Едгар Алан По (анг. Edgar Allan Poe) (19 јануари 1809 - 7 октомври 1849) е американски поет, раскажувач, уредник, критичар, еден од главните претставници на американскиот романтизам и предвесник на симболизмот. Најпознат по своите раскази за макабрата, По останува запаметен како првиот писател на детективска и криминална проза. Исто така, нему му се припишува и заслугата за појавата на научно-фантастичниот расказ[1]. По умира на 40 годишна возраст. Причината за неговата смрт е непозната, а разни теории се исплетени околу алкохолот, дрогата, болестите од типот на колера, туберкулоза или беснило, па дури и самоубиство (иако најверојатно е само ненамерна грешка предизвикана од обидот за самоубиство на По една година пред неговата смрт).

Додека е во Њујорк, во 1838 година, Едгар Алан По го издава својот единствен

роман "Авантурите на Артур Гордон Пим" (The Narrative of Arthur Gordon Pym), кој (како и

речиси сите негови раскази) ја комбинира фактичката стварност со неговите најлуди

фантазии. Авантурите на Артур Горgон Пим, приказна која до денес не е целосно сфатена и

разработена, ќе му послужи на Херман Мелвил како инспирација за неговиот Моби Дик.

Последните анализи на овој Поов роман навлегуваат во неговата автобиографичност (на

пример, самото име Артур Гордон Пим, многу, и етимолошки и морфолошки, наликува на Едгар

Алан По, денот во кој Пим стигнува во Нанукет е 19 јануари, денот на раѓањето на По...). Во

1897 година, Жил Верн го издава двотомниот роман Сфингата оg леgените полиња, кој е

замислен како продолжение на Поовиот роман (поради што често е преведен и

како Мистеријата за Артур Горgон Пим) и кој раскажува за доживувањата на екипажот од

бродот Халбран (Halbrane) кој се обидува да одгатне што се случило со Пим.

Едгар Алан По во 1844 година

Во летото 1839 година, По станува ко–уредник на Бартоновото списание за

Џентлмени (Burton’s Gentleman’s Magazine) во Филаделфија. Таму, договорот за месечна

плата ќе го стимулира да ги напише "Вилијам Вилсон" и "Пропаста на куќата на Ашерови" (The

Fall of the House of Usher), раскази во кој натприродниот ужас го достигнува самиот врв на

човечкото сфаќање. "Пропаста на куќата на Ашерови" содржи една кратка студија на

паранојата, за која денес се знае дека му припаѓа на некој Поов познаник, а не на самиот По.

Подоцна, во 1839 година, во два тома, испечатени се неговите Гротески и Арабески (Tales of

the Grotesque and Arabesque), настан кој иако не бил обележан како финансиски успех, денес е

сметан за еден од најважните денови во американската литературна историја. Тука, на едно

место се собрани "Пропаста на куќата на Ашерови", "Вилијам Вилсон", "Беренис", "Лигеја" и

"Порака најдена во шише". Дава отказ во Бартоновото Списание за Џентлмени во

јуни 1840 година, но во 1841 година повторно се враќа за да стане уредник на неговиот

наследник Греамово Списание за Дами и Џентлмени (Graham’s Lady’s and Gentleman’s

Magazine), во кое тој ја издава првата модерна детективска приказна "Убиствата во Улицата

Морг" (The Murders in the Rue Morgue, 1841).

Вечерта, на 20 јануари 1842, Вирџинија скинува еден крвен сад додека пее и свири на клавир.

Крвта почнала да тече низ нејзината уста. Тоа бил прв знак дека таа е болна од туберкулоза.

Само делумно се опоравува. По, загрижен и скршен по болеста на својата млада жена,

почнува да пие поинтензивно. Во 1843 година, расказот "Златната бубачка" (The Gold Bug)

освојува награда од 100 $ на конкурс организиран од филаделфскиот весник Долар (Dollar

Newspaper) што му дава голем публицитет. Во 1844 година оди во Њујорк, каде ја пишува

"Измамата со балонот" (The Baloon Hoax) за весникот Сонце (Sun) и станува помошник уредник

на Evening Mirror, под контрола на Н. П. Вилис, оттогаш негов доживотен пријател. Токму тука,

на 29 јануари 1845, во секцијата Американски Разглеgи (American Review), ќе се појави

поемата "Гавран" (The Raven) - кај нас преведена од страна на Гане Тодоровски, Поовата

најпозната поема, која преку ноќ ќе му донесе национална слава. Тогаш По станува уреник

на Броgвејскиот Журнал (Broadway Journal), неделник со краток век на постоење, во кој, тој ќе

ги реиздава своите раскази во текот на 1845 година. Оваа година ќе биде обележана со

појавата на веќе заборавената поетеса Френсис Сарџент Лок Осгуд (Frances Sargent Locke

Osgood) во Поовиот живот. Вирџинија не се противи, но Поовите јавни допишувања со

неговата литературна љубов предизвикуваат голем скандал. Меѓу неколкуте поеми што По и ги

посветува на Френсис, "Валентајн" (A Valentine) е особено интересна. Таа во себе содржи

загатка, чие решение е нејзиното име, добиено кога ќе се земат првата буква од првиот стих,

втората од вториот итн. Неговата збирка поезија Гавранот и останати Поеми (The Raven and

Other Poems), како и избор од неговите Раскази (Tales) се, исто така, испечатени во 1845

година.

The Raven

Once upon a midnight dreary, while I pondered weak and weary,Over many a quaint and curious volume of forgotten lore,While I nodded, nearly napping, suddenly there came a tapping,As of some one gently rapping, rapping at my chamber door.`'Tis some visitor,' I muttered, `tapping at my chamber door -Only this, and nothing more.'

Ah, distinctly I remember it was in the bleak December,And each separate dying ember wrought its ghost upon the floor.Eagerly I wished the morrow; - vainly I had sought to borrowFrom my books surcease of sorrow - sorrow for the lost Lenore -For the rare and radiant maiden whom the angels named Lenore -Nameless here for evermore.

And the silken sad uncertain rustling of each purple curtainThrilled me - filled me with fantastic terrors never felt before;So that now, to still the beating of my heart, I stood repeating`'Tis some visitor entreating entrance at my chamber door -Some late visitor entreating entrance at my chamber door; -This it is, and nothing more,'

Presently my soul grew stronger; hesitating then no longer,`Sir,' said I, `or Madam, truly your forgiveness I implore;But the fact is I was napping, and so gently you came rapping,And so faintly you came tapping, tapping at my chamber door,That I scarce was sure I heard you' - here I opened wide the door; -Darkness there, and nothing more.

Deep into that darkness peering, long I stood there wondering, fearing,Doubting, dreaming dreams no mortal ever dared to dream beforeBut the silence was unbroken, and the darkness gave no token,And the only word there spoken was the whispered word, `Lenore!'This I whispered, and an echo murmured back the word, `Lenore!'Merely this and nothing more.

Back into the chamber turning, all my soul within me burning,Soon again I heard a tapping somewhat louder than before.`Surely,' said I, `surely that is something at my window lattice;Let me see then, what thereat is, and this mystery explore -

Let my heart be still a moment and this mystery explore; -'Tis the wind and nothing more!'

Open here I flung the shutter, when, with many a flirt and flutter,In there stepped a stately raven of the saintly days of yore.Not the least obeisance made he; not a minute stopped or stayed he;But, with mien of lord or lady, perched above my chamber door -Perched upon a bust of Pallas just above my chamber door -Perched, and sat, and nothing more.

Then this ebony bird beguiling my sad fancy into smiling,By the grave and stern decorum of the countenance it wore,`Though thy crest be shorn and shaven, thou,' I said, `art sure no craven.Ghastly grim and ancient raven wandering from the nightly shore -Tell me what thy lordly name is on the Night's Plutonian shore!'Quoth the raven, `Nevermore.'

Much I marvelled this ungainly fowl to hear discourse so plainly,Though its answer little meaning - little relevancy bore;For we cannot help agreeing that no living human beingEver yet was blessed with seeing bird above his chamber door -Bird or beast above the sculptured bust above his chamber door,With such name as `Nevermore.'

But the raven, sitting lonely on the placid bust, spoke only,That one word, as if his soul in that one word he did outpour.Nothing further then he uttered - not a feather then he fluttered -Till I scarcely more than muttered `Other friends have flown before -On the morrow will he leave me, as my hopes have flown before.'Then the bird said, `Nevermore.'

Startled at the stillness broken by reply so aptly spoken,`Doubtless,' said I, `what it utters is its only stock and store,Caught from some unhappy master whom unmerciful disasterFollowed fast and followed faster till his songs one burden bore -Till the dirges of his hope that melancholy burden boreOf "Never-nevermore."'

But the raven still beguiling all my sad soul into smiling,Straight I wheeled a cushioned seat in front of bird and bust and door;Then, upon the velvet sinking, I betook myself to linkingFancy unto fancy, thinking what this ominous bird of yore -What this grim, ungainly, gaunt, and ominous bird of yoreMeant in croaking `Nevermore.'

This I sat engaged in guessing, but no syllable expressingTo the fowl whose fiery eyes now burned into my bosom's core;This and more I sat divining, with my head at ease recliningOn the cushion's velvet lining that the lamp-light gloated o'er,But whose velvet violet lining with the lamp-light gloating o'er,She shall press, ah, nevermore!

Then, methought, the air grew denser, perfumed from an unseen censerSwung by Seraphim whose foot-falls tinkled on the tufted floor.`Wretch,' I cried, `thy God hath lent thee - by these angels he has sent theeRespite - respite and nepenthe from thy memories of Lenore!Quaff, oh quaff this kind nepenthe, and forget this lost Lenore!'Quoth the raven, `Nevermore.'

`Prophet!' said I, `thing of evil! - prophet still, if bird or devil! -Whether tempter sent, or whether tempest tossed thee here ashore,Desolate yet all undaunted, on this desert land enchanted -On this home by horror haunted - tell me truly, I implore -Is there - is there balm in Gilead? - tell me - tell me, I implore!'Quoth the raven, `Nevermore.'

`Prophet!' said I, `thing of evil! - prophet still, if bird or devil!By that Heaven that bends above us - by that God we both adore -Tell this soul with sorrow laden if, within the distant Aidenn,It shall clasp a sainted maiden whom the angels named Lenore -Clasp a rare and radiant maiden, whom the angels named Lenore?'Quoth the raven, `Nevermore.'

`Be that word our sign of parting, bird or fiend!' I shrieked upstarting -`Get thee back into the tempest and the Night's Plutonian shore!Leave no black plume as a token of that lie thy soul hath spoken!Leave my loneliness unbroken! - quit the bust above my door!Take thy beak from out my heart, and take thy form from off my door!'Quoth the raven, `Nevermore.'

And the raven, never flitting, still is sitting, still is sittingOn the pallid bust of Pallas just above my chamber door;And his eyes have all the seeming of a demon's that is dreaming,And the lamp-light o'er him streaming throws his shadow on the floor;And my soul from out that shadow that lies floating on the floorShall be lifted - nevermore!

Препевот на македонски:

Гарванот

Еднаш среде полноќ една, покрај стари книги седнат,дури водев в соба бледна со тајната ука спор,дури дремлив тонев в скука, зачув некој тропнеж тука,зачув некој како чука на портата однадвор.„Некој гостин” – реков, - чука однадвор!”Тоа сал и ниту збор.

Ах, си спомнам, многу јасно: в декемвриска вечер касна,жарта в пепелта што згасна го засени мојот взор.Жедно утрото го пекав; од книгите штуро чекавспас од болот што ме штрека, бол по еден редок збор,збор Ленора, свидна мома, тој ангелски убав створ,Таа вечна неизгор.

А завесата од свила, в пурпур сета што се слила,грозен шун во себе скрила. На ужас се чиниш створ!Па срцето дури бие, јас го молам да се свие:„Некој гост е пти се крие пред портата однадвор –доцен гост е што се крие пред портата однадвор” – Тоа сал и ниту збор!

Веднаш срдито се вденав, мигум својот глас го кренав:„Човек ли сте или жена, простете е мојот збор;врз клепкиве дремка стежна, а пак вие в ноќва мрежнатропнавте со усет нежна на вратата однадвор” – тоа реков, порти ширум отворив и пратив взор – Надвор мрак и ниту збор!

Длабоко во мракот страшен долго стоев втренчен, вџашен,сонувајќи сон незнаен ни на еден смртен створ;Спокој секаде се свлече, мирнотија в ноќта тече,збор единствен што се рече беше тажен, шепнат збор,збор, Ленора, што низ ехо се врати одговор.Тоа сал и ниту збор.

В собата штом дојдов назад, сетив: морници ме лазат,зачув некој како чука пак со удар тап и спор.Па си реков: „дај, ќе идам до прозорецот, да видам,

треба сигурен да бидам таен ли е некој створ!-Да се смирам сал за малку од тропнежот однадвор”-Вон сал ветер развигор.

Панѕурите штом ги турнав, прекумене нешто јурна,низ прозорецот се втурна Гарван горд до темен взор.Ни да климне глава само, ни да запре в таа штама,но со лик на лорд ил’ дама к’о што дојде однадвор,врз бистата на Палада, над вратата, овој створпретна, седна и ни збор!

И со таа птица света, што пред малку тука сетаодважна и строга сета, почнав чуден разговор:„Бувка немаш да се реси, сепак плашлива ти не си,грозно, страшно сениште си, Брегот ноќен ти е двор –речи, какво име носиш в Плутоновиот ти хор?”Тој сал гракна: „Nevermore!”

Станав плен на почудица, кога таа грда птицаја чув како зборна в мракот сосем јасен одговор!Никој смртен жив створ вака, среде глува ноќна мрака,не чул птица да му грака и да му праќа огнен взор – птица или друга лишка да му праќа огнен взорсо збор еден: „Nevermore!”

Гарванот, штом седна таму, еден збор тој гракна самов душа божем тој збор може сам да начне разговор.Друго појќе нид а каже, ни да пафне пердув влажен,дур не сронив мрмор тажен: „Осамен сум долго створ.И ти како мојта Надеж исчезнат ќе бидеш створ!”Тој сал гракна: „Nevermore!”

Изненаден, мигнум трепнав, од одветот негов сепнат,„Сомневање нема”, шепнав, „Се` е тоа празен збор”.Од несреќен стопан сметен, кого пропаст го сплетеи го следи уште, ете, до песните преумор,тажачките песни, пирпев на Надежта непрегород вечното: „Nevermore!”

Но Гарванот грак што срони, макар тажен, в смев ме гони,па на столот седнав сонлив со втренчен во него взор;Врз кадифе глава веднам, но ми тежи мисла една,мисла тажна, мисла бледна: кој е овој зловест створ?Овој кобен страшен хишник каков ли е судботворсо своето: „Nevermore!”

В плен на такви мисли седев, птицата со глед ја следев,

без да речам ниту еден, дури ниту еден збор;В плен на такви мисли вивнат, понабргу потем стивнави врз кадифе да здивнам, се отпуштив нем и спор,врз кадифето кај Она нема веќе к’о жив створПак да седне, „Nevermore!”

Одненадеж, ми се чини, мирис воздухот да примибожем крилни серафими кадат тамјан беспрекор;„Страдалнику”, реков тогај, „Ова дар ти е од бога;по ангели тој ти прати мир и непент којто мати.Испи го и тогај мора да за заборавиш Ленора!”грак се слушна: „Nevermore!”

„Пророку!”, му реков право, „птица ли си или ѓавол!Сеедно е кој те пратил! Сотона ли, друг ли створ!Полн со очај, смел ил’ злобен, дојден ваму в крајов кобен,в дом кај што цари ужас гробен, дај ми искерн одговор:речи, дали гилеада има цер за тој што страда?”Тој сал гракна: „Nevermore!”

„Пророку!”, му реков право, „птица ли си или ѓавол!Те колнам во тој што в светот владее над секој створ„Речи и` на мој’ва душа, која јадови ја гушат,дали повтор ќе ја гушка Ленора со љубен вор?Дали пак во далек Еден ќе прегрне свиден створ?”Тој сал гракна: „Nevermore!”

Нека биде тој збор сега збор разделбен, а не шега,птицо или враже, бегај в Плутоновиот ти двор!Не оставај пердув траги, спомени од твојте лаги,остави ме в мисли драги, престани со твојот збор!Од срцево извади го клунот свој, тој клун на нор!Грак се слушна: „Nevermore!”

А Гарванот ни да претне, ниту пак замиг да летнеoд бистата на Палада, туку како кобник створнад вратата бдее, молчи, со поспани демон-очи,И врз подот сенка дрочи, без да гракне ниту збор;и врз таа сенка – темна, душава, знам, веќе нема,да се крене. „Nevermore!

НАЈСРЕЌНИОТ ДЕН — НАЈСРЕЌНИОТ ЧАС

Најсреќниот ден - најсреќниот часВ пеплосано, свенато срце ми стине – И надежта горда и силата, јас Ја чувствувам, мине.

Што? Силата! - реков. Но, зошто да таам, Си копнееше таа со време!Ми беше на младини визија таа,Но, ѓаволот нека ја земе.

Ти, ненужна гордост, зошто си ми ти?Дај, оди при други, дај, слободно можеш.Во горчини брзо ти мене ме сви – Ко духов од челик е божем!

Најсреќниот ден - најсреќниот часОд видено болка во поглед ми свил;На сила и гордост сјај најблештав јасСи спомнам, сум бил:

За сила и гордост сум сокривал надеж А денеска грижи притајувал сал,Па, дури и кога ми беше тој даден, Си знаев: пак не би го доживеал.

Темнолики беа неговите крила,Се вивнаа в пропот, ко в плам – Да разурнат мошно расклатена сила,И да ми ја сотрат душата, знам!

ГРАДОТ ВО МОРЕТО

Глеј! Смртта сама си крена тронВ туѓ град под маглив небосклон На Запад далек, мрачен, сам,Кај зло и добро, кај чест и срам Потонале во вечен сон.До што е дворец, кула, храм, (трошно, гнило в овој град) Поцрнело во темна чад.И ветерот е ко таласам!А пак под сводот потемнетВодите таат очај клет.

И ни да капне светол зрак Над градов закопан во мрак;Сал лач на алово од крвје мореПламнее над храм, над дворец И лета огнен в незапирПо бескрајна и пуста шир – Над Вавилон се метка в летСо мртви сказни в спомен клет Над бршлен, над цвет скаменет,Над олтар в древен манастир,Кај плетат венци темни рози,Темјанушки и вити лози.

Под сводот хмурен, потемнет,Водите таат очај клет.Храм, кула, сенка, едно

Се лулее во воздухот, се лее,Додека Смртта во злогрд чинОд кубето ги глега како џин.

Ту гроб, ту храм од древни дни Зјаат сред мртви длабини;Но ниту идолот што в тмајСо дијамантен блешти сјај,Ни мртвиот врз одар – тронНе ќе ги разбудат од сон;Ни трепет брчки втиснал, збралНад таа пустош од кристал – Ни бран, ни ветер што да сјуратПо морето и кренат бура – Ни виор втурнат в морски шир

Сред возвиишен и грозен мир.

Но, мигнум таа збрка глуваНаврапито се разбранува!Та што беше кула чмурна, стана пустош се урна – На сводот потем в ноќниот мрак Остана сал на пустош траг.И стана румен секој бран И часот стана пеплосан – Па, кога среде неземен јад Од темел гровне чудниов град, Од својот трон сам Адот клетСо преклон ќе му стори срет.

НА ОНАА ВО РАЈОТ

Ти беше за мене, драга , в мојте желби беше, знај – Ти, зелен остров в море, драга, Ти, олтар, вруток в горски крај, Ти, нежен плод на пролет блага И беше мое цвеќе в мај.

Ех, свиден сон што беше краток!Ех, ѕвездна Надеж! Никна пакЗа да ти биде скусен патот!На дните идни грејна зрак:“Дај напред!” туку во Минатото (тој мрачен јаз) што како златоНеподвижно е, в страв и в мрак!

Ми мина векот в мора жална,Без траги гасне заден лач!Не! Веќе не! Не! Липам в плач;(со таков јазик в ширта далнаму збори морето на брегот в здрач)Цут нема стеблото што гром го чалнал, Ни ранет орел нема лет, сал плач!

И сите мои дни се мечти болни,И сите мои ноќи сон и јад,

Ме вабат в краишта на сказни волни Кај цутиш ти ко цветец непознат,Кај танци развиваш со нежност полни, Крај таков вечен извор, вечен кат.

ПАЛАТА НА СЕНИШТАТА

Среде поле, в долот зелен Од ангели добри полн – Се креваше, ко горд елен, Дворец, чиниш сретнат в сон.И мислата тука билаСамакрал, Над двор ваков ангел крилат Досега не застанал.

Над стреи се извишило Знаме славно, горд, злат страж.(Тоа – сето – дамна било, некогаш,)Секој повеј што се меткал Во тој ден и благ и жив, Преку ѕидот, ко низ ветка, Си одлетал миризлив.

Патникот што мина тука, В окна наѕра сјаен лач, Харфа, сеништа и бука Виде овој минувач – Виде среде таа врева Кралски трон, На кој славен, в сјај се слеваДостоинствен, смирен Он!

; од бисер и рубиниБеше влезот на тој двор, Преку него мина, чинишЏган од Еха, беспрекор, Должни вечно да го слават

Својот крал, Гласно в песни да го слават Ум и мудрост што им дал.

Туку грди, црни и злостиГо склештија кралот в миг.(Леле! Смртта ќе го вкостидо утре тој самотник!)Палатава в миг ќе втоне В заборав – Место цут и блесок сонет, Минато и темна прав.

И сите што таму минат, Наѕираат в окна пак.Сеништа ќе видат, чинат, Песни, игри в свиен лак;Туку, чунки река, сега;Бучав бран!Вон од дворот јури, бега Расклештена без смев џган.

ЗЕМЈА НА СОНИШТАТА

По самотен и стрмен пат,

Зли ангели кај летаат, Кај Идолот, по име НОЌ,Трон издига на црна моќ, Се вратив овде, потемнет,Од Туле, крај на овој свет, Крај пуст и сенишен, што гордо дремеОд ПРОСТОР вон и вон од ВРЕМЕ.

Крај полн со бездна, стерни, јами Со пештери и гори грамадни ко ламји, Со форми кои нигде не ги сретнал никој, Со солзи кои капат чунки јачат крикој;Со планини што грдо надвисналеНад мориња без брегови, се вдалеМорињата в неспокојство и врела жедПлискајќи свод што пламнат в оган блед;Со езера над бескрај свој што бдеат,Што води самотни и мртви леат, Што води молкнати и студни истурилеКо божем снег и бели кринови да скриле!

До тие езера над бескрај свој што бдеат, Што води самотни и мртви леат, - Што води зли и мрачни грдо истурилеКо божем снег и бели кринови да скриле – До тие планини и таа река Што жубори постојано со шум и ека, - До сури гори, грозни мочуришта, Кај дождалци и жаби пиштат, - До кобен вир, до страшен вителКај лунзаат призраците, - До секој белег најпорочен, - До секој агол в жалост втолчен, -

таму, вџашен, патувачот на патот Среќава Спомени на Минатото, - Виденија замотани во покров бел, Ко копнеж врел по пријател, Виденија на скитник, кој без жал, На Земја; што сретнал на Небото го дал.

За срцето изедено од бол и јад, Тој кат е смирен, блажен кат.За духот потонат во мрачен тмај,

Тој крај е Елдорадо, тој крај е рај!

Но, секој што ќе помине низ крајов таен, Не смее да види, не може да знае;И тие тајни невидени Човечко око ќе ги плени;Сам Кралот нивен така повелал:Да склопат клепки и Душата што мина тука, сетоОва го гледа низ стакло потемнето!

По самотен и стрмен пат, Зли ангели кај летаат, Кај Идолот, по име НОЌ,Трон издига на црна моќ, Се довлечкав до дома прекапнат, Од Туле, морничав и проклет кат.

АНАБЕЛ ЛИ

Беше пред лета ред, беше одамна, знам, В кралство кај морски крај в молк се свил,

Таму цутеше цут, толку допадлив нам, Што го викавме Анабел Ли;Една сал ,исла скри, мисла – потаен плам, Дека љубовта в нас гнездо сви!Јас бев млад, беше млада и таа, В кралството кај морски крај в молк се свил, Љубов разгоре в нас, љубов која ја знаат Само јас, само Анабел Ли,Љубов силна по која што чмаатИ на небото рој ангели.Па се случи, пред повеќе летаВ кралството кај морски крај в молк се свил, Да разулави виорен ветар, Да ја убие Анабел Ли!Како втрештени луѓето беа, Ковчег мртвенски млада ја скри, Потем в гроб ја положија неа, В кралство кај морски крај в молк се свил.Колку безочна зависта е И на самите ангели!Ех, тоа причина е, и се знаеНиз крајморските предели, Та развиори виор, ах, проклет да е, Убивајќи ја Анабел Ли!

Беше љубовта наша, какваНе ќе може друг да измисли!Нема нигде по светот таква,Та, ни небесните ангели Ни подводните демони злиДа нe разделат не можат и да сакаат Од прекрасната Анабел Ли!Поглеј, месечев лач плете венец, од плач По прекрасната Анабел Ли;А ѕвездениот рој, чиниш поглед е тој На прекрасната Анабел Ли;Така ноќ мине, знам. В јад без моќ лежам сам,Тежок бол срце свил, живот мој, образ мил,Двајца ли ковчег сви, двајца ли в гроб нe; свиПуста смрт во пределите зли!

Црниот мачор – Едгар Алан По(извадок)

Уште повеќе ми го замрази душава ѕверот кога, утрото кога го донесов в куќи, забележав дека, исто како Плутона, и тој е едноок. Но, по ова сознание, жена ми само уште повеќе си го замилува, оти, како што веќе реков, таа во многу нешто го поимаше она чувство на човечност, кое еднаш и мене ми беше блиско, и ми чинеше најпрости, најчисти задоволства.Но, одбивноста моја кон мачкава како да и’ ја зголемуваше наклоноста кон мене. Кај одев ме следеше, така тврдоглаво, не знаете колку. Кај да седнев, или ќе ми се свиеше под столица, или ќе ми се испружеше на колена, ме обвиваше со одвратна галовност. А станев да одам, или ќе ми се сплетка меѓу ноѕе, за малку да ме спрепне, или ќе ме вчапеше за алишта со долгите, остри канџи и така ќе ми се испентареше до гради. Е тогаш, при се’ што сакав да ја смачкам со еден удар, пак не ми даваше душа, што заради злоделото што го имав направено, ама најмногу – еве, си признавам – од гол страв што имав од ѕверот. ************************************************** ******Но, Бог нека ме штити и избави од канџите на Антихристот! Едвај одекот од моите удари го удави тишина, кога еден глас ми проговори од гробот! – еден вик, отпрвин придушен и испрекинат, како детски липот, потем се провикна во долг и гласен крик, баш ѕверски, нечовечки – завивање – тажачки извик, што од ужас, што од триумф, каков што само од пеколот може да се крене, спој на грлата на проколтатите во агонија и на демоните што се дворат во проклетствата.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * СРЕДБА (Assignation) - извадок

Во Венеција беше, под засводениот премин што го викаа Ponte di Sospiri, кај ја сретнав по трет или четврт пат личноста за која зборувам. Во збркан припомен си ги враќам сега околностите на таа средба. Сепак, си спомнувам – ах! како ли да заборавам? – на глувата среденоќ, на Мостот на воздишките, на женската убавина, и на Кралот на романсата што се сновеше по тесниот канал. Ноќта беше чудовишно мрачна. Големиот часовник на Piazza го беше отчукал петтиот час од вечерта италијанска. Плоштадот на Campanile беше глув и празен, светлата на палатата Дукал забрзано одумираа. Се враќав од Piazetta дома, преку Големиот канал. Едвај стигнавме со гондолата наспроти устието на каналот Сан Марко, кога еден женски глас од скришнините си одеднаш се истури врз ноќта, во див, хистеричен, издолжен крик. Штрекнат од звукот, скокнав на ноѕе: на гондолиерот веслото му падна од раце и му исчезна во мрак-темното без надеж за повратка, па останавме да не’ води струјата што од поголемиот се насочуваше кон помалиот канал. Небаре џиновски црн кондор, ние полека лебдевме кон Мостот на Воздишките, кога илјада светилки болснаа од прозорците и по скалиштата на палатата Дукал, и од тешкиот мрак сторија модар, нестварен ден.