EconomieLesbrief: WelvaartVWO 4

Samenvatting Welvaart hoofdstuk 5

Datum: januari 2011

Vorige les: wat is een rechtvaardige inkomensverdeling?

2

Verschillen tussen beroepen Verschillen binnen een beroep

Te verklaren door:

• Opleiding• Verantwoordelijkheid• Schaarste (vraag en

aanbod)• Arbeidsomstandigheden

Te verklaren door

• Leeftijd• Functieverschillen (bijv. 1e

graads vs. 2e graads docent)

• Werktijden• Het bedrijf waar je werkt

Bijna iedereen heeft een mening over inkomens-verschillen

3

De overheid

• Streeft naar een rechtvaardige verdeling

• Nivelleren van de inkomens

• Vraag: hoever moeten we hiermee gaan?– SP– VVD

Economen

• Voor grote verschillen: inkomensverschillen hebben een prikkelende werking op niet-werkenden of mensen met lage inkomens

• Tegen grote verschillen: te grote inkomensverschillen leiden tot criminaliteit en slechte volksgezondheid

Belangrijk: wat zijn de feiten?

4

Primaire inkomensverdeling1

Bepaald door de markt . . .

• De verdeling van de primaire inkomens (loon + rente + huur + pacht + winst) over personen

• Allemaal bruto!

Secundaire inkomensverdeling2

Tertiaire inkomensverdeling3

Beïnvloed door de overheid . . .

• De verdeling van de secundaire inkomens• Secundair inkomen = primair inkomen –

directe belastingen en premies + uitkeringen

• De verdeling van de tertiaire inkomens• Tertiair inkomen = secundair inkomen –

indirecte belastingen en heffingen + prijsverlagende subsidies

De primaire inkomensverdeling (blz. 84)

5

1 2 3 4 5 6 7

Inkomens-klasse(x € 1.000)

Aantal personen per klasse(x 1.000)

Inkomen per klasse (x 1 miljoen)

Personen per klasse in procenten van het totaal

Inkomen per klasse in procenten van het totaal

Percentage personen gecumuleerd

Percentage inkomen gecumuleerd

0-10 1.020 4.000 17% 2% 17% 2%

10-20 1.200 20.000 20% 10% 37% 12%

20-30 1.800 44.000 30% 22% 67% 34%

30-50 1.200 50.000 20% 25% 87% 59%

50 en meer 780 82.000 13% 41% 100% 100%

Totaal 6.000 200.000 100% 100%

6

Deze week: inkomensverdeling

Inkomensverdeling: de Lorenzcurve

7

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

Aandeel van het inkomen in procenten van het totale inkomen

Aandeel van de personen in procenten van het totale aantal personen

.

20% van de mensen die het minst verdienen, verdienen 20% van de primaire inkomens

20% van de mensen die het meest verdienen, verdienen 20% van de primaire inkomens.

Inkomensverdeling: de Lorenzcurve

8

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

Aandeel van het inkomen in procenten van het totale inkomen

Aandeel van de personen in procenten van het totale aantal personen

20% van de mensen die het minst verdienen, verdienen 1% van de primaire inkomens

20% van de mensen die het meest verdienen, verdienen 60% van de primaire inkomens.

.

Twee situaties: wat gebeurt er met de inkomens-verdeling?

9

Oud Nieuw

A 10.000 20.000

B 100.000 110.000

Inkomens-verhouding 10 5,5

Situatie 2: Absolute stijging inkomen

Oud Nieuw

A 10.000 11.000

B 100.000 110.000

Inkomens-verhouding 10 10

Situatie 1: Procentuele stijging inkomen

De Lorenzcurve verandert niet De Lorenzcurve wordt minder scheef (= nivelleren)

De overheid: “de grote herverdeler van inkomens”

10

De overheid

Ontvangsten • Directe belastingen• Indirecte belastingen• Niet-belastingen• Sociale premies

Uitgaven• Overheidsbestedingen• Overdrachten (denk aan

sociale uitkeringen)

De overheid beïnvloedt de inkomensverdeling op twee manieren

11

Overheidsontvangsten

Overheidsuitgaven

2. Consumptiegebonden1. Persoonsgebonden

• Inkomensheffing– Box 1– Box 3

• Sociale premies

• Sociale uitkeringen, b.v. voor– Volksverzekeringen– Werknemersverz.

• Subsidies, b.v.– Zonnepanelen– Schone auto’s

• Indirecte belastingen, b.v.– BTW– Accijns

• Niet-belastingen

Er ontstaan twee nieuwe inkomensverdelingen

12

Primair inkomen

• Inkomensheffing– Box 1– Box 3

• Sociale premies

–

• Sociale uitkeringen, b.v. voor– Volksverzekeringen– Werknemersverz.

+

=Secundair inkomen

• Indirecte belastingen, b.v.– BTW– Accijns

• Niet-belastingen

–

• Subsidies, b.v.– Zonnepanelen– Schone auto’s

+

=Tertiair inkomen

Secundair inkomen

Inkomensbeleid van de overheidGericht op nivelleren van inkomens

13

1. Belastingstelsel

2. Sociale zekerheid

• Progressie in de tarieven• Heffingskortingen

• Sociale uitkeringen• Vooral voor lagere inkomensgroepen

3. Minimumloon• Voor werknemers van 23 jaar of ouder• Minimumjeugdloon voor jongeren

4. Huur- en zorgtoeslag• Tegemoetkoming in huurkosten / zorgkosten• Inkomensafhankelijk

14