Education Reform by YPMC 2011

คมอฉบบพกพา “ปฏรปการศกษาไทย” | 1

“ปฏรปการศกษาไทย”

คมอฉบบพกพา

จดทำโดยคณะอนกรรมการกจการเพอการสอสารสงคม

คณะกรรมการเครอขายพลงเยาวชนเพอการปฏรป

พลงเยาวชนเพอการปฏรป

คณะกรรมการเครอขาย

2 | คมอฉบบพกพา “ปฏรปการศกษาไทย”


“ปฏรปการศกษาไทย”

คมอฉบบพกพา

จดทำโดยคณะอนกรรมการกจการเพอการสอสารสงคม



คณะกรรมการเครอขาย


คมอฉบบพกพา“ปฏรปการศกษาไทย”

จดทำาโดย

คณะอนกรรมการกจการเพอการสอสารสงคม


พมพทบรษท พรนท ซต จำากด

พมพครงแรก มนาคม 2554

จำานวน 2,000 เลม

คณะอนกรรมการกจการเพอการสอสารสงคม

152 ซอยชยณรงค ถนนประชาราษฎรบำาเพญ 12

แขวงหวยขวาง เขตหวยขวาง กรงเทพมหานคร 10310

E-mail : [email protected]

Website : www.youthreform.or.th

Facebook : www.facebook.com/youthreform

Twitter : http://twitter.com/youthreform

โทรศพท : 02-931-3188

แฟกซ : 02-931-3188


บทกลาวนำา

เราคอใคร?

คณะกรรมการเครอขายพลงเยาวชนเพอการปฏรป (Youth

Policy Movement Committee – YPMC) ไดรบการแตงตงโดยคณะ

กรรมการสมชชาปฏรป (ซงมนายแพทยประเวศ วะส เปนประธาน) ให

เปนหนงในคณะกรรมการสมชชา 14 ชด เพอขบเคลอนกระบวนการ

ปฏรปประเทศไทย

โครงสรางการบรหารงานของคณะกรรมการเครอขายพลง

เยาวชนเพอการปฏรปเองแบงออกเปนคณะอนกรรมการยอย 4 ทม

ประกอบไปดวย


นายรชฏะ ศรบญรตน

ประธานคณะกรรมการ

อนกรรมการบรหาร

การขบเคลอน (MGT)

นายอรณฉตร ครวาณชย

ประธานอนกรรมการ

อนกรรมการสงเสรมกลไก

การมสวนรวมของ

เดกและเยาวชน(PH)

นายศภ โกลละสต


อนกรรมการ

วชาการ(WEDGE)

นายแบงค งามอรณโชต


อนกรรมการกจการ

เพอการสอสารสงคม (PR)

นายธนวฒน ธำารงเจรญกล



คณะกรรมการ เครอขา


1.) คณะอนกรรมการบรหารการขบเคลอน มหนาทสนบสนน

และเชอมรอยการทำางานของคณะอนกรรมการทงหมดเขาดวยกน เพอ

ใหการทำางานของคณะกรรมการเครอขายพลงเยาวชนเพอการปฏรปเกด

ประสทธผลสงสด

2.) คณะอนกรรมการวชาการ (Wedge Team) มหนาทวจยศกษา

ประเดนทเกยวของกบการปฏรปการศกษาและการพฒนาเยาวชนไทย ทง

จากการศกษาเอกสารทางวชาการ รวมทงสงเคราะหและวเคราะหขอมล

จากชมชนดวย ทงนเพอนำาเสนอใรรปของเอกสารวชาการทมมาตรฐาน

และสามารถนำาไปอางองทางวชาการ รวมทงสามารถเปนฐานความรเพอ

การขบเคลอนการปฏรปในเรองทเกยวของกบการพฒนาเยาวชนและการ

ศกษาได

3.) คณะอนกรรมการสงเสรมกลไกการมสวนรวมของเดกและ

เยาวชน (Public Hearing – PH) มหนาทเสรมสรางพลงการมสวนรวมของ

เดกและเยาวชนในการกำาหนดปญหา และเสนอแนวทางแกไขอยางเปน

ระบบ เชอมรอยเครอขายเดกและเยาวชนทมความตนตว เพอรวมกนผลก

ดนใหเกดการแกปญาในประเดนทมรวมกน ทงนโดยอาศยการลงไปจด

เวทรบฟงความคดเหนเปนเครองมอหลก

4.) คณะอนกรรมการกจการเพอการสอสารสงคม (Public Relations

– PR) มหนาทผลตสอในรปแบบตางๆ เพอสอสารใหเยาวชนและสงคม

วงกวางไดรบทราบประเดนการปฏรปประเทศไทยทเกยวของกบเยาวชน

รวมถงกระตนความสนใจของสาธารณะตอประเดนการปฏรปการศกษา

ไทยและระบบการพฒนาเยาวชนไทยดวย

ทงนคณะอนกรรมการทง 4 ชด จะไดรวมกนทำางานพอผลกดน

ใหการปฏรประบบการพฒนาเยาวชนไทยใหเกดขนไดจรง โดยมฐาน

ของความรทางวชาการเปนฐาน จากนนจงขบเคลอนการมสวนรวมของ

เยาวชนและสงคมวงกวางดวยการจดเวทสาธารณะ และการผลตสอในรป

แบบตางๆ เชน หนงสอ วดโอ เวบไซต เปนตน


เราคดอะไร?

เปาหมายของคณะกรรมการเครอขายพลงเยาวชนเพอการ

ปฏรปคอ “การปฏรประบบการพฒนาเยาวชนของประเทศให ดขน

ถกทศ และเทาเทยม”

ทางคณะกรรมการเลอกใชคำาวา “การปฏรประบบการพฒนา

เยาชน” แทนคำาวา “การปฏรประบบการศกษา” เนองจากประเดน

ททางคณะกรรมการใหความสำาคญคอเรองทเกยวของกบเยาชนทงหมด

ซงกวางและมากไปกวาขอบเขตของคำาวา “การศกษา” เชน สวสดการ


ของเดก สทธและเสรภาพของเดก เปนตน แตแนนอนวาถงอยางไร

เมอกลาวถงเรองของเดกและเยาวชน กคงหนไมพนเรองการศกษาเปน

ประเดนหลก ซงทางคณะกรรมการเองกใหความสำาคญกบเรองการ

ศกษาเปนอยางมาก อยางไรกดเมอพดถงคำาวา “การศกษา” หลายคน

อาจจะนกไปถงเรองการศกษาตลอดชวต การศกษาของผใหญดวย ซง

ทางคณะกรรมการเองไมไดใหความสนใจคำาวา “การศกษา” ในความ

หมายดงกลาว หากแตเนนไปทการศกษาของเยาวชนเทานน ดงนนทาง

เราจงเลอกใชคำาวา “ระบบการพฒนาเยาวชน” แทนคำาวา “การศกษา”

ในขณะทคำาวา “ดขน ถกทศ และเทาเทยม” นน ครอบคลม

ความหมายถง การพฒนาและการปฏรปทจะเกดขน จะตอง “ถก

ทศทาง” นนหลายถงเปนการปฏรปเพอนำาไปสเปาหมายทถกตอง “ด

ขน” หมายถงการยกระดบคณภาพ การพฒนาเพอยกระดบใหเขาใกล

เปาหมายทถกทศทางดงกลาว ไมวาจะเปนเรอง การศกษาของไทย

รวมไปถงระบบสนบสนนเยาวชนอนๆ เชน สวสดการเดกทจะตอง

ดขนกวาทเปนอยในปจจบน ประการสดทายคอ “เทาเทยม” หมาย

ถงวาจะตองทำาใหเยาวชนโดยพรอมหนาสามารถเขาถงและไดรบสทธ

สวสดการพนฐาน และคณภาพการศกษาทเทาเทยมมากขนกวาปจจบน

เรากำาลงจะทำาอะไร?

จากเปาหมาย “ระบบการพฒนาเยาวชนทดขน ถกทศ และเทา

เทยม” ดงกลาว นำาไปสประเดนททางคณะกรรมการลงความเหนวาเปน

เรองสำาคญ และจะนำาประเดนเหลานมาเปนเรองหลกในการขบเคลอน

เพอการปฏรปตอไป ประกอบดวย

1.) ทกษะแหงศตวรรษท 21 (21st Century Skills) : เนองดวย

ในปจจบนโลกไดเปลยนแปลงไปแลวอยางมหาศาล ภมศาสตรทาง

สงคม เศรษฐกจ และการเมองทวโลกทเปลยนไป รวมทงเทคโนโลยการ


ตดตอสารสนเทศทมแตจะพฒนาขน ทำาใหระบบการศกษาจำาเปนตอง

ปรบปรงและเปลยนแปลงตวเองใหทนกบความเปลยนแปลงของโลกดวย

2.) ความเทาเทยมกนทางการศกษา : คงไมมใครปฏเสธวาเรอง

ความเหลอมลำาทางโอกาสทางการศกษา และคณภาพการศกษา เปน

ปญหาสำาคญทสดประการหนงของระบบการศกษาไทย หลายคนคง

เคยชนกบภาพการแยงชงกนเขามหาวทยาลยชอดงของรฐ การสอบ

แขงขนของนกเรยนชนประถมเพอเขาเรยนตอในโรงเรยนมธยมในตว

เมอง การใหเงนแปะเจยเพอใหลกไดเขาเรยนโรงเรยนดๆ หรอแมแต

ภาพการกวดวชาอยางบาคลงของเดกไทย ทงหมดนลวนเปนผลมาจาก

ความเหลอมลำาทางการศกษาของไทยมใชหรอ

3.) ปญหาคณภาพคร : บคลากรทสำาคญทสดในกระบวนการการ

ศกษาไทย รวมทงใกลชดกบเยาวชนของชาตมากทสด คอ “คร” หาก

ครไทยไรซงคณภาพแลว เราจะไปหวงใหเยาวชนของชาตมคณภาพขน

มาไดอยางไร ทงนทางคณะกรรมการมงเปาหมายการปฏรปในประเดน

นไวสองสวน ไดแก เรองคณภาพคร และเรองคณภาพชวตคร เนองจาก

ทางคณะกรรมการมองวาหากเราไมทำาใหคณภาพชวตความเปนอยของ

ครใหดขนกอน การจะไปคาดหวงใหครตองพฒนาการเรยนการสอนคง

เปนเรองยาก

4.) การปรบปจจยเชงสถาบนใหเออตอการพฒนาไปสศกยภาพ

สงสดของเยาวชน : มหลายเรองทมความสำาคญตอการพฒนาเดกและ

เยาวชน แตอาจไมเกยวของโดยตรงกบการศกษาเชน ความสำาคญของ

โภชนาการ ความสามารถในการอาน ความสำาคญของภาษาท 2 รวม

ทงการปรบระบบการสอบวดผลของประเทศไทยใหเหมาะสม สงเหลา

นลวนเปนปจจยสำาคญทจะสงเสรมใหการ “ปฏรประบบการพฒนา

เยาวชน” เกดขนไดจรง

ทงหมดนคงทำาใหทานผอานพอเหนภาพวา “คณะกรรมการ

เครอขายพลงเยาวชนเพอการปฏรป” คอใคร กำาลงคดอะไร และกำาลง


จะทำาอะไร แตสงทงหมดเหลานคงเกดขนไมไดหากไมไดรบการสนบสนน

จากสงคมวงกวาง ทางเราหวงเพยงวาหนงสอเลมเลกๆ เลมนจะมสวน

ชวยใหสงคมวงกวางเขาใจปญหาของเยาวชนและการศกษาไทยมากขน

แมจะไมสามารถฉายภาพปญหาทงหมดได แตการเรมเขาใจปญหาทเกด

ขนทละนด กจะนำาเราไปสการเขาใจปญหาทงหมดไดในทสด และหากเรา

ตองการเปลยนแปลงและปฏรประบบการพฒนาเยาวชนและการศกษา

ไทย คงไมมอะไรดไปกวาการเรมตนเขาใจสภาพปจจบนใหชดเจนกอน

หวงวาหนงสอเลมนจะเปนสวนหนงทชวยสนบสนนการปฏรป

ประเทศไทย


มนาคม 2554


ทกษะแหงศตวรรษท 21 (21 Century Skills) - 1

การศกษา พนธนาการทางชนชน - 8

วธคดทบดเบยวของการจดการศกษาของภาครฐไทย :

วาดวยการอดหนนทางการศกษาทผดทศ - 15

แบบเรยนไทย :

เครองตกแตงนไสยใจคอไพรบานพลเมอง - 18

คร : แพะ (รบบาป) หรอ ตนตอของปญหาตวจรง? - 28

สอบตกคอลมเหลว? :

วาดวยระบบการสอบวดผลทผดพลาดของไทย - 35

โภชนาการ การอาน และภาษา :

ปจจยเชงสถาบนทมผลตอการศกษาของเดก - 42

โรงเรยน : สถานกกกนความคด? - 49

Credit - 54

สารบญ

th


ทกษะแหงศตวรรษท 21 (21 Century Skills) ในยคสมยทโลกเปลยนไปแลวอยางสนเชง เทคโนโลยสารสนเทศ

ทพฒนาไปอยางรวดเรว ระดบความเขมขนของการผลตแบบอตสาหกรรม

ทสงทสดในประวตศาสตรมนษยชาต ระบบเศรษฐกจโลกทเชอมโยง

กนเปนตลาดเดยว ตลาดการเงนทวโลกทสงผลกระทบถงกนจากตะวน

ออกไปตะวนตก รวมทงประเดนปญหาสงแวดลอมซงกำาลงกลายเปน

ความกงวลระดบโลก และหากมองเฉพาะประเทศไทยกจะเหนความ

เปลยนแปลงไปอยางมากเทยบกบหลายสบปกอน ไมวาจะเปนภาค

เกษตรของไทยทมขนาดเลกลงอยางมาก ความตนตวในความเปน

ประชาธปไตยทมากมายอยางทไมเคยเกดขนมากอนในประวตศาสตร

พนฐานทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองโลก รวมทงของ

ประเทศไทยเองทเปลยนไป ทำาใหประชากรในโลกยคใหมนตองการ

ทกษะใหมๆ เพอใหมความพรอมสำาหรบการอยอาศยในโลกสมย

ใหมน และการศกษากเปนเครองมอหนงเพอสรางทกษะตางๆ เพอ

ใหประชากรในประเทศสามารถมความรและทกษะทเทาทนกบความ

เปลยนแปลงของโลกได

ดงนนแลวจงจำาเปนอยางยงท “การศกษา” จะตองถก

เปลยนแปลงหรออาจถงขนตองถกปฏวต เนองจากระบบการศกษา

ทเปนอยในปจจบนไมเพยงพอและไมสามารถสรางทกษะทจำาเปนให

กบผเรยนไดอกตอไป ทกษะแหงศตวรรษท 21 (21 Century Skills) จง

เปนแนวคดหนงทจะเปนตวจดประกายใหเราคดรวมกนวา บนโลกยค

ใหมทเปลยนแปลงไปแลวน มทกษะอะไรบางทจำาเปนอยางยงสำาหรบ

ประชากรในศตวรรษน

st

st


ทกษะแหงศตวรรษท 21 คออะไร

องคประกอบของทกษะแหงศตวรรษท 21 นนมดวยกนหลาย

ประการ ในทนจะแสดงใหเหนแนวคดรวบยอดคราวๆ เกยวกบทกษะ

แหงศตวรรษท 21 ซงจะรวมทงแนวคดทนำามาจากตางประเทศ และ

ทกษะบางประการทผเขยนคดวาเกยวของและจำาเปนสำาหรบการเปน

พลเมองของประเทศไทยในศตวรรษใหมน

ความคดสรางสรรค (Creativity) : เปนทกษะทมความจำาเปนมากขน

เรอยๆ ในปจจบน เนองดวยดวยเทคโนโลยการผลตทเจรญกาวหนา

มากในปจจบน งานจำานวนมากถกถายโอนไปใหเครองจกร ดงนน

แรงงานระดบตำาซงทำางานประจำา (routine) จงเปนทตองการนอยลง

เรอยๆ และทำาใหความตองการแรงงานโดยบรษทอตสาหกรรมขนาด

ใหญมนอยลง หนทางเดยวทระบบเศรษฐกจโลกจะสามารถรองรบ

แรงงานจำานวนมหาศาลเหลานได คอการเพมความคดสรางสรรคให

กบประชากรและเปลยนประชากรโลกใหเปนผประกอบการ ซงกลา

คดกลาทำาเรมตนและรเรมสงใหม และการจะสงเสรมใหพลเมองของ

ประเทศเปนผประกอบการมากขนนน ขาดไมไดเลยทจะตองตดความ

คดสรางสรรคเปนทกษะเบองตนใหกบประชากร


การคดเชงระบบ (Critical Thinking) : ความจรงแลวทกษะนมได

มความสำาคญเฉพาะในศตวรรษท 21 นเทานน แตตลอดมาใน

ประวตศาสตรโลกการคดเชงระบบเปนทกษะทมความจำาเปนเสมอมา

ผทสามารถคดเชงระบบไดด สามารถวเคราะหและสงเคราะหขอมลและ

เหตการณตางๆ และแกปญหา (Problem Solving) ทเกดขนรอบตวได

อยางเหมาะสม จะมความไดเปรยบเหนอผอนทไมทกษะน อกทงใน

โลกยคขอมลขาวสารลนเกนในปจจบน การคดเชงระบบใหเปนจงยงม

ความจำาเปนมากยงขนไปอก ผลลพธของการไมสามารถคดเชงระบบ

ไดอยางเหมาะสม คอการทประชากรไมสามารถประมวลขอมลและ

แนวคดตางๆ มาปะตดปะตอเปนเรองราวทฟงดมเหตผลและนาเชอ

ถอได รปธรรมทเหนไดชดเจนคอ ความคดเหนตอเหตการณตางๆ โดย

เฉพาะทางการเมองซง ‘มวซว’ และ ‘เลอะเทอะ’ อยางมากในปจจบน

การสอสารและการทำางานรวมกบผอน (Communication and

Collaboration) : การเรยนรในโลกยคสมยใหมเรยกรองใหผเรยนตอง

มปฏสมพนธกบผอนมากขน รวมทงในโลกแหงการทำางาน การสอสาร

และการประสานงานรวมกบผอนกเปนทกษะทสำาคญอยางยง ดงนน

ทกษะนจงเปนเครองมอหนงเพอเตรยมผเรยนใหพรอมสำาหรบโลกการ

ทำางานจรง


ความรพนฐานทางดานขอมลขาวสาร (Information Literacy) :

ในปจจบนเราสามารถคนหาขอมลใดๆ กไดเพยงปลายนวคลก โลก

อนเทอรเนตซงถกเสรมพลงดวยมสเตอรกเกล (google) ทำาใหการหา

ขอมลตางๆ เปนเรองงาย ตางจากในอดตซงการเรยนรหมายถงการ

จดจำารายละเอยดและขอมลตางๆ ใหได แตทกษะเหลานนแทบจะไมม

ความจำาเปนอกตอไปในยคปจจบน เนองจากเราสามารถคนหาขอมล

แทบทกชนดไดบนโลกอนเทอรเนต

คำาถามจงเปลยนแปลงไปจากวา เราจะ “ทำาอยางไรเพอ

จะสามารถจดจำาขอมลตางๆ ไดหมด” (คำาถามการเรยนรในโลกยค

เกา และยงคงเปนอยในปจจบนสำาหรบประเทศไทย) กลายเปน “ทำา

อยางไรเราถงจะสามารถจดการกบขอมลจำานวนมหาศาลทหาไดงายบน

โลกอนเทอรเนตไดอยางเหมาะสม” ความสามรารถในการเขาถง คด

กรอง คดเลอกรวมทงสามารถตดสนใจไดวาขอมลใดนาเชอถอ ไมนา

เชอถอ เปนทกษะทมความจำาเปนอยางยงสำาหรบการอยในโลกทขอมล

ขาวสารลนและรวดเรวอยางในปจจบน

ความรพนฐานดานการใชสอ (Media Literacy) : ความสามารถ

ในการใชสออยางเหมาะสมถอเปนอกทกษะหนงทจำาเปนสำาหรบการ

ทำางานในยคปจจบน ไมวาจะเปนการใชไฟลการนำาเสนอทวไป เชน

Power point ไปจนถงการสอสารในรปแบบทซบซอนกวา เชน การทำา

สอวดโอ และการสรางเวบไซต คงไมมใครปฏเสธวาสอมอทธพลตอ

ชวตประจำาวนของเรามาก ดงนนความสามารถในการใชสอและผลตสอ

อยางเหมาะสม จะมาหนนเสรมใหการทำางานในโลกยคใหมนแหลมคม

และมประสทธภาพมากขน

ความรพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศ (ICT Literacy) :

เทคโนโลยขอมลขาวสารในปจจบนพฒนาไปอยางรวดเรว มเครองมอ


ดานสารสนเทศใหมๆ เกดขนมากมาย ไมวาจะเปน smart phone หรอ

Tablet PC ไมนบรวมวาคนสวนใหญคงมคอมพวเตอรโนตบคเปนของ

ตวเอง รวมทงโครงสรางพนฐานทางดานเทคโนโลยสารสนเทศทพฒนา

ขนอยางตอเนอง เชน ปจจบนในกรงเทพฯ มสญญาณ 3G ในทกพนท

ดงนนการเรยนรเพอใหสามารถใชเทคโนโลยเหลานไดอยางเหมาะสม

จงเปนเรองทมความสำาคญและจำาเปนมากขนในปจจบน

การยอมรบทจะอยกบผทมความแตกตาง : เปนเรองนาเศราทระบบ

การศกษาไทยไมเหนความสำาคญของการเรยนรทจะอยกบผทแตกตาง


กบตวเอง ในระดบโรงเรยนมการคดแยกเดกออกเปนลำาดบชน เดกเกงอย

รวมกบเดกเกง เดกเกเร เรยนไมเกงกไปอยดวยกน ทำาใหเดกในโรงเรยน

ของไทยขาดโอกาสในการเรยนรทจะอยกบผทแตกตางกบตนไปอยาง

สำาคญ นยงไมนบเนอหาในแบบเรยนของไทยทไมเคยกลาวถงความแตก

ตางทางวฒนธรรมของคนในสงคมเลย ประเทศไทยและคนไทยดจะกลน

เปนเนอเดยวกนหมด ทงทความเปนจรงไมไดเปนอยางนน การยอมรบใน

ความแตกตางหลากหลายของผอนเปนเรองจำาเปนอยางยงทคนไทยทก

คนควรตองตระหนก ในทามกลางการปรแยกของสงคมไทยปจจบน ใคร

บางจะปฏเสธวา สวนหนงของปญหานนเกดจากการทคนไทยไมเคยเรยน

รทจะอยกบผทแตกตางกบตน และโรงเรยนกไมเคยเปนสถานทสำาหรบการ

เรยนรเพออยรวมกบความแตกตางเหลานนเลย

การวางแผนและตดสนใจอนาคตใหตวเอง (Self-Direction): ความ

จรงแลวการวางแผนชวตตวเองควรจะเปนทกษะของมนษยในทกยคทก

สมย แตในสงคมเศรษฐกจปจจบนซงอยในยคทเรยกวา เสรนยม โดย

เฉพาะอยางยงในทางเศรษฐกจ รฐมหนาทนอยลงในการดแลประชาชน

ในดานตางๆ การตดสนใจเลอกสถานทเรยนตอ การตดสนใจทางดานการ

เงน การวางแผนทางดานสขภาพ การวางแผนสำาหรบการเกษยณ สงเหลา

นลวนเรยกรองใหปจเจกบคคลตองตดสนใจดวยตนเองทงสน จงมความ

จำาเปนมากขนททกคนจะตองสามารถตดสนใจในเรองชวตสวนตวไดอยาง

เหมาะสม ซงทกษะนสามารถฝกฝนไดดวยกระบวนการเรยนการสอนท

เหมาะสมในโรงเรยนซงฝกใหนกเรยนตองตดสนใจในเรองตางๆ มากขน

การตระหนกรในความเปนพลเมองของประเทศ (Civic Literacy) :

หนาทหนงของการศกษาคอการสงผานความเชอ ประเพณและวฒนธรรม

ของสงคม จากคนรนหนงไปสคนอกรนหนง ในประเทศญปนมการออก

นโยบายระดบชาตเพอใหเพมชวโมงการเรยนการสอนเกยวกบความเปน


ชาตและความรกชาต (Patriotism) อยางไรกดผเขยนเองไมไดเรยกรอง

หรอเสนอแนะใหประเทศไทยเพมชวโมงการเรยนวชาวาดวยชาตไทยและ

ความรกชาต แตการศกษาควรจะตองปลกฝงแนวคดพนฐานวา ในฐานะ

พลเมองคนหนงของชาต แตละคนมความสำาคญและสมพนธอยางไรกบ

สงคมรอบตว รวมทงตอชาต โดยไมจำาเปนตองสอนและสงใหทกคนรก

ชาต หากทกคนรวาการกระทำาของตนเองสงผลกระทบเชนไรตอผอนและ

สงคม การประพฤตตวอยางเหมาะสมในฐานะพลเมองคนหนงของชาตจะ

เกดขนโดยอตโนมต เพอทเราจะไดเลกแสดงความรกชาตกนอยางหนามด

ตามวอยางในปจจบนเสยท

การตระหนกรในความเปนพลเมองของโลก (World Civic Literacy) :

นอกจากจะตระหนกรตวเองในฐานะพลเมองของชาตแลว การตระหนก

รตวเองในฐานะพลเมองคนหนงของโลกกเปนเรองทมความสำาคญไมแพ

กน โดยเฉพาะอยางยงในประเดนเรองสงแวดลอม ซงกำาลงกลายเปน

ปญหาทใหญขนเรอยๆ ในโลกยคปจจบน พลเมองแหงศตวรรษท 21 ควร

ตองรวาการกระทำาของตนเองนนสงผลกระทบตอโลกและคนทอยทอกมม

หนงของโลกอยางไร

ทกษะและความรพนฐานตางๆ ทยกมาเบองตน คงจะยงไมใช

ทงหมดทจำาเปนสำาหรบการอยในโลกยคศตวรรษท 21 สงทผเขยนยกขน

มาทงหมดนนกไมจำาเปนทจะตองถกตองทงหมด คงมหลายคนทเหนดวย

รวมทงเหนแยงวาสงทผเขยนยกตวอยางขนมานนเปนทกษะและแนวคด

พนฐานทจำาเปนสำาหรบการอยอาศยในโลกยคศตวรรษท 21 หรอไม สงท

สำาคญกวาคอการรวมกนคดวาทกษะเหลานคออะไร เดกไทยและคนไทย

ยงขาดทกษะอะไร และเราจะทำาอยางไรเพอเตมเตมชองวางเหลานนใหได


การศกษา พนธนาการทางชนชน

หากเราเชอในกฎของหยนหยาง ทวาทกสรรพสงยอมมสอง

ดานเสมอ มขาวมดำา มเยนยอมมรอน การสรางสรรคเกดมาคกบ

การทำาลายลาง เชนเดยวกน “การศกษา” ซงหาไดมแตดานทสวยงาม

อยางทเรามกจะเขาใจกน โดยทวไปแลวการศกษามกถกนกถงในฐานะ

เครองมอเพอยกระดบชวตของมนษย ทำาใหคนเปนคนทสมบรณขน

รวมทงเตมเตมชวตของมนษยในหลายๆ ดาน ทงในแงทกษะความ

สามารถ ความรความเขาใจโลก รวมไปถงจตวญญาณของมนษยเอง

แตอยางทไดกลาวไปเบองตน วาทกสงทกอยางมสองดาน

การศกษากเชนกน ในแงหนงการศกษาสามารถเปนไดทงเครองมอ

เพอยกระดบคณภาพชวตมนษย และเครองกดขวางการพฒนามนษย

ไปพรอมกน หลายคนคงเคยไดยนคำากลาวทวา “ขายควาย สงควาย

เรยน” ซงหมายถงการทพอแมทมเทสงเสยลกใหไดเรยนสงๆ ขายท

นาขายควายเพออนาคตของลกรกของตน แตสดทายสงทไดกลบมาคอ


ควายทถอใบปรญญากลบมา แมคำากลาวขางตนอาจจะฟงดรนแรงเกน

กวาความเปนจรง แตกใชวาคำากลาวขางตนจะไมมมลเหตอยเลย การ

ศกษาทไรคณภาพไมสามารถทำาใหใครยกระดบชวตของตวเองขนมาได

การศกษาทเหลอมลำากเชนกน ไมสามารถเปนเครองมอเพอ

ยกระดบสถานะและคณภาพชวตของคนในสงคมได เดกทเกดใน

ครอบครวยากจน โอกาสทเดกคนดงกลาวจะสามารถเขาถงโรงเรยน

และมหาวทยาลยทมคณภาพในเมองใหญไดเปนเรองยากยง ในขณะท

เดกททางบานมฐานะ นอกจากจะสามารถเขาเรยนในโรงเรยนเอกชน

ราคาแสนแพงไดแลว ยงสามารถใชเวลานอกโรงเรยนไปกบการกวดวชา

เรยนพเศษไดอก เดกทบานยากจนกลบเขาไมถงสงตางๆ เหลาน ดง

นนจงไมใชเรองแปลกเลย หากผลการสอบคดเลอกเขามหาวทยาลย

เราจะเหนเดกจากโรงเรยนทมชอเสยง เรยงหนากนเดนเขาไปใน

มหาวทยาลยชอดงของรฐ

นอกจากนนแลว ความเหลอมลำาจากการศกษาดงกลาว ยงสง

ผลไปถงคณภาพชวตในอนาคตของเดกเหลานนดวย เดกทบานรวย ได

รบการศกษาด กยอมมการงานทด มนคง ในขณะทเดกผยากไร ยาก

ทจะเขาถงการศกษาทมคณภาพ สงผลไปถงอาชพการงานในอนาคต

ดวย และยอมยากจนตอไปอยางโงหวไมขน พดใหชดกคอ การศกษา

ทมความเหลอมลำา หาใชเครองมอเพอยกระดบชวตของชนชนลางใน

สงคม หากแตเปนเครองกดขวางการยกระดบทางชนชนตางหาก จง

อยาไดแปลกใจหากมคนบอกวาประเทศไทยเปนประเทศทมความ

เหลอมลำาตำาสงของผคนในสงคมมากทสดสงคมหนงในโลก

หากเราไมเรมแกทความเหลอมลำาในกระบวนการการศกษา

ปญหาความเหลอมลำาในสงคมยอมไมมทางบรรเทาลงได แนนอนวา

ปญหาความเหลอมลำาในสงคมเกดจากปจจยอนหลากหลาย แตใคร

กนเลาจะปฏเสธวาสวนหนงของปญหานนเกดจากโอกาสทางการศกษา

ทไมเทาเทยมกนเหลาน และแมวาเราจะยงไมเหนหนทางแกไขปญหา


อยางชดเจน แตการมองใหเหนตวปญหาอยางชดเจนกอน กนาจะ

เปนหนทางหนงทชวยเปดทางไปสการแกปญหาไดในทายทสด

ปญหาคณภาพการศกษาไทย

แมวาประเทศไทยจะลงทนไปกบการศกษาเปนเมดเงนจำานวน

มหาศาล แตคณภาพและประสทธผลของการศกษาไทยนบวาตำาเหลอ

เกน จากขอมลพบวาในแตละปภาครฐลงทนในการศกษาเปนจำานวนกวา

3.5 แสนลานบาท (ป 2550) คดเปนประมาณรอยละ 20 ของงบประมาณ

ทงประเทศ และหากเปรยบเทยบตวเลขดงกลาวกบประเทศอนๆ จะพบ

วาประเทศไทยลงทนดานการศกษาไมนอยหนาประเทศอนๆ เลย

แตหากวดคณภาพการศกษาแลว จะพบวาประเทศไทยม

คณภาพการศกษาไมใครจะดนก ไมวาจะเปนอนดบมหาวทยาลยโลกซง

มหาวทยาลยไทยไมเคยไดอนดบดกวาเลขสามหลกเลย เปรยบเทยบกบ

ประเทศเพอนบานใกลเคยงอยางสงคโปร ซงแมจะเปนเพยงประเทศเลกๆ

แตมมหาวทยาลยคณภาพด ตดอนดบ 20 มหาวทยาลยทดทสดในโลก

นอกจากนนแลวเรายงจะเหนไดจากคะแนนสอบ PISA ซงเปน

ขอสอบในระดบนานาชาต ซงวดความสามารถของเดกในแตละประเทศ

ในทกษะดานการอาน คณตศาสตรและวทยาศาสตร ซงผลปรากฏวาเดก

ไทยมความสามารถในดานตางๆ เหลานอยในระดบคอนขางตำา แมวา

เวลาทเดกไทยใชในหองเรยนจะมากกวาชาวบานตางประเทศเขากตาม

ปญหาความเหลอมลำาของการศกษาไทย

ปญหาความเหลอมลำาของการศกษาไทย สามารถแบงยอยได

หลายมตดวยกน ในทนจะนำาเสนอใน 4 มต ไดแก

สวนทหนง ความเหลอมลำาของโอกาสทางการศกษา ขอมลทาง

สถตชวา เดกซงเขาศกษาตอในระดบชน ป.1 จำานวน 100 คน จะเรยน

จบชนป.6 แค 90 คน และเรยนจบถงชน ม.6 แคประมาณ 50-60 คน


เทานน โดยเดกทละทงการศกษาจำานวนมาก มสาเหตสำาคญคอ ความ

ยากจน ขอมลดงกลาวชวา ความสามารถของในการเขาถงบรการ

ทางการศกษาระหวางเดกทมาจากครวเรอนยากจน กบ ครวเรอนท

รำารวยนน ตางกนอยางมาก

โอกาสทางการศกษาทแตกตางกนระหวางคนรวยและคนจนน

เกดขนไดแมวาจะมมาตรการเรยนฟร และกองทนกยมเพอการศกษา

เนองจากเดกทมาจากครอบครวทยากจนมแนวโนมอยางมากทจะ

ตดสนใจเลกเรยนแลวไปทำางานแทน โดยเฉพาะในชวงมธยมศกษาตอน

ปลาย เนองอยในวยทสามารถทำางานไดแลว การเรยนตอแมวาจะม

คาใชจายไมมาก แตโอกาสในการทำางานทหายไป ทำาใหเดกจำานวน

มากเลอกทจะไมเรยนตอ โดยเฉพาะอยางยงเดกทมาจากครอบครว

ทยากจนมากๆ ซงสงนสงผลใหเดกทเลอกทจะไมเรยนตอ ตองทน

ทรมานกบการทำางานทตองใชแรงงาน และไดรบคาจางราคาถกไป

ตลอดชวต


สวนทสอง ความเหลอมลำาของคณภาพทางการศกษา แมวา

ประเทศไทยจะไดมการจดตงโรงเรยนตามทตางๆทวประเทศเปนจำานวน

มาก เพอขยายโอกาสทางการศกษาไปทวประเทศ แตโรงเรยนทม

ทรพยากรทงในแงอปกรณการสอน และ คร เพยงพอทจะใหการศกษา

แกเดกในคณภาพเทาเทยมกนกลบมนอยมาก จากขอมลการสอบ O-net

ของนกเรยนทงประเทศในป 2549 แสดงใหเหนวา โรงเรยนในกรงเทพฯ

มคณภาพดกวาโรงเรยนในตางจงหวดมาก เหนไดจากคะแนนเฉลยของ

เดกในกรงเทพฯ สงกวาคะแนนเฉลยของเดกทงประเทศมาก อกทง

โรงเรยนขนาดใหญกมแนวโนมทจะทำาคะแนนไดดกวาโรงเรยนขนาดเลก

ซงอาจสะทอนวาโรงเรยนขนาดใหญมคณภาพการเรยนการสอนดกวา

โรงเรยนขนาดเลก

สวนทสาม ความเหลอมลำาของโอกาสในการเขาถง “ปจจย

สนบสนนการเรยนร” ยกตวอยางเชน คนยากจนจำานวนมากยงขาด

โภชนาการทด (ทำาใหสมองเตบโตไมเตมท เมอเทยบกบครวเรอนทม

ฐานะ) หรอ แหลงเรยนรและสรางแรงบนดาลใจ อาท TCDC หรอ TK

PARK กลบกระจกตวอยในเมองหลวงเทานน

สวนทส ความเหลอมลำาในมตของ “พนท” ทงในแงของการเขา


ถงการศกษา และคณภาพทางการศกษา นอกจากกรงเทพฯ มหานคร

จะเปนพนททเดกเขาถงการศกษามากทสดและมคณภาพการศกษาสง

ทสดแลว หากเจาะลกลงไปในแตละจดหวดแตละภาคกจะพบความแตก

ตางระหวางภาคอก โดยเฉพาะอยางยงในภาคเหนอและภาคอสาน ซง

โอกาสในการเขาถงการศกษาในพนทเหลานตำากวาภาคอนๆ รวมทง

คณภาพการศกษา (ซงวดจากคะแนนสอบ O-net) กตำากวาในภาคอนๆ

อยางเหนไดชดดวย

แมแตในมตของความฉลาดทางสมองของเดกในแตละพนท ซงพบวา

เดกทอยในภาคอสาน ม IQ ตำากวาเดกในภาคอนๆ ซงอาจเปนผลมา

จากภาวะโภชนาการทไมเทาเทยมกนกได เนองจากการสาธารณสขและ

โภชนาการในภาคอสานตำากวาภาคอนๆ อาจสงผลถงพฒนาการทาง

สมองและระดบ IQ ของเดกกเปนได

และนอกจากความเหลอลำาทง 4 มตทไดกลาวไปขางตนซง

เกยวของกบการศกษาโดยตรงแลว ยงมความเหลอมลำาในมตอนๆ อก


ซงเกยวของโดยตรงกบเรองของเยาวชน แตอาจจะไมไดเกยวของโดยตรง

กบระบบการศกษา เชน ความเหลอมลำาในการอดหนนโดยรฐระหวาง

เดกเลกและเดกโต โอกาสในการเขาถงการศกษาทเหมาะสมสำาหรบเดก

กลมพเศษและเดกพการ หรอแมแตความแตกตางอนเกดจากฐานะทาง

ครอบครว กลวนเปนเรองทนาสนใจและเกยวของกบเดกและเยาวชน

โดยตรง ทางกลมคงจะไดศกษาในรายละเอยดเพอเปนฐานความรเพอ

การปฏรประบบการพฒนาเยาวชนของไทยตอไป

บทความชนเลกๆ ชนนคงไมสามารถใหภาพของสถานการณของ

ปญหาความเหลอมลำาของการศกษาไทยไดทงหมด แตอยางทไดกลาว

ไปแตตน การมองภาพปญหาใหชดกอนเทานน ทจะสามารถนำาไปส

ความเปลยนแปลงทถกจดและถกทศทางได และปญหาความเหลอม

ลำาทางการศกษาไทยกเปนปญหาทใหญมากทสดประการหนง หากไม

รบแกไขปญหาดงกลาวน การศกษาไทยกจะไมสามารถเปนเครองมอ

เพอยกระดบคณภาพชวตใหใครได หากแตเปนเครองพนธนาการไมให

คนเลกคนนอยในสงคมไดเชดหนาชคอขนมาเทยบเคยงกบอภสทธชน

สวนนอยของสงคม เทานนเอง


วธคดทบดเบยวของการจดการศกษาของภาครฐไทย :

วาดวยการอดหนนทางการศกษาทผดทศ

ภาครฐเปนอกองคประกอบหนงทมสวนสำาคญในการกำาหนด

ทศทางการศกษาของประเทศไทย เนองจากภาครฐเองมทงอำานาจใน

การออกกฎเกณฑและกฎระเบยบตางๆ รวมทงมงบประมาณมหาศาล

อยในมอ โดยเฉลยแลวรฐไทยมคาใชจายทางการศกษาคดเปนถง

ประมาณรอยละ 20 ของงบประมาณแผนดนในแตละป ดงนนทศทาง

การอดหนนทางการศกษาของภาครฐจงสงผลอยางมากตอทศทางและ

ผลลพธทสงคมไทยจะไดรบจากการศกษา

กอนทจะไปดวาภาครฐเขามามบทบาทอยางไรบางใน

กระบวนการการศกษาไทย อยากจะฉายภาพความบดเบยวและไม

สอดคลองในหลายๆ เรองทเปนผลลพธจากการศกษาไทยกอน จาก

ขอมลเกยวกบความตองการแรงงานในระดบตางๆ ของไทย ปรากฏวา

ประเทศไทยมความไมสอดคลองกนอยระหวางความตองการแรงงาน

และจำานวนแรงงานในประเทศ

ยกตวอยางใหเหนชดเจน ในแตละปนนจะมแรงงานระดบ

ปรญญาตรจบการศกษาใหมถงประมาณ 2.8 แสนคน แตความตองการ

แรงงานในระดบนมเพยงประมาณ 2.25 แสนคนตอไป ทำาใหในแตละ

ปนนมผจบใหมในระดบปรญญาตรกวา 50,000 คน ตองตกงาน หรอ

บางสวนกไปทำาอาชพทเรยกรองคณวฒตำากวา โดยเฉพาะอยางยงผท

จบการศกษาในสายธรกจ การบรหาร และพาณชยศาสตรซงในแตละป

มผทจบการศกษาในสาขานทตกงานกวา 30,000 คน เปนความสญเสย


อยางมหาศาลของสงคมและเศรษฐกจไทย ในขณะทแรงงานในระดบ

อนๆ กลบขาดแคลนเชน แรงงานอาชวศกษาสายชาง เปนตน

แมวาผเขยนจะไมสามารถบอกไดอยางชดเจนวาอะไรเปน

สาเหตหลกททำาใหเกดเหตการณความไมสมดลระหวางความตองการ

แรงงานดงกลาว แตการอดหนนทผดทศทางของภาครฐกนาจะเปนสวน

สำาคญหนงททำาใหเกดปญหาดงกลาว โดยเฉพาะอยางยงปญหาการ

ตกงานของนกศกษาจบใหมจำานวนมาก

จากตวเลขสถตการศกษาของประเทศไทยปรากฏวา ระดบ

การศกษาทภาครฐของไทยใหการอดหนนมากทสดไดแก การศกษา

ในระดบอดมศกษา ซงภาครฐอดหนนโดยเฉลยตอหวทประมาณ

30,000 บาทตอคนตอป ทงนยงมความแตกตางกนไปอกในแตละสาขา

วชา เชนในสาขาสงคมศาสตรและศลปะศาสตร รฐอดหนนผเรยนใน

สาขาเหลานเฉลยประมาณ 55,000 บาทตอคนตอป ในขณะทสาขา

อยางแพทยศาสตร ภาครฐอดหนนคาใชจายทางการศกษาใหถงเกอบ

200,000 บาทตอคนตอป

ปญหาของการอดหนนของภาครฐคอ ภาครฐของไทยอดหนน

การศกษาในระดบอดมศกษามากเกนไป ทงนเนองจากการเรยนใน

ระดบอดมศกษาใหผลตอบแทนกลบมาสผ เรยนสงกวาการเรยน

ในระดบอนๆ มาก (ในรปของคาตอบแทนตวเงนทผเรยนไดรบเมอ

ประกอบอาชพ) โดยเปรยบเทยบแลว ผทจบการศกษาในระดบปรญญา

ตรจะไดรบคาตอบแทนมากกวาผทเรยนจบระดบ ปวส. ถง 2 เทา ดง

นนแลว ผเรยนจะมแรงจงใจอยางมากอยแลวในการเรยนในระดบ

อดมศกษา โดยทรฐไมตองเขามาอดหนนมากอยางในปจจบน และการ

ทภาครฐของไทยอดหนนการศกษาในระดบอดมศกษาอยางมากมายจง

เปนเรองทไมสมเหตสมผล ยงเปนทมาสวนหนงของปญหาการตกงาน

เปนจำานวนมากของผทเรยนจบในระดบปรญญาตรดวย


ไมเพยงการอดหนนการศกษาทผดทศของภาครฐของไทยจะสง

ผลใหเกดปญหาการตกงานของผจบการศกษาระดบปรญญาตรเทานน

การทภาครฐทมงบประมาณจำานวนมากเพออดหนนการศกษาในระดบ

อดมศกษา ยงสงผลใหภาครฐมงบประมาณเพอไปอดหนนการศกษาใน

ระดบอนๆ ไดนอยลง เชนการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายซง

ไมฟรจรง สงผลใหนกเรยนจำานวนมากตองออกจากการศกษากลางคน

หรอแมแตการเรยนสายอาชวะ ซงมผเรยนนอยทงทเปนทตองการของ

ตลาดแรงงาน เปนตน นอกจากนนแลวยงทำาใหภาครฐเหลอเงนงบ

ประมาณเพอไปแกไขปญหาการศกษาเฉพาะจดไดนอยลง เชน ปญหา

กองทนกยมเพอการศกษา (กยศ.) ซงไมพอเพยง มเดกในครอบครว

ยากจนจำานวนมากทตองการทนการศกษา แตกไมไดรบทำาใหจำาเปน

ตองออกจากการศกษากลางคนเชนเดยวกน

หากภาครฐสามารถถายโอนงบประมาณจำานวนมากทใชใน

การอดหนนการศกษาระดบอดมศกษาได เชอแนวาภาครฐจะไดเงนงบ

ประมาณจำานวนมหาศาลเพอนำามาแกปญหาการศกษาใหตรงจดมาก

ขนได พรอมกนนนการลดการอดหนนในระดบอดมศกษาลงกนาสง

ผลใหปญหาการตกงานของบณฑตใหมบรรเทาลงดวย ผเขยนหวงเปน

อยางยงวา ภาครฐของไทยจะกลบมาทบทวนอยางจรงจงถงบทบาท

ของภาครฐเองตอการศกษาของไทย โดยเฉพาะในแงของงบประมาณ

ทางการศกษา และการปฏรปการศกษาจะเกดขนไดจรง กตอเมอภาค

รฐหนมาทบทวนบทบาทของตนเองทมตอการศกษาของไทยอยาง

จรงจงเทานน


แบบเรยนไทย : เครองตกแตงนไสยใจคอไพรบานพลเมอง

“รฐบาลมอำานาจทจะตกแตงนไสยใจคอไพรบานพลเมอง

ไดดวยแตงหนงสอสำาหรบสอนเดกนกเรยน...ประโยชนของ

การแตงหนงสอจงไมแพงเลย”(ชอบทความจากลายพระหตถของสมเดจฯ กรมพระยาดำารงราชานภาพ กราบทล

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท 5 เมอ พ.ศ. 2449 เพอเสนอวธในการ

บรรลเปาหมายในการจดการศกษา)

ขอความขางตนแสดงถงวตถประสงคสำาคญในการผลตแบบเรยน

ขน เพอเปนเครองมอในการ “ตกแตงนไสยใจคอไพรบานพลเมอง” ภาย

หลงจากทสยามประเทศไดเขาสยคแหงการ “ปฏรป” เพอความเปนสมย

ใหมในรชกาลท 5 อำานาจหนาทดงกลาวยงคงอยในแบบเรยนไทยตลอด

ชวงเวลาทผานมา ดงปรากฏในขอเขยนสองชนในสองชวงเวลา

จากงานเขยนชนสำาคญของนธ เอยวศรวงศ เรอง “ชาตไทยและเมองไทย

ในแบบเรยนประถมศกษา” ทเขาไปวเคราะหเชงเนอหาในแบบเรยนวชา

ภาษาไทยและวชาสรางเสรมประสบการณชวต (สปช.) ของชนประถม

ศกษาปท 1 ถง 6 ตามหลกสตรการศกษา พ.ศ. 2521 และบทความ

“‘สงคมสมานฉนท’ ในแบบเรยน” ของววฒน คตธรรมนตย ทวเคราะห

เนอหาของแบบเรยนสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

ของระดบชนประถมศกษาปท 1 ถงมธยมศกษาปท 3 ตามหลกสตรการ

ศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544 แมหลกสตรการศกษาทงสองจะมระยะ

เวลาหางกนกวา 20 ป แตจากการศกษาใหขอสรปและความเหนท

สอดคลองกนวา มโนทศนของชาตไทยทถกรฐสรางขนในแบบเรยนนน


มลกษณะของ “หมบานหรอครอบครวอดมคตในอดต” และยงม

ลกษณะพนฐานทตรงตามลกษณะของชาตในอดมคตทรฐอยากให

พลเมองเขาใจดวย

ขอเขยนชนนเปนการประมวลจากการอานบทความทงสองชน

ดงกลาว เพอมงชใหเหนปญหาทอยในเนอหาแบบเรยนไทย โดยอธบาย

เชอมโยงกบลกษณะ “หมบานอดมคตในอดต” ซงเปนกรอบคดตงตน

หมบานอดมคตในอดต: กรอบความเปนชาตโดยรฐ

“เดกๆ ถามลงเกษมวา ทำาไมชาวนาจงปลกขาวมากนก ลง

เกษมยมแลวตอบวา ขาวเปนอาหารหลกของคนไทย อดรและเกสร

ตองกนขาวทกวนใชไหมละ ลองคดดซวาคนไทยทงประเทศกนขาว

วนละมากมาย ถาลงกบชาวนาคนอนๆ ปลกขาวนอย พวกเราจะพอ

กนกนหรอ”

ลกษณะของหมบานอดมคตจากแบบเรยนเปนหมบานทสงบสข

มความเปนระเบยบเรยบรอย ทกคนในหมบานทำาหนาทการงานในความ

รบผดชอบของตนเองจากการแบงงานกนทำาอยางเขมแขง เชน ครมหนาท

สอนเดกนกเรยนใหเปนคนมความรและคณธรรมอยางตงใจ ตำารวจมหนา

ทพทกษดแลความสงบเรยบรอยของประชาชนอยางเทยงตรง นกปกครอง

อยางหวหนาครอบครวและผใหญบานใชขนตธรรมในการปกครองสมาชก

ชาวนาเปน “กระดกสนหลงของชาต” และทหารเปน “รวของชาต” คอย

ดแลรกษาอธปไตยผนแผนดนไทย เปนตน และคณสมบตสำาคญททำาให

หมบานรมเยนเปนสขไดนนคอความสามคคของคนในหมบาน แตเปน

“ความสามคค” ในความหมาย “ความกลมเกลยว” กนของสมาชกหมบาน

มใชความสามคคในเชงหลกการหรออดมการณพนฐานรวมกน ความสงบ

รมเยนเปนสขนเองทนธใชคำาวา “สงบราบคาบ”

ลกษณะหมบานขางตนสามารถเชอมโยงกบคำาอธบายถงชาต

ไทยในอดมคตของรฐผานแบบเรยนได เชน คำาอธบายลกษณะการ

ปกครองประเทศเรมตงแตครอบครว ทกครอบครวมหวหนาครอบครว


หลายครอบครวรวมกนเปนหมบาน มผใหญบานดแล หลายหมบานรวม

กนเปนตำาบล มกำานนดแล ไลมาจนถงตำาบล จงหวด และประเทศไทยท

มพระมหากษตรยทรงเปนประมขและมนายกรฐมนตรเปนหวหนาฝาย

บรหาร คำาอธบายถงหนาทพลเมองทใหความสำาคญกบการมปฏสมพนธท

ถกตองกบรฐและราชการเพอใหการทำางานของรฐเปนไปโดยสะดวก เชน

การแจงเกด แจงตาย จายภาษ ทำาบตรประชาชน และคำาอธบายถงการ

แกไขความขดแยงภายในชาตวาตองอาศยความสามคคและประโยชนของ

สวนรวมเปนทตง ความเปนหมบานของชาตไทยทเปนกรอบคดตงตนนำา

ไปสคำาอธบายประเดนปญหาของแบบเรยนไทยไดดงน

1. การลดทอนรากของปญหาและปรากฏการณในสงคม

“ฉนมความสขเหลอเกนทมธรรมชาตงดงามเชนนไวใหเรา

ชม’ จนทรพมพำา ‘ถาเราทกคนชวยกนรกษาไว ธรรมชาตกคงจะ

งดงามอยเชนนตลอดไป’ มานะเสรม ‘ธรรมชาตมคณแกมนษยเหลอ

เกน เหตใดหนอจงมคนใจรายชอบทำาลาย’ มานรำาพง...”

ประเดนปญหานเชอมโยงกบการอยรวมกนของคนในชาต การ

ทำาหนาททตนเองรบผดชอบ โดยเฉพาะความสามคคซงถอเปนปจจย

สำาคญททำาใหหมบานชาตไทยสงบสข ดวยกรอบคดเชนนทำาใหปญหา

หรอความขดแยงทเกดขนในสงคมลวนเสมอนเกดจาก ความไมสามคค

ความแตกแยก และความเหนแกตวของคนบางกลม ซงกลาวโดยสรปวา

เปนปญหาศลธรรมในระดบปจเจก ดงนนหนทางทจะสามารถแกไขปญหา

และความขดแยงในหมบานชาตไทยคอการสงเสรมใหคนในสงคมเปน

คนด มศลธรรมจรยธรรม เหนแกประโยชนสวนรวมของประเทศชาตเปน

หลก ตวอยางของปญหาและปรากฏการณในสงคมทถกหยบยกขนมา

ในแบบเรยนสวนใหญเปนปญหาเรองสงแวดลอม และมกจบลงดวยการ

รณรงคใหทกคนในสงคมมสวนรวมในการแกไขปญหา


การลดทอนรากของปญหาและปรากฏการณตางๆในสงคมให

เหลอเพยงสาเหตดานศลธรรมน เปนการอธบายปญหาโดยไมนำาไปส

ความขดแยงใดๆ ในสงคม หรอเรยกวาเปนคำาอธบายเพอนำาไปส “ความ

สมานฉนท” เราจงไมพบกรณทแบบเรยนอธบายปรากฏการณชาวนา

รวมตวกนประทวงเพอเรยกรองการแกไขปญหาราคาขาวตกตำา เพราะ

การแบงงานกนทำาในหมบานชาตไทยทำาใหชาวนามบญคณทวมทนตอ

คนในหมบานดวยฐานะทเปน “กระดกสนหลงของชาต” การทวงถามคา

ตอบแทนทสงขนดจะเปนการเสยมารยาทของกลมเครอญาตรวมหมบาน

และกระทบตอความสงบราบคาบของหมบานทมความสามคคเปน

คณสมบตพนฐาน

เรามกพบคำาอธบายในทำานองวา ชาวนาเดอนรอนและมชวต

ความเปนอยอยางยากลำาบาก (แตไมออกไปประทวง) จากราคาขาว

ตกตำาเพราะการกดราคาของพอคาคนกลางหรอปยราคาแพงจากพอคา

ปย (คนไมดในแบบเรยน) ทำาใหทางออกของปญหาดเหมอนจะมแคการ

เปลยนใหพอคาคนกลางและพอคาขายปย ตลอดจน “คนใจรายผตดไม

ทำาลายปา” กลบตวเปนคนดมเมตตา เสยสละ และและเหนแกประโยชน

สวนรวม ซงในความเปนจรง ปญหาระดบชาตคงไมสามารถแกไขได

ลำาพงดวยการเรยกรองใหใครคนหนงเสยสละเฉยๆ เปนแน

นอกจากการลดทอนรากปญหาในแบบเรยนใหเหลอเพยง

ปญหาดานศลธรรมในระดบปจเจกแลว แบบเรยนยงไดพดถงปญหาใน

ระดบสงคม นนคอ เรองประชาธปไตยไวอยางนาสนใจ

การลดทอนรากปญหาของประชาธปไตยไทยในแบบเรยน

“ในสมยรชกาลท 7 นน ไทยไดเปลยนแปลงการปกครอง

เปนประชาธปไตยทยงไมพรอม แตในสมยรชกาลท 6 ทรงเรม

ทดลองประชาธปไตยกอน โดยทรงตงดสตธาน...ผลการทำาลอง

ปรากฏวา การทจะนำาระบอบประชาธปไตยมาใชในประเทศไทย ยง

ไมเหมาะสมกบความเปนอยของราษฎร เพราะในขณะนนราษฎรยง


ไดรบการศกษาไมเพยงพอ...ทรงประสงคจะจดการใหราษฎรมการ

ศกษาเสยกอน...”

การกำาเนดแบบผดทผดทางของประชาธปไตยในความเหนของ

แบบเรยนนมองวาปญหาประชาธปไตยเปนเรองในระดบตวบคคลท “ยง

ไมมการศกษา” รวมถงเรองเลาอนๆทสะทอนออกมาวาความสำาเรจของ

การปกครองระบอบประชาธปไตยอยทตวคนเปนสำาคญ ซงนอกจากจะม

เรองการศกษาแลว ยงมเรองของ “ความเปนคนด” เขามาเกยวพนดวย

ขณะทรปแบบการปกครองทแบบเรยนไทยยกยอง ไมใชการ

ปกครองในระบอบประชาธปไตย หากแตเปนระบอบการปกครองทม

ผนำาทเดดขาด ดงจะเหนไดจากการยกยองการปกครองของประเทศ

สงคโปรในแบบเรยน สปช. ของชนประถมศกษาปท 5 ตามหลกสตรการ

ศกษา พ.ศ. 2521

การอธบายถงลกษณะของประชาธปไตยในแบบเรยนเนนไป

ทรปแบบ (เปลอกนอก) ของประชาธปไตยเปนหลก เชน กระบวนการ

อภปรายและการเลอกตง โดยปราศจากเนอหาสาระ (แกนใน) ของ

ความเปนประชาธปไตยและสทธเสรภาพขนพนฐานของประชาชน

มเพยงเรองเสรภาพในการนบถอศาสนาเทานนทถกพดถงในแงทวารฐ

เปนผอนญาตใหมเสรภาพเชนนน มากกวาการเปนสทธขนพนฐานของ

ประชาชน

2. นยยะของชาตนยมในแบบเรยน

“ปตรกตวเอง รกพอแมพนอง ครอาจารย เพอนฝง และรก

ประเทศชาต เขาจะตองละเวนและหลกใหหางไกลจากยาเสพตด”

ภาพความเปนหมบานชาตไทยททกคนมสวนรวมทำาใหหมบาน

เจรญกาวหนา มความคดแบบชาตนยมฝงอยในแบบเรยนเสมอ


การทำาความดของ “คนด” ในแบบเรยนมชาตเปนตวผลกดน ชาตนยมใน

แบบเรยนสวนมากมกมแนวโนมแสดงออกดวยความรนแรง การรบพง

การขจดศตรทไมใชคนในชาตหรอทรยศตอความเปนชาต ผานตวละคร

ในวรรณคดทโดงดงอยางขนแผน ชายชาตนกรบทยอมจากนางอนเปน

ทรกเพอไปตอสรบใชชาต รวมถงวรบรษในประวตศาสตรอยางสมเดจ

พระเจากรงธนบร พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก พระยาพชย

ดาบหก การแสดงออกของจตสำานกชาตนยมทมแนวโนมวา “พวกเรา”

มหนาทปกปกษรกษาชาตโดยการทำาลาย “พวกเขา” ทเปนศตรนเอง ทนธมอง

วาเปนจตสำานกชาตนยมทมนยยะในทาง “ทหารนยม”(Militarism)

3. ความหลากหลายจอมปลอมในแบบเรยน

“...ประเทศไทยของเรานดจงเลยนะคะ ทมคนหลากหลาย

เชอชาต หลายศาสนา อยรวมกนได... เพราะทกคนคอคนไทยม

พระมหากษตรยองคเดยวกน พดภาษาเดยวกน สบทอดวฒนธรรม

ไทยรวมกน จงควรรกและสามคคกนไว”

ความหลากหลายทถกกลาวในแบบเรยนซงประกอบไปดวย

ความหลากหลายทางดานวถชวต วฒนธรรม และความแตกตางดาน

ภมศาสตรเปนสำาคญ ทเหนไดชดคอวฒนธรรมในแตละภาค เชน ภาค

เหนอมดอยสเทพ ภาคอสานมพระธาตกองขาวนอย และภาคใตมหาด

สรนทร เปนตน แตความแตกตางดานเชอชาตและศาสนาซงอาจนำาไปส

ความขดแยงไดในบางกรณกคลคลายไปไดดวยคตประจำาหมบานชาตไทย

คตสำาคญสามประการในแบบเรยนไทย ประกอบไปดวย

1)ผคนในชาตมพนธะตออนาคตรวมกน คอความเจรญเปนปก

แผนของคนในชาต(มเปาหมายเหมอนกน)

2)มประวตศาสตรรวมกนจากการดำารงรกษาเอกราชของชาตมา

แตโบราณ(มทมารวมกน) และตดแถบชอวาเปน “ประวตศาสตรชาตไทย”

ไวในแบบเรยน


3)มความเคารพสกการะในพระมหากษตรยองคเดยวกน(มทยด

เหนยวจตใจเดยวกน) ซงแบบเรยนไทยมงเนนอธบายพระมหากษตรย

ในฐานะบคคล เชน ทรงพระเมตตา ทรงพระสรโฉม หรอทรงพระปรชา

สามารถ เปนตน มากกวาจะพดถงในฐานะสถาบนกษตรยทมความ

ศกดสทธ รวมถงบทบาทหนาทตามราชประเพณ

นอกจากนนแลวความหลากหลายทถกนำาเสนอในแบบเรยนนน

ปราศจากความแตกตางในดานโอกาสทางเศรษฐกจและการเมองของคน

กลมตางๆในสงคม เพราะประเดนความแตกตางเชนนนำาไปสความขด

แยงของคนในสงคม

ดงนนความหลากหลายทปรากฏในแบบเรยนจงเปนเพยงความ

หลากหลายจอมปลอมทมงสรางใหคนยอมรบ จำานน และหลกหนการ

แกปญหา นธไดตงขอสงเกตไววานกเรยนทใชแบบเรยนเหลานจะมอง

ปญหากรรมกรเรยกรองคาแรง ชาวนาประทวงปกปองทดนทำากน

วาเปนการทำาใหชาตแตกความสามคค และเปนการทำาลายความสงบ

เรยบรอยของชาต

นอกจากการนำาเสนอความหลากหลายในมมทคบแคบแลว

แบบเรยนไทยยงยดเยยดวฒนธรรมภาคกลางเขาไปในแบบเรยนทใชกบ

นกเรยนทงประเทศ ผานอากปกรยาของตวละครตางๆ ในแบบเรยน

และการสอนมารยาทในบานเรอน เชน การยกมอไหวผใหญเมอพบการ

ไมพดหรอหวเราะเวลาอาหารเตมปาก พดจาสภาพเรยบรอย มมารยาท

ด เปนตน ซงลวนเปนมารยาทของชนชนกลางในกรงเทพฯ นอกจากน

ยงถอเอาวรรณคดเกาและนทานของภาคกลางบรรจไวในแบบเรยน เพอ

เปนเรองเลาประจำาชาตไทยทอยในสำานกของนกเรยนทวประเทศ เราอาจ

เรยกปรากฏการณเหลานวาเปนการ “ครอบงำาทางวฒนธรรม” กได


4. การตดทอนความจรงทางประวตศาสตรในแบบเรยน

“อาณาจกรอยธยาไดรงเรองขนมาและมบทบาทเปนเมอง

ศนยกลางแหงใหมของคนไทยตอจากอาณาจกรสโขทยทไดเสอม

อำานาจลง อาณาจกรอยธยาดำารงความเปนศนยกลางอำานาจ

ทางการเมองเปนเวลายาวนานกวา 400 ป (พ.ศ. 1963 – 2310)

โดยในชวงเวลาดงกลาวไดมการสรางสรรควฒนธรรมทางการเมอง

เศรษฐกจ สงคม และศลปวฒนธรรมทจะไดเปนมรดกตกทอด

มายงสงคมไทยสมยตอมาคอ ธนบร และรตนโกสนทรจนถง

ปจจบน”

ประวตศาสตรในแบบเรยนไทยเปน “เรองเลา” ทมโครงเรอง

ตายตวทกยคสมย นนคอ ชาตไทยดำารงอยไดดวยการทำาสงครามรกษา

เอกราชทนำาโดยพระมหากษตรย ทำาใหเรองราวของ “ประวตศาสตร”

ชาตไทยในแบบเรยนดำาเนนไปเปนเสนตรง มเอกภาพยาวนานตอเนอง

นบตงแตสโขทย อยธยา ธนบร และรตนโกสนทร โดยม “เอกลกษณ

ไทย” เปนตวเชอมโยงความเปนชาตไทย ไดแก สถาบนกษตรย ระบบ

การปกครองสมบรณายาสทธราชย(ทมหวเมองชนใน หวเมองชนนอก

และเมองประเทศราช) ภาษาไทย วฒนธรรมไทย และม “ศตร” คอ

พมา ซงเปรยบเสมอนผรายในนยายทคอยฉกฉวยโอกาสโจมตชาตไทย

ยามคนไทยแตกความสามคค

สำาหรบความสำาคญทางประวตศาสตรของพนทสามจงหวดชายแดน

ใตกถกลดทอนใหเหลอเพยงประเทศราช เปนแหลงของปาและแหลงกำาลง

คนใหแกอาณาจกรไทยลมแมนำาเจาพระยาเทานน โดยละเลยความแตกตาง

ทางประวตศาสตร ทงดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม คณคาของศาสนา

และความยงใหญของอารยธรรม ทงหมดเพยงเพอรกษาไวซงภาพความ

สมานฉนทของคนในชาต ตามความตงใจของแบบเรยนไทย


“ประวตศาสตร” ในแบบเรยนจงมใชเปนประวตศาสตรในความ

หมายทวไป หากเปนเพยงอดมการณททำาหนาทยดเหนยวจนตนาการถง

อดตของคนในชาตไวรวมกนและตดแถบชอวาเปน “ประวตศาสตรชาต

ไทย” ไวในแบบเรยน

บทสงทายผเขยน

ตามจดมงหมายของบทความน ผเขยนพยายามนำาเสนอ

ปญหาของแบบเรยนไทยทเคยถกเขยนถงแลวในงานสองชนขางตน และ

ชชวนใหผอานกลบไปอานผลงานดงเดมทงสองโดยละเอยด ปญหาของ

แบบเรยนไทยทสรางจนตภาพความเปนหมบานของชาตไทยขนมาทำาให

เนอหาแบบเรยนลดทอนรากปญหาและปรากฏการณตางๆในสงคม

แอบแฝงลทธชาตนยมทมแนวโนมนำาไปสความรนแรง ปกปดความหลาก

หลายทแทจรงในสงคม และบดเบอนตดทอนความจรงในอดต

แมนธเองจะยอมรบถงสถานะของแบบเรยนวาเปนเพยงหนง

ในสอทใชในการเรยนการสอน และเปนเพยงสอหนงทามกลางสอแบบ

ใหม(ในสมยนน) อยางโทรทศน วทย และภาพยนตร กอปรกบขอสงสย

ของผเขยนทไมแนใจในคณภาพการสอนในประเทศไทยวาจะสามารถสง

ผานเนอหาในแบบเรยนไปสผเรยนไดครบถวนสมบรณหรอไม เชนกน

ผเขยนไมสามารถหาความเชอมโยงระหวางเนอหาของแบบเรยนและ

ปรากฏการณปญหาตางๆในสงคมวามความเกยวของกนมากนอยเพยงใด

แตอยางไรกตาม ขอสงเกตของนธเมอเกอบ 20 ปทแลวยงคง

รวมสมย กลาวคอ ลกษณะวาทกรรมทางการเมองและคำาอธบายตอ

ปรากฏการณในสงคมทผลตโดยเหลานายธนาคาร นายกรฐมนตร ผนำา

รฐประหาร ตลอดจนอาจารยมหาวทยาลย ยงคงมลกษณะสอดคลองกบ

สงทอยในแบบเรยนไทย แสดงใหเหนถงประสทธภาพของแบบเรยนไทยท

แมเปนเพยงแบบเรยนระดบชนประถมศกษา แตกมอทธพลในการครองงำา

ความคดของคนเหลานโดยไมรตว


สดทายน หากเรามองการปฏรปการศกษาไทยเปนโจทยสำาคญ

การปรบปรงแกไขแบบเรยนการศกษาในระบบกเปนหนงในสงทพงกระทำา

พรอมกบการทบทวนเปาหมายทางการศกษาของรฐไทยวาจะยงดำาเนน

ไวเพอเปาหมาย “การตบแตงนไสยใจคอ” แกพลเมอง เฉกเชนเมอ 100

กวาปกอนหรอไม การเลอกนำาเสนอความจรงบางสวน กลบปญหาไวใต

พรม กดทบความแตกตางหลากหลายทงดานวฒนธรรม ศาสนา และอต

ลกษณชาตพนธ ตลอดจนปดกนความเหนตางทางการเมอง ยงคงเปน

สงทรฐไทยควรกระทำาหรอไม ทามกลางกระแสความขดแยงทางสงคมใน

ดานตางๆทงเศรษฐกจ การเมอง การจดสรรทรพยากร และความสมพนธ

ระหวางประเทศทดจะมซากวาทกรรมจากแบบเรยนไทยปลววอนอยาง

ไมมทาจะเสอมสลายเชนในปจจบน

เอกสารอางองชาตไทย และเมองไทยในแบบเรยนประถมศกษา ในหนงสอ ชาตไทย เมองไทย

แบบเรยนและอนเสาวรย โดย นธ เอยวศรวงศ (กรงเทพฯ: สำานกพมพมตชน,

2538).

“สงคมสมานฉนท” ในแบบเรยน ใน เอกสารสมมนาวชาการ TDRI ประจำาป 2548

โดย ววฒน คตธรรมนตย


คร : แพะ (รบบาป) หรอ ตนตอของปญหาตวจรง?

ววาทะสำาคญอนหนงสำาหรบผสนใจในเรองการศกษา คอ ปญหา

คณภาพคร ซงเปนปญหาทสะสมมาอยางยาวนาน และซบซอนเกยวของ

เชอมโยงในมตตางๆ ทง คณภาพชวตของคร ระบบบรหารบคคลากร

ของกระทรวงศกษาธการ คาตอบแทน สวสดการ ความกาวหนาในอาชพ

ตลอดจนคณภาพขององคความรและความสำาคญของนโยบาย ทงหมดน

ลวนเชอมโยงและสงผลตอกนและกน ทำาใหไมมนโยบายใดเพยงนโยบาย

เดยวทจะสามารถแกไขปญหา “คร” ใหลลวงไปได


วกฤตการศกษาในปจจบนแสดงใหเหนชดเจนวาจำาเปนตองม

การปฏรปการศกษาของประเทศทงระบบ ทงในมตดานการเรยนการ

สอน ความหลากหลายของเนอหาและสาขาวชา การพฒนากจกรรม

การเรยนรทเปนประโยชนและตอเนอง รวมถงเรองทสำาคญทสด นนคอ

การผลตคร การพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพและ

ประสทธภาพมากยงขน ประเดนการศกษาเหลานเปนประเดนสำาคญ

เรงดวนทตองผลกดนใหเปนประเดนสาธารณะ และสรางความเขาใจตอ

สาธารณะชนในวงกวางอยางตอเนอง

ในเนอความตอจากน จะสะทอนถงปญหาทศทางการพฒนาการ

ศกษาไทย โดยเนนมตปญหาเรอง “คร” เปนสำาคญ ซงไดกลายเปน บท

เรยนเรองปญหาเชงโครงสรางและระบบการบรหารจดการ ดงตอไปน

วทยฐานะของคร: ครเกยจครานทำางานเอกสารหรอความคบแคบ

ของวธการประเมน?

“สลด! ครสงขลา เครยดจด ทำาผลงานเพอเลอนวทยฐานะ ไมผาน จง

คดสน ผกคอตาย”

จากขาวอนสะเทอนขวญดงกลาว เราไมอาจสรปไดวาครคนดง

กลาวคดฆาตวตายเนองจากปญหาเรองวทยฐานะเพยงสาเหตเดยว แต

คงไมมใครปฏเสธถงความเครยดอนเนองมาจากการประเมนเพอเลอน

วทยฐานะคร ในมตหนง แสดงใหเหนวาวทยฐานะสรางภาระงานตอ

คร และในอกมตหนงสะทอนใหเหนวา “วทยฐานะคร” มความสำาคญ

ตอวชาชพคร ทงในแงของความกาวหนาในอาชพ การไดรบการยอมรบ

นบถอ รวมถงคาตอบแทนและเงนเดอนทจะไดรบเพมขน สภาพดงกลาว

สะทอนปญหาเรอรงของโครงสรางการศกษาไทยทสะสมมาอยางยาวนาน


การประเมนขาราชการครและบคลากรทางการศกษาเพอเลอน

วทยฐานะ ทผานมาเกดขอทวงตงและเสยงวพากษวจารณอยางมาก

มผแสดงทศนะทงดานบวกและดานลบตอหลกเกณฑในการประเมน

ดงกลาว และเมอระบบประเมนวทยฐานะมความเกยวของโดยตรงตอ

วธจดการเรยนการสอนของคร ซงสงผลไปถงคณภาพและประสทธผล

ของการศกษาดวย จงเกดคำาถามสำาคญวา จะออกแบบระบบประเมน

ผลครอยางไรเพอจงใจใหครสอนไดอยางมคณภาพ รวมทงสามารถใช

เปนเครองมอเพอความกาวหนาในอาชพครไดดวยขวญและกำาลงใจท

ไมดของครถอเปนอปสรรคหนงตอกระบวนการจดการเรยนการสอน

ดงนนจงควรมมาตรการสงเสรมใหครมขวญและกำาลงใจทด ดวยการ

สรางระบบสนบสนนใหครมรายไดอยางเพยงพอตอการดำารงชวตอยาง

เปนปกตสข มวทยฐานะอนเหมาะสม และดำารงชวตในสงคมไดอยางม

ศกดศร

ในปจจบนแมวาจะมระบบทเออให “คร” สามารถเพมพน

วทยฐานะใหสงขนได แตกฎเกณฑบางประการกไมเออใหครสามารถ

ทำาผลงานเพอเลอนวทยฐานะไดดงหวง โดยเฉพาะอยางยงการทำาผล

งานทางวชาการหรอนวตกรรม ทถอเปนองคประกอบสำาคญตอการ

พจารณาประกอบการขอเลอนวทยฐานะ เนองดวยกฎเกณฑทงหลาย

นน เกนกำาลงความสามารถทครจะสามารถทำาไดดวยตนเอง เชน การ

ทำารายงานการใชนวตกรรม 5 บท ทมลกษณะคลายการทำาวทยานพนธ

ปญหาทพบ คอ ครสวนหนงไมมประสบการณหรอไมเคยผานการเรยน

ระดบปรญญาโทมากอนไมสามารถทำารายงานดงกลาวได หรอหากจะ

ทำากตองไปผานกระบวนการอบรมทจดโดยผเชยวชาญเฉพาะ ซงตอง

มคาใชจายเปนเงนจำานวนไมนอย ครสวนหนงจงใชวธลดดวยการจาง

ทำาผลงานวชาการ ในขณะทครทมประสบการณและมความสามารถก

รบจางเขยนผลงานวชาการเหลาน


นอกจากนนแลวครบางคนยงตองเสยเงนเพอตดสนบนผประเมน

หรอทเรยกกนโดยทวไปวา “จางอาน” อก ซงเรองราวทงหมดนยงไมเคย

มบทลงโทษทชดเจน เปนการเปดชองวางใหเกดอาชพทหาผลประโยชนใน

แวดวงการศกษา นำามาซงความเสอมเสยแกวงการการศกษาและวชาชพ

ครเปนอยางมาก

จากภาพดงกลาว สะทอนใหเหนถงปญหาในเชงโครงสรางของ

ระบบการประเมนวทยฐานะคร ทเปนกรอบมาตรฐานเชงเดยว ซงไม

เขาใจความหลากหลายในกลยทธและวธการเรยนการสอนทแตกตางกน

ในแตละพนท แตละสาขาวชา หรอครแตละคน การกำาหนดกฎเกณฑท

ยงยากซบซอนใหครทำาผลงานเพอเลอนวทยฐานะ โดยไมสามารถนำา

ไปใชสอนไดจรงและไมเปนประโยชนตอการพฒนาคณภาพการเรยน

การสอนและคณภาพของนกเรยน

ทางแกคอควรมกฎกตกาทหลากหลายและตอบสนองตอ

บคลากรครทมเปนจำานวนมาก ใหสามารถมชองทางการเลอน

วทยฐานะทเหมาะสมกบความสามารถของตน

ปญหาของระบบการเลอนวทยฐานะในปจจบนคอ เปนระบบท

ตอบสนองครเพยงกลมเดยวทเขยนหนงสอเกง และเปนการสรางความ

เสยเปรยบใหกบบางสาขาวชาทเนนการการเรยนการสอนในภาคปฎบต

เชน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย กลมสาระการเรยน

รสขศกษาและพละศกษา และกลมสาระการเรยนรศลปะ เปนตน

ปญหาในเชงโครงสรางของระบบมาตรฐานในการประเมน

วทยฐานะคร ทเปนกรอบมาตรฐานในเชงเดยวดงกลาว ไมเพยงบนทอน

ขวญและกำาลงใจของครหลายคน หากแตยงเปนปญหาในเชงหลกการ

และปรชญาการศกษา ดงนนแลวกฎเกณฑกตกาการเลอนวทยฐานะ จง

จำาเปนทจะตองไดรบการแกไขใหมความหลากหลายมากขน และเปดกวาง

สำาหรบครทมความถนดแตกตางกน เพอใหครทกคนสามารถใชระบบ

“วทยฐานะคร” น เพอความกาวหนาในอาชพ “คร” ได


หนคร หนใคร: เหตใดจงตองแกไขปญหาหนคร

“ชวตคร ไมกอยางเดยวคอระเบด นอกนนกหมด สหกรณ ช.พ.ค.

ธนาคาร เลนแชร กแมคา”

ปญหาหนสนของครเปนอปสรรคสำาคญหนงตอการปฏรปการ

ศกษา เนองจากสงผลตอคณภาพและความสามารถในการทำางานของ

ครอยางสำาคญ บทวเคราะหตอไปน จะอธบายสาเหตในเชงโครงสราง

และปจจยเชงวฒนธรรม ทมผลตอการเปนหนสนของครจำานวนมาก

ครจำานวนมากผานระบบบรหารบคคลโดยอาศยการคดเลอก

ดวยการสอบบรรจจากสวนกลาง ดงนน ครจำานวนมากจงมไดเปนคนใน

ทองถนนนๆ อกทงโรงเรยนจำานวนมากตงอยในพนทชนบท ทำาใหคร

มความจำาเปนอยางมากทจะตองมพาหนะสวนตว ไมวาจะเปนรถยนต

รถจกรยานยนต หรอแมกระทงมบานในพนทนนๆ เพอใหสามารถ

ปฏบตหนาทไดสะดวก หนทางทจะมทรพยสนเหลานไดในชวตเรมตน

ของการรบราชการคร กคอ การก ตางกบขาราชการหนวยงานอนๆ ท

สำานกงานจะตงอยพนทตวอำาเภอหรอเขตอำาเภอเมองเปนหลก ซงมรถ

ประจำาทางราคาถกบรการ ในแงนครจงมภาระคาใชจายเกยวกบการ

เดนทางมากกวาขาราชการในสวนงานอน

และดวยการทครตองทำางานในพนททใกลชดกบชมชนมากกวา

ขาราชอนๆ ครจงเปนเสมอนบคคลสำาคญของคนในหมบานและ ใน

บางทองท การทำาบญ (ใสซอง) ของครจะใสจำานวนเงนเทากบชาว

บานไมได เพราะจะกลายเปนขปากของชาวบานวาตระหน ถเหนยว

1 ฌาปณกจสงเคราะหชวยเพอนครและบคลากรทางการศกษา เปนแหลงเงนกหนงสำาหรบคร

1


นอกจากนนแลวรถยนตสวนตวของครหลายคนยงเปนเสมอนรถประจำา

โรงเรยน รถของครจะถกใชเพอพานกเรยนไปแขงขนกฬาบาง พาไปงาน

ประจำาปบาง ตวอยางเหลานเปนเพยงตวอยางเลกนอยของความคาด

หวงทมตอคร ซงกลายเปนภาระทบนทอนชวตและสรางปญหาใหครใน

ทสด

ถงกระนน หนทเกดขนกเปนหนเสยในสดสวนทนอยเมอเทยบ

กบหนเสยในภาคสวนอนๆ กลาวคอ มหนทไมกอใหเกดรายได (Non

Performance Loan – NPL) ในอตราทนอยมาก ยงเมอเปรยบเทยบกบ

NPLของบรรดา

นกธรกจและผมอำานาจทงหลาย จะพบวา หน NPL ของคร นอยกวา

อยมากทเดยว ดงคำาสมภาษณของปลดกระทรวงศกษาธการ นาย

เฉลยว อยสมารกษ เมอวนท 2 สงหาคม 2553 วา

“เพราะขณะนครทมหนสนสวนใหญกอยกนได ซงจากขอมลการ

สำารวจพบจำานวนหนเสยคอนขางนอย อยาง สหกรณออมทรพย


คร มครทเบยวหนแค 1,000 กวาคน โครงการเงนก ช.พ.ค.กไมม

หนเสยตามทรายงานมา สวนกองทนพฒนาชวตคร หนเสยแค

100 กวาลานบาท” สงนพสจนวา แมครจะมหนจำานวนมาก แตก

ยงสามารถรบผดชอบ (ในการชดใชหน) ได และแมครจะสามารถ

รบผดชอบกบหนสนดงกลาวไดด แตถงอยางไรสงเหลานกกระทบ

ความสามารถในการสอนอยด เนองจากครตองเสยเวลาคอนขาง

มากในการรบผดชอบชวตสวนตว

สดทายน ไมวาครจะเปนแพะ (รบบาป) หรอเปนตนตอ

อปสรรคสำาคญในการพฒนาการศกษาของชาต แตปญหาคณภาพคร

รวมทงคณภาพชวตของครเอง กนบเปนประเดนเรงดวนทภาครฐและ

ทกภาคสวนทเกยวของตองประสานพลงในการแกไขและดำาเนนการ

อยางจรงจง รอบคอบ และตอเนอง ยทธศาสตรและมาตรการทจะ

เกดขนในอนาคต จงจำาเปนตองพจารณาอยางองครวม โดยเรมตงแต

กระบวนการผลตคร สถานภาพคร และคณภาพชวตคร เพอสรางความ

เชอมนวา “คร” จะเปนจกรกลสำาคญในการขบเคลอนการปฏรปการ

ศกษาของชาตอยางแทจรง


สอบตกคอลมเหลว? : วาดวยระบบการสอบวดผลทผดพลาดของไทย

เรยนยงไงกน ถงไดสอบตก

การทเดกไทยสอบตกเปนผลมาจากความเกยจคราน ไมเอาใจ

ใสของเดกเอง หรอเปนผลมาจากการจดการเรยนการสอนของโรงเรยน

ทไมดพอ จากขอมลสถตของยเนสโกลาสด พบวา นกเรยนไทยใชเวลา

ในหองเรยน 1,167 ชวโมงตอสปดาห (อนดบ 5 ของโลก) ทงนยงไมรวม

เวลาเรยนพเศษและเรยนกวดวชาตามสถาบนตางๆ ในขณะทเดกนกเรยน

ในประเทศฟนแลนดซงไดชอวาเปนประเทศทมการศกษาดทสดในโลก

ประเทศหนง นกเรยนใชเวลาทโรงเรยนเพยง 713 ชวโมงตอสปดาห ญปน

และเยอรมนท 875 และ 874 ชวโมงตอสปดาหตามลำาดบ เหนไดชดวา

เดกไทยใชเวลากบการเรยนมากกวาประเทศอนๆ นอกจากนภาพทเรา

คนเคยในวนหยดสดสปดาหคอ เดกมธยมออกจากบานแตเชาตร เพอไป

เรยนกวดวชาจนเยนยำา เอาใจใสทมเทกบการเรยนเพอสอบใหผาน ได

เกรดเฉลยสงๆ จะไดเรยนมหาวทยาลยดๆ มงานทำาเงนเดอนสงๆ แต

ทำาไมถงยงสอบตก? ปญหาอยทเดก โรงเรยน รฐ หรอใคร?


จากการศกษาของสำานกงานเลขาธการสภาการศกษาเรองการ

กวดวชาระดบมธยมศกษาตอนปลายในประเทศไทย พบวาสวนใหญ

ของกลมนกเรยนนกศกษาทกวดวชาใหเหตผลวา เพอชวยใหผลการ

เรยนดขน กลมครสวนใหญมความเหนวาการทนกเรยนกวดวชานน

เพอเตรยมสอบเขาศกษาตอในระดบทสงขน กลมโรงเรยนกวดวชาสวน

ใหญมความเหนวา นกเรยนกวดวชาเพราะตองการใหผลการเรยนดขน

ในขณะทผปกครองสวนใหญมความเหนวา นกเรยนกวดวชาเนองจาก

ตองการใหผลการเรยนดขน การกวดวชากนอยางมากมายสะทอน

ใหเหนถงระบบการศกษาไทยทเนนเรองการสอบเปนสำาคญ โดยหวง

วาการกวดวชาจะชวยใหไดเทคนคในการทำาขอสอบ ชวยใหเขาใจใน

วชาทเรยนมากขน รวมทงชวยเพมโอกาสในการสอบเขาศกษาตอได

เดกนกเรยนไทยตองแบกรบความกดดนมากมายถงเพยงใด

เพอจะใหพอแมและสงคมภมใจใน “ความสำาเรจ” การวดความสำาเรจ

ทางการศกษาดวยคะแนนสอบและเกรดเฉลยกำาลงกำาหนดกรอบความ

คดใหเยาวชนไทย “ขอสอบรอยขอและคำาตอบทวาถกตอง” กำาลงกกขง

เดกไทยไวในกลองและกรอบความคดอนคบแคบ โดยทเดกไทยไมม

ทางรเลยวาภายนอกกลองและกรอบขอสอบนนยงเปยมไปดวยสง

สรางสรรคและทาทายอกมากนก

ในอกดานหนง มาตรฐานการศกษาทกำาหนดไวในพระราช

บญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 กลาวถง “การจดกระบวนการ

เรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ” การเรยนทผเรยนเหนแบบอยางทด ได

ฝกการคด ไดเรยนจากประสบการณตรงทหลากหลาย ไดเรยนตรงตาม

ความสนใจ และมความสขในการเรยน ในขณะทครรจกผเรยนเปนราย

บคล เตรยมการสอนและสอทผสมผสานความรสากลกบภมปญญาไทย

สามารถจดบรรยากาศใหเออตอการเรยนร จดหาและพฒนาแหลง


เรยนรทหลากหลาย และการพฒนาความคดผเรยนอยางเปนระบบ

และสรางสรรค ผานมากวาสบป การศกษาไทยไมเคยแมแตจะเฉยดเขา

ใกลเปาหมายดงกลาวเลย “เพราะเยาวชนไทยกำาลงเรยนเพอสอบ มได

เรยนเพอร”

การประเมนผลการเรยนในปจจบนกำาลงทำาใหการพฒนาการ

ศกษาไทยเบนเขมออกจากเปาหมายทแทจรง เกดผลในทางลบตอการ

พฒนาศกยภาพของผเรยน ผสอน และสงคมโดยรวมหลายดาน ดงน

ความคดสรางสรรคบนกระดาษคำาตอบ

การวดผลการเรยนรดวยขอสอบมาตรฐานเพยงอยางเดยวไม

สามารถชวดไดวาผเรยนไดพฒนากระบวนการคดไปอยางไรบาง เพราะ

เปนไปไมไดเลยทครผสอนจะมองกระดาษคำาตอบแบบมตวเลอกของเดก

นกเรยนคนหนง แลวจะบอกไดวา นกเรยนคนนมความคดแปลกใหมและ

สรางสรรคมากแคไหน ความคดสรางสรรคและกระบวนการคดมความ

สำาคญอยางมากตอการพฒนาบคลากรของประเทศ เพราะนวตกรรม

ใหมๆ มกเกดจากการคดนอกกรอบ คนสวนใหญอาจคดวา ความคด

สรางสรรคเปนเรองของพรสวรรค ฝกฝนยาก เดกทวาดรปเกงในชวโมง

เรยนศลปะเทานนทมความคดสรางสรรค ความคดนคงไมถกตองนก หาก

เรามองใหลกจะพบวา การรเรมสงใหมเพอทาทายหลกการและความร

ทเรยนมา กถอเปนการสรางองคความรใหมทสรางสรรคแลว ในขณะ

ทการเรยนเพอสอบนน สงผลใหผเรยนไมมแรงจงใจทจะคดนอกกรอบ

เนองจากถาคดมากไป กจะตอบผดและสอบไมผาน ในขณะทผสอนกไมม

แรงจงใจในการจดการเรยนการสอนในแบบทเหมาะกบนกเรยนของตน

เชนกน เนองจากครสวนใหญตองใชเวลากบการสอนเพอเตรยมนกเรยน

สำาหรบการทำาขอสอบ การเรยนการสอนแบบนทำาใหผเรยนไมมอสระทาง

ความคด เพราะผลลพธทตองการคอคำาตอบสดทายทถกตองเทานน


“เกรด” เฉลยไดจรงหรอ?

การประเมนความร ความสามารถทงหมดของผเรยนดวยขอสอบ

ปรนยภายในเวลาไมกชวโมงนน ยงกอใหเกดการเรยนการสอนทไมพง

ประสงคอยางมาก หากเปรยบเทยบการศกษากบสายพานการผลต ผ

เรยนจะถกยดเยยดชดความรสำาเรจรปให แลวจงถกนำาไปผานกระบวนการ

ทดสอบคณภาพอยางรวดเรวและเปนมาตรฐาน โดยมไดคำานงถงความ

สขงอมทตางกนของผเรยน ยกตวอยาง ในชนเรยนหนงๆ ผเรยนแตละ

คนยอมมความพรอมตางกน มความสามารถในการเรยนรเรองเดยวกน

ไมเทากน การประเมนผลโดยการสอบและพจารณาเกรดเฉลยทกวชา

เปนการมองขามความแตกตางทกษะการเรยนรของเดก เดกคนไหนเรยน

ชา อธบายครงเดยวไมเขาใจ ทำาขอสอบไมได ถอวาโงกวาเดกคนอน ทงท

เดกคนเดยวกนอาจจะเรยนรวชาอนไดเรวกวาและดกวากได ภาพเหลาน

สะทอนใหเหนวสยทศนทคบแคบของผสอนและผจดการการศกษา

เกรดเฉลยไมสามารถชวดศกยภาพทแทจรงของเดกออกมา

ใหเหนได คานยมทวาตองเรยนใหไดดทกรายวชาเพอเกรดเฉลยทสง

เปนการเพมแรงกดดนและบนทอนความมนใจในตนเองของเดกทมความ

ถนดเฉพาะบางวชา ในประเทศเนเธอรแลนด นกเรยนเมอผานชนอนบาล


จะมการแยกเดกออกเปนชน (Level) ตามความสามารถในการเรยนรโดย

อาศยขอสอบมาตรฐานควบคไปกบการประเมนของครประจำาชน วธการ

เรยนการสอนในแตละชน (Level) จะแตกตางกนตามแตศกยภาพของ

เดก เพอลดปญหาการเรยนไมทนกน และลดอตราการซำาชนและออกจาก

โรงเรยนกลางคนในชวงปฐมวย ขอสอบมาตรฐานในกรณนถกใชเพอชวย

เหลอและเพมโอกาสในการพฒนาตนเองของผเรยน

เดกไทยในระบบการแขงขนสมบรณ

ระบบการคดเลอกนกเรยนเขาศกษาตอในปจจบนถอไดวาเปน

กระบวนการลดทอนโอกาสทางการศกษาทเลวรายอยางหนง เมอพด

ถงความไมเทาเทยมกนทางการศกษา เรองทโรงเรยนทวประเทศไทยได

รบงบประมาณไมเทาเทยมกน และไมเพยงพอตอการศกษาทมคณภาพ

นน เปนสงทเหนไดชดเพราะวดเปนตวเลขได แตใครบางจะมองเหน

สภาพแวดลอมของการแขงขนเพอเขาศกษาตออนเตมไปดวยความไม

เสมอภาคบาง


เมอนกถงความเหลอมลำาทางโอกาสของเดกไทย หลายคนคง

จนตนาการถงภาพเดกนกเรยนไมถงหาสบคนในโรงเรยนเลกๆ แถบ

ชนบท กบครสองสามคนทสอนทกวชา มอาคารเรยนเกาชนเดยวกบโตะ

เรยนไมผพงและชนหนงสอทมหนงสอวางอยนอยนด เดกเหลานเมอเรยน

จบออกไป ตองไปแขงขนกบเดกในเมองใหญทมครชนเลศ มอปกรณและ

สอการเรยนครบครน อกทงสถาบนกวดวชาทงหลายทผมอนจะกนเทานน

จะเขาถงได กกลายเปนอกปจจยหนงทยงสงเสรมความเหลอมลำาในการ

ศกษาไทย

เดกชนบทเหลานตองเผชญการสอบเพอศกษาตอแบบเดยวกบ

เดกในเมอง ในขณะทพวกเขาไดรบโอกาสทางการศกษาไมเทากบเดกใน

เมองใหญ ระบบการทดสอบแบบนเปรยบเสมอนการคดเลอกผลไมใน

โรงงานอตสาหกรรม ทไมไดคำานงถงความแตกตางของวตถดบทไดรบมาก

กระบวนการคดเลอกวตถดบในโรงงานอตสาหกรรมไมคำานงถงถงความ

แตกตางของวตถดบฉนใด ระบบการสอบคดเลอกนกศกษาในปจจบนท

ไมคำานงถงทกษะทแตกตางกนของนกเรยนฉนนน แตมนษยหาใชเพยง

เปนหนงในปจจยการผลตในระบบทนนยม มนษยมหวใจ นกเรยนทกคน

ตองการเตมเตมความเปนคนทสมบรณดวยการศกษา ระบบการคดเลอก

วดผลทไมคำานงถงความแตกจางของเดกจงเปนการวดผลทไมเปนธรรม

การประเมนการเรยนรแบบใหม

การประเมนผลทดเปนสวนสำาคญตอการเรยนและการสอนทม

คณภาพ เพราะการวดผลเปนตวกำาหนดพฤตกรรมของผเรยน ผสอนและ

หลกสตร ดงนนการประเมนผลของผเรยนดวยวธการหลากหลาย มทง

ขอสอบแบบปรนย รายงานและโครงงาน โดยครสงเกตพฒนาการของ

นกเรยน และนกเรยนประเมนตนเองไปพรอมกน จงนาจะเปนทางออกท

ด อยางไรกตาม ใชวาการวดผลแบบนจะไมเคยมในระบบการศกษาไทย

ครทมศกยภาพและความตงใจไดพยายามใชวธการเหลานแลว แตดวย


แรงกดดนทตองสอนใหนกเรยนทำาคะแนนไดสง เพอไปแขงขนกบนกเรยน

โรงเรยนอน ทำาใหครตองตกอยภายใตกรอบ “เรยนเพอสอบ” และ “สอน

เพอใหเดกไปสอบ” ไมตางกบนกเรยน

การเรยนรทดเกดจากการฝกฝน ลองปฏบตจรงในเรองทเรยน

หากเราอยากใหเดกเรยนรและคดเปน ควรใหเดกทำาชนงาน และโครงงาน

ตางๆ มากขน โดยตองใหเดกมอสระในการเลอก การประเมนจากผลงาน

กตองมโครงสรางทชดเจนและเปนมาตรฐาน ในขณะเดยวกนกตองลด

ความกดดนเรองการสอบลง

การปฏรปการศกษาไทยไมไดอยทการเปลยนแปลงระบบประเมน

ผลและวดผลเทานน ความรวมมอกนระหวางคร นกเรยน ผปกครอง

ชมชนและรฐเปนสงจำาเปนทจาดไมไดในการปฏรปการศกษาไทย


โภชนาการ การอาน และภาษา : ปจจยเชงสถาบนทมผลตอการศกษาของเดก

การศกษากลายเปนเรองสำาคญในโลกสมยใหม แทบทกประเทศ

กำาหนดใหพลเมองของตนตองไดรบโอกาสในการเขาถงการศกษาอยาง

เสมอภาคกนทกคน อยางไรกตามความเสมอภาคทางโอกาส (equality of

opportunity) กไมจำาเปนจะตองนำาไปสความเสมอภาคของผลลพธ (equal-

ity of outcome) เสมอไป เรายงพบเหนคนในสงคมเกงมาก-นอยไมเทา

กนแมจะเปนเพอนรวมหองกน และรฐบาลในสงคมทนนยมประชาธปไตย

กเลอกทจะไมแทรกแซงใหพลเมองทกคน “ได” ผลลพธเทาๆกน เนองจาก

เปนวธคดแบบคอมมวนสตและทำาลายแรงจงใจเรองการแขงขน สงคม

ทนนยมประชาธปไตยเชอวาคนทเกงกวา มความสามารถมากกวาก

สมควร (deserving) ทจะไดรบผลตอบแทนสงกวา ขณะทคนทมสตปญญา

ดอยกวากจะไดรบคาจางนอยลงลดหลนกนไป ดงนนบทบาททรฐบาล

สามารถทำาไดคอการจดสรรทรพยากรเรมตน (endowment) ไมใหแตก

ตางหรอเหลอมลำากนมากเกนไป กลาวคอใหพลเมองได “ออกวง” บนจด

สตารททใกลเคยงกนในสนามการศกษา


สนามการศกษาเปนการแขงขนทมระยะเวลายาวนาน พลเมอง

จำานวนมากใชเวลาเรยนหนงสออยางนอย 12 ป หรอ 16 ปหากเรยน

จนถงระดบอดมศกษา กนเวลากวา 1 ใน 5 ของชวชวตคน และยงไม

นบรวมการศกษาระดบอนบาลทพอแมจำานวนมากนยมสงเขาเรยน

ตงแตยงเลกเพอเตรยมความพรอมใหไดเปรยบลกคนอนๆ ชวงเวลา

0-5 ขวบจงเปนชวงหวเลยวหวตอทสำาคญทจะมผลใหเดกแตคนม “ของ

ตดตว” มากนอยไมเทากน มงานวจยจากตางประเทศจำานวนมากทช

ใหเหนวาชวงเวลา 0-5 ขวบ สมองจะมการสรางเครอขาย (synapse)

เชอมโยงระหวางสวนตางๆของสมอง และจะสงผลอยางมากตอ

พฒนาการของสมอง ซงสงผลในระยะยาวตอชวตทเหลอของเดกดวย

หากเดกไดรบการเลยงดและการดแลโภชนาการทไมเหมาะสมจะสงผล

ใหเรยนรไดชา โดยเฉพาะดานคณตศาสตรและภาษา

ในสหรฐอเมรกามโครงการชวยเหลอประชาชนในการเขาถง

อาหารทเพยงพอ คอโครงการคปองอาหาร (Food Stamp) สำาหรบ

ผมรายไดตำากวารอยละ 130 ของรายไดทเสนความยากจน (poverty

line) และมเงนออมนอยกวา 2,000 ดอลลาร กวาครงหนงของผทได

รบคปองไปเปนเดกทอายตำากวา 17 ป โครงการดงกลาวสงผลใหเดก

ในวยอนบาล (kindergarten) มคะแนนดานการอานและคณตศาสตรด

ขน เมอเปรยบเทยบกบชวงเวลาทไมมโครงการ สำาหรบในประเทศไทย

มความพยายามทจะผลกดนเรองโภชนาการเดกเลกใหเปนวาระแหง

ชาต เมอเดอนสงหาคมป 2552 โดยคณะกรรมการสงเสรมการพฒนา

เดกและเยาวชนแหงชาตทมนายกรฐมนตรเปนประธาน การประชมได

เนนยำาความสำาคญของโภชนาการตอการเสรมสรางพฒนาศกยภาพเดก

และเยาวชน โดยเสนอวาหนวยงานทเกยวของจะตองเรงดำาเนนการ 3

ประการ ไดแก การจดทำาหนงสอเดกเลก การสงเสรมดานโภชนาการ

ของเดก และการสรางพนทสำาหรบเดกเพอใชจดทำากจกรรมสรางสรรค

ตางๆ รวมถงยกระดบศนยพฒนาเดกเลกในทองถน


เชนเดยวกนกบเรองโภชนาการ การอานและทกษะทางภาษา

เปนเรองทมความเชอมโยงกน เนองจากอาหารการกนทมคณคาเหมาะ

สมจะสงผลดตอการเรยนรดานการอานและภาษา เดกจะเรมตนเรยนร

ภาษาจากหนวยพนฐานทสดคอระบบเสยงของภาษา (phonology) เพอ

ฝกฝนการแยกแยะเสยงทแตกตางกนระหวางพยญชนะตางๆ ตามมา

ดวยความหมายของคำา (semantic) และการเรยบเรยงคำาใหเปนถอย

ความ (syntax) โดยพฒนาการขององคประกอบทงสามจะมผลตอ

ทกษะการอานของเดกในอนาคต นอกจากนปจจยดานสงคมเศรษฐกจ

(socioeconomic) ไดแก การศกษา ฐานะและอาชพของพอแม และ

นโยบายของรฐบาล เปนปจจยสำาคญทบงบอกถงโอกาสทเดกจะได

รบประสบการณการอานทงในดานปรมาณและคณภาพ ซงสงผลตอ

ความสามารถในการอานของเดก เรายงพบวาผทมพนฐานดานทกษะ

การอานทไมดตงแตระดบการศกษาขนพนฐาน จะมความลำาบากใน

การเรยนในระดบการศกษาทสงขนและกาวเขาสวยทำางาน แมแตใน

สหรฐอเมรกา ยงมผเรยนระดบมธยมศกษาจำานวนไมนอย มทกษะการ

อานใกลเคยงกบผเรยนระดบประถมศกษาเทานน

ความสามารถในการแยกแยะเสยงตางๆ จะเรมตนตงแตวย

ประมาณ 6 เดอน โดยไมจำากดภาษา และเมออายประมาณ 10 เดอน

ความสามารถของเดกจะเรมจำากดอยในภาษาแมเปนหลก ดงนนการ

จดสภาพแวดลอมการเรยนรของเดกจงเปนเรองสำาคญ การใหเดกได

คนเคยการออกเสยงจากหลายๆ ภาษาจะชวยใหเดกเรยนรภาษาตาง

ประเทศไดเรวเมอโตขน ทงนมขอพงระวงคอการเรงรดใหเดกเขาเรยน

โรงเรยนภาษาตงแตอายยงนอยโดยเฉพาะในชนกอนอนบาล อาจสงผล

เสยตอการเรยนรของเดก เนองจากศนยการเรยนรทเนนดานวชาการ

จะสงผลใหเดกมความเครยดสง ทำาลายความคดสรางสรรคของเดก

โดยศาสตราจารยโรเบอรตา มชนค โกลนคอฟฟ (Roberta Michnick

Golinkoff) นกจตวทยาเดก ใหความเหนวาเดกควรเรยนรผานกจกรรม


การเลนมากกวา แตขอเสนอนอาจเปนไปไดยากหากระบบการรบเขา

โรงเรยนอนบาล-ประถมใชการสอบแขงขน ทำาใหพอแมตองสงลกของ

ตนไปเรยนเพอสรางความไดเปรยบกวาลกคนอนๆ ในสนามแขงขน

ในมตของครอบครว หากพอแมเลอกทจะเลยงลกรวมทงสอน

ทกษะทจำาเปนตางๆ ดวยตนเอง จำาเปนตองอาศยเวลา ทงเวลาในการ

ศกษาหาขอมลเรองการเลยงเดก และเวลาทใชเลยงเดก อกทงยงตอง

อาศยเงนทนอกสวนหนงเพอจดหาเครองไมเครองมอทจำาเปน อยางไร

กด การลงทนเพอพฒนาศกยภาพตงแตวยเดกเปนการลงทนทใหผล

ตอบแทนสง เพราะเปนการเตรยมการสรางทนมนษยทมคณภาพใน

อนาคต เราพบวาในสงคมตะวนตกยคหลงการปฏวตอตสาหกรรม

(post-industrial revolution) ในชวงปลายศตวรรษท 19 ครอบครวม

เวลาดแลเอาใจใสดแลบตรกนมากขน เนองจากความกาวหนาทางการ

แพทยทำาใหอตราการตายลดลง ครอบครวจงมบตรกนลดลงและมเวลา

ดแลบตรตอคนมากขน ประกอบกบทศนคตใหมทมตอเดกในชวงกลาง

ทศวรรษท 19 ทำาใหเดกไมตองเขาทำางานโรงงานแตตองเขาสระบบ

โรงเรยนแทน เปลยนจากแรงงานทชวยครอบครวหาเงนกลายเปนผพง

พง สงเหลานสงผลใหครอบครวทมฐานะดมความพรอมในการเลยงด

เดกใหมคณภาพ ขณะทครอบครวทพอแมตองหาเชากนคำาไมมทงเวลา

วางและเงนทนมากพอทจะเลยงดเดก และไมไดใชโอกาสอยางเตมทใน

ชวงทลกอาย 0-5 ขวบในการพฒนาศกยภาพในตวเดก

จะเหนไดวารายไดมผลตอจำานวนบตรและมผลตอการอทศ

เวลาใหเดก แมวาเราจะพบเหนครอบครวทมฐานะดจำานวนหนงทพอ

แมไมคอยดแลลกอยางใกลชด อาจจะจางคนอนเลยงหรอใชเงนเลยง

ลก แตในแงของความพรอมยงคงตองยอมรบวาครอบครวทมฐานะด

กวาม “ความพรอม” และ “ทางเลอก” ในการปรบเปลยนวธการเลยงลก

มากกวา ดงนนรฐบาลจงจำาเปนตองเขามามบทบาทสำาคญทงในแงของ

ประสทธภาพ (efficiency) โดยเพมการลงทนในเดกทปจจบนมการลงทน


นอยเกนไป (underinvestment) และในแงของความเปนธรรม (equity)

ในการชวยเหลอใหครอบครวทมรายไดนอย ทพอแมตองทำางานหนก

เพอหารายได จนไมมเวลามากพอทจะตรวจสอบขอมลวาโภชนาการท

เหมาะสมกบเดกคออะไร เดกในแตละวยควรบรโภคอาหารทแตกตาง

กนอยางไร ควรสอนเดกอานหนงสอเมอใด และสอนแบบใด รวมทง

จะมวธการเพมพนทกษะความรดานภาษาตางประเทศทมความจำาเปน

อยางยงในยคปจจบนไดอยางไร

ขอเสนอเชงนโยบายทพอจะเปนไปได อาจมหนาตาดงน

• ในดานโภชนาการ ความจรงแลวอาหารทมโภชนาการดไมใชอาหาร

ทมราคาแพง เปนอาหารทสามารถบรโภคไดทวไป เชน เนอสตว ตบ

ปลา นม ไข ผกและผลไม เพยงแตบางครอบครวอาจไมทราบวาสดสวน

โภชนาการทเหมาะสมตามวยคออะไร ปจจบนนมคมอโภชนาการ

ทงวางขายและแจกฟรจำานวนมาก พอแมสามารถใชอานแลวนำาไป

ใชประโยชนไดทนท คงจะเกนความสามารถถารฐบาลจะตองเขาไป


กำาหนดวาอาหารแตละมอควรเปนอยางไรจงจะเหมาะสม สงทรฐบาล

ตองทำามากกวาคอ การชวยเหลอกลมเฉพาะ (target group) ทยากจน

อยางรนแรงจนไมสามารถเขาถงอาหารทมคณคาทางโภชนาการได

อาจจะใชนโยบายคปองอาหาร หรอเงนโอนวธอนๆ แกแมและเดกใน

ครอบครว

• จดทำาหรอปรบปรงศนยการ

เรยนรทมอยใหเปนศนยการ

เรยนรทอาศยการเลนเปนพน

ฐาน (playing-based learning

center) เนองจากปจจบนยงม

วธคดแบบแยกขาดระหวางการ

เรยนกบการเลน พนทการเรยน

และการเลนจงไมเปนผนเดยวกน

การเรยนมลกษณะแบบดงเดม เนนสอสารแบบทางเดยวจากครสเดก ม

มาตรฐานเดยวแตใชกบเดกทกคนทมความหลากหลาย เดกจงรสกวา

ไมอยากเรยนและอยากเลนมากกวา การเรยนภาษาและการอานอาจ

ใชสอการสอนแบบทนสมย มภาพเคลอนไหว และเปนศนยทมพนท

กจกรรมหลากหลาย เชน ศลปะ และดนตร ในขณะทเดกบางคนอาจ

มทกษะดานคณตศาสตรตงแตอายยงนอยกควรมการเลนเชงคำานวณ

ประกอบไปดวย นอกจากนศนยการเรยนรควรจะมอยในทกชมชน ชวย

เพมทางเลอกของครอบครวในวนหยดนอกเหนอไปจากการไปหาง

สรรพสนคา

• ในโรงเรยนระบบปกต ควรสนบสนนทกษะการอานและทกษะทาง

ภาษาผานหลายชองทาง เชน มมหนงสอนอกเวลา หนงสอภาพภาษา

องกฤษทสอดคลองกบวย สอดแทรกการใชภาษาองกฤษเบองตนผาน


กจกรรมตางๆ โดยมเปาหมายเพอใหเดกคนเคยกบการออกเสยงภาษา

องกฤษ ในขณะทในหองเรยนกควรเรมจากการเรยนคำาศพท การพดและ

สนทนา ซงจะชวยใหเดกเขาถงทกษะพนฐานทางภาษา กอนทจะเรม

ฝกฝนทกษะการอานจบใจความ ไวยากรณ และการเขยนเปนประโยคเมอ

เรยนในระดบทสงขน

ทงนควรตองพงระลกไวดวยวา ขอเสนอตางๆ ขางตนจะเปนไป

ไดกตอเมอมการเปลยนแปลงนโยบายดานอนไปพรอมกน รฐบาลยอม

ตองหารายไดมากขนเพอนำามาใชจายดานการศกษา มการฝกอบรมคร

(training) อยางตอเนองเพอใหครมความพรอมในการสอนรปแบบใหมๆ

สนบสนนหรออยางนอยทสดตองไมปดกนโรงเรยนทางเลอกทพยายาม

นำาเอาวธการเรยนการสอนแบบใหมเขามา ในขณะทครอบครวกจะตองไม

คาดหวงวาโรงเรยนหรอรฐบาลจะดแลลกของตนเองไดหมดทกมต เพราะ

ไมวาจะเปนเรองโภชนาการ ความสามารถในการอาน และการเรยนร

ภาษาตางประเทศ พอแมซงใกลชดกบเดกมากทสด กมสวนสำาคญในการ

สรางทศนคต และคานยมของเดกไดมากกวาสถาบนอน


โรงเรยน : สถานกกกนความคด?

จงอานบทความตอไปนแลวทำาแบบทดสอบทายบทเรยน...

ลองจนตนาการกระบวนการผลตเนอบดในโรงงานอตสาหกรรมขน

มาสกชน สงจำาเปนพนฐานในการผลตเนอบดด ๆ สกชนภายใตระบบ

อตสาหกรรมสมยใหม ไดแก พนทโรงงานทปดลอม มเครองจกรและ

สายพานลำาเลยง มแรงงานและวศวกรควบคมดแลกระบวนการผลต ม

การตรวจสอบคณภาพสนคาวามคณภาพดหรอไม มการขนสงเนอบดไป

วางขายยงทองตลาด และมการตดฉลากรบรองมาตรฐาน สดทายตองม

การปดปายราคา รอผบรโภคมาเลอกซอเพอนำาไปประกอบอาหารตอไป

หากเปรยบเทยบโรงงานอตสาหกรรมกบโรงเรยนแลว การ

ศกษาในโรงเรยนปจจบนกไมตางอะไรกบการผลตเนอบดในโรงงาน

อตสาหกรรมด ๆ สกเทาไหร โรงเรยนแตละโรงเรยนจะคดเลอกนกเรยน


เขาไปในโรงเรยนเสมอนหนงเปนวตถดบ นกเรยนถกจำากดใหอยใน

โรงเรยนซงเปนพนทปดลอม ผานกระบวนการใสเครองปรงวชาตามสตร

ทมการคดคนมาใหแลว ถกเคลอนทไปดวยระบบชนเรยนตามอายเสมอน

หนงอยบนสายพานการผลต ผานการประเมนคณภาพ (Quality Assur-

ance - QA) และการควบคมคณภาพ (Quality Certification – QC) โดย

ระบบการสอบไลในแตละระดบชน ตดฉลากดวยเกรด ดวยใบปรญญา

วาเปนสนคารปแบบใด แลวนำาไป “วางขาย” ในตลาดแรงงาน สดแลวแต

นายจางในตลาดแรงงานจะมาเลอกซอเพอเปนปจจยการผลตในสายพาน

อตสาหกรรมของสนคาตวอนตอไป เปนเชนนไมรจบ

การจดการแบบโรงงานอตสาหกรรมของโรงเรยนนนปรากฏ

อยในหลายรปแบบ ทงในสถาปตยกรรม กจกรรม และวฒนธรรม

ของโรงเรยน เพอใหโรงเรยนมการควบคมทสมบรณแบบเหมอนการผลต

ในโรงงานอตสาหกรรม โรงเรยนจะตองมการจดการและควบคมในหลาย

มตดวยกน โรงเรยนมการจดการพนท โดยนกเรยนจะตองอยในรวโรงเรยน

ตองทำากจกรรมหนาเสาธงกอนขนชนเรยน หองเรยนถกซอยยอยเปนหอง

สำาหรบนกเรยนแตละระดบชน มหองสำาหรบการทดลอง มหองสำาหรบ

การออกกำาลงกาย มพนทสำาหรบ “เลน นกเรยนถกกำาหนดวาจะตอง

เคลอนยายตวเองจากไหนไปไหน ในชวงเวลาใด โรงเรยนมการจดการ

เวลา แปดโมงเชาตองเขาแถวเคารพธงชาต แลวเขาเรยนตามตารางเวลาท

กำาหนด พกเทยงกนขาวเทยงทโรงอาหาร ตกเยนกลบบาน (ซงมกจะเปน

เวลาทเดก ๆ ชนชอบมากกวาเวลาเรยนในโรงเรยน) โรงเรยนมอำานาจใน

การจดการรางกาย โรงเรยนสามารถเขามากำาหนดเครองแบบทรกเรยน

สวมใส เพอสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของนกเรยน นกเรยนตอง

ตดผมตาม “ระเบยบ” ทกำาหนด เพอใหงายตอการควบคมของอาจารย

หากทำาผดระเบยบทวางไวกจะถกลงโทษ นอกจากนน โรงเรยน (โดย

เฉพาะโรงเรยนในประเทศไทย) ยงมการจดการอำานาจและชนชน ม

การแบงรนพรนนอง มการแบงสรรอำานาจและหนาทของคร ผบรหาร


นกเรยน และบคลากรอยางชดเจน เพอเปนการบอกนกเรยนโดยนยวา

ควรจะ ‘ไหว’ และ ‘ไมไหว’ ใครบาง

หากเหนภาพเหลานแลว โรงเรยนในปจจบนกไมไดมสภาพท

แตกตางจากโรงงานอตสาหกรรมทเปรยบเสมอนคกเลยแมแตนอย

ซงนอกจากจะกกขงรางกายแลว ‘ยงกกขงความคด’ อกดวย

การจดการและกกขงความรนน โรงเรยนและสงคมบอก

สงท “ควรชอบ” และ “ควรสนใจ” มาใหเปนสตรสำาเรจ โรงเรยน

ประถมและมธยมสอนและยำาเสมอวาอะไรทนกเรยน “ควร” ชอบ ผาน

ระบบหนวยกต เชน โรงเรยนกำาหนดวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตร

เปนวชาบงคบ นนหมายความวานกเรยนควรชอบวชาคณตศาสตรและ

วชาวทยาศาสตรมากกวาวชาดนตรหรอศลปะ เนองจากการใหหนวยกต

มากกวา ยอมสงผลกระทบตอ GPA ของนกเรยนมากกวา

การจดการคณภาพดวยระบบเกรดและใบปรญญา ไมตาง

อะไรกนกบการบรรจหบหอและการตดราคาสนคา ในระบบการ

ศกษาสมยใหม การประเมนผลนกเรยนแตละคนวาผาน “มาตรฐาน

ทตงไว” เปนเรองสำาคญมาก คะแนนทสงกวา เกรดทสงกวา หรอใบ

ปรญญาจากสถาบนทดกวา ทมชอเสยงกวา ถกนำามาใชวดคณภาพและ

คดกรองนกเรยนนกศกษา หากนำามาเปรยบเทยบกบการผลตในโรงงาน

อตสาหกรรม ยอมไมแตกตางจากการตดฉลากรบรองมาตรฐาน หรอ

บรรจในหบหอทสวยงาม พรอมนำาไปวางขายในตลาดแรงงานเพอใหผ

บรโภคอยางนายจางไดเลอกซอตอไป

การศกษาของบานเราเปนระบบทตองจดการกบคนจำานวน

มาก วธใหการศกษาจงตองทำาเปนระบบเชนเดยวกนกบระบบ

อตสาหกรรม การสอนตองมมาตรฐาน การประเมนผลและการสอบตอง

สามารถวดผลเปนตวเลขได รวมถงสามารถแยกแยะและระบ “คนฉลาด”

ออกจากคนหมมากไดอยางเปนวทยาศาสตรและรวดเรว


เมอการประเมนผลตองมความรวดเรว แตดวยขอจำากดดาน

ทรพยากรทงบคลากร เงน และเวลา จงนำามาซงวธการเรยนการสอน

รวมถงหลกสตรทถกออกแบบมาเพอใหรองรบกบขอจำากดดงกลาว

อยางหลกเลยงไมได ผเรยนจงตองเรยนในแบบทผสอนหรอผออกแบบ

หลกสตรตองการ และเพอทจะสอบใหไดคะแนนด ๆ ผเรยนจงตองตอบ

คำาถามในแบบทผออกขอสอบตองการ ไมสามารถตอบนอกเหนอจากท

สอน หรอมความคดเหนทแตกตางไปจากทสอนได ในหลายๆ ครง ความ

คดทแตกตางจะถกตอนกลบเขามาสความคดแบบทผสอนตองการ เสมอน

กบสนคาทหลนลงจากสายพาน แลวถกแขนกลของเครองจกรสดซบซอน

หยบขนมา วางบนสายพานใหม แลวไหลไปในทางทถกทควร

ตวอยางทเหนไดชดคอวฒนธรรม “หามตอบผด” ซงเปน

เสมอนคกทมองไมเหน กกขงความคดนกเรยนไทย ผเขยนเชอวา

นกเรยนไทยถกลงโทษจากการตอบคำาถามผดมาแลวทกคน ไมวาจะ

เปนการถกลงโทษ การตดคะแนน ถกครต หรอแมแตถกเพอน ๆ ในหอง

หวเราะเยาะ ความคดเหนหรอตรรกะทไมเหมอนคนสวนใหญ และแตก

ตางจาก “คำาตอบทถกตอง” กลายเปนสงแปลกแยกในหองเรยน มรดก

ความกลวการตอบผดทถกปลกฝงตงแตสมยเดก ๆ ทำาใหไมนาแปลกใจ

ทจะยงเหนผใหญหลายๆ คนนงนงเงยบในหองประชม ไมแสดงความคด

เหนทแตกตางจากกวาความคดของคนสวนใหญ ซงสงเหลานยงเปนการ

สรางความเขมแขงใหกบระบบการผลตบณฑตตามสายพาน แมในปจจบน

คนสวนใหญกยงคงไมมกลาคด ไมกลาตงคำาถามหรอทาทายกบระบบ

แบบนสกเทาไหร

ความคดของเราถกจดการโดยหนงสอเรยน แบบเรยน ชด

นกเรยน อำานาจคร การถกลงโทษ รวโรงเรยน และเสยงออด โดยท

เราไมรสกตว ปญหาของระบบเชนวานอยทความคดแบบกระบวนการ

การผลตแบบโรงงานอตสาหกรรมของการศกษาสมยใหม ซงเปนการผลต

คนเพอปอนตลาดแรงงาน ความคดของนกเรยนทอยภายใตการควบคม


เชนนเองทเปนตวปดกนการพฒนาศกยภาพของมนษย เสมอนเปนก

ระบวนการสรางแมนำากระแสหลกทพยายามขดขวางการไหลของแมนำา

ลำาคลองกระแสยอย

โรงเรยนกลายเปนสถานกกกนความคดทขดขวาง

กระบวนการคดรเรมสรางสรรคของคน ซงเปนคาเสยโอกาสทสงยง

ของสงคม

**********************************

ตอไปนเปนแบบทดสอบทายบทเรยน

“จงวาดรปตนไมหนงตน บานหนงหลง ภเขา

และพระอาทตย”

จบเวลา 1 นาท... เรมครบ

.

.

หมดเวลาครบ...

ถาผมมความสามารถทจะเกบรปภาพแรกทแวบเขามาในหวของ

ทกคนออกมาได ผมเชอวากวารอยละ 90 จะมภาพเดยวกนในหว... คอ

ภาพนครบ

นแหละครบ... ผลพวงของการผลตนกเรยนในโรงงานอตสาหกรรมทเรยกวา

“โรงเรยน”


Credit

รวมเขยน

อสรยะ สตกลพบลย

อภชญา โออนทร

ชานนทร เตชะสนทรวฒน

คปต พนธหนกอง

วรญญ เสนาส

แบงค งามอรณโชต

พชรวร พรหมวงศ

พชญตม ฤกษศภสมพล

บรรณาธการ

กฤดกร เผดมเกอกลพงศ

ศลปกรรมและรปเลม

จตรลดา ปรชาหาญ


บนทก........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

.........................................................................................................................


Website : www.youthreform.or.th

Facebook : www.facebook.com/youthreform

Twitter : http://twitter.com/youthreform

Education Reform by YPMC 2011

Documents

Transcript of Education Reform by YPMC 2011