JZYK POLSKI
Przeczytaj uwanie teksty, a nastpnie wykonaj zadania umieszczone pod nimi.
Odpowiadaj tylko wasnymi sowami, chyba e w zadaniu polecono inaczej.
Na ostatniej stronie zamieszczona jest lista lektur obowizkowych.
Przeczytaj tekst i wykonaj zadania.
Sawomir Mroek
PÓPANCERZE PRAKTYCZNE
Jestem starym subiektem1 i widziaem w swoim yciu wiele towarów niechodliwych, ale
eby a tak... Gdy otwieralimy paczki z ostatniego transportu – bysk metalu pozwala
przypuszcza, e s to aluminiowe garnki. Tymczasem – diabli wiedz co si stao
w dystrybucji czy planowaniu. Nasz Dom Towarowy otrzyma czterysta nowych pópancerzy,
model XVI wiek, uywany swego czasu przez landsknechtów2. Zdaje si, e byy one
przeznaczone do rekwizytorni jakiego teatru, ale nawet gdyby tak byo, to po co jednemu
teatrowi tyle pópancerzy?
Nie byo jednak rady. Towar jest towarem i musi by sprzedany. Kolega nasz, Eugeniusz,
którego uwaalimy za specjalist od reklamy, umieci kilka pópancerzy na wystawie,
zaopatrujc je sloganami:
pópancerza” (Haso dla szachistów)
Na razie jednak nikt nie da pópancerzy. Przeciwnie – klienci odnosili si do
pópancerzy z lekcewaeniem, a nawet z wesooci. Nie pomogy dalsze pocignicia kolegi
Eugeniusza, który ogosi, e co dziesity pópancerz nabyty w naszym Domu wygrywa
w charakterze premii czapeczk krakowsk z pawim piórem, a co dwunasty – piórnik
z napisem: „Pamitka z Zakopanego”. Tymczasem zblia si okres remanentów3 i sytuacja
stawaa si powana.
Wtedy wanie zgosi si do nas staruszek, który w zamian za udostpnienie mu kupna
czajniczka do herbaty podj si sprzeda cay zapas pópancerzy. Propozycja zostaa przyjta.
Staruszek zacz od tajnej konferencji z panem Eugeniuszem, a nazajutrz, w godzinach
najwikszego ruchu, zjawi si w PDT4, podszed do lady i rzek do kolegi Genia5:
– Prosz o dwadziecia pópancerzy.
– Ale ja potrzebuj dwadziecia sztuk.
– Niestety, wykluczone.
Jako pierwszy zwróci na nich uwag pospny blondyn ze zamanym nosem. Zatrzyma si
obok i sucha ciekawie.
– Panie, chocia pitnacie sztuk, ja mam dzieci – baga staruszek.
– Nie mog, askawy panie, nie mog – bi si w piersi sprzedawca.
Ju po chwili otacza ich may tumek. Porodku klcza staruszek i ze zami w oczach
prosi o pi sztuk pópancerzy. Eugeniusz zasania oczy rkoma, lecz nie ustpowa.
– Gdzie si pani pcha?! – zawoa nagle pospny blondyn.
Na drugi dzie, gdy przechodziem koo tandety6, zauwayem pospnego blondyna, który
woa monotonnie:
W czasie przerwy obiadowej przybieg do mnie kolega Eugeniusz, zadyszany,
w przekrconym krawacie, i prosi o pomocnika. Sprzedano pierwsze partie pópancerzy.
Niektórzy wychodzili od nas, byszczc kadubami odzianymi w stal, z wyrazem zadowolenia
na twarzach, inni natomiast, tylko w marynarkach, wymykali si upokorzeni, obiecujc sobie
jednak przyj nazajutrz.
Zapas by na wyczerpaniu. W parku, na ulicach, zaczli pojawia si modzi ludzie
w eleganckich pópancerzach, którzy spotkawszy znajomych mruyli jedno oko i mówili
niedbale:
Staruszek zosta moim przyjacielem i chtnie spdzalimy czas na pogawdkach.
I pewnego razu, kiedy owilimy ryby w Wile, usyszelimy tak rozmow:
– Dokd to pani idzie, pani Modrzejewska?
– Do PeDeTu!
– Po co! Tam nic nima! Byam wczoraj, pytaam si o te pópancerze. Nima, syszaa pani?
Nima. Nima!
Sawomir Mroek, Pópancerze praktyczne, [w:] tego, Wybór dramatów i opowiada, Kraków 1975.
1 Subiekt – dawniej: sprzedawca w sklepie. 2 Landsknecht – onierz piechoty niemieckiej w XV i XVI w. 3 Remanent – spis iloci towarów znajdujcych si w danej chwili w sklepie. 4 PDT – Powszechny Dom Towarowy, nazwa duego sklepu handlowego. 5 Genio – zdrobniale: Eugeniusz. 6 Tandeta – dawniej: miejsce handlu starymi rzeczami.
[475 sów]
albo F – jeli jest faszywe.
W utworze przedstawiona jest refleksja na temat natury ludzkiej. P F
Z utworu wynika, e ludzie nie maj wpywu na decyzje innych. P F
Zadanie 2. (0–2)
a) Wypisz sposoby reklamowania pópancerzy, które zastosowa pan Eugeniusz przed
przybyciem staruszka, i wyjanij, jaki by efekt tych dziaa.
……………………………………………………………………………………...……………
……………………………………………………………………………………………...……
………………………………………………………………………………………...…………
………………………………………………………………………………………………...…
……………………………………………………………………………………………...……
Do kadego elementu kompozycyjnego dopisz odpowiadajce mu wydarzenie. Wpisz do
tabeli odpowiednie oznaczenia literowe.
B. Wspólne owienie ryb przez narratora i staruszka.
C. Odegranie scenki w sklepie przez staruszka i pana Eugeniusza.
D. Zaopatrzenie domu handlowego w pópancerze praktyczne.
Element kompozycyjny Wydarzenie
1. Zawizanie akcji
2. Punkt kulminacyjny
3. Rozwizanie akcji
Zadanie 4. (0–2)
Czy w scence odegranej przez staruszka i pana Eugeniusza mona dostrzec perswazj,
czy – manipulacj, biorc pod uwag póniejsze zachowanie klientów sklepu? Uzasadnij
odpowied, odwoujc si do podanych definicji i do utworu Sawomira Mroka.
perswazja «ac. persuasio ‘przekon(yw)anie’» ksik. «tumaczenie komu czego,
namawianie lub odradzanie z przytoczeniem argumentów popierajcych suszno zdania,
przekonywanie kogo o czym»
manipulacja «fr. manipulation» ksik. «wykorzystywanie jakich okolicznoci, naginanie lub
przeinaczanie faktów w celu udowodnienia swoich racji lub wpywania na cudze pogldy,
zachowania, nastroje dla osignicia wasnych celów»
Uniwersalny sownik jzyka polskiego, pod red. Stanisawa Dubisza, Warszawa 2003.
………………………………………………………………………………………...…………
………………………………………………………………………………………………...…
……………………………………………………………………………………………...……
Uzupenij zdanie. Wybierz waciwe odpowiedzi sporód podanych.
W utworze Sawomira Mroka zastosowana zostaa narracja A/B, w której C/D.
A. pierwszoosobowa C. narrator nie ujawnia si ani nie komentuje wydarze
B. trzecioosobowa D. narrator jest uczestnikiem opisywanych wydarze
Strona 5 z 19
Zadanie 6. (0–1)
Dokocz zdanie. Wybierz waciw odpowied sporód podanych.
W kontekcie caego utworu uyte w nim sformuowanie towar niechodliwy oznacza towar,
który
D. dosy atwo zniszczy.
Zadanie 7. (0–2)
a) Podaj autora i tytu utworu, z którego pochodzi poniszy fragment.
Po co aujesz dzikiej wietrznicy1,
Która ci zwabia w te knieje2:
Zawraca gow, rzuca w tsknicy
I moe jeszcze si mieje?
Daj si namówi czuym wyrazem,
Porzu wzdychania i ale,
Po wodnym plsa krysztale.
Oblicze tylko wód muska,
Cay dzie ze mn si pluska.
A na noc w ou srebrnej topieli3
Pod namiotami wierciade,
ród boskich usn widziade.
Autor: ....................................................... Tytu: ........................................................................
………………………………………………………………………………………...…………
………………………………………………………………………………………………...…
……………………………………………………………………………………………...……
1 Wietrznica – lekkomylna, pocha kobieta. 2 Knieja – wielki, gsty las. 3 Topiel – gbokie miejsce w rzece, stawie lub
jeziorze.
Strona 6 z 19
Zadanie 8. (0–2)
Dom Towarowy dosta zamówienie na sprzeda pópancerzy praktycznych do jednego z krajów
europejskich. Kierownik sklepu pisze notatk do swoich pracowników.
Uzupenij zdania. Wpisz w wyznaczone miejsca A albo B.
A. za granic (pisane rozdzielnie)
B. zagranic (pisane cznie)
2. Do koca tygodnia naley przygotowa zamówienie, które zostanie wysane ______.
3. W zwizku z popularnoci pópancerzy przewidziane s wyjazdy pracowników ______.
Zadanie 9. (0–2)
Na jednej ze stron internetowych toczy si dyskusja o tym, czy modemu odbiorcy potrzebna
jest reklama.
Zabierz gos w dyskusji. Napisz komentarz, w którym przedstawisz swoje stanowisko
i poprzesz je dwoma argumentami.
Re: Czy reklama jest potrzebna?
…………………………………………………………………………
……….…………………………………………………………………
……………….…………………………………………………………
……………………….…………………………………………………
……………………………….…………………………………………
……………………………………….…………………………………
Sawomira Mroka. Jedn z zakadek bdzie jego yciorys.
Które z poniszych róde wykorzystasz, aby stworzy notatk dotyczc twórczoci
Sawomira Mroka? Wybierz ródo sporód 1.–3., a nastpnie uzasadnij swój wybór
dwoma argumentami.
ródo 1.
ródo 2.
Twórcy Najnowsze
czasie wywiadów jego
Józef Tischner
BY DOBRYM
Gdybymy chcieli wyrazi krótko istotn myl Mistrza Eckharta o naturze czowieka,
gdyby trzeba byo odpowiedzie na pytanie, co dla Mistrza Eckharta znaczy by czowiekiem
– to trzeba by powiedzie tak: by czowiekiem to znaczy by dobrym. Mówi si czasem, e
czowiek to „zwierz rozumne”. Inni mówi: animal sociale, „zwierz spoeczne”. […] Tylko
czowiek dobry jest czowiekiem naprawd. Zastanówmy si nad tymi sowami. […]
Dobrych ludzi moemy spotka wszdzie: na ulicy, w szkole, w biurze, w mieszkaniach
robotnika czy chopa. Czasami poznajemy ich po ich uczynkach, a czasami czytamy ich dobro
jakby wprost – z twarzy, z oczu, z brzmienia gosu. Dobro daje si widzie. Mamy wród
naszych wadz poznawczych jaki zmys dobroci. Mamy dar odróniania duchów. Jest to
zmys, dar prawie nieomylny. To on jest ródem naszego zaufania, z jakim kierujemy si do
niektórych ludzi.
Podobnie jak mamy w sobie zmys dobroci, mamy take zmys zoci, za. Wiemy: ten
czowiek jest zy. Czowiek zy nie budzi naszego zaufania. Gdy stajemy przed nim, albo
usiujemy go jako udobrucha, albo wchodzimy w jak kryjówk. Uwaamy na siebie, nie
chcemy si zdradzi ani sowem, ani gestem, ani postaw. Gdy tylko nadarzy si okazja,
uciekamy od zych ludzi. Uciekamy nawet wtedy, gdy jeszcze adnej krzywdy nam nie zrobili.
Czowiek jest jedyn istot w zasigu naszej obserwacji, w której i poprzez któr moemy
obserwowa to, czym jest dobro. Rzeczy, które nas otaczaj, s korzystne lub niekorzystne,
krajobrazy bywaj pikne, owoce drzew smaczne. Ale dobrzy mog by tylko ludzie.
Dobro czowieka ma wiele nazw. Oto niektóre z nich: ofiarno, prawdomówno,
wspaniaomylno, cierpliwo, pracowito, wytrwao, postawa suby, oddanie, wierno.
Dobro wydaje si jedna, ale wyrónia si i przejawia rozmaicie. To zaley od okolicznoci.
W wiecie kamstwa na przykad dobro daje o sobie zna prawdomównoci. W wiecie
pogardy dobro staje si szczególnym szacunkiem dla czowieka. W wiecie
niesprawiedliwoci dobro ukazuje si jako walka o sprawiedliwo. Czowiek dobry jest
niewtpliwie „czowiekiem mylcym”, homo sapiens – ale zarazem jest kim wicej.
Czowiek dobry jest równie „czowiekiem spoecznym”, animal sociale – ale zarazem jest
kim wicej. Dobro wyznacza jakby zasadniczy kierunek mylenia „czowieka mylcego”,
zasadniczy kierunek zaangaowania „czowieka spoecznego”. Dobro ukazuje si jako zasada
wszystkiego. Ona jest, ale by nie musi – bo czowiek moe by zy. Dobro lub zo zale od
jakiego wyboru.
[373 sowa]
Strona 9 z 19
Zadanie 11. (0–2)
Z podanych pyta wybierz te, na które odpowiedzi zawarto we wskazanych akapitach
tekstu, i wpisz do tabeli oznaczenia literowe tych pyta. Kademu akapitowi
przyporzdkuj jedno pytanie.
C. Jak naley si zachowywa w obecnoci zych ludzi?
D. Z czego wynika to, e ufamy niektórym ludziom?
E. Co decyduje o byciu czowiekiem rozumnym i spoecznym?
F. Kim by Mistrz Eckhart?
Akapit Pytanie
albo F – jeli jest faszywe.
Dobro czowieka mona wyczyta z jego wygldu i usposobienia. P F
Dobro czowieka przejawia si w róny sposób i jest rónie nazywana. P F
Zadanie 13. (0–1)
Zdaniem Józefa Tischnera cech wiadczc o peni czowieczestwa jest
A. umiejtno czynienia dobra.
B. uznawanie wartoci spoecznych.
Strona 10 z 19
Zadanie 14. (0–2)
Uzupenij tabel. Do kadej z podanych wartoci dopisz bohatera z lektury obowizkowej
(innego bohatera dla kadej wartoci) i przykad sytuacji, w której ten bohater wykaza
si dan wartoci.
ofiarno
wierno
Uzupenij zdanie. Wybierz waciwe odpowiedzi sporód podanych.
eby w sformuowaniu dobro wyznacza jakby zasadniczy kierunek mylenia „czowieka
mylcego” zmieni przypuszczenie na pewno, mona zastpi wyraz jakby sowem A/B,
które jest C/D.
albo F – jeli jest faszywe.
Wyraz dobro jest wyrazem podstawowym dla wyrazu dobry. P F
Wyrazy dobroduszny i dobroczyca s wyrazami zoonymi. P F
Zadanie 17. (0–1)
Uytego przez Józefa Tischnera okrelenia dobry czowiek nie mona zastpi sformuowaniem
A. czowiek o wielkim sercu.
B. czowiek o gobim sercu.
C. czowiek sukcesu.
Strona 11 z 19
Zadanie 18. (0–1)
Sowa dobro – zo w zestawieniu to
A. antonimy.
B. synonimy.
C. homonimy.
D. neologizmy.
Zadanie 19. (0–1)
Na jednym z blogów pojawi si wpis dotyczcy pojcia dobro, ale autor wpisu nie zadba
o poprawn interpunkcj.
A. Dobro to warto, która wyznacza czowiekowi kierunki w yciu.
B. Motyw walki dobra ze zem to motyw, który czsto pojawia si
w literaturze.
C. Przybiera on róne formy, np. bohaterowie „Kamieni na szaniec” walcz
z okupantem.
za swoje postpowanie ucz nas, jak naley postpowa.
Rozwaania o wartociach
Strona 12 z 19
Zadanie 20. (0–3)
Znany specjalista od reklamy przyjeda do Twojej szkoy. Napisz zaproszenie na
spotkanie z nim. Uyj dwóch argumentów, którymi przekonasz kolegów i koleanki do
udziau w tym spotkaniu. Uwaga: w ocenie wypowiedzi bdzie brana pod uwag
poprawno jzykowa, ortograficzna i interpunkcyjna.
Strona 13 z 19
Zadanie 21. (0–20)
Temat 1.
Napisz list otwarty skierowany do rówieników, w którym przekonasz ich, e warto
pomaga ludziom. W argumentacji wykorzystaj interpretacj wiersza Tadeusza
Róewicza List do ludoerców i odwoaj si do wybranej lektury obowizkowej. Twoja
praca powinna liczy co najmniej 200 sów. List podpisz jako XYZ.
Tadeusz Róewicz
w przedziale kolejowym
ustpcie
Temat 2:
Wyobra sobie, e losy Aliny i Balladyny potoczyy si inaczej. Dokocz opowiadanie,
w którym zmienisz histori ich ycia. Napisz swoj prac tak, eby wykaza, e dobrze
znasz Balladyn Juliusza Sowackiego. Twoja praca powinna liczy co najmniej 200 sów.
Zapad zmierzch. Alina i Balladyna z penymi dzbanami malin wróciy do chaty.
Wypracowanie
Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoa latania (komiks)
René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikoajek (wybór opowiada)
Rafa Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi
Ignacy Krasicki, wybrane bajki
Clive Staples Lewis, Opowieci z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa
Adam Mickiewicz, Powrót taty, Pani Twardowska, Pan Tadeusz (fragmenty, w tym: opisy,
zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego)
Ferenc Molnár, Chopcy z Placu Broni Bolesaw Prus, Katarynka
Juliusz Sowacki, W pamitniku Zofii Bobrówny
John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem
Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy
Józef Wybicki, Mazurek Dbrowskiego
Wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu wiata oraz mity o Prometeuszu, o Syzyfie,
o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie,
o Orfeuszu i Eurydyce
Biblia: stworzenie wiata i czowieka oraz wybrane przypowieci ewangeliczne, w tym
o siewcy, o talentach, o pannach roztropnych, o miosiernym
Samarytaninie
Wybrane podania i legendy polskie, w tym o Lechu, o Piacie, o Kraku i Wandzie
Wybrane banie polskie i europejskie, w tym: Charles Perrault, Kopciuszek, Aleksander
Puszkin, Bajka o rybaku i rybce
Klasy VII i VIII
Charles Dickens, Opowie wigilijna
Aleksander Fredro, Zemsta
Jan Kochanowski, wybór fraszek, pieni i trenów, w tym treny I, V, VII, VIII
Aleksander Kamiski, Kamienie na szaniec
Ignacy Krasicki, ona modna
Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, mier Pukownika, witezianka, Dziady cz II, wybrany
utwór z cyklu Sonety krymskie, Pan Tadeusz (cao)
Antoine de Saint-Exupéry, May Ksi
Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, Latarnik
Juliusz Sowacki, Balladyna
Melchior Wakowicz, Ziele na kraterze (fragmenty), Tdy i owdy (wybrany reporta)
1 W latach 2019–2021 na egzaminie bd pojawiay si pytania dotyczce lektur obowizkowych tylko dla klasy
VII i VIII.