnemer per subactie Europa en Vlaanderen, 2007-
2013
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2007-2013
1.1 Jongerenuitwisselingen
Vlaanderen 594 500 612 518 467 447 507 521
% van Europees gemiddelde
99% 81% 97% 86% 92% 84% 92% 90%
1.2 Jongereninitiatieven Vlaanderen 307 1,097 708 917 868 814 619 759
% van Europees gemiddelde
54% 148% 87% 131% 124% 139% 121% 114%
1.3 jongerenprojecten over democratie
Vlaanderen 550 231 681 532 183 185 480 406
% van Europees gemiddelde
249% 48% 146% 114% 38% 38% 112% 93%
2. Europees vrijwilligerswerk
Vlaanderen 10,261 8,037 9,480 8,283 5,016 5,751 5,565 7,485
% van Europees gemiddelde
131% 106% 132% 120% 78% 89% 86% 107%
3.1 Projecten met aangrenzende
partnerlanden van de EU
Vlaanderen 751 626 698 644 923 614 653 701
% van Europees gemiddelde
111% 88% 95% 90% 152% 98% 102% 104%
4.3 Vorming en netwerken
Vlaanderen 696 913 630 561 448 505 529 612
% van Europees gemiddelde
104% 125% 91% 77% 73% 85% 87% 92%
5.1 Jeugdbeleidsmeetings Vlaanderen / 426 90 107 64 181 231 183
% van Europees gemiddelde
/ 243% 43% 58% 40% 97% 107% 99%
Stevens Frank
24
2.3 Andere middelen en output
2.3.1 Personeelsbezetting
De personeelsbezetting van JINT vzw is over de periode 2007-2013 vrij stabiel. Een zevental
medewerkers, waarvan de meeste niet voltijds werken, zijn verantwoordelijk voor Youth in Action. Een
tweetal medewerkers zijn ingeschakeld in het Salto Inclusion Resource Centre. Deze medewerkers worden
zijn niet betrokken bij de uitvoering van het programma in Vlaanderen, maar hebben hun bureau in
hetzelfde gebouw als JINT vzw. Daarnaast beschikt JINT vzw over medewerkers die niet betrokken zijn
bij het Youth in Action programma.
Tabel 9: Personeel JINT vzw (full-time equivalenten), 2007-2013
Totaal YiA-team Salto Inclusion-team
Medewerkers Full-time
equivalenten Medewerkers Full-Time
equivalenten Medewerkers Full-time
equivalenten
Eind 2007 22 19,75 7 - 2 1,80
Eind 2008 22 18,30 7 6,0 2 1,80
Eind 2009 21 18,40 7 5,80 2 1,80
Eind 2010 22 19,70 7 5,80 2 1,80
Eind 2011 22 18,90 7 5,80 2 1,80
Eind 2012 24 20,10 7 5,80 2 1,80
Eind 2013 22 18,70 7 5,55 2 1,80
2.2.2 Websites, publicaties en vormingen van JINT vzw
Sinds het begin van Youth in Action heeft JINT vzw verschillende publicaties uitgegeven. Sommige van
deze publicaties zijn voortzettingen of aanpassingen van publicaties die voor het eerst verschenen onder
voorgaande programma’s.
De websites en nieuwsbrieven zijn (JINT vzw, 2011, 2014a; Van den Berghe & Beernaert, 2010):
de Youth in Action website: www.youthinaction.be
de JINT-website: www.JINT.be: Deze website is de website van JINT vzw als kennis en expertisecentrum voor internationale mobiliteit. Het bevat achtergrondinformatie voor het ondersteunen van organisaties die een internationale activiteit willen ontwikkelen (infotheek, een vormingsaanbod, een functie om partners te zoeken, kalender, ....)
www.gostrange.be: een informatieve website voor jongeren die plannen naar het buitenland te trekken met onder andere informatie over Youth in Action
E-zine “Exit Buitenland”: een nieuwsbrief over de mogelijkheden tot internationale mobiliteit voor organisaties gericht op jeugdwerkers en jeugdorganisaties. Vanaf 2013 ging dat verder onder de naam “JINT e-zine voor jeugdwerkers”
Stevens Frank
25
JINT E-zine voor jeugdwerkers, http://www.JINT.be/Nieuws/JINTezinevoorjeugdwerkers.aspx: een elektronische nieuwsbrief met korte artikels over de actualiteit en goede praktijkvoorbeelden uit het internationaal jeugdwerk bedoeld voor jeugdwerkers met buitenlandse plannen
E-nieuwsbrief “Go Strange”: een maandelijkse nieuwsbrief voor jongeren, met informatie over internationale activiteiten, waaronder Youth in Action
Een Youth in Action facebookpagina: www.facebook.com/youthinaction.be
Een Go strange facebookpagina
www.kamiel.info: een website over welke paperassen (kinderbijslag, ziekteverzekering, reisdocumenten, …) in orde gebracht moeten worden vooraleer naar het buitenland te vertrekken
Daarnaast publiceert JINT vzw een hele reeks folders, die bedoeld zijn ter ondersteuning van YiA-
projecten en die informatie geven over internationaal jeugdwerk:
Pinker: een introductie in internationaal jeugdwerk
Backpack: een overzicht van trainingsmogelijkheden die JINT aanbiedt aan internationale projecten
Jeugddiensten gaan Internationaal: zet jeugddiensten van lokale overheden aan om een internationaal project op te zetten
Visum, reispas en andere poespas: een praktische gids over visa en andere officiële documenten die je nodig hebt om naar het buitenland te gaan
Veilig aan de slag: tips voor een veilig internationaal project
Blikopener: een praktische gids over intercultureel leren
€urowijzer: een overzicht van allerlei internationale co-financieringsmogelijkheden
Vlaanderen Subsidieland: een overzicht van alle mogelijke co-financieringsmogelijkheden die nationale projecten kunnen inschakelen, bedoeld voor jongereninitiatieven
Toast Mondial: tips voor mondiale projecten
Kinderen en Europa: een themadossier over het Europees beleid rond kinderen en kinderrechten
Jeugdwerk leert je wat: het Europees kader over niet-formeel leren en levenslang leren, met een overzicht van verschillende beleidskeuzes en instrumenten om niet-formeel leren en levenslang leren zichtbaar en herkenbaar te maken
Internationale instellingen: een overzicht van zeven internationale organisaties en hun aanbod voor jongeren
Jongeren en werk in Europees perspectief: een themadossier dat een overzicht geeft van de inspanningen op Europees niveau om de jeugdwerkloosheid te bestrijden
Go Strange infogids
JINT Nieuws: een driemaandelijks berichtenblad voor jeugdbeleid-smakers. Het biedt een blik achter de schermen van het internationaal jeugdbeleid en licht actuele Europese beleidsthema’s toe
JINT focus brochures: themadossiers die een onderwerp verdiepen en de internationale dimensie en het internationaal beleid kaderen
JINT Sherpa-boekjes: praktische boekjes met tips, methodieken en informatie voor het opstellen van een internationaal project
JINT missie-kaart: een visuele weergave van de missie van JINT
Tot 2012 bood JINT vzw, onder de noemer Backpack, enkele vaste vormingen rond enkele thema’s aan:
‘Veiligheid’ en ‘In case of emergency’: trainingen over crisismanagement en veiligheid in internationaal jeugdwerk
‘Buitenlandse partner’: een module over kwaliteitsvolle internationale partnerschappen
€urowijzer, een training over co-financieringsmogelijkheden voor YOUTH projecten
‘Smaakmaker’, een module voor nieuwelingen in Youth in Action
‘Blikopener’, een training over intercultureel leren
Training Pass it On
‘Europa’, een training over de EU
Stevens Frank
26
Traject Mondial
Sinds 2011 biedt JINT vzw vorming op vraag aan over het vinden van een buitenlandse partner,
intercultureel leren, projectmanagement, internationaal jeugdbeleid, internationale partnerschappen,
mondiale jongerenprojecten, erkenning van competenties (waaronder Youthpass), het gebruik van
ijsbrekers/energisers in projecten en creatieve methodieken. Hiermee probeert JINT beter in te spelen op
de noden van organisaties zelf. Daarnaast biedt JINT ook vormingen aan over de organisaties heen.
Sommige thema’s en onderwerpen zijn enkel nuttig voor enkele medewerkers van een organisatie. In deze
vormingen worden medewerkers van verschillende organisaties samengebracht rond een bepaald
onderwerp. JINT heeft ook de trainersgroep en de EVS-trainersgroep begeleid en heeft een netwerk
training activiteit voor Youth in Action georganiseerd.
Ongeveer drie maal per jaar organiseert JINT een collegagroep voor ‘internationalisten’, medewerkers van
organisaties die zich bezig houden met internationale projecten of de internationalisering van hun
organisatie. Deze bijeenkomsten beogen het uitwisselen van visies en ervaringen in het internationaal
jeugdwerk en in internationale activiteiten in Youth in Action. JINT organiseert ook twee keer per jaar
info- en discussiedagen Jeugdig Europa, over een actueel thema uit de internationale
jeugdbeleidsdiscussie. Dit richt zich op het Vlaams jeugdwerk. Bovendien organiseert JINT iedere twee
jaar het Go Strange evenement. Dit is een soort infobeurs waar jongeren in contact worden gebracht met
organisaties die een internationaal aanbod hebben. Youth in Action neemt een belangrijke plaats in op
deze beurs.
2.2.3 Eurodesk en Salto Inclusion producten
Eurodesk is de aanbieder van informatie over Europees beleid en over de kansen tot leermobiliteit voor
jongeren. Het is een permanente ondersteunende structuur voor het Youth in Action programma, in meer
dan 30 landen. Eurodesk in Vlaanderen is gehuisvest bij JINT vzw. De belangrijkste activiteiten in 2007-
2013 waren (JINT vzw, 2014a; Van den Berghe & Beernaert, 2010):
Publicatie van de informatieve gids “Aanpakken en Wegwezen”
Mailing van de maandelijkse elektronische nieuwsbrief “Go Strange” die informatie bevat over jeugdmobiliteit en Europese jeugdacties
Het beantwoorden van vragen van jongeren via de helpdesk. Nadruk ligt op de mogelijkheden die EU programma’s aanbieden, aangevuld met nationale informatie
Participatie aan informatiemomenten op vraag van jeugdorganisaties, lokale en regionale overheden, scholen, hogescholen en universiteiten …
Organisatie van regionale informatiebijeenkomsten, samen met lokale organisaties die jeugdinformatie geven. Deze bijeenkomsten richten zich op jongeren en hebben de bedoeling hen te informeren over de mogelijkheden van Europese mobiliteit, met speciale aandacht voor het Europees vrijwilligerswerk
European Youth portal https://europa.eu/youth/nl: een portaalsite voor alle informatie over jeugdbeleid, internationale mobiliteit, … Voor de Belgische informatie wordt samengewerkt met de Franstalige en Duitstalige Gemeenschap. Voor de Nederlandstalige pagina’s wordt samengewerkt met het Nederlands nationaal agentschap.
Stevens Frank
27
JINT vzw huisvest ook het Salto-Inclusion Resource Centre, een Europees centrum voor het ondersteunen
en promoten van inclusie binnen Youth in Action projecten. Het organiseerde volgende trainingen (JINT
vzw, 2014a; Salto Inclusion, s.a.-a; Van den Berghe & Beernaert, 2010):
Youth Unemployment: verkent wat Youth in Action kan doen met jonge werklozen
E.M. Power: Youth in Action als een emancipatie en empowerment instrument om leiderschap en competentie van jonge vrouwen uit etnische minderheidsgroepen te bevorderen
Image Building & Inclusion: hoe kan een positief zelfbeeld bij sociaal uitgesloten groepen opgebouwd worden
Doors Wide Open: het gebruik van buitenshuis activiteiten bij jongeren uit de zorg
Rural and Isolated Youth Urban Youth Urban Solution seminar
Multicultural Urban Training course
Enter!: promoten van sociale rechten van alle jongeren Ability for disability: een cursus voor het verhogen van het bewustzijn voor het werken met
mensen met een functiebeperking Youth@work: wat kan Youth in Action doen voor jonge werklozen Youth work and employability: welke rol kan het jeugdwerk spelen in het verhogen van de
tewerkstellingskansen van jongeren Competences for all: de rol van niet-formeel leren in de erkenning en het zichtbaar maken van de
competenties van jongeren uit kansengroepen Entrepreneurship for young people: hoe kunnen jongereninitiatieven bijdragen tot het
ondernemerschap en de competenties van jongeren Work for inclusion Employability of young people EVS skills and Employability: hoe kan de kloof tussen EVS en de arbeidsmarkt overbrugd
worden?
EVS included? Inclusion & Outdoor Inclusion in Israel Toolfair: een beurs rond ondersteuningsmiddelen voor inclusief werken Erkenning van niet-formeel leren voor bijzondere doelgroepen
Youth Work: Enhancing Employability?: de rol van het jeugdwerk in het voorbereiden van jongeren op de arbeidsmarkt
Bridges to work: een conferentie over hoe kansarme jongeren gemakkelijker aan werk kunnen worden geholpen
East West included: over plattelandsjongeren in Oost-Europa
Paths to Working Life: een vervolgcursus op Youth Work: Enhancing Employability?
Youthpass, meer dan concreet: creatieve methodieken om met Youthpass aan het werk te gaan
Mobiliteit voor kansarme jongeren
Get Inspired: een cursus voor jonge ondernemers
Salto-Inclusion organiseert ook trainingen voor “inclusion officers” van de nationale agentschapen. Dit
zijn medewerkers van een nationaal agentschap die specifiek met het thema inclusie aan de slag zijn in
hun nationaal agentschap (JINT vzw, 2014a; Salto Inclusion, s.a.-a):
Inclusion Colleague Support Groups
NA lab
Preparing Working Group Cultural Diversity
Consultative meeting portfolio voor jeugdwerkers
LinkMeIn
Stevens Frank
28
Daarnaast verzamelt Salto-Inclusion ook goede praktijkvoorbeelden voor nationale agentschappen.
Salto-Inclusion produceerde en verspreidde eveneens een hele reeks publicaties over inclusief werken in
internationale activiteiten (JINT vzw, 2011; Salto Inclusion, s.a.-a, s.a.-b; Van den Berghe & Beernaert,
2010):
Working on Work – het aanpakken van jeugdwerkloosheid
Making Waves – hoe kan een jeugdproject meer impact hebben
Going International – Kansen voor iedereen
ID Booklet – Ideeën over inclusief werken en diversiteit
Fit for Life – sport als een inclusie instrument
No Barriers No Borders – het opzetten van een internationaal project voor mensen met verschillende functiebeperkingen
Over the Rainbow booklet - internationale holebi projecten
No Offence booklet – projecten met (ex) gevangenen
Village International – opzetten van internationale projecten met jongeren uit ruraal gebied
E.M.powerment of ethnic minority young women - praktijkfolder
Youth and the City – betekenisvolle jeugdprojecten in stedelijke achterstandswijken
Shaping Inclusion: folder over inclusiestrategieën voor nationale agentschappen
Inclusion by Design: ontwerpen van inclusiestrategieën voor NGO’s
SALTO Youth Inclusion Forum Booklet: effectief werken aan inclusie
Youth and the City
Inclusion A to Z: een gids voor internationale inclusieprojecten
Growing Inclusion and Participation: inspiratie voor het praktisch organiseren van een inclusieproject
Urban Solutions – tapping the talents of urban youth: de belangrijkste uitdagingen voor stedelijke jeugd en jongeren uit de buitenwijken
Inclusion through Employability – approaches to youth employment: succescriteria voor tewerkstellingsprojecten voor jongeren uit kansengroepen
Bridges to work: creëren van tewerkstellingskansen van jongeren
Youthpass unfolded – also for inclusion groups
Images in Action – improve your reputation: het verbeteren van het imago van jongeren uit kansengroepen
Going International – Opportunities for all!: praktische tips voor jeugdwerkers die inclusief willen werken
Youthpass for all! Recognising skills: tips en methodieken voor het gebruik van Youthpass voor jongeren uit kansengroepen
Van sommige van deze publicaties zijn er vertalingen beschikbaar in een andere taal dan het Engels. Zo
zijn Going International en Urban Solutions vertaald in het Nederlands.
Ten slotte beschikt Salto-Inclusion over enkele databanken (JINT vzw, 2014a; Salto Inclusion, s.a.-b):
een databank over goede praktijkvoorbeelden met betrekking tot inclusieprojecten: https://www.salto-youth.net/tools/goodpractices/
een databestand voor het vinden van ervaren jeugdwerkers die een training kunnen voorzien: https://www.salto-youth.net/tools/toy/
een databank over opleidingsmethodieken: https://www.salto-youth.net/tools/toolbox/
De website van Salto is www.SALTO-YOUTH.net. Salto Inclusion heeft tenslotte ook een eigen
nieuwsbrief.
Stevens Frank
29
3 De betekenis van Youth in Action voor de verschillende
stakeholders
3.1 Rol van een YiA-project voor een organisatie en de omgeving van een
organisatie Voor dit deel van de eindevaluatie zijn drie informatiebronnen gebruikt. Als ruggengraat worden de resultaten van de Vlaamse RAY-onderzoeken gebruikt (Stevens, 2012, 2013, 2014, 2015). Op het einde van elke RAY-vragenlijst is een open vraag voorzien waar de respondenten extra opmerkingen bij hun antwoorden kunnen geven of iets kunnen toevoegen wat niet in de vragenlijst aan bod is gekomen. In dit rapport zijn enkele van deze opmerkingen opgenomen als illustratiemateriaal. Dit zijn de zogenaamde reacties op de open vraag. Alle opgenomen reacties zijn afkomstig van deelnemers en projectbegeleiders uit de Vlaamse steekproef. Zoals reeds vermeld, zitten in de Vlaamse steekproef ook buitenlandse partners van een uitwisselingsproject dat gefinancierd is door JINT vzw. Niet alle reacties op deze open vraag zijn in het Nederlands en in het databestand zijn deze reacties opgenomen in de oorspronkelijke taal waarin de reactie gegeven is. Daarom zijn de reacties in dit rapport beperkt tot die deelnemers die een taal gebruiken die de auteur van dit rapport voldoende beheerst (Nederlands, Frans, Engels en Duits). De citaten in dit rapport zijn echter allemaal naar het Nederlands vertaald. Bij ieder citaat is vermeld wat de brontaal van de oorspronkelijke reactie is. Indien dit niet vermeld is, is de oorspronkelijke reactie in het Nederlands. Naast de gegevens van de Vlaamse RAY-onderzoeken wordt af en toe een vergelijking gemaakt met de transnationale gegevens (Fennes et al.,2011, 2013). Ten slotte worden de gegevens aangevuld met citaten uit het focusgroepgesprek met de projectbegeleiders en soms met enkele resultaten uit de bachelorproef met jongeren uit kansengroepen, waar ook enkele projectbegeleiders bevraagd zijn geworden.
3.1.1 Youth in Action als een subsidiekanaal
Youth in Action is een programma dat internationale jongerenprojecten financiert. Voor veel organisaties betekent het dan ook in eerste instantie dat het een extra financiële bron is. Het is echter niet zo maar geld, want geld koopt tijd. Met het geld kan soms extra personeel aangeworven worden, wat tot meer tewerkstellingskansen en –zekerheid in de sector leidt. Dit zorgt er voor dat er meer tijd voor medecollega’s vrijkomt, waardoor er dieper kan ingegaan worden op een onderwerp. Medewerkers van organisaties krijgen ook meer ademruimte om te experimenteren met methodes of kunnen eens op een andere manier omgaan met hun jongeren. Het leidt uiteindelijk ook tot productvernieuwing.
‘We hebben een beroepskracht kunnen behouden omdat we een partnerschap hebben. Dat is een ongelooflijke impact eigenlijk.” (projectbegeleider van groepsuitwisselingen en jongereninitiatieven)
“Voor ons geeft dat heel veel zuurstof (…) Vaak moet je je heel vlug haasten, maar in dit soort projecten is er tijd om eens goed na te denken, goed door te praten waarover gaan we werken, op welke manier gaan we werken en voor de praktijk (…) geeft dat heel veel zuurstof.” (projectbegeleidster van een groepsuitwisseling en een jongereninitiatief)
Stevens Frank
30
3.1.2 Youth in Action als motor van vernieuwing
Internationale contacten kunnen er ook voor zorgen dat organisaties op een andere manier gaan werken of ten minste de visie op de eigen werking in vraag gaan stellen. Internationaliseren kan zelfs uitgroeien tot een methode om concrete uitdagingen in de werking van een organisatie aan te pakken.
“Het rekruteren van vrijwilligers, dat loopt wel vlot, maar die binden en houden dat loopt iets minder vlot. We denken dat dit komt door de aard hoe we dat aanpakken. En dat is nu: hoe kunnen we dat aanpakken? We kunnen eens in het buitenland gaan kijken, gaan proeven, gaan zien hoe ze het daar doen en dat dan weer meenemen. Dat is een rechtstreeks gevolg van een keer iets te doen. (…)” (projectbegeleider van groepsuitwisselingen en jongereninitiatieven) “(…) maar als wij ook eens wat minder strak zouden zijn, dan zou dat ook niet minder slecht zijn. Het is misschien typisch voor onze organisatie, maar alles moet afgemeten, omlijnd en duidelijk zijn. Misschien moeten we af en toe eens wat meer los laten, dat kan ook geen kwaad. Dat is dan meer een mindset hoe we projecten aanpakken.” (projectbegeleider van groepsuitwisselingen en jongereninitiatieven)
Dit bevordert de kwaliteit van de werking van een organisatie of maakt het mogelijk om een andere manier van werken uit te proberen. Ook de projectbegeleiders van projecten met jongeren uit kansengroepen wijzen er op dat de middelen van Youth in Action het mogelijk maken aanvullend en vernieuwend te werken wat hun werking versterkt en hun jongeren kansen biedt.
“We willen zelfs nog meer en meer doen en we zoeken hoe we JINT kunnen gebruiken om onze jongeren een kans te geven. Als wij geen subsidies kunnen krijgen binnen jongerenwelzijn, proberen wij het elders te gaan halen. Wat maakt dat wij de jongeren op kosten van Europa wel naar Slovenië kunnen sturen voor een ontremmingsproject om die uit de negatieve cirkel te halen of proberen te halen en dat die met een propere lei terug kunnen beginnen bij ons.” (projectbegeleider van een organisatie die werkt met jongeren in een verontrustende situatie)
In de Ray-onderzoeken stelt twee derde van de ondervraagde deelnemers en projectbegeleiders een verhoging van de managementcompetenties van de organisatie vast.
3.1.3 Netwerkvorming
In de RAY-studies is het percentage deelnemers en projectbegeleiders, dat het sociaal netwerk van hun organisatie ziet uitbreiden dankzij een participatie aan het programma, nog hoger dan het percentage dat een verandering in de managementvaardigheden ziet (zie figuur 6). Ze zien vooral een impact op de internationalisering van het netwerk van de organisatie. Deze internationalisering vertaalt zich ook in meer internationale projecten volgens drie kwart van de deelnemers en de projectbegeleiders. Niet enkel de internationale contacten, maar ook de lokale contacten van de organisatie versterken volgens bijna twee derden van de bevraagde deelnemers en projectbegeleiders. Dit wijst er op dat deelname aan een YiA-project een belangrijke netwerkfunctie heeft voor organisaties.
Stevens Frank
31
Figuur 6: Impact van deelname aan een YiA-project op de organisatie volgens deelnemers (101)
en projectbegeleiders (179) uit de Ray-standaard surveys (2011, 2013, 2014)
Een illustratie van hoe een deelname aan Youth in Action de lokale netwerkvorming van organisaties kan ondersteunen, komt ter sprake in het focusgroepgesprek met de projectbegeleiders:
“Wat wij vaststellen en eigenlijk wel grappig vinden is dat doordat wij internationaal werken, vinden we ook leukere Vlaamse partners om dingen te doen. Dat gaat dan gemakkelijker en vlotter en dan heb je daar niet zoveel geld voor nodig want dat is niet ver. Doordat wij internationaal werken, hebben we nu een samenwerking met [naam organisatie] in Antwerpen. (…) en kunnen wij nu met die chique mannen werken. En waarom is dat gelukt? Omdat wij van die mannen uit Londen hadden en dat maakte indruk, want dat maakt het dan weer spannender voor die van Antwerpen dan weer. Voor ons zorgt het internationaal werken dus ook dat we in Vlaanderen leukere partnerschappen kunnen aangaan of doen.“ (projectbegeleidster van groepsuitwisselingen en jongereninitiatieven)
Eenmaal een contact gelegd is, is het gemakkelijker een project te ontwikkelen, zeker als de verschillende internationale partners op dezelfde golflengte zitten en een gelijkaardige werking hebben. Dit kwam bijvoorbeeld tot uiting in een gespreksfragment met een projectbegeleider van een organisatie die vooral met jongeren met een migratieachtergrond werkt:
Projectbegeleider: “Voor mij is het belangrijkste dat je een goede partner vindt. Thema's zijn er genoeg, landen en organisaties ook. Wat voor mij belangrijk is, en
26%
32%
34%
33%
31%
33%
29%
27%
64%
52%
47%
40%
42%
34%
36%
37%
0% 50% 100%
Meer contacten/partnerschappen met andere landen
Grotere waardering voor culturele diversiteit
Promotie van deelname van jongeren in de organisatie
Meer internationale projecten
Toegenomen engagement om jongeren uit kansengroepen te…
Grotere betrokkenheid bij Europese aangelegenheden
Het lokaal netwerk van de organisatoren is versterkt
Verhoging van de managementcompetenties bij de organisatie
In een zekere mate Heel zeker
Stevens Frank
32
dat was wel in Malta, dat we een goede partner hebben gevonden in Malta en dat klikte wel heel goed. En dat maakt veel dingen goed. Dat contact loopt veel vlotter.” Interviewer: “Heb je nog altijd contact met die organisatie daar?” Projectbegeleider: “Met [naam projectbegeleider] wel ja, en zij spreken van toch misschien nog eens iets te doen. Ik ook hé, maar natuurlijk moeten we dan een nieuw thema vinden. We zouden een film willen maken met de 2 groepen in Italië ergens.”
Een voorafgaand project leidt echter niet altijd tot een nieuw initiatief en dat wordt dan ervaren als een gemiste kans of een project met weinig meerwaarde voor de toekomstige ontwikkeling van de werking van de organisatie.
“(…) we hebben nu dat partnerschap met Spanje en we zijn redelijk goed in het uitschrijven van zo een dossier, maar de meerwaarde daarvan is eigenlijk nihil. Want inhoudelijk leunen wij niet naar elkaar toe. Persoonlijk leunen we ook niet naar elkaar toe. Dus je hebt daar toekomstig gericht niets extra’s in. Dat is op zichzelf wel een zonde. Dat kan je dan ook later ook niet altijd gebruiken.(…) Bij mensen is dat ook zo. Als je samen op vakantie gaat, dan denk je ook shit.” (projectbegeleider van groepsuitwisselingen en jongereninitiatief)
3.1.4 Aanspreken van nieuwe (groepen) jongeren
Een internationaal project straalt niet enkel positief uit naar andere organisaties. Het kan ook bijdragen aan het positief imago van een organisatie. De internationale dimensie van een project verhoogt de aantrekkelijkheid van het project, maar ook van de organisatie. Dit kan nieuwe jongeren aantrekken. Volgens meer dan acht op de tien deelnemers en projectbegeleiders uit de RAY-bevragingen spreekt deelname aan een YiA-project nieuwe jongeren aan en kan het dus dienen als promotie voor de organisatie. Ook de projectbegeleiders uit de focusgroepgesprekken bevestigen dat internationalisering deze rol kan inhouden.
“Voor ons zelf, hebben we net een groter project achter de rug rond het klimaat en moesten we jongeren er voor rekruteren. En we dachten, als we daar een groepsuitwisseling met Spanje tussen steken, dan gaat dat veel sexyer overkomen om jongeren te doen participeren. Zo werkt het ook.“ (projectbegeleider van groepsuitwisselingen en jongereninitiatieven)
Of nog,
Interviewer: “En wat vinden jullie een geslaagd project?”
- “De impact van het project na het project. (…) ja, de dissemination van het
project. Of we nieuwe binnenkomers hebben in het project. “ (projectbegeleidster
van jongereninitiatief)
Of nog,
“Naar die jongeren toe, dat is ook iets wat wij merken dat de deelnemers dat ook
doorvertellen aan anderen en dat wij zo een beter imago krijgen waardoor we
gemakkelijker deelnemers voor andere projecten krijgen. Dat is wel ideaal.”
(projectbegeleider van groepsuitwisselingen en jongereninitiatieven)
Volgens drie kwart van de bevraagde deelnemers en projectbegeleiders uit de RAY-onderzoeken groeit de bereidheid van organisaties om jongeren uit kansengroepen aan te spreken. In het focusgesprek zei één van de projectbegeleiders dat dit een uitdrukkelijke reden is waarom haar organisatie deelneemt aan
Stevens Frank
33
Youth in Action. De extra subsidies maken het mogelijk om jongeren te bereiken die normaal niet aangesproken worden, vooral jongeren die het van thuis uit niet zo financieel breed hebben.
“Vrijwilligersvakanties blijven eigenlijk ergens wel nog een luxeproduct. Wij hopen wel op het bereiken van een grotere diversiteit aan jongeren. Wij willen ook kansarme jongeren de kans geven om met ons mee te gaan. Voor hen is de prijs van zo een kamp vaak te hoog. In dat opzicht was het EVS kamp wel heel interessant. Je kan promo maken via heel andere kanalen en je kan die jongeren de kans geven om mee te gaan. (….) Op die manier bereiken we ook andere jongeren.” (projectbegeleidster van EVS-projecten)
Deelname bevordert het intercultureel karakter van een organisatie, want het leidt tot een grotere waardering voor culturele diversiteit binnen de organisatie. Het leidt trouwens ook tot het inzicht dat de leden van de organisatie of de deelnemers aan het project zelf heel divers zijn.
“Wat jongeren vaak treft na zo een kamp is vaak de diversiteit in de groep waar ze vaak vooraf niet stil bij stonden. Doordat je vaak met je eigen vrienden of je eigen familieleden optrekt, trek je vaak op met gelijkgestemden, maar dan hebben ze er niet bij stil gestaan dat er mensen zijn met heel andere verwachtingen, met heel andere achtergronden, met heel andere interesses. Dat maakt het boeiend en moeilijk tegelijkertijd.” (projectbegeleidster van EVS-projecten)
3.1.5 Het bevorderen van niet-formeel leren en informeel leren
Youth in Action is relevant voor jeugdorganisaties omdat het de deelnemers aan een project, actief in het jeugdwerk, traint in niet-formeel leren, hen in contact brengt met buitenlandse partners en hun kennis van het jeugdbeleid verhoogt. Zo stelt meer dan 90% van deze deelnemers dat ze nu meer inzicht hebben gekregen in niet-formeel leren en een bijna even grote groep heeft deze inzichten al toegepast in de eigen werking. Drie kwart van deze deelnemers voelt zich na deelname sterker om een internationaal project op te stellen en twee derden van hen heeft internationale contacten gelegd die eventueel in de toekomst kunnen leiden tot een internationale samenwerking. Twee derden beweert iets geleerd te hebben over jeugdbeleid en hoe jeugdbeleid ontwikkeld wordt. Een even grote groep deelnemers beweert dat ze beter geworden zijn in het opzetten en organiseren van een project. Dit kan de toekomstige werking van jeugdorganisaties versterken. In de standaard surveys van het RAY netwerk is er minder aandacht voor informeel leren. Informeel leren binnen Youth in Action projecten is wel aan bod gekomen in de special survey van 2012 (Stevens, 2013). Informele leersituaties (zoals informeel contact met andere deelnemers aan het project, vrije tijd voor individuele activiteiten) worden naast niet-formele leersituaties door zowel deelnemers als projectbegeleiders als de tweede en derde meest belangrijke leersituatie voor competentieontwikkeling aangeduid. Vooral voor het aanleren van een vreemde taal, zin voor initiatief, interculturele vaardigheden en actieve burgerschap zijn informele leersituaties belangrijk. Het spreken van een vreemde taal en interculturele vaardigheden zijn dan weer vaardigheden die minder in het dagelijks leven worden ontwikkeld. Deze resultaten wijzen op het belang van informele leersituaties binnen een Youth in Action project.
Stevens Frank
34
Figuur 7: Impact van deelname aan een YiA-project op de kennis en toepassing van niet-formeel
leren, het internationaal netwerk en kennis over het jeugdbeleid bij deelnemers actief in het
jeugdwerk (106) uit de RAY-standaard surveys (2011, 2013, 2014)
In het focusgroepgesprek met de projectbegeleiders beklemtoont één organisatie dat dit een belangrijke meerwaarde is voor de organisatie, maar meer nog voor hun leden. Het is een organisatie die vooral met jongeren met een migratieachtergrond werkt en hun leden nauw betrekt bij de organisatie van het hele project. Youth in Action is voor deze jongeren de enige manier om te leren wat niet-formeel werken inhoudt.
“De verandering is een heel belangrijk proces voor ons. Ze moeten werken rond hun project, ze moeten een verslag maken en de participatie doen en zo. (…) Voor ons was vooral het leren dat jongeren kunnen participeren, dat ze een eigen project kunnen doen belangrijk. Dat proces dan. Voor de jongeren is het ook een goede allround ervaring. Dit is één van de weinige kansen die ze hebben om een project te doen.” (projectbegeleidster van een jongereninitiatief)
Uit deze gegevens blijkt dat Youth in Action een middel kan zijn voor de vorming van leden, vrijwilligers en medewerkers van een jeugdorganisatie. Deelname aan Youth in Action is ook een vorm van levenslang leren voor de medewerkers van jeugdorganisaties. Meer informatie kan hierover teruggevonden worden onder het deel ‘rol van Youth in Action voor projectbegeleiders’.
48%
37%
32%
22%
44%
39%
29%
29%
49%
45%
32%
38%
46%
53%
58%
66%
44%
49%
53%
48%
27%
24%
35%
27%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Ik begrijp nu beter wat niet-formeel leren inhoudt
Ik heb geleerd hoe niet-formeel leren toe te passen in hetjeugdwerk
Als het past, zal ik vanaf nu meer aandacht besteden aan deinternationale dimensie van het jeugdwerk in mijn werk
Ik heb iets geleerd dat ik zal toepassen in mijn werk metjongeren
Ik ben beter uitgerust om de kwaliteit van activiteiten metjongeren te garanderen
Ik heb al kennis en vaardigheden toegepast in mijnjeugdorganisatie
Ik ben in contact gekomen met partners die toekomstigekansen bieden op samenwerking in het jeugdwerk
Ik heb beter geleerd hoe een internationaal jeugdproject opte stellen en uit te voeren
Ik weet nu meer over jeugdbeleid
Ik weet nu beter hoe jeugdbeleid wordt ontwikkeld
Ik heb contacten gelegd met buitenlandse jeugdwerkerswaarmee ik in de toekomst een project plan
Ik weet nu beter financiële middelen te vinden vooractiviteiten met jongeren
In zekere mate Zeker
Stevens Frank
35
Figuur 8: Impact van deelname aan een YiA-project op de ruimere gemeenschap volgens
projectbegeleiders (151) uit de RAY-standaard surveys (2011, 2013, 2014)
De impact van een project beperkt zich echter niet enkel tot de organisatie zelf, aldus de projectbegeleiders uit de RAY-onderzoeken, maar beïnvloedt ook de ruimere gemeenschap waarin het project plaatsgevonden heeft (Stevens, 2013, 2014, 2015). De meeste projectbegeleiders zijn er van overtuigd dat het project zo een positieve ervaring voor de lokale gemeenschap was dat het naar meer smaakt. De lokale gemeenschap is bereid gelijkaardige projecten te ondersteunen en er aan mee te werken. Vooral het interculturele opzet van het project wordt als een verrijking aanzien.
3.2. Rol van een Youth in Action-project voor projectbegeleiders De meeste projectbegeleiders uit de RAY-onderzoeken (42%) zijn vaste medewerkers (deeltijds en voltijds) van de organisatie waarin het Youth in Action-project plaatsvond (Stevens, 2013, 2014, 2015). Een bijna even grote groep projectbegeleiders (40%) is vrijwillige medewerker en de rest (17%) is een tijdelijke medewerker van de organisatie. De meeste vrijwillige projectbegeleiders vinden we terug bij jongerenprojecten voor democratie (60%) en jongereninitiatieven (55%) en het minst bij het Europees vrijwilligerswerk (22%). In EVS-projecten vinden we het hoogste percentage vaste medewerkers terug (67%), waarvan de helft tijdelijk werkt. De projectbegeleiders van vormings- en netwerkprojecten zijn ook in meerderheid vaste medewerkers (54%), maar de meerderheid van hen werkt voltijds voor de organisatie. Het hoogste percentage tijdelijke medewerkers vinden we terug onder begeleiders van groepsuitwisselingen en begeleiders van jeugdbeleidsmeetings. Meer dan de helft van de projectbegeleiders (54%) neemt zowel organisatorische, administratieve als educatieve taken op in het project, 29% heeft een louter organisatorische functie en 17% enkel een educatieve rol. Het combineren van rollen komt in alle subacties het vaakst voor. Enkel in jongerenprojecten over democratie combineert minder dan de helft van de begeleiders verschillende rollen, waar we het hoogste percentage projectbegeleiders (33%) met een uitsluitende pedagogische functie terugvinden. Begeleiders die enkel een organisatorische functie hebben, komen het vaakst voor in jeugdbeleidsmeetings (33%). Drie kwart van de projectbegeleiders is gedurende de hele loopperiode van het project betrokken, één op acht voor meer dan de helft, één op tien voor minder dan de helft en één op twintig is nauwelijks betrokken in het project. Vooral in EVS-projecten zijn projectbegeleiders voor minder dan de helft van de looptijd betrokken in het project (29%).
42%
40%
39%
35%
40%
36%
42%
36%
46%
48%
47%
49%
42%
43%
36%
31%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
De lokale gemeenschap wil nog aan gelijkaardigeprojecten deelnemen in de toekomst
De lokale gemeenschap is bereid in de toekomstgelijkaardige projecten te steunen.
Het project werd beschouwd als verrijkend door delokale gemeenschap
Het interculturele karakter van het project werdvooral gewaardeerd door de lokale gemeenschap
De Europese dimense van het project werd voooralgeapprecieerd door de lokale gemeenschap
De lokale gemeenschap was actief betrokken bij hetproject
De lokale gemeenschap werd meer geïnteresseerdin wat jongeren bezighoudt
De lokale gemeenschap is meer bereid om iets tedoen voor jongeren uit kansengroepen
ietwat waar heel erg waar
Stevens Frank
36
3.2.1 Competentie-ontwikkeling
“Heel veel nieuwe vrienden. Enkele nieuwe vaardigheden. In het algemeen ben ik heel tevreden!” (Reactie op de open vraag van een projectbegeleider, survey 2012 – vertaald uit het Engels)
Figuur 9: Competentie-ontwikkeling gerapporteerd door projectbegeleiders (2011, 2013, 2014),
N = 179
De onderzoeken van het RAY-netwerk tonen aan dat projectbegeleiders in hoge mate rapporteren dat ze verschillende competenties van levenslang leren hebben ontwikkeld door hun deelname. De top vijf van de meest gerapporteerde competenties bestaat uit interpersoonlijke competenties, interculturele competenties, zin voor initiatief, vreemde talen en burgerschapsvaardigheden. Opvallend hierbij is dat competenties die helemaal niet centraal staan in het Youth in Action programma, zoals wiskundige en wetenschappelijke vaardigheden, toch nog door één op vier tot één op vijf projectbegeleiders als ontwikkeld gerapporteerd worden. Anderzijds is het percentage projectbegeleiders dat stelt dat ze hun mediageletterdheid en digitale competenties hebben ontwikkeld eerder aan de lage kant, vooral als je rekening houdt met het feit dat een competentie als leren leren een hogere mate van instemming krijgt. De reden waarom deze twee vaardigheden laag scoren is echter onduidelijk. Het zou kunnen zijn dat projectbegeleiders al in zeer hoge mate deze competenties verworven hebben via hun opleiding, via dagelijkse werkzaamheden of eventueel via vroegere participaties aan gelijkaardige projecten, waardoor het moeilijk wordt in te stemmen met een nog grotere competentie-ontwikkeling. Dit is één van de nadelen van het RAY-onderzoek: het stelt niet echt een toename in competentie-ontwikkeling vast omdat het gebaseerd is op een eenmalige meting en gebaseerd is op zelfpercepties. Deze opmerking geldt natuurlijk niet enkel voor digitale competenties en mediageletterdheid, maar voor alle competenties. Hoewel er een grote overlap is in de competenties die ontwikkeld worden tussen de verschillende soorten projecten, zijn er ook verschillen merkbaar. Zo is de ontwikkeling van burgerschapscompetenties veel
97%
94%
87%
85%
85%
67%
66%
62%
51%
47%
41%
24%
22%
0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%
Interpersoonlijke competenties
Interculturele competenties
Zin voor initiatief
Vreemde taal
Burgerschapscompetenties
Culturele creativiteit
Ondernemerschap
leren te leren
Digitale competenties
Mediageletterdheid
Moedertaal
Wetenschappelijke competenties
Wiskundige vaardigheden
Stevens Frank
37
prominenter bij projectbegeleiders van jongereninitiatieven, jeugdbeleidsmeetings (waar alle projectbegeleiders beamen dat deze competentie is ontwikkeld) en jongerenprojecten over democratie. Bij projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU komt deze competentie zelfs niet voor in de top vijf. Bij jongereninitiatieven staat het spreken van vreemde talen niet in de top vijf, maar duikt wel het spreken van de eerste taal op in de top vijf. Bij jongerenprojecten over democratie en projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU vervolledigt leren leren de top vijf. Ook in de andere competenties, die niet in de top vijf staan, zijn er soms significante verschillen tussen de subacties. Zo rapporteren projectbegeleiders van jongereninitiatieven in hogere mate dat ze hun digitale competenties hebben ontwikkeld dan projectbegeleiders van andere subacties. Projectbegeleiders van groepsuitwisselingen en jongereninitiatieven gaan in grotere mate akkoord dat ze culturele expressie en bewustzijn hebben ontwikkeld dan projectbegeleiders van andere soorten projecten. Dit alles wijst er op dat het begeleiden van een project dat behoort tot een andere subactie een andere set aan competenties helpt ontwikkelen.
Tabel 10: Top 5 van de meest ontwikkelde competenties door projectbegeleiders volgens
subactie
Subactie Top 5 van meest ontwikkelde competenties Groepsuitwisselingen Interpersoonlijke competenties (100%)
Interculturele competenties (97%) Vreemde talen (92%) Zin voor initiatief (87%) Burgerschapscompetenties (85%)
Jongereninitiatieven Interpersoonlijke competenties (100%) Burgerschapscompetenties (100%) Zin voor initiatief (91%) Moedertaal (86%) Interculturele competenties (82%)
Jongerenprojecten over democratie Interpersoonlijke competenties (94%) Burgerschapscompetenties (94%) Zin voor initiatief (89%) Interculturele competenties (83%) Leren leren (61%)
EVS Interpersoonlijke competenties (95%) Interculturele competenties (95%) Vreemde talen92%) Burgerschapscompetenties (89%) Zin voor initiatief (83%)
Projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU
Interpersoonlijke competenties (94%) Vreemde talen (94%) Interculturele competenties (94%) Zin voor initiatief (83%) Leren leren (76%)
Vormings- en netwerkprojecten Interpersoonlijke competenties (96%) Interculturele competenties (96%) Vreemde talen (96%) Zin voor initiatief (88%) Burgerschapscompetenties (76%)
Jeugdbeleidsmeeting Interpersoonlijke competenties (100%) Burgerschapscompetenties (100%) Vreemde taal (86%) Interculturele competenties (86%) Zin voor initiatief (86%)
Stevens Frank
38
Projectbegeleiders leren dus anders naargelang de subactie waartoe een project hoort. Hoe projectbegeleiders leren in een project is het onderwerp geweest van de special survey uit 2012 (Stevens, 2013). Uit deze studie blijkt dat projectbegeleiders het meest leren in het ontwerpen en het implementeren van een project. Daarna volgen samenwerking met collega’s uit de eigen organisatie en samenwerking met jeugdwerkers uit andere landen. Projectbegeleiders leren dus het meest in participatorische en ervaringsgerichte leersituaties. Opvallend echter is dat een relatief laag percentage projectbegeleiders stelt dat ze in deze soort leersituaties betrokken is. Slechts 70% van de projectbegeleiders is betrokken in het ontwerp van een project en 73% in de uitvoering ervan, de twee situaties waarin het meest geleerd wordt. Projectbegeleiders uit de Vlaamse steekproef participeren zelfs in mindere mate aan de uitvoering van het project dan projectbegeleiders uit de transnationale sample. 77% van de projectbegeleiders in de transnationale sample zijn betrokken in de uitvoering van het project (Fennes et al., 2013). Het zijn vooral projectbegeleiders die voor minder dan de helft van de loopperiode in het project betrokken zijn, die minder kansen krijgen mee te werken aan het ontwerp en de uitvoering van het project. Tegelijkertijd is 90% van de projectbegeleiders uit de Vlaamse steekproef betrokken bij de reflectie over het project en 80% in administratieve en organisatorische taken, twee situaties waar er relatief weinig geleerd wordt door projectbegeleiders. Youth in Action biedt aan projectbegeleiders twee soorten van internationale ervaringen aan. Enerzijds kan je als begeleider van een groepje jongeren voor een tijdje naar het buitenland gaan. Anderzijds kan je als projectbegeleider mensen van binnen en buiten Europa in België ontvangen. Deze twee soorten van internationale ervaringen promoten opnieuw een verschillende set aan competenties (Stevens, 2015). Zo rapporteren projectbegeleiders die in België blijven significant meer dat hun ondernemerschap, hun digitale competenties en hun mediageletterdheid ontwikkeld zijn dan projectbegeleiders die naar het buitenland zijn gegaan. Een project in eigen land doen plaatsvinden gaat misschien gepaard met het opstellen van een persbericht om de lokale media aan te spreken. Misschien wordt er voor het eerst overleg gepleegd via een digitale tool? Het regelen van een verblijfplaats, activiteiten, middelen, … wakkert het ondernemerschap van de projectbegeleider aan. Dit wil niet zeggen dat projectbegeleiders die naar het buitenland gaan helemaal niets leren. Integendeel, zij volgen meer het algemeen patroon van competentie-ontwikkeling in een Youth in Action project en rapporteren daarom in mindere mate dan de eerste groep dat ze hun mediageletterdheid, hun digitale competenties en hun ondernemerschap hebben ontwikkeld. Dit wijst er op dat de verschillende internationale ervaringen, die Youth in Action aan projectbegeleiders aanbiedt, gepaard gaan met een ander soort van leren waarin andere competenties aan bod komen.
3.2.2 Zelfontwikkeling
“Youth in Action heeft me een enorme kans gegeven om me in te laten zien wat ik wil
doen in mijn leven: sociaal werk of jeugdwerk. Dankzij de EVS-projecten waarin ik nu
ben betrokken, zet ik kleine stappen naar mijn toekomstig werk” (Reactie van een
projectbegeleider op de open vraag, survey 2012 – vertaald uit het Engels)
Uit de RAY-onderzoeken blijkt dat deelnemen als projectbegeleider aan een Youth in Action project het
zelfbeeld van projectbegeleiders positief beïnvloedt (Stevens, 2012, 2014, 2015). Drie kwart heeft meer
zelfvertrouwen gekregen en meer geloof in het eigen kunnen. Twee derde van hen heeft een beter zicht
gekregen op hun beroepsplannen. Meer dan de helft gelooft dat hun tewerkstellingskansen toegenomen
zijn na het project.
Er zijn enkele verschillen in de mate waarin het zelfbeeld van projectbegeleiders veranderd is naargelang
subactie, al dan niet vrijwilliger zijn en de duur van de betrokkenheid in het project. Zo rapporteren
projectbegeleiders van jongerenprojecten over democratie (39%) en het Europees vrijwilligerswerk (59%)
in mindere mate dat ze meer zelfvertrouwen hebben gekregen. Bij projectbegeleiders van
Stevens Frank
39
jongereninitiatieven ligt dit percentage daarentegen op 100%, bij de andere soort subacties ligt dit tussen
80% en 90%. Vrijwilligers (89%) rapporteren in hogere mate meer zelfvertrouwen dan professionelen
(69%). Deze vrijwillige medewerkers (69%) hebben ook een hogere intentie om nog meer bij te studeren
of zich bij te scholen dan professionele medewerkers (50%). Het is zeer waarschijnlijk dat deze laatste
vaststelling te wijten is aan het feit dat vrijwillige medewerkers (38%) vaker nog studeren dan
professionele projectbegeleiders (18%). Ten slotte hebben projectbegeleiders, die meer dan de helft van
de looptijd betrokken geweest zijn in het project, een beter beeld gekregen van hun toekomstige
opleidingsopties dan projectbegeleiders die voor minder dan de helft van de looptijd in het project
betrokken geweest zijn. De percentages zijn hier respectievelijk 61% en 37%.
Figuur 10: Zelfontwikkeling gerapporteerd door projectbegeleiders (2011, 2013, 2014), N = 179
3.2.3 Europese identiteitsvorming
“Europa en de Europese Unie hebben hun deugden, maar ook hun tekortkomingen. Een
te lang onderwerp om het hier over te hebben. De deugden overwegen.” (Reactie van een
projectbegeleider op de open vraag, survey 2012 – vertaald uit het Engels)
Youth in Action projecten dragen ook bij tot de vorming van een Europese identiteit bij projectbegeleiders
(Stevens, 2012, 2014, 2015). Bijna 90% is er zich meer bewust van geworden dat Europa gekenmerkt
wordt door een hoge mate aan multiculturaliteit. Meer dan 80% is meer geïnteresseerd in Europese
aangelegenheden en meer dan drie kwart voelt zich meer Europeaan na het begeleiden van een project.
Er zijn weinig verschillen in de mate waarin projectbegeleiders instemmen met de ontwikkeling van een
Europese identiteit naargelang subactie en statuut van de projectbegeleider. Projectbegeleiders die een
EVS-project (65%) of een jeugdbeleidsmeeting (71%) hebben begeleid, rapporteren in mindere mate dat
ze geïnteresseerd zijn geworden in Europese aangelegenheden dan andere projectbegeleiders, waar de
instemming met deze uitspraak boven 80% ligt. Vrijwilligers (90%) gaan meer akkoord met deze
35%
37%
24%
36%
26%
39%
28%
33%
20%
20%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
Ik heb meer zelfvertrouwen en inzicht inmijn kunnen gekregen
Ik heb een beter zicht op mijn toekomstigeberoepsplannen
Ik ben van plan verder te studeren envorming te volgen
Ik geloof dat mijntewerkstellingsmogelijkheden toegenomen
zijn
Ik heb een beter zicht op hoe ik me kanbijscholen
ietwat waar heel waar
Stevens Frank
40
uitspraak dan professionele medewerkers (78%). Belangrijker echter is dat projectbegeleiders, die een
project hebben begeleid dat inhoudelijk handelde over Europese bewustwording, in hogere mate
instemmen met Europese identiteitsontwikkeling dan projectbegeleiders van projecten die Europa niet als
inhoud hadden. Liefst 95% van de projectbegeleiders van projecten met een Europese insteek gaan
akkoord dat ze meer geïnteresseerd zijn geraakt in Europese aangelegenheden, 83% voelt zich meer
Europeaan en 92% is zich meer bewust geworden van de multiculturele opmaak van Europa. Voor de
andere projectbegeleiders zijn deze percentages respectievelijk 75%, 69% en 85%. Dit wijst er bijgevolg op
dat ook de inhoudelijke thematiek van een Youth in Action project relevant is voor het leren van
projectbegeleiders.
Figuur 11: Europese identiteitsontwikkeling gerapporteerd door projectbegeleiders (2011, 2013,
2014), N = 179
3.2.4 Actief burgerschap
“Met mijn beste vriend ben ik begonnen met het creëren van een groep die zich richt op
ecologie, de sociale ontwikkeling van jongeren, permacultuur en creativiteit. Het Youth
in Action-project waaraan ik meedeed heeft een heel nieuw domein van het leven voor
me geopend dat ik echt gesmaakt heb en dat me nieuwe wegen en kansen bood.
Fantastische ervaring!” (Reactie van een projectbegeleider op de open vraag, survey
2012, vertaald uit het Engels)
Projectbegeleiders zijn bevraagd over hun actieve betrokkenheid bij sociale en politieke aangelegenheden in hun lokale gemeenschap. 72% van de projectbegeleiders (41% ietwat meer betrokken, 31% heel veel) gaat er mee akkoord dat ze meer betrokken zijn in het sociale en politieke leven na het begeleiden van het project. Er zijn geen significante verschillen naargelang subactie of statuut (vrijwilliger of professioneel, rol binnen het project, duur van betrokkenheid) van de projectbegeleider.
46%
49%
40%
42%
43%
33%
37%
29%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100%
Ik ben gevoeliger geworden voor demulticulturele samenstelling van Europa
Ik heb meer interesse gekregen voor Europeseaangelegenheden
Ik voel me meer Europeaan
Ik ben meer bereid om een tijdje in hetbuitenland te studeren, werken of leven
ietwat waar heel waar
Stevens Frank
41
3.3 Rol van een Youth in Action-project voor deelnemers
“Het project waar ik aan deelnam, heeft mij op alle vlakken geholpen. Door mezelf beter te leren kennen, maar ook door de lessen die ik daar heb geleerd in vorm van workshops, maken dat ik steviger dan ooit in mijn schoenen sta. Ik heb plezier beleefd, nieuwe mensen leren kennen, begrip kunnen opbrengen voor culturele situaties die ik voordien niet zo goed begreep,... Zelfs nu werpt de werking nog steeds vruchten af. Want ik heb nu mijn leven in eigen handen en ik heb sindsdien enorm veel bereikt op een korte tijd. Ik verwachtte veel, maar ik kreeg meer.” (reactie van een deelnemer op de open vraag van de standaard survey mei 2013)
3.3.1 Vaardigheidsontwikkeling
“Ik heb in deze 12 maanden zoveel bijgeleerd. Ik heb vooral geleerd dat het goed is dat we allemaal anders zijn. Mijn ideeën over buitenlanders en mensen in een achtergestelde positie zijn helemaal veranderd.” (reactie van een deelnemer op de open vraag van de special survey van 2012, vertaald uit het Duits) “Het project waaraan ik deelnam, was mijn eerste project en het was zo leuk dat het zeker niet mijn laatste zal zijn. We hebben leren overleven in de natuur, we hebben activiteiten gedaan die ik nog nooit in mijn leven heb gedaan en er was veel contact tussen de verschillende landen in het project.” (reactie van een deelnemer op de open vraag van de special survey van 2012, vertaald uit het Engels)
Net als projectbegeleiders stemmen deelnemers in hoge mate in met de ontwikkeling van allerlei vaardigheden door hun deelname aan een Youth in Action project. De top vijf van vaardigheden bestaat uit vaardigheden die te maken hebben met interpersoonlijke en sociale competenties, interculturele competenties, het spreken van vreemde talen, burgerschapsvaardigheden en ondernemerschap. Verder valt op dat digitale vaardigheden en mediageletterdheid relatief laag scoren. Deze omvatten toch enkele vaardigheden die belangrijk zijn voor een hedendaagse invulling van actief burgerschap. Dit geldt dubbel als je het vergelijkt met de relatief betere score van enkele vaardigheden, zoals leren leren en wiskundige vaardigheden (logisch denken), die niet centraal staan in het Youth in Action programma. Dit wijst er echter op dat Youth in Action bijdraagt tot levenslang leren.
Stevens Frank
42
Figuur 12: Zelf gerapporteerde vaardigheidsontwikkeling volgens deelnemers (2011, 2012, 2013,
2014), N = 610
* Niet bevraagd in 2012 (N=430) De ontwikkeling van vaardigheden verschilt naargelang subactie. Zo duiken vaardigheden die te maken
hebben met het spreken van de eerste taal en wiskundige competenties (logisch redeneren) op in de vijf
meest gerapporteerde vaardigheden bij deelnemers aan een jongereninitiatief of jongerenprojecten over
democratie ten nadele van het spreken van een vreemde taal. Deze twee subacties onderscheiden zich
onderling enerzijds doordat interculturele vaardigheden in mindere mate ontwikkeld worden in een
jongereninitiatief dan in een jongerenproject over democratie. Anderzijds worden
burgerschapsvaardigheden meer ontwikkeld in een jongereninitiatief. Het spreken van vreemde talen is
ook iets minder prominent onder jongeren die deelnamen aan een jeugdbeleidsmeeting. Onder deze
deelnemers scoren dan weer ondernemerschap en burgerschapsvaardigheden relatief hoger. Het spreken
van vreemde talen is een vaardigheid die hoog scoort onder deelnemers aan een groepsuitwisseling, een
jongerenpartnerschap, vormings- en netwerkprojecten en Europese vrijwilligers. In de top vijf van deze
laatste groep duikt ook zin voor initiatief op.
35%
26%
42%
27%
43%
47%
52%
28%
45%
39%
31%
36%
32%
32%
35%
34%
35%
26%
35%
23%
25%
53%
62%
45%
59%
39%
34%
28%
49%
31%
35%
34%
27%
29%
28%
21%
17%
13%
19%
10%
15%
12%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Samenwerken in een team
Kunnen omgaan met mensen met een andere culturele achtergrond
Een gemeenschappelijk standpunt onderhandelen als de…
Praten met mensen die een andere taal spreken
Iets realiseren voor de gemeenschap of de samenleving
Een goed idee ontwikkelen en omzetten in de praktijk
Met overtuiging mijn mening geven tijdens een discussie
Mezelf verstaanbaar maken in een andere taal*
Logisch redeneren en conclusies trekken
Kansen identificeren voor mijn persoonlijk leven en beroepsleven
Hoe ik beter kan leren of meer plezier kan hebben aan leren
Mezelf creatief en artistiek uitdrukken
Verschillende vormen van cultuur en kunst waarderen*
Ernstig discussiëren over politiek
Mijn studies plannen en zelfstandig uitvoeren
Eigen media-inhouden maken
Moeilijke teksten en uitdrukkingen verstaan*
Nieuwe media gebruiken voor informatie te vinden*
Media kritisch analyseren*
Het plannen van mijn onkosten en mijn budget beheren*
PCs, internet en mobiele telefonie verantwoordelijk gebruiken*
In zekere mate Zeker
Stevens Frank
43
Tabel 11: Top 5 van de meest ontwikkelde competenties door projectdeelnemers volgens
subactie
Subactie Top 5 van meest ontwikkelde competenties Groepsuitwisselingen (N=204) Praten met mensen die een andere taal spreken (95%)
Kunnen omgaan met mensen met een andere culturele achtergrond (95%) Samenwerken in een team (91%) Een gemeenschappelijk standpunt onderhandelen als de zienswijzen uit elkaar lopen (88%) Een goed idee ontwikkelen en omzetten in de praktijk (85%)
Jongereninitiatieven (N=28) Een gemeenschappelijk standpunt onderhandelen als de zienswijzen uit elkaar lopen (100%) Samenwerken in een team (96%) Iets realiseren voor de gemeenschap of de samenleving (86%) Met overtuiging mijn mening geven tijdens een discussie (84%) Logisch redeneren en conclusies trekken (82%)
Jongerenprojecten over democratie (N=45)
Samenwerken in een team (100%) Een gemeenschappelijk standpunt onderhandelen als de zienswijzen uit elkaar lopen (100%) Met overtuiging mijn mening geven tijdens een discussie (98%) Het bediscussiëren van politieke onderwerpen (98%) Logisch redeneren en conclusies trekken (93%)
EVS (N= 69) Praten met mensen die een andere taal spreken (97%) Kunnen omgaan met mensen met een andere culturele achtergrond (97%) Samenwerken in een team (86%) Kansen identificeren voor mijn persoonlijk leven en beroepsleven (85%) Met overtuiging mijn mening geven tijdens een discussie (83%)
Projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU (N=69)
Praten met mensen die een andere taal spreken (96%) Kunnen omgaan met mensen met een andere culturele achtergrond (96%) Een gemeenschappelijk standpunt onderhandelen als de zienswijzen uit elkaar lopen (93%) Samenwerken in een team (90%) Een goed idee ontwikkelen en omzetten in de praktijk (87%)
Vormings- en netwerkprojecten(N=151)
Praten met mensen die een andere taal spreken (88%) Kunnen omgaan met mensen met een andere culturele achtergrond (88%) Samenwerken in een team (83%) Een gemeenschappelijk standpunt onderhandelen als de zienswijzen uit elkaar lopen (81%) Iets realiseren voor de gemeenschap of de samenleving (81%)
Jeugdbeleidsmeeting(N=43) Een gemeenschappelijk standpunt onderhandelen als de zienswijzen uit elkaar lopen (91%) Het bediscussiëren van politieke onderwerpen (90%) Een goed idee ontwikkelen en omzetten in de praktijk (88%) Iets realiseren voor de gemeenschap of de samenleving (88%) Logisch redeneren en conclusies trekken (88%)
Er zijn verschillen tussen de subacties in de mate waarin de minder vernoemde vaardigheden worden ontwikkeld. Zo gaat een hoger percentage deelnemers aan projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU (83%) akkoord met de ontwikkeling van leren leren dan deelnemers aan jeugdbeleidsmeeting (40%), jongereninitiatieven (50%) of jongerenprojecten over democratie (49%). EVS-deelnemers
Stevens Frank
44
rapporteren dat ze na het project in meerdere mate in staat zijn onafhankelijk hun leren te plannen dan deelnemers aan jeugdbeleidsmeetings. Deelnemers aan groepsuitwisselingen (74%), projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU (73% en vormings- en netwerkprojecten (63%) rapporteren in hogere mate dat ze hun creatieve en artistieke vaardigheden hebben ontwikkeld dan deelnemers aan jongerenprojecten over democratie (36%) en jeugdbeleidsmeetings (38%). Deelnemers leren ook vaardigheden in een verschillende mate naargelang ze alleen naar het buitenland gaan of in groep. Een uniek kenmerk van Youth in Action is dat je ook met een groep jongeren een internationale ervaring kan opdoen. Daarnaast kan je als jongere in Youth in Action individueel naar het buitenland trekken. Als individuele vrijwilliger kan je tot 12 maanden in het buitenland verblijven. Ook dit leidt tot een verschillende set aan vaardigheden die ontwikkeld worden. Een groepservaring bevordert in grotere mate de sociale vaardigheden van de deelnemers. Ze zijn het er in grotere mate dan individuele Europese vrijwilligers mee eens dat ze in staat zijn een oplossing te vinden voor onenigheid in de groep. Ze rapporteren ook in grotere mate dat ze ernstig hebben leren discussiëren over politieke onderwerpen. Dit lijkt op het eerste zicht vreemd, maar ook dit kan in verband gebracht worden met vooral informele groepsprocessen. Uit de 2012 special survey blijkt namelijk dat politieke socialisatie vooral in informele leersituaties plaats vindt. Individuele Europese vrijwilligers rapporteren dan weer in grotere mate dan jongeren die in groep deelgenomen hebben aan een Youth in Action-project dat ze hun vreemde talen hebben ontwikkeld, dat hun interculturele vaardigheden en hun ondernemerschap zijn toegenomen. Dit kan deels toegeschreven worden aan het feit dat dit soort projecten een langere duur hebben. Anderzijds kan het ook het resultaat zijn van er alleen op uit te trekken. Dit wijst er op dat beide ervaringen leiden tot het bevorderen van een ander soort van vaardigheden. Leren kan verschillende vormen aannemen in een Youth in Action project en een project bestaat veelal uit een combinatie van verschillende leersituaties. Wat deze leersituaties betreft, zijn er drie opvallende resultaten uit de RAY-studies. Het hoeft niet te verwonderen dat deelnemers signaleren dat ze het meest leren in een Youth in Action project via situaties die tot het niet-formeel (via oefeningen en activiteiten binnen het project) of tot het informeel leren (via informele contacten met anderen, via vrije tijd in het project) behoren (Stevens, 2013). Opvallend is wel het laag percentage deelnemers (53%) dat beweert dat activiteiten en oefeningen deel uitmaken van hun project. We moeten voorzichtig zijn met de Vlaamse gegevens als we een opsplitsing maken volgens subactie. Deze vraag is enkel gesteld in de special survey van 2012. De aantallen worden klein als we een opsplitsing maken. Toch zien we dat activiteiten en oefeningen het frequentst gemeld worden door Europese vrijwilligers. Dit komt omdat voorafgaande vormingen (waaronder het aanleren van een taal) als oefeningen en activiteiten zijn gedefinieerd. Bij vormings- en netwerkprojecten daalt dit percentage naar 53% en bij groepsuitwisselingen zelfs naar 43%. Deze waarneming wordt bevestigd door het transnationaal rapport, waar deze percentages zelfs nog lager liggen. Ter nuancering dient ook aangevuld te worden dat activiteiten en oefeningen een groter aandeel innemen in de totale tijdsbesteding van de projecten (42% volgens de deelnemers, 52% volgens de projectbegeleiders). Dit komt omdat ze tijdsintensiever zijn dan andere methoden. Opvallend is verder het hoog percentage deelnemers dat ‘luisteren naar een presentatie van een deskundige of een lid van het projectteam’ aanstipt als een leersituatie. Dit is een leersituatie die vaak voorkomt bij het formeel leren. Acht op de tien deelnemers stelt dat een dergelijke leersituatie zich heeft voorgedaan tijdens het project. Tegelijkertijd evalueren de deelnemers deze leersituatie als weinig bevorderlijk voor hun leren. Van negen mogelijke leersituaties in een Youth in Action project rangschikken de deelnemers deze leersituatie als achtste voor hun vaardigheidsverwerving. Enkel vrijwilligerswerk in het buitenland heeft een lagere rangschikking, maar dit komt doordat het aantal Europese vrijwilligers op het totaal aantal deelnemers beperkt is. Een derde vaststelling is dat een relatief laag aandeel deelnemers betrokken wordt in de voorbereiding en organisatie van de projecten, namelijk 49%. Het percentage betrokken deelnemers schommelt sterk van subactie tot subactie, maar wordt bijvoorbeeld ook waargenomen bij deelnemers aan groepsuitwisselingen (43%) waar dit zelfs een voorwaarde tot subsidiëring is. Meer nog, de deelnemers zelf bedenken deze leersituatie, die toch een non-formele leersituatie is, met een relatieve lage rangschikking als het op leren van competenties aankomt. Deze leersituatie staat slechts op plaats zes van
Stevens Frank
45
negen mogelijke leersituaties. Een mogelijke aanwijzing waarom deze voorbereiding zo laag scoort, kan teruggevonden worden uit het onderzoek naar jongeren uit kansengroepen. Uit dit onderzoek blijkt dat de voorbereiding soms minimaal wordt ingevuld. Jongeren mogen wel eens een activiteit uitwerken of ze mogen hun zeg doen over het thema. De voorbereiding kan ook bestaan uit een avond over het gastland, zoals uit onderstaand fragment blijkt:
“Op een donderdag hebben wij naar school moeten komen en hebben we tapas gegeten, sangria gedronken en Spaanse woorden geleerd.” (deelnemer aan een groepsuitwisseling)
Bovendien blijkt uit dat onderzoek dat er een zekere terughoudendheid is bij projectbegeleiders om jongeren te betrekken omdat ze twijfel hebben of hun jongeren dat wel aankunnen. Deze schroom om participatief te werken beperkt zich zeker niet enkel tot organisaties die werken met jongeren uit kansengroepen, bleek uit het focusgroepgesprek met de projectbegeleiders. Jongeren worden misschien wel gehoord of geconsulteerd, maar daarom worden de deelnemers niet noodzakelijk betrokken bij het ontwerp en het uitwerken van het project.
Interviewer: “Als jullie een project voorbereiden, zeker bij een jongereninitiatief of een
groepsuitwisseling is een van de voorwaarden dat de deelnemers betrokken worden in
de voorbereiding. Doen jullie dit en hoe doen jullie dit?”
Projectbegeleider: “Ik zal zo eerlijk mogelijk antwoorden op deze vraag. Alles wat wij doen, is zoveel mogelijk voor en door jongeren. Wij doen niet zo maar iets omdat wij denken, ja we gaan daar eens rond werken. Wij praten met jongeren en wij praten met jongerenorganisaties. Dat is allemaal wel wat afgestemd (…) Wij maken dan het project en dan kunnen jongeren er in participeren. Dat zijn niet noodzakelijk de jongeren waarmee we een jaar op voorhand er over gesproken hebben. Dus, we doen dat heel praktisch eigenlijk…” (projectbegeleider van groepsuitwisselingen en jongereninitiatieven)
Of nog,
“Onze jongeren komen om [activiteit], niet om een Europees project te schrijven. Als dat
dan op locatie is, top! Maar ik denk dat dit inderdaad afhankelijk is van werking tot
werking (…)” (projectbegeleidster van een jongereninitiatief en een groepsuitwisseling)
De redenen waarom bepaalde organisaties niet de participatieve kaart trekken, zijn eerder praktisch van
aard. Het ontwerpen en ontwikkelen van een project nemen de nodige tijd in beslag. Vooral voor
organisaties die niet met een vaste groep leden of jongeren werken, maar bij ieder nieuw initiatief een
nieuwe groep jongeren rekruteren, is het niet vanzelfsprekend participatief te werken. Bovendien ben je
als organisatie niet altijd zeker van succes, waardoor jongeren zich lang moeten engageren zonder
garantie op een internationale ervaring.
“Als je zelf meer projectmatig werkt, is dat wel minder voor de hand liggend. Ik vind niet dat je een jongere al een jaar en een half op voorhand kan betrekken om misschien deel te nemen aan een project. Dat vind ik dan niet eerlijk.” (projectbegeleider van groepsuitwisselingen en jongereninitiatieven)
De verwachting dat organisaties participatief werken en een project laten ontwerpen en uitwerken door
jongeren wordt door meerdere projectbegeleiders (zowel die uit het focusgroepgesprek als de
projectbegeleiders van organisaties die werken met jongeren uit kansengroepen) als weinig realistisch
ingeschat. Volgens enkele projectbegeleiders is deze verwachting ingegeven doordat voor bepaalde
subacties een buitenlands kamp van de traditionele jeugdbewegingen te veel als een soort default model
voorstaat. Niet iedere organisatie – zeker die organisaties die niet tot het jeugdwerk horen – werken en
Stevens Frank
46
denken als een traditionele jeugdbeweging. Dit default model domineert nog te veel Youth in Action, de
verwachtingen die gesteld worden in het programma en is, volgens de projectbegeleiders, ook merkbaar in
de werking van JINT vzw, zowel in hun producten als in hun communicatie.
“De nadruk ligt heel erg op het jeugdwerk. Het traditionele jeugdwerk: de
jeugddiensten en de scouts en de chiro en zo. En de speelpleinwerkingen. Ik ben zelf
ook lid en leiding geweest. Je merkt gewoon aan de communicatie dat altijd zo wat,
dat past heel goed met dat soort organisaties (…) Ik denk dat je een organisatie bent
die niet behoort tot het jeugdwerk, in de traditionele zin van het woord, dan kan je
het gevoel krijgen dat JINT niet voor jou is. Terwijl dat dit wel het geval is. (…) Het
model van groepsuitwisselingen is volgens mij in het hoofd een buitenlands
scoutskamp. Je gaat je dan ook richten bij het schrijven van een project, hoe ziet een
buitenlands scoutskamp er uit (…) Ook bij de voorbeelden die er gegeven worden,
staat er bij activiteit als voorbeeld: we doen in de voormiddag een touwentraject. Of
in de namiddag doen we een stadsspel.” (projectbegeleidster van
groepsuitwisselingen en jeugdinitiatieven)
Andere redenen die vernoemd worden, zijn dat het ontwikkelen van een project geen boeiende materie is
en dat jongeren na een tijdje het beu zijn om over alles en nog wat hun mening te moeten geven en bij
alles te moeten participeren. Ook de concurrentie van andere activiteiten, gecombineerd met de
langetermijnvisie die een project vraagt, worden aangehaald.
“Jongeren gaan geen anderhalf jaar meewerken om binnen een anderhalf jaar vrijwilligerswerk te doen. Tegen dan zijn ze al lang met iets anders bezig, zijn ze al aan het werk of zijn ze nog iets aan het bijstuderen.“ (projectbegeleidster van EVS-projecten)
Dat het nochtans mogelijk is om participatief te werken, toont datzelfde focusgroepgesprek aan. Eén
organisatie, die werkt met jongeren uit kansengroepen, betrekt haar jongeren vanaf het begin tot aan het
einde. Zelfs de rapportering is in handen van de jongeren zelf.
“Voor ons zijn er eigenlijk twee aspecten. De input komt uit de jongeren. Zij geven ons hun ideeën en daarna doen zij de voorbereiding van de activiteiten. Zij doen ook de activiteiten. Maar de administratie en de boekhouding, dat doen wij.” (projectbegeleidster van een jongereninitiatief) (…) “En hoe gaat dat dan?” (projectbegeleidster van een EVS-project) “Een brainstorming of we praten met hen wat zij willen doen voor de volgende jaren. We willen dit doen en we willen daar naar toe en zo. Ze gaan zelf zoeken, jongeren met ervaring gaan werken met nieuwe jongeren. Degene met ervaring werken aan de nieuwe projecten en zo. (…) Wij kunnen ook niet anders. Wij zijn twee volwassenen en de anderen zijn jongeren. Wij praten ook niet goed Nederlands en onze jongeren praten wel allemaal goed Nederlands. Zij vertalen alles en helpen schrijven bij het project en zo.” (projectbegeleidster van een jongereninitiatief)
Ook in het onderzoek naar de jongeren uit kansengroepen blijkt dat die organisaties die geprobeerd
hebben hun jongeren te betrekken in de voorbereiding of de uitvoering van het project, positieve
ervaringen rapporteren.
Stevens Frank
47
“Bijvoorbeeld Farah die een Belgische avond leidt op JINT kamp, nooit gedacht, echt niet.” (begeleidster van een organisatie die werkt met jongeren in een verontrustende situatie10)
3.3.2 Zelfontwikkeling
“Het project waar ik aan deelnam, was de beste ervaring die ik tot nu toe in m'n leven heb gehad. Ik ben erdoor gegroeid en ben veel bewuster geworden van de wereld, en ben zeker van plan om nog meer projecten te doen!” (reactie op de open vraag van een deelnemer uit de standaard survey van 2011)
Zo goed als alle jongeren zijn het er over eens dat deelname aan een project persoonlijk verrijkend is en
bijdraagt tot hun persoonlijke ontwikkeling. Bovendien vindt bijna iedereen dat ze een constructieve
bijdrage hebben kunnen leveren aan het succes van het project. Drie kwart van de deelnemers voelt zich
dan ook meer zeker om op hun eentje naar een ander land te reizen.
Figuur 13: Zelfontwikkeling gerapporteerd door deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 409
Deze persoonlijke ontwikkeling vertaalt zich niet noodzakelijk in een duidelijker plan voor hun
persoonlijke toekomst. Twee derde van de deelnemers is na deelname wel nog van plan om hun vreemde
talen bij te spijkeren en zes op tien heeft plannen om een tijdje naar het buitenland te gaan, heeft een
beter zicht gekregen op zijn/haar professionele carrière en denkt dat zijn/haar tewerkstellingskansen zijn
10 Sinds het Decreet Integrale Jeugdhulp van 2013 is er sprake van jongeren in een verontrustende situatie. Dit is iedere situatie die een bedreiging vormt voor de ontwikkeling van een minderjarige omdat het de integriteit van een minderjarige aantast of omdat het ontplooiing van de minderjarige belemmert. Vaak is er sprake van een cumulatie van dergelijke verontrustende situaties. Het vormt bijgevolg een drempel in het leven, waardoor deze jongeren minder kansen hebben dan hun leeftijdsgenoten.
15%
29%
38%
32%
30%
41%
26%
36%
34%
81%
62%
50%
42%
38%
23%
37%
26%
16%
0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%
Participatie was een persoonlijke verrijking
Participatie heeft bijgedragen aan mijn persoonlijkeontwikkeling
Ik was in staat bij te dragen aan het project met mijn eigenideeën
Ik voel me meer zeker om op mijn eentje te reizen in eenander land
Ik ben nu van plan om vreemde talen bij te leren
Ik heb een beter zicht op mijn professionele carrière
Ik ben van plan een tijdje in het buitenland te wonen, tewerken of te studeren
Ik geloof dat mijn tewerkstellingskansen zijn toegenomen
Ik heb een beter zicht op wat ik nog wil studeren
In zekere mate Zeker
Stevens Frank
48
toegenomen. Slechts de helft van de deelnemers heeft een beter zicht op zijn/haar studieplannen
gekregen. Een mogelijke verklaring voor dit lager percentage zou kunnen zijn dat een deel van de
deelnemers niet langer studeert. Indien we echter de analyse beperken tot die deelnemers die nog (deels)
studeren, dan blijft het percentage deelnemers dat stelt dat ze een beter zicht op zijn/haar studieplannen
heeft gekregen op 50%. Een voorbeeld van hoe een project de studieplannen van een deelnemer heeft
bijgestuurd, is terug te vinden in een reactie op de open vraag van de standaard survey van 2011:
“Voordat ik meegedaan heb aan het kamp met de Belgische scoutsgroep, wist ik dat
ik Engels wilde studeren aan de universiteit. Door naar België te gaan, ben ik zo
nieuwsgierig geworden naar de Nederlandse taal. Ik heb me nu ingeschreven aan
een andere universiteit waar je Engels en Nederlands kan studeren. Ik ben ook al
begonnen met Nederlandse lessen te volgen.” (reactie op de open vraag van een
deelnemer van de standaard survey 2011, vertaald uit het Engels)
Ook met de blijvende impact op zelfontplooiing na afloop van het project stemmen de deelnemers in
mindere mate in. De helft stelt wel nog dat ze meer zelfvertrouwen hebben en meer dan één op drie heeft
iets over zichzelf geleerd, maar slechts drie op tien vindt dat ze nieuwe situaties beter aankunnen en één
op vier tot één op vijf stelt dat ze zelfstandiger geworden zijn of beter conflictsituaties aankunnen. Het
minst gaan de deelnemers akkoord met de stelling dat ze meer empathie hebben ontwikkeld. Hier dient
toch gewezen te worden op een beperking van het gebruik van zelfpercepties in de RAY-onderzoeken.
Indien iemand niet akkoord gaat met één van deze stellingen dan is niet geweten waarom dit het geval is.
Het kan zijn dat die persoon vindt dat het project geen invloed heeft gehad. Het kan echter ook zijn dat
iemand al een goed ontwikkeld zelfbeeld en zelfvertrouwen had vóór de deelname en daarom vindt dat het
project geen uitwerking heeft.
Figuur 14: Blijvende impact op zelfontwikkeling na het project, percentage instemming (2011,
2013, 2014), N = 436
47%
36%
29% 27%
21% 20%16%
0%5%
10%15%20%25%30%35%40%45%50%
Stevens Frank
49
Europese vrijwilligers (75%), deelnemers aan projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU
(70%), aan vormings- en trainingsprojecten (86%) rapporteren significant meer dan deelnemers aan een
jongerenproject over democratie dat ze een beter zicht op hun professionele carrière hebben gekregen.
Subacties die vooral bijdragen tot de ontwikkeling van het spreken van een vreemde taal (zoals
groepsuitwisselingen, EVS, vormings- en trainingsprojecten en projecten met aangrenzende
partnerlanden van de EU) zetten in een grotere mate hun deelnemers aan om in de toekomst hun
vreemde talen verder te ontwikkelen. Deelnemers aan individuele EVS-projecten gaan in grotere mate
akkoord dat ze als persoon gegroeid zijn dan deelnemers die in groep deelgenomen hebben aan een Youth
in Action-project. Ter nuancering moet hierbij opgemerkt worden dat deze laatste deelnemers (tot 90%)
ook massaal stellen dat deelname aan een Youth in Action-project hen persoonlijk verrijkt. Wat de
blijvende impact betreft, zijn er ook verschillen naar subactie. Deelnemers aan projecten met
aangrenzende partnerlanden van de EU (52%) stemmen in grotere mate in dat ze beter met nieuwe
situaties kunnen omgaan dan deelnemers uit andere subacties waar deze instemming schommelt tussen
25% en 36%. Empathie wordt dan weer in meerdere mate ontwikkeld in de groepscontext van
groepsuitwisselingen en projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU (22%) dan in projecten
van de andere subacties van het programma (0 tot 8%).
De projectbegeleiders uit het focusgroepgesprek vinden deze persoonlijke ontwikkeling door de
deelnemers eveneens een belangrijke meerwaarde van Youth in Action. Ze voegen er echter een andere
dimensie aan toe door te beklemtonen dat het voornamelijk over zelfinzicht en zelfrelativering gaat. Een
groter zelfinzicht leidt tot een meer respectvolle omgang met elkaar.
“ Zeker die uitwisseling was heel goed, want die vonden eigenlijk wel van zichzelf dat ze heel stoer zijn, maar dan krijg je van die brede Londenaars en toen bleek het dat ze toch niet zo streetwise waren als dat ze dachten. Dat vond ik daar heel goed aan.” (projectbegeleidster van groepsuitwisselingen en jeugdinitiatief)
Of nog,
“We hadden ook wat van die jonge meiskes, zo 17 en zo. En die hebben zo iets van, heel de wereld is van ons. En door een week samen te zijn met Spaanse meisjes is dat helemaal anders. En begonnen die ook onderling minder te vitten op elkaar. Dat ze toch iets meer respect hebben gekregen voor elkaar, ook hoe high dat dit nu mag klinken misschien. Dat voelde je wel en dat was mooi om te zien.” (projectbegeleider van groepsuitwisselingen en jeugdinitiatief)
3.3.3 Europese identiteitsvorming
“Dit is de ideale manier om jongeren te motiveren mee te denken over Europa. Ook
mijn interesse in de politiek is toegenomen. Ik kan nu ook meepraten over de
hedendaagse problemen in Europa. Het was een ervaring voor het leven.” (reactie
van een deelnemer op de open vraag van de standaard survey van november 2014)
In de RAY-studies zegt zeven op tien deelnemers dat ze zich bewust geworden zijn van de onderlinge
diversiteit in Europa door hun deelname. Opvallender is dat nog een groter deel van hen zich bewust is
dat ondanks deze diversiteit Europa ook een grote gemeenschappelijkheid heeft en dat dit zich vooral uit
Stevens Frank
50
in gedeelde waarden, zoals respect voor de mensenrechten, gendergelijkheid, ….. Bijna twee op drie voelt
zich dan ook meer Europeaan na hun deelname. Verder stelt iets meer dan de helft (51%) dat hun
interesse in Europese aangelegenheden gestegen is en één op drie heeft een beter beeld van de Europese
Unie gekregen. Slechts 2% stelt dat door hun participatie het beeld van de Europese Unie verslechterd is.
De meerderheid (63%) meldt geen verandering in het imago van de EU.
Figuur 15: Europese identiteitsvorming, percentage instemming (2011, 2013, 2014), N = 416
Deelnemers van jongerenprojecten over democratie rapporteren significant meer dan deelnemers uit
andere subacties dat ze een beter imago hebben gekregen van de EU (73% tegenover slechts 18% van de
deelnemers aan een jeugdbeleidsmeeting of 22% van de deelnemers aan jongereninitiatieven), dat ze
meer geïnteresseerd zijn geworden in Europese aangelegenheden (80% tegenover slechts 40% van de
deelnemers aan groepsuitwisselingen of 44% van de deelnemers aan jeugdbeleidsmeetings) en zich meer
bewust geworden zijn van gemeenschappelijke Europese waarden (97% tegenover slechts 51% van de
deelnemers aan jeugdbeleidsmeetings). Een mogelijke reden waarom vooral deelnemers aan
jongerenprojecten over democratie zo hoog scoren, is omdat in de 2014 steekproef heel wat deelnemers
aan een jongerenproject over democratie vertegenwoordigd waren. Onder deze deelnemers waren er veel
deelnemers aan een simulatiespel over de werking van de Europese instellingen. Europese vrijwilligers en
projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU (90%) rapporteren dan weer in grotere mate dat ze
bewust zijn geworden van de grote mate van multiculturaliteit in Europa, dit in vergelijking met
deelnemers aan jeugdbeleidsmeetings (39%) en jongereninitiatieven (47%). Deelnemers die een project in
het buitenland doen voelen zich in hogere mate meer Europeaan, geven in hogere mate aan dat ze zich
bewust zijn van de multiculturele samenstelling van Europa en meer van hen beweren dat ze zich bewust
zijn van de gemeenschappelijke Europese waarden dan jongeren die in België partners uit het buitenland
hebben ontvangen (Stevens, 2015).
In de focusgroepgesprekken met de projectbegeleiders kwam Europa minder op de voorgrond. Toch vond
één projectbegeleider dit een belangrijk aspect aan een Youth in Action-project.
Projectbegeleidster van een jeugdinitiatief:“ (…) Ook op lokaal niveau is het
heel goed voor ons omdat ze een internationaal project kunnen doen. Voor het
38%
34%
30%
41%
37%
32%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Ben me bewust geworden vangemeenschappelijke Europese waarden
Ben me meer bewust van de multiculturelesamenstelling van Europa
Voel me meer Europeaan
in zekere mate zeker
Stevens Frank
51
eerst kunnen ze ook denken over samenwerken met Europa. Dat er
verschillende identiteiten bestaan en hoe dat dit werkt en zo. Ze hebben de kans
om naar het buitenland te gaan en zo zien ze ook kansen voor jobs, kunst en zo.
En ze kunnen dromen over activiteiten.”
Interviewer: “De Europese dimensie is toch ook belangrijk?”
Projectbegeleidster van een jeugdinitiatief: “Ja zeker.”
Op de open vraag bij de RAY surveys komen er af en toe enkele kritische geluiden ten aanzien van Europa
en dan vooral de EU instellingen binnen. Eén van deze reacties waarschuwt er voor dat Europese
identiteitsvorming kan leiden tot nieuwe onderscheiden en nieuwe grenzen die getrokken worden in de
geesten van mensen. Dit kan dan weer de basis zijn van stereotypen, vooroordelen en zelfs discriminatie.
“De EU instituties zijn een rigide bureaucratisch kluwen terwijl het een voorbeeld
voor de lidstaten had moeten zijn van efficiënt flexibel beleid. Youth in Action: prima,
maar er is geen kwaliteitsgarantie en controle, en de weinigen jongeren die ermee
bereikt worden aan een toch erg hoge kost per activiteit per persoon zullen niet veel
kunnen teruggeven aan de EU.” (reactie op de open vraag uit de standaard survey van
november 2011)
“Ik vind het verrassend dat mensen Europa gelijk stellen aan de EU, terwijl wij het
aanzien als een continent met een mix aan culturen die gelijken op de onze.
Bovendien heb ik het gevoel dat het racisme of de xenofobie van de plaatselijke
Belgische bevolking niet gaat over een verschil in culturen, maar over het al dan niet
behoren tot de EU.” (reactie van een deelnemer die woont in een land dat niet behoort
tot de EU op de open vraag uit de standaard survey van mei 2013)
3.3.4 Sociale netwerkvorming
“Ik heb ook ladingen fantastische mensen leren kennen waarmee ik nog steeds
contact heb. Er is zelfs een meisje dat overkomt om nieuwjaar te vieren.” (reactie op
de open vraag van de standaard survey 2011, vertaald uit het Engels)
Een uitwisselingsproject brengt, volgens de RAY-studies, deelnemers in contact met jongeren uit andere
landen. Acht op tien deelnemers heeft er blijvende contacten aan overgehouden. Voor zes op tien
deelnemers zijn deze contacten ofwel nuttig voor hun beroepsleven ofwel voor hun actief burgerschap.
Europese vrijwilligers (100%), deelnemers aan projecten met aangrenzende partnerlanden van de EU
(95%), groepsuitwisselingen (88%) en vormings- en netwerkprojecten (91%) rapporteren in hogere mate
dat ze er blijvende sociale contacten aan hebben overgehouden. Onder deelnemers aan
jeugdbeleidsmeetings ligt dit percentage beduidend lager (35%). In de steekproef van 2013 zijn
deelnemers aan jeugdbeleidsmeeting relatief sterker vertegenwoordigd. Heel wat van deze deelnemers
waren betrokken in een jeugdbeleidsmeeting die zich in België afspeelde en die geen uitwisseling met
andere landen betrof. Dit verklaart het lager percentage internationale sociale contacten bij deze
deelnemers.
Stevens Frank
52
Figuur 16: Sociale netwerkvorming bij deelnemers, percentage instemming (2011, 2013, 2014),
N = 416
3.3.5 Actief burgerschap
“Eveneens werd mijn engagement naar andere verenigingen groter. Daarnaast ben
ik beginnen schrijven voor een jongerennieuwssite. Momenteel hou ik me bezig met
lokale politiek en beleid in de stad waar ik woon.” (reactie van een deelnemer op de
open vraag van de standaard survey van mei 2013)
Figuur 17: Gerapporteerde evolutie in burgerschapswaarden door deelnemers: door het project
zijn volgende waarden … (2011, 2013, 2014), N = 404
28%
31%
34%
56%
31%
29%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Ik heb mensen uit andere landen lerenkennen waarmee ik nog steeds contact
heb
Ik heb mensen uit andere landen lerenkennen die nuttig kunnen zijn voor mijn
beroepsleven
Ik heb mensen leren kennen in anderelanden die nuttig kunnen zijn voor mijn
sociaal en politiek leven
in zekere mate zeker
1%
1%
1%
0,00%
1%
0%
0%
1%
57%
52%
54%
60%
44%
44%
48%
46%
42%
47%
45%
40%
56%
56%
52%
53%
0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%
mensenrechten
individuele vrijheid
democratie
vrede
gelijkheid
solidariteit
tolerantie
respect voor andere culturen
minder belangrijk geworden zelfde gebleven belangrijker geworden
Stevens Frank
53
Youth in Action beoogt het actief burgerschap van jongeren te promoten. Dit kan gebeuren door
burgerschapswaarden te bevorderen. Voor meer dan de helft van de deelnemers zijn respect voor andere
culturen, tolerantie, solidariteit en gelijkheid belangrijkere waarden geworden. Voor een bijna even groot
aandeel deelnemers heeft het project geen invloed op hun burgerschapswaarden.
Er zijn significante verschillen in de mate waarin projecten uit de verschillende subacties van het
programma bijdragen aan burgerschapsvorming. Zo stelt een significant hoger percentage deelnemers
aan groepsuitwisselingen (61%) dat de mensenrechten voor hen belangrijker zijn geworden dan
deelnemers aan jeugdbeleidsmeetings (28%). Het belang van vrede is dan weer in mindere mate
belangrijker geworden voor deelnemers aan jeugdbeleidsmeetings (13%) dan voor deelnemers aan andere
subacties (34% tot 55%). Europese vrijwilligers (72%) en deelnemers aan projecten met aangrenzende
partnerlanden van de EU (73%) beweren dan weer in grotere mate dat respect voor andere culturen voor
hen belangrijker is geworden dan deelnemers aan jongereninitiatieven (26%) en jeugdbeleidsmeetings
(20%). Doorgaans melden lagere percentages deelnemers aan jongereninitiatieven en
jeugdbeleidsmeetings dat diverse burgerschapswaarden voor hen belangrijker zijn geworden.
Uitzondering is echter democratie. Deelnemers aan jongerenprojecten over democratie (73%) en aan
jeugdbeleidsmeetings (60%) stellen in hogere mate dan deelnemers aan andere soorten projecten (37%
tot 42%) dat democratie voor hen belangrijker is geworden. Dit wijst er op dat de inhoud van een project
ook invloed heeft op de mate waarin burgerschapswaarden gevormd worden in een project.
Figuur 18: Politieke attitudes van deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 404
Een specifiek onderdeel van burgerschapswaarden zijn politieke attitudes. De deelnemers aan Youth in
Action projecten zijn er in hoge mate mee eens dat jongeren politiek bewust moeten zijn. Deze visie leeft
sterk bij deelnemers over alle subacties heen. Enkel deelnemers aan groepsuitwisselingen zijn er minder
van overtuigd (79%) dat jongeren betrokken moeten zijn in Europese politiek dan andere deelnemers
(86% tot meer dan 90%). Deelnemers aan groepsuitwisselingen (72%) en jongereninitiatieven (74%)
vinden in mindere mate dat jongeren in direct contact moeten kunnen staan met politici dan deelnemers
aan andere subacties (85% tot boven 90%). Het is echter niet uit de vraagstelling op te maken of dit hoog
politiek bewustzijn onder de deelnemers te wijten is aan de deelname aan het project. De deelnemers aan
een Youth in Action project zijn hoog opgeleid en zijn zelfs hoger opgeleid dan hun leeftijdsgenoten in de
Vlaamse jongerenbevolking (Stevens, 2013, 2015). Hoogopgeleiden zijn doorgaans meer geïnteresseerd in
politiek (Kavadias, Siongers, & Stevens, 1999).
28%
26%
37%
35%
66%
68%
52%
48%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100%
Het is belangrijk voor jonge mensen om oversociale en politieke onderwerpen te
discussiëren
Het is belangrijk dat jongeren gebruik makenvan hun recht gehoord te worden in het
politiek besluitvormingsproces
Het is belangrijk voor jonge mensen ombetrokken te zijn in de Europese politiek
Het is belangrijk voor jongeren om in directcontact te staan met politici
in zekere mate zeker
Stevens Frank
54
Figuur 19: Actief burgerschap van deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 404
Eén derde van de deelnemers is meer betrokken geworden in het sociale en politieke leven na participatie
in het project. Voor de meerderheid van de deelnemers is er echter niets veranderd aan hun actief
burgerschap en één op tien rapporteert zelfs dat ze minder betrokken zijn geworden. Er zijn nauwelijks
verschillen in de mate waarin het actief burgerschap van de deelnemers aan de verschillende soorten
subacties is veranderd. Youth in Action projecten hebben bijgevolg een grotere impact op het vormen van
bepaalde waarden die belangrijk zijn voor actief burgerschap dan op het actief burgerschap van de
deelnemers zelf.
3.3.6 Tevredenheid met Youth in Action projecten
“Ik zal volgend jaar zeker terug mee gaan. En als er nog andere kampen zijn, wil ik
die ook gerust doen. Het was er zo leuk, veel leuker dan een normaal kamp, want
hier leer je mensen kennen van andere landen, wat zeer handig is voor de kennis van
vreemde talen.” (reactie van een deelnemer op de open vraag uit de standaard survey
van 2011)
De tevredenheid over Youth in Action projecten is heel erg hoog onder deelnemers. 93% gaat akkoord dat
hun verwachtingen zijn ingevuld. 94% voelde zich goed geïntegreerd in het project. 85% zal de komende
jaren opnieuw meedoen. Deze tevredenheid uit zich ook in de intentie anderen aan te zetten deel te
nemen aan dergelijke projecten of er zelf te organiseren. Het percentage dat dit daadwerkelijk al gedaan
heeft, ligt wel iets lager. Net deze reclame die deelnemers onder jongeren maken, vinden organisaties en
projectbegeleiders een belangrijke meerwaarde aan Youth in Action projecten. Vrienden en kennissen zijn
dan ook een belangrijk kanaal om met Youth in Action in contact te komen: 24% van de deelnemers komt
zo in contact met Youth in Action. Enkel (jeugd)organisaties zijn een belangrijker kanaal (47%) om kennis
te maken met Youth in Action.
9%
11%
10%
55%
47%
56%
36%
42%
34%
0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%
Ik participeer aan het sociale en politiekeleven
Ik ben bereid om tegen racisme, xenofobieen intolerantie op te komen
Mensen in een achterstellingpositie hebbenmijn steun
in een mindere mate in dezelfde mate in meerdere mate
Stevens Frank
55
Figuur 20: Tevredenheid van deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 435
De tevredenheid is hoog over alle subacties heen. Toch zijn ook hier significante verschillen. Zo stelt 11%
van de Europese vrijwilligers en deelnemers aan vormings- en netwerkprojecten dat hun verwachtingen
niet zijn ingelost in het project. Dit is dubbel zo veel als voor de andere subacties. 14% van de Europese
vrijwilligers en 11% van de deelnemers aan vormings- en netwerkprojecten voelt zich niet geïntegreerd. In
de andere subacties schommelt dit percentage tussen 2% en 5%. De bereidheid om terug deel te nemen
aan een project ligt dan ook opmerkelijk lager bij Europese vrijwilligers, namelijk 36% van de Europese
vrijwilligers stelt niet meer opnieuw deel te nemen aan een gelijkaardig project. Dit kan deels verklaard
worden doordat dit meestal langdurige projecten zijn, die slechts één keer kunnen opgenomen worden.
Opvallend is dat ook deelnemers aan jongereninitiatieven (74%) minder van plan zijn opnieuw deel te
nemen aan gelijkaardige projecten. Bij de andere subacties schommelt dit percentage tussen 82% en 94%.
Niettemin zijn er geen significante verschillen volgens subactie in de mate dat deelnemers anderen
zouden aanraden deel te nemen. Deelnemers aan jongereninitiatieven (64%) hebben echter in mindere
mate al anderen aangemoedigd dan andere deelnemers bij wie dit percentage schommelt tussen 80% en
90%. Deelnemers van jongerenprojecten voor democratie (75%) zouden in mindere mate anderen
aanzetten tot het organiseren van een eigen project. Bij de andere subacties schommelt dit tussen 90% en
95%.
Youth in Action projecten zijn dus niet voor iedereen een positieve ervaring. 6% van de deelnemers voelt
zich niet geïntegreerd in een project. Eén op tien zou anderen niet aanraden een gelijkaardig project op te
starten en 15% van hen zou niet opnieuw deelnemen. Ook op de open vraag op het einde van de diverse
RAY-vragenlijsten zijn enkele negatieve ervaringen van deelnemers binnengekomen. Over de vier jaar dat
Vlaanderen heeft deelgenomen aan de RAY-studies, zijn er in het totaal op de open vraag 221 reacties
gekomen. Sommige van deze reacties zijn geschreven in een taal die de schrijver van dit rapport niet
onder de knie heeft. Met deze reacties is dan ook geen rekening gehouden. 163 reacties (74%) zijn in het
Nederlands, het Frans, het Engels of het Duits. Van deze 163 reacties kunnen er negentien (12%)
gecategoriseerd worden als negatief tot uiterst negatief. De andere reacties zijn neutraal (bijvoorbeeld een
toelichting bij een vraag, een opmerking bij de vragenlijst, …) of zijn positief tot zeer positief (waarvan er
al enkele opgenomen zijn in dit rapport). Slechts een kleine fractie van de reacties is dus negatief.
14%
28%
30%
38%
32%
21%
83%
66%
63%
52%
53%
63%
0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%
Ik zou anderen aanraden deel te nemen aaneen gelijkaardig project
Ik voelde me goed geïntegreerd in hetproject
In het algemeen zijn mijn verwachtingeningelost in dit project
Ik zou anderen aanraden een gelijkaardigproject op te zetten.
Ik ben van plan om de volgende jaren terugmee te doen aan een gelijkaardig project
Ik heb reeds anderen aanbevolen om deelte nemen aan een gelijkaardig project
in zekere mate zeker
Stevens Frank
56
Drie reacties hebben betrekking op de concrete organisatie van het project. Het zijn klachten over een
gebrekkige accommodatie, slecht eten of onkosten die niet terugbetaald worden. Het volgende fragment is
een typisch voorbeeld van een dergelijke klacht.
“Het project was pure oplichterij. Ze vinden gratis huisvesting in een verlaten
studentenhome, geven je goedkoop en slecht eten, en steken het dagbudget per
deelnemer in hun eigen zakken. Daarnaast stellen de organisatoren zichzelf aan als
betaald expert.” (reactie van een deelnemer op de open vraag van de special survey
van 2012)
Twee deelnemers klagen over de voorbereiding op het project. Eén deelnemer vindt dat de andere
deelnemers aan het project nauwelijks voorbereid zijn en dat de trainers nauwelijks in staat zijn een groep
te begeleiden. Eén deelnemer vindt dat ze zelf te weinig voorbereid is geweest op het project.
“Ik heb wel spijt van de slechte voorbereiding, ik wist niet echt wat ik moest
verwachten waardoor ik ook minder kon meepraten in het gesprek. Ook mijn West-
Vlaamse accent was een belemmering om te kunnen goed verstaanbaar te zijn.”
(reactie van een deelnemer op de open vraag van de standaard survey van november
2014).
Drie klachten gaan over het gebrekkig design en de uitvoering van het project waardoor de verwachtingen
van het project niet ingelost worden.
“Ik miste nog wel een focus binnen het project. Ik vond het te weids in de opzet en dat
zorgde soms voor onduidelijkheden en teleurstellingen. Dergelijke projecten zouden
mijns inziens gebaat zijn bij een scherpere opzet.” (reactie van een deelnemer op de
open vraag van de standaard survey van november 2014).
Drie opmerkingen hebben te maken met het financiële plaatje. Vooral de te hoge eigen bijdrage wordt
aangeklaagd of het feit dat bepaalde onkosten nooit terugbetaald zijn. Eén van deze deelnemers klaagt ook
het gebrek aan inspraak aan.
“(…) Ik had het gevoel dat we goedkoop op reis gingen, alles ondergingen en weinig
zelf moesten of mogen beslissen. (…) Ook is dit project niet laagdrempelig en weinig
toegankelijk voor kansarmen (wat toch wel de bedoeling was). De kostprijs kwam
hoog uit.” (reactie van een deelnemer op de open vraag van de special survey van
2012)
Zeven reacties hebben betrekking op het Europees vrijwilligerswerk. Verschillende problemen worden
hier aangekaart. Een eerste is een gebrek aan begeleiding. Een tweede probleem is dat bepaalde
organisaties zich niet houden aan de afspraken waardoor het project te gering ingevuld wordt.
Vrijwilligers hebben dan te weinig of onnuttige taken waardoor ze niets leren. Soms moeten ze zelf een
invulling geven aan het project. Andere vrijwilligers klagen er over dat ze juist te veel
verantwoordelijkheden krijgen en dat ze eigenlijk gebruikt worden als goedkope arbeidskrachten.
“Ik had een goede ervaring als Europees vrijwilliger in Brussel, maar het kwam
totaal niet tegemoet aan mijn verwachtingen en ik was absoluut niet tevreden over
mijn gastorganisatie. Misschien kan er meer controle uitgeoefend worden in de
toekomst zodat gastorganisaties weten wat EVS is en wat EVS’ers doen en zodat ze
doen wat er uitgeschreven is in het project? Eerlijk gezegd, ik voelde me als een
Stevens Frank
57
goedkope arbeidskracht in mijn gastorganisatie en de meeste van mijn collega’s
wisten niet wat ik er kwam doen of wat mijn rol was. Mijn gastorganisatie wist
absoluut niet wat EVS was.” (reactie van een deelnemer die tot een kansengroep
behoort op de open vraag van de standaard survey van mei 2013, vertaald uit het
Engels).
In het gesprek met de projectbegeleiders vertelt één van de projectbegeleiders ook over gelijkaardige
negatieve ervaringen met een EVS-project:
“Bij aankomst was er niets geregeld. Bleek dat alles wat ze zeiden dat ze zouden doen,
was niet geregeld. Ze presenteerden rekeningen aan de vrijwilligers die de
vrijwilligers niet moesten betalen. Het appartement dat ze moesten voorzien, was
niet in orde. Dan kwamen er discussies over de verdeling van het geld, terwijl we
alles duidelijk op papier hadden gezet. Plots wilden ze meer. Dat is dan ook heel fout
afgelopen, waardoor die organisatie ook zijn accreditatie is kwijtgeraakt en
geschorst is geweest.” (projectbegeleidster van EVS-projecten)
3.4 Rol van een Youth in Action-project voor jongeren uit kansengroepen
“Het is jammer dat jonge gezinnen niet samen kunnen reizen of leren, want dat is het
voornaamste obstakel die ik heb om nieuwe vaardigheden en kennis op te doen. Ik
wil echt graag meer leren, maar in familieverband. Ik kan bijna aan geen enkele
uitwisseling meedoen omwille van familiale banden.” (reactie op de open vraag van
een deelnemer die behoort tot een kansengroep uit de standaard survey van november
2011, vertaald uit het Engels)
“Bij hoogste opleidingsniveau van vader/moeder ben je analfabetisme vergeten”
(reactie op de open vraag van een deelnemer die behoort tot een kansengroep uit de
standaard survey van november 2011, vertaald uit het Frans)
“Ik krijg op dit moment steun van het OCMW om mijn studies te kunnen betalen. De
uitwisselingen waaraan ik deel mocht nemen waren een verrijking voor me en ik wil
zeker nog op uitwisseling gaan.” (reactie op de open vraag van een deelnemer die
behoort tot een kansengroep van de special survey van 2012)
“Ik heb een autismespectrumstoornis, ik zal dit nooit op een applicatie vermelden,
maar moet ik wel telkens voor mezelf de juiste selectie nemen en verscheidene
hindernissen overwinnen.” (reactie op de open vraag van een deelnemer die behoort
tot een kansengroep uit de standaard survey van mei 2013)
Hierboven staan enkele reacties van deelnemers die behoren tot een kansengroep en een reactie op de
open vraag uit de RAY-studies hebben gegeven waaruit blijkt met welke obstakels in het leven deze
deelnemers geconfronteerd worden. Het illustreert ook dat het om heel verschillende werkelijkheden gaat.
Youth in Action definieert kansengroepen als jonge mensen die één of meerdere obstakels in het leven
kennen die hun internationale mobiliteit kunnen belemmeren. In het totaal worden zeven mogelijke
obstakels opgenoemd: financiële, economische, sociale, geografische en educatieve obstakels, gezondheid
en mobiliteit. De inclusiestrategie van het Youth in Action programma heeft als uitdrukkelijke
Stevens Frank
58
doelstellingen de toegankelijkheid van het programma voor jongeren uit kansengroepen te garanderen.
Het beoogt ook het Youth in Action programma te gebruiken als een instrument om de kansen op sociale
integratie en tot actief burgerschap, alsook de tewerkstellingskansen van deze jongeren te verbeteren
(European Commission, 2007).
In tabel 3 hebben we gezien dat het aandeel jongeren uit kansengroepen dat deelneemt aan een Youth in
Action project wordt geschat op 21% voor de periode 2007-2013. In de RAY-onderzoeken ligt het
percentage jongeren uit kansengroepen lager dan uit de gegevens van de Europese Unie blijkt, namelijk
16%. Dit is lager dan de 21% voor de hele periode 2007-2013. De RAY-studies hebben betrekking op
projecten die plaatsvonden tussen 2010-2013. In deze periode ligt het percentage jongeren uit
kansengroepen volgens tabel 3 zelfs gemiddeld op 23%.
Er zijn verschillende redenen die deze discrepantie verklaren. Ten eerste zijn de RAY-studies niet bedoeld
om het aantal jongeren uit kansengroepen in het Youth in Action programma te bepalen. De indicatoren
in het onderzoek zijn vooral subjectief van aard en dit heeft zijn beperktheden. Een tweede probleem is
dat de RAY-onderzoeken online enquêtes zijn. Niet iedere jongere – zeker niet die uit kansengroepen –
heeft ongelimiteerd toegang tot (snel) internet. Sommige jongeren uit deze groepen zijn ook niet in staat
een online vragenlijst in te vullen (bijvoorbeeld jongeren met bepaalde functiebeperkingen). Bovendien is
geweten dat bepaalde groepen in de samenleving – waaronder bijvoorbeeld mensen met een laag
opleidingsniveau – minder snel geneigd zijn om deel te nemen aan onderzoek. Dit zorgt er voor dat de
RAY onderzoeken minder geschikt zijn om een uitspraak te doen over de mate waarin Youth in Action
jongeren uit kansengroepen bereikt. Hiervoor zijn de gegevens van de Europese Unie meer geschikt.
Er is nog een tweede, belangrijke reden waarom het percentage jongeren uit kansengroepen lager
ingeschat wordt in de Vlaamse RAY-onderzoeken. De operationalisering in de Vlaamse rapporten is dan
wel ingefluisterd door de definitie van jongeren uit kansengroepen van de Europese Unie, maar is een
striktere operationalisering die nauwer aansluit bij hoe in Vlaanderen maatschappelijke kwetsbaarheid of
armoede omschreven wordt. Een belangrijke afwijking is dat er rekening gehouden is met het
opleidingsniveau van de ouders. Dit is een veel gebruikte indicator in Vlaams onderzoek en databanken.
Bovendien is in navolging van de theorie over maatschappelijke kwetsbaarheid (Vettenburg, 1995) en
armoede (Vranken, 1997) er voor gekozen dat een jongere tot een kansengroep behoort indien er sprake is
van een culminatie van obstakels in het leven. Een jongere uit een kansengroep dient minstens drie
moeilijkheden in het leven te ondervinden (voor de concrete manier van operationaliseren zie Stevens,
2014). Deze striktere operationalisering resulteert natuurlijk in een lagere participatiegraad van jongeren
in kansengroepen aan Youth in Action in de RAY-studies. De meerwaarde van de RAY-studies ligt er
echter in dat kan nagegaan worden of jongeren uit kansengroepen iets anders opsteken van hun
participatie dan andere deelnemers.
3.4.1 Vaardigheidsontwikkeling
“Ik heb ontzettend veel geleerd tijdens het project. Erg interessant om andere
jongeren en hun beeld op de wereld te leren kennen.” (reactie op de open vraag van
een deelnemer die behoort tot een kansengroep uit de special survey van 2012)
Doorgaans stemmen jongeren uit kansengroepen in grotere mate in met vaardigheidsontwikkeling dan de
andere jongeren. De enige uitzondering zijn sociale vaardigheden, maar hier zijn de verschillen niet
significant. De meeste van de waargenomen verschillen in vaardigheidsontwikkeling zijn trouwens niet
significant.
Stevens Frank
59
Er zijn enkele uitzonderingen. Een significant grotere groep jongeren uit kansengroepen rapporteert dat
ze hun interculturele vaardigheden hebben ontwikkeld in het project. Het is zelfs zo dat onder jongeren
uit kansengroepen dit de meest aangestipte vaardigheid is die ze opgebouwd hebben. Verder rapporteert
een significant grotere groep jongeren uit kansengroepen dat ze zich hebben leren verstaanbaar maken in
een andere taal, dat ze zichzelf artistiek en creatief hebben leren uitdrukken, dat ze meer plezier hebben
gekregen in leren, dat ze hun leren beter kunnen plannen, dat ze moeilijke teksten hebben leren verstaan,
dat ze hebben geleerd een budget te beheren en dat ze op een verantwoordelijke manier met PC’s en
nieuwe media hebben leren omgaan. Op acht vaardigheden zegt dus een significante groter aandeel
jongeren uit kansengroepen dat ze de vaardigheid hebben kunnen oefenen. Gemiddeld rapporteren
jongeren uit kansengroepen dat ze 15 vaardigheden hebben bijgeschaafd tegenover 14 vaardigheden bij de
andere jongeren. Dit verschil is niet significant. Dit wijst er op dat jongeren uit kansengroepen niet
noodzakelijk meer halen uit hun deelname aan een project dan andere jongeren, maar dat voor een groter
aandeel jongeren uit kansengroepen Youth in Action projecten een oefengrond kunnen zijn om specifieke
vaardigheden te trainen.
Uit de gesprekken met de jongeren uit de kansengroepen en hun begeleiders blijkt dat jongeren niet
spontaan spreken over de projecten in termen van wat ze er in geleerd hebben. Enerzijds komen spontaan
concrete ervaringen naar boven waarin ze met anderen plezier hebben gemaakt, meestal in non-formele
oefeningen of activiteiten die behoren tot het project. Anderzijds wordt er gemakkelijk gepraat over
mensen die ze hebben leren kennen.
- “Interviewer: Wat zijn de dingen die je het meest zijn bijgebleven? Een ervaring die je echt
bij is gebleven? Wat is het eerste waaraan je denkt?
- Deelnemer 1: Iedereen blijft mij bij, maar die Sarin die ga ik nooit vergeten. Die was echt te
zot.
- Interviewer: Te zot, en voor wat dan?
- Deelnemer 1 : Ja die had een goede communicatie met ons en veel gelachen en zo. Hij doet
alles wat hij wilt.”
(interviewfragment uit het gesprek met de deelnemers van een groepsuitwisseling van een
organisatie die voornamelijk werkt met jongeren met een migratieachtergrond)
Toch kunnen tussen de lijnen door drie vaardigheden onderscheiden worden die naar boven komen in de
gesprekken: sociale vaardigheden, interculturele vaardigheden en het aanleren van vreemde talen. Sociale
vaardigheden nemen vooral de vorm aan van groepsvorming waarbij jongeren uit verschillende landen
met elkaar leren optrekken, leren samenwerken en waarbij onderlinge conflicten zo weinig mogelijk
voorkomen.
“Wat ik wel tof vind is dat je een band vormt met die mensen in Malta. Je leert de
groep kennen en achteraf stopt dat dan niet. Het is jammer dat je die mensen daarna
nooit meer ziet, waarschijnlijk zie je ze maar één keer in je leven. En dat vind ik soms
jammer.” (deelnemer aan een groepsuitwisseling van een organisatie die werkt met
jongeren met een migratieachtergrond)
- Projectbegeleider: “En ik denk niet dat er één keer een conflict is geweest tussen
Spaanse jongeren en die van ons, alleen die ene keer bij die van ons na het
kajakken. Want we zijn anders wel wat conflicten gewoon.”
- Deelnemer: “Ja, ik heb veel plezier gehad met de Spanjaarden.”
(fragment uit het gesprek over de groepsuitwisseling van een organisatie die werkt
met jongeren met emotionele stoornissen en gedragsstoornissen)
Stevens Frank
60
Figuur 21: Verschillen in vaardigheidsontwikkeling tussen jongeren uit kansengroepen en andere
jongeren (2011, 2012, 2013, 2014), N = 616
* p <.05, ** p<.01, niet bevraagde vaardigheden in 2012: N=383
Deze groepsvorming is niet zo vanzelfsprekend. In het begin bestaan er nogal wat vooroordelen tegenover
elkaar en verkiezen de meeste jongeren in de eigen groep op te trekken. Twee begeleiders van twee
verschillende organisaties schetsen een gelijkaardig proces waarin deze groepsvorming zich voltrekt:
84%
95%
82%
88%
83%
78%
78%
86%
76%
76%
74%
78%
66%
62%
64%
55%
60%
50%
50%
59%
54%
90%
87%
89%
87%
82%
84%
80%
76%
77%
76%
64%
62%
61%
61%
54%
53%
47%
43%
45%
34%
33%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Samenwerken in een team
Kunnen omgaan met mensen met een andere culturele…
Een gemeenschappelijk standpunt onderhandelen als…
Praten met mensen die een andere taal spreken
Iets realiseren voor de gemeenschap of de samenleving
Een goed idee ontwikkelen en omzetten in de praktijk
Met overtuiging mijn mening geven tijdens een discussie
Mezelf verstaanbaar maken in een andere taal*
Logisch redeneren en conclusies trekken
Kansen identificeren voor mijn persoonlijk leven en…
Hoe ik beter kan leren of meer plezier kan hebben aan…
Mezelf creatief en artistiek uitdrukken*
Verschillende vormen van cultuur en kunst waarderen
Ernstig discussiëren over politiek
Mijn studies plannen en zelfstandig uitvoeren*
Eigen media-inhouden maken
Moeilijke teksten en uitdrukkingen verstaan*
Nieuwe media gebruiken voor informatie te vinden
Media kritisch analyseren
Het plannen van mijn onkosten en mijn budget…
PCs, internet en mobiele telefonie verantwoordelijk…
Andere jongeren Jongeren uit kansengroepen
Stevens Frank
61
“(…), maar zoals ze zelf ook zeiden is dat de eerste twee dagen zo echt aftasten en
zelfs dat je als begeleider iets hebt van ok. Ik vind dat soms wel heel moeilijk in het
begin omdat die jongeren allemaal commentaar hebben op de andere landen en die
willen dan eigenlijk zo in hun eigen land blijven. Eigenlijk heb ik wel geleerd dat je
dat moet loslaten en dat je die jongeren zelf hun weg moet laten gaan. Je ziet wel dat
na twee tot drie dagen dat iedereen zich zo begint te mengen en te mixen en da’s echt
een keileuk proces om te zien hé. Zeker als je ziet op het einde, dan heb je pas door hoe
zes verschillende groepen één grote groep zijn geworden.” (projectbegeleider van een
groepsuitwisseling van een organisatie die werkt met jongeren in een verontrustende
situatie)
“Op dat schip hadden we dan ook gezien dat die gasten communiceren. De eerste
twee, drie dagen was dat wat stroef maar vanaf dan merkten we dat ze content
waren om elkaar te zien en zag je ook direct wie het meest sociaal vaardig was. En de
vriendschappen die dan ook ontstonden. Op het einde was het afscheid dan ook
redelijk ontroerend.” (projectbegeleider van een groepsuitwisseling van een
organisatie die werkt met jongeren met emotionele stoornissen en gedragsstoornissen)
Een mogelijkheid om dit proces te versnellen, is het organiseren van kennismakingsspelletjes, zoals blijkt
uit onderstaand interviewfragment uit het gesprek met deelnemers en projectbegeleiders van een
organisatie die werkt met jongeren met emotionele stoornissen en gedragsstoornissen.
- Deelnemer 2: “Het was zo dom in het begin. Als iemand van ons iets zei, begonnen
ze te lachen en in het Spaans met elkaar te praten. Ik voelde mij daar precies wat
beledigd door en dacht wat zijn ze nu over u aan het zeggen. Dan sta je daar zo van
...”
- Projectbegeleider 1: “Had je een ongemakkelijk gevoel bij hen omdat je ze niet
begreep?”
- Deelnemer 2: “Tuurlijk in het begin. Ik voelde mij inderdaad niet op mijn gemak”
- Projectbegeleider 2: “Je had natuurlijk die andere taal. Weet je nog wat de eerste
activiteit was? Onder dat afdak, wat moest je doen?”
- Deelnemer 1: “Jajaja, we zaten allemaal op de muur, we kregen een naam van een
Spanjaard en dan moesten we die Spanjaard zoeken. Daarna moesten we samen een
blad invullen over wie onze idool enzo was. (…). Ja, dat verliep goed eigenlijk.”
Ook in een reactie op de open vraag van de standaard survey van 2011 wijst een respondent op het belang
van kennismakingsspelletjes voor de groepsvorming in een project:
“ (…) Wat de organisatie betreft, de organisatoren volgden wel een programma,
maar ze deden geen kennismakingsactiviteiten waardoor de groep minder
geïntegreerd was. (…)” (reactie van een deelnemer op de open vraag van de standaard
survey van november 2011, vertaald uit het Engels)
Interculturele vaardigheden komen op verschillende manieren aan bod in de gesprekken. Jongeren leren
hun eigen cultureel referentiekader te relativeren door de eigen cultuur in vraag te stellen. Ze zien ook in
dat culturele verschillen overbrugbaar zijn en dat culturen het resultaat zijn van wederzijdse beïnvloeding,
waardoor cultuur niet gebonden is aan landen of taal. Vooral de interculturele avonden, waarbij de
verschillende landen de eigen cultuur (en vaak is dat de eigen keuken) aan elkaar moeten voorstellen,
blijven hangen.
Stevens Frank
62
“Euhm het eten ook, gewoon alles was heel lekker. De avondjes dat we elkaars land
een beetje moeten voorstellen, en die avond van Polen, die doen echt van die leuke
dansjes.” (deelnemer aan een groepsuitwisseling van een organisatie die werkt met
jongeren in een verontrustende situatie)
“Ze hebben minder maar ze delen wel meer. Het is niet omdat je meer hebt, dat je
daarom vrijgeviger bent. Wij hebben zoveel meer, maar realiseren ons echt niet
hoeveel wij eigenlijk anderen kunnen helpen. Hier denken we alleen maar aan
onszelf.” (deelnemer aan een groepsuitwisseling van een organisatie die werkt met
jongeren met emotionele stoornissen of gedragsstoornissen)
“De Maltese taal was gemengd met andere talen, voornamelijk Arabisch en Engels.
Een deel van onze groep ontdekte al snel dat heel wat woorden overeenkwamen met
het Arabisch. De kleuren en de cijfers waren bijvoorbeeld hetzelfde in het Arabisch en
het Maltees.” (deelnemer aan een groepsuitwisseling van een organisatie die
voornamelijk werkt met jongeren met een migratieachtergrond)
Een internationale ervaring biedt echter geen 100% garantie dat jongeren interculturele vaardigheden
ontwikkelen. Sommige ervaringen kunnen zelfs nieuwe stereotypen in het leven roepen, zoals blijkt uit
onderstaand gespreksfragment:
- Deelnemer 4: “(…) In Estland zijn ze echt super streng, als je iets fout doet, begin
maar met pompen.”
- Begeleider 1: “Dat zal wel typisch geweest zijn voor die organisatie in Estland. Ik
denk niet dat dat in heel Estland is.”
- Deelnemer 4: “Ja, ik denk dat wel ze, want…”
- Begeleider 1: “Dus als ik nu iets fout doe, dan moet ik pompen?”
- Deelnemer 4:” Ik weet dat niet, maar das echt wel raar, in heel Estland waren ze echt
wel streng.”
(fragment uit een gesprek over een groepsuitwisseling van een organisatie die werkt
met jongeren in een verontrustende situatie)
De derde vaardigheid die vaak naar boven komt in de gesprekken met de jongeren is het spreken van een
vreemde taal. Meestal gebeurt de communicatie in een groepsuitwisseling in het Engels, waardoor de
jongeren vooral hun Engels oefenen. Vaak leren ze elkaar woorden aan waardoor ze ook een andere taal
dan het Engels leren. Er moet hierbij opgemerkt worden dat het om enkele woorden gaat. De meeste
groepsuitwisselingen duren slechts een week tot maximaal 10 dagen en in die tijd is er hoogstens tijd om
kennis te maken met een taal. Enkel de deelneemster die aan een kortstondig EVS-project heeft
deelgenomen, heeft een iets grotere talenkennis opgebouwd.
- Interviewer: “En wat is je bijgebleven?”
- Deelnemer 4: “(…) De taal leren, bij alle kampen, want meestal zo als groepje
bepaalde woorden leren dat is heel plezant omdat je anders totaal niet weet wat ze
aan het zeggen zijn en ze kunnen je van alles wijsmaken.”
(fragment uit een gesprek over een groepsuitwisseling van een organisatie die werkt
met jongeren in een verontrustende situatie)
Stevens Frank
63
- Interviewer: “Maar je had geen probleem om Engels met hen te praten?”
- Deelnemer 1: “Nee, en ik heb wat Spaans geleerd: guapa – guapo.”
- Deelnemer 2: “Het enigste wat ik mij herinner in het Spaans is guacamole, voor de
rest niks meer.”
(fragment uit het gesprek over de groepsuitwisseling van een organisatie die werkt met
jongeren met emotionele stoornissen en gedragsstoornissen)
- Interviewer: “Heb je ook een andere taal geleerd?”
- Deelnemer 1: “Ik heb Sloveens leren praten, ik kan bijvoorbeeld tellen tot 20 in het
Sloveens.” (…) - Telt tot 20 in het Sloveens.
- Begeleider 2: “Klinkt echt.”
- Deelnemer 1: “Ik heb ook veel scheldwoordjes geleerd.”
(fragment uit een gesprek met een jongere die deelgenomen heeft aan een
kortstondige EVS via een organisatie die werkt met jongeren in een verontrustende
situatie)
Slechts één andere vaardigheid komt uitdrukkelijk aan bod in de gesprekken met de jongeren, namelijk
omgaan met geld.
- Interviewer: “En wat is je verder nog bijgebleven?”
- Deelnemer 4: “Bij Polen, het eerste woord dat in mij opkomt is goedkoop. Dat was
echt ziek, want ik had al mijn zakgeld opgedaan en ik had nog maar 8€ bij en ik kon
nog voor heel het gezin cadeautjes kopen.”
(fragment uit een gesprek over een groepsuitwisseling van een organisatie die werkt
met jongeren in een verontrustende situatie)
3.4.2 Zelfontwikkeling
“Het was zo een plezier om deel te nemen aan het project. Ik heb leren inzien dat er
opties zijn voor verder te studeren en ik ben van plan om mijn vaardigheden en
kennis over het onderwerp van het project uit te breiden.” (reactie op de open vraag
van een deelnemer die behoort tot een kansengroep van de special survey van 2012)
Uit de RAY-studies blijkt dat er tussen jongeren uit kansengroepen en andere deelnemers niet veel
verschil in zelfontwikkeling is. Beide groepen zijn er even sterk van overtuigd dat het project persoonlijk
verrijkend is en aan hun persoonlijke ontwikkeling heeft bijgedragen. Bovendien hebben beide groepen in
gelijke mate het idee dat ze constructief hebben kunnen bijdragen aan het project. De waargenomen
verschillen hebben eerder te maken met de toekomstblik van de jongeren. Een grotere groep jongeren uit
kansengroepen heeft volgens eigen zeggen een betere kijk op een toekomstige beroepscarrière of op wat ze
nog willen leren in vergelijking met de andere deelnemers. Een groter deel van hen is ook van plan om
vreemde talen te leren.
Stevens Frank
64
Figuur 22: Verschillen in gerapporteerde zelfontwikkeling tussen jongeren uit kansengroepen en
andere deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 409
* p <.05, *** p<.001
Ook wat blijvende impact van het project op zelfontwikkeling betreft, verschillen beide groepen nauwelijks.
Het is wel zo dat een grotere groep jongeren uit kansengroepen er mee akkoord gaat dat ze meer
zelfvertrouwen hebben gekregen, dat ze beter met nieuwe situaties kunnen omgaan of dat ze beter in staat
zijn om hun gedachten en gevoelens uit te drukken. Anderzijds zegt een groter percentage andere
deelnemers dat ze iets geleerd heeft over zichzelf in vergelijking met jongeren uit kansengroepen. Deze
verschillen zijn echter niet significant.
Figuur 23: Verschil in blijvende impact op zelfontwikkeling na het project tussen jongeren uit
kansengroepen en andere deelnemers, percentage instemming (2011, 2013, 2014), N = 436
97%
95%
90%
85%
85%
82%
77%
69%
90%
96%
92%
89%
73%
65%
62%
60%
63%
67%
0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%
Participatie was een persoonlijke verrijking
Participatie heeft bijgedragen aan mijn persoonlijkeontwikkeling
Ik was in staat bij te dragen aan het project met mijn eigenideeën
Ik voel me meer zeker om op mijn eentje te reizen in een anderland
Ik ben nu van plan om vreemde talen bij te leren***
Ik heb een beter zicht op mijn professionele carrière*
Ik ben van plan een tijdje in het buitenland te wonen, tewerken of te studeren
Ik geloof dat mijn tewerkstellingskansen zijn toegenomen
Ik heb een beter zicht op wat ik nog wil studeren***
Andere participanten Jongeren uit kansengroepen
57%
36%
36%
31%
36%
25%
16%
49%
40%
30%
28%
20%
24%
18%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
… dat ik meer zelfvertrouwen heb
… dat ik iets over mezelf heb geleerd
… dat ik beter kan omgaan met nieuwe situaties
… dat ik zelfstandiger ben
… dat ik nu beter mijn gevoelens en ideeën kan uitdrukken
… dat ik beter kan omgaan met conflictsituaties.
… dat ik me beter kan inleven in een ander.
Andere participanten Jongeren uit kansengroepen
Stevens Frank
65
Zelfontwikkeling komt in mindere mate aan bod in de focusgroepgesprekken met de jongeren uit
kansengroepen. Bovendien spreken de meningen van de jongeren elkaar tegen. Sommige jongeren vinden
van zichzelf dat ze al heel zelfstandig zijn en dat het project hen op dit gebied weinig kan bieden. Anderen
stellen dan weer dat ze wel iets over zichzelf geleerd hebben. Ze hebben geleerd welke indruk ze nalaten
op anderen en proberen hiermee sinds het project rekening te houden.
- Interviewer: “Dus je zou niet zeggen dat je na het project meer zelfvertrouwen hebt? Of dat je
zelfstandiger bent?”
- Deelnemer 1: “Ik ben altijd al zelfstandig geweest.”
(fragment uit het gesprek over de groepsuitwisseling van een organisatie die werkt met jongeren
met emotionele stoornissen en gedragsstoornissen)
- Deelnemer 3: “Iedereen van mijn groepje vond mij een drukke en die trokken zo weg van mij en
dan besefte ik wel van ow ik ben te druk. En blijft mij wel nog bij. Ik ben wat rustiger geworden
sinds het kamp. Nu is dat wel verbeterd sinds dat kamp, hé?”
- Begeleider 2: “Ja.”
(fragment uit het gesprek over de groepsuitwisseling van een organisatie die werkt met jongeren
met emotionele stoornissen en gedragsstoornissen)
Projectbegeleiders zijn echter meer dan de jongeren de mening toegedaan dat werken aan zelfvertrouwen,
het ontdekken van de eigen sterktes - samen met de interculturele ervaring - de meerwaarde vormt van
een Youth in Action project voor hun jongeren.
- Interviewer: “En puur op vlak van competenties wat hebben ze daar bijgeleerd?
Bijvoorbeeld kritisch denken of zelfstandiger worden?”
- Begeleider 1: “Ik weet niet of dat zelfstandigheid is… dat daar een heel grote impact
op is (…) maar ik bekijk het meer vanuit dat ze geconfronteerd worden met dingen in
zichzelf. Met competenties waarvan ze niet altijd dachten dat ze die hadden. Maar
zelfstandigheid? (…) Voor die projecten die wij doen, vind ik zelfstandigheid niet één
van de hoofdzaken. Maar wel het ontdekken van de eigen krachten, daar focussen wij
eigenlijk meer op. Bijvoorbeeld die zeggen: jaja, ik ken geen woord Engels, maar als
ze dan daar zijn, ontdekken ze dat ze hele zinnen kunnen spreken. Dat ze eigenlijk
meer weten dan dat ze denken.”
(fragment uit het gesprek met de begeleiders van een organisatie die werkt met
jongeren in een verontrustende situatie)
Uit de focusgroepgesprekken met de jongeren in een verontrustende situatie en jongeren met een
emotionele stoornis of gedragsstoornis, maar vooral uit de gesprekken met hun begeleiders, blijkt dat
Youth in Action projecten een belangrijk middel zijn voor het ontdekken van deze sterktes, ook buiten het
project om. Enerzijds is het project zelf voor de jongeren een vrijhaven om even de eigen situatie te
vergeten en op adem te komen. Kristensen (2013) komt eveneens tot de vaststelling dat dit een
belangrijke meerwaarde is van internationale mobiliteit voor jongeren uit kansengroepen. Deze jongeren
worden vaak geconfronteerd met (meestal negatieve) verwachtingen vanuit de directe omgeving, maar
ook vanuit de maatschappij. Een tijdje in een andere maatschappelijke context doorbrengen – mits een
goede omkadering door een gastorganisatie-, zorgt er voor dat deze jongeren even de ruimte krijgen om
niet aan deze verwachtingen te moeten voldoen. Dit kan hen de kans bieden zichzelf te herontdekken en
de eigen sterktes te verkennen. Anderzijds maken de projectbegeleiders gebruik van de ervaringen
opgedaan in het project tijdens begeleidingsgesprekken als de jongere een moeilijkere periode meemaakt.
Stevens Frank
66
Ze gaan expliciet verwijzen naar het project en roepen herinneringen aan hun gevoelens op. Enkele
jongeren doen dit ook spontaan uit zichzelf.
“Je ziet dat ook met de EVS trajecten (…) die daar iets hebben meegemaakt in dat
gastgezin, eigenlijk gewoon eens een gezin hebben kunnen ervaren. Waar die
jongeren meedraaien in een normale gezinssituatie en dat ze eigenlijk wel ontdekken
dat ze meer in hun mars hebben dan ze zelf denken.” (projectbegeleider van een
organisatie die werkt met jongeren in een verontrustende situatie)
“Ja, zo'n kamp is heel kort, maar dat blijft echt wel hangen, denk ik. Want we hebben
nu een jongere hierboven in de leefgroep waar het heel slecht mee gaat. Die heeft een
brief geschreven naar ons. Zie, het gaat echt niet goed met mij etc. Ze heeft daarbij
ook de toffe momenten opgenoemd. En één van die toffe momenten was dan de
groepsuitwisseling. Dat ze het echt zo goed daar heeft gehad. Je ziet die jongeren echt
wel opleven.” (projectbegeleider van een organisatie die werkt met jongeren in een
verontrustende situatie)
3.4.3 Europese identiteitsontwikkeling
“Ik denk dat dit soort projecten heel goed zijn voor Europa omdat het een Europese
geest voortbrengt. Ik hoop dat meer jongeren deel zullen nemen aan dit soort
projecten of uitwisselingen zodat ze andere culturen leren kennen en mee helpen
bouwen aan een beter Europa.” (reactie van een deelnemer die behoort tot een
kansengroep op de open vraag van de special survey van 2012)
De RAY-onderzoeken tonen aan dat jongeren uit kansengroepen meer akkoord gaan met uitspraken die
wijzen op het vormen van een Europese identiteit. Deze verschillen zijn echter niet significant. Dit wijst er
op dat Youth in Action projecten voor beide groepen eenzelfde bijdrage leveren aan deze
identiteitsvorming. Verder is 49% van de jongeren uit kansengroepen meer geïnteresseerd geworden in
Europese aangelegenheden, voor 41% is hun interesse gelijk gebleven en bij 10% is die interesse
afgenomen. Onder de andere deelnemers zijn deze percentages respectievelijk 53%, 41% en 6%.
Figuur 24: Verschil in Europese identiteitsvorming tussen jongeren uit kansengroepen en
andere deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 416
87%
80%
67%
79%
72%
64%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Ben me bewust geworden vangemeenschappelijke Europese
waarden
Ben me meer bewust van demulticulturele samenstelling van
Europa
Voel me meer Europeaan
Andere participanten Jongeren uit kansengroepen
Stevens Frank
67
Ook onder jongeren uit kansengroepen leeft niet altijd een positief beeld over Europa en de EU, zoals uit
deze reactie op de open vraag uit de RAY-studies blijkt:
“Mijn mening over Europa is zeer negatief. Meer en meer mensen distantiëren zich
van het slecht functionerende Europa. Het idee achter de EU is goed maar zoals nu
trekt het op niet veel. We hebben NIETS te zeggen, de EU politici zijn dictators die
doen wat ze willen!” (reactie van een deelnemer op de open vraag uit de standaard
survey van mei 2013)
3.4.4 Sociale netwerkvorming
“Hi, het wat een fantastisch project waarlangs ik fantastische mensen heb leren
kennen. Het was een bruikbare ervaring” (reactie op de open vraag van een
deelnemer die tot een kansengroep behoort uit de standaard survey van 2013, vertaald
uit het Engels)
Jongeren uit kansengroepen zijn in dezelfde mate mensen uit andere landen tegengekomen waarmee ze
nog steeds contact onderhouden in vergelijking met de andere deelnemers. Ze ontmoeten wel in meerdere
mate iemand die iets kan betekenen voor hun professionele carrière vergeleken met de andere
deelnemers.
Figuur 25: Verschil in sociale netwerkvorming tussen jongeren uit kansengroepen en andere
deelnemers, percentage instemming (2011, 2013, 2014), N = 416
De focusgroepgesprekken tonen aan dat de jongeren goede herinneringen hebben aan de andere jongeren
uit de projecten en dat er tijdens de projecten heel wat koppeltjes ontstaan, maar echt veel blijvende
relaties houden ze er niet aan over. De voornaamste reden is dat het vaak over kortdurende
groepsuitwisselingen gaat. Degene die er wel blijvende contacten aan overhouden zijn die jongeren die
voor een langere tijd naar het buitenland zijn gegaan (via EVS) of jongeren die betrokken zijn geweest bij
de voorbereiding van het project.
89%
85%
75%
84%
60%
64%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Ik heb mensen uit andere landen lerenkennen waarmee ik nog steeds contact
heb
Ik heb mensen uit andere landen lerenkennen die nuttig kunnen zijn voor mijn
beroepsleven ***
Ik heb mensen leren kennen in anderelanden die nuttig kunnen zijn voor mijn
sociaal en politiek leven
Andere participanten Jongeren uit kansengroepen
Stevens Frank
68
“Een goed JINT kamp wordt altijd berekend met het aantal koppels op het einde van
het kamp: hoe meer, hoe beter het kamp is geweest.” (projectbegeleider uit het
gesprek over de groepsuitwisseling van de organisatie die werkt met jongeren in een
verontrustende situatie)
- Begeleider 1: “We hebben dus ook op voorhand alles voorbereid met de Spaanse
begeleiders, dat zat ook in het project. Er is dan ook een jongen van bij ons mee
geweest, (…). Omdat we dan moesten de boel organiseren. Die heeft dat
wonderbaarlijk goed gedaan.”
- Begeleider 2: “En die had ook direct azo van ,... als die gasten dan zoveel maanden
later terugkeerden kende hij ze ook direct zo.”
- Begeleider 1: “Die staat nog altijd via Facebook in contact met de Spaanse jongeren.”
(fragment uit het gesprek met de projectbegeleiders van de organisatie die werkt met
jongeren met emotionele stoornissen en gedragsstoornissen)
“Enkel [naam deelnemer] is eenmaal meegegaan op voorhand naar Malta om te
helpen met de voorbereiding, maar zij hadden eigenlijk geen contact. Noch via Skype
noch via Facebook. Achteraf wel maar niet op voorhand.” (interview met de
projectbegeleider van het jeugdhuis die voornamelijk met jongeren met een
migratieachtergrond werkt)
- Begeleider 1: “Hebben jullie nog altijd contact?”
- Deelnemer 1: “Met de meisjes wel, ik heb zaterdag nog geskypet met één van die
meisjes. Ze vragen hoe het is en ze vragen heel de tijd wanneer ik terug kom naar
Slovenië. Ik heb gezegd dat ik misschien dees jaar niet kom, maar volgend jaar.”
(fragment uit het gesprek over de groepsuitwisseling van de organisatie die werkt met
jongeren in een verontrustende situatie)
3.4.5 Actief Burgerschap
“Dankzij de Youth in Action projecten en de vormingen van salto of de Raad van
Europa ben ik veel actiever geworden in het verenigingsleven, vooral in de
vredesbeweging, voor vriendschap, wederzijds respect en de mensenrechten.”
(reactie van een deelnemer die behoort tot een kansengroep op de open vraag van de
standaard survey van november 2011, vertaald uit het Frans)
Jongeren uit kansengroepen rapporteren in hogere mate dat bepaalde waarden, die betrekking hebben op
actief burgerschap, voor hen belangrijker zijn geworden na hun participatie, blijkt uit de RAY gegevens.
Deze verschillen zijn echter niet groot genoeg om significant te zijn. Er is één uitzondering. Een groter
percentage jongeren uit kansengroepen dan andere jongeren stelt meer respect voor andere culturen te
hebben gekregen. Dit verschil is significant omdat 5% van deze jongeren ook beweert dat ze juist minder
respect hebben gekregen voor andere culturen terwijl andere jongeren in grotere mate beweren dat hun
respect voor andere culturen niet veranderd is.
Stevens Frank
69
Figuur 26: Verschil in gerapporteerde evolutie in burgerschapswaarden tussen jongeren uit
kanengroepen en andere deelnemers, procent belangrijker geworden (2011, 2013, 2014), N =
404
In hun politieke attitudes verschillen jongeren uit kansengroepen niet van andere jongeren. Opnieuw zien
we dat ze in hogere mate akkoord gaan met de politieke uitspraken. Enige uitzondering is de stelling dat
jonge mensen betrokken moeten zijn in de Europese politiek.
Figuur 27: Verschil in politieke attitudes tussen jongeren uit kansengroepen en andere
deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 404
38%
56%
44%
49%
49%
57%
53%
59%
43%
46%
47%
39%
53%
56%
52%
52%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
mensenrechten
individuele vrijheid
democratie
vrede
gelijkheid
solidariteit
tolerantie
respect voor andere culturen*
Andere participanten Jongeren uit kansengroepen
97%
97%
85%
90%
94%
95%
90%
83%
75% 80% 85% 90% 95% 100%
Het is belangrijk voor jonge mensen omover sociale en politieke onderwerpen te
discussiëren
Het is belangrijk dat jongeren gebruikmaken van hun recht gehoord te worden in
het politiek besluitvormingsproces
Het is belangrijk voor jonge mensen ombetrokken te zijn in de Europese politiek
Het is belangrijk voor jongeren om in directcontact te staan met politici
Andere participanten Jongeren uit kansengroepen
Stevens Frank
70
Ook in hun actief burgerschap zien we hetzelfde patroon. Jongeren uit kansengroepen rapporteren in
hogere mate actief burgerschap, maar deze verschillen zijn niet significant. Opvallend is ook dat 13% van
de jongeren uit kansengroepen en 10% van de andere jongeren beweren dat na participatie hun steun voor
mensen in een achterstellingspositie afgenomen is. Acht procent van jongeren uit kansengroepen en 10%
van de andere jongeren zijn minder bereid geworden op te komen tegen racisme en 10% van de jongeren
uit kansengroepen en 8% van de andere jongeren hebben hun deelname aan het sociale en politieke leven
teruggedraaid.
Figuur 28: Verschillen in actief burgerschap tussen jongeren uit kansengroepen en andere
deelnemers, percentage groter geworden (2011, 2013, 2014), N = 404
3.5.6 Tevredenheid met Youth in Action projecten
“Dit was een ongelooflijke ervaring omdat ik ongelooflijke mensen heb leren kennen
die me veel hebben geleerd.” (respons op de open vraag van een deelnemer die tot een
kansengroep behoort uit de standaard survey van november 2011)
Zowel de RAY-respondenten uit kansengroepen als jongeren in het algemeen zijn in hoge mate tevreden
over Youth in Action. Doorgaans gaan jongeren uit kansengroepen in mindere mate akkoord met de
uitspraken die wijzen op tevredenheid. Een hoger percentage van hen plant toch een toekomstige
participatie en een groter aandeel van hen heeft reeds iemand aangeraden deel te nemen. Deze verschillen
zijn echter niet significant. Het enige significante verschil is dat jongeren uit kansengroepen minder het
gevoel hebben dat hun verwachtingen door het project ingelost zijn.
43%
51%
43%
36%
41%
32%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Ik participeer aan het sociale enpolitieke leven
Ik ben bereid om tegen racisme,xenofobie en intolerantie op te komen
Mensen in een achterstellingpositiehebben mijn steun
Andere participanten Jongeren uit kansengroepen
Stevens Frank
71
Figuur 29: Verschillen in tevredenheid met Youth in Action-projecten tussen jongeren uit
kansengroepen en andere deelnemers (2011, 2013, 2014), N = 436
Ook de focusgroepen met de jongeren uit kansengroepen getuigen van een hoge tevredenheid met Youth
in Action. Hoewel sommige jongeren de eerste keer echt moeten geduwd en zelfs verplicht worden om
deel te nemen, is het enthousiasme om terug deel te nemen aan een project heel groot onder deze
jongeren. Ook hier echter geldt dat niet voor iedereen een project een positieve ervaring is.
“Dat is echt plezant! Echt waar! Als ze tegen mij zeggen dat het kamp in Polen
goedgekeurd is, dan ga ik direct mee! Ze moeten dat zelfs niet vragen aan mij.”
(deelneemster aan het gesprek over de groepsuitwisseling van de organisatie die werkt
met jongeren in een verontrustende situatie)
95%
92%
84%
87%
92%
86%
98%
95%
94%
92%
85%
84%
75% 80% 85% 90% 95% 100%
Ik zou anderen aanraden deel te nemenaan een gelijkaardig project
Ik voelde me goed geïntegreerd in hetproject
In het algemeen zijn mijn verwachtingeningelost in dit project*
Ik zou anderen aanraden een gelijkaardigproject op te zetten.
Ik ben van plan om de volgende jaren terugmee te doen aan een gelijkaardig project
Ik heb reeds anderen aanbevolen om deelte nemen aan een gelijkaardig project
Andere participanten Jongeren uit kansengroepen
Stevens Frank
72
4 Hoe effectief is Youth in Action?
De effectiviteit van een programma als Youth in Action wordt bepaald door de mate waarin het programma haar doeleinden bereikt. Youth in Action heeft vijf hoofddoelstellingen (Van den Berghe & Beernaert, 2010):
- Het versterken van het actief burgerschap en de Europese identiteit van jongeren - Meer solidariteit en tolerantie bij jongeren - Het promoten van de onderlinge verstandhouding van jongeren uit verschillende landen - Het bevorderen van de kwaliteit van ondersteunende initiatieven voor het Europees jeugdwerk - Het bevorderen van Europese samenwerking in het jeugdwerk
Van den Berghe en Beernaert (2010) stellen dat er nog een zesde impliciete doelstelling is.
Europa verwacht ook dat het Youth in Action programma via competentie-ontwikkeling
bijdraagt aan het levenslang leren van deelnemers aan een project, maar ook aan dat van de
projectbegeleiders, zodat hun bekwaamheid om hun eigen weg te vinden op de arbeidsmarkt
verhoogt. We kunnen deze zes doelstellingen verdelen in twee groepen van doelstellingen. De
eerste groep doelstellingen is gericht op de betrokkenen die deelnemen aan een project. Het
betreft de eerste drie doelstellingen uit bovenstaand lijstje, maar ook de impliciete
verwachting dat Youth in Action bijdraagt aan de tewerkstellingskansen van de betrokkenen.
De twee laatste doelstellingen hebben betrekking op het jeugdwerk of misschien nog beter,
de verschillende organisaties die betrokken zijn in Youth in Action, want niet alle
organisaties behoren tot het jeugdwerk.
Vooraleer een antwoord kan gegeven worden in welke mate Youth in Action effectief is voor de
betrokkenen en voor organisaties, dienen toch enkele opmerkingen hernomen te worden die die
evaluatoren van het tussentijds rapport hebben gemaakt en die een complicatie vormen voor de evaluatie
(Van den Berghe & Beernaert, 2010).
De eerste opmerking is dat de doelstellingen van Youth in Action heel algemeen geformuleerd zijn en
talrijk zijn. Bovendien is één van de belangrijkste doelstellingen van het programma, het stimuleren van
internationale mobiliteit en leren door mobiliteit, niet opgenomen als een expliciete doelstelling (Van den
Berghe & Beernaert, 2010). Een bijkomend probleem is dat deze doelstellingen niet altijd even
operationaliseerbaar en kwantificeerbaar zijn. Wanneer is iemand een actieve burger en wat wordt er
precies verstaan onder actief burgerschap? Vanaf welk niveau van instemming met een uitspraak is er
sprake dat een doelstelling is bereikt? In deze eindevaluatie is een pragmatische houding ingenomen. We
roeien met de riemen die we hebben. Aan het opzet van het onderzoek van de RAY-groep zijn er
beperkingen, maar het is het beste materiaal dat er voor handen is. Wat de kwantificatie van de
doelstellingen betreft, is de volgende procedure gevolgd. Indien een vraag vier antwoordmogelijkheden
had (twee negatieve: helemaal niet mee eens of niet eens, twee positieve: helemaal mee eens of eens)
werden de positieve antwoorden bij elkaar opgeteld. De volgende grenzen worden vervolgens gebruikt om
een uitspraak te doen over de mate waarin een doelstelling is bereikt:
- Een doelstelling is in hoge mate bereikt indien er een instemming is van meer dan 80% bij
de betrokkenen
- Een doelstelling is matig bereikt indien de mate van instemming schommelt tussen 50% en
80%
- Een doelstelling is weinig bereikt indien de mate van instemming lager ligt dan 50%
Stevens Frank
73
Bij sommige vragen zijn er drie antwoordmogelijkheden aangeboden (minder belangrijk geworden,
hetzelfde gebleven, belangrijker geworden). In dat geval zijn de antwoordmogelijkheden behouden
gebleven en zijn de volgende grenzen gebruik:
- Een doelstelling is in hoge mate bereikt indien ‘belangrijker geworden’ meer dan 50%
bedraagt bij de betrokkenen
- Een doelstelling is matig bereikt indien ‘belangrijker geworden’ schommelt tussen 33% en
50%
- Een doelstelling is weinig bereikt indien ‘belangrijker geworden’ lager ligt dan 33%
Deze grenzen zijn arbitrair, maar bieden wel een houvast voor de eindevaluatie.
Een tweede complicatie voor de eindevaluatie is dat verschillende stakeholders compleet andere
verwachtingen koesteren ten aanzien van een Youth in Action project. Deze waarneming maakten Van
den Bergh en Beernaert al in 2010. Het voorgaande deel van dit rapport bevestigt alleen maar deze
waarneming. Op beleidsniveau zijn de doelstellingen gericht op belangrijke politieke, sociale, culturele en
zelfs economische transformaties, waarbij de nadruk vooral ligt op de uitkomsten van het programma.
Het werkveld beziet het programma eerder als een middel om extra kansen te creëren voor hun
deelnemers, om nieuwe jongeren te bereiken of om aan productvernieuwing te doen. Voor hen is het
proces waarin dit tot stand komt minstens even belangrijk als het uiteindelijk doel. We kunnen daar aan
toevoegen dat deelnemers ook zelf nog eens andere verwachtingen koesteren. Die gaan eerder in de
richting van eens een ander land zien, nieuwe mensen leren kennen en er mee plezier maken, liefst via
leuke activiteiten.
4.1 Hoe effectief is Youth in Action voor de betrokkenen?
4.1.1 Het promoten van actief burgerschap
De gegevens van de RAY-bevraging tonen aan dat Youth in Action de doelstelling, het promoten van het
actief burgerschap van jongeren, matig tot in hoge mate heeft bereikt voor projectbegeleiders. Wat
deelnemers betreft, moeten we deze doelstelling verder opsplitsen in burgerschapswaarden, politieke
waarden en actief burgerschap. Wat politieke waarden betreft, heeft Youth in Action deze doelstelling in
grote mate behaalt. Het is echter de vraag of deze hoge cijfers enkel en alleen te wijten zijn aan Youth in
Action. Wat de twee andere dimensies (burgerschapswaarden en actief burgerschap) betreft, heeft Youth
in Action deze doelstelling matig tot in hoge mate behaald, zowel voor alle deelnemers als voor
deelnemers uit kansengroepen, waarbij de vorming van burgerschapswaarden in iets hogere mate bereikt
is dan het actief burgerschap zelf. Enkele resultaten:
- Ik ben meer betrokken in het sociale en politieke leven: 72% projectbegeleiders
- Het ontwikkelen van burgerschapscompetenties: 85% projectbegeleiders
- Ik participeer aan het sociale en politieke leven (groter geworden) (vraagstelling met drie
mogelijke antwoorden): 36% voor alle deelnemers, 43% voor deelnemers uit kansengroepen
- Politieke attitudes: 83% tot 94% voor alle deelnemers, 85% tot 97% voor deelnemers uit
kansengroepen
Stevens Frank
74
- Vrede is belangrijker geworden (vraagstelling met drie mogelijke antwoorden): 40% voor
alle deelnemers, 49% voor deelnemers uit kansengroepen
- Democratie is belangrijker geworden(vraagstelling met drie mogelijke antwoorden): 45%
voor alle deelnemers, 44% voor deelnemers uit kansengroepen
- Individuele vrijheid is belangrijker geworden (vraagstelling met drie mogelijke
antwoorden): 47% voor alle deelnemers, 56% voor deelnemers uit kansengroepen
- Mensenrechten zijn belangrijker geworden (vraagstelling met drie mogelijke antwoorden):
42% voor alle deelnemers, 38% voor deelnemers uit kansengroepen
- Iets realiseren voor de gemeenschap of maatschappij: 81% alle deelnemers, 83% voor
deelnemers uit kansengroepen
- Ernstig discussiëren over politiek: 60% alle deelnemers, 62% voor deelnemers uit
kansengroepen
4.1.2 Het bevorderen van een Europese identiteit
De gegevens van de RAY-bevraging tonen aan dat de doelstelling, de versterking van de Europese
identiteitsvorming van jongeren, matig tot in hoge mate wordt bereikt voor projectbegeleiders en
overwegend matig voor alle deelnemers. Onder jongeren uit kansengroepen heeft Youth in Action deze
doelstelling matig tot in hoge mate bereikt. Enkele resultaten op een rij:
- Ik ben me meer bewust geworden van de multiculturele samenstelling van Europa: 89%
voor projectbegeleiders, 79% voor alle deelnemers, 87% voor deelnemers uit kansengroepen
- Ik heb meer interesse gekregen voor Europese aangelegenheden: 82% voor
projectbegeleiders
- Mijn interesse voor Europese aangelegenheden is vermeerderd (vraagstelling
met drie mogelijke antwoorden): 51% voor alle deelnemers, 49% voor
deelnemers uit kansengroepen
- Mijn beeld van de EU is verbeterd (vraagstelling met drie
antwoordmogelijkheden): 33% voor alle deelnemers, 40% voor deelnemers uit
kansengroepen.
- Ik voel me meer Europeaan: 77% voor projectbegeleiders, 62% voor alle
deelnemers, 67% voor deelnemers uit kansengroepen
- Ik ben me meer bewust geworden van gemeenschappelijke Europese waarden:
79% voor alle deelnemers, 87% voor deelnemers uit kansengroepen
4.1.3 Het stimuleren van tolerantie en solidariteit
De tweede doelstelling, meer tolerantie en solidariteit bij jongeren, is in hoge mate bereikt voor
projectbegeleiders en matig tot in hoge mate voor alle deelnemers, inclusief deelnemers uit
kansengroepen.
- Ontwikkeling van interculturele competenties: 94% projectbegeleiders
- Kunnen omgaan met mensen met een andere culturele achtergrond: 88% alle
deelnemers, 95% van deelnemers uit kansengroepen
- Respect voor andere culturen is belangrijker geworden (vraagstelling met drie
antwoordmogelijkheden): 53% voor alle deelnemers, 59% voor deelnemers uit
kansengroepen
- Gelijkheid is belangrijker geworden (vraagstelling met drie
antwoordmogelijkheden): 56% voor alle deelnemers, 49% voor deelnemers uit
kansengroepen
Stevens Frank
75
- Tolerantie is belangrijker geworden (vraagstelling met drie
antwoordmogelijkheden): 52% voor alle deelnemers, 53% voor deelnemers uit
kansengroepen
- Solidariteit is belangrijker geworden (vraagstelling met drie
antwoordmogelijkheden): 56% voor alle deelnemers, 57% voor deelnemers uit
kansengroepen
- Mensen in een achterstellingspositie hebben meer mijn steun (vraagstelling
met drie antwoordmogelijkheden): 34% alle deelnemers, 43% voor deelnemers
uit kansengroepen
- Ik ben meer bereid om op te komen tegen racisme, intolerantie en xenofobie
(vraagstelling met drie antwoordmogelijkheden): 42% voor alle deelnemers,
51% voor deelnemers uit kansengroepen
4.1.4 Het vergroten van wederzijdse verstandhouding tussen jongeren uit
verschillende landen
Het promoten van de onderlinge verstandhouding tussen jongeren uit verschillende landen is in matige
tot in hoge mate bereikt voor alle deelnemers, inclusief deelnemers uit kansengroepen. Enkele resultaten:
- Ontwikkeling van samenwerken in een team: 88% voor alle deelnemers, 84%
voor deelnemers uit kansengroepen
- Ontwikkeling van een gemeenschappelijk standpunt zoeken indien er
onenigheid is: 87% voor alle deelnemers, 82% voor deelnemers uit
kansengroepen
- Ik heb mensen leren kennen uit andere landen: 84% voor alle deelnemers, 89%
voor deelnemers uit kansengroepen
- Ik heb mensen leren kennen uit andere landen die nuttig kunnen zijn voor mijn
beroepsleven: 62% voor alle deelnemers, 85% voor deelnemers uit
kansengroepen
- Ik heb mensen leren kennen uit andere landen die nuttig kunnen zijn voor mijn
sociaal en politiek leven: 63% voor alle deelnemers, 75% voor deelnemers uit
kansengroepen
4.1.5 Het bevorderen van tewerkstellingskansen via competentie-ontwikkeling
De mate waarin competenties worden ontwikkeld verschilt heel sterk naargelang competentie. Youth in
Action draagt bij projectbegeleiders in hoge mate bij tot de ontwikkeling van interculturele competenties,
interpersoonlijke competenties, burgerschapscompetenties, zin voor initiatief en het spreken van een
vreemde taal. Dit zijn zeer centrale competenties in het Youth in Action programma. Daarnaast draagt
Youth in Action matig bij aan de ontwikkeling van culturele creativiteit, ondernemerschap, leren leren en
digitale competenties bij projectbegeleiders. Het draagt bij hen in beperkte mate bij tot
mediageletterdheid, het spreken van de eerste taal, wetenschappelijke competenties en wiskundige
competenties. Hoewel deze laatste niet centraal staan in het programma, rapporteert meer dan één op vijf
dat ze deze competenties hebben ontwikkeld.
Youth in Action promoot in hoge mate de ontwikkeling van interpersoonlijke vaardigheden, interculturele
vaardigheden, het spreken van vreemde talen, burgerschapsvaardigheden, het ondernemerschap en het
spreken van de eerste taal van alle deelnemers. Het draagt matig bij tot de ontwikkeling van wiskundige
vaardigheden, zin voor initiatief, leren leren, en creativiteit. Het draagt weinig bij tot het ontwikkelen van
mediavaardigheden en digitale vaardigheden van alle deelnemers.
Stevens Frank
76
Bij deelnemers uit kansengroepen bevordert Youth in Action in hoge mate de interculturele vaardigheden,
de interpersoonlijke vaardigheden, het spreken van een vreemde taal en burgerschapsvaardigheden. Het
draagt matig bij tot de ontwikkeling van alle andere vaardigheden, wat er weer eens op wijst dat in Youth
in Action in hogere mate de vaardigheden van deelnemers uit kansengroepen worden bevorderd.
Hier moet wel bij vermeld worden dat sommige projecten wel bepaalde vaardigheden bevorderen, maar
dat dit tegelijkertijd beperkt is. De ontwikkeling van spreken van een vreemde taal is beperkt tot het
spreken van enkele woorden. Dit komt omdat heel wat deelnemers slechts voor een korte duur
participeren aan een project. Projecten waar jongeren langduriger participeren hebben een veel
belangrijker impact op de ontwikkeling van bepaalde vaardigheden.
Youth in Action bevordert dus een heel breed gamma aan vaardigheden en competenties van zowel
projectbegeleiders als deelnemers. Daarbij komt nog eens dat Youth in Action in hoge mate bijdraagt tot
het zelfvertrouwen en de persoonlijke ontwikkeling van projectbegeleiders en deelnemers, vooral dan van
deelnemers uit kansengroepen. Deze laatste groep krijgt door haar participatie ook meer zicht op haar
toekomstige plannen. Hierdoor vergroot Youth in Action onrechtstreeks de tewerkstellingskansen van
projectbegeleiders en deelnemers. De vraag is echter in welke mate de betrokkenen dit zich realiseren en
gebruik maken van de middelen die hen aangereikt worden om dit aan te tonen.
Figuur 30: Het gebruik van Youthpass in projecten (2011, 2013, 2014), N = 86
Om de vaardigheden, die deelnemers hebben opgedaan in een Youth in Action-project, zichtbaarder te
maken, heeft de EU sinds 2007 Youthpass geïntroduceerd en geleidelijk aan uitgerold. Een Youthpass is
een document waarmee jongeren kunnen aantonen welke vaardigheden of competenties ze hebben
opgebouwd via hun participatie aan Youth in Action. Volgens net niet de helft van de projectbegeleiders
(49%) is er gebruik gemaakt van Youthpass in hun project en volgens één op vijf (21%) niet. Opvallend is
dat bijna 30% van de projectbegeleiders dit zich niet kunnen herinneren of het niet weten.
In die projecten waarin Youthpass geïntroduceerd is, is er in hoge mate sprake van kennis over en gebruik
van Youthpass. Meer dan 80% van de projectbegeleiders stelt dat ze de nodige informatie er over heeft
gekregen, dat deze informatie verstaanbaar was en dat de deelnemers zelf op de hoogte zijn gebracht van
Youthpass. Meer dan 80% van de deelnemers wilde een Youthpass en 90% van de deelnemers heeft er
29%
30%
22%
31%
26%
9%
63%
56%
70%
43%
59%
81%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Ik heb alle nodige informatie gekregen inverband met Youthpas
De informatie over Youthpass was helderen verstaanbaar
De deelnemers zijn gedetailleerd op dehoogte gebracht van Youthpass
Youthpass is ruim geïntegreerd in hetproject
De deelnemers wilden een Youthpass
De deelnemers ontvingen een Youthpass
ietwat waar zeer waar
Stevens Frank
77
effectief één gekregen. Enkel de integratie van Youthpass zelf in het project (als middel om na te denken
over wat deelnemers bijgeleerd hebben in het project) gebeurt in mindere mate.
De kennis over Youthpass onder alle deelnemers is eerder gering. Slechts 47% van de deelnemers kent
Youthpass, 41% is er zeker van dat ze het niet kent en 12% kan het zich alvast niet herinneren. Dat wil
zeggen dat meer dan de helft van de deelnemers Youthpass niet kent of zich niet kan herinneren of ze er
ooit van gehoord heeft. Het bezit van een Youthpass onder alle deelnemers is zelfs nog lager: 37% heeft
een Youthpass, 52% niet en 11% weet het niet. Onder deelnemers uit kansengroepen is de kennis over
Youthpass matig. Namelijk 52% kent Youthpass, 30% niet en 18% weet het niet zo goed. Het bezit van
Youthpass is gering, maar minder laag dan onder alle deelnemers. 43% van deelnemers uit
kansengroepen bezit een Youthpass, 46% niet. De rest weet het niet meer of kan het zich niet herinneren.
In het focusgroepgesprek met de projectbegeleiders kwam Youthpass ook ter sprake. Hieruit valt op te
maken dat Youthpass ook niet altijd gekend is onder alle projectbegeleiders en dat sommige, maar niet
alle projectbegeleiders de Youthpass ervaren als een administratieve last. Vooral de
gebruiksvriendelijkheid van de website waarmee een Youthpass moet aangemaakt worden, wordt aan de
kaak gesteld. Vooral voor het verbeteren van verkeerd ingevoerde gegevens blijkt het systeem weinig
gebruiksvriendelijk. Er moet wel op gewezen worden dat andere projectbegeleiders weinig problemen
ervaren met deze tool. De geringe kennis over Youthpass en het feit dat de website niet voor iedereen
gemakkelijk is blijkt uit volgend fragment uit het gesprek:
- Projectbegeleider 3: “En die Youthpass, echt waar?”
- Projectbegeleider 2: “Ja, wat is dat?”
- Projectbegeleider 3: “Daar heb ik zwaar op zitten zuchten.”
- Projectbegeleider 2: “Ja, maar wat is dat eigenlijk?”
- Projectbegeleider 3: “Dat is een soort certificaat. (…). Iedereen moet een certificaat krijgen
en daar staat dan op wat die allemaal heeft geleerd. Maar eer dat je dat gemaakt hebt op
die website… Het is waar, hé.”
- Projectbegeleider 2: “Ik weet dat ik op het eindrapport ook dat woord Youthpass ben
tegengekomen en op het indiendossier. Ik weet nog altijd niet wat dat is. Er staat daar een
vraag over in het dossier en dan moet ik ‘No’ aanvinken en dan denk ik van oei, shit.”
(…)
- Projectbegeleider 1: “Ja maar, het gaat tegenwoordig iets vlotter hoor.”
- Projectbegeleider 3: “Is het waar?”
- Projectbegeleider 1: “Ik heb er me niet aan gestoord en ik ben iemand die zich
vlug stoort.”
Een ander discussiepunt onder de projectbegeleiders is het nut van de Youthpass. Volgens enkele
projectbegeleiders is een Youthpass een extra, onnodige administratieve verzwaring van het project.
Jongeren hebben volgens hen in Vlaanderen weinig aan een Youthpass. Jongeren, die absoluut willen
verwijzen naar hun internationale ervaring, zullen dit spontaan opnemen in hun CV. Ze zullen zelfs niet
verwijzen naar de Youthpass, want Youthpass is weinig tot niet gekend bij de werkgevers.
- Interviewer: “Youthpass, wie maakt er daar gebruik van?”
- Projectbegeleider 1: “Ik geef dat aan mijn jongeren en dan vragen die: wat is dees? En dan
zeg ik: dat is Youthpass. Dan staan die daar naar mij te staren.”
- Projectbegeleider 3: “Dan moet je zeggen, daar kan je heel veel mee doen.”
- Projectbegeleider 1: “Neen, maar ik denk dat ik daar wel een punt heb. In Vlaanderen kan
je daar niets mee doen. ”
Stevens Frank
78
- Projectbegeleider 6: “Maar hoeveel werkgevers kennen Youthpass?”
Niet iedereen is die mening toegedaan. Het zijn projectbegeleiders die vooral werken met jongeren uit
kansengroepen die de meerwaarde van een Youthpass beklemtonen. Hun jongeren kunnen minder
diploma’s of officiële documenten voorleggen waaruit blijkt dat ze bepaalde competenties hebben. Voor
hen is een Youthpass wel nuttig en deze jongeren gebruiken Youthpass ook actief. Bovendien beschouwen
ze Youthpass niet enkel als een certificaat met een lijstje van verworven competenties die voorgelegd
kunnen worden aan een potentiële werkgever. Het is voor hen ook een middel om jongeren te doen
exploreren en reflecteren over de eigen sterktes.
- Interviewer: “Hebben jullie ervaring met Youthpass?”
- Projectbegeleider 4: “Vorig jaar hebben we een project gedaan over jobs, over
werkloosheid bij jongeren en de focus was op Youthpass. Hun talenten en hun valoir
benoemen.”
- Projectbegeleider 6:”Maar daar zit dan ook de waarde in, niet dat ze dat hebben op papier,
maar dat ze dan achteraf kunnen nadenken over wat ze er hebben geleerd en welke
competenties ze hebben opgebouwd. Dat kan voor bepaalde jongeren wel waardevol zijn,
eens bij dat proces stil te staan…”
- Projectbegeleider 4: “Maar we weten wel niet wat de impact is op de arbeidsmarkt.“
- Interviewer: “Hebben jullie er zicht op of jongeren dat echt wel gebruiken?”
- Projectbegeleider 4: “Ja, op hun CV. Jongeren van 15 en 16 die hebben geen enkele andere
ervaring, werkervaring. Zij gebruiken wel de Youthpass.”
Een Europese bevraging (Taru & Kloosterman, 2013) onder meer dan 1100 deelnemers aan Youth in
Action-projecten over Youthpass, bevestigt dat deelnemers dit certificaat appreciëren. 70% tot 80% van
de ondervraagden zijn van plan om op hun CV te verwijzen naar Youthpass bij het zoeken naar een job en
40% bij hun zoektocht naar een instelling voor hoger onderwijs of bij het opstarten van een eigen bedrijf.
Deelnemers zijn het meest enthousiast over Youthpass kort na hun participatie aan een project, maar
neemt af met de tijd. In welke mate er daadwerkelijk gebruik wordt gemaakt van Youthpass is minder
duidelijk. Het certificaat maakt deelnemers, maar eveneens projectbegeleiders, meer bewust van welke
competenties er ontwikkeld worden in een project en welk soort leren er plaats vindt in het jeugdwerk. Zo
versterkt het ook het jeugdwerk en verhoogt Youthpass het sociaal draagvlak voor het jeugdwerk.
Diezelfde studie brengt aan het licht dat deelnemers ondersteuning wensen bij het invullen van de module
over de zelfevaluatie. Projectbegeleiders vinden de acht kerncompetenties te abstract en veel te complex
geformuleerd.
De bereikte projectbegeleiders uit het focusgroepgesprek hebben dus hun twijfels over het nut van
Youthpas voor de arbeidsmarkt omdat het nauwelijks gekend is bij werkgevers. Ook ex Europese
vrijwilligers maken zich zorgen over welk beeld werkgevers hebben over EVS, zoals blijkt uit volgende
reactie op de open vraag uit de RAY-bevragingen:
“Een EVS vrijwilliger kan heel veel taken toebedeeld krijgen of juist weinig,
afhankelijk van het project. Het probleem dat zo ontstaat, is het beeld dat
toekomstige werkgevers krijgen van onze EVS ervaring. Als ik zeg dat ik veel
gewerkt heb (binnen de EVS uren) en een volledige werkervaring heb gehad, heel
veel heb bijgeleerd over teamwerk, maar ook individueel, dan herinneren ze er mij
aan dat het maar vrijwilligerswerk is en dat ik onmogelijk een volledige
professionele werkervaring kan hebben opgedaan via EVS. (…) Kortom, het is goed
Stevens Frank
79
dat vrijwilligers verantwoordelijkheden krijgen. Ik vrees echter dat toekomstige
werkgevers deze ervaringen onderschatten door al de dingen waarvan gesteld wordt
dat EVS NIET is (het is GEEN stage, het is GEEN job, enz.). Anderen denken dat EVS
een jaar lang plezier maken is en in hun ogen maakt dat een EVS ervaring en
Youthpass weinig waardevol.” (reactie op de open vraag van een deelnemer aan EVS
op de standaard survey van 2013, vertaald uit het Engels)
De visie van werkgevers komt aan bod in een studie omtrent de tewerkstellingskansen van Europese
vrijwilligers (Senyuva, 2014). Uit dit onderzoek blijkt dat werkgevers geen nood hebben aan een zoveelste
certificaat om bij de CV te steken. De waarde van Youthpass schuilt hem in het feit dat jongeren leren
reflecteren over het eigen kunnen. Het helpt hen het eigen leren in kaart te brengen en onder woorden te
brengen. Dit kan gebruikt worden in een CV of tijdens een sollicitatiegesprek. Werkgevers hebben
trouwens een positief beeld van jonge mensen die een tijdje naar het buitenland trekken om
vrijwilligerswerk te verrichten. Drie kwart van hen is er dan ook van overtuigd dat buitenlands
vrijwilligerswerk een positief effect heeft op de tewerkstellingskansen van jongeren. Dergelijke
internationale ervaringen verdienen dan ook vermeld te worden op een CV volgens 92% van de
werkgevers, 60% vindt dat het vermeld dient te worden tijdens een job interview en 52% in de
motivatiebrief. Bijna de helft van de werkgevers (49%) denkt dat het vermelden van Youthpass tijdens de
sollicitatieprocedure een positief effect kan hebben op de tewerkstellingskansen van jongeren. Het grote
probleem is dat werkgevers nauwelijks op de hoogte zijn van het bestaan van Europese jongeren- en
onderwijsprojecten of van het Europees vrijwilligerswerk. 72% van hen stelt dat ze nauwelijks kennis
hebben van Europese jongerenprojecten. 80% kent EVS niet. Andere internationale
uitwisselingsprojecten zijn echter ook nauwelijks gekend. De enige uitzondering is Erasmus dat door meer
dan de helft van de werkgevers gekend is.
4.2 Hoe effectief is Youth in Action voor organisaties?
De twee laatste doelstellingen van Youth in Action hebben betrekking op de organisaties die gebruik
maken van het programma. Enerzijds wil Youth in Action de kwaliteit van ondersteunende initiatieven
van het Europees jeugdwerk verhogen en anderzijds streeft het naar het bevorderen van Europese
samenwerking in het Europees jeugdwerk.
Van alle doelstellingen van het Youth in Action programma is het verhogen van de kwaliteit van de
ondersteunende initiatieven van de Europese jeugdsector het minst duidelijk omschreven. Besluit Nr
1719/2006/EC van het Europees Parlement van 15 november 2006 noemt in artikel 2 dat het gaat over de
kwaliteit van ondersteunende structuren voor jongerenactiviteiten en over organisaties in de jeugdsector.
In artikel 3 van ditzelfde Besluit gaat het onder andere over de versterking van netwerkvorming in de
sector, het uitwisselen van goede praktijken, de training van mensen actief in de sector, het stimuleren
van vernieuwing, het opzetten van projecten op langere termijn door regionale en lokale organisaties, het
verbeteren van jeugdinformatie (met speciale aandacht voor jongeren met een functiebeperking en de
erkenning van niet-formeel leren van jongeren door hun deelname aan het programma. Dit laatste aspect
is voor deelnemers reeds aan bod gekomen in deel 4.1.5 en de netwerkvorming in de sector overlapt deels
met het bevorderen van Europese samenwerking in het Europees jeugdwerk. Daarom zal in dit deel in
eerste instantie gefocust worden op welke mate Youth in Action bijdraagt tot de vorming van
medewerkers van organisaties in de jeugdsector, het stimuleren van vernieuwing en de uitwisseling van
goede praktijken. In een tweede deel gaan we dieper in op de effectiviteit van het programma in het
Stevens Frank
80
stimuleren van internationale samenwerking. In een derde deel gaan we dieper in op één ondersteunende
structuur voor jongerenactiviteiten, namelijk de kwaliteit van de dienstverlening van JINT vzw als
nationaal agentschap voor Vlaanderen. Voor het begrip kwalitatieve ondersteuning grijpen we naar de
bepaling uit de integrale hulp- en dienstverlening. Hier wordt kwalitatieve hulp- en dienstverlening
gedefinieerd als ondersteuning die voldoet aan zeven B’s: het is beschikbaar, bereikbaar, betrouwbaar,
bruikbaar, begrijpbaar, betaalbaar en bekend (Bouverne-De Bie, 2005; Sels 2010). De evaluatie van de
kwaliteit van de dienstverlening gebeurt voornamelijk op basis van het focusgroepgesprek met
projectbegeleiders, soms aangevuld met gegevens uit de RAY-bevragingen. Zowel de dienstverlening voor
het ontwerp, het uitvoeren als het evalueren van projecten komen aan bod. Omdat er vooral gebruik
wordt gemaakt van gegevens uit het focusgroepgesprek, gaat het hier over een kwalitatieve evaluatie. Het
gaat over de ideeën die er leven over de kwaliteit van de dienstverlening. Er kan geen uitspraak worden
gedaan over de mate waarin deze ideeën gedeeld worden door andere projectbegeleider. Uitzondering zijn
natuurlijk de vragen uit de RAY-studies.
4.2.1 Het verhogen van de kwaliteit van organisaties van de Europese jeugdsector
De gegevens van de RAY-studies tonen aan dat voor Vlaanderen het Youth in Action programma in hoge
mate de kwaliteit van organisatie uit de jeugdsector bevordert via de vorming van medewerkers in het
niet-formeel leren (zowel deelnemers die vrijwillig of professioneel actief zijn in de sector als
projectbegeleiders) en het bevorderen van zogenaamde soft skills bij projectbegeleiders. Enkele resultaten
op een rij:
- 94% van de jeugdwerkers begrijpt beter wat niet-formeel leren is
- 90% heeft geleerd hoe niet-formeel leren toe te passen in het jeugdwerk
- 88% heeft iets bijgeleerd dat ze kunnen toepassen in het werken met jongeren
- 88% kan beter de kwaliteit van activiteiten met jongeren garanderen
- 88% heeft opgedane kennis en vaardigheden reeds toegepast in hun organisatie
- 97% van de projectbegeleiders heeft interpersoonlijke competenties ontwikkeld
- 94% van de projectbegeleiders heeft interculturele competenties ontwikkeld
- 87% van de projectbegeleiders heeft burgerschapscompetenties ontwikkeld
- 84% van de projectbegeleiders heeft zin voor initiatief ontwikkeld
Uit diezelfde RAY-gegevens blijkt dat het programma matig tot hoog effectief is in het bevorderen van
inzichten in het jeugdbeleid, het ontwerpen en uitwerken van internationale projecten, het uitbreiden van
het eigen lokale netwerk, het aanspreken van nieuwe jongeren, het betrekken van jongeren uit
kansengroepen en het management van organisaties. Enkele resultaten:
- 82% van de medewerkers van de jeugdsector heeft iemand leren kennen waarmee ze
toekomstige samenwerkingsverbanden kunnen opzetten
- 79% van de medewerkers is beter in staat een internationaal project te ontwerpen en uit te
voeren
- 67% heeft buitenlandse contacten opgebouwd waarmee ze een project in de toekomst
plannen
- 76% weet meer over jeugdbeleid
- 69% weet nu beter hoe jeugdbeleid wordt ontwikkeld
- 81% van de medewerkers uit de jeugdsector vindt dat het programma het aanspreken van
nieuwe jongeren bevordert
- 73% rapporteert een toegenomen engagement in de organisatie om jongeren uit
kansengroepen te integreren
Stevens Frank
81
- 65% weet nu beter financiële middelen te vinden voor het ontwikkelen van activiteiten met
jongeren
- 64% rapporteert een verbetering in het management van de organisatie
- 65% stelt dat het lokale netwerk van hun eigen organisatie is uitgebreid
Uit de special RAY-survey over leren uit 2012 weten we dat het Youth in Action programma matig effectief
is voor het aanleren van innovatie methodes bij deelnemers en projectbegeleiders uit de jeugdsector in
Vlaanderen:
- 55% van de projectbegeleiders hebben deelgenomen aan een project met methodes die ze
nog nooit eerder hebben gebruikt
- 78% van de deelnemers hebben deelgenomen aan een project waarin er voor hen nieuwe
methodes zijn gebruikt
- 75% van de projectbegeleiders hebben deelgenomen aan een project waarin methodes
gebruikt worden die ze enkel kennen via projecten uit de jeugdsector
- 69% van de projectbegeleiders hebben deelgenomen aan een project waarin methodes
gebruikt worden die ze enkel kennen via trainingen uit de jeugdsector
Verder weten we uit het focusgroepgesprek met de projectbegeleiders dat het opstellen van een project
binnen Youth in Action bij bepaalde organisaties leidt tot interne vernieuwing door zich te laten
inspireren door goede praktijken uit het buitenland. Over de mate waarin dit gebeurt bij organisaties uit
de jeugdsector, kan geen uitspraak worden gedaan.
4.2.2 Het bevorderen van Europese samenwerking in de jeugdsector
Youth in Action beoogt het bevorderen van Europese samenwerking in het jeugdwerk. In het bevorderen
van Europese samenwerking is Youth in Action in hoge mate efficiënt. Meer dan 90% van de deelnemers
en projectbegeleiders stellen dat hun organisatie door hun participatie meer contacten heeft opgebouwd
met buitenlandse partners. In het bevorderen van meer internationale projecten voor organisaties is
Youth in Action gematigd effectief. 75% van de deelnemers en projectbegeleiders stellen dat ze aan hun
participatie meer internationale projecten hebben overgehouden.
Om jongeren te betrekken in het beleid is een gestructureerde dialoog tussen jongeren en beleidsmakers
opgezet. Op regelmatige tijdstippen debatteren jongeren en beleidsmakers over een thema dat relevant is
voor de jeugdsector. De thema’s worden op Europees niveau bepaald, maar de debatten spelen zich af op
nationaal niveau (in België op het niveau van de gemeenschappen). De debatten worden georganiseerd
door een nationale werkgroep gestructureerde dialoog. Deze nationale werkgroep bestaat minstens uit een
vertegenwoordiger van de nationale jeugdraad, een vertegenwoordiger van het ministerie bevoegd voor
jeugdzaken en het nationaal agentschap. In Vlaanderen zijn dit de Vlaamse jeugdraad, Afdeling Jeugd en
JINT vzw. Ook internationale jongerenorganisaties kunnen debatten over deze onderwerpen organiseren.
De resultaten ervan worden gebundeld in achtergrondnota’s voor EU-jongerenconferenties, waarop
jongeren en beleidsmakers aanbevelingen voor het beleid formuleren (European Youth Portal, 2014). Uit
de RAY studies blijkt echter dat in Vlaanderen deze gestructureerde dialoog echter weinig effectief is.
Slechts 18% van de deelnemers aan een Youth in Action project heeft ooit al eens gehoord over de
gestructureerde dialoog en 10% van hen heeft ooit al eens deelgenomen aan een activiteit in het kader van
de gestructureerde dialoog.
Een derde manier waarop Europese samenwerking bevorderd wordt, is via het verbeteren van de kennis
en inzicht in het leven van jongeren. De Europese samenwerking binnen het RAY-netwerk is één manier
waarop deze kennis vermeerderd wordt. Het RAY netwerk wordt deels via TCP gefinancierd.
Stevens Frank
82
4.2.3 Dienstverlening van Jint als nationaal agentschap en administratieve aspecten
van het programma
“De dossiers zijn erg ingewikkeld en zouden veel simpeler geschreven kunnen
worden. Vaak moet er erg veel uitleg geschreven worden, die in volgende punten
terugkomt. Ook het dossier dat nadien ingevuld moet worden bestaat voor een groot
deel uit informatie die al gekend is (en in het aanvraagdossier staat). Dit maakt de
aanvraag en behandeling van het dossier erg zwaar, voor een
vrijwilligersorganisatie moeilijk te voltooien.” (reactie op de open vraag van de
special survey van 2012)
Figuur 31: Aanvraag, administratief beheer en rapportage uit de RAY-standaard surveys (2011,
2013, 2014) – N=70
Projectbegeleiders die betrokken zijn in het ontwerpen en ontwikkelen van een project kregen ook in de
RAY-bevraging enkele vragen voorgelegd over hoe ze Youth in Action als programma ervaren. Het
programma scoort hoog bij deze projectbegeleiders omwille van de geschiktheid van de subsidieregels en
de berekening van de subsidies, de criteria waaraan voldaan moet worden en het gemak waarop
informatie kan gevonden worden. Het programma scoort matig wat betreft het voldoende zijn van de
subsidies en wat betreft de verstaanbaarheid van de informatie. De rapportage, het beheer van het project,
maar vooral de aanvraag van het project bezorgen projectbegeleiders de nodige kopzorgen. Dit kan een
verklaring zijn voor de geringe instroom van nieuwe organisaties in het project. Slechts één op drie
projectbegeleiders behoort tot een organisatie die nog nooit eerder heeft deelgenomen aan een Youth in
Action project. De andere twee derden hebben wel al eerder meegedaan en zelfs al regelmatig. In de
30%
20%
33%
36%
37%
35%
40%
37%
38%
24%
34%
23%
30%
37%
41%
40%
44%
43%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
De aanvraagprocedure was eenvoudig voor dit project
Vergeleken met andere subsidieprogramma's is hetadministratief beheer van dit project gemakkelijk
Het administratief beheer van de aanvraag was simpel
Het rapporteren was gemakkelijk
De belangrijkste informatie voor het aanvragen van eendossier was gemakkelijk te verstaan
Het overkoepelende subsidiesysteem was gepast envoldoende voor dit project
Het was gemakkelijk om de belangrijkste informatie tevinden voor het indienen van een project
Het was gemakkelijk om te voldoen aan de subsidiecriteriavoor dit project
De subsidieregels en de berekening van de subsidies zijngeschikt.
ietwat waar helemaal waar
Stevens Frank
83
focusgroepgesprekken is er dieper ingegaan op de moeilijkheden die aanvraag, beheer en rapportage
stellen aan projectbegeleiders.
De projectbegeleiders vinden het een blijvend aandachtspunt om de bekendheid van JINT vzw en Youth
in Action te verhogen. Uit het gesprek blijkt dat heel wat jongeren met goede ideeën zitten, maar dat deze
niet altijd op de hoogte zijn van het bestaan van JINT vzw of van Youth in Action. De juiste informatie bij
de juiste jongeren krijgen, is bijgevolg dé uitdaging om nieuwe organisaties te bereiken. Dit geldt zeker
voor informele groepjes jongeren. Uit de RAY-bevragingen blijkt dat slechts 6% van de initiatieven,
waartoe de projectbegeleiders behoren, een informeel jongerengroepje is. De projectbegeleiders wijzen er
op dat JINT vzw hier verschillende initiatieven toe neemt, onder andere op infomomenten die plaats
vinden over heel Vlaanderen, de vroegere lokale antennepunten, …. Een suggestie van één van de
deelnemers is om te werken via intermediaire, lokale organisaties die heel goed weten wat er leeft onder
jongeren uit een bepaalde regio en via hen de werking van JINT vzw bekend te maken bij de juiste
jongeren. Intermediaire organisaties kunnen echter ook verwrongen zitten tussen JINT vzw en de
jongeren die ze willen helpen. Soms is voor hen een doorverwijzing naar JINT vzw niet de beste optie,
maar kunnen ze lokale jongeren op een andere manier ondersteunen die ook leidt naar een internationaal
project.
“Maar ik zou dat niet zo aanraden want je weet dat die gasten zo bezig zullen zijn
met een zware dossierlast, dat je ze beter op een andere piste kan wijzen. Zeker bij de
gemiddelde jongerenbeweging en de scouts en zo, voor een buitenlands kamp kan je
beter een paar wafelenbakken doen dan een dossier schrijven voor Youth in Action.
Het klinkt nu misschien verkeerd, maar allez…” (projectbegeleider van
groepsuitwisselingen en jongereninitiatief)
De projectbegeleiders in de focusgroep zijn veelal in contact gekomen met Youth in Action via
professionele bezigheden. Ze zijn actief in een organisatie waar er een Youth in Action project loopt. Via
collega’s komen ze in contact met JINT vzw en Youth in Action. Als ze veranderen van job, gebruiken ze
hun ervaring om in hun nieuwe organisatie een project te ontwikkelen. Anderen zijn door de jeugddienst
van hun gemeente doorverwezen naar JINT vzw en een derde instap in het programma zijn informele
contacten. Een kennis of iemand uit een groepje jongeren kent Youth in Action uit vorige ervaringen en
wijst hen door. Een projectbegeleider is via opzoekwerk op internet op de website van JINT vzw gestoten.
Dit wordt bevestigd in de RAY-onderzoeken. De belangrijkste kanalen om in contact te komen met Youth
in Action voor projectbegeleiders zijn jeugdorganisaties (33%), informatie van het nationaal agentschap
(31%), collega’s op het werk (30%) en vrienden en kennissen (14%).
De projectbegeleiders zijn heel tevreden over de informatie van JINT vzw zelf. De website is verstaanbaar,
laagdrempelig, betrouwbaar en zet zelfs aan tot het ontwikkelen van een project. Het is dan ook geen
toeval dat de website van JINT vzw sinds 2013 een trusty-label draagt voor betrouwbare informatie voor
kinderen en jongeren en het heerlijk helder label van Radio 1 voor verstaanbare informatie. Op de
dimensie betrouwbaarheid scoort JINT vzw dus hoog en ook voor de dimensie begrijpbaarheid, toch voor
de eigen producten. Toch zijn er enkele bedenkingen geuit over de verstaanbaarheid van de documenten
waarlangs projecten dienen aangevraagd en gerapporteerd dienen te worden.
“Want die website van JINT die is allemaal goed en dat is allemaal schoon. Dat is
allemaal goed uitgelegd. All right. Dan denk je. Dat gaan we eens doen en dan open
je die pdf en dan al je moed verdwijnt voor de zon.” (projectbegeleidster van
groepsuitwisselingen en een jongereninitiatief)
Stevens Frank
84
De projectbegeleiders wijzen op het belang van het aanvraagformulier. Als subsidiërende overheid wil je
garanties dat er kwalitatieve projecten worden ontwikkeld en dat er geen misbruik van de middelen wordt
gemaakt. Bovendien helpt het formulier projectbegeleiders goed na te denken over het project, vooral over
die aspecten waar projectbegeleiders minder in thuis zijn zoals de inschatting van risico’s en aspecten die
de veiligheid van de deelnemers in gevaar zouden kunnen brengen. Het aanvraagformulier wordt echter
in het algemeen als ontmoedigend ervaren. Er moeten heel wat rubrieken worden ingevuld, waarbij heel
veel projectbegeleiders bij het ontwerpen van het project nog niet hebben stilgestaan. Dit roept dan weer
twijfel op over de haalbaarheid van het project. Het komt zo overweldigend over dat het afschrikt. Dit zou
volgens de projectbegeleiders een verklaring zijn waarom mensen, met geen tot weinig ervaring met het
schrijven van een dossier, afhaken. Niet zodanig de administratie zelf of de tijd die er in kruipt om het
formulier in te vullen is een drempel, maar veelal het taalgebruik van het formulier. Niet iedereen is
vertrouwd met het onderscheid formeel niet-formeel en informeel leren. Niet iedereen weet wat er
verstaan wordt onder risk assessment en hoe ver dit moet uitgevoerd worden. Het formulier vergt een
grote voorkennis waarin niet iedereen thuis is. Bovendien is het niet altijd duidelijk wat het verschil is
tussen de verschillende rubrieken waardoor er onduidelijkheid ontstaat welke informatie bij welke
rubriek hoort. Vooral tussen de rubrieken impact en dissemination van het aanvraagformulier bestaat er
soms wat verwarring. Er leeft ook een zekere angst voor het niet of weinig invullen van de rubrieken.
Projectbegeleiders vrezen dat dit tot een negatief beeld over het project leidt waardoor ze minder kans op
slagen hebben. Ook dat het formulier in een ontoegankelijk Engels met heel wat specifieke woorden is en
deels in het Engels moet ingevuld worden, vernoemt een projectbegeleider als negatief.
“Het is ook een beetje het gevoel van amaai, wat moet ik hier allemaal antwoorden.
Moet dit allemaal in het project zitten, terwijl dat eigenlijk niet allemaal verwacht
wordt. Wat moet je dan invullen? Ik laat niet graag kotjes open in een dossier, want
dan lijkt dat zo ….” (projectbegeleider van een jongereninitiatief)
Het grote onderscheid tussen de begrijpelijkheid en de laagdrempeligheid van de producten en werking
van JINT vzw enerzijds en de moeilijkheid van de officiële documenten anderzijds, komt ook tot
uitdrukking in één van de reacties op de open vraag van de standaard survey van 2013:
“Het "papieren" Europa gehaat en misprezen door allen maakt het onmogelijk voor
niet gespecialiseerde groepen subsidies te bekomen. JINT in Brussel was niet zo. Ze
hielpen waar ze konden. Vele andere landen schijnen het echt fijn te vinden het je zo
moeilijk mogelijk te maken door volledig gebrek aan duidelijkheid en EU-taal-
gebruik. Hier ligt enorm potentieel voor bedrog. Hij/zij die goed EU's kan schrijven
haalt het. Think more simple!”
De projectbegeleiders uit het focusgroepgesprek wijzen er op dat de opstart van een project echter meer is
dan gewoon het aanvraagdossier invullen. Er komt meer bij kijken en ook daar stellen er zich
moeilijkheden. Een eerste uitdaging is om een geschikte partner te vinden. Meerdere projectbegeleiders
wijzen er op dat dit niet altijd zo gemakkelijk is. Hier wordt vaak de website van otlas (https://www.salto-
youth.net/tools/otlas-partner-finding/) vernoemd, door één van de begeleiders omschreven als de
datingsite van het Europees jeugdwerk. Sommige begeleiders hebben via otlas al partners gevonden.
Anderen hebben dan weer minder goede ervaringen. Ze wijzen er op dat de tool minder geschikt is als je
op zoek bent naar een partner uit West- of Noord-Europa, terwijl ze overstelpt worden met reacties uit
Oost- en Zuid-Europa. Ook voor sommige thema’s is het moeilijk een partner te vinden via otlas. Een
andere strategie die gevolgd wordt, is het googlen van mogelijke buitenlandse partners en hen via hun
websites voor de eerste keer screenen. Een derde strategie die ter sprake kwam, is beroep doen op het
internationaal netwerk van andere organisaties, vroegere partnerorganisaties, collega’s, kennissen en
Stevens Frank
85
vrienden. Een artistiek-culturele vereniging heeft positieve ervaringen met Tandem Participation and
Community van de Duitse organisatie MitOst. Dit programma is juist gericht op het creëren van lange
termijn relaties tussen culturele organisaties:
“Mensen die helemaal niets kennen van Europa en voor de eerste keer willen
beginnen, zou ik heel erg Community & Participation aanraden, wat wij ook hebben
gedaan omdat dat een programma is waar je geen partner voor nodig hebt. Je gaat
daar naar toe en daar zitten 40 mensen die potentiële partners zijn en waar je dan
een week mee samen zit. Je leert elkaar dan kennen. Later in het project ga je dan op
bezoek bij je vriendje en die stelt je dan nog eens voor in zijn eigen land aan heel wat
andere mensen. In het begin hadden wij geen netwerk en nu hebben we gezaaid en
zijn we gegroeid. Dat kost gigantisch veel tijd natuurlijk om dat te doen, maar je
krijgt er ook wel kicks van. Ik ben heel groot fan van dat programma. Het is allemaal
heel goed geregeld en alles op zijn Duits. (…)” (projectbegeleidster van
groepsuitwisselingen en een jongereninitiatief)
Eenmaal een partner is gevonden, begint het meest tijdsintensieve onderdeel van de voorbereiding van
een project: goede afspraken maken, de neuzen in dezelfde richting krijgen en heel duidelijk krijgen wat
de verwachtingen ten aanzien van het project zijn. Als deze fase niet goed zit, dan ontstaan er later in het
project spanningen tussen de partners. De overgrote meerderheid van de projectbegeleiders uit het RAY-
onderzoek, namelijk 87%, is het met deze visie eens. Soms verloopt de communicatie tussen de partners
in deze fase niet altijd even vlot. De communicatie gebeurt via een taal die beide partners niet van thuis
uit spreken. Soms worden documenten vertaald en dit vraagt tijd. Bovendien gaat wel eens wat verloren in
de vertaling, waardoor het gemakkelijk een week duurt vooraleer een antwoord of handtekening
terugkomt. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat een lager percentage projectbegeleiders uit de RAY-
studies (74%) akkoord gaat met de uitspraak dat het project op een gebalanceerde manier tot stand is
gekomen. Voor organisaties die met Europese vrijwilligers werken, kruipt er minder tijd in het
onderhouden van relaties met partnerorganisaties. Voor hen kruipt de meeste tijd in de voorbereiding van
hun vrijwilligers.
Interviewer: “En de anderen waar gaat bij jullie vooral de tijd bij in het voorbereiden
van een project?”
Projectbegeleidster 3: “The adjustement of the expectations: het op elkaar afstellen
van de verwachtingen van de verschillende partners in het project. Dat iedereen heel
goed weet waarom gaan we dit nu doen, met wie, waarom. Wat ga jij doen? Wat ga
ik doen? Dat eigenlijk… Er voor zorgen dat je op hetzelfde tempo naar het project
gaat. Buitenlandse partners die je nog niet goed kennen, op de hoogte brengen van
wat zijn de doelstellingen, wat wordt er van u verwacht, de bonnetjes moet je goed
bewaren.”
Projectbegeleidster 4: “We sluiten ons aan bij de vorige opmerking, maar ook de
contacten met de partners. Soms zitten die wel wat moeilijk. We stellen soms een
vraag, maar je moet drie tot vier dagen wachten vooraleer je een antwoord krijgt.
Dan heb je een week verloren.”
Stevens Frank
86
Figuur 32: Evaluatie van de voorbereiding door projectbegeleiders van de RAY-standaard
surveys (2011, 2013, 2014) – N=151
De zoektocht naar partners, de tijd die het vraagt om goede afspraken te maken met nieuwe partners, het
onderhouden van de contacten is misschien een verklaring waarom heel wat organisaties er voor kiezen
om met partners te werken waarmee al eens in een vorig project is samengewerkt. Drie vierden van de
ondervraagde projectbegeleiders uit de RAY-studies is een nieuw project aangegaan met partners
waarmee ze reeds samengewerkt hebben. We hebben reeds gezien dat organisaties die geen blijvende
contacten overhouden aan een project de meerwaarde van dergelijke projecten in vraag stellen. Niettemin
blijkt uit de RAY-studies dat de bestaande contacten met projectpartners heel erg geapprecieerd worden.
De samenwerking tijdens de voorbereiding en nog meer tijdens de uitvoering, verlopen vlot. Bijna iedere
projectbegeleider is het eens dat de relatie tussen projectpartners gekenmerkt wordt door wederzijds
respect.
95%
76%72%
69%65%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Het project was goedvoorbereid
Mijn organisatieheeft reeds
samengewerkt metéén van de partners
voor dit project
Mijn organisatieheeft reeds
samengewerkt metéén van de partnersin het kader van een
Europeesjongerenprogramma
Het project isvoorbereid inverschillende
vergaderingen metde projectpartners
Het project isontwikkeld via
skypegesprekken ofiets gelijkaardigs
Stevens Frank
87
Figuur 33: Evaluatie van de relatie tussen projectpartners van de RAY-standaard surveys (2011,
2013, 2014) – N=151
De vele tijd die de voorbereiding van een project vraagt, wordt ook aangeklaagd door een
projectbegeleider in een reactie op de open vraag uit de standaard survey van 2014:
[Naam project]-week duurt zes dagen weliswaar, maar de voorbereiding vergt
maanden...
De rapportage van het project wordt door een minder grote groep projectbegeleiders als problematisch
ervaren. Toch ondervindt één derde van de projectbegeleiders moeilijkheden met de rapportage volgens
de RAY-studies. Dit wordt bevestigd in het focusgroepgesprek met de projectbegeleiders. Sommigen
onder hen stellen dat het gemakkelijker is om te rapporteren omdat het gaat over activiteiten die je hebt
gedaan en niet over wat je zal doen (zoals in de aanvraag). Dat maakt het concreter om het formulier in te
vullen. De meeste projectbegeleiders vinden het trouwens belangrijk om een goede evaluatie en
rapportage op te maken van het project en proberen de jongeren te betrekken in de evaluatie via
reflectiemomenten. Ze vinden het belangrijk dat de deelnemers hun ervaringen kunnen delen met
anderen. Het opmaken van de financiële balans helpt hen zicht te krijgen op het project. Enkele
projectbegeleiders hebben echter hun bedenkingen bij de uitgebreidheid van de rapportage. Andere
projectbegeleiders vinden de rapportage lastig omwille van de timing. Meestal vindt de rapportage plaats
terwijl ze bezig zijn met het ontwikkelen van een nieuw project en gaat daar meer aandacht naar uit.
Anderen wijzen er op dat de rapportage en de evaluatie van een voorgaande project juist input kan
opleveren voor een nieuw dossier. De twee grote moeilijkheden van rapportage die naar boven zijn
gekomen tijdens het focusgroepgesprek zijn het opmaken van de financiële balans van de eindrapportage
en opnieuw het formulier waarmee de rapportage dient te gebeuren. Het grote probleem van het
opmaken van de financiële balans is dat niet iedereen de discipline heeft om alle bonnetjes van alle
mogelijke uitgaven bij te houden. Ten aanzien van het formulier van rapportage zijn taalgebruik en de
onduidelijkheid van de rubrieken in het formulier aandachtspunten.
23%
28%
33%
27%
34%
74%
65%
58%
60%
40%
0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%
De relatie tussen de projectpartners werdgekenmerkt doorwederzijds respect en een
goede samenwerking
Tijdens de uitwerking van het project verliep desamenwerking tussen de partners vlot
Tijdens de voorbereiding verliep desamenwerking tussen de partners vlot
De voorbereidende vergaderingen warenessentieel voor het slagen van het project
Het project is op een gebalanceerde manieruitgewerkt via wederzijds overleg
ietwat waar helemaal waar
Stevens Frank
88
Interviewer: “Kan je eens een concreet voorbeeld geven van vragen die te veel op
elkaar gelijken?”
Projectbegeleider 2: “Eens zien? Bijvoorbeeld muliplier effect en follow-up en
dissemination and exploration of results. Voor mij is dat: waar zet ik waar? Dat
staat twee kotjes van elkaar verwijderd en dan staat er dan nog eens visibility
tussen. Dat is ook al resultaten visualiseren. Dan ben je zo bezig: dat hou ik voor dat
en dit voor dat. Je bent gewoon veel tijd kwijt aan het structureren. Dat daar eens
wat meer lijn in wordt gestoken.”
Projectbegeleider 3: “Op zich vond ik dat verslag nog meevallen omdat je gewoon
moet beschrijven wat je gedaan hebt (…), maar facturen kopiëren dat is voor
niemand leuk. Voor ons jongereninitiatief was dat echt zo een pak papier.”
Vooral de gespecialiseerde en administratieve taal van zowel het aanvraagformulier als de rapportage is
een doorn in het oog van heel wat projectbegeleiders. Op de vraag wat JINT vzw hier aan zou kunnen
doen, kwamen verschillende suggesties. Eén er van was een soort verklarende woordenlijst Engels-
Nederlands aanleggen met alle gespecialiseerde en administratieve woorden die in het formulier
voorkomen. Een tweede suggestie is een lijst te voorzien van mogelijke standaardantwoorden die kunnen
geformuleerd worden op enkele rubrieken. Sommige projectbegeleiders nemen contact op met andere
organisaties waarvan ze weten dat ze ooit al eens een project goedgekeurd hebben gekregen om hun
dossier eens te mogen inkijken. Enkele projectbegeleiders vroegen of dit niet kan gesystematiseerd
worden, vooral voor kleine en beginnende organisaties die dergelijke contacten niet hebben. Het idee van
een peter- of meterschap of een soort coach die opgenomen wordt door een ervaren projectindiener en
waarbij beginnende initiatieven kunnen aankloppen kreeg bijval van verschillende projectbegeleiders.
Over de uitvoering van het project zijn de projectbegeleiders enthousiaster. Vooral de interculturele
ervaringen, het zelfinzicht dat jongeren opbouwen, de groepsvorming van de jongeren en het
samenwerken met mensen van een ander land springen er uit als positieve ervaringen. Toch hebben
enkele organisatie al enkele negatieve ervaringen meegemaakt. Het betreft een verschil in tradities in
jeugdwerk tussen verschillende landen waarbij de Vlaamse projectbegeleiders zich vaak storen aan een te
nonchalante aanpak en uitvoering bij buitenlandse collega’s, het niet nakomen van eerder gemaakte
afspraken. Vooral voor Europese vrijwilligers kan dit laatste een groot probleem zijn. Ze worden dan
geconfronteerd met een gebrekkige accommodatie, een project waar er te weinig activiteiten of te weinig
zinvolle activiteiten zijn opgenomen. Bij anderen was er dan weer eens ruzie ontstaan over de verdeling
van de financiële middelen tussen de partners. Een projectbegeleider verwoordde het als volgt:
“Als je je dan niet goed voelt met een totaal andere manier van werken, een totaal
andere manier van werken en ook van arbeidsethos, daar zijn we ook niet uitgeraakt
hoor. Het water was te diep. Het was zo een beetje als een huwelijk waar je bij elkaar
blijft voor de kinderen.” (projectbegeleider van groepsuitwisselingen en een
jongereninitiatief)
De bevraagde projectbegeleiders vinden de bekendheid van JINT vzw een blijvend aandachtspunt. Over
de betrouwbaarheid en begrijpbaarheid van de producten die JINT vzw zelf maakt zijn de
projectbegeleiders heel tevreden. Maar hoe zit het met de andere dimensies van een kwalitatieve
dienstverlening?
Over de bereikbaarheid van JINT vzw en haar medewerkers zijn de projectbegeleiders heel positief. Onder
bereikbaarheid wordt niet enkel verstaan of de medewerkers gemakkelijk te bereiken zijn langs allerlei
Stevens Frank
89
communicatiemiddelen of dat het gebouw van JINT vzw centraal gelegen is. Het gaat ook over de
aangepastheid van de hulp aan de noden van de gebruikers en over de mate waarin de gebruiker zich op
zijn of haar gemak voelt bij de hulp- of dienstverlening (Bouverne-De Bie, 2005). Bij deze bereikbaarheid
verwijzen de projectbegeleiders onder andere naar de infomomenten die worden voorzien over het hele
land. De projectbegeleiders zijn er uitgesproken tevreden over dat ze altijd terecht kunnen met al hun
vragen over zowel het aanvraagformulier als de rapportage, het vinden van buitenlandse partners en
informatie over andere projecten. De vele en kwaliteitsvolle feedback op dossiers wordt niet enkel
aangehaald in het focusgroepgesprek met de projectbegeleiders. Ook de projectbegeleiders van
organisaties die werken met kansengroepen brengen meerdere keren de veelvuldige en uitstekende
feedback op dossiers aan als een meerwaarde van de samenwerking met JINT vzw. De vormingen van
JINT vzw worden geapprecieerd en worden als nuttig beschouwd. Het actief meedenken met projecten en
de bezoeken die medewerkers brengen aan lopende projecten worden meerdere keren aangehaald als dat
extraatje meer van de samenwerking met JINT vzw en haar medewerkers. Het zijn dit soort van extra
inspanningen die er voor zorgt dat er een positieve relatie ontstaat tussen JINT vzw en de organisaties.
“Bij ons zijn ze eens langsgekomen en ik was er heel bang voor,(…) Dan is het heel fijn
om te merken dat ze eigenlijk aan je kant staan en dat ze meedenken over hoe zouden
we dat project het best kunnen doen. Als je ook naar hier belt, dan krijg je heldere
informatie. Het zijn competente mensen.” (projectbegeleidster van
groepsuitwisselingen en een jongereninitiatief)
“Maar het inhoudelijke vind ik nog altijd dat je het heel hard moet motiveren of je
moet het programma heel goed kennen. Waarbij je moet weten dat en dat is
belangrijk en je moet ook goed kunnen schrijven. (…) want die feedback [van JINT] is
voor mij altijd heel handig geweest, ik heb die ook altijd verwerkt in mijn aanvragen.
(…) Ik heb van collega's in het buitenland gehoord dat die nationale agentschappen
zo moeilijk bereikbaar zijn en op hun hoge stoel zitten en vandaaruit dingen doen.
(…) Daarentegen heb je JINT waar alles op een heel menselijke manier gebeurt, die
weten perfect waar ze mee bezig zijn, die kennen die projecten en kennen onze
organisatie. Die kennen ons publiek ook.” (projectbegeleider van een organisatie die
werkt met jongeren in een verontrustende situatie)
Toch is ook hier een kritische noot geplaatst in het focusgroepgesprek. Als JINT vzw moet kiezen tussen
de organisaties waarmee ze werkt en de eisen die de Europese Unie oplegt, hebben sommige
projectbegeleiders het gevoel dat JINT vzw te veel de kant kiest van de bureaucratie. Meerdere malen
spreken de projectbegeleiders uit dat ze gerust begrip hebben dat er garanties qua kwaliteit van de
projecten wordt gevraagd. Tegelijkertijd vragen ze JINT vzw om zo veel mogelijk ondersteund te worden
door het bestrijden van de bureaucratie. In het doorbreken van de bureaucratie mag JINT vzw gerust nog
meer een vooruitstrevende en ondersteunende houding aannemen.
Interviewer: “Hoe zou JINT dat kunnen aanpakken? Heb je daar een idee rond?”
Projectbegeleider 1: “Door effectief te zeggen, schrijf dat daar. Dat is wat wij willen
lezen. Of zo, je bent bezig met een project en je krijgt dan te horen: dien nog niet in.
Maar jij moet kunnen starten binnen 5 maanden, want je jongeren willen dat. (…)
Dat ze dan zeggen: We hebben vertrouwen in je organisatie, we weten dat het goed
komt. Neen, wat antwoord krijg je dan? (…) “Neen, neen, niet indienen, he”
Projectbegeleider 2: “Ze zijn misschien soms te voorzichtig, soms?”
Projectbegeleider 1: “Ja, ik vind dat die gerust iets progressiever mogen zijn.”
Stevens Frank
90
De beschikbaarheid van een dienstverlening wijst op de mogelijkheid dat je steeds terecht kan bij een
vaste medewerker waardoor een stabiele relatie kan worden opgebouwd met een dienstverlener. Het
verwijst echter ook op het feit dat de dienstverlener niet enkel oog heeft voor de concrete hulpvraag
waarmee iemand afkomt maar ook let op onderliggende hulpvragen die niet ter sprake komen (Bouverne-
De Bie, 2005). Deze beschikbaarheid komt in verschillende manieren tot uiting in de
focusgroepgesprekken. Het feit dat je als organisatie een vaste contactpersoon hebt waarbij je steeds
terecht kan met al je vragen, wordt aangestipt als een goede praktijk. Het verlaagt de drempel en bouwt
een zekere vertrouwensband op.
“Wat ik ook goed vind, is dat er één medewerker bij JINT is die uw contactpersoon is
en waarmee de communicatie eigenlijk heel vlot mee loopt. Dat zijn in de loop van de
jaren wel altijd andere mensen geweest, maar dat loopt altijd wel positief.”
(projectbegeleider van EVS-projecten)
Deze beschikbaarheid komt ook tot uiting in de proactieve houding die JINT vzw medewerkers
aannemen. Indien er geld dreigt niet opgebruikt te worden, dan zetten de medewerkers van JINT vzw
organisaties aan om alsnog een project in te dienen. Ze doen dit ook actief ten aanzien van organisaties
die werken met kansengroepen en dat wordt door deze organisaties sterk geapprecieerd. Deze proactieve
houding blijkt ook uit de ervaringen van een lokaal initiatief. Via JINT vzw is dit initiatief op Euronews
gekomen en heeft dit geleid tot een internationaal contact, wat oorspronkelijk niet de bedoeling was, maar
die wel heel erg gesmaakt werd door de organisatie.
““Er zat daar oorspronkelijk geen internationaal aspect aan, maar we zijn al eens
naar Litouwen geweest. JINT zit daar wel voor iets tussen. Euronews heeft eens bij
ons een rapportage komen opnemen via een tip van JINT. JINT gaat daar een
aanzetje toe gegeven. Door die rapportage kwamen er vragen binnen, waaronder
die uit Litouwen. Er is dus wel een internationaal aspect aan, onverwachts
weliswaar. (…). Daarnaast geven zij ook leuke tips. Bijvoorbeeld die Euronews
rapportage hebben zij een aanzetje gegeven. Je ziet dan ook dat ze linken leggen zo
tussen in. Dat deden ze toch voor ons project. Weinig negatiefs te zeggen voor mij.”
(projectbegeleider van een jongereninitiatief)
De mate waarin de situatie van de hulpvrager verbetert door de interventies van de dienstverlener bepaalt
de bruikbaarheid van de hulp- en dienstverlening (Bouverne-De Bie, 2005). Verschillende
projectbegeleiders stellen dat zonder de hulp van JINT vzw zij nooit in staat geweest zouden kunnen zijn
om hun project te realiseren. Anderen hebben vlugger hun project kunnen realiseren of hebben veel meer
het project in eigen handen kunnen houden. Andere organisaties kunnen een nieuwe doelgroep
aanspreken. Dit wijst er op dat de dienstverlening van JINT vzw voor de organisaties bruikbaar is.
Interviewer: “En jullie? Hoe vinden jullie de samenwerking met JINT?”
D: “Heel positief. We krijgen zo veel ondersteuning. Zonder JINT, denk ik dat we
niets van onze projecten goedgekeurd krijgen.”
Als relativerende noot moet wel toegevoegd worden dat de projectbegeleiders in het focusgroepgesprek
allemaal een geslaagd project achter de rug hebben. Om echt de bruikbaarheid van de dienstverlening van
JINT vzw af te wegen, dienen eigenlijk ook gesprekken afgenomen te worden met jongeren of organisaties
die beroep hebben gedaan op JINT vzw, maar niet succesvol zijn in hun projectaanvraag. Het feit dat
bepaalde projectbegeleiders aan lokale groepen of informele jongeren de raad zouden geven om de
Stevens Frank
91
dossierlast van een Youth in Action-project te vermijden en via andere wegen aan geld te geraken voor een
internationaal project, roept toch vragen op over de bruikbaarheid van het programma in haar geheel.
Verder formuleerde één deelnemer aan het focusgroepgesprek een kritische bemerking bij zowel de
beschikbaarheid als bruikbaarheid van de dienstverlening van JINT vzw, vooral tegenover jongeren die
weinig ervaring hebben met het ontwikkelen van projecten. De medewerkers van JINT vzw moeten verder
kijken dan de zelfpresentatie van deze initiatieven en kunnen in het meedenken met hen gerust een stap
verder zetten. Bij het opzetten van een project denken de meeste initiatiefnemers in termen van een
eindproduct. Wat willen we realiseren? Sommige initiatiefnemers zijn heel goed in het zich verkopen of in
het uitschrijven van een dossier. Zij weten dat zij het bereiken van hun ultieme doel moeten voorstellen en
uitschrijven als een proces waarbij jongeren dienen betrokken te worden. Andere initiatieven hebben deze
voorkennis niet. Als ze dan contact opnemen met JINT vzw, focussen ze zich vooral op het presenteren
van het eindproduct. Deze jongeren krijgen dan te vlug te horen dat het product niet past in Youth in
Action. Deze projectbegeleider pleit er dan ook voor dat als iemand een eindproduct voorstelt er minder
vlug neen wordt gezegd en dat de medewerkers de nodige tijd uittrekken om naar deze initiatiefnemers te
luisteren en mee te denken hoe het bereiken van het eindproduct kan omgevormd worden in een project
dat wel past binnen Youth in Action. Indien dit niet gebeurt, dan sluipt er een onrechtvaardigheid in het
programma. Jongeren die hetzelfde voor ogen hebben, kunnen op een heel andere manier behandeld
worden. Sommigen kunnen hun project realiseren, anderen niet op basis van de manier waarop ze
zichzelf neerzetten in het eerste contact met JINT vzw.
“Als ik zo zie hier, heel wat ideeën zijn productgericht. (…) Je bent vaak naar dat
product op zoek. En ik denk dat ze bij JINT wat vaker mogen ondersteunen in, ok, ik
snap dat je dit product wilt en daar gaat het ook over gaan, want je gaat het sowieso
doen, maar schrijf dat nu eens als een proces uit. Dat zij zelf ook eens meer die
denkoefening met je maken en dat ze niet zeggen als je afkomt met je product: ah
neen, een product dat doen wij niet, hé. Ik denk dat het daar vaak fout loopt in de
eerste communicatie.” (projectbegeleider van groepsuitwisselingen en een
jongereninitiatief)
Over de betaalbaarheid van de dienstverlening van JINT vzw kunnen we kort zijn. Die is gratis. In het
focusgroepgesprek is er wel een opmerking gekomen over de financiële regeling binnen het totaal
programma Youth in Action. Het programma financiert slechts 70% van de kosten van een project. Voor
de andere 30% is de organisatie zelf verantwoordelijk. Voor kleinschalige projecten die werken met
jongeren uit kansengroepen is die extra 30% een grote opgave. Het kan zelfs zo onoverkomelijk zijn dat
deelnemers afzien van deelname.
“Bijvoorbeeld dit jaar organiseren we een project met verschillende partners. Er
waren oorspronkelijk drie partners: wij, Turkije en Servië. De Serviërs hebben
afgehaakt omdat ze die 30% niet kunnen betalen. Voor onze deelnemers organiseren
we activiteiten of zoeken we een sponsor. Dat is niet altijd gemakkelijk om te vinden.
Soms kunnen de kinderen niet participeren. Soms vragen we een kleine bijdrage,
maar dan merken we dat ze niet meer meedoen. We proberen verschillende
bijdragen te vragen naargelang hun sociale situatie, maar dat is eigenlijk niet
rechtvaardig. Mensen met meer middelen moeten betalen voor de anderen.”
(projectbegeleidster van een jongereninitiatief dat werkt met jongeren uit
kansengroepen)
Stevens Frank
92
Een andere klacht die betrekking heeft met de betaalbaarheid van het programma is dat een Europese
vrijwilliger als reactie op de open vraag van de RAY-studies de vergoeding ontoereikend vindt om als
vrijwilliger in België kost en inwoon te betalen.
“De grootste teleurstelling en zelfs oorzaak van problemen, was een te kort aan geld,
onvoldoende financiering om de levenskosten te betalen. Tegelijkertijd is het illegaal
iets bij te verdienen. Dat is een ernstig tekort van het project en ik overleefde letterlijk
met 180 euro per maand voor voedsel, alleen maar dankzij de steun van mijn familie.
Daarom zou ik niemand aanraden mee te doen aan een project waar je zelf moet
betalen om vrijwilligerswerk te doen.” (reactie op de open vraag van een EVS-
vrijwilliger uit de standaard survey van november 2014, vertaald uit het Engels)
Ook in het focusgroepgesprek met de projectbegeleiders blijkt dat (de kost van) de huisvesting van
buitenlandse vrijwilligers in Vlaanderen een rem vormt om buitenlandse vrijwilligers te ontvangen.
Interviewer: “Zenden jullie enkel mensen uit of hebben jullie ook al mensen uit het
buitenland hier in België ontvangen?”
Projectbegeleidster 6: “Ja, dat hebben we ook al gedaan. Enkel voor short term, maar
dat was eigenlijk zeer moeilijk. Niet zo zeer voor het vinden van een goed project,
maar de huisvesting hier in België. Dat is een probleem omdat toen de budgetten
voor accommodatie – ik weet dat die nu omhoog zijn gegaan – maar in die tijd
waren die niet voldoende voor een huur en dat het hier niet zo gemakkelijk is om een
kot te vinden of zo voor een X aantal maanden. Dan gingen wij soms op zoek naar
een gastgezin voor die short term, maar dat was eigenlijk heel moeilijk.”
Stevens Frank
93
5 Inschatting van de duurzaamheid
5.1 Het bevorderen van het zelfstandig functioneren na een project
Op de focusgroep is de vraag gesteeld in welke mate Youth in Action nodig is voor hun organisatie. Vooral
kleinere organisaties zeggen dat hun internationale werking niet zou bestaan of zwaar belemmerd zou
worden zonder Youth in Action. Eén organisatie die werkt met jongeren uit kansengroepen stelt zelfs dat
hun hele werking niet zou bestaan zonder de ondersteuning van JINT vzw.
Eén lokaal initiatief dat bestaat uit een informele groep jongeren heeft dankzij Youth in Action een
product kunnen uitwerken, maar werkt sindsdien verder zonder subsidies. Dankzij Youth in Action
hebben ze zelfstandig het product kunnen ontwikkelen, los van een commerciële of formele partner. Dit
heeft hen nu de ademruimte, zonder druk van een externe partner om op eigen tempo hun product te
verspreiden en bekend te maken. Ze hebben reeds aangeklopt bij andere fondsen en zijn ook op zoek naar
een sponsor, maar deze zoektocht loopt moeilijk. Bij deze organisatie is er sprake van een zekere
duurzaamheid en zelfstandig functioneren, maar die is heel precair. Ook anderen stellen dat een
eenmalige subsidie geen duurzaamheid garandeert.
“Omdat het [de verspreiding] ook allemaal in onze vrije tijd moet gebeuren, nemen
we er ook onze tijd voor om het te verspreiden in Vlaanderen en in Brussel. We gaan
scholen af en CVO’s, jeugdverenigingen. Dat is wel een grote opdracht. Dat gaat
nogal traag en we willen er ons ook niet in haasten.” (projectbegeleider van een
lokaal initiatief)
“Je hebt sowieso heel wat van die jongereninitiatieven die in de kiem de mogelijkheid
hebben om tot iets uit te groeien, (…) maar je hebt enkel dat projectsubsidieke en
daarnaast moet je roeien met de riemen die je hebt. Dus sowieso wat duurzaamheid,
is dat vaag. Dat is niet altijd vanzelfsprekend dat je nog zou kunnen doorgroeien.”
(projectbegeleider van groepsuitwisselingen en een jongereninitiatief)
In het focusgroepgesprek is er één grote organisatie die heel wat internationale projecten ontwikkelt. Voor
hen maakt Youth in Action slechts een klein deel van het totale budget uit. Op de vraag in welke mate
Youth in Action een verschil uitmaakt voor de organisatie, stelt deze onomwonden dat het weinig een
verschil uitmaakt en zelfs eerder een administratieve last vormt. Deze organisatie gebruikt Youth in
Action om jongeren uit kansengroepen de mogelijkheid te bieden om als vrijwilliger in het buitenland te
werken. Door het wegvallen van de subsidies van Youth in Action is dit luik van hun werking verdwenen.
Dit wijst er op dat de verzelfstandiging van projecten, zeker projecten die werken met jongeren uit
kansengroepen, niet vanzelfsprekend is.
5.2 Het borgen en verspreiden van ervaringen
In de bevraging bij de beleidsverantwoordelijken is er een vraag opgenomen over hoe organisaties binnen
de koepel ervaringen registreren en proberen door te geven aan andere leden. Op deze bevraging zijn
Stevens Frank
94
echter maar weinig reacties gekomen. Eén koepelorganisatie heeft een dienst die internationale
activiteiten uitwerkt. Deze dienst bundelt de ervaringen van lokale groepen in een draaiboek en maakt
filmpjes en foto’s van ervaringen die via sociale media worden gedeeld. Deze organisatie probeert zo haar
leden aan te zetten om deel te nemen aan internationale activiteiten. Internationalisering is geen prioriteit
voor de andere organisaties die reageerden en daarom hebben ze er geen actieve werking rond. Er wordt
wel eens gepolst bij leden die een internationale ervaring hebben hoe het project verliep, maar een
systematische registratie van deze ervaringen gebeurt niet.
Verspreiding van de ervaringen gebeurt ook vaak op het niveau van de organisaties. Uit de
focusgroepgesprekken met de projectbegeleiders blijkt dat ervaringen gedeeld worden via de eigen media.
Meestal bestaat dit uit een artikel op de website en/of de eigen facebookpagina. Eén organisatie heeft een
eigen magazine met een vaste rubriek over internationalisering waarbij jongeren die deelgenomen hebben
aan een internationaal project aangemoedigd worden om iets te schrijven voor de rubriek.
Ten slotte worden ervaringen vooral verspreid via mond-aan-mond reclame van deelnemers. We hebben
reeds gezien dat organisaties dit als een belangrijke meerwaarde beschouwen van de internationalisering
van hun werking. Uit de RAY-studies blijkt dat deelnemers in hoge mate anderen zouden aanzetten tot
een deelname aan een internationaal project en in hoge mate anderen ook al effectief aangemoedigd
hebben.
Stevens Frank
95
6 Internationalisering van het jeugdwerk in Vlaanderen
Voor dit deel baseren we ons deels op de bevraging van de directie of stafmedewerkers van de grote
Vlaamse (jeugd)bewegingen en federaties. (zie hoofdstuk 1.2). Omdat slechts drie van de zeven
organisaties gereageerd hebben, moeten we de resultaten met de nodige omzichtigheid benaderen. Ze
kunnen niet veralgemeend worden naar het hele jeugdwerk van Vlaanderen. Daarnaast kan er ook geput
worden uit enkele reacties uit het focusgroepgesprek en met de gesprekken met projectbegeleiders van
organisaties die werken met jongeren uit kansengroepen.
Internationaliseren is een manier om de eigen organisatie te versterken door gebruik te maken van het
internationaal aanbod, inclusief de financiële middelen die er mee gepaard gaan. Youth in Action wordt
daarbij positief aanzien. Het biedt organisaties en jongeren kansen en financiële mogelijkheden.
Internationalisering neemt verschillende vormen aan. De drie organisaties die deelnamen aan de
bevraging, zijn lid van een internationale koepel die voor hen het internationaal (waaronder het
Europees) jeugdbeleid opvolgt. Soms organiseert deze internationale koepelorganisatie ook conferenties
waar goede praktijken uitgewisseld worden. Deze internationale voorbeelden vertalen zich in Vlaanderen
in nieuwe productontwikkeling. Een andere vorm van internationaliseren is de organisatie van
groepsuitwisselingen die door de koepelorganisatie zelf wordt ontworpen en aangeboden aan de leden. Bij
de ene organisatie is deze werking structureel ingebed en hebben ze een eigen dienst die zich bezig houdt
met internationaliseren. Bij andere organisaties wordt internationaliseren projectmatig aangepakt.
Koepelorganisaties internationaliseren ook door plaatselijke groepen te ondersteunen bij het organiseren
van een buitenlands kamp of een buitenlandse uitwisseling. Ze werken hierbij meestal vraaggericht en
niet proactief. Meestal nemen ze een ondersteunende functie op of een doorverwijsfunctie. JINT vzw is
hierbij een belangrijke doorverwijspartner. In eigen publicaties (vooral een tijdschrift of een website), die
verspreid worden onder de leden van de koepelorganisatie, worden artikels over internationale ervaringen
of thema’s opgenomen. Eén organisatie neemt ook jaarlijks een oproep tot deelname aan Youth in Action
op in haar tijdschrift.
Het internationaal beleid wordt vooral opgevolgd op een onrechtstreekse manier, via de internationale
koepelorganisatie waaraan de Vlaamse organisaties verbonden zijn. Geen enkele organisatie noemt het
internationaal beleid een prioriteit. Internationalisering speelt zich eerder af op het niveau van
activiteiten, dan op het niveau van het beleid. Enkele organisaties stellen zelfs weinig te focussen op
internationaal beleid in het algemeen en de internationalisering van de eigen werking. Zo is deze laatste
internationalisering niet opgenomen in het eigen beleidsplan. Op de focusgroep van de internationalisten
is er een vertegenwoordiger van een lokaal bestuur. De jeugddienst van deze gemeente ondersteunt
enerzijds jongeren en jeugdwerkinitiatieven die zelf een buitenlandse werking willen opzetten. Anderzijds
ontwikkelen zij zelf projecten waaraan jongeren uit de gemeente kunnen deelnemen. In de beleids- en
beheerscyclus van deze gemeente is internationalisering uitdrukkelijk opgenomen.
Uit het gesprek met de internationalisten, maar ook uit de gesprekken met begeleiders van organisaties
die werken met kansengroepen, blijkt dat internationalisering vaak sterk afhankelijk is van de inzet van
enkelingen in een organisatie. Deze enkelingen voelen zich niet altijd even ondersteund door het beleid
van de eigen organisatie.
“Wat ik wel vind is dat je echt iemand binnen je organisatie moet hebben die zegt, ja
kijk ik ga dat aanpakken (…), maar vanuit ons beleid wordt er daar nooit echt iets
mee gedaan. Want zelf nu als je dat zou aanbieden aan mijn meerdere die zou
Stevens Frank
96
zeggen, nee nee nee dat is niks voor ons.” (projectbegeleider van een organisatie die
werkt met jongeren met emotionele stoornissen en gedragsstoornissen)
Eén organisatie ziet enkele spanningen tussen het Europees en het Vlaams jeugdbeleid. Een eerste
spanning is dat er op Europees niveau een te sterke klemtoon ligt op het aantonen van het verwerven van
competenties die de tewerkstellingskansen van jongeren verhogen. Dit dreigt het jeugdwerk te veel te
instrumentaliseren. Op het Vlaams niveau is er meer waardering voor de eigenheid van het jeugdwerk als
een milieu waarin kinderen en jongeren zich amuseren en experimenteren, zonder dat dit noodzakelijk
moet bijdragen tot aantoonbare tewerkstellingskansen. Een tweede spanning situeert zich op het niveau
van de wetgeving. De Vlaamse wetgever heeft meer oog voor de uitzonderingspositie van het jeugdwerk
dat vooral gedragen wordt door vrijwilligers. Hierdoor wordt het jeugdwerk op Vlaams niveau
gemakkelijker vrijgesteld van allerlei bepalingen waardoor het gemakkelijker wordt activiteiten te blijven
organiseren. Dit is echter minder het geval voor het Europees niveau, waar het jeugdwerk gelijkgesteld
wordt aan een onderneming. Als voorbeelden worden hier enkele recente wettelijke initiatieven omtrent
het auteursrecht en de BTW-controle. Deze initiatieven leiden tot een nog grotere financiële druk en
regeldruk bij organisaties. Het beantwoorden aan dezelfde regelgeving is echter moeilijker voor
vrijwilligersorganisaties waardoor het jeugdwerk dreigt niet langer een milieu te zijn waar jongeren
mogen experimenteren en zich amuseren.
Uit zowel het gesprek met de internationalisten als de gegevens verzameld bij de
beleidsverantwoordelijken blijkt dat het Vlaams jeugdwerk een positief imago heeft in het buitenland.
Vooral het unieke jeugdwerkmodel in Vlaanderen (jeugdwerk als een milieu waar kinderen en jongeren
zich mogen amuseren en mogen experimenteren, geleid door vrijwilligere jongeren, zonder dat het
geïnstrumentaliseerd wordt), wordt als waardevol aanzien. Bovendien is het een sterk en divers
jeugdwerklandschap en Vlaamse organisaties zijn gewilde partners in internationale projecten. Het
Vlaams jeugdwerk kan echter nog altijd leren van anderen. Zowel aan de jeugdbeleidsverantwoordelijken
als aan de internationalisten uit het focusgroepgesprek is gevraagd uit welke ervaringen van
internationale partners ze nog iets kunnen leren. Op deze vraag zijn verschillende antwoorden gekomen:
diversiteit en inclusief werken, stedelijke jeugd, professionaliseren, hoe kan je het recht op spelen
garanderen, duurzaamheid, gemeentelijk beleid en hoe vang je het wegvallen van gemeentelijke steun op,
elders verworven competenties en het beleid ten aanzien van veiligheid van jongeren. Uit het
focusgroepgesprek met de internationalisten is ook de opmerking gekomen dat het Vlaams jeugdwerk
heel gestructureerd en geordend te werk gaat, maar dat dit misschien soms te veel is. In het durven
loslaten en minder controleren, zowel in de organisatie van een project, als in de eigen organisatie als in
de omgang met jongeren kunnen Vlaamse organisaties wel nog iets leren uit het buitenland.
“(…) maar voor andere dingen is het misschien beter dat we iets minder strak zijn.
Iets minder formeel ook. Onze Marokkaans partner zegt het beste programma is
geen programma. Dat volg ik niet helemaal. (gelach) Die breekt al als die dat dossier
ziet. Je moet al een half jaar op voorhand een ingedeelde dagindeling maken. Dat is
ondenkbaar in Marokko. (…) Het ene uiterste is natuurlijk niet goed, maar ik denk
dat we daar ook wat kunnen uit leren, een beetje een meer gulden middenweg. Dat er
minder op voorhand op papier moet vastliggen. In de realiteit is dat dan ook vaak
niet zo, hé.” (projectbegeleidster van EVS-projecten)
Stevens Frank
97
7 Aanbevelingen naar het verbeteren van de implementatie
van Youth in Action onder Erasmus+ en aanbevelingen voor
het internationaliseren van het Vlaams jeugdwerk
De rode draad doorheen dit evaluatierapport is overduidelijk dat Youth in Action in Vlaanderen een
succesvol verhaal is. Dit komt niet in het minst door de manier waarop JINT vzw haar taak als nationaal
agentschap invult. Een andere factor is dat Vlaanderen beschikt over een goed werkend jeugdwerk en
andere organisaties die van Youth in Action gebruik maken. Een intussen sterk verouderd
televisieprogramma vat kernachtig samen waarover dit laatste deel van het rapport gaat, namelijk alles
kan beter. Omdat er in een programma als Youth in Action verschillende spelers betrokken zijn, elk met
hun eigen belangen, verwachtingen en wensen, zijn deze aanbevelingen opgesplitst naargelang de actor.
7.1 Aanbevelingen voor projectbegeleiders en projectontwerpers
Participatief werken geniet sterk de voorkeur. Eén van de knelpunten die vastgesteld zijn in de
RAY-studies is dat de helft van de deelnemers niet betrokken wordt bij het ontwerp en het uitvoeren van
een project. Er zijn belangrijke argumenten om participatief te werken. Uit het rapport blijkt dat
deelnemers die betrokken worden in de voorbereiding en de implementatie van een project, meer halen
uit een internationaal project. Zo bouwen ze meer en langduriger relaties op dan deelnemers die niet
betrokken zijn in de voorbereiding of uitvoering van een project. Participatief werken in alle fasen van een
project is ook mogelijk, zoals blijkt uit het focusgroepgesprek. Organisaties die oorspronkelijk
weigerachtig waren om participatief te werken en het toch probeerden, zijn veelal positief verrast van de
resultaten van deze manier van werken en ontdekken zo nieuwe sterktes van hun deelnemers. Dit geldt
zeker voor jongeren uit kansengroepen. Projectbegeleiders van jongeren uit kansengroepen benoemen
één van de meerwaardes van een Youth in Action project dat het hun jongeren sterker maakt. Participatief
werken is een middel hier toe. Bovendien sluit het aan bij één van de elementen uit het Vlaams
jeugdwerkmodel dat volgens één van de koepelorganisaties hoog gewaardeerd wordt in het buitenland,
namelijk alles voor en door jongeren.
Daar wringt meteen ook een beetje het schoentje. Youth in Action richt zich op een ruimer gamma aan
organisaties dan het traditioneel jeugdwerk. Vanuit deze organisaties komen enkele valabele argumenten
waarom er niet participatief gewerkt wordt: projectmatig werken, geen vaste kern van leden die zich
langdurig engageert, terwijl het ontwerpen van een project net veel tijd en engagement vraagt zonder een
garantie op een internationaal project. Niet alle organisaties passen binnen dit traditioneel
jeugdwerkmodel en voor deze organisaties is het moeilijker – maar daarom nog niet onmogelijk –
participatief te werken. Indien het moeilijk haalbaar is om in het ontwerp van een project participatief te
werken, is het heel sterk aan te raden na te denken over de voorbereiding van de deelnemers en deze
leerrijker te maken. Uit de RAY-studies blijkt namelijk dat projectbegeleiders heel veel halen uit de
voorbereiding (omdat ze mee helpen aan het ontwerp van een project), maar deelnemers er relatief
minder uit leren. Dit kan te maken hebben met een te weinig uitgewerkte voorbereiding. Uit de
gesprekken met de deelnemers en uit enkele reacties op de open vraag uit de RAY-studies waar de
voorbereiding ter sprake komt, blijkt dat deze niet voldoende of niet uitdagend is. Uit een enkele reactie
blijkt dat de voorbereiding soms in het verlengde ligt van wat er gedaan wordt op de interculturele
avonden tijdens de groepsuitwisseling. Een meer creatieve en leerrijke aanpak van de
Stevens Frank
98
voorbereiding van de deelnemers is aangewezen. Een aanpak via sociale media kan ook deze
voorbereiding een participatief karakter geven.
Vernieuwing blijft een noodzaak, ook naar methodieken toe. Uit het RAY-onderzoek naar leren in
Youth in Action uit 2012 blijkt dat Vlaamse deelnemers in grotere mate dan deelnemers uit andere landen
positief staan ten aanzien van methodieken die vaak gebruikt worden in het niet-formeel leren.
Tegelijkertijd staat één op vijf van hen negatief ten aanzien van deze methodieken: ze kunnen hen niets
meer bijbrengen en zijn kinderachtig. Ook dit percentage is in de Vlaamse steekproef hoger dan in de
transnationale. Het zijn vooral oudere deelnemers en deelnemers die meerdere malen hebben
deelgenomen aan een Youth in Action project die deze laatste mening zijn toegedaan. Dit wijst er op dat
als er te veel beroep gedaan wordt op dezelfde methodieken, deze methodieken minder aantrekkelijker
worden voor deelnemers.
Een goede mix van methodieken in een project is belangrijk, waarbij het belang van informele
leersituaties niet onderschat mag worden. De RAY- studie naar leren uit 2012 toont aan dat deelnemers –
maar ook projectbegeleiders - leren in heel diverse leersituaties. Voor deelnemers gebeurt dit het meest in
leersituaties die kunnen gerekend worden tot het niet-formeel leren, waaronder vooral oefeningen en
activiteiten heel leerrijk zijn. Informele leersituaties zijn dan weer vooral geschikt als oefengrond voor
actief burgerschap. Teveel accent op informele momenten beleven sommige deelnemers echter als een
project dat te weinig ingevuld is geworden. Een goede mix van methodes is dus aangewezen. Uit het
huidig rapport blijkt verder dat kennismakingsspelletjes een serieuze rol kunnen spelen in de
groepsvorming binnen een project, wat dan weer belangrijk is voor de vorming van interpersoonlijke
vaardigheden.
Er zijn heel wisselende ervaringen binnengekomen over het Europees Vrijwilligerswerk. De meeste
reacties zijn positief, maar toch zijn er enkele negatieve ervaringen met EVS naar boven gekomen, zowel
via de open vragen op het einde van de RAY-studies als via het focusgroepgesprek met de
projectbegeleiders. Ook in de tussentijdse evaluatie is een gelijkaardige vaststelling gedaan. Het feit dat
EVS-projecten doorgaans langer duren, zorgt er voor dat er iets verkeerd kan lopen. De bedenkingen
hebben veelal betrekking op de praktische invulling van het EVS-project en het niet naleven van eerder
gemaakte afspraken. Dit wijst op het belang van een goede partnerschapsovereenkomst tussen
de betrokken organisaties. Een goede overeenkomst is echter nog geen garantie dat de partners hun
afspraken nakomen. Een mogelijke stok achter de deur is dat de coördinerende organisatie in de
uitbetalingsmodaliteiten van de partnerschapsovereenkomst een bepaling opneemt dat de uitbetaling
in schijven gebeurt.
Internationalisering van de eigen organisatie en aandacht voor het internationaal beleid
dient een aandachtspunt te zijn in ten minste het beleidsplan van koepelorganisaties. Een
aanzienlijk aandeel van de regelgeving in België en Vlaanderen is een omzetting van Europese
regelgeving. Het belang van het internationaal beleid voor de dagelijkse praktijk mag dan ook niet
onderschat en verwaarloosd worden. De Europese reglementering is en blijft vooralsnog specialistenwerk.
Hier kunnen koepelorganisaties een belangrijke mediërende rol spelen door de Europese reglementering
te vertalen naar lokale organisaties.
Stevens Frank
99
7.2 Aanbevelingen voor JINT vzw
Eén van de grote verzuchtingen bij Youth in Action is de zware administratieve, zelfs bureaucratische last
van het programma. Het is veelzeggend dat bepaalde projectbegeleiders andere organisaties zouden
afraden een Youth in Action project te ontwikkelen enkel en alleen om de administratieve last te
ontwijken. De administratieve last ondergraaft de bruikbaarheid van het programma. Door haar werking
verlicht JINT vzw deze last. Daarom verdient het hier de nodige aandacht om enkele goede praktijken
van de werking van JINT vzw te belichten, die zeker behouden en bewaakt dienen te worden:
1. De betrouwbaarheid en de verstaanbaarheid van de eigen producten van JINT vzw. Vooral de
verstaanbaarheid van de website wordt hier vaak vernoemd, maar ook het vormingsaanbod is
meerdere malen vermeld.
2. De bereikbaarheid en de bruikbaarheid van de dienstverlening. Hier worden verschillende
aspecten uitdrukkelijk vernoemd:
a. De veelheid aan feedback
b. De competente feedback en de competentie van de medewerkers
c. De extra aandacht door een bezoek te brengen aan een lopend project
d. Controle die niet als controle aanvoelt
3. De beschikbaarheid van JINT vzw komt vooral tot uiting in de actieve en proactieve houding van
de dienstverlening en in het samen meedenken met projectbegeleiders. De meningen over de
beschikbaarheid van de dienstverlening lokt tegengestelde reacties uit. Deze proactieve en
meedenkende houding zou nog meer mogen toegepast worden, zeker bij beginnende initiatieven
waar meer aandacht mag besteed worden aan onderliggende hulpvragen.
4. Medewerkers van JINT vzw wijzen projectbegeleiders op het belang en de meerwaarde van
participatief werken.
5. JINT vzw richt zich met Youth in Action niet enkel op het traditioneel jeugdwerk, maar ook op
andere soorten organisaties. Deze beleidsoptie draagt zeker bij tot het bereiken van jongeren uit
kansengroepen. Het is moeilijk een uitspraak te doen of Youth in Action voldoende jongeren uit
kansengroepen bereikt. Er zijn geen streefcijfers bepaald. Met 21% jongeren uit kansengroepen
bereikt Youth in Action in Vlaanderen relatief meer jongeren uit allerlei kansengroepen dan
bepaalde Vlaamse jeugdwerkvormen of gelijkaardige programma’s11.
In het verlichten van de administratieve druk kan JINT vzw echter wel nog verder gaan.
Projectbegeleiders benoemen expliciet de verwachting dat JINT vzw in de strijd tegen de bureaucratie aan
hun kant staat. Dit gevoel hebben ze vooralsnog niet. Dit zou een erkenning inhouden voor de
inspanningen die het opzetten en het uitvoeren van een project vragen van organisaties. Bovendien zijn er
enkele suggesties hoe JINT vzw de administratieve last kan verminderen:
- Ontwikkel een verklarende woordenlijst van moeilijk Engels vakjargon dat in de
documenten zit
11 Zo vinden De Pauw et al. (2010) dat het percentage diverse leden (waaronder jongeren met een migratieverleden, holebi-jongeren, jongeren in armoede en jongeren met een beperking) bij de traditionele jeugdbewegingen hoogstens 12% bedraagt. De Pauw et al. (2014) vinden dat 13% van de bezoekers van jeugdhuizen afkomstig is uit gezinnen die het zeer tot eerder moeilijk hebben om financieel rond te komen. Het aantal beursstudenten in het Erasmusprogramma schommelt in de periode 2009-2012 jaarlijks tussen 16 en 18% (Epos vzw, 2013).
Stevens Frank
100
- Breng organisaties die een eerste keer een project ontwikkelen in contact met organisaties
die veel ervaring hebben met het ontwerpen van een project
- Bied voorbeelden van antwoorden, modellen aan voor secties die voor heel wat organisaties
gelijkaardig zijn en die ter inspiratie dienen voor vooral nieuwkomers in het programma,
maar ook voor ervaren projectindieners
- Besteed voldoende aandacht aan het veiligheidsaspect van een project. Over dit onderwerp
voelen Vlaamse projectbegeleiders zich minder sterk en ze zijn er minder vertrouwd mee in
vergelijking met sommige buitenlandse collega’s.
Drie kwart van de organisaties zet projecten op met buitenlandse partners waarmee ze reeds ervaring
heeft. Het vinden van een goede, betrouwbare partner is echter geen gemakkelijke opgave en is
tijdsintensief. Een andere manier waarop JINT vzw organisaties kan ondersteunen, is door hen te helpen
zoeken naar goede, buitenlandse projectpartners. Eén projectbegeleidster heeft positieve
ervaringen met de werking van een Duitse organisatie MitOst die zich richt op het bewerkstelligen van
langdurige netwerken in de culturele sector. De aanpak van deze organisatie kan een voorbeeld zijn voor
JINT vzw. Een tweede manier waarop JINT vzw organisaties kan ondersteunen, is het bekend maken van
otlas als zoekinstrument naar partners. Niet alle projectbegeleiders kennen dit instrument. Bovendien is
het interessant te onderzoeken in welke mate organisaties uit verschillende delen van Europa
vertegenwoordigd zijn in deze databank.
Een blijvend aandachtspunt is het bereiken van nieuwe initiatieven. Uit de RAY-studies blijkt dat
één op de drie initiatieven voor de eerste keer deelneemt aan het Youth in Action programma. Enerzijds
wil dit zeggen dat twee derde van de projecten uitgevoerd wordt door organisaties die reeds ervaring
hebben met Youth in Action en dat er een zekere opbouw van expertise is. Anderzijds kan geen enkel
programma blijven bestaan zonder een nieuwe instroom aan projecten. Hier dient extra aandacht naar uit
te gaan. De bekendheid van JINT vzw en Youth in Action is dan ook een blijvend
aandachtspunt. Dit geldt extra voor informele jongerengroepen die slechts 7% van het totaal aantal
projecten dragen. Een proactieve houding die tot uiting komt in het meedenken met deze informele
jongerengroepen in hoe een project vorm kan gegeven worden zodat het past binnen Youth in Action is
daarbij aangewezen.
Duurzaamheid van projecten is geen vanzelfsprekendheid door de projectmatige aanpak en de eigenheid
van het jeugdwerk. Het jeugdwerk zelf is heel gevarieerd. Bovendien bereikt Youth in Action in
Vlaanderen ook heel wat organisaties die traditioneel niet behoren tot het jeugdwerk. Er schuilen dan ook
heel wat realiteiten achter de organisaties die betrokken zijn in het programma. Heel wat organisaties
hebben geen professionele omkadering en worden gedragen door de tijdelijke, vrijwillige inzet van
jongeren. Heel wat initiatieven hebben ook geen vaste kern van leden. Duurzaamheid is niet voor
alle initiatieven altijd haalbaar. Er dient dan ook de nodige aandacht uit te gaan hoe deze
duurzaamheid kan gewaarborgd worden en hoe organisaties hierin ondersteund kunnen worden.
Via de open vraag van de RAY studies, maar ook via het focusgroepgesprek met de projectbegeleiders zijn
er verschillende bedenkingen binnengekomen op hoe sommige organisaties invulling geven aan een EVS-
project. In de tussentijdse evaluatie werd hierover opgemerkt dat deze negatieve opmerkingen zich vooral
voordeden ten aanzien van buitenlandse gastorganisaties en niet ten aanzien van Vlaamse partners. In de
reacties op de open vraag zijn toch enkele Vlaamse projecten vernoemd. De bestaande controle en
kwaliteitsbewaking van gastorganisaties kan dus nog beter. De tussentijdse evaluatie (voor
projecten die langer dan 6 maanden duren) of het jaarlijks EVS evenement kan een moment zijn waarop
vrijwilligers hun ervaringen kunnen delen. Een systeem kan ontwikkeld worden waarbij deze ervaringen
Stevens Frank
101
vastgelegd worden en waarbij rekening kan gehouden worden bij de ondersteuning van projectbegeleiders
die een EVS project aan het ontwikkelen zijn.
Het opvolgen van het internationaal beleid, maar ook internationalisering van de eigen werking, staat niet
hoog op de agenda van de bereikte organisaties. Het internationaal beleid krijgt slechts op een indirecte
manier aandacht, namelijk via de inspanningen van internationale koepelorganisaties waarvan de
organisaties lid zijn. Opnieuw is het moeilijk om deze vaststelling te veralgemenen, maar het lijkt logisch
dat dit bij meerdere organisaties het geval is. Niettemin signaleren organisaties dat de wetgeving op het
Europees niveau gevolgen heeft voor de praktijk van het Vlaams jeugdwerk. Het kan daarom geen
kwaad deze organisaties bewust te maken van het Europees beleidsniveau. Dit kan
bijvoorbeeld gebeuren aan de hand van concrete voorbeelden waaruit blijkt dat het Europees
beleidsniveau voor het jeugdwerk belangrijk is. Eenmaal deze bewustwording is toegenomen, kunnen
organisaties aangezet worden dit beleidsniveau meer aandacht te geven in hun eigen werking. Het is
moeilijk om verdere aanbevelingen te formuleren naar de bijdrage die Youth in Action kan bijdragen tot
de internationalisering van het Vlaams jeugdwerk op basis van het huidig rapport. Slechts enkele Vlaamse
koepelorganisaties en beleidsverantwoordelijken zijn bereikt, zodat we hoogstens kunnen spreken van een
voorstudie. Daarom kunnen we deze paragraaf beëindigen met de moeder van alle aanbevelingen: meer
onderzoek is nodig …
7.3 Aanbevelingen voor het Vlaams niveau
Youth in Action is in Vlaanderen een succesvol programma. Daarom is het aangewezen de goede
elementen van het programma te behouden en de pijnpunten bij te schaven. Eén van deze pijnpunten in
het programma is de administratieve last die een project met zich meebrengt, zeker voor informele
groepen jongeren, kleinere organisaties of organisaties die geen of weinig professionele omkadering
hebben. In de Vlaamse jeugdsector zijn er veel van dergelijke organisaties. Niettemin heeft de Vlaamse
overheid een goed werkend instrument om deze administratieve last te bestrijden, namelijk JINT vzw. De
werking van JINT vzw wordt door de organisaties als heel ondersteunend ervaren. Vooral de
bruikbaarheid, de bereikbaarheid en betrouwbaarheid van de werking van de organisatie worden positief
geëvalueerd. De veelheid aan kwalitatieve feedback en de competenties van de medewerkers van JINT
vzw worden uitdrukkelijk geroemd. De Vlaamse overheid dient bijgevolg deze kwalitatieve
dienstverlening van JINT vzw te vrijwaren en zelfs uit te breiden door voldoende
(financiële) middelen te voorzien.
De jeugdsector is samengesteld uit heel diverse organisaties: van grootschalige, professioneel omkaderde,
nationale koepelorganisaties tot lokaal ingebedde organisaties of informele groepen jongeren die enkel
kunnen bestaan dankzij de vrijwillige inzet van hun leden. Daarin verschilt de jeugdsector heel erg van
bijvoorbeeld de onderwijssector die wel een professionele omkadering heeft. Bovendien richt JINT vzw
zich niet enkel op het traditioneel jeugdwerk, maar ook op andere verenigingen die werken met jongeren
(zoals organisaties uit de culturele sector, centra voor deeltijds onderwijs, organisaties uit de
jeugdhulpverlening, het gevangeniswezen, …). Het feit dat de medewerkers de werking van al deze
organisaties kennen en de jongeren van deze organisaties wijst op een hoge mate van specialisatie en
betrokkenheid op deze sector. De uitspraak van enkele projectbegeleiders dat ze enkel kunnen bestaan
dankzij de werking van JINT vzw is een verdere aanwijzing hoe ondersteunend de werking van JINT vzw
is. De specificiteit van de jeugdsector en de diversiteit aan organisaties die bereikt worden
Stevens Frank
102
via het programma vragen om een specialistische aanpak en verantwoorden een apart
nationaal agentschap voor deze sector.
Er kan gediscussieerd worden in welke mate jongeren uit kansengroepen bereikt worden door het
programma, maar 21% voor de periode 2007-2013 is geen te verwaarlozen percentage. De beleidsoptie
van JINT vzw om zich niet enkel te richten op het traditioneel jeugdwerk is hier waarschijnlijk niet
vreemd aan. Bovendien blijkt uit de analyse van de financiering van het programma dat de extra
financiering in de latere jaren niet enkel gepaard gaat met een stijging in absolute aantallen jongeren uit
kansengroepen, maar ook met een toename van het percentage jongeren uit kansengroepen die
deelnemen aan een Youth in Action project. Een internationale uitwisseling is voor deze jongeren een
vrijhaven, een periode waarin ze even kunnen ontsnappen aan alle verwachtingen die de
(maatschappelijke) omgeving heeft ten aanzien van hen. Bovendien ontwikkelen ze bepaalde
competenties in grotere mate dan andere jongeren. Dit kan hun tewerkstellingskansen positief
beïnvloeden. Investeren in deze groep jongeren loont dus. Voor sommige van deze jongeren uit
kansengroepen is Youth in Action één van de weinige kanalen om internationaal mobiel te zijn omdat
bijvoorbeeld internationale mobiliteit via het onderwijs of via het gezin voor deze jongeren minder voor de
hand liggend is. Blijvende aandacht voor jongeren uit kansengroepen is bijgevolg nodig,
waarbij een goede omkadering en ondersteuning van organisaties die werken met
jongeren uit kansengroepen nodig is. De nodige expertise die hieromtrent opgebouwd is,
dient verder ontsloten te worden.
De gestructureerde dialoog is in Vlaanderen weinig effectief in de zin dat het weinig bekend is en er maar
weinig jongeren aan deelnemen. Het is nauwelijks door één op vijf deelnemers aan een Youth in Action
gekend. De deelname aan activiteiten binnen de gestructureerde dialoog is zelfs nog lager. Het is
waarschijnlijk nog minder gekend onder de hele Vlaamse jeugd. Het gaat hier over een inspraakinitiatief.
De grote getallen zullen de activiteiten binnen de gestructureerde dialoog nooit behalen. Het kan echter
geen kwaad om na te denken over de aanpak van de gestructureerde dialoog in
Vlaanderen. Enkele initiatieven uit de jeugdbeleidsmeetings of enkele burgerschapsinitiatieven (in de
trend van de G1000) kunnen misschien qua opzet of methodiek ter inspiratie dienen. Bovendien klinkt
gestructureerde dialoog niet bepaald wervend naar jongeren toe.
Uit dit rapport blijkt dat projectbegeleiders en beleidsmedewerkers van organisaties niet unaniem
instemmen met het gebruik van Youthpass. Het leidt tot een instrumentalisering van het jeugdwerk,
waarbij er te hoge verwachtingen worden gekoesterd ten aanzien van het jeugdwerk (namelijk het
verhogen van de tewerkstellingskansen van jongeren). De zinvolheid van Youthpass wordt sterk in vraag
gesteld en de kennis van Youthpass en Youth in Action in het algemeen bij de werkgevers is uiterst gering.
Projectbegeleiders die werken met jongeren uit kansengroepen houden hier een andere mening op na.
Voor hun jongeren is Youthpass wel zinvol en is het soms het enige schriftelijke bewijs dat ze bepaalde
competenties hebben verworven. Verder blijkt dat Youth in Action bijdraagt tot de vorming van
competenties van levenslang leren en dat het vooral zogenaamde ‘soft skills’ (Ten Dam & Volman, 2003)
bevordert. Bovendien blijken de werkgevers positief te staan tegenover een internationale ervaring en de
ontwikkeling van soft skills. Dit zijn argumenten voor het blijven toepassen van Youthpass. Youthpass
verdient het echter om ingepast te worden in een ruimer beleid, ook op het Vlaams niveau.
Het past zelfs binnen het beleid van de huidige Vlaamse regering die het bevorderen van levenslang leren
als één van haar tien prioriteiten heeft benoemd en bij het beleid van de Vlaamse Dienst voor
Arbeidsbemiddeling die steeds meer focust op competenties. Indien niet, worden jongeren met een kluitje
in het riet gestuurd. Ze hebben dan wel een Youthpass, maar kunnen er niets mee doen.
Stevens Frank
103
Sinds 2014 is Youth in Action als jeugdluik geïntegreerd in het Erasmus+-programma. Er zijn bepaalde
redenen om Youth in Action, met een eigen nationaal agentschap, te behouden binnen dit programma. De
organisaties waarop JINT vzw zich richt zijn anders van aard: ze zijn heel divers en worden vaak gedragen
door de vrijwillige inzet van leden en hebben weinig tot geen professionele ondersteuning. De jongeren
die bereikt worden via het Youth in Action programma en het Erasmusprogramma zijn vaak overlappend,
maar kunnen toch niet helemaal aan elkaar gelijk gesteld worden. Werkende jongeren, bepaalde jongeren
uit kansengroepen zijn niet of minder vertegenwoordigd in het Erasmusprogramma dan in het Youth in
Action programma. Het is daarom aangewezen een eigen gezicht te behouden voor Youth in
Action binnen het Erasmus+-programma. Dit sluit echter niet uit dat beide elkaar
wederzijds kunnen versterken en dit spoor moet verder onderzocht worden. De grotere
naambekendheid van Erasmus (zoals we gezien hebben onder werkgevers, maar waarschijnlijk ook onder
het ruimer publiek) dan Youth in Action kan misschien aangewend worden om Youth in Action verder te
promoten. De Vlaamse regering heeft de ambitie om tegen 2020 een derde van de studenten uit het hoger
onderwijs een internationale ervaring te laten opdoen. Voor sommige studenten is het niet
vanzelfsprekend de eigen kerktoren achter zich te laten. De groepsgebonden uitwisselingen, die aanwezig
zijn in het Youth in Action programma, kunnen hier misschien drempelverlagend zijn.
In de ontwikkeling van Europese regelgeving dient ook rekening gehouden te worden met de specificiteit
van de jeugdsector. In Vlaanderen is deze sector sterk uitgebouwd, met een eigen visie en benadering die
vaak een inspiratie is voor het buitenland. Vanuit deze positie mag een Vlaams minister van
Jeugd op het Europees niveau gerust meer aandacht vragen voor de uitzonderlijke positie
van de jeugdsector in de Europese wetgeving.
7.4 Aanbevelingen voor het Europees niveau
Ee sterk punt van Youth in Action is de variatie in subacties van het programma. Het feit dat projecten uit
verschillende subacties verschillende sets aan competenties bevorderen, is een belangrijk argument om
deze variatie in projecten te behouden. Projecten waar er geen internationale uitwisseling is, dragen
minder bij tot enkele centrale doelstellingen van het programma. Deze projecten bevorderen echter
andere vaardigheden en competenties die opgenomen zijn in het Europees beleid ten aanzien van
levenslang leren. In dat opzicht dragen deze projecten bij tot het Europees beleid. Er kan gediscussieerd
worden of het ondersteunen van kleine, lokale initiatieven een taak is voor het Europees beleid of eerder
een taak van het nationaal, regionaal of lokaal niveau. Innovatie schuilt echter vaak bij deze kleine
initiatieven waarbij ook informele groepen jongeren bereikt kunnen worden. Bovendien kan via deze
lokale initiatieven de lokale gemeenschap bereikt worden. ‘Think globally, act locally’ kan hier een
belangrijk uitgangspunt zijn.
De belangrijkste aanbeveling die gedaan kan worden aan het Europees niveau is: keep it simple. De
administratieve last die gepaard gaat met het ontwikkelen, het uitvoeren en het evalueren van een project
is de grootste klacht. Bovendien moet rekening gehouden worden met de specificiteit van het jeugdwerk:
40% van de projectbegeleiders is vrijwilliger en heel wat kleine organisaties hebben geen administratief
personeel in huis. Enkele suggesties:
- De eigen documenten kunnen doorgelicht worden op verstaanbaarheid van de begrippen
door een taalexpert.
- De rubricering van de documenten kan doorgelicht worden met het oog op een
vereenvoudiging van de documenten
- De financiële rapportage kan eenvoudiger
Stevens Frank
104
- Evaluatie van een project is nuttig, maar bij de uitgebreidheid van de evaluatie worden er
vragen gesteld.
Het jeugdwerk in Vlaanderen is heel gevarieerd. Bovendien bereikt Youth in Action in Vlaanderen ook
heel wat organisaties die niet behoren tot het traditioneel jeugdwerk. Voor sommige organisaties is het
gemakkelijker om aan alle criteria die in de subsidiedossiers gevraagd worden te voldoen. Voor andere
organisaties is dit veel moeilijker. Zo is duurzaamheid niet voor alle initiatieven altijd haalbaar. Er dient
dan ook de nodige aandacht uit te gaan naar het waarborgen van duurzaamheid voor deze organisaties.
Hetzelfde geldt voor het opleggen van participatief werken als voorwaarde voor subsidiëring. Participatief
werken moet zeker gestimuleerd worden, want het heeft voor de deelnemers duidelijk een meerwaarde.
Ook hier dient echter rekening te worden gehouden met de specificiteit en de variabiliteit van de
organisaties die bereikt worden via Youth in Action. Zoals eerder vermeld, is participatief werken niet
voor alle organisaties altijd realistisch. De vraag is bijgevolg in welke mate deze voorwaarde voor
subsidiëring moet gehandhaafd worden.
Een specifieke ervaring van EVS-vrijwilligers in Vlaanderen is dat het heel moeilijk is om een gepaste en
betaalbare tijdelijke huisvesting te vinden. Dit neemt zo’n hap uit het budget dat vrijwilligers die naar
Vlaanderen komen in de financiële problemen kunnen komen. Er dient wel degelijk rekening te worden
gehouden met deze huisvestingsproblematiek bij het berekenen van het budget.
Stevens Frank
105
8 Samenvatting
Dit rapport omvat de eindevaluatie van het Youth in Action (Youth in Action) programma in Vlaanderen.
Het heeft betrekking op de uitvoering van de gedecentraliseerde acties uit de periode 2007 tot 2013
waarvoor JINT vzw, het Nationaal Agentschap van Vlaanderen, verantwoordelijk is.
In opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media - Afdeling Jeugd is deze eindevaluatie
uitgevoerd door de Hogeschool West-Vlaanderen – Vakgroep Sociaal Werk. Deze eindevaluatie is
hoofdzakelijk gebaseerd op gegevens die het Research Analysis of Youth in Action (RAY) netwerk
verzameld heeft in de periode 2011-2014. In deze periode zijn voor Vlaanderen meer dan 610 deelnemers
van een Youth in Action project die gefinancierd is via JINT vzw bevraagd, alsook 179 projectbegeleiders.
Daarnaast zijn deze cijfergegevens aangevuld met materiaal uit een focusgroepgesprek met
projectbegeleiders, materiaal uit focusgroepgesprekken met een twaalftal jongeren uit kansengroepen die
deelgenomen hebben aan een Youth in Action project en vijf projectbegeleiders van deze jongeren.
Eveneens zijn er gegevens verzameld via een open vragenlijst met verantwoordelijken en stafmedewerkers
van grote koepelorganisaties uit het Vlaams jeugdwerk. Ten slotte zijn er gegevens gebruikt uit Youthlink
en gegevens die door JINT vzw ter beschikking zijn gesteld.
Er zijn in Youth in Action zeven verschillende gedecentraliseerde projecttypen waarvoor een subsidie
bekomen kan worden. Dit zijn de zogenaamde subacties van het programma. In de periode 2007-2013
zien we een stijging van het aantal jaarlijks ingediende en het aantal jaarlijks goedgekeurde projecten bij
JINT vzw: van 160 ingediende projecten in 2007 tot 196 ingediende projecten in 2013. Het aantal
goedgekeurde projecten is gestegen van 122 in 2007 naar 160 in 2013. In het totaal zijn 1213 projecten
ingediend, waarvan 944 goedgekeurd zijn. Dit is een slaagpercentage van 78% voor de hele periode, wat
beduidend hoger is dan de 50% slaagpercentage over alle Nationale Agentschappen heen. De
goedgekeurde projecten zijn uitgevoerd door 856 organisaties, waarvan de helft jeugdwerkorganisaties
zijn en de andere helft andere organisaties. Dit wijst er op dat Youth in Action een ruimer gamma aan
organisaties dan het traditioneel jeugdwerk in Vlaanderen bereikt. Het hoogste aantal subsidies wordt
jaarlijks toegekend binnen de subactie van het Europees Vrijwilligerswerk (EVS). Ieder jaar wordt
ongeveer een vijftigtal projecten binnen deze subactie gesubsidieerd. Daarna volgen groepsuitwisselingen
en jongereninitiatieven, die elk goed zijn voor een dertigtal projecten per jaar. Over de jaren heen is er wel
een diversificatie in de goedgekeurde projecten doordat in de latere jaren ook enkele jongerenprojecten
over democratie en jeugdbeleidsmeetings goedgekeurd zijn.
Tussen 2007 en 2013 hebben ongeveer 16000 deelnemers deelgenomen aan een Youth in Action project
dat door de Europese Unie gesubsidieerd is geworden via JINT vzw. Jaarlijks namen 1600 tot 3300
deelnemers deel aan een dergelijk project. Bijna de helft van deze deelnemers is vrouw en één op vijf
behoort tot een kansengroep, wat vergelijkbaar is met het Europees gemiddelde voor deze periode.
Youth in Action speelt verschillende rollen voor de organisaties die er aan mee doen. Als subsidiekanaal
verleent het medewerkers de nodige tijd en ruimte voor het ontwikkelen van projecten. Het zorgt voor
vernieuwing in organisaties omdat andere methodieken uitgeprobeerd kunnen worden of op een andere
manier met jongeren kan worden omgegaan. Deelnemen aan internationale activiteiten zorgt er voor dat
organisaties vlugger in het buitenland op zoek gaan naar goede praktijkvoorbeelden als ze een concreet
probleem hebben. Deelnemen aan een Youth in Action project maakt een organisatie of een activiteit van
een organisatie aantrekkelijker voor jongeren, maar ook voor andere, lokale organisaties. Het leidt
daarom niet enkel tot netwerkvorming over de grenzen heen. Het bevordert ook het opbouwen van
Stevens Frank
106
netwerken in Vlaanderen zelf. Ten slotte bevordert het niet enkel het levenslang leren van medewerkers
van de betrokken organisaties, het bevordert ook de kennis over en het toepassen van niet-formele
leermethodes.
Projectbegeleiders en deelnemers ontwikkelen door hun deelname competenties of vaardigheden die
behoren tot het levenslang leren. Het meest vernoemd zijn interpersoonlijke competenties, interculturele
competenties, zin voor initiatief, het spreken van vreemde talen en actieve burgerschapscompetenties.
Het draagt ook bij tot de persoonlijke ontwikkeling van projectbegeleiders en deelnemers, hun Europese
identiteit, hun actief burgerschap (maar eerder via het vormen van burgerschapswaarden dan via het
stimuleren van het zich (nog meer) inzetten voor de ruimere gemeenschap) en hun sociale netwerken.
Jongeren uit kansengroepen gaan meer akkoord dat ze bepaalde vaardigheden hebben ontwikkeld in
vergelijking met de andere deelnemers. Dit geldt voor interculturele vaardigheden, het zich kunnen
verstaanbaar maken in een andere taal, creativiteit, leren leren, het verstaan van moeilijke teksten, het
beheren van een budget en het verantwoordelijk leren omgaan met PC’s en nieuwe media. Verder
rapporteren jongeren uit kansengroepen dat ze door hun deelname een beter zicht op hun toekomst
hebben gekregen.
In termen van effectiviteit kan gesteld worden dat Youth in Action (hoog) effectief is in Vlaanderen. De rol
die de projecten spelen voor de betrokkenen zijn in de lijn met de algemene doelstellingen van het
programma. Jongeren en projectbegeleiders ontwikkelen een hele reeks aan kennis, attitudes,
vaardigheden en competenties die het programma beoogt. Bovendien leidt het tot een creëren van een
internationaal netwerk van organisaties en bevordert het de kwaliteit van jongerenactiviteiten en
organisaties uit de jeugdsector. Projectbegeleiders zijn heel tevreden over diverse aspecten van de
dienstverlening van JINT vzw. De mate dat Youth in Action en JINT vzw bekend zijn, blijft een
aandachtspunt. Ook gevoeliger zijn voor onderliggende hulpvragen en verder kijken dan de
zelfpresentatie van nieuwe initiatieven die weinig vertrouwd zijn met Youth in Action zijn enkele
mogelijke verbeterpunten. Ten aanzien van de bruikbaarheid van het Youth in Action programma in zijn
geheel zijn toch ook enkele kritische bedenkingen gekomen. Vooral de administratieve last zorgt er voor
dat bepaalde projectbegeleiders andere organisaties niet zouden aansporen een project in te dienen.
Op het einde van het evaluatierapport zijn enkele aanbevelingen geformuleerd. Deze aanbevelingen zijn
zowel gericht aan projectbegeleiders, JINT vzw, het Vlaams beleid en het Europees beleid. De
belangrijkste aanbeveling is dat Youth in Action in Vlaanderen succesvol is en dat daarom heel wat
aspecten van het programma geen bijsturing behoeven en zelfs verder ondersteund moeten worden. Voor
projectbegeleiders is de belangrijkste aanbeveling dat het belangrijk is participatief te werken en als dit
niet mogelijk is, de deelnemers zo goed mogelijk voor te bereiden op het project en deze voorbereiding
leerrijker en interessanter te maken. Voor JINT vzw is de belangrijkste aanbeveling dat hun werking als
ondersteunend wordt ervaren, maar dat de administratieve last draaglijker gemaakt dient te worden. In
het bestrijden van de administratieve last mogen er gerust verdere stappen gezet worden. Voor het
Vlaams beleid is de belangrijkste aanbeveling dat de huidige werking van JINT vzw door
projectbegeleiders als een belangrijk instrument wordt beleefd om de administratieve last te bestrijden.
Bovendien verantwoordt de eigenheid en de diversiteit van de jeugdsector een apart nationaal agentschap
voor deze sector. Voor het Europees niveau is de belangrijkste aanbeveling de administratieve last te
verlichten.
Stevens Frank
107
9 Executive summary
This report contains the end evaluation of the Youth in Action (Youth in Action) programme in Flanders.
This evaluation covers the implementation of the decentralised actions during the total running period of
the programme (2007 to 20013). These decentralised actions are administered by JINT vzw, the Flemish
National Agency (NA) for Youth in Action.
On behalf of the Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media - Afdeling Jeugd (which is the Flemish
National Authority for Youth in Action), the university college of West-Flanders – department of social
work and social care carried out the end evaluation. This evaluation is mainly based on data collected by
the RAY-network (RAY stands for research Analysis of Youth in Action) in the period 2011-2014. In this
period more than 610 participants and 179 project leaders of Youth in Action projects were reached
through an online questionnaire. These quantitative data are complemented with qualitative data
gathered in a focus group with project leaders, focus groups with participants with fewer opportunities
and their project leaders and a written questionnaire with open questions for coordinators or staff
members involved in the internationalisation of their organisation of seven big national youth work
organisations. Finally, data from Youthlink and data provided by JINT vzw are used.
There are seven types of decentralised projects for which a grant can be obtained in Youth in Action
(called Actions or Sub-Actions). In the period 2007-2013, there is an increase in the number of submitted
and approved projects submitted to the Flemish NA: from 160 submitted projects in 2007 to 196
submitted projects in 2013. The number of approved projects increases from 122 projects in 2007 to 160
in 2013. In total, 1213 projects were submitted of which 944 were approved. This is an approval rate of
78%, well above the 50% approval rate for all National Agencies together. The approved projects were
coordinated by 856 organisations, half of them were youth organisations. This shows that Youth in Action
in Flanders reaches a wide variety of organisations and the scope of the programme is wider than the
traditional youth work organisations in Flanders. Yearly, the highest number of approved projects are
EVS-projects. Every year almost 50 projects in this sub action receive funds. Than follow group exchanges
and youth initiatives. Each of these sub actions are good for almost 30 projects per year. Over the years,
there is a diversification in the projects that are subsidized because in the later years of the programme
also youth democracy projects and youth policy meetings received funding.
In the period 2007-2013 almost 16000 young people have been involved in projects supported by Youth
in Action in Flanders. On a yearly basis, between 1600 to 3300 participants took part in a project. About
half of these young people were female and one in five participants can be considered as young people
with fewer opportunities, which is comparable to the European average for this period.
Youth in Action takes on several roles for the organisations involved in the programme. As a funding
programme it offers project leaders the necessary time and space to develop projects. It stimulates
innovation in their methods and in their approach of young people. Participation in a project also leads to
the implementation of international good practices in their own organisation. The international
dimension of a Youth in Action project makes an organisation more attractive for young people and they
also become more attractive for other local organisations. Youth in Action leads not only to the
internationalization of the network of organizations, it also promotes networking of organizations in
Flanders. Finally, it improves lifelong learning of project leaders and it promotes the knowledge over and
the application of non-formal learning.
Stevens Frank
108
Project leaders and participants develop several competences and skills in a Youth in Action project. Most
cited are interpersonal skills, intercultural skills, sense of initiative, foreign language proficiency and
active citizenship. Participation also contributes to their personal development, their European identity
and their active citizenship (although the programme is more effective in promoting certain values
important to active citizenship than in promoting their actual social involvement) and their social
networks. Young people with fewer opportunities agree more with the development of certain skills than
other participants. This is the case for intercultural skills, foreign language skills, creative and artistic
expression, learning to learn, understanding difficult texts, handling a budget and using PC’s and social
media more responsible. Furthermore, young people with fewer opportunities report more that they have
developed a clearer vision of their future goals.
In terms of effectiveness it can be concluded that Youth in Action is (highly) effective in Flanders. The
effects of the projects on the participating young people are in line with the general objectives of the
programme. Participants and project leaders develop a whole range of knowledge, attitudes, skills and
competences that is envisaged by the programme. It contributes to the internationalization of European
youth work and to the quality of youth activities and of the quality of civil society active in the youth
sector. Project leaders are highly satisfied with several aspects of the support of JINT vzw. Making Youth
in Action and JINT vzw better known, stays an important point of concern. Also developing a greater
sensibility for underlying questions and looking beyond the self-presentation of new initiatives that are
less familiar with the programme are possible points of improvement. The administrative burden of the
programme undermines the usefulness of the programme.
At the end of the report some recommendations are formulated. These recommendations are aimed at
project leaders, JINT vzw, the Flemish Government and the European decision level. The most important
recommendation is that Youth in Action in Flanders is successful and therefor a lot of aspects of the
programme do not need to be changed. For project leaders, the most important recommendation is that a
participative approach is important. If a participative approach is not possible, than a good preparation of
the participants is recommended. This preparation should be more creative and must offer more
opportunities to learn than is often the case in the current projects. For JINT vzw is the main message
that their way of working is really experienced as supportive, but there is still some work to be done in
reducing the administrative burden of the programme. For the Flemish policy level, the most important
recommendation is that the current activities of JINT VZW are perceived as really supportive in reducing
the administrative burden of the programme. Furthermore, the specificity and the diversity of
organisations in the youth sector legitimise a separate National Agency for the youth sector. For the
European level, the main recommendation is to reduce the administrative burden of the programme.
Stevens Frank
109
10 Literatuur
Bouverne-De Bie, M. (2005), Het OCMW en het recht op maatschappelijke dienstverlening, In: Vranken, J., De Boyser, K. & D. Dierckx, Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2005, Acco: Leuven, pp. 203-216.
De Pauw, P., Vermeersch, H., Coussée F., Vettenburg N. & Van Houtte, M. (2010), Jeugdbewegingen in Vlaanderen: een onderzoek bij groepen, leiding en leden, Vakgroep sociologie & Vakgroep sociale agogiek, Universiteit Gent, Gent.
De Pauw, P., & Smits, W. (2014), Jeugdhuizen In Vlaanderen. Een onderzoek bij jeugdhuizen, beroepskrachten, vrijwilligers en bezoekers. Kortrijk - Brussel: Katholieke Hogeschool Vivès - Vrije Universiteit Brussel.
Desmedt, A. (2015). Hoe ervaren jongeren uit kansengroepen een Youth in Action traject? Unpublished bachelorproef, Hogeschool West-Vlaanderen, Brugge.
Epos vzw. (2013). Analyse van de enquêtes van de Vlaamse Erasmustudenten 2009-2012. Deel 1:
Studies, Epos vzw, Brussel, Retrieved 30/08/2015 from https://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/analyse-van-de-enqu-tes-van-de-vlaamse-erasmusstudenten-2009-2012.
Epos-Vlaanderen. (2014). Erasmus+. Retrieved 02/06/2015, from http://www.epos-vlaanderen.be/erasmusplus
European Commission. (2007). Inclusion Strategy of the "Youth in Action" programme, 2007-2013,
Brussels, Retrieved 22/08/2015, from https://www.salto-youth.net/downloads/4-17-1294/InclusionStrategyYiA.pdf
European Commission. (2013). Youth in Action programme guide. Retrieved 02/06/2015, from http://ec.europa.eu/youth/tools/documents/guide13_en.pdf
European Youth Portal. (2014), Wat is "de gestructureerde dialoog"?, Retrieved 28/08/2015 from
http://europa.eu/youth/eu/article/115/19783_nl. Fennes, H., W. Hagleitner, K. Helling & A. Rosenthal (2011), Exploring Youth in Action. Effects and
outcomes of the Youth in Action Programmefrom the perspective of project deelnemers and project leaders. Transnational analysis 2011, Institute of Educational Science, University of Innsbruck, Innsbruck.
Fennes, H., Gadinger, S., Hagleitner, W., & Lunardon, K. (2013). Learning in Youth in Action. Results from the surveys with deelnemers and project leaders in May 2012. Interim Transnational Analysis. Innsbruck: Department of Pedagogical Sciences, University of Innsbruck.
JINT vzw. (2011). Infotheek: thema's. Retrieved 07/06/2015, from
http://www.JINT.be/Infotheek/Themas.aspx
JINT vzw. (2014a). Werkingsverslag 2013. Brussel: JINT vzw.
Stevens Frank
110
JINT vzw. (2014b). Youth in Action. Grensverleggende jongerenprojecten 2007-2013. Brussel: JINT vzw.
Kavadias, D., Siongers, J., & Stevens, F. (1999). Jongeren en politiek. Samenleving en Politiek, 6(6),
pp.19-33.
Kristensen, S. (2013). Mobility as a pedagogical tool for young people with fewer opportunities, In: Friesenhahn, G.J., Schild, H., Wicke, H.-G., Balogh, J. (ed.), Learning mobility and non-formal learning in European contexts. Policies, approaches and examples, Strasbourg: Council of Europe. Retrieved 22/08/2015 from http://pjp-eu.coe.int/documents/1017981/1667851/YKB17_Text.pdf/84ae531b-fbc8-440e-95bf-082d585420bf.
Salto Inclusion. (s.a.-a). Inclusion training to improve your inclusion projects. Retrieved 08/06/2015,
from https://www.salto-youth.net/rc/inclusion/inclusiontraining/
Salto Inclusion. (s.a.-b). Practical publications about Inclusion. Retrieved 08/06/2015, from
https://www.salto-youth.net/rc/inclusion/inclusionpublications/
Senyuva, Ö. (2014). European Voluntary Service - Competences for Employment. EVS C4E Full Survey
Report. Ankara: Middle East Technical University.
Stevens, F. (2012). Research based analysis of Youth in Action. Results of the November 2011 survey
with project deelnemers and project leaders. Country results (Belgium - Flanders). Brugge: Hogeschool West-Vlaanderen - Vakgroep sociaal werk
Stevens, F. (2013). Research based analysis of Youth in Action. Results of the special survey on learning in Youth in Action. Country Analysis Belgium (Flanders). Brugge: Hogeschool West-Vlaanderen - Vakgroep sociaal werk
Stevens, F. (2014). Research based analysis of Youth in Action. Results of the May 2013 survey with
project deelnemers and project leaders. Country results (Belgium - Flanders). Brugge: Hogeschool West-Vlaanderen - Vakgroep sociaal werk.
Stevens, F. (2015). Research based analysis of Youth in Action. Results of the November 2014 survey
with project deelnemers and project leaders. Country results (Belgium - Flanders). Brugge: Hogeschool West-Vlaanderen - Vakgroep sociaal werk.
Taru, M., & Kloosterman, P. (2013). Youthpass Impact Study. Young people's self development and
employability qnd the recognition of youth work. Luxembourg: European Commission - DG Education and Culture.
Ten Dam, G., & Volman, M. (2003). Sociale competenties langs de meetlat. Den Haag: Transferpunt
Onderwijsachterstanden.
Stevens Frank
111
Van den Berghe, W., & Beernaert, Y. (2010). Interim evaluation of Youth in Action in Flanders (Belgium). Brussel: Agentschap sociaal-cultureel werk voor jongeren en volwassenen.
Vanhee, J., Wemel, D., & Vermeiren, B. (2011). Europees beleid inzake jeugd. In S. De Coninck (Ed.),
Sociaal-cultureel en educatief werk in Vlaanderen. Het jeugdbeleid in Vlaanderen. Wegwijzer door het beleid. (pp. 130-155). Mechelen: Wolter Kluwers Belgium.
Vettenburg, N. (1995). Een integratie van theorieën over persisterende delinquentie: maatschappelijke
kwetsbaarheid. In P. Goris & L. Walgrave (Eds.), Van kattenkwaad en erger: actuele thema’s uit de jeugdcriminologie (pp. 44-59). Leuven: Garant.