EEN UITGAVE VAN HET TECHNISCH BUREAU AFBOUW · Over Diederendirrix Architectenbureau Diederendirrix...
Transcript of EEN UITGAVE VAN HET TECHNISCH BUREAU AFBOUW · Over Diederendirrix Architectenbureau Diederendirrix...
82e jaargang nr. 4 2018, september, verschijnt 1x in de twee maanden.
Informatie over: afbouw en afwerking in de nieuwbouw, renovatie en restauratie.
STERRENKWALITEIT AFBOUW
DUURZAAM HUWELIJK
VLOEIBARE REVOLUTIE
UITDAGENDE VORMEN
EEN UITGAVE VAN HET TECHNISCH BUREAU AFBOUW
www.afbouwuniq.nl
MATERIALEN • MACHINES • OPLEIDINGEN • HUISMERK UNIQ
slimvoor jou!
Houd je kennis ook op peil!
25/09 Droge afbouw - gipsplaten - montage & gereedschappenWorkshop Locatie: Stukbouw College Schijndel
Inschrijven via www.stukbouw.nl/stukbouwcollege, max. 15 plaatsen.
27/09 Brander Stucco BetonWorkshop Locatie: Lobouw Bergen op Zoom
Inschrijven via [email protected], max. 12 plaatsen.
02/10 UniQ voegreparatie & airless spuitpleistersWorkshop Locatie: Stukbouw College Schijndel
Inschrijven via www.stukbouw.nl/stukbouwcollege, max. 15 plaatsen.
23/10 Leem -mortel, -finish & verfWorkshop Locatie: Stukbouw College Schijndel
Inschrijven via www.stukbouw.nl/stukbouwcollege, max. 15 plaatsen.
01/11 Innovatieve muurverven & applicatietechniekenWorkshop Locatie: Stukbouw College Schijndel
Inschrijven via www.stukbouw.nl/stukbouwcollege, max. 15 plaatsen.
Evenementenkalender
Aanmelden kan via jouw AfbouwUniQ-vestiging
VAN MONDFRANS
STUKADOORS- EN AFBOUWMATERIALEN B.VSTUKADOORS- EN AFBOUWMATERIALEN B.VSTUKADOORS- EN AFBOUWMA .TERIALEN B.VTERIALEN B.V
MSP
MEBEST september 2018 3MEBEST
Woorddevaluatie. Daar heb ik het al eens eerder over gehad. Duurzaamheid ging het dan over. Want dat etiket wordt te pas en te onpas op van alles geplakt zonder dat altijd goed helder is wat er nou precies mee wordt be-doeld. Respect is er ook zo eentje. Als iemand zegt: “Ik heb respect voor ieders mening/cultuur/gewoonten”, dan weet je al dat er een ‘maar’ achteraan komt die de reikwijdte van dat ‘iedereen’ behoorlijk inperkt en het tegendeel van respect introduceert. Ik doe daar dus niet aan, respect hebben voor iedereen. Ik heb wel bewondering voor a� ouwers en bouwers en wat zij kunnen maken. En dat is deze zomer enorm gegroeid. Ik heb namelijk zelf een kippenhok in de schuur gebouwd en op de vliering twee voorzetwandjes geplaatst.
Van huis uit ben ik niet echt een klusser. Google en YouTube zijn hard op weg om goede vrienden van me te worden maar hele-maal helder hoe ik die klussen moest aanpakken en uitvoeren werd het echter ook met hun hulp nooit. En al helemaal niet hoe je moet omgaan met constructies die niet haaks en te lood staan, of hoe al die verrassingen ook mogen heten die je kunt tegenkomen. Het was dus lachen, gieren, brullen (lees: razen, tieren, vloeken). Meten is veel moeilijker dan je op het eerste gezicht zou denken. Recht zagen en recht boren vereisen een veel verfi jnder motoriek dan waar ik zelfs maar van durf te dromen. Ruimtelijk inzicht? Om te janken. En dan alle schaafwonden, schram-men, splinters, snijwonden en bloedblaren. Echt… Respect voor alle vakmensen in a� ouw en bouw. Of beter gezegd, jaloezie.
Wat die fysieke ongemakken betreft, het was ook best warm voor die klussen. Nou zit ik dit ook wel te schrijven met 30+ graden maar geloof mij, er is een verschil. Ik vraag me dan ook af hoe de a� ouwprofessionals dat de afgelopen tijd hebben gedaan. Gewoon doorgegaan in het gebrui-kelijke ritme of was er iets van een tropenrooster? Vroeg beginnen, heel lange pauze en tot laat door? Want dat heeft deze hete zomer me ook wel duidelijk gemaakt, die Spanjaarden, Italianen, Grieken en al die anderen die in warme oorden wonen en werken zijn zo gek nog niet met hun siësta’s. Misschien iets waar wij ook eens over moeten nadenken. Mensen die er voor geleerd hebben zeggen namelijk dat dit soort zomers wel eens in de 10 of 20 jaar kan gaan voorkomen. Respect dus ook voor het mediterrane werkethos. Of beter gezegd, begrip.
Overigens deed ik al die klussen niet alleen, maar samen met mijn vrien-din. Mensen die graag naar stellen kijken die samen de tent opzetten hebben wat gemist. Maar we zijn nog steeds samen. Veel respect voor haar dus. Of beter gezegd, dankbaarheid.
Tekst: Jan Willem Kommer
Foto: Henk van der Veen
Respect!
4 MEBEST september 2018
Buitengewoon Baarn
kiest voor vloeibare
zandcementvloeren
Eerdere pogingen om zandcementvloeren
te gieten zijn hebben niet tot een omwen-
teling in vloerenland geleid. Het was vaak
kiezen tussen kwaliteit of een prettige
prijs. Nieuwbouwproject Buitengewoon
Baarn zou wel eens de ommekeer kunnen
betekenen.
Pagina 38
Uniek tapijt van steen
voor de jezuïeten
Natuursteen in een combinatie van rood en donker-
grijs, van verschillende vormen en formaten in een
volkomen willekeurig patroon. Er is geen vloer zoals die
van verzorgingshuis Aqua Viva in Nijmegen.
Pagina 6
Informatie over Afbouw en afwerking in de nieuwbouw, renovatie en restauratie. 82e jaargang nr. 4 2018, september
In dit nummerNieuwe koers voor waterwoningen
Drijvende woningen winnen aan populariteit. En de band tussen drijvende woningen en stuc
lijkt een behoorlijk stevige. De twaalf nieuwe drijvende woningen in het Woerdense Waterrijk
hebben allemaal een gevelisolatiesysteem dat is afgewerkt met krabpleister.
Pagina 16
MEBEST september 2018 5
24 AfbouwUpdate
en verder...
Stille schoonheid
in de duinen
Hollandsche meesters, de befaamde ster en
uitmuntende akoestiek zijn niet te missen ele-
menten van het vernieuwde onderkomen NATO
Communications and Intelligence Agency in de
Haagse duinen.
Pagina 26
46 Adverteerdersindex
46 Colofon
6 MEBEST september 2018
Het unieke willekeurige
patroon is bedacht door
architect Pieter de Ruijter
van Diederendirrix.
MEBEST september 2018 7
Van de nood een deugdDe kerkgang loopt al decennialang terug en dat
geldt in nog veel sterkere mate voor de intreding
in het klooster. Vrijwel zonder uitzondering zijn
kloostergemeenschappen in Nederland klein en
volledig vergrijsd. Ook de Congregatie van het
Allerheiligste Sacrament in Nijmegen ontkwam
niet aan die neerwaartse spiraal. Kerk en klooster
in de wijk Brakkenstein krompen echter niet mee
en werden een te zware belasting. De Sacra-
mentijnen zetten een rigoreuze en opmerkelijke
stap. De oude gebouwen werden gesloopt en er
werd iets nieuws en passends teruggeplaatst.
Een kostbaar project dat werd bekostigd met de
verkoop van de grond van de kloostertuin aan
Ballast Nedam; die mocht daar appartementen
ontwikkelen. Door de crisis kwam dat niet op
Religie en Belgisch hardsteen, al eeuwenlang tonen ze in kerken en kloos-
ters in de lage landen hun innige band. In Aqua Viva is die bestendigd. Het
nieuwe Nijmeegse verzorgingstehuis van de jezuïeten kreeg een prachtige
natuursteenvloer met subtiele verwijzing naar de Sociëteit van Jezus.
UNIEK TAPIJT VAN STEEN VOOR DE JEZUÏETEN
Tekst en fotografie: Klokhuys tekst en foto
gang tot de jezuïeten aanklopten. Hun Colle-
gium Berchmanianum, een voormalig college en
klooster dat sinds de jaren zestig dienst deed als
verpleeg- en verzorgingstehuis, was ook te groot
geworden én danig aan renovatie toe. Het werd
verkocht aan de Radbouwuniversiteit en naast de
nieuwe Sacramentskerk bouwde Ballast Nedam
het hofgebouw waar de jezuïeten hun nieuwe
verzorgingstehuis Aqua Viva in vestigden.
Zorg van A tot ZNet als de gebouwen van de Congregatie van het
Allerheiligste Sacrament is het Hofgebouw ont-
worpen door het Eindhovense architectenkan-
toor Diederendirrix. “Qua massa en vorm hebben
we erg gelet op de omgeving. Brakkenstein is een
kleinschalige wijk met veel eensgezinswoningen
8 MEBEST september 2018
en weinig hoogbouw. Dan is zo’n appartemen-
tengebouw toch wel een ontwikkeling”, zegt
architect Pieter de Ruijter.
In het Hofgebouw zijn drie onderdoorgangen
opgenomen die toegang geven tot de klooster-
tuin. Een deel van het pand heeft een maatschap-
pelijke functie gekregen, daar zitten bijvoorbeeld
een huisartsenpraktijk en een apotheek. Het
overgrote deel wordt echter gebruikt door Aqua
Viva. De verdiepingen bevatten wooneenheden
en appartementen voor zelfstandig wonenden
tot mensen die intensieve zorg nodig hebben. Op
de begane grond zijn de hoofdentree, een aula
en een kleine kapel te vinden. Vrijwel het gehele
vloeroppervlak van die parterre, zo’n 600 m2, is
voorzien van een unieke natuursteenvloer.
Doordacht willekeurigHet Berchmanianum, het vorige onderkomen
van de jezuïeten, was vernoemd naar rooms-
katholieke heilige Johannes Berchmans. De orde
wilde het nieuwe verzorgingshuis ook weer laten
verwijzen naar deze Vlaamse jezuïet uit de 16e
eeuw. Niet met de naam van het gebouw dit keer
maar met de vloer. Die moest van een Belgische
natuursteen worden gemaakt, Rouge Royal. “Dat
is een vrij prijzig materiaal”, zegt de architect.
“We hebben toen Belgisch hardsteen voorgesteld
als alternatief.” Het materiaal heeft weliswaar
een andere kleur maar de opdrachtgever vond
het een acceptabele en betaalbare vervanger. Als
compromis wilde hij echter wel de rode steen op
de een of andere manier in de vloer terugzien.
Voor zo’n project wil je natuurlijk geen ‘nee’ verkopen
MEBEST september 2018 9
In welk patroon dat dan moest gebeuren, mocht
de architect bepalen. Dat heeft een verbluffend
resultaat opgeleverd. “We hebben ons eerst
gericht op de vorm van de grijze hardsteen. Jezu-
ieten spreken niet van een klooster maar van een
huis”, licht Pieter de Ruijter toe. “Daar hebben
we het model van de steen op gebaseerd; een
vijfhoek, de archetypische vorm van een huis. Je
kunt er verschillende patronen mee maken en in
zien. Vervolgens hebben we gekeken hoe we dat
konden verbijzonderen met Rouge Royal. Dat zijn
verschillende formaten driehoekjes geworden die
als het ware over het grijs zijn uitgestrooid. Niet
in een patroon of een figuratie maar willekeu-
rig.” Het effect is wolkerig, een soort golvende
beweging waar sommige plekken wat intensiever
rood opkleuren en andere plekken donker grijs
zijn. Niet de hele begane grond is zo gedaan;
het stenen tapijt is op drie plekken gelegd: in de
aula, in de ontmoetingsruimte en in de kapel. In
die laatste ruimte vormt het tapijt ook een soort
zone, waar de banken staan.
Internationale samenwerkingHet kleurverschil tussen de Belgisch hardsteen
en de Rouge Royal is niet het enige dat voor
onderscheid zorgt, ook het verschil in vorm en
formaat dragen daar aan bij. En ze zorgden voor
hoofdbrekens. In eerste instantie bij Carrieres du
Hainaut waar de ‘Blauwe Steen van Henegou-
wen’ vandaan komt, legt Johan van Dongen van
de Waalse groeve uit. “Corbeel & Greven, dat de
De bijzondere
natuursteenvloer ligt
op vrijwel de gehele
600 m2 grote begane
grond.
10 MEBEST september 2018
Over DiederendirrixArchitectenbureau Diederendirrix in Eindhoven
bestaat sinds 2005 en komt voort uit Diederen
Dirrix van Wylick. Eigenaren en naamgevers van
het bureau zijn Paul Diederen en Bert Dirrix.
Van origine bestaat het portfolio voornamelijk uit
nieuwbouw van woningen en kleinere kantoor-
gebouwen. Sinds de eeuwwisseling is transfor-
matie van bestaande gebouwen een belangrijke
component van de werkzaamheden geworden.
Daarnaast doet Diederendirrix stedenbouwkun-
dige plannen en visies en beeldkwaliteitsplannen.
Het bureau werkt veel in Eindhoven maar is ook
daarbuiten actief. Sinds kort is een filiaal in Rot-
terdam geopend om daar de studieopdrachten te
doen en opdrachtgevers in die hoek van het land
beter te kunnen faciliteren. Bij het middelgrote
bureau werken zo’n 30 à 35 mensen.
De donkere steen heeft de
archetypische vorm van een
huis. Omdat Jezuïeten van een
huis spreken en niet van een
klooster.
Chapeau voor de mensen die het hebben gelegd!
MEBEST september 2018 11
vloer ging leggen, had niet voldoende capaciteit
over om de tegels te zagen. Maar wij konden die
vijfhoekige vorm ook niet voor ze maken. Voor
zo’n project wil je natuurlijk geen ‘nee’ verkopen,
dus uiteindelijk hebben we een klant in Honga-
rije benaderd waarvan we dachten dat die dit
wel zou kunnen.” Inderdaad kon EST Hungary de
‘huisjes’ maken. De rode tegels kwamen echter
van een andere groeve en twee verschillende
bronnen is bij het leggen van natuursteen tegel-
vloeren reden voor lichte paniek.
“Verschillende groeven betekent doorgaans
verschillende zagerijen en dat betekent onher-
roepelijk verschillende afstellingen en dus ver-
schillende afmetingen”, verduidelijkt Johan van
Dongen. “En dan wordt het vrijwel onmogelijk
om zo’n patroon te leggen als hier was bedacht.”
Corbeel & Greven besloot de rode tegels in 30
x 30 cm naar de werkplaats in Winterswijk te
laten komen en ze daar zelf in de juiste vorm en
afmeting te zagen. Met EST Hungary werd kort-
gesloten hoe de zaagmachines in Oost-Europa
stonden afgesteld en er werden wat dozen met
voorbeeldexemplaren naar het natuursteenbe-
drijf in de Achterhoek gestuurd.
Ruimte voor tolerantie
Alle voorzorgsmaatregelen betekenden nog niet
dat de vloer probleemloos kon worden getegeld.
“Een natuursteen tegelvloer leggen is een heel
ander verhaal dan werken met keramische te-
gels”, zegt Tom de Leeuw van Corbeel & Greven.
Met de openingsfees-
telijkheden heeft de
vloer in de aula al wat
krassen opgelopen.
Dat is even slikken
bij een vloer die net
nieuw is maar zonder
littekens ontstaat
nooit het karakter dat
vloeren van Belgisch
hardsteen zo bijzon-
der maakt.
Dit is de minimale voeg die we kunnen maken, anders gaat het niet
12 MEBEST september 2018
“Die zijn behoorlijk maatvast maar bij natuur-
steen heb je tussen de tegels altijd verschil in
afmeting. De tolerantie is zo’n 1 à 2 millimeter. Je
kunt dat redelijk goed opvangen met de voegen
maar niet als het voegje maar 1,5 a 2 millimeter
mag zijn, zoals hier in eerste instantie het geval
was. Je hebt minstens 5 millimeter nodig.” Om de
architect en opdrachtgever te overtuigen, werd
een fors monsterpaneel gemaakt waarin de twee
verschillende stenen waren verwerkt; de bredere
voeg was netjes grijs ingewassen. “Dit is de mini-
male voeg die we kunnen maken, anders gaat het
niet; hebben we gezegd”, aldus de werkvoorbe-
reider van Corbeel & Greven. Architect Pieter de
Ruijter was tevreden met het beeld. “De voegen
ondersteunen het patroon en benadrukken de
fijnschaligheid van het tapijt.”
Extra paar handen en ogenDe tegels zijn gelegd op een zandcementdekvloer
met de butter en floating techniek, dus onder-
grond en tegels vol en zat verlijmd. Met lijmkam-
men van 10 mm, om dikteverschillen in de tegels
en onvlakheden in de vloer te kunnen opvangen.
Waar normaal gesproken voor zo’n oppervlak een
ploeg van twee man volstaat, werd nu met z’n
drieën gewerkt. “Die extra man legde de juiste
tegels klaar in rijen, omdat het anders veel te
veel tijd zou kosten om dat uit te zoeken. En met
de tekening met het patroon in de hand contro-
leerde hij of elke tegel wel op de juiste plek was
gelegd.” Eerst werd het vierkante ‘tapijt’ uitgezet
en gelegd, daarna de hardsteen rand eromheen.
Vervolgens is de vloer gevoegd en schoonge-
maakt.
Water bij de wijnDoorgaans is het leggen van de natuursteen-
vloer een van de laatste handelingen. Nu moest
echter nog het plafond worden gemonteerd: de
Monoacoustic van Rockfon. Architect Pieter de
Ruijter licht de keuze voor het naadloze akoesti-
sche plafond toe. “Het merendeel van de wanden
is van vloer tot plafond afgewerkt met bamboe
strips, doorsneden met een koperen bies om
het idee van lambrisering te geven. Het is geen
drukke wandafwerking, maar samen met de
vloer trekt het toch de aandacht. Dan wil je niet
ook nog een plafond dat de aandacht trekt. Maar
we wilden wel een goede akoestiek.” Consequen-
tie van de keuze voor een gesloten plafond was
wel dat het het sluitstuk van de afbouw werd.
Om de Belgisch hardsteen
tegels in de bewerkelijke vorm
te zagen, heeft steengroeve
Carrieres du Hainaut een be-
drijf in Hongarije ingeschakeld.
De rode tegels zaagde Corbeel
& Greven zelf in het juiste
formaat.
Littekens zijn nodig, wil de vloer karakter krijgen
MEBEST september 2018 13
Niet alleen de kleur van de rode
steen is onderscheidend maar
ook het formaat. Dat geeft een
verfi jning aan het bijzondere
stenen tapijt.
14 MEBEST september 2018
Aqua Viva
Opdrachtgever: De Nederlandse Provincie der
Paters Jezuïeten, Nijmegen
Aannemer: Ballast Nedam, Nieuwegein
Architect: Diederendirrix, Eindhoven
Natuursteen: Corbeel & Greven, Winterswijk -
Carrieres du Hainaut, Soignies (B)
Een riskante volgorde, vond Tom de Leeuw. “Liefst
zijn wij de laatste zodat er niemand meer over
de vloer hoeft. Nu hebben we na het voegen en
schoonmaken de vloer opgeleverd. Omdat er
rolsteigers op moesten, is de vloer afgedekt met
houten platen. Probleem van dat afdekken is dat
het vocht niet uit de tegel kan. Als je hem te lang
afgedekt laat, gaat het op een gegeven moment
uitbloeden en krijg je lelijke plekken.” De platen
zijn dan ook zo snel mogelijk nadat het plafond
erin zat weer weggehaald.
Tevredenheid troef
De architect is zeer tevreden met de tegelvloer.
“Het is wel een beetje eng, zo’n ontwerp met
zoveel voegen en verschillende vormen. Het
moet allemaal wel precies uitkomen anders ziet
Over Corbeel en GrevenNatuursteenbedrijf Corbeel & Greven is
ontstaan in 2011 toen natuursteenbedrijf
Corbeel failliet ging en door collega Gre-
ven werd overgenomen. Beide bedrijven
waren toen 70 jaar oud en allebei dochter
van tegelbedrijf Wessels. Van origine
waren de twee bedrijven vooral gericht
op grafwerk maar door de overname door
Wessels in 2006, kwam daar veel meer
bouwgerelateerd werk bij. Tegenwoordig
biedt Corbeel & Greven een compleet
pakket met grafwerk, aanrechtbladen,
dorpels, vensterbanken en vloeren.
Het bedrijf werkt met zowel natuursteen
als composieten en heeft twee show-
rooms: in Winterswijk en Haaksbergen.
De vestiging in WInterswijk beschikt ook
nog over een uitgebreide en moderne
werkplaats.
Aqua Viva. Water welt op uit een bron, stroomt van
het natuurstenen bassin in een goot en over de
moderne kloosterhof richting park. Zo zorgt het voor
verweving en verbinding.
het er niet uit. En dat is gelukt. Chapeau voor
de mensen die het hebben gelegd!” Ook het
natuursteenbedrijf zelf heeft een goed gevoel
overgehouden aan het project. “Het was een in-
gewikkelde opdracht maar door een goede voor-
bereiding kunnen we terugkijken op een prima
eindresultaat. We vinden het heel bijzonder dat
we dit hebben mogen doen want zo’n project
maken we nooit meer mee. Tenzij ze er nog een
klooster naast zetten.”
In Aqua Viva vinden ze de vloer mooi, maar
sommigen hadden een ander idee bij hardsteen,
bijvoorbeeld dat het niet zou krassen. En zeker in
de aula heeft de vloer toch al wat beschadigingen
opgelopen. Maar littekens zijn nodig, wil de vloer
net zo’n karakter krijgen als de oudere broers in
kerken en kloosters.
WIE WEET HET GIPSMES OP HET SCHERPST VAN DE SNEDE TE GEBRUIKEN? WIE LEVERT VAKWERK IN CREATIEVE STUC-OPLOSSINGEN?
WIE STUKT DE STRAKSTE HOEK? WIE HANTEERT DE PLEISTERSPAAN ALS EEN GROOTMEESTER? HET WORDT WEER EEN STRIJD VAN
GIPS, ZWEET & SPANEN TUSSEN AANSTORMEND STUC-TALENT EN OUWE ROTTEN IN HET VAK. EEN AFVALRACE, AFGEWERKT IN ZES
AFLEVERINGEN. STUCMASTERS 2018 MAG JE ALS VAKMAN NIET MISSEN. KIJKEN!
STUCMASTERS.NL OF VOLG ONS VIA @STUC_MASTERS
THE GAME IS ONSTUCMASTERS
@STUC_MASTERS
16 MEBEST september 2018
Woonboten zat in Nederland, maar huizen op het water
kom je nog niet veel tegen. In Woerden zijn er recent twaalf
gebouwd. De geïsoleerde gevels zijn voorzien van een krab-
pleister. Ook al niet bepaald dagelijkse kost.
NIEUWE KOERS
VOOR WATER
Balance d’Eau heeft een afwerking met steenstrips
aangeboden maar dat wilden kopers niet. De illusie
van baksteen gaat blijkbaar niet goed samen met een
drijvende woning.
MEBEST september 2018 17
WONINGEN
18 MEBEST september 2018
Hetzelfde maar dan anders
Veluwemeer, Meer van Annecy, Balatonmeer;
met zulke straatnamen is het wel duidelijk wat
het thema van de grootste nieuwbouwwijk in
Woerden is. Het past ook bij de locatie, aan de
boorden van de Cattenbroekerplas. Het beste
uitzicht op dat wijdse wateroppervlak bieden de
twaalf waterwoningen die óp de recreatieplas
zijn gebouwd.
In Mebest schreven we al eerder over drijvende
woningen; ruim drie jaar geleden inmiddels, een
project in Delft destijds. Qua uiterlijk vertonen
die woningen aardig wat overeenkomsten met
de drijvende huizen in Woerden. Strak, enigszins
kubistisch zelfs, en wit. Niet verwonderlijk, want
beide projecten zijn van ontwikkelaar Balance
d’Eau. Maar uiterlijk zegt niet alles, vrijwel alles
áchter de gepleisterde gevels is anders. En de
gepleisterde gevels zelf ook, eigenlijk. De wonin-
gen in Delft maakten gebruik van het Veerhuis-
systeem. Die constructie, die vrijwel helemaal uit
EPS bestaat, is zeer geschikt voor waterwonin-
gen; ze moeten immers niet al te zwaar zijn. De
waterwoningen in Woerden zijn echter gebouwd
met houtskelet. “Als aannemer van dit soort zeer
specialistische bouw moet je flexibel zijn om het
proces goed in eigen hand te hebben, en dan
heb je meer keuzemogelijkheden nodig”, zegt
Olaf Janssen, de drijvende kracht achter Balance
d’Eau. Het houten skelet is overigens wel wat
steviger uitgevoerd dan de gebruikelijke variant.
Op het water krijgen woningen immers wat meer
beweging voor hun kiezen dan op het land, maar
ze moeten wel torsievrij blijven.
Met een waterwo-
ning is de kans vrij
klein dat er ooit een
nieuwbouwproject
pal voor je neus wordt
gebouwd.
Over het stukadoorsbedrijfVijfentwintig jaar zit Ed ter Steege al in het vak. Na een flink aantal jaren bij goede en erkende stukadoorsbedrijven in de
Haagse regio gewerkt te hebben, begon hij in 2005 zijn eigen bedrijf: Stucadoorsbedrijf Ed ter Steege. Het bedrijf uit Nootdorp
is uitgegroeid tot een all-round stukadoorsbedrijf dat uitdagende projecten in het traditionele werk niet schuwt. De klanten-
kring bestaat uit zowel aannemers als particulieren. De meewerkend eigenaar heeft drie stukadoors in vaste dienst en kan
waar nodig beschikken over een flexibele schil zodat ook grote werken kunnen worden aangepakt.
MEBEST september 2018 19
Stukken efficiënterDe grootste verandering is niet eens zozeer
waarmee, maar hoe de woningen zijn gebouwd.
Bij de eerstelingen in Delft gebeurde dat op de
oever, naast de plek waar ze in het water moes-
ten komen te liggen. Als de bouw klaar was, was
het een kwestie van de steigers weghalen en de
woning met een kraan in het water tillen. “Nu
bouwen we ze op het water”, zegt Olaf Janssen.
“We hebben een soort dok gemaakt, een hydrau-
lisch platform dat we steeds verder laten zakken
naarmate de bouw vordert. Daaromheen staat
een steiger die compleet afgedekt is met doek.
Zo creëren we de ideale omstandigheden voor de
bouw; droog, geen directe zon en weinig last van
wind en kou.” Als de bouw en afbouw klaar zijn,
wordt de voorste steigerwand weggehaald. De
woning wordt naar buiten gevaren en op zijn de-
finitieve ligplaats afgemeerd en vastgelegd. Zeker
nu de waterwoning in productie wordt gebouwd
– Waterrijk heeft er twaalf – scheelt het veel tijd
en geld dat de steiger en overkapping bij elke
woning worden hergebruikt in plaats van telkens
weer moeten worden afgebroken en opgebouwd.
Supergoed geïsoleerdDe algemeen directeur van Balance d’Eau ziet
dat de permanente overkapping ook de kwaliteit
van het product ten goede komt. “Hebben we
nu een stortbui dan heb je niet meteen schade
aan je verse pleisterwerk zoals destijds in Delft
wel gebeurde.” Want hoewel er veel is veranderd
aan de manier van bouwen, worden de waterwo-
ningen nog wel gepleisterd. Nu de gevels van de
Het complete pakket,
van binnenwand tot
en met afgewerkt
gevelisolatiesysteem,
levert een Rc van
ruim 7.
Als het stormt heb je hier wel serieuze golfslag
20 MEBEST september 2018
Krabpleister is niet
de meest populaire
gevelafwerking in
Nederland maar de
kopers van de Woer-
dense waterwoningen
kozen er unaniem
voor. Het scheelt ze
flink in onderhoud.
Als het in de planning
van de stukadoors
paste, plakten zij de
EPS-platen. Anders
deed de timmerman
het. Goed overleg en
prettig samenwerking;
je ziet het terug in het
eindresultaat.
MEBEST september 2018 21
woningen niet meer uit zo’n enorm dik pakket
EPS bestaan, moest er een andere manier van
isoleren worden gevonden. De insteek is immers
nog steeds om een toekomstbestendig huis te
bouwen, energiezuinig dus. En dan is een goed
geïsoleerde gevel onontbeerlijk. “Het binnenblad
bestaat uit 18 mm underlayment en gipsplaten”,
schetst Olaf Janssen hoe dat is aangepakt. “Het
houten skelet zelfs is opgevuld met minerale wol
en aan de buitenzijde dichtgezet met Cempanel.
Daar zit een gevelisolatiesysteem op, Strikotherm
Comfort 040.” Met een Rc van ruim 7 levert het
complete pakket ruimschoots meer isolatie-
waarde dan de 4,5 die vereist is voor nieuwbouw-
woningen. Het isolatiesysteem is afgewerkt met
krabpleister.
“Aan stukadoorsgroothandel SIG hebben we
gevraagd wie in de regio ons het beste zou kun-
nen helpen met dat buitengevelisolatiesysteem.
Ze verwezen ons naar stucadoorsbedrijf Ed ter
Steege.” De stukadoor uit Nootdorp moest wel
zowat naar het werk worden gesleept. “We doen
veel gevelisolatiewerk en ik weet uit ervaring hoe
kritisch dat is, en nu moest het ook nog op het
water!”, legt de stukadoor uit. “Ik wil geen zesjes
of zeventjes maken, ik ga voor negens, en ik had
er een hard hoofd in of dat hier wel zou kunnen.
Maar toen ik het project zag en doorhad hoeveel
belang Olaf aan goede kwaliteit hecht, was ik
om.”
Goedkoop is duurkoopOok de manier van samenwerken sprak de kies-
keurige stukadoor erg aan; hij kon zijn specia-
listische kennis goed kwijt in het project. “Voor
een bedrijf als Balance d’Eau is het essentieel dat
je met partners werkt en niet met onderaanne-
mers”, maakt Olaf Janssen duidelijk hoe hij er in
zit. “Als je met de stukadoor kunt sparren op zijn
expertisegebied, dan kun je zo’n woning steeds
beter maken.” Detaillering waar Ed ter Steege en
systeemleverancier Strikotherm op aandrongen,
werd dan ook door Balance ‘d Eau één op één
overgenomen. “Natuurlijk kost dat geld maar het
kost nog meer geld als het op langere termijn
niet goed gaat”, zegt de ontwikkelaar. Die over-
tuiging is ook te zien aan de afwerking van de ge-
vels van de waterwoningen. Als standaard kregen
de kopers spachtelpleister aangeboden. Maar
ze konden ook voor krabpleister kiezen. “Dat is
weliswaar duurder, maar een minerale afwerking
veroudert minder snel. Er is dus minder onder-
houd nodig en dat scheelt. Zeker bij een drijvende
woning want dan heeft schilderen toch wat meer
De waterwoningen
zijn in een soort
overdekt droogdok
gebouwd. Is er een
woning klaar dan
wordt hij de wijde
wereld ingevaren
en op zijn plek in de
Cattenbroekerplas
afgemeerd waarna
met de bouw van
een volgende woning
wordt gestart.
Je moet wel opletten dat je geen gereedschap laat vallen
22 MEBEST september 2018
voeten in de aarde.” De optie bleek een schot in
de roos; alle kopers kozen voor krabpleister. Voor
de stukadoor maakte het de klus wel een stuk
zwaarder. “Je praat toch over zo’n 180 m2 per
woning die je moet krabben, en dat is best pittig!
Ongebruikelijke afwerkingPer woning waren de stukadoors zo’n twee tot
tweeënhalve week bezig. Ze begonnen met sok-
kelprofielen en stucstops aanbrengen. Op een
enkele woning na heeft de timmerman de EPS-
platen geplakt. Daarna was het weer de beurt
aan de stukadoors, om hoeken te stellen en de
morteweefsellaag aan te brengen, vervolgens de
pleister te spuiten en uit te krabben. Dat laatste
is een specifiek stukje werk dat in Nederland niet
al te vaak wordt gedaan. “Je moet je mortelweef-
sellaag voldoende dikte te geven om stevigheid
te creëren voor de krabpleister”, legt Ed ter Steege
de werkwijze uit. “Voor de hechting hebben we
hem getand weggezet. Dan spuit je de krabpleis-
ter, in twee lagen. De eerste laag zet je ook weer
met een getande rij weg, de tweede laag maak
je vlak. Daar ga je nog wel een keertje met een
getand mes overheen om ribbels te maken. Die
De Cattenbroekerplas is iets
anders dan een slootje. Als het
hier stormt zijn er golven. Maar
de waterwoningen hebben zich
bestand getoond tegen dat
natuurgeweld.
EnergiezuinigUitgangspunt bij de ontwikkeling van de Balance
d’Eau waterwoning was toekomstgericht bouwen.
Vandaar de uitstekende isolatie, de Rc van ruim 7.
De woningen zijn standaard voorzien van negen
zonnepanelen op het platte dak. Met wat kleine
aanpassingen – meer zonnepanelen of panelen
met meer capaciteit, een warmtepomp en wel-
licht nog iets betere isolatie – kunnen de wonin-
gen makkelijk een EPC van 0 halen. Wellicht zelfs
nog minder, zodat ze energieleverend worden. Nul
op de meter is volgens de ontwikkelaar dus geen
probleem en een gasloze uitvoering ook al niet. En
doordat de woningen op locatie worden gebouwd,
zijn ze maatvrij. Dat is een wereld van verschil
met woonarken die op een werf worden gebouwd
en qua afmetingen worden beperkt door het
vervoer over land en water dat vervolgens nodig
is. Die maatvrijheid en dat bouwen op locatie zijn
volgens Olaf Janssen belangrijke redenen geweest
dat de vraag naar zijn waterwoningen toeneemt.
Binnenkort starten er projecten in Zeewolde
en Nijmegen. Nijmegen is te ver weg voor het
stukadoorsbedrijf uit Nootdorp maar in Zeewolde
is Ed ter Steege wel van de partij. “Eigenlijk is dat
ook net iets te ver weg, ik leg de grens op één uur
rijden. Maar Woerden is me goed bevallen. Mooi
werk, fijne sfeer op de bouw!”
MEBEST september 2018 23
Waterwoningen Woerden
Opdrachtgever en aannemer: Balance d’Eau, Delft
Architect: Zeinstra en Verbeek, Den Haag
Gevelstucwerk: Stucadoorsbedrijf Ed ter Steege,
Nootdorp
zijn nodig om met je spijkerbedje goede grip te
krijgen want is het oppervlak glad, dan kom je
er niet in.” In totaal is de afwerklaag zo’n 14 a 15
millimeter dik. Dat is een verschil met spachtelen,
waarbij meestal korreldikte wordt aangebracht.
“Je onderlaag moet dan supervlak staan” zegt de
stukadoor over die veel vaker gekozen afwerking.
”Met krabpleister is dat minder kritisch, dan haal
je je vlakheid voornamelijk uit de eindlaag.”
Geslaagde praktijktestGrote verschillen met een buitengevelisolatiesys-
teem op een landwoning aanbrengen heeft de
stukadoor niet gezien. “Het systeem zelf wordt
er niet anders door. Hooguit dat je het maaiveld
niet in hoeft en dat je aansluit op een polyester
bak. Maar dat doe je met een sokkelprofiel dus
dat is eigenlijk ook niet echt anders.” En het hy-
draulische platform zorgde ervoor dat de wonin-
gen tijdens de bouw waterpas en stabiel lagen,
zodat werken op het water ook weinig verschil
maakte. “Je moet alleen wel opletten dat je geen
gereedschap laat vallen”, merkt de stukadoor op.
Voor de levensduur van het gevelisolatiesysteem
en het pleisterwerk maakt de ligging op het wa-
ter geen verschil. In totaal telt Waterrijk twaalf
waterwoningen. De laatste wordt in oktober
opgeleverd, de eerste ligt er al weer bijna twee
jaar. Voldoende tijd dus om een goed beeld te
krijgen van het succes van de aanpassingen ten
opzichte van de eerste woningen die in Delft zijn
gebouwd. Ook al omdat de omstandigheden
beduidend anders zijn. “In Delft liggen ze in een
binnenwatertje, hier in een behoorlijke plas”, ver-
duidelijkt Olaf Janssen. “We hebben wel een paar
aardige stormen gehad en dan heb je hier wel
serieuze golfslag. Maar alles ziet er nog prima
uit; geen scheuren, geen lekkages. We zijn er dan
ook van overtuigd dat we op de goede weg zijn!”
Bij een drijvende woning heeft schilderen toch wat meer voeten in de aarde
24 MEBEST september 2018
PRINSSEN introduceert Stucco d’Or -
Stucco Originale
Stucco d’Or – Stucco Originale is een gebruiksklare, hoogwaardige, zeer
matte en uitstekend dekkende stucco pleister met een prachtige en authen-
tieke uitstraling. Voor een decoratieve, luxe wandafwerking van muren binnen.
Door de afwerking met RVS Stucco spaan in kleine of grote bewegingen kan het
gewenste stucco eff ect gemaakt worden. Stucco Originale is snel en gemakke-
lijk te verwerken en er zijn veel verschillende eff ecten mogelijk, waardoor je als
stukadoor een uniek resultaat kan leveren.
• Zeer matte en decoratieve wandafwerking
• In diverse stijlvolle trendkleuren verkrijgbaar
• Snel en gemakkelijk te verwerken
• Verkrijgbaar in drie korrelgroftes: 0.1 mm / 0.3 mm / 0.5 mm
Bekijk de uitgebreide kleurcollecties en technische documentatie
op www.stuccodor.com
Tri-al B.V., fabrikant van a� ouwmaterialen zoals de Calfi x Rood en Calmix Cem-
fi llite, introduceerde begin dit jaar Calmix DesignStone. Een creatieve manier
van wand, vloer en object afwerking die tevens eenvoudig en snel te verwer-
ken is. Inmiddels hebben vele vloerenleggers, stukadoors en schilders met de
producten gewerkt met prachtig resultaat. Het gemak en de veelzijdigheid
maken Calmix DesignStone zo populair. Tijdens en na masterclasses heeft De-
signStone-expert Gert Vermeij zijn ervaringen gedeeld met de verwerkers. Het
resultaat mag er zeker zijn. Tot nu hebben we prachtige badkamers, vloeren, en
wanden voorbij zien komen in de meest uiteenlopende kleuren en afwerkingen.
Deel ook uw mooiste creaties op de social media-kanalen van DesignStone om
zo ook anderen te inspireren.
Tri-al B.V. staat op de S.G.A. Vakdagen in Gorinchem en Hardenberg. Daar zal ook
Gert Vermeij aanwezig zijn om al uw vragen te beantwoorden en kunt u het
zelfs een keer uitproberen.
Meer info op www.designstone.nl, www.facebook.com/designstoneNL of
www.instagram.com/designstOne
Bostik presenteert
compleet nieuw
Stucco pakket
Bostik, een wereldwijd actieve
en toonaangevende fabrikant
van lijmen, kitten, mortels en
afdichtingsmiddelen, heeft
een geheel nieuw assortiment
onder de naam “Stucco” ont-
wikkeld. Hiermee biedt Bostik
nu ook een totaaloplossing
voor de stukadoors, tegelzet-
ters, bouw- en klusbedrijven in
de bouw- en a� ouwsector, zo-
wel renovatie als nieuwbouw.
Het nieuwe Bostik Stucco as-
sortiment bestaat uit een aan-
tal kwalitatief hoogwaardige
voorbehandelingsmiddelen,
vul- en reparatieproducten en
uitvlak- en egalisatiemortels.
Met een constante kwaliteit,
goede beschikbaarheid, tech-
nische advisering en goede
ondersteuning zijn professio-
nals verzekerd van een perfect
eindresultaat.
Meer informatie:
Bostik BV
T. +31(0)73 6244 374
I. www.bostik.nl
Afbouw
UpdateSteeds meer
gebruikers
enthousiast
over de
Calmix®
DesignStone
Maak kennis met het
Stucco Pakket
NIEUW!
VOORBEHANDELEN - VULLEN - UITVLAKKEN EN EGALISEREN - GEREEDSCHAPPEN
26 MEBEST september 2018
STILLE SCHOONHEID IN DE DUINEN
Een glazen dak en marmercomposiettegels
op de vloer, dan is een goede geluidsab-
sorptie onontbeerlijk. MVSA Architects
heeft daar een enorme hoeveelheid fraaie
akoestische afwerkingen van spanten,
borstweringen en plinten voor ingezet.
MEBEST september 2018 27
Twee keer zo groot wordt het onderkomen van het NATO Communications
and Information Agency op de Waalsdorpervlakte in Den Haag. De aange-
bouwde nieuwbouw is zo goed als klaar, de oudbouw staat te trappelen om
net zo fris, fraai en fluisterstil te worden.
Tekst en fotografie: Klokhuys tekst en foto
28 MEBEST september 2018
Ongebruikelijke constructieZo’n zestig jaar geleden streek NAVO neer op
de Oude Waalsdorperweg in Den Haag. SHAPE
(Supreme Headquarters Allied Powers Europe)
heette het onderdeel van de Noord-Atlantische
Verdragsorganisatie dat destijds eerst bij onder-
zoeksinstituut TNO inwoonde en later een eigen
gebouw kreeg. Anno 2018 wordt het pand, dat
nog altijd eigendom is van Defensie, gebruikt
door NATO Communications and Information
Agency. Het is één van de vele locaties in diverse
landen waarover het agentschap is verdeeld.
Toen er plannen kwamen om het aantal Europese
vestigingen terug te brengen tot één of twee,
wilde Nederland de voorname gast graag be-
houden. Dan moest er wel iets gebeuren aan het
bestaande gebouw. Moderniseren bijvoorbeeld,
want in zestig jaar tijd was er weinig wezenlijks
aan veranderd. En uitbreiden, omdat het pand
zo’n 300 medewerkers meer zou moeten gaan
huisvesten.
Bij veel bouwprojecten voor de overheid wor-
den DBFMO-contracten gehanteerd. Hier paste
dat niet omdat dergelijke contracten vaak een
langdurige voorbereiding vergen en er nu haast
geboden was. Het Rijksvastgoedbedrijf voerde
zelf een haalbaarheidsstudie uit. De bouw van
buurman ICC (Internationaal strafhof) had ge-
leerd dat het raadzaam zou zijn om de tamelijk
mondige omgeving nadrukkelijk mee te nemen
in de planvorming. “Daar heb je beeldvorming
voor nodig en ver uitgewerkte plattegronden”,
zegt Harold Threels, architect bij het Rijksvast-
goedbedrijf. “Dan ben je alles bij elkaar al zo ver
Schaduwen door prints op het
glazen dak zorgen voor een
steeds veranderd sterren-
schouwspel op de spanten en
borstweringen in de atria.
Beleving is niet alleen materiaal, vorm en kleur maar ook geluid
MEBEST september 2018 29
in je ontwerp dat het zonde is om door de markt
weer een nieuw plan te laten maken.” Vandaar
dat Rijksvastgoedbedrijf het plan zelf uitwerkte
tot een uitgebreid Voorlopig Ontwerp en dat VO+
als Engineering en Construct op de markt zette
om het verder technisch en esthetisch te laten
uitvoeren. Bouwcombinatie Boele & Van Eesteren
| Visser Smit Bouw die architectenbureau MVSA
Architects in de arm had genomen voor nadere
uitwerking van het ontwerp van Rijksvastgoedbe-
drijf, won de tender.
Zekere voor het onzekere
De keuzes voor uitbreiding en renovatie waren
beperkt. Er mocht hooguit één verdieping op de
oudbouw worden gezet en de nieuwbouw kon
maximaal dezelfde hoogte krijgen. Daarnaast
wilde Welstand dat het geheel familie zou blijven
van het naastgelegen TNO-pand. Beide uit de
jaren 50 stammende gebouwen zijn welhaast
tweelingen. De gevels zien er identiek uit met
horizontale banden – metselwerk borstweringen
en stroken glas – en beide gebouwen hebben
de vorm ven een vierkante, liggende acht. Die
octagonale vorm heeft architect Harold Threels
aangehouden als basis voor de bouwmassa van
de 40 meter diepe uitbreiding die tegen de voor-
zijde van het bestaande pand aan is geplaatst.
De open ‘rondjes’ van de 8 zijn atria: vierkante,
grote, hoge ruimtes met een glazen dak. Het ene
atrium is de entreehal, het andere bevat het res-
taurant. Aanvankelijk was het idee om de vloer
van de twee ruimtes uit te voeren in terrazzo.
In overleg met MVSA Architects werd daar van
30 MEBEST september 2018
afgezien. “Te veel risico’s en ze waren ook nog
eens niet beheersbaar”, zegt Kees Stoffels van het
Amsterdamse architectenbureau. Hij doelt op de
twee verdiepingen onder het atrium; die hebben
grote open ruimtes met enorme overspanningen.
“Het kan niet anders dan dat de constructievloer
gaat werken. Daarom laat je zo’n gebouw liefst
een poosje rusten voor je de vloerafwerking
gaat doen. Daar ontbrak echter de tijd voor en
dan weet je haast zeker dat de terrazzovloer zou
gaan scheuren.” Er moest dus afscheid worden
genomen van het beeld van de strakke terrazzo-
vloer. In tegels van marmercomposiet met daarin
groene en blauwe scherfjes van gerecycled glas
verwerkt, werd een geschikte vervanger gevon-
den. Met een tegelmaat van 60x60 cm en zo dun
mogelijke voegen wordt het beeld van een naad-
loze vloer zo goed als mogelijk benaderd.
Oog voor geluidDoor de harde vloer, het glazen dak en de glazen
pui bevatten de hoge en vierkante ruimtes alle
ingrediënten voor een hoop herrie. Architect
Harold Threels was zich daar terdege van bewust
bij het maken van het ontwerp. “Beleving is niet
alleen materiaal en vorm en kleur maar ook
geluid. Niets is zo vervelend als in een restau-
rant te moeten eten waar je gek wordt van het
gekletter van borden en bestek en het gegons
van stemmen. Daarom heb ik hoge eisen gesteld
aan de akoestische maatregelen.” Het schrok
MVSA niet af. “Integendeel! We vonden het
juist wel fijn, je kon in de tender punten scoren
door een nóg kortere nagalmtijd te realiseren”,
zegt Kees Stoffels. Bureau Peutz werd in de arm
genomen om een goed advies op te stellen. Het
idee was om in beide atria de borstweringen en
Hollandsche MeestersTer voorbereiding op de aanbesteding
schakelde Harold Threels interieurarchi-
tect Bianca Venus in om een concept voor
het interieur te maken. Ze tekende onder
meer de indeling van de conference room,
de kantoorzone, de houten trap, maakte
een voorstel voor de verlichting en een
kleurbeeld dat als onderlegger voor de
inrichting en de materialisatie dienst doet.
“Dat kleurconcept heb ik ontleend aan vier
schilderijen van Hollandsche Meesters,
omdat NAVO een internationale organi-
satie is en dit een belangrijk kantoor in
Nederland is”, zegt Bianca Venus. De vier
schilderijen zijn zichtbaar in vier verschil-
lende zones in het gebouw. In de entree
is dat ‘Gezicht op Alkmaar’ van Jacob
van Ruisdael. Het onderste deel van dat
doek, bomen en een graanveld, is terug te
vinden in de houten lambrisering
Van ‘In de duinen’ van Jan Toorop ge-
bruikte Bianca Venus de kleuren en het
pointillisme voor de kantoorzone. ‘Schut-
tersmaaltijd ter viering van de Vrede van
Munster’ van Bartholomeus van den Helst
leverde inspiratie voor het kleurpallet
en meubilair van het restaurant. Voor de
aankleding van de Main Conference Room
putte de interieurarchitect uit ‘De sterren-
nacht’ van Vincent van Gogh.
De kleuren en de impressionis-
tische stijl van Toorops ‘In de
duinen’ vormden de inspiratie-
bron voor de aankleding van de
kantoorverdiepingen.
MEBEST september 2018 31
de spanten te bekleden met een absorberend
materiaal achter een geperforeerde aluminium
plaat. Het gaatjespatroon moest refereren aan de
NAVO-ster. Ook het glazen dak zou dat geabstra-
heerde beeldmerk krijgen; prints die schaduwen
op borstweringen, spanten en vloer werpen.
Vanwege verdubbeling zou dat teveel van het
goede zijn, vonden beide architecten; de projec-
tie zou mooier tot zijn recht komen op een egaal
wit vlak dan op geperforeerd metaal. Daarom
is er gekozen voor een neutralere akoestische
oplossing. De borstweringen en spanten zijn nu
bekleed met Akusto Wall van Ecophon. Achter de
witte tegels zit een dik akoestisch vlies en op de
ondergrond is ook nog eens een dik pak isola-
tiemateriaal aangebracht. “Dit is niet hoe je het
normaal doet, maar je dekt op deze manier een
veel breder frequentiespectrum af”, licht Kees
Stoffels toe.
Dichter bij de vloer zijn ook nog maatregelen
getroffen om het geluid te dempen. Daar is een
manshoge houten lambrisering aangebracht die
een dik pakket absorberende minerale wol aan
het zicht onttrekt. Het resultaat van de maatre-
gelen is verbluffend, de grote atria zijn haast een
oase van rust en stilte.
Privacy verzekerd“Doordat je vanaf het begin al zo bezig bent met
akoestische oplossingen, draag je dat gedurende
de hele uitvoering mee”, zegt de architect van
MVSA. Inderdaad is ook elders in het gebouw de
akoestiek dik in orde. Zeker in de Main Confe-
rence Room. Op de vloer ligt een dik hoogpolig
tapijt in NAVO-blauw. De betonnen wanden
zijn gestukadoord en rondom voorzien van een
strook Akusto Wall. Tegen het plafond is het
naadloze akoestische OWAPlan aangebracht.
Geen systeemplafonds maar akoestische baffles bij de open
loungeplekken. Voor een goede geluidsbeleving én om die
ruimtes onderscheidend te maken van de gangen en de kan-
toorkamers.
32 MEBEST september 2018
Beeldende gevelDe wens van Welstand om met de nieuwbouw in de buurt van het uiterlijk van de bestaande bouw te blijven,
stelde de architect wel voor problemen. Voor de entree had hij namelijk een niet te missen visitekaartje voor
NATO in gedachten. Niet uitpakken met wulpse vormen en schreeuwende kleuren maar wel zo dat er geen
bordje ‘Hier moet je naar binnen’ nodig is. Op de hoek van het gebouw is een hap genomen uit de vierkante
bouwmassa. Een minimum aan slanke pilaren ondersteunt daar de zwevende bovenste kantoorverdieping.
Die is aan de onderzijde afgewerkt met een aluminium platenplafond voor buiten, de Safety Loop van Hunter
Douglas.
De oudbouw heeft baksteen borstweringen maar dat materiaal wilde Harold Threels niet gebruiken. “Ik vind
baksteen primair een dragend materiaal en niet iets wat je laat zweven.” Niet het juiste materiaal om boven de
entree toe te passen dus. En ook bij de rest van het gebouw paste het niet goed. “Ik wilde wat meer articulatie
in de gevel, wat meer dieptewerking, het glas wat verder naar binnen en de borstwering wat verder naar buiten.
Doe je die in baksteen dan steunt dat nergens op. Dat is tegenstrijdig.” De borstweringen zijn nu bekleed met
keramiek, roestbruine tegels waar het ijzersterke beeldmerk van de NATO, de 4 puntige ster, in is verwerkt. De
architect bedacht daar een kunstig ontwerp voor waardoor de borstweringen bezaaid zijn met inliggende en
opliggende sterren, een grafisch, bijna Escherachtig beeld.
De ingang van het oude gebouw was klein
en nietig, de nieuwe entree is een heel ander
verhaal. Een bordje ‘Hier moet je naar binnen’
is niet nodig met deze Le Courbusier-achtige
route d’architecture.
MEBEST september 2018 33
Teveel absorptie is ook weer niet goed, zonder
een beetje nagalm wordt vergaderen een zeer
moeizame exercitie. Vandaar dat recht boven de
grote vergadertafel ovale verspringingen in het
absorberende plafond zijn uitgespaard die met
gipsplaat zijn afgewerkt. Midden in dat ovaal
komt een prachtig armatuur en in de koven van
de verspringingen zijn LED-strips weggewerkt.
Naast akoestiek is bij de Main Conference Room
ook geluidsisolatie van groot belang. Het is im-
mers niet de bedoeling dat je buiten de vergader-
zaal kunt horen welke belangrijke beslissingen er
worden genomen. Er zijn speciale 4,8 meter hoge
deuren gemaakt van aluminium frames bekleed
met eiken panelen die de vereiste 42 dB isolatie
leveren.
Met de aansluitende wand die naast de deuren
is geplaatst, was die opgave veel gemakkelijker
te realiseren. De iQ PRO 100 van Qbiq bestaat uit
dubbel glas in metalen profielen. De binnenste
laag is uitgevoerd in LCD glas. Een druk op de
knop tovert dat van helder transparant om tot
een ondoorzichtig mat oppervlak.
Gebogen Van GoghDe Main Conference Room is één van de kroonju-
welen van het vernieuwde NCI Agency. Vanzelf-
sprekend dat de afwerking van de foyer naast
de vergaderruimte ook bovengemiddeld moest
zijn. Vooral de gebogen wand spring in het oog.
Met kleine glasmozaïeksteentjes is daar een
deel van Vincent van Goghs ‘De sterrennacht’ op
afgebeeld. Harold Threels is erg enthousiast over
de manier waarop de Amsterdamse architecten
dat hebben ingevuld. “Het is een wulps doek
met veel wervelingen erin. Door het platte vlak
te buigen, heeft MVSA er een soort 3D-beleving
van gemaakt. Je wordt als het ware het schilderij
íngezogen!” Dat effect wordt nog eens versterkt
doordat de gebogen wand ook de ingang naar de
toiletten bevat. Precies dáár heeft de wand een
onmogelijk kleine radius. Die kon niet, zoals de
rest van de wand, in gipskartonplaten worden
uitgevoerd. “De afbouwer heeft die gemaakt van
prefab polyester”, zegt Kees Stoffels, die blij is
met de oplossing. “We hebben niet veel dogma’s
bij MVSA maar eentje is wel dat een ronde hoek
ook écht rond moet zijn. Dus niet gefacetteerd,
maar rónd.”
Kast-in-glasHet oude gebouw is in de tijd van de Koude
Oorlog gebouwd. Het moest destijds niet alleen
SHAPE huisvesten maar ook als noodhospitaal
dienst kunnen doen. Daardoor zijn de gangen
breed en de kamers talrijk. “Het heeft een fijne
structuur die we hebben voortgezet in de nieuw-
bouw”, zegt Harold Threels. Dat is vooral te zien
in de twee kantoorverdiepingen. Geen kantoor-
tuinen maar lange, brede gangen met aan beide
Architect Harald Threels bedacht een unieke gevel-
bekleding waar, hoe ingewikkeld het er ook uitziet,
slechts een enkele mal voor nodig was. Door de tegels
steeds 90 graden te draaien ontstaat een patroon van
inliggende en opliggende NATO-sterren.
Een ronde hoek moet ook écht rond zijn
34 MEBEST september 2018
zijden kantoorkamers. “Dit is een organisatie die
werkt op een need-to-know basis”, verklaart de
architect van het Rijksvastgoedbedrijf de wel wat
traditionele indeling. “Je hoeft hier niet te weten
waar je collega die aan een ander project werkt,
precies mee bezig is.”
Van ‘Top Secret’ is nu ook weer geen sprake, aan
de geluidsisolatie van gangwanden en schei-
dingswanden zijn geen extreme eisen gesteld.
Voor de kamerscheidende wanden is de iQ PRO
100 systeemwand van Qbiq ingezet. De gang-
wanden, iQ Single van Qbiq, zijn transparant.
Ze bestaan uit enkelglas dat in platte metalen
profielen is geplaatst. Sommige gangen zijn wel
100 meter lang en dat kan een saai beeld opleve-
ren. Er is echter voldoende afwisseling. De deuren
bijvoorbeeld, die steken met hun dikke frames als
poortjes uit de wanden. En in de glazen gang-
wanden zijn houten kastjes verwerkt. Een idee
van interieurarchitect Bianca Venus die ermee
wil voorkomen dat de kamers worden volgezet
met losse kasten. De geïntegreerde bergruimtes
zorgen samen met een strook folie op de transpa-
rante wanden voor privacy.
Wie nog meer privacy nodig heeft, kan gebruik
maken van de concentratieruimtes aan de
andere zijde van de gang. Daarvan zijn de glazen
wanden van vloer tot plafond beplakt met een
kleurrijke folie. Het puntjespatroon is ontleend
aan het pointillistische schilderij In de duinen van
Jan Toorop.
Klaar voor de tweede helft
Op de kantoorverdiepingen zorgt een grote
verscheidenheid aan akoestische systeempla-
fonds voor een aangenaam geluidsklimaat. In
De Main Conference Room vergde veel aandacht voor privacy
en geluid. Afwerking van plafond, wand en vloer garanderen
een goede balans tussen absorptie en nagalm.
MVSA Architects heeft de beleving van ‘Sterrennacht’
versterkt door Vincent van Goghs meesterwerk in
mozaïek op een ronde wand weer te geven.
Door het platte vlak te buigen, heeft MVSA er een soort 3D-beleving van gemaakt
MEBEST september 2018 35
NATO Communications and
Information Agency
Opdrachtgever: Ministerie van Defensie | NATO
Architect: Harold Threels sr. architect Rijksvastgoedbedrijf, Den Haag -
MVSA Architects, Kees Stoffels, Amsterdam
Interieurarchitect: Bianca Venus, Arnhem - MVSA Architects,
Kees Stoffels, Amsterdam
Aannemer: Boele & Van Eesteren, Rijswijk | Visser & Smit Bouw,
Rotterdam
Montage systeemplafonds: Verwol Projectafbouw, Opmeer
Montage systeemwanden: Qbiq, Alphen aan den Rijn
Montage metalstudwanden: Van der Wiel Complete Afbouw, Vught
Montage computervloeren: Wurks, Gouda
de kantoorkamers is een verdekt systeem van
Knauf AMF gebruikt, in de gangen een halfver-
dekt systeem met koven aan de zijkanten. Op
diverse plekken heeft de architect loungeplek-
ken gesitueerd. “Omdat ik denk dat het goed is
om af en toe even uit je werkkamer te komen
en anderen te zien en te spreken”, zegt Harold
Threels. “En omdat NCI Agency blijft groeien en
die ruimtes wel eens heel handig kunnen zijn
als extra werkplekken.” Ze zijn wel verbijzonderd
van de kantoorkamers. Er zijn bijvoorbeeld geen
systeemplafonds. De constructie met leidingen
is in het zicht gelaten en baffles zorgen voor de
benodigde demping.
Alle verdiepingen zijn voorzien van computer-
vloeren, Ligna van Lindner. Datavoorziening
verandert nu eenmaal razendsnel en door die
makkelijk bereikbaar te maken kan NATO Com-
munications and Information Agency jaren voor-
uit. “De waarde van je vastgoed neemt toe met
dit soort flexibele vloeren, en flexibiliteit is wat
huurders en gebruikers willen in een gebouw”,
zegt Kees Stoffels.
Eind juli is de nieuwbouw opgeleverd. Na nog
wat specifieke aanpassingen die de gebruiker
zelf gaat doen, wordt het pand in het najaar in
gebruik genomen. Dan gaat de oudbouw onder
handen worden genomen, zodat die er eind 2019
net zo fraai uitziet.
De extreem krappe radius
van de ‘Van Gogh-wand’ kon
niet met gipsplaat worden
gemaakt, die hoek is prefab
gemaakt met polyester.
Compact, licht, stofvrij.
Meer informatie op metabo.com
Met geïntegreerde stofafzuiging voor stofvrij boren.
100% uitwisselbaar in het Metabo 18 Volt-assortiment.
Nog krachtiger dankzij de LiHD accu-technologie!
www.stoneage.nlwww.basebeton.nl
NIEUW!DIRECT LEVERBAAR
IJzersterk, onderhoudsvriendelijk én kant-en-klaar geleverd in de kleur van uw keuze!
www.beton-cire.nl
www.technostuc.nl
‘Ademende’ na-isolatie systemen
met stucwerk voor de
toepassing aan de binnenzijde
van ongeïsoleerde buitengevels.
Natuurlijke materialen,
ideaal voor Monumenten!
thermNature
binnenisolatie systemen
isolatie systemenGezond bouwen
Weg met die kou!
MINERALE STEENSTRIPS VAN ALSECCO
MÉÉR UITSTRALING MET MINDER GEWICHT
Het is onlosmakelijk met elkaar verbonden: het uiterlijk van
een gebouw en de techniek die erachter schuilgaat. Met
minerale steenstrips en gevelisolatiesystemen zorgen we bij
Alsecco voor de perfecte combinatie in stijl en duurzaamheid.
Met steenstrips beschermt en herstelt u op een vernieuwen-
de manier de authentieke uitstraling van een gebouw, terwijl
u door toepassing van buitengevelisolatie aanzienlijke ener-
giebesparing bereikt. Om u bij de totstandkoming van uw pro-
ject alle mogelijke vrijheid te bieden, heeft Alsecco een groot
assortiment van steenstrips ontwikkeld. Alsecco steenstrips
worden stuk voor stuk met de hand gemaakt en geven een
authentieke baksteenuitstraling.
Voor de appartementen aan de Nachtegaalstraat in Alphen
aan den Rijn werd gekozen voor steenstrips in combinatie met
een Alsecco gevelisolatiesysteem, waarbij de hoge isolatie-
waarde van het gevelsysteem en het geringe gewicht van de
steenstrips doorslaggevend waren.
Benieuwd naar de mogelijkheden? www.alsecco.nl
38 MEBEST september 2018
ARBEIDS-VRIENDELIJKE ZANDCEMENT-VLOEREN
De samenwerking tussen Weber Beamix,
Spaansen en Wouters Totaal Afbouw kon
wel eens de definitieve doorbraak van de
zandcement gietdekvloer betekenen.
Buitengewoon Baarn kiest voor
MEBEST september 2018 39
De bouw draait weer op volle toeren, prijzen staan niet langer onder druk;
maar planningen des te meer. Hét ideale moment om de vloeibare zand-
cementvloer 2.0 in te zetten. Buitengewoon Baarn is een van de eerste
woningbouwprojecten waar de snelle en arbeidsvriendelijke VZC® is toege-
past. Volgens Wouters Totaal A� ouw wordt het ditmaal een blijver.
Tekst en fotografi e: Klokhuys tekst en foto
40 MEBEST september 2018
Sombere geschiedenisVoor Apple is het simpel. Op het moment dat ze
daar een nieuwe iGadget bedenken, weten ze al
dat de mensen in de rij zullen staan om het te
kopen; ongeacht de prijs, ongeacht de kwaliteit.
Hoe anders is dat in de vloerenbranche. Jarenlang
is er geprobeerd een vloeibare zandcementvloer
tot de standaard te maken maar een succes is
het nooit geworden. “De kwaliteit van gegoten
zandcementvloeren was niet altijd even goed”,
zegt Theo Wouters, eigenaar van Wouters Totaal
Afbouw. Het bedrijf uit Amersfoort is een van de
grotere vloerenleggers in Nederland en maakt
zowel anhydriet gietdekvloeren als traditio-
nele zandcementvloeren. Ook aan de vloeibare
zandcementvloeren heeft de generalist zich in
het verleden gewaagd, maar dat was dus geen
onverdeeld succes. “Bij die vloeren ontstond
vaak schade; er kwamen scheuren in”, weet Theo
Wouters nog goed. “Niet direct na het aanbren-
“We willen dat het breed wordt toegepast; dat er geen grote oppervlakken meer gesmeerd worden”
gen, maar na een maand of drie; als het een stuk
ingrijpender en dus kostbaarder is om de vloer
te vervangen.” Oorzaak van de schade was in de
meeste gevallen overmatige krimp. Veel plasti-
ficeerders toevoegen kan dat probleem voorko-
men, maar dat drijft de prijs van het toch al niet
goedkope product flink op. “Gevolg was dat hij
bijna alleen nog maar als probleemoplosser werd
toegepast. Maar we willen juist dat het breed
wordt toegepast; dat er geen grote oppervlak-
ken meer gesmeerd worden.” Vandaar dat de
totaalafbouwer toch weer met de vloeibare zand-
cementvloer aan de slag is gegaan. Niet alleen,
maar samen met Weber Beamix en Spaansen.
DriemanschapWeber Beamix ontwikkelde een aantal jaren
geleden al een vloeibare cementvloer die zowel
goed te verwerken als kwalitatief goed is. Met
MEBEST september 2018 41
Cw16 heeft VZC® een relatief goede druksterkte,
geschikt voor woningen. En de F4 buigtreksterkte
is uitstekend voor een zwevende toepassing, op
isolatie. Maar geleverd in zakjes en behoorlijk
aan de prijs was het niet echt een alternatief voor
smeren of anhydriet. “Met de silo’s waarin het
ook leverbaar werd, kun je zo’n 3,5 kuub per uur
verpompen”, zegt Frank van den Berg, directeur
bij Wouters Totaal Afbouw. “Dat is nog altijd niet
genoeg voor grote projecten. Daarom zijn we met
Weber Beamix en Spaansen om de tafel gaan
zitten om een andere benadering te bedenken.
Spaansen heeft vrachtwagens en machines
waarmee grote oppervlakken kunnen worden ge-
daan. Met dat materieel komen ze naar de bouw,
gevuld met het juiste zand en met de compound
die Weber Beamix ze heeft geleverd. Als Wouters
Totaal Afbouw leveren we de mensen die de vloer
aanbrengen.”
De markt vraagtDe samenwerking tussen de drie bedrijven is
absoluut een antwoord op vraag uit de markt.
Heilijgers Bouw bijvoorbeeld wil dolgraag met
vloeibare zandcementvloeren werken. “Vanwege
de arbeidsomstandigheden, de snelheid en
omdat we liever geen anhydriet voor de natte
ruimtes gebruiken”, zegt Gerard van de Bruin-
horst van de aannemer uit Amersfoort. “Maar de
kwaliteit was vaak niet in orde, of het werd dom-
weg te duur. Toen we hoorden dat er een goede
en betaalbare variant was, besloten we het uit te
proberen. Wel op een klein project, want mocht
het fout gaan dan is de schade nog te overzien.”
Buitengewoon Baarn bleek ideaal voor een try-
out. Het nieuwbouwproject in het centrum van
de Eemlandse gemeente bestaat uit een handje-
vol half-vrijstaande en vrijstaande villa’s en vier
herenhuizen. Ze zijn gebouwd op het terrein van
De werkwijze is niet
anders dan bij het
gieten van anhydriet-
vloeren. Eén man giet,
één man peilt en één
man dobbert.
42 MEBEST september 2018
Pure winst wordt
er geboekt in de
badkamer. Anders dan
met anhydriet kan
daar met zandcement
gewoon worden
doorgegoten. Alleen
de douchebak, waar
afschot nodig is, moet
nog apart worden
gedaan.
MEBEST september 2018 43
de voormalige Nieuwe Baarnse School, op de plek
waar de aanbouw stond. In het hoofdgebouw
van de vroegere NBS zelf worden ook woningen
gemaakt, twee stuks. Acht van de woningen wor-
den door Heilijgers Bouw gebouwd. Aanvankelijk
had de aannemer anhydrietvloeren gepland voor
die woningen maar de circa 1600 m2 dekvloer
werd ditmaal dus met de vloeibare zandcement
gemaakt.
Mag het ietsje minder zijn?De eerste fase bestond uit vier herenhuizen met
elk drie woonlagen. Op de vliering is de vloer
aangebracht op een akoestische isolatielaag.
Met een gesmeerde vloer zou daar een laagdikte
van 9 cm nodig zijn geweest. “En dan heb je nog
maar een buigtreksterkte van F1”, zegt Frank van
den Berg. “Nu hebben we hem 6 cm dik gemaakt
en halen we zelfs F4.”
Op de begane grond en de eerste verdieping is
er naast isolatiemateriaal ook vloerverwarming.
Een laag van 5 cm zou genoeg zijn geweest voor
voldoende dekking maar zoals dat meestal gaat,
zijn over de leidingen van de vloerverwarming
nog elektriciteitsleidingen gelegd. De vloeivloer
is daarom een centimeter dikker geworden. “Dat
is dus zonde”, vindt Frank van den Berg. “Eigenlijk
zijn die dikke vloeren een erfenis uit het verleden.
Doordat er in de uitvoering dingen niet goed op
elkaar worden afgestemd, zijn we de vloeren
dikker gaan maken. Dat moeten we dus afleren
want met deze vloer kun je aanzienlijker dunner.
En dat scheelt geld. Ook al omdat je geen bouw-
staalmatten meer nodig hebt om de vereiste
buigtreksterkte te halen.”
In één moeite doorEen ander voordeel van de VZC dient zich aan bij
de plekken waar op de begane grond en de eerste
verdieping de badkamers en de toiletten moeten
komen. Met de aanvankelijk geplande anhydriet-
vloer zouden die delen van de woning zijn afge-
zet om op een later moment met zandcement te
worden gesmeerd. Anhydriet en natte ruimtes
is immers geen risicoloze combinatie. Van een
afzetting is nu echter geen sprake, het gieten van
de vloeibare zandcementvloer gaat in één moeite
door. Alleen de douchehoek wordt niet meege-
nomen. “Met een gietvloer kun je nu eenmaal
geen afschot maken”, legt Frank van den Berg uit.
“Dat vloertje wordt meestal door de tegelzet-
ter gemaakt of er worden prefab douchebakken
geplaatst.”
“Eigenlijk zijn die dikke vloeren een erfenis uit het verleden”
Over Wouters
Totaal AfbouwWouters Totaal Afbouw begon in 1960 als tradi-
tioneel stukadoorsbedrijf. Toen zaken als lichter
bouwen, gipsblokken en spackspuiten hun intrede
deden, bouwde het bedrijf het dienstenpakket uit
met die werkzaamheden. Anno 2018 doet het be-
drijf alles op het gebied van zowel natte als droge
binnenafbouw. Dat gaat van stukadoorswerk tot
het plaatsen van binnenwanden met gipsblok-
ken, gipsplaten en verdiepingshoge panelen; van
dekvloeren en vloerafwerkingen tot systeempla-
fonds. Het bedrijf uit Amersfoort werkt met zo’n
400 mensen waarvan tussen de 20 en de 25% in
vaste dienst.
44 MEBEST september 2018
“De kwaliteit van gegoten zandcement-vloeren was niet altijd even goed”
Op de constructievloer worden door-
gaans allerlei leidingen over elkaar heen
gelegd. Dan wordt de dekvloer wel wat
dikker, is het idee. Maar dat is zonde van
het materiaal. Leidingen worden dan
maar naar beneden geduwd.
MEBEST september 2018 45
Continue controle
Tijdens het gieten van de VZC neemt uitvoerder
Sander Schirrmann van Spaansen Vloeren regel-
matig monsters van de specie. “Om proefstukjes
te maken”, legt de commercieel technisch advi-
seur uit. “Mochten er later problemen ontstaan,
dan kunnen we aan de hand van die monsters
zien wat de samenstelling precies is geweest zon-
der dat je daar een stuk voor uit de vloer hoeft te
halen.” Zeker omdat Buitengewoon Baarn pas het
derde project is waarin de VZC op deze manier
wordt aangebracht, kan dat belangrijk zijn.
Een andere reden om tussentijds monsters te
nemen, is het bepalen van de vloeimaat. Net als
bij anhydriet kan hij daar aan zien of het meng-
sel klopt of dat er meer of minder water nodig is.
De verhouding zand/bindmiddel is immers altijd
gelijk.
Betaalbaar MVO’en
Voor de droogtijd van de vloeren in Baarn geldt
als vuistregel een week per centimeter voor de
eerste vier centimeter en twee weken voor elke
centimeter die de vloer dikker is. Net als bij an-
hydrietvloeren dus. “Het grote verschil is echter
dat je met zandcement al bij een restvochtper-
centage van 2,2 tot 2,4% verder kunt met de
afwerking terwijl dat bij anhydriet een stukje
lager moet zijn; 1,1%”, stelt Frank van den Berg.
“Daar zit een deel van de winst in”, aldus Theo
Wouters. “Qua prijs ligt de VZC wel wat hoger
dan anhydriet, maar dat maak je goed doordat
de totale bouwtijd korter wordt. Ook omdat je
dus niet apart terug hoeft om in de natte ruimtes
nog een zandcementvloertje te smeren. En vanuit
MVO-oogpunt is gieten natuurlijk te verkiezen
boven smeren.” Niet dat hij denkt dat er nu nooit
mee gesmeerd gaat worden. “Voor kleinere op-
pervlakken zal daar toch nog vaak voor worden
gekozen. En ook anhydriet is niet weg te den-
ken. De prijs-kwaliteitverhouding is gewoon
aantrekkelijk en je kunt er hogere druksterktes
van Cw 30 of Cw 40 mee halen. Ik denk dan ook
dat de VZC gewoon een derde product naast die
twee bestaande dekvloeren wordt.” Want dat
de vloeibare zandcementvloer nu eindelijk de
langverwachte doorbraak gaat maken, daarvan is
hij overtuigd.
Door regelmatig de vloeimaat te controleren kan goed worden
bepaald of het mengsel goed is of wellicht meer of minder
water nodig heeft.
In de wagen wordt de samenstelling van het mengsel nauwlet-
tend in de gaten gehouden.
46 MEBEST september 2018
Technisch Bureau Afbouw
Mauritskade 27, 2514 HD Den Haag
Telefoon: 070 - 33 66 500, fax: 070 - 33 66 533
E-mail: [email protected], website: www.tbafbouw.nl
Mebest
Website: www.mebest.nl, twitter: @MebestNL
Abonnementen
Abonnementen aanvragen, opzeggen en wijzigen
Telefoon: 070 - 33 66 500
E-mail: [email protected]
Redactie: Klokhuys tekst en foto, Wijster
E-mail: [email protected]
Telefoon: 06 - 29 21 79 59
Fotografie: Klokhuys tekst en foto, Wijster, Henk van der Veen;
Maassluis
Vormgeving: Sylvia Oxenham, Dock35 Marketing, Doetinchem
Druk: Senefelder Misset B.V., Doetinchem
Advertenties, tarieven en inlichtingen uitsluitend bij:
Dock35 Media, Arno Cornelissen
Mercuriusstraat 35, 7006 RK Doetinchem
Postbus 68, 7000 AB Doetinchem
Telefoon: 0314 - 355 826
Fax: 0314 - 355 643
E-mail: [email protected]
Website: www.dock35media.nl
Reproductie:
Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van de in-
houd van deze uitgave berusten bij Technisch Bureau Afbouw, de
betreffende auteur en/of de betreffende fotograaf. Niets uit deze
uitgave mag zonder hun toestemming openbaar worden
gemaakt of verveelvuldigd.
AfbouwUniQ
Bostik
Cosmar
DAW
DPG
Knauf
Metabo
Stone Age
Strikolith
Technostuc Systemen
Eerstvolgende uitgave:
Mebest nr. 5-2018
Verschijningsdatum:
2 november 2018
Aanlevering advertentiemateriaal:
17 oktober 2018
Adverteerdersindex
2
25
25
37
48
15
36
36
47
36
EEN BAANBREKEND
LICHTGEWICHT
GEVELISOLATIE-
SYSTEEM
STRIKOLITH MAAKT HET DRAAGLIJK
Zuurstof is het hoofdbestanddeel van het Strikotherm
Comfort O²-gevelisolatiesysteem. Meer lucht, dus
minder gewicht en lichter werk. De lichtgewicht hecht-
en grondmortel zorgt voor de meest optimale hechting
en spanningsverdeling. Onze lichte spachtelpleister
voorziet de gevel van een klasse uitstraling.
STRIKOLITH.COM
+31 (0)162 514 750
MEER
INFORMATIE
minder gewicht en lichter werk. De lichtgewicht hecht-
en grondmortel zorgt voor de meest optimale hechting
en spanningsverdeling. Onze lichte spachtelpleister
voorziet de gevel van een klasse uitstraling.
Zuurstof is het hoofdbestanddeel van het Strikotherm
Comfort -gevelisolatiesysteem. Meer lucht, dus
minder gewicht en lichter werk. De lichtgewicht hecht-
STRIKOLITH.COM
MEER
INFORMATIE
Zuurstof is het hoofdbestanddeel van het Strikotherm
-gevelisolatiesysteem. Meer lucht, dus
minder gewicht en lichter werk. De lichtgewicht hecht-
ARBO-PROOF
ERGONOMISCHVERSTANDIG
Meer weten? Kijk op www.strikolith.com/O2
www.stuccodor.com
High quality decorative wall finish products
Stucco d’Or - Stucco Originale is een gebruiksklare, hoogwaardige, decoratieve, zeer matte en uitstekend dekkende stucco pleister
met een prachtige en authentieke uitstraling. Voor een decoratieve, luxe wandafwerking van muren binnen. Door de afwerking
met RVS Stucco spaan in kleine of grote bewegingen kan het gewenste stucco effect gemaakt worden. Stucco Originale is snel en
gemakkelijk te verwerken en er zijn veel verschillende effecten mogelijk, waardoor je als stukadoor elke keer een uniek resultaat
kan leveren. Verkrijgbaar in diverse stijlvolle trendkleuren uit de Stucco d’Or kleurcollectie op het PRINSSEN Kleurenmengsysteem.
• Zeer matte en decoratieve wandafwerking
• In diverse stijlvolle trendkleuren verkrijgbaar
• Snel en gemakkelijk te verwerken
• Verkrijgbaar in drie korrelgroftes: 0.1 mm / 0.3 mm / 0.5 mm
Prachtige en authentieke stucco pleister
Stucco Originale