münavele, mükatebe ve vicade yoluyla öğ­rendiği hadisleri eserine aldığı görülmek­tedir. Rivayet hakkına sahip bulunduğu her hadisi el-Muşannefe almadığını gös­teren en açık delil, kendi rivayetiyle zama­nımıza ulaşan ve hadisin kitabeti konu­sunda tarihi değere sahip olan Hemmam b. Münebbih'in 138 (139, 136) hadis ihtiva eden eş-ŞaJ:ıife'sinden yalnızca otuz ikisi­ni bu eserine almasıdır. Kendisinden en çok hadis rivayet ettiği hacası Ma'mer b. Raşid'in el-Cdmi'indeki hadislerden önemli bir kısmını el-Muşannef'e dahil etmemesi de bunu göstermektedir.

Hablburrahman el-A'zaml, el-Muşan­net'in Murad Molla Kütüphanesi'ndeki nüshasını Millet (Feyzullah Efendi); Zahi­riyye ve Dımaşk İslam kütüphanelerinde­ki nüshalarla karşılaştırarak yayımlamış­tır (I-Xl, Beyrut 197 ı-ı 975). Bu baskının X. cildinin 379-468 ve Xl. cildin 3-471. say­faları arasında Ma'mer b. Raşid'in el-Ca­mi'i yer almaktadır. Eser 1983 yılında bazı değişikliklerle ikinci defa basılmıştır. el-Mek­tebü'l-İslaml tarafından Feharisü Mu­şanneii 'Abdirrezza]f ve Kitabi'l-Cami' adlı bir fihristi (Beyrut 1407), Ümmü Ab­dullah bint Mahrüs el-Asell tarafından İbn Ebü Şeybe'nin el-Muşannet'i ile birlik­te bir başka fihristi (HI, Riyad 1408/1987) neşredilmiştir.

el-Muşannef üzerinde Ziyaeddin el­Makdisl'nin 'Avali 'Abdirrezza]f adlı altı cüzden oluşan bir çalışmasıyla (Kettanl, s. 64) İbn Müferric'in, İshak b. İbrahim ed­Deberl'nin Abdürrezzak'tan yaptığı riva­yetlerde bulunan tashif ve tahrifleri gös­termek maksadıyla kaleme aldığı Kitdbü lşlaJ:ıi'l-J:ıurılt adlı eseri bulunmaktadır (İbn Hayr, s. ı 3 ı) . Mirza Tokpınar, Abdür­rezzak es-San'anl ve el-Musannei'i üzeri­ne bir doktora çalışması (bk. bibl.). Ahmed Keleş, Abdürrezzak'ın Musannef'inde­ki Sahabe ve Tabiin Fetvalan Işığın­da Sünnetin Teşrii Değeri adlı bir yük­sek lisans tezi ( 199 1, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). Yusuf Muham­med Sıddlk da Zeva'idü Muşanneti 'Ab­dirrezza]f 'ale'l-Kütübi's-Sitte adıyla bir doktora tezi hazırlamıştır (ı 40 ı, Camia­tü'l-imam Muhammed b. Suüd el-islamiy­ye külliyetü usuli 'd-dln).

BİBLİYOGRAFYA :

Abdürrezzak es-San'ani, el-Muşannef(nşr. Ha­biburrahman el-A'zami). Beyrut 1390-92/1970-72; Buhar!, et-Tar1l:Ju'l-keb1r, VI , 130; Ramhür­müzi, el-Mu/:ıaddişü'l-faşıl (nşr. M. Accik el-Ha­tib). Beyrut 1404/1984, s. 611-613; İbn Hayr. Feh­rese, s. 127-131; Mizzi. Tefı?ibü 'l-Kemal, XVIII, 52-62; Zehebi. A'lamü'n-nübela', IX, 563-580; a.mlf .. Mizanü'l-i'tidal (nşr. Ali Muhammed e l-

Bicilvi). Kahire 1382/ 1963, ll , 609-614; Zeynüd­din el-lraki, el-Beyan ve't-tavz1/:ı li-men ui:Jrice le­h u fi'ş-şa/:ı1/:ı ve müsse bi-çlarbin mine 't-tecr1/:ı

(nşr. Kemal Yusuf el-HOt) . Beyrut 1990, s. 137-138; SüyOti, Tedr1bü 'r-rav1(nşr. AbdülvehhabAb­dü llatif). Beyrut 1399/ 1979, 1, 110-111; Şah Ve­liyyullah ed-Dihlev'i, ljüccetüllahi'l-btıliga (nşr. M. Salim Haşim). Beyrut 1995, ı, 247-252; Abdü­laziz ed-Dihlevi, Bustanü'l-muhaddisin (tre Ali Osman Koçkuzu). Ankara 1986, s. 97-98; Ketta­ni. er-Risaletü'l-müstetra{e, s. 41-42, 64; Broc­kelmann, GAL Suppl., 1, 333; Sezgin. GAS, 1, 99; Mustafa Fayda, "Siyer Sahasındaki ilk Telif Ça­lışmalan" , Uluslararası Birinci islam Araştırma­lan Sempozyumu, İzmir 1985, s. 357-366; İs­mail L. Çakan, Hadis Edebiyatı, istanbul 1989, s. 48-50; Talat Koçyiğit, Hadis Tarihi, Ankara 1997, s. 250-251; Ali Yardım. Hadis ll, istanbul 1997, s. 43-67; Mirza Tokpınar, Abdürrezzak b. Hemmam ve Musannaf'ı (doktora tezi, 1998). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü­sü; H. Motzki, "The Musannaf of Abd al-Razzak al-San'ani as a Source of Authentic Ahadith of the FirstCentury A.H.", Jf'IES, L (199 1), s. 1-21 ; a.mlf .. "The Author and His Work in the Islamic Literature of the First Centuries: The Case of 'Abd al-Razzaq's Musannaf'' , Jerusalem Studi­es in Arabic and Islam, XXVIII , Jerusalem 2003, s. 171-201; U. Suharto, "The Şal:ıifah of Harn­ınam b. Munabbih and its Contents in the Mu­şannaf of 'Abd al-Razzaq (d. 2 Jı /827): A Preli­minary Note on Motzki's Origins", al-Shajarah, Vll/2, Kuaıa Lumpur 2002, s. 153-179; Ali Ak­yüz. "Abdürrezzak es-San'ant", DiA, I, 298-299 .

r

L

!il MiRZA TDKPINAR

el-MUSANNEF (~1)

Ebu Bekir b. Ebu Şeybe'nin

(ö. 235/ 849) ilk tasnif edilen

hadis kitaplarından olan eseri. _j

Kaynaklarda es-Sünen ii'l-iı]fh, es-Sü­nen fi'l-iı]fh ve'l-J:ıadiş ve el-Muşannei fi'l-eJ:ıddiş ve'l-aşar şeklinde geçmekte­dir. Katib Çelebi, müellife nisbet edilen ve günümüze ulaşmayan el-Müsned'in de bu eser olabileceğini söylemektedir (Keş­fü '<:·<:unun, ı ı . ı 7 ı ı ) . Telif tarihi hakkında kesin bilgi bulunmamakla birlikte İbn Ebü Şeybe'nin en önemli hocaları Şerlk b. Ab­dullah, Abdullah b. Mübarek, Cerlr b. Ab­dülhamld, Vekı~ b. Cerrah, Süfyan b. Uyey­ne ve Yahya b. Said el-Kattan gibi muhad­dislerin 200 (815) yılından önce vefat et­tiği dikkate alınırsa onun bu tarihlerde ar­tık ilim tahsilini tamamladığını ve el-Mu­şannef'i de bundan sonra yazmaya baş­ladığını söylemek mümkündür.

İbn EbO Şeybe, eserinde kendisine ula­şan hadisleri ve bunları açıklayan sahabe sözleriyle tabiln fetvalarını senedieriyle bir­likte derlemiş, daha sonra bunları kitab ve

ei-MUSANNEF

bablara göre tasnif etmiştir. Onun mak­sadının fıkıh mezheplerinin henüz teşek­kül etmediği bu devrede hadislerde mev­cut ahkamı ortaya çıkarmak ve teşrle hiz­met etmek olduğu anlaşılmaktadır. İbn Keslr'in benzerini kimsenin yazamadığı bir kitap diye övdüğü el-Muşannef, Kütüb-i Sitte'den önceki dönemde telif edilmiş eserler arasında önemli bir yere sahiptir. İbn Hazm, sahih hadis içeren kaynakları sınıflandırırken onu dördüncü tabakada yer alan eserler, Şah Veliyyullah ed-Dihlevi de dörtlü tasnifinde üçüncü tabaka eser­leri arasında zikretmiştir.

el-Muşannei, fıkıh kitaplarındaki ter­tibe göre "Kitabü't-Taharat" ile başlayıp "Kitabü'l-Eıan ve'l-il5.ame. Kitabü'ş-Şala­

vat, Kitabü'z-Zekat" şeklinde sıralanmak­tadır. Bu tertibiyle sünen kitaplarına ben­zeyen eser özellikle son kısımlarında yer alan "Kitabü't-Tarll), Kitabü'z-Zühd, Kita­bü'l-Eva,il, Kitabü'r-Red <ala Ebi l:lanlfe, Kitabü'l-Cemel, Kitabü'ş-Şıffin " gibi bö­lümlerle cami' türü hadis kitaplarını andır­maktadır. İbn EbO Şeybe'ye nisbet edilen Kitdbü'l-iman ve Kitdbü'l-Edeb gibi müstakil eserlerin, el-Muşannef'teki aynı adı taşıyan bölümlerden seçmeler oldu­ğu veya bazı tertip farklarıyla bu bölüm­lerin ayrı rivayetinden meydana geldiği

tesbit edilmiştir. Yine müellife ait Kitd­bü't-Taril].'in eserin tarih ve megazl bö­lümlerinin ayrı bir rivayeti olduğu belir­tilmiştir. Bu durum, İbn Ebu Şeybe'nin ayrı birer eseri olarak zikredilen ve gü­nümüze ulaşmayan Kitabü'l-Eva'il, Ki­tabü'r-Red 'ala Ebi lfanite, Kitdbü'l­Fiten, Kitabü'l-Cemel, Kitabü'ş-Şıtiin adlı eserlerinin de el-Muşannef'teki ay­nı bölümlerin ayrı istinsahı veya rivayeti olabileceği sonucuna götürmektedir.

Eserin kaç bölümden meydana geldiği hususu ihtilaflıdır. Bazı baskılarda "kitab" diye gösterilen kısımların bir başka baskı­da bab şeklinde geçmesi, ayrıca bölümie­rin sıralanışında nüshalar arasında farklılık bulunması ihtilafa sebep olmakta, eserin Said el-Lehham tarafından hazırlanan en yeni neşrinde kırk bir kitab. 5434 bab bu­lunmaktadır. Rivayetlerin dizilişinde belli bir metot gözetilmemiş, merfu, mevkuf ve maktil hadisiere yerine göre babların ba­şında, ortasında ve sonunda yer verilmiş, zaman zaman mürsel, münkatı' ve mu' dal rivayetler de alınmış. ancak eserde mev­zO rivayet bulunduğuna dair kaynaklarda herhangi bir iddiaya rastlanmamıştır.

el-Muşannei'te yaklaşık 38.000 rivayet mevcut olup Kemal Yusuf el-Hut neşrin-

237

ei-MUSANNEF

de bu rakam 37.943 olarak tesbit edilmiş­

tir. Aralarında pek çok mükerrerin de bu­lunduğu rivayetlerin büyük bir kısmı onun yukarıda zikredilen hocaları gibi güvenilir alimlerden nakledilmiş, daha az nakllde bulunduğu diğer hocalarının da güvenilir olduğu anlaşılmıştır. Buhar! ve Müslim'in sahihleri başta olmak üzere hadis kitapla­rının çoğunda ve İslami ilimierin diğer daliarına ait pek çok eserde el-Muşan­

nef'ten iktibas edilmiş rivayetlere yer ve­rilmiş, Buhari'nin İbn EbO Şeybe'den otuz, Müslim'in 1 540 hadis naklettiği belirtil­miştir (İbn Hacer, VI, 4). İbn Ebu Şeybe'­nin hadis kabul şartlarına dair bilgi bulun­mamakla birlikte onun kendisinden hadis aldığı hocasının veya nakllde bulunduğu ravinin güvenilir olmasıyla yetindiği, se­neddeki diğer raviler ve senedin durumu hakkında araştırma yapmadığı anlaşılmak­

tadır.

Eserde dikkat çeken en önemli husus­lardan biri EbO Hanife ile ilgili bölümdür. EbO Hanife'nin mezhep metoduna karşı olan İbn EbO Şeybe, bu konudaki muhale­fetini eserinde "Kitabü'r-Red 'ala Ebi l:lanlfe" başlığı altında ortaya koymuş ve burada EbO Hanife'nin 124 meselede Hz.

Peygamber'den gelen hadisiere muhale­fet ettiğini ispat amacıyla 485 rivayet nak­letmiştir. Onun tesbit ve iddialarına Ab­dülkadir el-Kureşl, ed-Dürerü'l-münife fi'r-red 'ald İbn Ebi Şeybe fimô. evre­dehu 'ald Ebi Ijanife (Keşfü';;;:-;;;:unan, ı,

750). Kasım b. Kutluboğa el-Ecvibe 'an i'tirô.zô.ti İbn Ebi Şeybe 'ala Ebi Ijanife (a.g.e., I. 12). M. Zahid Kevserl, en-Nüke­tü't-tarife fi't-tef:ıaddüş 'an rududi İbn Ebi Şeybe ' alô. Ebi Ijanife (Kahire 1365) adıyla reddiyeler yazarak cevap vermiş­lerdir. el-Muşannef'in bu bölümü Urdu­ca tercümesiyle birlikte müstakil olarak da basılmıştır (Delhi 1333) Ataullah Şahyar (Atawuxi Jiaerfu) İbn Ebi Şeybe'nin Ebu Hanife'ye İtirazlan adlı bir doktora ça­lışması yapmıştır (2002, Marmara Üniver­sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).

İstanbul kütuphanelerinde birçok yaz­ma nüshası bulunan el-Muşannef ilk de­fa Abdülhali~ el-Efganl (I-IV) ve Muhtar Ahmed en-Nedvi (V-XV) tarafından tahkik edilerek el-Kitô.bü'l-Muşannef fi'l-ef:ıa­

diş ve'l-ô.şô.r adıyla neşredilmiş (Bom­bay 1386-1403). ardından bir cilt ilavesiy­le Pakistan'da yeniden basılmıştır (Karaçi 1406/1986). Semlr Taha el-MeczOb danış-

lbn E bO Şeybe'nin el-Muşannef adlı eserinin ı. cildinin ilk iki sayfası (Nuruosmaniye Ktp. , nr. 1215)

\)(){;' .>.r' ..).oj~ t,;;.!..,JJ l:_r fJ"~J ı;.J_,..;..:t,F I<,;,~ .:ı ı.; Le~.; :,yı.,r...ı.t. ı..s;_ı ,_ ,_IJJ ~.> ıw.:.-z~mı>~ . .ı& ·'

· _,.ıı.:;::........;.ıu · _,_ - . ..J ı;~~ :rd.r;,ı;,. J'-':)l.:.r ...,l...,.sVJ:I.>--rW.If.t "':,ı;,-..> ...___.ı.___,.,;.ı;~''-"'J.J,;;;~.,~·.j;>.,J '"':"vc~.;._.., ~~"rW.,;. Y.c.,..ı~.Jvp-Js...,w~~JJ.;jJI..J..J/,ju.._~·. , _ı ı_;; ~lt;.ô i.J-....rVı/..J'..,.. (J~~~(J ı:.:.4t ı;,_.__,. ~--J;..:_~_.,..;,;ı ~J!./v_;ı"":"':-?~-''t:"''"!..;....; ; JA.,. "(j_>.; r ........ ı.;... .... un~~_;.,<.~ l.:.- ~ ;.i; ..... ~,;c..:r •..,.ı; ~.v...- +-•r!f":!>:ıı_,.,,~ J.J_,.,J ~".:rı :.Jı. ı:r...ı.. .... u,., ..... u,.._,; ı.ı,.,~"'~ ..::.._ L:.::.ı':'.::J ır._,; v_.:.b-1..-...> _,.;.._.ıır-'ı:.,_;.,.rlJ.I:J ·~ tio'Jst..._;,J~I~ /i ,_..(-(}_;,;,_.!lt:._;. J,;IJ&}-.J,IJ.<ı.oU.j~_;,r.::-f~~ .:_. A.<J ""'rı.J.;, f.Ji..,;I;!J.ı{ ..,._,.""'ı.~;..,):;~ı.r,. (~z;t,;,_;, 1~1 ,-!<.J {,~, I .J-.!.tst"-_,_;. t:'..J C:.-> U i-: (,.,11,. i-'1

'":'_,:.._,.:,.~I.>JJ_;.,.,v.J;o-.) J J -~~.;,..;, .,.;;.;.~J. 10:,..J--'..J';- ı.J. t,;s-.;,0 zY.J..;... ıfıc.:,:.._,. ~LC·r..:-..-~--'./f.;>U!Ju./Jt.. .. t_,;.Y~_,!;.mt-<.:,.1 .:;.;..;(f-((~~1.,-_;,(ıj~J.:.:,ıy/.J l'(üJ....;;.!J_,;;ı

&:""''~0.:r .... ~..,.~ ... ~'r7JYf.f~i:....< ı.; J..)$-UirjtJ...,..f.}_J .'-{f'--V>-"':V li(:'~ 1v~.'<(;s._~-' 1," ,-:ı.l_r.J)OJo,.o-"W.iiA-"I_ı...,ı~I.J)Y,JJ....-!J(,~_rzy/:.r' /,;JL.-. ı,.l,);;,_..; (.,_,......_:> ;y_,.;.::Jı.:,.~lı""!;.ı',;,.~f t.rv ı;...J Lı.J v;;J.r.,J/.J ı.:,......,.r..;..~,.ıv-tı.o..t -::'c..-­""1J-'""!J;..,..j w.ı;.ı..:r~.rv _;..5!.;1 ı...j.<~.i'~ ~ . .;,;.,~_J....;{f4.1i~c,Q_;;.p},/!J.Jis(.J...Jr ~J;il~:,t!L,/-;'-.,1-..JI.>Jb~.l~,y}it,f<---v,>.> .... ,_,.,,~ı.J 1r vı...:.-!J ı..tc_;,.:r(;,.ı..,.ı;,.,.,JJ.Y.ı.Jis~ '

238

~~_J(~fl.,.,..~.;-r.-!t:.,;:-.) l..,.ıl... _! Jti~~!J-,.,;(.i',...ı..,_.},r.lt~,.>jij' ..,l...o':,,~·J ~,_; ,..,I)J.j.JI~iOü'.,JJiJ(r_;,l;,r~_r_;._,:.ıı~_;._,.:...;,-,.:;...t

0:~'-~>--> ~:.~'..1~./~~;_,:.ljS·~;:}·f~ i(.i~ J{,J~fJt~""'_;;_,...~~r-G~;yu, G~-;--'rJ.ti-1~ 6~ ~~f.,:J,J;,Jjı;~~_,:.ı.lo.;.. ~lp"'-'-ı;,...,.,!,)_,.._, ;y~"'!"J).:;,-.4t.;.'.,._:,. ~:t;>IJ~-/.,(;,rı_:.lrJll J_..;;.j,.,JI~".&/'if'.}f_o~l:.;_T,..._.j.;_;.J,.f--.J~/'_/1 _(;_..DI,..UI.:ı:;,;._d:;ıı.;;ı;I.S~wı~, ı :. ı~· '""c'.JI>J/.. (,ı,ı..-J.~e,;_~ r:'.)';,~IJ~.UI_,~_,~,!.r,>~v ~!/;, G:..><Ui. ,.:ı.ı.;,,ı_;ı~~.:,I(Jt.J'!Fıı.:,..-" _,.,_:r l.r _;-;,ı.;.~,;~ (:'.;li~~!J~.J:.:,>'->~' .JJi~·~·i;J~If.P-""~':,;,.;.t,ı. ;..fo.s_l.j,., '"":' VI-J:!,--!;<-tfJ(;.;.>-" .::.:.~.ı4\/..(J_..,ı.;ı}Vi 1"" 1~ ~•!rJi~~ı.:.ı,;.,ı.;J.ııô'f"'_;,.JJı,;oıl,/.ı..,...ı!i.oG.J:_;,ı

" eo)ı.:.u.;.ıı~ı~.,.tir.>"li.:,.-~ ;,. . ("~l ._:,.. (;...ı.>ı.J_;.u. .U.

, ,_..;.ıv.:-.>'G'i.J<>J.!.-.ICJjl._.j:._~lj._,s.c,ji,_j_,ıc:,._,. ..;. ı;.,:_.!J.r.J:,IO_;., ~~~ ı..j...;.j>,_;;.u,l.:.,.ro.J~: t:!..: '~ ı!.,.ıli<-,.;-.ı . ..G:,:.S..~ı;"-<~ı;...z;..ı;ıp.;.. ...., JJ.'.J u k, 14!1;:,. ,_;..ı,;l~ &p:...ı.....,U-'ii-:fl!,.J>~ !iii ~:Vi..ff.,..! f(.'Jj(.,~C:~ ~t,;U..ı..s~'t_J~~~ı...,:,.!! :.S~Jı.ı~j,_j;J~.:.:.J,;.ı;ı..,,;ıı_JJJJ;..,.:,vc._;..~ ı

:; ~..;ı.;..~_,-:...:r.;.~..;.ı::_,,.,~..;. • ..,...(.:,:.,__.. .,~ 1

G~.ı.sjYI,S..._,.>J.,;JI,.,..J) WJ;,..~_J,.J;JJ_;..r.,Jü; Ç ~~ 1 .So:z.J>:;:, ı_ı_;., .:.;. .... .:. /tJ /,J' ı.;..ı ı:rJ...r-ı:r·~t:.-> ._.,Jstfıi.~ .1<.;<._,u;-ylı:,.ı .... :,ı";.ıı-:...ı ll;;,./' ~~· ıt:; ,.J. ..-~Jo.> ... !J.Y.i.JIJ.J ı;..,,:.J_,ı.o:.,.. rL,Jo.ı,;,.:ı-.:,r;

~Jd'.J-·b~).»v..;.....,.o~l.ı:.JI,.,.~..ı;.ı.;'iJ.ı;yf»i (;P

manlığında Muhammed Selim İbrahim Semare ve üç arkadaşı Hindistan baskısı­nı esas alarak Fihrisü ef:ıô.diş ve aşa­ri'l-Kitô.bi'l-Muşannef adıyla hadisiere ve ravilere göre geniş bir fihrist hazırlamış­lardır (I-IV, Beyrut 1409/I 989). el-Muşan­nefi Kemal Yusuf el-HOt el-Kitdbü'l­Muşannet fi'l-ef:ıô.diş ve'l-ô.şar (I-VII, Beyrut 1409/1 989). Said el-Lehham bir fihrist ilavesiyle el-Muşannef fi'l-ef:ıadiş ve'l-ô.şar (I-VIII, Beyrut 1414/1994) ismiyle yeniden neşretmiştir. ümmü Abdullah bint Mahrüs el-Asell, el-Muşannef'in Ab­dürrezzak es-San'anl'nin el-Muşannef'i ile birlikte bir fihristini hazırlamıştır (l-ll, Ri­yad 1408/1987) ömer b. Garame el-Am­ravi de eserin kaybolduğu belirtilen IV. cil­din baş tarafından bir bölümünü el-Mu­şannef: el-Kısmü'l-evvel mine'l-cüz­'i'r-rô.bi': el-Cüz'ü'l-mef]füd adıyla ya­yımlamıştır (Riyad 1408)

BİBLİYOGRAFYA :

İbn EbG Şeybe, el-Muşanne{(nşr. Kemal Yusuf el-HGt), Beyrut 1409/1989; a.e. (nşr. Said el-Leh­ham). Beyrut 1414/1994, neşredenin girişi, I, 5-10; a . mıf .. Kitabü'l-Edeb (nşr. M. Rıza el-Kahve­cl), Beyrut 1420/1999, neşredenin girişi, s . 59-68; İbnü'n-Nedlm, el-Fihrist (Teceddüd). s. 285; İbn Hayr, Fehrese, s. 131-133; İbn Keslr. el-Bida­ye ve'n-nihfıye (nşr. Ahmed EbG Mülhim v.dğr.), Beyrut 1407/1987, X, 328; İbn Hacer, Teh?fbü't­Teh?lb, Beyrut 1404/1984, VI, 3-4; SüyGtl, Ted­rlbü'r-ravl (nşr. Abdülvehhab Abdüllatlf). Beyrut 1399/1979, ı, 110; Keş{ü'?·?unan, ı, 12, 750; ll, 1711-1712; Şah Veliyyullah ed-Dihlevl, fjüccetül­lahi'l-baliga (nşr. M. Şerif Sükker). Beyrut 1410/ 1990, I, 388-389; Brockelmann, GAL Suppl., ı,

215; Kettanl. er-Risaletü'l-müstetra{e, s. 40; Sezgin, GAS, ı, 108-109; J. Shaukat, "Classifica­tion of Hadith Literature", IS, XXIV/3 (1985). s . 363-364; G. H. A. Juynboll, "Muşannaf', EF (İng.). VII, 662-663; Ali Yardım, "İbn Ebıl Şeybe, Ebıl

Bekir", DİA, XIX, 442-443.

li! MEHMET EFENDİOGLU

r MUSANNİF

ı

(~1)

Ebu Bekr b. Hidayetillah el-Kuran! el-Merlvanl el-Hüseynl

(ö. 1014/1605)

L Şafii alimi ve biyografi yazarı.

_j

Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Ba­basının adına nisbetle İbn Hidayetullah olarak, çok eser verdiği için de "Musan­nif" lakabıyla tanınır. Kürt asıllı, tasawuf ehli ve seyyid olduğu, bir süre Medine'de yaşadığı kaydedilir. Yetiştirdiği birçok ta­lebe arasında yalnız oğlu Abdülkerlm'in adı anılmaktadır. Muhibbl. Abdülkerlm'in talebelerinden ve dönemin Nakşibendl-