รปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ : กรณศกษา บานวงนามอก

จงหวดหนองคาย

ECO-TOURISM : A CASE STUDY OF BANN WANG

NAM MOK, NONGKHAI PROVINCE.

โดย

นายอทธพล โกมล

โครงการวจยนไดรบทนอดหนนการวจยจากสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงวฒนธรรม

ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๓

บทคดยอ

การวจยเรองรปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ : กรณศกษาบานวงนามอก อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย ครงน มวตถประสงคเพอศกษาความคดเหนของนกทองเทยวตอการจดการทองเทยวเชงอนรกษ และศกษารปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก จงหวดหนองคาย โดยใชแบบสอบถามความคดเหนกบกลมนกทองเทยว และแบบสมภาษณเชงลกกบกลมตวอยางผเกยวของในชมชน เปนเครองมอในการวจย วเคราะหขอมลโดยคารอยละ และการวเคราะหเนอหาในลกษณะพรรณา ผลการศกษาพบวา

๑. ขอมลทวไปและความคดเหนของนกทองเทยว นกทองเทยวสวนใหญเปนเพศหญง สวนมากชวงอาย ๑๖ -๒๕ ป จบการศกษาระดบปรญญาตรและนกทองเท ยวมาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนสวนใหญ เดนทางมาเพอการพกผอนและเดนทางมา โดยสวนมากทางโดยรถยนตสวนตว มาพกผอนกบกลมเพอนหรอผรวมงานเปน ซงสวนมากจะทราบจากเพอนหรอคนรจก และจานวนครงของนกทองเทยวทเคยมาพกผอนทบานวงนามอกสวนมากเคยมาแลว ๒ -๓ ครง ระยะเวลาทอยโอมสเตยในบานวงนามอก ๒-๓ วน ดานคาใชจายของนกทองเทยวโดยเฉลยตอคนนนจะอยในระดบมากกวา ๑,๐๐๐ บาท และสวนมากตองการทจะกลบมาพกผอนและทองเทยวอก นกทองเทยวมขอเสนอแนะตอการจดการทองเทยวเชงอนรกษ คอ อยากจะใหมการบรการทางดานนวดแผนโบราณ นวดสปา ปนจกรยานและควรจะมปายบอกทางใหชดเจน และปายความรทางดานแหลงทมาของสถานททองเทยวแตละแหงดวย

๒. รปแบบของการจดการทองเทยวเชงอนรกษ พบวา เกดการรวมกลมโฮมสเตย โดย อาศยทนทางสงคมทเปนจดขาย อนไดแก ทรพยากรทางธรรมชาตทมอยในชมชน โดยใหนกทองเทยว

ไดเขาพกอาศยและเกบคาทพกและคาตอบแทนตามความเหมาะสม เพอใหกลมตงอยไดอยางยงยน

ชมชนมสวนรวมตอกระบวนการตงแตการรบจอง การลงทะเบยน การบายศรสขวญตอนรบ การรวม

กจกรรมทองเทยวตามทกาหนดไว สงผลใหชมชนมรายได และตระหนกเหนความสาคญของ

ทรพยากรธรรมชาต เกดความรสกหวงแหนและตองการอนรกษไว ชมชนมอาชพ รายได และเกด

ความเขมแขง สาหรบแนวทางการพฒนารปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ ควรดาเนนการใน ๓ ดาน

คอดานทพกอาศย ควรมการปรบปรงหองสขา และจดหาททงขยะ ใหดขน ดานสถานททองเทยวและ

บรการ ควรจดทาปายบอกทางไปยงแหลงทองเทยวทตาง ๆ ใหชดเจน และควรมการเพมบรการดาน

การนวดแผนโบราณ นวดสปา และดานบคลากร ควรมการจดอบรมหรอประชมใหความรเรองการ

จดการทองเทยวเชงนเวศนอยางตอเนอง ทงนเพอใหเกดกระบวนการเรยนร การจดการการทองเทยว

เชงนเวศนอยางเปนระบบ ตอเนอง และเกดความยงยน นอกจากนน ควรสนบสนนและสงเสรมใหกบ

กลมเดกและเยาวชน ใหเขามามสวนรวมกบชมชนกบการจดการทองเทยวดงกลาว เพราะเดกจะได

สบทอดการจดการทองเทยวเชงอนรกษนตอไป

ABSTRACT

“ Eco-tourism : A case study of Bann wang nam mok, nongkhai

Province”

The purpose of this research were : 1) to study opinion of tourists about

Eco-tourism management of Bann Wang Nam Mok and 2) to study a conception

management of Eco-tourism of Bann Wang Nam Mok, Nongkhai province. The

System approach and three objectives : to evaluate an input factor namely of

compose community history, tradition and culture, confederation and natural

resources, reached to participations of communities and organization, to apprise the

transitional process benefits from Eco-tourism management. and communication’s

change, and to assess output factors including products, outcomes and social

impacts. The study found that mainly tourists were females who have ages at 16-25

years olds. Studying in Bachelor’s change degrees. They mostly came from North-

East religion. By cars with more than 10 friends or colleagues. The tourists know an

information about Bann Wang Nam Mok from friends ’or acquaintances’ saying, and

used to relax for 2-3 times. They spent their time in Bann Wang Nam Mok for 2-3

days stayed at Homestays which were prepared for the tourists. The costs of a trip

per 1 person was over 1,000 Baths, and most of tourists wanted to come back to

Bann Wang Nam Mok again. In fact, there were some suggestions’ from the tourists

that were :) 1) there should be Thai massage and should be the sings about history

of each tourist attraction for the better public relations.

By the way ,Bann Wang Nam Mok official service were good included

accommodations ,areas, foods, souvenirs, stuff services trash can and travelling.

While restrooms and toilet were fair.

To the most of opinions from the tourists about an Eco-tourism, they know it

well and loved this kind of tour. They told that Eco-tourism gave them a lot of

knowledge about history, and culture of the place, moreover, there was the lowest

bad effects to an environment. In add, the Eco tourism focused on relationship

between villagers and tourists that helped increasing villagers’ incomes by the

Homestay.

Next, a tourism management of Bann Wang Nam Mok initiated an idea which

all villagers established the Eco-tourism in Bann Wang Nam Mok together. They went

to learn from another village and found the still-have-principal, culture, traditions,

forests, and rivers. Therefore, the people help developing their principal together

making them to be selling points in the Eco-tourism. Furthermore, they joined local

knowledge, local wisdom, and local arts and culture with economical application

following policy from Ministry of Cultural. That approached to organize the saiyai

culture model of Nongkhai province for being a corpus of local knowledge.

A Tourism is very important to community, society, and culture. There was a

development from the past until now but there were still problem which have to fix.

While a tourism have more problems, people who have mantles in the tourism have

no knowledge and skill to solve them. Due to a cavitation of technology and

communication, tourists have changed from only entertained themselves to finding

knowledge while travel. So Eco-tourism has to balance life quality and incomes

included preserving and modern, creation knowledge and understanding with

villagers is the way to rise quality of Eco-tourism and to maintain it along with a

community.

ช

กตตกรรมประกาศ

การดาเนนการวจยเรอง รปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ : กรณศกษา บานวงนามอก อาเภอศรเชยงใหม

จงหวดหนองคาย ในครงนไดรบการสนบสนนงบประมาณจากกรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม โดยการ

สงเสรมของสานกงานวฒนธรรมจงหวดหนองคาย ทงนผวจย ขอขอบพระคณ รองศาสตราจารยสมศกด ศรสนตสข

รองศาสตราจารยสรรตน วภาสศลป และอาจารยกรรณกา ประสทธนราพนธ ทไดใหความกรณาดแลอยางใกลชด

ตลอดกระบวนการวจยทตองการเนนการควบคมคณภาพของงานวจย ซงเปนการพฒนานกวจยใหมในหนวยงาน

สงกดกระทรวงวฒนธรรม ใหมจานวนนกวจยเพมมากขนดวย ขอบคณดร.สดา ชกลนและคณะผทรงคณวฒทกทาน

ทใหขอเสนอแนะ และสนบสนนการดาเนนงานอยางดยง ขอบคณผชวยนกวจย และผทเกยวของทกทานทไมไดเอย

นามในทนทชวยใหการวจยสาเรจลลวงเปนอยางด

คณประโยชนอนเกดจากการวจย ครงน ขอมอบแดผทเกยวของทกทาน

อทธพล โกมล

สงหาคม ๒๕๕๔

สารบญ หนา

บทคดยอ ABSTRACT กตตกรรมประกาศ สารบญ สารบญแผนภม สารบญตาราง

บทท ๑ บทนา ๑ ๑. หลกการและเหตผล ๑

๒. วตถประสงคของการวจย ๔ ๓. ขอบเขตของการวจย ๔ ๔. คาถามหลกในการวจย ๔

๕. กรอบแนวความคดการวจย ๔ ๖. นยามศพทเฉพาะ ๕

๗. ผลทคาดวาจะไดรบจากการวจย ๖ ๘. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๖ บทท ๒ เอกสารและงานวจยทเกยวของ

๑. แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงอนรกษ ๗ ๒. แนวคดการทองเทยวแบบยงยน ๙ ๓. แนวคดชมชนทองถน และการบรหารจดการการทองเทยว ๑๓ ๔. แนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรค ๑๗ ๕. งานวจยทเกยวของ ๑๘ บทท 3 วธดาเนนการวจย

๑. พนทดาเนนการ ๒๒ ๒. ประชากรและกลมตวอยาง ๒๒ ๓. เครองมอทใชในการวจย ๒๒ ๔. การเกบรวบรวมขอมล ๒๓ ๕. การวเคราะหขอมล ๒๔

หนา บทท ๔ ผลการวจย

๑. ขอมลทวไปของกลมตวอยางและความคดเหนทมตอรปแบบ ๒๕ การทองเทยวเชงอนรกษ บานวงนามอก จงหวดหนองคาย ๒. รปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก จงหวดหนองคาย ๓๑ ๓. การมสวนรวมของชมชน ๓๔ ๔. ประโยชนจากการจดการทองเทยวเชงอนรกษ ๓๔ ๓. แนวทางการพฒนา การจดการทองเทยวเชงอนรกษ ๓๕ บทท 5 สรป และขอเสนอแนะ

๑. วตถประสงคของการวจย ๓๘ ๒. กลมตวอยางทใชในการวจย ๓๘ ๓. เครองมอทใชในการดาเนนการ ๓๘ ๔. ผลการวจย ๓๘ ๕. ขอเสนอแนะ ๔๐

บรรณานกรม ภาคผนวก

ก. แบบสอบถามการวจย ข. ประวตความเปนมา บานวงนามอก จงหวดหนองคาย ค. ภาพประกอบการวจย

ประวตผวจย

สารบญแผนภม

ตารางท หนา แผนภมท ๑ กรอบแนวคดในการวจย ๕

สารบญตาราง

ตารางท หนา ตารางท ๔.๑ ขอมลทวไปของกลมตวอยาง ๒๕

ตารางท ๔.๒ ความคดเหนเกยวกบการเดนทางทองเทยวเชงอนรกษ ๒๗

ตารางท ๔.๓ ตารางความคดเหนของนกทองเทยวตอการใหบรการ ๓๐

ตารางท ๔.๔ ตารางความคดเหนของนกทองเทยวตอการทองเทยวเชงอนรกษ ๓๐

๑

บทท ๑ บทนา

๑. หลกการและเหตผล

การสนบสนนและสงเสรมใหชมชนสามารถบรหารจดการใชประโยชนจากทนทาง

เศรษฐกจ ทนทางสงคม ทนทางทรพยากรธรรมชาต ขนบธรรมเนยมและประเพณและวฒนธรรม

ชมชน เพอแกปญหาความยากจน และพฒนาความเขมแขงของชมชน เปนยทธศาสตรทสาคญ

ยทธศาสตรหนงในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๐ ซงในปจจบนการทองเทยวเชง

อนรกษกาลงไดรบความสนใจจากนกทองเทยวเปนจานวนมาก ดงนนหากชมชนทองถนสามารถดง

ศกยภาพการทองเทยวดานตาง ๆ ในชมชนมาพฒนาเพอสรางรายไดใหกบชมชน ควบคไปกบการ

อนรกษทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ยอมจะทาใหการพฒนาประเทศบรรลวตถประสงคตาม

ยทธศาสตรทไดตงไว

จงหวดหนองคายมลกษณะเดนหลายอยาง คอมแหลงทองเทยวทางธรรมชาต มความ

อดมสมบรณดวยธรรมชาตทงดงาม มแหลงอารยธรรมทางประวตศาสตร มเอกลกษณเฉพาะถนท

รงเรองมาแตอดตททรงคณคา วฒนธรรมพนบาน วถชวตทเรยบงาย ความมนาใจของชมชน เปน

เสนหทมดใจนกทองเทยว มความหลากหลายของอาหารพนบาน ซงมความโดดเดนไมเหมอนจงหวด

ใดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปจจบนมการพฒนาทงดานสาธารณปโภคและการคมนาคม มการ

สนบสนนและสงเสรมใหชมชนสามารถบรหารจดการใชประโยชนจากทนทางเศรษฐกจ ทนทางสงคม

ทนทางทรพยากรธรรมชาต ขนบธรรมเนยมและประเพณและวฒนธรรมชมชน เพอแกปญหาความ

ยากจน และพฒนาความเขมแขงของชมชน ซงเปนยทธศาสตรทสาคญยทธศาสตรหนงในแผนพฒนา

จงหวด ซงในปจจบนการทองเทยวแบบยงยนตองไดรบการพฒนาศกยภาพของคนในทองถน

จาเปนตองมการบรหารจดการอยางมออาชพ ซงหากการพฒนานนเปนการพฒนาอยางเปนระบบ

แลวกจะทาใหเกดประสทธภาพและเกดประสทธผลในการบรหารจดการการทองเทยว เราจาเปนตอง

มการจดการทรพยากรธรรมชาตเพอการทองเทยวใหยงยน หมายถงการจดการทรพยากรเพอการ

ตอบสนองความจาเปนทางเศรษฐกจ สงคมและความงามทางสนทรยภาพ ในขณะเดยวกนกสามารถ

ทจะรกษาความเปนเอกลกษณทางวฒนธรรม และระบบนเวศโดยการใชทรพยากรและสงแวดลอม

๒

อนมคณคาอยางรอบคอบและฉลาดในการประยกตใชซงจะกอใหเกดประโยชนในระยะยาวซง

บานเยน ชาญธนะวฒน (๒๕๔๕ : ๖๗ ) ไดศกษาพบวา การสงเสรมการทองเทยวทาใหเกดการจด

ระเบยบสภาพแวดลอมของชมชนใหมใหรมรน นาด ลดปรมาณการตดไมทาลายปาหรอลาสตวลง

ดานวฒนธรรมชาวบานกมการปรบตว ยอมรบวฒนธรรมสากลเพมขน ทาใหเกดการผสมผสานและ

เรยนรทางวฒนธรรมรวมกนเปนวฒนธรรมรวมสมย และตรยวชต เขาแกว (๒๕๔๖ : บทคดยอ ) ได

ศกษาการจดการทองเทยวตาบลคลองโคน อาเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม พบวาการสงเสรมการ

ทองเทยวชวยกระตนและสนบสนนใหชาวบานเขาใจเรองการทองเทยวของคนในทองถน ใหทองถนม

สวนรวมในการพฒนาการทองเทยวมากยงขน ความยงยนของการทองเทยวนอกจากจะเปนการ

ยงยนในการอนรกษแหลงทองเทยวแลว จะตองเสรมสรางคณภาพและมาตรฐานของการทองเทยวให

สงขนอยางตอเนอง ซงจะตองมการใหประชาชนทองถนมสวนรวมในการรบผดชอบ รวมกนพฒนา

โครงสรางพนฐานของการทองเทยว คนในทองถนมนาใจไมตรทดงาม และคนทองถนรบผลประโยชน

รวมกน และจะตองใหประชาชนมความตะหนกในคณคาอยางแทจรง มความร มการรจกใชประโยชน

มสวนรวมในการดแลรกษา และสรางจตสานกรกทองถนของตนเอง (เทดชาย ชวยบารง,๒๕๔๙ :

๑๙๑ )

ดงนน หากชมชนทองถนสามารถดงศกยภาพการทองเทยวดานตาง ๆ ในชมชนมาพฒนา

เพอสรางรายไดใหกบชมชน ควบคไปกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ยอมจะทาให

การพฒนาประเทศบรรลวตถประสงคตามยทธศาสตรทไดตงไว จงตองมการศกษาขอมลประกอบการ

วางแผนการพฒนา การสรางความร ความเขาใจกบคนในทองถนใหชดเจนในเรองของแนวคดและ

แนวทางทแทจรงของการทองเทยววาเปนกจกรรมทมงเนนประโยชนระยะยาวในดานการสรางความ

เขมแขงใหกบชมชนและคนในทองถนใหสามารถพงตนเองได ตวแทนชมชนและคนทองถนทจะเขามา

มสวนรวมจะตองมความรเกยวกบธรกจการทองเทยว ทงเรองบคลกภาพ ความรความเขาใจ การ

บรหารจดการ และการพงตนเอง รวมทงสงเสรมใหมการจางงานและกจกรรมทตอเนองกบการ

ทองเทยวโดยเนนใหคนในทองถนมงานทา การมสวนรวมของผมสวนไดเสยทเปนเจาของธรกจและ

กจการ มการแบงปนผลประโยชนกนอยางเปนธรรม ดงนนการพฒนาการบรหารจดการการ

ทองเทยวในสถานการณปจจบนจงมความสาคญอยางมากทจะตองมการพฒนาบคลากรในจงหวด

หนองคาย ในการทจะเอออานวยใหจงหวดเปนผนาดานการทองเทยวในภมภาคอยางตอเนอง และ

ยกระดบคณภาพการทองเทยวของประเทศไทยสมาตรฐานโลก จงตองมการศกษาศกยภาพและความ

ตองการพฒนาของคนในทองถนในการบรหารจดการการทองเทยวแบบยงยน ถงแมวาการทองเทยว

๓

จะมความสาคญตอเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม มการพฒนาการทองเทยวทผานมากตามแตการ

ดาเนนงานดานการทองเทยวในจงหวดกยงคงมปญหาทจะตองไดรบการปรบปรงแกไขคอปญหาความ

เสอมโทรมดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ปญหาโครงสรางพนฐานดานตางๆ การจด

ระเบยบรานคา เพงและแผงลอยในสถานททองเทยวไมมความเปนระเบยบ ไมถกสขอนามย ซงใน

บางครงยงไมคานงถงความเปนวฒนธรรมไทยทาใหขาดความงดงามตามแบบวฒนธรรมไทย (สมชาย

เตยวกล, ๒๕๔๙ : ๓๐ ) ผทเกยวของยงขาดความร ความเขาใจทแทจรง รวมทงขาดขอมลทเปนจรง

เกยวกบสถานทสาคญทางวฒนธรรม ไมมความร ความเขาใจในอตสาหกรรมการทองเทยว ทาใหขาด

ความตระหนกในความเปนเจาของแหลงทองเทยวของตนเอง ทาใหเกดปญหาความไมปลอดภยของ

นกทองเทยว เกดปญหาดานการบรหารจดการในชมชน การโฆษณาประชาสมพนธทไมมความชดเจน

(รสกา องกร, ๒๕๔๙ : ๑๓๖) พนทหลาย ๆ แหงมคนจานวนไมนอยทเขาไปบกรกพนทเปนการ

ทาลายความงดงามและเสนหของสถานทเปนแหลงทองเทยว จะเหนไดวาปญหาดงกลาวนนอยทคน

ซงยงไมมความร ความเขาใจ และไมมทกษะการบรหารจดการทดพอ ประกอบกบการแขงขนทมมาก

ขน การใหความสาคญกบยทธศาสตรการพฒนาทเนนการเพมประสทธภาพ การเสรมสรางความร

และทกษะการบรหารจดการซงตองควบคไปกบทกษะความเปนผประกอบการ มกจกรรมเสรมสราง

ความร พฒนาบคลกภาพทเหมาะสมกบงานทองเทยว ยทธศาสตรการพฒนาบคลากรการทองเทยวส

สากล จากยทธศาสตรการพฒนาประเทศทตองการใหชมชนเขมแขง สามารถพงพาตนเองได โดยนา

ทนทางทรพยากรธรรมชาต ขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรม มาสรางรายไดใหกบชมชนได

อยางยงยนตามแนวคดแบบเศรษฐกจเชงสรางสรรคตามนโยบายของกระทรวงวฒนธรรมตอไป

การทองเทยวเชงอนรกษแหงหนงของจงหวดหนองคาย ไดแก บานวงนามอก ตงอยท

หมท ๕ ตาบลพระพทธบาท อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย ในอดตเคยประสบปญหานายทน

และชาวบานเขาไปลกลอบตดไมเผาถาน ทาใหเกดปญหาขนในชมชน ชาวบานกลมหนงจงพรอมใจ

จดตงปาชมชนขนบน ภผปอบ-ภปกแปน เพอพลกฟนความอดมสมบรณของปาใหกลบคนมา จน

ไดรบโลประกาศเกยรตคณ “ปาพนบาน อาหารชมชนดเดน” จากกรมปาไมในป พ.ศ. ๒๕๔๓

นอกจากน ชาวบานไดรวมตวกนจดการทองเทยวเชงอนรกษในรปแบบ “หมบานโฮมสเตย” มการจด

พธบายศรสขวญ การรบประทานอาหารแบบพาแลง เพอตอนรบนกทองเทยวทไปเยอนเปนหมคณะ

การเดนปาศกษาธรรมชาตทปาชมชนภผปอบ การปนจกรยานชมทงและทวทศนแมนาโขง ชมการทอ

ผาพนเมอง ดวยกกระตกฯลฯ ซงไดรบรางวล “องคกรสนบสนนและสงเสรมการทองเทยวดเดน ของ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ” จากการทองเทยวแหงประเทศไทย (ททท.) ในการประกวดรางวล

๔

อตสาหกรรมทองเทยวไทย ครงท ๗ ประจาป ๒๕๕๑ ดวยผลงาน “ปาพนบาน อาหารชมชน” จาก

ยทธศาสตรการพฒนาประเทศทตองการใหชมชนเขมแขง สามารถพงพาตนเองได โดยนาทนทาง

ทรพยากรธรรมชาต ขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรม มาสรางรายไดใหกบชมชนไดอยาง

ยงยน และความสาเรจของชมชนบานวงนามอกดานการทองเทยวเชงอนรกษนนมรปแบบของการ

จดการสความสาเรจไดอยางไรบาง คณะผวจย จงตองการศกษาความคดเหนของนกทองเทยวทม

ตอรปแบบและศกยภาพของการจดการทองเทยวเชงอนรกษ เพอใหขอเสนอแนะใหกบชมชนเพอการ

ปรบปรงและพฒนาใหดขน รวมทงประโยชนท ชมชนไดรบจากการทองเทยวและผลกระทบท

เกยวของกบชมชน เพอนาผลการวจยทไดเผยแพรใหกบหมบานและชมชนอนทสนใจตอไป

๒. วตถประสงคการวจย

๑. เพอศกษาความคดเหนของนกทองเทยวตอการจดการทองเทยวเชงอนรกษของบานวง นามอก จงหวดหนองคาย ๒. เพอศกษารปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก จงหวดหนองคาย ๓. ขอบเขตของการวจย การศกษาวจยครงนเปนการเกบรวบรวมขอมลจาก ๒ สวน ไดแกขอมลจากแบบสอบถาม ( Questionnaire ) เพอสอบถามความคดเหนของนกทองเทยว และสมภาษณกลม ( Focus Group Interview ) กบผทเกยวของกบรปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ เพอศกษาถงรปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ โดยศกษาถงบรบทความเปนมา กระบวนการบรหารจดการ และประโยชนหรอผลกระทบทเกดกบชมชนบานวงนามอก หมท ๕ ตาบลพระพทธบาท อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย ๔. คาถามหลกการวจย

๔.๑ นกทองเทยวมความคดเหนตอการจดการทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก อยางไร

๔.๒ รปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก มรปแบบการทองเทยว เชงอนรกษอยางไร

๕

๕. กรอบแนวคดการวจย

ในการวจยรปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ : กรณศกษา บานวงนามอก จงหวด

หนองคาย ใชแนวคดเชงระบบ (The System Approach) โดยศกษาปจจยนาเขา ดานประวตความ

เปนมา ประเพณวฒนธรรม การรวมกลมองคกร ทรพยากรธรรมชาต เขามาสกระบวนการ ดาน

รปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ การมสวนรวมของชมชนและภาคสวนตางๆ ซงเปนการ

จดการแปรเปลยนปจจยนาเขาทงหลายใหกลายเปนผลผลต/ผลลพธ ประโยชนทไดรบจากการจดการ

ดานการทองเทยวเชงอนรกษ ความเปลยนแปลงทเกดขนกบวถชวตของชมชน ขณะเดยวกนอกสวน

หนงคอการศกษาความคดเหนของนกทองเทยวตอบรการทองเทยวเชงอนรกษ เพอเปนการประเมน

ความพงพอใจ และการใหขอเสนอแนะจากนกทองเทยวตอการจดบรการดงกลาว

แผนภมท ๑ กรอบแนวคดการวจย

ปจจยนาเขา

(INPUT)

๑. ประวตความเปนมา ๒. ประเพณวฒนธรรม ๓. การรวมกลมองคกร ๔. ทรพยากรธรรมชาต

กระบวนการ

(PROCESS)

๑. รปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ ๒. การมสวนรวมของชมชนและภาคสวนตาง ๆ

ผลผลต / ผลลพธ(OUTPUT)

๑. ประโยชนทไดรบจากการ

จดการทองเทยวเชงอนรกษ

๒. แนวทางการปรบปรงและ

พฒนาการจดการทองเทยว

เชงอนรกษของชมชน

ความคดเหนของนกทองเทยวตอการใหบรการ และขอเสนอแนะตอการทองเทยวเชงอนรกษ

๖

๖. นยามศพทเฉพาะ

การทองเทยวเชงอนรกษ หมายถง การทองเทยวรปแบบหนงทเกยวของกบการเดนทางไป

ยงแหลงธรรมชาต และแหลงวฒนธรรมอยางมความรบผดชอบ โดยไมกอใหเกด การรบกวนหรอทา

ความเสยหายแกทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม แตมวตถประสงคอยางมงมนเพอชนชม ศกษา

เรยนร และเพลดเพลนไปกบทศนยภาพ พชพรรณ และสตวปา ตลอดจนลกษณะทางวฒนธรรมท

ปรากฏในแหลงธรรมชาต นน อกท งชวยสรางโอกาส ทางเศรษฐกจท ส งผลใหการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมเกดประโยชนตอชมชนทองถน

ความคดเหนตอการจดการการทองเทยวเชงอนรกษ หมายถง ความคดเหนของ

นกทองเทยวทมาใชบรการทบานวงนามอก ในดานบรการ ดานการทองเทยวเชงอนรกษ และ

ขอเสนอแนะตอการทองเทยวเชงอนรกษ

รปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ หมายถง กระบวนการในการจดการ บรการ

ตางๆ ทจดใหกบนกทองเทยว โดยการมสวนรวมของคนในชมชนบานวงนามอก อาเภอศรเชยงใหม

จงหวดหนองคาย

โฮมสเตย หมายถง การทองเทยวรปแบบหนงทนกทองเทยวพกคางกบชมชนททาโฮมสเตย

โดยมวตถประสงคทจะเรยนรวฒนธรรม วถชวตของผคนในชมชน ศกษาธรรมชาตหรอแหลง

ทองเทยวในชมชน มการจดบรการและสงอานวยความสะดวกตามสมควร และไดรบคาตอบแทนตาม

ความเหมาะสม

ชมชนบานวงนามอก หมายถง บานวงนามอก หมท ๕ ตาบลพระพทธบาท อาเภอศร

เชยงใหม จงหวดหนองคาย

๗. ผลทคาดวาจะไดรบจากการวจย

ไดทราบแนวคดทนกทองเทยวมตอการจดการทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก และ

ทราบถงรปแบบการทองเทยวเชงอนรกษทเหมาะสมของชมชน เพอนาไปพฒนาและปรบปรงการ

บรหารจดการการทองเทยวใหยงยนตอไป

๗

๘. ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย

ไดทราบถงขอมลเกยวกบบานวงนามอก รปแบบการทองเทยวดานตาง ๆ ของชมชน เพอ

นาไปพฒนาและปรบปรงการบรหารจดการการทองเทยวใหดขนชมชนและหมบานอนสามารถศกษา

รปแบบการจดการทองเทยวของหมบานวงนามอกเพอนาไปปรบใชในการจดการทองเทยวเชงอนรกษ

ในทองถนตนเองได

๘

บทท ๒

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

๑. แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงอนรกษ

คณะผวจยไดนาเสนอแนวคดทเกยวของกบการทองเทยวเชงอนรกษ เนองจากในการพฒนาการทองเทยวมงเปาหมายทการทาใหการทองเทยวเกดความยงยน การทาใหชมชนทดาเนนการทองเทยวอยางยงยนตอไปดวย

๑.๑ นยามและความหมายของการทองเทยวเชงอนรกษ ไดมผทใหความหมายเกยวกบการทองเทยวเชงอนรกษไว ดงน The Common wealth Department of Tourism ใหความหมายวา เปนการทองเทยว

ธรรมชาตทครอบคลมถงสาระดานการศกษา การเขาใจธรรมชาตสงแวดลอมและการจดการเพอรกษาระบบนเวศใหยงยน ครอบคลมถงขนบธรรมเนยมประเพณทองถน การปนผลประโยชนตางๆ กลบสชมชนทองถนและการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

The Ecotourism Society กล าว วา การเดนทางไป เย อนแหล งธรรมชาต โดยมวตถประสงคเพอการเรยนรถงวฒนธรรมและประวตศาสตรดวยความระมดระวงไมใหเกดการ เปลยนแปลงหรอทาลายคณคาของระบบนเวศและในขณะเดยวกนกชวยสรางโอกาสทางเศรษฐกจทสงผลใหการอนรกษทรพยากรธรรมชาตเกดประโยชนตอประชาชนทองถน

Ceballos Lascurain กลาววา เปนการทองเทยว รปแบบหนงทเกยวของกบการเดนทางไปยงแหลงธรรมชาต โดยไมใหเกดการรบกวนหรอทาความเสยหายแกธรรมชาต แตมวตถประสงค เพอชนชม ศกษาเรยนร และเพลดเพลนไปกบทศนยภาพ พชพรรณ และสตวปา ตลอดจนลกษณะทางวฒนธรรมทปรากฏในแหลงธรรมชาตเหลานน

Elizabeth Boo ใหความหมายวา การทองเทยวแบบองธรรมชาตทเออประโยชนตอการอนรกษ อนเนองมาจากการมเงนทนสาหรบการปกปองดแลรกษาพนท มการสรางงานใหกบชมชนหรอทองถน พรอมทงใหการศกษาและสรางจตสานกดานสงแวดลอม จากความหมายขางตน สรปความไดวาการทองเทยวเชงอนรกษ หมายถงการทองเทยวรปแบบหนงทเกยวของกบการเดนทางไปยงแหลงธรรมชาต และแหลงวฒนธรรมอยางมความรบผดชอบ โดยไมกอใหเกดการรบกวนหรอทาความเสยหายแกทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แตมวตถประสงคอยางมงมนเพอชนชม ศกษา เรยนร และเพลดเพลนไปกบทศนยภาพ พชพรรณ ลกษณะทางวฒนธรรมทปรากฏในแหลงธรรมชาตนน อกทงชวยสรางโอกาสทางเศรษฐกจทสงผลใหการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเกดประโยชนตอชมชนและทองถนดวยแนวคดพนฐานของการทองเทยวเชงอนรกษ

๙

๑.๒ แนวคดพนฐานและหลกการของการทองเทยวเชงอนรกษ สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (๒๕๓๙) ไดกลาวถงแนวคด

พนฐานและหลกการของการทองเทยวเชงอนรกษ ไวดงน ๑. เปนการทองเทยวในแหลงทองเทยวธรรมชาต รวมถงแหลงวฒนธรรมและประวตศาสตร

ซงมความเปนเอกลกษณเฉพาะถน และทรงคณคาในพนทนน ๒. เปนการทองเทยวอยางมความรบผดชอบ มการจดการอยางยงยน ไมกอใหเกดผลกระทบ

หรอสงผลกระทบตอสงแวดลอมคอนขางตาและชวยสงเสรมการรกษาคณภาพสงแวดลอมของแหลงทองเทยวใหยงยนตลอดไป

๓. เปนการทองเทยวทมกระบวนการเรยนร และการใหการศกษา เกยวกบระบบนเวศ และสงแวดลอมของแหลงทองเทยวเพอเพมพนความร ความประทบใจ และประสบการณทมคณคาเพอสรางความตระหนกและจตสานกทถกตองตอนกทองเทยว ประชาชนทองถนตลอดจนผประกอบการทเกยวของ

๔.เปนการทองเทยวทนาไปสการกระจายรายได ทงในระดบทองถนและระดบประเทศโดยคานงถงการมสวนรวมของชมชนทองถนในภาคบรการตางๆ เพอกอใหเกดประโยชนตอทองถนมากกวาการทองเทยวทเคยสงเสรมกนมาตงแตอดต

๑.๓ รปแบบการทองเทยวในแหลงวฒนธรรม (Cultural based tourism ) ๑. การทองเทยวเชงประวตศาสตร (Historical tourism) หมายถง การเดนทางทองเทยวไปยงแหลงทองเทยวทางโบราณคด และประวตศาสตร เพอชนชมและเพลดเพลนในสถานททองเทยวไดความร และมความเขาใจตอประวตศาสตรและโบราณคดในทองถนพนฐานของความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาของสภาพแวดลอมโดยทประชาคมในทองถน มสวนรวมตอการจดการทองเทยว ๒. การทองเทยวชมงานวฒนธรรมและประเพณ (Cultural & Traditional Tourism ) หมายถง การเดนทางทองเทยวเพอชมงานประเพณตางๆ ทชาวบานในทองถนนนๆจดขน ไดรบความเพลดเพลนตนตาตนใจในสนทรยศลปเพอศกษาความเชอ การยอมรบนบถอ การเคารพ พธกรรมตางๆ และไดรบความร มความเขาใจตอสภาพสงคมและวฒนธรรม มประสบการณใหมๆ เพมขนบนพนฐานของความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษาสภาพแวดลอมและมรดกทางวฒนธรรม โดยประชาคมในทองถนมสวนรวมตอการจดการทองเทยว ๓. การทองเทยวชมวถชวตในชนบท (Rural Tourism/Village Tourism )หมายถงการเดนทางทองเทยวในหมบานชนบททมลกษณะวถชวต และผลงานสรางสรรคทมเอกลกษณพเศษมความโดดเดน เพอความเพลดเพลน ไดความร ดผลงานสรางสรรคและภมปญญาพนบาน มความ

๑๐

เขาใจในวฒนธรรมทองถนบนพนฐานของความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษามรดกทางทางวฒนธรรมและคณคาของสภาพแวดลอม โดยประชาคมในทองถนมสวนรวมตอการจดการทองเทยว นอกจากน กระทรวงการทองเทยวและกฬา ไดกลาวถงการนาทรพยากรการทองเทยวในทองถนมาจดรปแบบการทองเทยวกเขาหลกการของการทองเทยวชมวถชวตชนบท หลายรปแบบ ไดแก การทองเทยวเชงนเวศ การทองเทยวเชงเกษตร การทองเทยวเชงประวตศาสตร การทองเทยวชมงานวฒนธรรมและประเพณ เปนตน รปแบบการทองเทยวแตละประเภทยงสามารถจดกจกรรมการทองเทยว ไดหลากหลาย อาทเชน การทองเทยวเดนปาชมและศกษาพนธไม สมนไพร การดนก การดแมลง การเรยนทาอาหาร เปนตน ๑.๔ องคประกอบของการทองเทยวเชงอนรกษ ดรรชน เอมพนธ และสรเชษฏ เชษฐมาส (๒๕๓๙) กลาววา โดยทวไป การทองเทยวเชงอนรกษ เกยวของกบองคประกอบ ๔ ประการ คอ ๑. ทรพยากรการทองเทยว การทองเทยวเชงอนรกษเกยวของกบธรรมชาตทยงดารงไวซงสภาพดงเดมของระบบนเวศและวฒนธรรมทองถน ทมความเปนเอกลกษณเฉพาะถน ๒ . นกทองเทยวเชงอนรกษ จะตองมพฤตกรรมท เหมาะสมกบวตถประสงคในการศกษาหาความรและประสบการณ เพอเสรมสรางจตสานกในการอนรกษธรรมชาต สามารถจาแนกได ๔ ประเภท คอ ๒.๑ นกทองเทยวแบบหวกระททเนนความสาคญในการศกษาคนควาขณะทเทยวชม ธรรมชาต

๒.๒ นกทองเทยวทเนนเจาะจงไปเทยวสถานทธรรมชาตโดยเฉพาะ เพอจะไดรได เขาใจในธรรมชาตหรอประเพณทองถน ๒.๓ นกทองเทยวทชอบไปสถานทแปลกๆ ทไมเคยไปมากอน

๒.๔ นกทองเทยวทบงเอญตองไปชมธรรมชาต เพราะเปนสวนหนงของโปรแกรม ทองเทยวทตนเองไดเลอกไป

๓. การตลาด นบเปนสวนสาคญในการชกจงนกทองเทยวใหไปทองเทยว เปนสอกลางระหวางนกทองเทยว ผประกอบการ และแหลงทองเทยว ในการใหขอมลเพอเปนการชวยใหนกทองเทยวตดสนใจวารปแบบของการทองเทยวในลกษณะเชนนเหมาะสม กบความสนใจและตรงตามความตองการของตนเองหรอไม และสามารถยอมรบกฎ หรอกตกาของการทองเทยวเชงอนรกษไดหรอไม

๔. การบรการ ตองเนนการใหขอมลขาวสารและการบรการเพอใหนกทองเทยวไดรบประสบการณ ความร ความเขาใจอยางลกซงเกยวกบธรรมชาตและวฒนธรรมทองถน เชนบรการดาน

๑๑

สอความหมายธรรมชาต การมสวนรวมของประชาชนทองถน การจดทพกทสอดคลองกลมกลนกบธรรมชาตและวฒนธรรมทองถน มคคเทศกนาทางในการเดนปา เปนตน

๒. แนวคดการทองเทยวแบบยงยน ๒.๑ ความหมายการทองเทยวแบบยงยน หมายถง การพฒนาทสามารถตอบสนองกบ

ความตองการของนกทองเทยวและผเปนเจาของทองถนในปจจบน โดยมการปกปองและสงวนรกษาโอกาสตางๆของอนชนรนหลงดวย รวมถงการจดการทรพยากรเพอการตอบสนองความจาเปนทางเศรษฐกจสงคมและความงามทางสนทรยภาพ ในขณะทสามารถรกษาเอกลกษณทางวฒนธรรมและระบบนเวศดวย (Eber, 1992 : 3 ) เปนการบรหารจดการทรพยากรทางการทองเทยว เพอตอบสนองความจาเปนทางเศรษฐกจและสงคม โดยการใชทรพยากรและสงแวดลอมอนมคณคาอยางรอบคอบและชาญฉลาด กอประโยชนสงสดในระยะเวลายาวนานทสด เกดปญหาผลกระทบนอยทสด ในขณะเดยวกนคณภาพของทรพยากรจะตองดขน แมวานกทองเทยวจะเพมขนกตาม (ราไพพรรณ แกวสรยะ, ม.ป.ป.) เปนการกาหนดแนวทางการใชประโยชนและการพฒนาทรพยากรการทองเทยว รวมทงปจจยแวดลอมท เกยวกบการทองเทยวทตอบสนองความจาเปนทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และสนทรยภาพแกสมาชกของสงคมในปจจบนและอนาคต โดยใชทรพยากรอนทรงคณคาอยางฉลาด สามารถรกษาเอกลกษณของธรรมชาตและวฒนธรรมใหไวนานทสด มการปรบปรงคณภาพใหไดผลกาไรอยางเปนธรรม ในขณะเดยวกนชมชนทองถนมสวนรวมในการไดรบผลประโยชนตอบแทนอยางเหมาะสม เปนธรรม นกทองเทยวมาเยยมเยอนสมาเสมออยางพอเพยงแตมผลกระทบทางลบตอสงแวดลอมนอยทสดอยางยนยาว การทองเทยวทมลกษณะสาคญ ๖ ประการ (บญเลศ จตตงวฒนา , ๒๕๔๒ : ๑ ) ดงน

๑. เปนการทองเทยวในแหลงทองเทยวทกประเภท ทกแหง ๒. เปนการทองเทยวทเนนคณคาและความเปนเอกลกษณของแตละแหลงทองเทยว ๓. เปนการทองเทยวทมความรบผดชอบตอทรพยากรทองเทยวและสงแวดลอม ๔. เปนการทองเทยวทใหนกทองเทยวไดรบความรและประสบการณทเกยวของกบธรรมชาต

และ วฒนธรรม ๕. เปนการทองเทยวทใหผลตอบแทนแกผประกอบการธรกจการทองเทยวอยางยนยาว ๖. เปนการทองเทยวทใหประโยชนตอชมชนทองถน และคนผลประโยชนกลบสทรพยากร

ทองเทยวและสงแวดลอมของทองถน

๒ .๒ หลกการพนฐานของการทองเทยวแบบยงยน แชรเลย อเบอร (Shirley Eber, ๑๙๙๒) ไดอธบายถงหลกการพนฐาน(Principles) ของการทองเทยวแบบยงยน ๑๐ ประการ ดงน

๑๒

๑ . การใชท รพ ยากรอ ย าง ย ง ยน (Using Resource Sustainable) เป นการใชทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมอยางพอดเทาทจาเปนและประหยด เพออนรกษทรพยากรใหมการใชยาวนานขน

๒. การลดการบรโภคของเสยท เกนความจาเปน (Reducing Over Consumption and Waste) เปนการลดการบรโภคทมากเกดความจาเปนและการลดของเสยเพอชวยลดคาใชจายในการทานบารงรกษาสงแวดลอมทถกทาลายในระยะยาว และเพมคณภาพของการทองเทยวดวย

๓ . การรกษาความหลากหลาย (Maintaining Diversity) เปนการรกษาความหลากหลายของธรรมชาตและวฒนธรรม ซงมความสาคญตอการทองเทยวในระยะยาว และชวยขยายฐานของการทองเทยวดวย

๔. การรวมการพฒนาการทองเทยวเขาอยในการวางแผน (Integrating Tourism into Planning) เปนการรวมการพฒนาการทองเทยวเขากบแผนพฒนาแหงชาตและแผนพฒนาทองถน อกทงมการประเมนผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment - EIA) ซงการประเมนผลกระทบสงแวดลอม หมายถง การใชหลกวชาการในการคาดการณเกยวกบผลกระทบทงทางดานบวกและดานลบของการดาเนนโครงการพฒนาการทองเทยวทจะมตอสงแวดลอมทกดานทงดานทรพยากรทองเทยว เศรษฐกจ และสงคม เพอหาทางปองกนผลกระทบดานลบทอาจเกดขน ใหเกดขนนอยทสด อนจะชวยขยายศกยภาพการทองเทยวในระยะยาว

๕. การสนบสนนเศรษฐกจทองถน (Supporting Local Economics) เปนการรองรบกจกรรมทางเศรษฐกจของทองถน โดยพจารณาควบคไปกบดานราคาและคณคาของสงแวดลอม ซงไมเพยงแตจะชวยใหเกดการประหยด แตยงปองกนการทาลายสงแวดลอมดวย

๖. การมสวนรวมของชมชนทองถน (Involving Local Communities) เปนการใหชมชนทองถนมสวนรวมทางการทองเทยวอยางเตมท ซงไมเพยงแตสรางผลประโยชนตอบแทนใหแกประชาชนในทองถน และสงแวดลอมโดยรวม แตยงชวยยกระดบคณภาพการจดการทองเทยวดวย

๗. การปรกษากนระหวางผเชยวชาญและสาธารณชน (Consulting Stakeholders and the Public) เปนการปรกษาหารอกนอยางสมาเสมอระหวางรฐบาลผประกอบการ ประชาชนทองถน องคกรและสถาบนทเกยวของเพอเขารวมกนในทศทางเดยวกน รวมทง รวมแกปญหา และลดขอขดแยงในผลประโยชน

๘ . การฝกอบรมบคลากร (Training Staff) เปนการฝกอบรมบคลากรทองถนทกประเภททกระดบใหมความรเกยวกบแนวคดและวธปฏบตในการพฒนาแบบยงยน ซงจะชวยยกระดบของการบรการทองเทยว

๙. การตอบสนองการตลาดทองเทยว (Marketing Tourism Responsibly) เปนการจดเตรยมขอมลขาวสารการทองเทยวอยางพรอมมลเพอเผยแพรไปยงนกทองเทยวใหเขาใจ และ

๑๓

เคารพในสงแวดลอม ธรรมชาต และวฒนธรรมของแหลงทองเทยว อกทง ชวยยกระดบความพอใจของนกทองเทยวดวย

๑๐. การวจยอยางมประสทธภาพ (Undertaking Research) เปนการวจยและตดตามตรวจสอบอยางมประสทธภาพเพอชวยในการแกไขปญหา และเพมผลประโยชนใหกบแหลงทองเทยว นกทองเทยว รวมถงนกลงทน

รปแบบการทองเทยวแบบยงยนตามแผนปฏบตการ ๒๑ หรอ Agenda ๒๑ ตามปฏญญารโอ ในการประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา (The United Nations Conference of Environment and Development) เมอเดอนมถนายน ค.ศ. ๑๙๙๒ (บญเลศ จตตงวฒนา, ๒๕๔๘ ) ทาใหการทองเทยวตองปรบตวสการทองเทยวแบบยงยน (Sustainable Tourism) ทตองคานงถงผลกระทบสงแวดลอม และจาการทองเทยวแบบยงยนนนาไปสการทองเทยวเชงอนรกษ (Conservation Tourism) แลวจากการทองเทยวเชงอนรกษกนาไปสการทองเทยวรปแบบใหมอก ๒ รปแบบ คอ

๑. การทองเทยวเชงนเวศ (Ecotourism) เปนการทองเทยวธรรมชาตทมเอกลกษณเฉพาะถน และแหลงวฒนธรรมทเกยวเนองกบระบบนเวศ เพอใหไดรบความสนกสนานเพลดเพลนและมกระบวนการเรยนรรวมกนของผทเกยวของ ภายใตการจดการสงแวดลอมและการทองเทยวอยางด รวมถง การมสวนรวมของชมชนทองถน โดยมงเนนใหเกดจตสานกตอการรกษาระบบนเวศอยางยงยน อนไดแกการทองเทยวเชงการศกษาธรรมชาต การทองเทยวเชงผจญภย การทองเทยวเชงเกษตร การทองเทยวเชงธรณวทยา การทองเทยวเชงสขภาพทางธรรมชาต เปนตน

๒ . การทองเทยวเชงวฒนธรรม (Cultural Tourism) เปนการทองเทยวในแหลงทองเทยววฒนธรรมหรอชมงานประเพณ ตาง ๆ ท ชมชนทองถนนนจดขน เพอใหไดรบความสนกสนานเพลดเพลน พรอมทงไดศกษาความเชอ ความเขาใจตอสภาพสงคมและวฒนธรรม มประสบการณใหม ๆ เพมขน ภายใตการจดการสงแวดลอมและการทองเทยวอยางด รวมถงการมสวนรวมของทองถน โดยมงเนนใหมจตสานกตอการรกษาสภาพแวดลอมและวฒนธรรมอยางยงยน อนไดแกการทองเทยวเชงประวตศาสตร การทองเทยวงานประเพณและศลปวฒนธรรม การทองเทยวชมวถชวตในชนบท การทองเทยวเชงกฬาและบนเทง การทองเทยวเชงสขภาพทางวฒนธรรม เปนตน

หลกการพนฐานของการทองเทยวแบบยงยน มดงน ๑. มการดาเนนการจดการภายใตขดความสามารถของระบบธรรมชาต ในการทดแทน ฟนฟ

ใหสามารถผลตและใหบรการตางๆ ทเกยวของ โดยไมถดถอยหรอเสอมโทรม ตระหนกถงการมสวนรวมของคนในชมชน (Local Participation )

๒. มการกระจายประโยชนอยางเปนธรรมสทองถน (Equity ) ๓. ใหประสบการณนนทนาการทมคณคาแกนกทองเทยว (Quality of Experience)

๑๔

๔ . ใหผมาเยอนหรอนกทองเทยวไดเรยนรและเขาใจกบพนท ทรพยากร และวถชวต (Education and Understanding)

๕. เนนการออกแบบทกลมกลนกบสถาปตยกรรมทองถน และใชวสดในทองถน (Local Architecture and Local Material )

๖ . การผสมผสานการทองเทยวแบบยงยนสแผนพฒนาระดบทองถน ภมภาคและระดบประเทศ ( Integration of sustainable tourism to local regional and national plans)

๗. เนนขอมลพนฐานเพอเปนฐานในการตดสนใจและการตดตามตรวจสอบ (Information and monitoring)

๒.๓ การพฒนาการทองเทยวอยางยงยน โดยยดหลกจรยธรรม ของการทองเทยวตามขอบญญตขององคการทองเทยวโลก ๑๑ ประการ ดงน

๑. การทองเทยวจะตองสรางความเขาใจทดตอกนระหวางนกทองเทยวและชมชน ๒. การทองเทยวเปนหนทางททาใหเกดการเรยนร ๑. การทองเทยวเปนปจจยของการพฒนาทยงยน ๒. การทองเทยวเปนทงผใชและผปกปกษรกษามรดกทางวฒนธรรมของมนษยชาต ๓. การทองเทยวคอกจกรรมทจะสรางประโยชนตอประเทศและชมชนเจาของบาน ๔. ผประกอบการคอผมสวนไดสวนเสยในการทองเทยว ควรถอเปนภารกจทตองม

ความรบผดชอบรวมกน ในการพฒนาการทองเทยว ๕. สทธในการทองเทยว ยอมตองไดรบการคมครอง ๖. นกทองเทยวมเสรภาพในการเดนทางทองเทยวทตองเคารพตอชมชนหรอเจาของบาน ๗. สทธของคนงานและผประกอบการในอตสาหกรรมทองเทยว ควรไดรบการคมครอง ๘. หลกจรรยาบรรณการทองเทยวโลก พงถกนาไปปฏบตรวมกน ๙. พฒนารวมกนในการสงเสรมการทองเทยวของกลมจงหวด

๓. แนวคดชมชนทองถนและการบรหารจดการการทองเทยวของชมชนทองถน

๓.๑ ความหมายของชมชนทองถนและการบรหารจดการการทองเทยวของชมชนทองถน

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ไดเขยนอธบายคาวา ชมชน หมายถง เขตพนท ระดบความคนเคยและการตดตอระหวางบคคล ตลอดจนพนฐานความยดเหนยวเฉพาะอยางททาใหชมชนตางไปจากกลมเพอนบาน มลกษณะทางเศรษฐกจเปนแบบเลยงตนเองทจากดมากกวาสงคม แตในวงจากดเหลานนยอมมการสงสรรคใกลชดกวาและมความเหนอกเหนใจลกซงกวาอาจมสงเฉพาะบางประการทผกพนเอกภาพ เชน เชอชาต ตนกาเนดของชาตหรอศาสนา สอดคลองกบ ชยนต วรรธนะภม (๒๕๓๗ : ๔๓ ) ทกลาววา เปนสงคมหมบานทสมาชกของสงคมยงมความสมพนธแบบเครอญาต มความใกลชดตอกนอยางไมเปนทางการ สมาชกสวนใหญมอาชพดานการเกษตร มคานยมทเปนการ

๑๕

ชวยเหลอเกอกลพงพาอาศยซงกนและกน และยงสามารถรกษาแบบแผนการดารงชวตแบบเดมบางดานไวไดทามกลางกระแสการเปลยนแปลงทเกดจากกระบวนการพฒนาและความทนสมยและ Sproule (1996) กลาววา ชมชนเปนกลมของประชาชนทอาศยอยในเขตพนททางภมศาสตรเดยวกน ซงมสวนเกยวพนกนทางสายเลอดหรอการสมรส หรออาจจะมการนบถอศาสนา อยในกลมทางการเมอง ชนชน หรอเปนเพอนฝงในวงสงคมเดยวกนกได สอดคลองกบประเวศ วะส (๒๕๓๕ ) ทกลาววา ชมชนหมายถง การรวมตวของกลมชนทมวตถประสงครวมกนอาจเปนการรวมตวกนตามพนทหรอไมใชพนทกได สมาชกของชมชนมการตดตอสอสารกน มความเอออาทรตอกน มการกระทากจกรรมรวมกน มการเรยนรของชมชน มองคกรชมชนหรอองคกรชาวบาน องคกรชมชนไมใชสภาตาบล สภาตาบลเปนองคกรการปกครอง องคกรชมชนเปนองคกรการจดการของชาวบาน สงเสรมใหชมชนจดการเรองของตวเองใหมากทสด รวมทงการจดการปาไมและทรพยากรทองถนอนๆ ใหชมชนเชอมโยงกนเปนเครอขาย

๓.๒ การบรหารจดการทองเทยวของชมชนทองถน

ความพรอมของชมชน เปนศกยภาพของชมชนทจะมสวนรวมในการจดการการทองเทยว

จาเปนตองมความพรอม ดงน

๑. การมทรพยากรการทองเทยวทเกยวเนองกบระบบนเวศ ไดแกลกษณะชมชนซงไดภายใน

หรอโดยรอบชมชนอนเปนทรพยากรทมระบบนเวศเดนชดหรอสมพนธกบชมชนทงในดานการใช

ประโยชนและการสงวนรกษาไวโดยชมชน

๒. การมองคกรชมชนหรอกลมบคคลในชมชนทสนใจในการจดการการทองเทยวเชงอนรกษ

ควบคหรอคขนานไปกบการจดการชมชนในดานอนๆ

๓. การประสานงานหรอปฏสมพนธทงภายในและภายนอกทงในดานวชาการการอนรกษการ

ทองเทยว การศกษา และการสาธารณสข ซงกอใหเกดการสรางความรบรการเรยนร การพฒนา

ศกดศรของชมชน ( สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย,๒๕๔๑ : ๒ -๔๘ ) กลาว

วา ชมชนจะดาเนนการอยางมประสทธผล และแสดงถงการมสวนรวมของประชาชนอยางกวางขวางก

ตอเมอจดตงขนบนฐานของรปแบบทเหมาะสมบนพนฐานของการชวยเหลอตนเอง และจะตอง

ดาเนนการโดยมหลกการพจารณา ๓ ประการ คอ สมาชกตองสามารถทจะเขารวมอยางเตมทในการ

พยายามดาเนนการพฒนา และสมาชกตองสามารถทจะแบงปนประโยชนจากการพฒนาอยาง

ยตธรรม

๑๖

๓.๓ บทบาทและความสมพนธ

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (๒๕๔๑ : ๑๐๔ ) ไดกลาวถงชมชน

ทเกยวของกบการทองเทยวทมบทบาทและความสมพนธในหลายรปแบบ ไดแก

๑ . เปนเจาของพนทท นกทองเทยวมาเยยมเยอน ท งโดยไดม โอกาสปฏสมพนธกบ

นกทองเทยว ขายสนคา และใหบรการแกนกทองเทยว

๒. เปนผจาหนายสนคาในชมชนทเปนแหลงทองเทยวหรอในชมชน นกทองเทยวมกสนใจมา

ดกจกรรมในชมชนและจบจาย ซอสนคา หตถกรรมหรอผลผลตการเกษตร จากชมชนทาใหชมชนม

รายไดจากการทองเทยว เชน เกาะหลเปะ เกาะปนหย เปนตน

๓. เปนผใหบรการการทองเทยวในพนททองเทยวเกดใหมทยงไมมการลงทนธรกจใดๆ ชมชน

มกมโอกาสในการใหบรการในระยะแรกๆ เชน บงกะโล ทพกแบบงายๆ

๔. เปนผใหบรการการทองเทยวชมชน บางพนททชมชนมความเขมแขงหรอมระบบการ

จดการทด มจดสนใจรวมทเกยวของกบวถชวต การอนรกษ และการตอสทางสงคม ไดจดใหมการ

รองรบการทองเทยวในเชงรก หรอใชเงอนไขการทองเทยวในการสรางความสมพนธและความเขาใจ

กบบคคลภายนอก จงเกดบรการการทองเทยวชมชนทมรปแบบพเศษคอมการพกแรมรวมกบชาวบาน

การรวมกจกรรมทางสงคม อาชพหรอการอนรกษตางๆ

๕. ชมชนทอยในฐานะองคกรปกครองสวนทองถนทรบผดชอบในการดแลรกษาสงแวดลอม

ในชมชน เชนองคการบรหารสวนตาบล องคการบรหารสวนจงหวด ปจจบนมบทบาทในการ

ทองเทยวมากขน ทงในฐานะผจดการเกบและกาจดของเสย พฒนาพนททองเทยว องคกรลกษณะน

เปนองคกรชมชนแบบตวแทน จงมกขาดการมสวนรวมอยางแทจรง ลกษณะการพฒนาพนทมก

รองรบการทองเทยวแบบทวๆไปมากกวาการทองเทยวเชงอนรกษ จงมงพฒนาทางกายภาพมากกวา

การจดสอความหมายธรรมชาต และการเสรมสรางศกยภาพของชมชน

๓.๔ การมสวนรวมของชมชนทองถน

ไดมผรกลาวถงการมสวนรวมของชมชนทองถนไว ดงน

ดรรชน เอมพนธและสรเชษฏ เชษฐมาส (๒๕๓๙ : ๔-๕ ) กลาววา การมสวนรวมของ

ชมชนเปนการเปดโอกาสใหชมชนทองถนเขามามสวนรวมในการทองเทยวเชงอนรกษในรปแบบตางๆ

จะชวยใหชมชนไดรบผลประโยชนจากการทองเทยวทงทางตรงและทางออม และเมอคนในทองถน

เกดความรและความเขาใจ ซาบซงในทรพยากรทองถนททารายไดใหแกประชาชนทองถนไดมาก

๑๗

พอทจะชวยใหความเปนอยของผคนดขน สงทจะเกดตามมากคอเกดการหวงแหนและรกษาทรพยากร

โดยจะนามาซงการพฒนาเศรษฐกจของทองถนและการพฒนาทยงยน

ภราเดช พยฆวเชยร (๒๕๓๙ : ๓ ) กลาวไววา เราตองสรางความเขมแขงใหชมชนดวย

ความอดทนและตงใจจรง รวมทงการสรางความเขาใจใหแกนกธรกจดวยวา สงคม ธรรมชาต

วฒนธรรมเปนทนดวย หากไมเปดโอกาสใหผมสวนไดเสยหรอชมชนเขามามสวนรวม ธรกจจะพบ

ปญหาสงแวดลอม สงคม วฒนธรรม ซงจะสงผลใหการประกอบธรกจไมยงยน

๓.๕ ชมชนกบการพฒนาดานการทองเทยว พฒนาการทองเทยวทยงยนเพอเพมการจาง

งาน และกระจายรายไดสชมชนโดยการพฒนาคณภาพแหลงทองเทยวใหสามารถรองรบการขยายตว

ของนกทองเทยวทงคนไทยและคนตางประเทศ โดยการพฒนาแหลงทองเทยวเชงกลมพนทพรอมทง

สนบสนนการพฒนากจกรรมการทองเทยวรปแบบใหมทสอดคลองกบศกยภาพเชงวฒนธรรมและ

ทรพยากรธรรมชาตทมอยในพนท และไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม โดยคานงถงขดความสามารถ

ของพนทในการรองรบนกทองเทยว ปรบปรงคณภาพดานการบรการและผลตภณฑทเกยวเนองกบ

การทองเทยว กวดขนมาตรฐานดานความปลอดภยของนกทองเทยว การแกไขปญหาการหลอกลวง

เอารดเอาเปรยบนกทองเทยว การพฒนาสงอานวยความสะดวกทางการทองเทยว การใหบรการ

ขอมลขาวสารททนสมย รวมทงการพฒนาบคลากรทางการทองเทยวใหมคณภาพและปรมาณ

สอดคลองกบกจกรรมการทองเทยวแตละประเภท สงเสรมบทบาทของชมชนและองคกรชมชนใน

ทองถน มสวนรวมในการบรหารจดการแหลงทองเทยวอยางครบวงจร การรณรงคสรางจตสานกและ

เสรมสรางความร ความเขาใจทถกตองแกชมชน และทองถนในการพฒนาการทองเทยวอยางยงยน

รวมทงสนบสนนใหมการพฒนาสนคาหตถกรรมพนบานและบรการในทองถนทเชอมโยงกบธรกจการ

ทองเทยว ใหความสาคญกบกลมเปาหมายนกทองเทยวทมระยะพกนานและนกทองเทยวทมคณภาพ

จากตางประเทศ โดยเฉพาะกลมการประชมนกทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยว

๓.๖ การพฒนาศกยภาพบคลากรดานการทองเทยว

ศกยภาพของคน หมายถง ภาวะแฝง อานาจหรอคณสมบตทมแฝงอยในสงตางๆ อาจทาให

พฒนาหรอใหปรากฏเปนสงทประจกษได (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน,๒๕๒๕ ) เมอคนใน

ชมชนมศกยภาพ ยอมสนบสนนใหการดาเนนงานขององคกรเปนไปอยางมประสทธผล บนพนฐาน

ของการชวยเหลอตนเอง สมรรถภาพหรอศกยภาพของบคคลควรมในปจจบน ดงน

๑. ศกยภาพดานมโนทศน การพฒนาความร ความเขาใจในหลกวชาชพมากขน

๒. ศกยภาพดานการปฏบตงาน

๑๘

๓. ศกยภาพดานบรบททงเศรษฐกจ สงคม และสภาพแวดลอม

๔. ศกยภาพดานการตดตอสอสาร

๕. ศกยภาพดานการบรณาการ

๖. ศกยภาพดานการปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของสงคมและสงแวดลอม

คนเปนองคประกอบทสาคญมากของชมชนทองถน มสวนทเกยวของกบองคกรชมชน

ทองถน (สมพนธ เตชะอธก และคณะ, ๒๕๔๐ : ๑-๙ ) ดงน

๑. ผนา ถอเปนผกมความอยรอดขององคกรชาวบาน หากผนาไดรบการยอมรบ มบารม ม

ความสามคค ปฏบตด มความสามารถ และคดถงสวนรวม กจะสามารถนาพาองคกรชาวบานให

ประสบความสาเรจและสรางความเขมแขงใหแกองคกรชาวบานได

๒. สมาชก การทสมาชกไดมสวนรวมทงดานความคด การวางแผน การตดสนใจ การปฏบต

และการตดตามประเมนผล ตลอดจนมสทธทจะไดรบผลประโยชนจากองคกร โดยอาจจะเขารวม

กจกรรมบาง ไมเขารวมบาง และประเภทเฝาดเฉยๆ ซงมมากกวาประเภทอนๆ

๓. ชาวบานทวไปทไมเขารวมอยในองคกร แตกมผลตอการดารงอยในความเขมแขงของ

องคกรชมชนชาวบาน เพราะเปนกลมทเฝาดตดตามวพากษวจารณ และพรอมทจะเขารวมหรอไมเขา

รวมกบองคกร

การพงพาตนเอง ( Self –Sufficiency ) พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชดารส

เรอง เศรษฐกจพอเพยง เมอวนท ๔ ธนวาคม ๒๕๔๐ ซง สเมธ ตนตเวชกล (๒๕๔๒) กลาวถงการ

ปฏบตตนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง อนเนองมาจากพระราชดารจะตองยดหลกการสาคญ ท

อาจจะแยกไดสาคญ ๕ ประการ ไดแก

๑. ดานจตใจ ทาตนใหเปนทพงตนเอง มจตสานกทด สรางสรรคใหตนเองและโดยรวม

๒. ดานสงคม ตองชวยเหลอเกอกลกน เชอมโยงกนเปนการสรางเครอขายของชมชน

๓. ดานทรพยากรธรรมชาต ใหใชและจดการอยางชาญฉลาด พรอมทงหาทางเพมมลคา

๔. ดานเทคโนโลย (ภมปญญาชาวบาน) กตองมพอควรเพอการดารงชวตในพนบาน การ

พฒนาจะตองสอดคลองกบภมสงคม

๕. ดานเศรษฐกจ ตองปรบทศทางในเบองตนมงทจะลดรายจายกอน ละเลกการแกงแยง

ผลประโยชนในทางการคาขาย การประกอบอาชพแบบตอสอยางรนแรง

การพฒนาบคลากรใหมมาตรฐานดานการทองเทยวไดกาหนดมาตรฐานและหลกสตรการ

พฒนา (สานกงานการทองเทยวแหงประเทศไทย, ๒๕๔๗) ดงน

๑๙

๑. สงเสรมการพฒนาบคลากรภาคการบรหาร ๒. สงเสรมการอนรกษ ฟนฟ และบรหารจดการสงแวดลอม ๓. สงเสรมการมสวนรวมของชมชน ๔. สรางภาพลกษณดานการทองเทยว ๕. กาหนดกลมเปาหมายและดาเนนการดานการตลาด ๖. ประชาสมพนธการทองเทยวอยางตอเนอง ๗. พฒนาและปรบปรงแหลงทองเทยว ๘. พฒนาคณภาพ และระบบการจดจาหนายสนคาทระลกและสนคาทองถน ๙. พฒนากจกรรมเพอสงเสรมการทองเทยว ๑๐. พฒนาความพรอม และมาตรฐานของสถานบรการและบรการอนๆ ๑๑. พฒนาและปรบปรงระบบสาธารณปโภค ๑๒. พฒนาระบบสารสนเทศพนฐาน ระบบโครงขายสารสนเทศ ๑๓. พฒนาและกากบดแล ระบบปองกนและรกษาความปลอดภย

๔. แนวคดเกยวกบเศรษฐกจสรางสรรค (Creative Economy)

แนวคดเกยวกบเศรษฐกจเชงสรางสรรค (วรากรณ สามโกเศศ, มตชน, ๑๘ มถนายน ๒๕๕๒)

ความหมายอยางงายท ใหโดย John Hawkins ในหนงสอชอ The Creative Economy : How

People Make Money from Ideas คอ การสรางมลคาทเกดจากความคดมนษย สาขาการผลตท

พฒนาไปส เศรษฐกจสรางสรรค จะเรยกวาอตสาหกรรมสรางสรรค (Creative Industries) ซง

หมายถง กลมกจกรรมการผลตทตองพงพาความคดสรางสรรคเปนวตถดบสาคญ ซง UNCTAD แบง

ประเภทอตสาหกรรมสรางสรรคออกเปน ๔ ประเภท ดงน

๑ ) ประเภทมรดกทางวฒนธรรม (Heritage or Culture Heritage) เปนกลม

อตสาหกรรมทเกยวเนองกบประวตศาสตร โบราณคด วฒนธรรม ประเพณ ความเชอ และสภาพ

สงคม เปนตน แบงออกเปน ๒ กลม คอ กลมการแสดงออกทางวฒนธรรมแบบดงเดม (Traditional

Cultural Expression) เชน ศลปะและงานฝมอ เทศกาลงานและงานฉลอง เปนตน และกลมทตงทาง

วฒนธรรม (Cultural Sites) เชน โบราณสถาน พพธภณฑ หองสมด และการแสดงนทรรศการ

เปนตน

๒) ประเภทศลปะ (Arts) เปนกลมอตสาหกรรมสรางสรรคบนพนฐานของศลปะ

และวฒนธรรม แบงออกเปน ๒ กลม คอ งานศลปะ (Visual Arts) เชน ภาพวาด รปปน ภาพถาย

๒๐

และวตถโบราณ เปนตน รวมทง ศลปะการแสดง (Performance Arts) เชนการแสดงดนตร การ

แสดงละคร การเตนราโอเปรา

๓) ประเภทสอ (Media) เปนกลมสอผลตงานสรางสรรคทสอสารกบคนกลมใหญ

แบงออกเปน ๒ กล ม คอ งานส อส งพม พ (Publishing and Printed Media) เชน หนงสอ

หนงสอพมพ และ สงตพมพอน ๆ เปนตน และงานโสตทศน (Audiovisual) เชน ภาพยนตร

โทรทศน วทย และการออกอากาศอน ๆ เปนตน

๔) ประเภท (Functional Creation) เปนกลมของสนคาและบรการทตอบสนอง

ความตองการของลกคาทแตกตางกน แบงออกเปน ๓ กลม คอ กลมการออกแบบ (Design) เชน การ

ออกแบบภายใน กราฟค แฟชน อญมณ และของเดกเลน เปนตน สวนกลม New Media ไดแก

ซอฟตแวร วดโอเกม และเนอหาดจตอล เปนตน และกลมบรการทางความคดสรางสรรค (Creative

Services) ไดแก บรการทางสถาปตยกรรม โฆษณา วฒนธรรมและนนทนาการ งานวจยและพฒนา

และบรการอนทเกยวของกบดจตอล และความคดสรางสรรคเปนตน

๕. งานวจยทเกยวของ

กาธร ศรนอย ( ๒๕๔๔ : ๕๖) ไดศกษารปแบบความรวมมอของภาคเอกชนกบภาครฐใน

การสงเสรมการทองเทยวเชงอนรกษ : กรณศกษา ธรกจโรงแรมในจงหวดนครราชสมา พบวาการ

รวมมอกบภาคเอกชนกบรฐยงมนอยและไมชดเจน รปแบบความรวมมอทเหมาะสม ไดแก

๑. การรวมกลมของธรกจ

๒. การประสานความรวมมอภาครฐกบภาคเอกชน รวมถงการรณรงคเกยวกบการทองเทยว

เชงอนรกษใหกบประชาชนใหเขาใจ

๓. การมสวนรวมทงกระบวนการของประชาชนในทองถน อนจะนาไปสการสงเสรมการ

ทองเทยวเชงอนรกษทยงยน

ประหยด ตะคอนรมย (๒๕๔๔ : ๗๕ ) ไดศกษาแนวทางการจดการทองเทยวโดยชมชน :

กรณศกษาตลาดรมนาดอนหวาย จงหวดนครปฐม พบวาปญหาทเกดขนไดแก ปญหาดานการบรการ

การทองเทยวและเกดผลกระทบสภาพแวดลอมทางกายภาพ โดยเฉพาะแหลงนาตามธรรมชาต การ

จดการทองเทยวขององคกรชมชน ไดแกการขาดการบรหารจดการทด การแบงหนาทความรบผดชอบ

ไมชดเจน ปญหาการจดเกบผลประโยชน ปญหาดานงบประมาณ การขาดการประสานงานกบ

องคกรอนๆ และปญหาการมสวนรวมของประชาชนในชมชน

๒๑

ฉตรชย ดวงจาด (๒๕๔๔ : ๕๔ ) ไดศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาการ

ทองเทยวเชงนเวศ : กรณศกษาความคดเหนชมชนคลองบางกอกนอย จงหวดนนทบร พบวา

ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวเชงนเวศอยในระดบสง ปจจยทมความสมพนธกบการ

มสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวเชงนเวศ คอระยะเวลาทอาศยอยในพนท ความเขาใจเกยวกบ

การทองเทยวเชงนเวศและการใหคณคาตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

อทธพล ไทยกมล (๒๕๔๔ : ๖๗ ) ไดศกษาศกยภาพของชมชนทองถนในการจดการการ

ทองเทยวเชงนเวศ : กรณศกษาชมชน ตาบลบางหญาแพรก จงหวดสมทรสาคร พบวาปจจยเกยวกบ

ศกยภาพของชมชนในการจดการการทองเทยว คอการจดการอยางมความรบผดชอบ กระบวนการท

เออตอการเรยนร และการมสวนรวม จากปจจยดงกลาว ยงมขอจากดทสาคญคอ จาเปนตองมการ

พฒนาสงอานวยความสะดวกพนฐาน เชนทพก ศนยบรการนกทองเทยว ทางเดนศกษาธรรมชาต

และระบบกาจดของเสย

สกานดา ฟองยอย (๒๕๔๕ : ๗๘ ) ไดศกษาการจดการทองเทยวเชงชมชนของชมชนชาว

ผไทย หมบานโคกโกง อาเภอกฉนารายณ จงหวดกาฬสนธ พบวา การจดกจกรรมการทองเทยวมการ

คานงถงทรพยากรทชมชนมอยและกอใหเกดการเรยนรรวมกนระหวางนกทองเทยวและคนในพนท

ทกครงทมนกทองเทยวตดตอเขามาทองเทยวและพกแรมในหมบานผใหญบานจะเรยกประชมลกบาน

เพอรวมกนวางแผนการดาเนนงาน คอเปดโอกาสใหทกคนในหมบานมสวนรวมในการจดการ ซงเปน

หวใจหลกของการทองเทยวเชงชมชน

สดารตน นาคประกอบ (๒๕๔๕ : ๖๕ ) ไดศกษาแนวทางการมสวนรวมของชมชนในการ

จดการอทยานแหงชาตปาหนงามเพอการทองเทยวเชงนเวศของจงหวดชยภม พบวาชมชนตองการให

มการทองเทยวเชงนเวศ ตองการมรายไดทเพมขนและตองการพฒนาสงอานวยความสะดวกในชมชน

ผนาชมชน องคกรชมชน และองคการบรหารสวนตาบลยงไมมสวนรวมมากนก

นภาวรรณ พทธสงกรานต (๒๕๔๙ : บทคดยอ ) ไดศกษาศกยภาพของจงหวดราชบรในการ

จดการการทองเทยวอยางยงยน พบวา ศกยภาพของกลไกประกอบดวยผนาสวนจงหวด ผนาทองถน

ผประกอบการเอกชนและประชาชนทกอาเภอ มศกยภาพในระดบสงในการเสรมสรางศกยภาพของ

แหลงทองเทยวในทองถนอยางยงยน และดงดดใหนกทองเทยวไปใชบรการไดทกฤดกาล ศกยภาพใน

ดานการจดการ พบวามการประสานงานความรวมมอและเสรมสรางศกยภาพดานการจดการการ

ทองเทยวระหวางผนาสวนจงหวด ผนาทองถน ผประกอบการเอกชน และภาคประชาชนในทกอาเภอ

ของจงหวดราชบรในระดบสง ศกยภาพดานบรการขอมลดานการทองเทยวปายบอกทางแหลง

๒๒

ทองเทยว แผนทแหลงทองเทยว ขอมลทองเทยว คมอแหลงทองเทยว การใหบรการขอมลแหลง

ทองเทยวทางอนเตอรเนตอยในระดบสง

ไพฑรย นยมนา และคณะ (๒๕๕๐) ศกษาการพฒนาเครอขายโฮมสเตยในเขตอสานใต

พบวามโฮมสเตยในกลมจงหวดอสานใตทงสน ๒๖ แหง สามารถจาแนกลกษณะเดนๆ ทเปน

ลกษณะรวมไดเปน ๔ ลกษณะ คอ ๑) มวถชวตและวฒนธรรมเปนของตนเอง ๒) มภมประเทศท

สวยงาม ๓) มสตวเลยงเปนจดเดน ๔) สามารถเดนทางไปเทยวประเทศเพอนบานได สาหรบปญหา

ของโฮมสเตยในเขตอสานใตนน พบวาสวนใหญ

ขาดการประชาสมพนธตนเอง สาหรบการพฒนาเครอขายโฮมสเตยในเขตอสานใตนน พบวา

มเฉพาะกลมโฮมสเตยในเขตจงหวดนครราชสมาเทานนทกอตวเปนเครอขายภายในจงหวด การ

พฒนายทธศาสตรพงพาเพอเสรมสรางความเขมแขงการพฒนาและจดการทองเทยวเชงพนทกลม

อสานใตสความยงยน นน พบ ๔ ยทธศาสตรเพอการพฒนาคอ ๑) ขอความรวมมอกบชาวตางชาตท

แตงงานกบสตรในภาคอสาน ชวยประชาสมพนธการทองเทยว ๒) ประชาสมพนธผานชาวตางชาตท

เขามาพกโฮมสเตยตดตอกนทกป ๓) การจดกจกรรมเพอการประชาสมพนธใหกบชาวตางประเทศ ณ

โฮมสเตยทใดทหนงทเหมาะสม ๔) เปดชองทางการทองเทยวไปยงประเทศลาว ณ จดโฮมสเตยลาด

เจรญ ทาลง และประเทศเขมร ณ จดผานแดน บานละลม โดยการสารวจจดเดนของประเทศลาวและ

เขมรในจดทเปนทตงโฮมสเตย

ชน ศรสวสด และเกรกไกร แกวลวน (๒๕๕๐ ) ศกษาการทองเทยวเชงวฒนธรรม :

กรณศกษาวฒนธรรมของชมชนชาวกวยในเขตอสานใตและลาวใต พบวา ชมชนชาวกวยในเขตอสาน

ใตยงมอยเปนจานวนมาก โดยเฉพาะในเขตพนทจงหวดบรรมย สรนทร ศรสะเกษ อบลราชธาน และ

บางสวนของจงหวดมหาสารคาม โดยมอยหนาแนนในเขตพนทจงหวดศรสะเกษและจงหวดสรนทร

สวนในลาวใตสวนใหญจะมอยในแขวงสาละวนและจาปาสก ลกษณะเดนของชมชน คอ แนวคด

ความเชอ ประเพณ วฒนธรรม และการประกอบอาชพ เชน การเลยงชาง และการทอผา ชมชนชาว

กวยทงในเขตอสานใตและลาวใต มความเชอมโยงสมพนธกนในทางประวตศาสตร ทางชาตพนธและ

ทางวฒนธรรม เนองจากเปนกลมชาตพนธทพดภาษาไทยในตระกลมอญ-เขมร มประวตศาสตรความ

เปนมารวมกน โดยมการอพยพมาจากภาคเหนอของประเทศอนเดย แถบเทอกเขาหมาลยดวยกนเมอ

ประมาณ ๓,๕๐๐ ปกอน และมการกระจายกนอยตามพนทตาง ๆ ของเอเชยตะวนออกเฉยงใต

รวมทงเขตอสานใตและลาวใตดวย แนวทางในการพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมของชมชนชาว

กวย อาจทาไดโดยการสารวจสภาพชมชนทมลกษณะเดนทางวฒนธรรม และขนบญชไวอยางเปน

๒๓

ระบบในรปแบบของฐานขอมลในคอมพวเตอร แลวเผยแพรใหกบธรกจทองเทยวโดยผานการ

ประชมสมมนา ในรปของเอกสาร แผนพบ โปสเตอร และอนเตอรเนต ไดรบรและเขาใจในแนว

ทางการทองเทยวเชงวฒนธรรม ซงจะกอใหเกดประโยชนอยางยงยน ทงตอนกทองเทยวและแหลง

ทองเทยวในระยะยาว แนวทางการกาหนดยทธศาสตรเพอการพงพาในกลมประเทศเพอนบาน

สามารถทาไดโดยการประสานความรวมมอระหวางประเทศทมทรพยากรการทองเทยวรวมกน เชน

การอานวยความสะดวกในการเดนทางโดยไมตองมวซา (VISA) ระหวางกน การใหขอมลขาวสารแก

นกทองเทยวอยางกวางขวางทงของประเทศตนเองและประเทศเพอนบานทมแหลงทองเทยวใน

ลกษณะเดยวกน และการใชบตรการเดนทางทองเทยวรวมกนของกลมประเทศเพอนบาน

พงระภ ศรสวสด และคณะ (๒๕๕๐) ศกษากลไกและศกยภาพการจดกจกรรมการ

ทองเทยวทางธรรมชาตอยางยงยน บนพนทเกาะชาง กงอาเภอเกาะชาง จงหวดตราด พบวา กลไก

การจดกจกรรมการทองเทยวแบงได ๒ กลม คอ ผใหบรการกจกรรมการทองเทยวทเปนประชาชนใน

พนท และผใหบรการกจกรรมการทองเทยวทเปนนกลงทนตางถน / ตางประเทศ ซงมรายละเอยดใน

การดาเนนการดานตาง ๆ จานวน ๘ ดาน คอ ๑) วตถประสงคของการดาเนนกจกรรม ๒) ดาน

การเงน ๓) ดานกายภาพและสงอานวยความสะดวก ๔) การจดโปรแกรมกจกรรมตาง ๆ ๕) การ

ประชาสมพนธและการตลาด ๖) ดานทรพยากรมนษย ๗) ความปลอดภยและความเสยง และ ๘)

ลกคาสมพนธ สาหรบศกยภาพการจดกจกรรมการทองเทยวในมมมองของนกทองเทยวชาวไทย และ

ชาวตางประเทศ พบวา กจกรรมดานาดปะการงนาตน / นาลก มศกยภาพในระดบสง ประชาชนในพนท

มความเหนวา คณคาของทรพยากรธรรมชาตทไดจากการทองเทยวมศกยภาพสง แตนกทองเทยวไทย

และชาวตางประเทศคดวามศกยภาพอยในระดบปานกลาง สวนเรองความปลอดภยจากการดาเนน

กจกรรมการทองเทยว และความนยมของกจกรรมการทองเทยว กลมตวอยางทง ๓ กลมมความ

คดเหนสอดคลองกนวามศกยภาพอยในระดบปานกลาง นอกจากนคณะผวจยไดเสนอแนวทางในการ

จดกจกรรมการทองเทยวทางธรรมชาตบนพนทเกาะชาง โดยสามารถจดทาภายใตกรอบ 3E คอ

Enforcement (การบงคบใชกฎหมาย หรอขอบงคบ), Engineering (การใชเทคโนโลยเพอการพฒนา

ปรบปรง และอนรกษ), Education (การใหความร และขอมลขาวสารทถกตองและครบถวน)

๒๔

บทท ๓

วธดาเนนการวจย

การวจยเรอง รปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ : กรณศกษาบานวงนามอก จงหวดหนองคาย

ครงน ใชวธบรณาการทงการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) และการวจยเชงปรมาณ

(Quantitative Research) มรายละเอยดของระเบยบวธวจย ดงน

๑. พนทดาเนนการ คณะผวจยไดคดเลอกพนทบานวงนามอก หมท ๕ ตาบลพระพทธบาท อาเภอ

ศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย เนองจากหมบานดงกลาวไดรวมกลมดาเนนการในรปแบบของการทองเทยวเชงอนรกษ ในลกษณะหมบานโฮมสเตย โดยไดรบรางวลองคกรสนบสนนและสงเสรมการทองเทยวดเดน ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

๒. ประชากรและกลมตวอยาง ๒.๑ ประชากรทใชเกบขอมลเชงคณภาพ ประกอบดวย ผร (Keys persons)

ในชมชน ผนาชมชน ผประกอบการทองเทยว ประชาชนในบานวงนามอกทงหมด ทเกยวของกบการรวมกลมจดการทองเทยวเชงอนรกษ ๒.๒ กลมตวอยางทใชเกบขอมลเชงปรมาณ ไดแก นกทองเทยวทเคยเขามาใชบรการ แบบโฮมสเตย ทบานวงนามอก จานวน ๑๐๐ คน

๓. เครองมอทใชในการวจย ๓.๑ เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลเชงคณภาพ โดยการสมภาษณเชงลก (In-dept

Interview )โดยมลกษณะแบบสมภาษณกงโครงสราง เพอสมภาษณผรในชมชน ๓.๒ เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลเชงปรมาณ ผวจยไดดาเนนการสรางเครองมอเพอเกบรวบรวมขอมลตามขนตอน ดงน

๑) ศกษาเอกสารตางๆ ตลอดจนหนงสอตาราและงานวจยทเกยวของ

๒) กาหนดขอบเขตของเนอหาและสรางแบบสอบถาม

๓) ปรกษาผเชยวชาญเพอตรวจสอบความถกตองและเหมาะสมของเครองมอ

ประกอบดวยผเชยวชาญในการตรวจสอบเครองมอแบบสอบถามคอ ดร.เรงฤทธ พลนามอนทร

วฒนธรรมจงหวดหนองคาย ดร.ชาญยทธ หาญคาภา ทองเทยวและกฬาจงหวดหนองคาย และ

ดร.สดา ชกลน ประธานสภาวฒนธรรมจงหวดหนองคาย เปนผตรวจสอบความถกตองและปรบแกไข

๒๕

ของเครองมอแบบสอบถามและแบบสมภาษณกลม โดยการตรวจสอบคณภาพ นารางเครองมอทใชใน

การเกบรวบรวมขอมลมาตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity )และตรวจสอบ

ความเปนปรนย (การใชภาษาชดเจน ชเฉพาะและเขาใจงาย) โดยผเชยวชาญวามความสอดคลองและ

เหมาะสมในการนาไปใชในระดบใด ม ๕ ระดบ (๕ ๔ ๓ ๒ และ ๑ หมายถง เหนดวยระดบมากทสด

มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด ตามลาดบ) แลวนาผลคะแนนการประเมนรวมมาหาคาเฉลย ( X )

และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เพอทจะพจารณารายการทมคาเฉลยตงแต ๓.๕ ขนไปและมคา

สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ไมเกน ๑ อยในเกณฑดแลว หากรายการใดไมอยในเกณฑนกปรบปรง

แลวแตกรณใหเหมาะสมตอไป ( พวงรตน ทวรตน, ๒๕๓๑ : ๑๒๔ ) สรปผลการวเคราะหขอมลการ

ตรวจสอบคณภาพ ดงน

ดานความเปนปรนย ผเชยวชาญใหแกไขสานวนภาษาบางสวน ซงไดพจารณาปรบปรง

แลว ทาใหมการใชภาษาไดชดเจน ชเฉพาะและเขาใจงาย

ดานความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity )ทกขอรายการทใหผ เชยวชาญ

ประเมนไดคาเฉลย เหนดวยระดบมากถงมากทสด สวนคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ( S.D. ) ไมถง ๑

ทกขอ ซงเปนไปตามเกณฑ แลวนามาทดสอบแบบสอบถามจานวน ๒๐ ชดในพนทใกลเคยงทมบรบท

เกยวของกบรปแบบการทองเทยวเชงอนรกษในเขตอาเภอเมองหนองคาย

๔) ดาเนนการสรางเครองมอฉบบจรงตามเกณฑทวางไว โดยลกษณะของเครองมอไดใช

เทคนคของ Likert Scale เปนเครองมอวดแบบประเมนคา ๔ ระดบ ในสวนของคาถามขอมลดาน

การบรการในสวนของททาการบานวงนามอก คณะผวจยไดตรวจและใหคะแนนตามเกณฑ ดงน

ดมาก เกณฑการประเมน ๔ คะแนน

ด เกณฑการประเมน ๓ คะแนน

พอใช เกณฑการประเมน ๒ คะแนน

ตองปรบปรง เกณฑการประเมน ๑ คะแนน

โดยใชเกณฑในการพจารณาความเหน ของชวงคะแนน ดงน

๐.๐๐ - ๑.๐๐ คะแนน ถอวาเปนสงทควรดาเนนการตองปรบปรง

๑.๐๑ - ๒.๐๐ คะแนน ถอวาเปนสงทควรดาเนนการพอใช

๒.๐๑ - ๓.๐๐ คะแนน ถอวาเปนสงทควรดาเนนการด

๓.๐๑ - ๔.๐๐ คะแนน ถอวาเปนสงทควรดาเนนการดมาก

๒๖

๔. การเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมลคณะผวจยไดวาจางผชวยนกวจย

ซงเปนนกศกษาในมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน วทยาเขตบงกาฬ รวมเปนคณะทางานในการเกบ

รวบรวมขอมลแบบสอบถามนกทองเทยวและแบบสมภาษณกลมผนาชมชนทเกยวของในดานปจจย

นาเขาดานตางๆ

๕.การวเคราะหขอมลและสถตทใช

๑) ขอมลเชงคณภาพ ทไดจากการสมภาษณเชงลก และการสนทนากลม ( Focus Group ) ใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) นามาทาการวเคราะหขอมลเชงพรรณนา

๒) ขอมลเชงปรมาณ ทไดจากแบบสอบถาม ใชการวเคราะหขอมลดวย การหาคาเฉลย

จานวน รอยละ และคาเฉลย นาเสนอเปนเชงพรรณาและเชงวเคราะห

๒๗

บทท ๔ ผลการวจย

การวจยเรอง รปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ : กรณศกษา บานวงนามอก จงหวด

หนองคาย เปนการวจยเชงคณภาพและการวจยเชงปรมาณ โดยการสารวจความคดเหนของ

นกทองเทยวทมตอรปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ ผมสวนไดสวนเสยและทเกยวของในการพฒนา

และดาเนนงานในหมบาน ผวจยไดนาเสนอผลการวจยตามลาดบ ดงน

๑. ขอมลทวไปของกลมตวอยางและความคดเหนทมตอรปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ บานวงนามอก อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย ๒. รปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย ๓. ประโยชนและแนวทางการพฒนา การจดการทองเทยวเชงอนรกษ บานวงนามอก จงหวดหนองคาย ๑. ขอมลทวไปของกลมตวอยางและความคดเหนทมตอรปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ สามารถ

วเคราะหผลการศกษา ไดดงน

๑.๑ ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

ผลการศกษาพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนมากเปนเพศหญง คดเปนรอยละ ๖๐

สวนอายของผตอบแบบสอบถามสวนมากอยระหวาง ๑๖ – ๒๕ ป คดเปนรอยละ ๗๐ รองลงอยในชวง

อาย ๓๖ – ๔๕ ป คดเปนรอยละ ๒๕ สาหรบอาชพ พบวา สวนมากเปนนกศกษาและบณฑตทเพงจบ

การศกษาปรญญาตร เปนรอยละ ๕๐ รองลงมาคอ อาชพรบราชการ เปนรอยละ ๓๐ และวฒการศกษา

สงสดของผตอบแบบสอบถามพบวาสวนมากจบการศกษาในระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ ๖๐

รองลงมาคออาชวศกษา เปนรอยละ ๒๖ เมอวเคราะหถงภมลาเนานกทองเทยว พบวา มาจากภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอมากทสด คดเปนรอยละ ๖๕ รองลงมาเปนนกทองเทยวจากกรงเทพ ฯ รอยละ ๓๐

รายละเอยดดงตารางท ๔.๑

๒๘

ตารางท ๔.๑ ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

ลาดบ ตวแปร รอยละ หมายเหต

๑. เพศ

ชาย

หญง

รวม

๔๐

๖๐

๑๐๐.๐

ตารางท ๔.๑ ขอมลทวไปของกลมตวอยาง (ตอ)

ลาดบ ตวแปร รอยละ หมายเหต

๒. อาย

ตากวา ๑๕ ป

๑๖-๒๕ ป

๒๖-๓๕ ป

๓๖-๔๕ ป

๔๖-๖๐ ป

มากกวา ๖๐ ป

รวม

๒.๘

๖๕.๐

๑๒.๒

๒๐.๐

๐.๐

๐.๐

๑๐๐.๐

๓. การศกษา

ประถมศกษา

มธยมศกษา

อาชวศกษา

ปรญญาตร

สงกวาปรญญาตร

อน ๆ

รวม

๐.๐

๒.๕

๒๖.๐

๖๐.๐

๑๑.๕

๐.๐

๑๐๐.๐

๔. อาชพ

นกศกษา และบณฑตทเพงจบ

รบราชการ

๕๐.๐

๓๐.๐

๒๙

อน ๆ ๒๐.๐

๖. ภมลาเนาของนกทองเทยว

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

กรงเทพฯ

ภมภาคอน ๆ

๖๕.๐

๓๐.๐

๕.๐

๑.๒ ความคดเหนเกยวกบการทองเทยวเชงอนรกษ

๑.๒.๑ ความคดเหนเกยวกบการเดนทางทองเทยวเชงอนรกษ

ในการสอบถามความคดเหน ไดสอบถามในประเดนเรองการเดนทาง การ

ทองเทยว และความคดเหนตอการใหบรการของโฮมสเตย ผลการศกษาพบวา วตถประสงคในการ

ทองเทยว สวนใหญเพอทองเทยวและพกผอน คดเปนรอยละ ๘๐ รองลงมาเพอการทศนศกษา คด

เปนรอยละ ๑๕ ในดานพาหนะในการเดนทาง พบวา สวนมากโดยรถยนตสวนตวมากทสด คดเปน

รอยละ ๙๐ สาหรบผรวมเดนทาง พบวา สวนมากเปนกลมเพอนหรอผรวมงาน คดเปนรอยละ ๙๐

สาหรบจานวนสมาชกทรวมเดนทาง พบวาสวนมากมสมาชกมากกวา ๑๐ คน คดเปนรอยละ ๖๐

ในดานแหลงขอมลททาใหนกทองเทยวทราบหรอรจกบานวงนามอก พบวา สวนมากทราบจากเพอน

หรอคนรจก เปนรอยละ ๘๐ รองลงมาทราบจากนตยสารเกยวกบการทองเทยว เปนรอยละ ๓๕ ใน

สวน จานวนครงของนกทองเทยวทเคยมาพกผอนทบานวงนามอก พบวา สวนมากเคยมาแลว ๒ -๓

ครง เปนรอยละ ๘๐

เมอสอบถามถงระยะเวลาททองเทยวในบานวงนามอก พบวา สวนมากใชเวลาทองเทยว

๒-๓ วน คดเปนรอยละ ๗๐ สถานทพก พบวา สวนมากพกทกลมโฮมเสตยบานวงนามอก ได

จดเตรยมไว คดเปนรอยละ ๙๐ และนกทองเทยวทมาพกผอนทบานวงนามอก พบวาสวนใหญเปน

กลมนกทองเทยวทวไปหรอนกทศนาจร คดเปนรอยละ ๘๐

สาหรบคาใชจายของนกทองเทยว พบวา โดยเฉลยตอคนนนจะอยในระดบมากกวา

๑,๐๐๐ บาท เปนรอยละ ๗๐ และเมอสอบถามถงความตองการกลบมาทองเทยวอกครง พบวา

สวนมากตองการทจะกลบมาพกผอนและทองเทยวอก คดเปนรอยละ ๘๐ รายละเอยดตามตาราง

ท ๔.๒

๓๐

ตารางท ๔.๒ ความคดเหนเกยวกบการเดนทางทองเทยวเชงอนรกษ

ลาดบ ตวแปร รอยละ หมายเหต

๖. จดประสงคของการเดนทางทองเทยว

ทองเทยว พกผอน

ทศนศกษา

ตดตอราชการ

ตดตอธรกจ

เยยมญาต

อน ๆ

รวม

๘๐.๐

๑๕.๐

๑.๕

๒.๕

๑.๐

๐.๐

๑๐๐.๐

ตารางท ๔.๒ ความคดเหนเกยวกบการเดนทาง และการทองเทยวเชงอนรกษ (ตอ)

ลาดบ ตวแปร รอยละ หมายเหต

๗. พาหนะทใชเดนทาง

รถยนตสวนตว

รถจกรยานยนต

รถประจาทาง

รถบรษททวร

รถจางเหมา

อน ๆ

รวม

๙๐.๐

๑.๕

๐.๐

๗.๕

๑.๐

๐.๐

๑๐๐.๐

๘. ผรวมเดนทาง

คนเดยว

มาพรอมครอบครว

กลมเพอน ผรวมงาน

มากบคณะทวร

อน ๆ

๐.๐

๒.๕

๙๐.๐

๗.๕

๐.๐

๙. จานวนสมาชกในกลมทรวมเดนทาง

๓๑

มากกวา ๑๐ คน

อน ๆ

รวม

๙๐.๐

๑๐.๐

๑๐๐.๐

๑๐. การรบทราบแหลงทองเทยววงนามอก

จากเพอนหรอคนรจก

จากนตยสารเกยวกบการทองเทยว

บรษททวร

การทองเทยวแหงประเทศไทย

วทยโทรทศน และสอโฆษณาตางๆ

อน ๆ

๘๐

๓๕

๑๕

๒๐

๑๓

๘

๑๑. การเคยมาเยอนวงนามอก

เคย จานวน ๑-๒ ครง

ไมเคย

รวม

๘๐.๐

๒๐.๐

๑๐๐.๐

ตารางท ๔.๒ ความคดเหนเกยวกบการเดนทาง และการทองเทยวเชงอนรกษ (ตอ)

ลาดบ ตวแปร รอยละ หมายเหต

๑๒. ระยะเวลาการอยทบานวงนามอก

๒-๓ วน

อน ๆ

รวม

๗๐.๐

๓๐.๐

๑๐๐.๐

๑๓. ลกษณะของนกทองเทยว

นกทองเทยวเชงอนรกษ

นกดนกหรอสตวตามธรรมชาต

นกเดนทาง

นกทองเทยวทวไป/นกทศนาจร

อน ๆ

๒๑.๕

๒.๕

๗.๐

๗๐.๐

๐.๐

๓๒

๑.๒.๒ ความคดเหนเกยวกบการใหบรการการทองเทยวเชงอนรกษ

ความคดเหนของนกทองเทยวในดานการบรการในสวนของททาการบานวงนามอก จากแบบสอบถาม ผวจยสามารถสรปผลการศกษาวจยได ดงน

๑. ในดานทพกและบรเวณขางเคยง อยในเกณฑ ด ๒. หองนา หองสขา อยในเกณฑ พอใช ๓. อาหารและเครองดม อยในเกณฑ ด ๔. สาหรบของทระลก อยในเกณฑ ด ๕. การบรการของเจาหนาท อยในเกณฑ ด ๖. การเดนทาง อยในเกณฑ ด ๗. ความปลอดภย อยในเกณฑ ด ๘. มททงขยะ อยในเกณฑ ด

โดยมรายละเอยด ดงตารางท ๔.๓ ตารางท ๔.๓ ตารางความคดเหนของนกทองเทยวตอการใหบรการ

ลาดบ ประเดนบรการ ระดบความคดเหน

แปลผล ดมาก ด พอใช ตองปรบปรง

๑. ทพก ๑.๕ ๘๒.๐ ๕.๕ ๑.๐ ด๒. หองสขา ๐.๐ ๑๕.๕ ๖๐.๐ ๒๔.๕ พอใช๓. อาหารและเครองดม ๒.๐ ๗๒.๕ ๒๒.๐ ๓.๕ ด๔. ของทระลก ๒.๕ ๘๑.๕ ๑๖.๕ ๐.๐ ด๕. การบรการของเจาหนาท ๑.๕ ๗๘.๕ ๑๘.๐ ๒.๐ ด๖. การเดนทาง ๒๕.๕ ๗๐.๕ ๒๔.๐ ๐.๐ ด๗. ความปลอดภย ๒๑.๐ ๗๒.๐ ๗.๐ ๐.๐ ด๘. ททงขยะ ๓.๐ ๖๒.๐ ๒๘.๐ ๗.๐ ด

๑.๒.๓ ความคดเหนของนกทองเทยวเกยวกบการทองเทยวเชงอนรกษ จากแบบสอบถามสามารถสรปผลการศกษาไดวา นกทองเทยวสวนใหญเหนดวยกบ

ขอคาถามเกยวกบการทองเทยวเชงอนรกษ ซงสะทอนใหเหนถงทศนคตและความเขาใจ เกยวกบแนวทางการทองเทยวเชงอนรกษเปนอยางด ซงคาตอบของนกทองเทยว สวนใหญจะเหนดวยในรอยละทสงมากกวา รอยละ ๘๐ โดยมรายละเอยดตามตารางท ๔.๔

๓๓

ตารางท ๔.๔ ตารางความคดเหนของนกทองเทยวตอการทองเทยวเชงอนรกษ

ลาดบ ประเดน/ขอคาถาม ระดบความคดเหน

แปลผล เหนดวย ไมเหนดวย ไมแนใจ

๑. เป นการท อ งเท ย ว ในแหล งท อ งเท ย วธรรมชาต

๙๐ ๑๐ ๐.๐ เหนดวย

๒. เปนการทองเทยวในแหลงวฒนธรรม ๘๐ ๑๐ ๑๐ เหนดวย๓. เป นการท อ งเท ย วท ส งผลกระทบ ตอ

สงแวดลอมนอยทสด ๘๒.๐ ๑๐ ๘.๐ เหนดวย

๔. เปนการทองเทยวเพมพนความร เชน ดนก ดธรรมชาต

๘๘.๐ ๒.๕ ๙.๕ เหนดวย

๕. เปนการทองเทยวแบบยงยน ๘๔.๐ ๑๐.๐ ๖.๐ เหนดวย๖. เปนการทองเทยวทมงเนนความสมพนธกบ

คนในพนทแหลงทองเทยว ๘๒.๕ ๑๕.๕ ๒.๐ เหนดวย

๗. เปนการทองเทยวเพอศกษาประวตศาสตร ๘๐.๕ ๑๕.๕ ๔.๐ เหนดวย๘. เปนการทองเท ยวทคนในทองถนไดรบ

ประโยชน ๘๕.๐ ๑๐.๐ ๕.๐ เหนดวย

เมอสอบถามถงความรสกตอการทองเทยวเชงอนรกษ พบวานกทองเทยวสวนมากมความรสกชอบการทองเทยวเชงอนรกษ รองลงมาเปนคอนขางชอบการทองเทยวเชงอนรกษ สาหรบการไมชอบการทองเทยวเชงอนรกษนนไมมผทตอบเลย (คดเปนรอยละ ๐) สาหรบการเดนทางมาบานวงนามอก ของนกทองเทยวทจดวาตนเองเปนนกทองเทยวทวไป หรอนกทองเทยวทศนาจร สาหรบนกทองเทยวทคดวาเปนนกทองเทยวเชงอนรกษ ( คดเปนรอยละ ๗๐) ตามลาดบ สาหรบคาถามเกยวกบการกลบมาเทยวอกครงหรอไมนนสวนมากอยากจะกลบมาอก คดเปนรอยละ ๘๐

๑.๒.๔ ขอเสนอแนะเพมเตม

สาหรบขอคดเหนและขอเสนอแนะในสวนของททาการบานวงนามอกและทพก

แบบโฮม สเตย นน นกทองเทยวมขอเสนอแนะแกทางบานวงนามอก ดงน

๑. อยากใหมการบรการทางดานนวดแผนโบราณ นวดสปา เพอความผอนคลาย

๒. มการปนจกรยานออกกาลงกายในตอนเชา

๓. ควรจะมปายบอกทางไปแหลงทองเทยวใหชดเจนและครอบคลมทกแหง

๔. ควรมปายใหความรทางดานแหลงทมาของสถานททองเทยวแตละแหง

๓๔

๒. รปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ

๒.๑ ปจจยนาเขา

การศกษาเชงระบบตามกรอบแนวคดของการวจย เรอง รปแบบการจดการทองเทยว

เชงอนรกษ : กรณศกษา บานวงนามอก อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย ซงผวจยไดศกษาปจจย

นาเขา ดานกระบวนการ การจดการการทองเทยวเชงอนรกษ และผลลพธและแนวทางการพฒนา

รปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ สาหรบขอมลปจจยนาเขา ดานประวตความเปนมา

ประเพณวฒนธรรม การรวมกลมองคกร และ ทรพยากรธรรมชาต โดยมรายละเอยดของขอมลใน

ภาคผนวก ข.

๒.๒ รปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ

การศกษารปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ ของบานวงนามอก อาเภอศร

เชยงใหม เรมตนจากการเกบขอมลทางดานทนทางสงคม ทสาคญไดแก ทนทางดาน

ทรพยากรธรรมชาต ทถอเปนจดเดนททาใหชมชนแหงนสามารถดาเนนการจดตงเปนการทองเทยว

เชงอนรกษในรปแบบของโฮมสเตยได โดยนาแหลงทรพยากรเหลานมากาหนดใหเปนแหลงเรยนร

และแหลงศกษาธรรมชาต ผลการศกษา มดงน

๑) นาตกวงนามอก เกดจากลมนาทอน มธารนาไหลลดหลนกนไปเปนสถานททองเทยวทสาคญของหมบานวงนามอกซงชวงฤดฝนของทกปจะมนาไหลผานและมนกทองเทยวทงในประเทศไทยและตางประเทศเขามาเทยวทาใหมเงนหมนเวยนในหมบานเรอยๆ

๒) บอนาทพย ชาวบานเชอวาเปนบอนาศกดสทธทมพระธดงครปหนงมาปกกรดทบนภผปอบ แตไมมนาดมนาใชจงนงสมาธเกดนมตวามภมเจาทมาบอกวาบนภนมบอนาถงเจดบอถาอยากไดตองไปบอกใหชาวบานมาขดชวยกน เมอชาวบานมาขดกพบบอนาถงเจดบอจรงๆ แตทใชดม ใชอาบไดจรงๆมแคบอเดยวคอบอทเจด

๓) จดเรยนร ปาชมชนภผปอบ ปาชมชนภผปอบ ตงอยเทอกเขาภพานคา เปนเขตปาอนรกษทรพยากรทางธรรมชาตเพยงแหงเดยวของอาเภอศรเชยงใหม ปาภผปอบเปนปาอยบนเทอกเขาสง เมอชาวบานไปเกบของปามาขาย จะขนไปดวยความยากลาบากและเหนดเหนอยมาก จงตดพอเรยกชอภนชอวา มกภผปอบเอย ปาภผปอบแหงน ถกลกลอบขนไปเกบของปา และลกลอบตดไม เผาถานมาขายทาใหปาถกทาลายอยางมาก ในป ๒๕๓๙ หมบานจงไดจดตงอาสาสมครพทกษปาชมชนภผปอบขน

๓๕

เพออนรกษมรดกแหงนเกบไวใหลกหลายเปนแหลงอาหารอยกนสบไป ปาชมชนภผปอบมแหลงเรยนรคอ เดนชมปาไม สตวปานานาชนด พชสมนไพร ปาหนงามภเขาไฟ ลานหน ภผาหน นาตกวงนามอก ธารนาไหล กนขาวปา หาหนอไม เกบเหดมาแกงกน ผลงานดเดนของหมบานในการพทกษปาภผปอบ จนไดรบพระราชทานธงเปนหมบานราษฎรอาสาสมครพทกษปา จากสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถและไดรบโลประกาศเกยรตคณ เปนปาอาหารชมชนดเดน ป ๒๕๔๓ จากกรมปาไมกระทรวงเกษตรและสหกรณ จนทาใหการอนรกษชมชนปาภผปอบเกดผล ทาใหมความอดมสมบรณจนถงปจจบน

๔) ทรพยากรปาไม

ปาไมภายใตชมชนเปนปาทมความอดมสมบรณมาก มความหนาแนนของพนธ

ไม และความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศพนธไมทพบสวนใหญไดแก ไมจก ไมรง ไมกรง

ไมประด ไมมะคา ไมเปอย ไมเตงรง ไมแดง ไมยางปา ไมตะแบก ไมตะบก รวมทงมสมนไพร

หลากหลายชนด เชน กาลงเสอโครง พวงพบาว หมากหมอ ปลาไหลเผอก ตนคณ นางพญาสามสบ

ราก โดไมรลมเลก โดไมรลมใหญ เครอเขาคอน จากจด เครอบอระเพด ฯลฯ ทสามารถหาไดตามปา

ตอมาในปพ.ศ. ๒๕๐๗ รฐบาลไดเขามาสมปทานปาไมใหกบโรงเรอย ทาใหปาไมในเขตพนทถกทาราย

เปนจานวนมาก มชาวบานเขามาอาศยจานวนมาก จงมการบกรกปาตดไมเพอทาการเกษตร และท

อยอาศยทาใหปาถกทาลายเรอยมา จนตอมาไดมทหารเขามาตรวจพบจงสงหาม และเชาบานจงเปน

จากการตดไมขายมาทาเตาเผาถานแทน และเมอมคนหนงทาคนอนกทาตามกนมาเรอย เมอทหารมา

ราดตะเวนกพบกบสภาพปาถกทาลายเปนจานวนมาก ทหารจงไดทบทาลายเตาถาน ซงตอนนนยงไม

มการบรหารและการจดการปาไม เมอป พ.ศ. ๒๕๒๗ ไดมทหารกองทพภาคท ๒ เขามาอบรมและเรม

บารงปา พ.ศ. ๒๕๓๘ กมอาสาสมครพทกษปากไดเขามาอบรมใหความร เพออนรกษและบารงปากบ

ชาวบานและไดรบธงพระราชทานในป พ.ศ. ๒๕๓๙ และเมอ พ.ศ. ๒๕๔๐ เชาบานไดมการรวมตวกน

เพอตงกฎ เพออนรกษปาไม และไมใหตดไมทาลายปา โดยใชฮต ๑๒ ครอง ๑๔ เปนเกณฑในการตง

กฎ เมอพ.ศ. ๒๕๔๑ ไดมนายตณณภพ สพนธะเขามามบทบาทในการจดตงโฮมสเตย และมการ

เปลยนแปลงอาชพของชาวบานจากการตดไม กลายมาเปนการอนรกษปา

๒.๒.๑ การกอตงโฮมสเตยในชมชน ( Home stay)

มการรวมกลมกนเพออนรกษทรพยากรปาไมและวฒนธรรม โดยมทนทางธรรมชาตและทนทางสงคมมการจดระบบการจดการแบงออกเปน ๔ ดาน ไดแก

๑) ดานพนท ภผปอบมพนท ๓,๕๐๐ ไร จดเปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษ

๓๖

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมพนทชมชนจดเปนโฮมสเตย และเปนศนยประสานงานของกลมชมชนทองเทยวเชงอนรกษของหมบาน ๒) ดานกจกรรม มงานหตกรรมผมอชาวบาน โฮมพาแลง เดกรกษปา การ บวชปา ภมปญญาทองถน และวถชวตอนรกษแบบชมชนบานวงนามอก

๓) ดานการจดการ เรยนรคนกบปาในการพงพาอาศยกนและมการจด ระบบงานของผคนในชมชนเชน หลานนอยนาทองเทยวหรอ มคคเทศกนอย การอบรมการเปนเจาบานทดและการเรยนรระบบนเวศปาชมชน

๔) ดานการมสวนรวม มการรวมกลมและแบงหนาทตามความถนดของสมาชก อยางชดเจน เชน ดานอาหาร ดานการถกทอผา และการอนรกษวฒนธรรม เปนตน

๒.๒.๒ รปแบบการบรหารจดการโฮมสเตย

การบรหารจดการ Home stay การเขาหนของชาวบาน เขาหนได ๑๐๐

บาทไมเกน ๑,๐๐๐ บาท หรอไมเกน ๑๐ หน สวนรายไดแบงเปน ๒ แบบ

แบบท ๑ สมาชกไมไดทางานอะไร แตรอรบเงนจากการปนหนทกสนป / หน

ไดหนละ ๕๐-๗๐ บาท แลวแตผลกาไร

แบบท ๒ สมาชกมาทางานและไดผลกาไรจากการปนหน เชน แมบาน

แมครวจะไดรบคารบจาง คนละ ๑๒๐ บาท / วน พอสนปกไดหนทเขากบสมาชกเพมขนอก

แตการทจะใหผทมาพกท home stay นนตองขนอยกบความเหมาะสมของสมาชก

ภายในครอบครวของแตละหลงครวเรอน เพราะผทมาพกตองมาเรยนรความเปนอยของชาวบานและ

เรยนรเกยวกบวฒนธรรมประเพณ เจาของบานตองเตรยมเครองอปโภค และบรโภค จะไมเกยวกบ

คาใชจายของ home stay บานหลงนนจะไดคาตอบแทนไมเกน ๘๐ บาท / วน หลงจากหกคาใชจาย

แลว แตคาทพกคดเปนคน คนละ ๗๙๐ บาท / วน ๒.๒.๓ การจดการดานทพกอาศย

ดานทพกอาศย บานตองมโครงสรางบานทมนคงแขงแรง ไมอยในสภาพชารด

และเสยงตอการเกดอนตรายจากการใชสอย ถาใชไมไผหรอฝาขดแตะความสมบรณแขงแรงเพอการ

อนรกษเฉพาะของทองถน มอากาศถายเทไดสะดวกและแสงสวางสองถง ไมมกลนอบและหลงคาท

สามารถกนนาฝนไดเปนอยางด มทนอนทสบายตามสภาพของชมชนทองถน เครองนอนทสะอาด ม

หองอาบนาและหองสวมทสะอาดถกสขลกษณะ มการเปลยนผาปทนอนและอปกรณการนอนทกครง

เมอมนกทองเทยวมาเขาพก มการกาจดแมลงทเปนอนตรายตอสขภาพอยเสมอโดยใชภมปญญา

ทองถนและปราชญชาวบานดานสมนไพร

๓๗

๒.๒.๔ การจดการระบบการเขาพกอาศยและกระบวนการเรยนรเชงนเวศน

มระบบการจองลวงหนา และการลงทะเบยนเพอทราบขอมลเกยวกบ

นกทองเทยว มรายละเอยดเกยวกบกจกรรมทองเทยวตามสภาพของชมชน มกจกรรมการฝกหด

ศลปะและหตถกรรมพนบาน ซงเปนภมปญญาทองถน มกจกรรมการตอนรบตามประเพณของทองถน

มกจกรรมดานการบนเทง เชนดนตรพนเมอง การราแสดงของพนบานชมชนทองถน มกจกรรม

แลกเปลยนเรยนรกนระหวางนกทองเทยวกบเจาของบาน พนทหลกยงคงรกษาสภาพเดมของชมชน

และยงรกษาขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมดงเดมของชมชน มโอกาสไดเผยแพรวฒนธรรมของ

ชมชนใหนกทองเทยวไดศกษาเรยนร ดานการสงเสรมการตลาด มคมอและเอกสารเผยแพร

ประชาสมพนธขอมล และโฮมสเตยมรายชอในทะเบยนของสานกงานพฒนาการทองเทยว รวมทง

การบรณาการของศนยวฒนธรรมไทยสายใยชมชนรวมกนทงกระทรวงการทองเทยวและกฬากบ

กระทรวงวฒนธรรม

๓. การมสวนรวมของชมชน บานวงนามอก จงหวดหนองคาย

ชาวบานมกระบวนการในการมสวนรวมของชมชนและภาคสวนตางๆอยางเปนระบบในการประชาคมชาวบานในโอกาสตางๆ เพอสรางความร ความเขาใจใหเกดกบชมชน ใหมการแสดงความคดเหน เสนอแนวคดเพอใหกจกรรมการทองเทยวเปนสงทเกดขนจากความคดรวมกนของชมชนบานวงนามอก มการศกษาดงานดานการจดการทองเทยวเชงอนรกษของชมชนทอนซงจะทาใหชาวบ านคนพบ ตนท น เดมท ม อ ยแล วท งขนบธรรม เนยมประเพณ วฒนธรรมท ด งาม มทรพยากรธรรมชาตปาไมและแมนาทอดมสมบรณ ๔. ประโยชนจากการจดการทองเทยวเชงอนรกษ บานวงนามอก จงหวดหนองคาย เกดแนวคดรวมกนในการทจะพฒนาฟนฟ อนรกษสงทมคณคาอยแลวในชมชนมาเปนจดขายในกจกรรมการทองเทยว อกทงมองคความรในทองถน ภมปญญา ศลปวฒนธรรม มาเชอมโยงกบการประยกตเชงเศรษฐกจสรางสรรคตามนโยบายของกระทรวงวฒนธรรม เปนแนวทางในการจดตงเปนศนยวฒนธรรมไทยสายใยชมชนในระดบตนแบบของจงหวดหนองคาย เพอเปนแหลงรวบรวมองคความร ศกษาคนควาและพฒนาของชมชนตอไป

๕. แนวทางการพฒนารปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ จากการวเคราะหขอมลทงเชงปรมาณ และขอมลเชงคณภาพ พบวาการจดการการ

ทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก ควรมการพฒนาในดานตาง ๆ ดงน

๓๘

๕.๑ ดานทพกอาศย ควรมการปรบปรงหองสขา หรอหองนา ใหดขน เนองจากจากการสอบถาม

ความคดเหนเรองการใหบรการ พบวาหองสขาเปนประเดนทมคาคะแนนความพงพอใจตากวา

ประเดนอน ๆ มความคดเหนวาควรจะตองปรบปรง คดเปนรอยละ ๒๔.๕ นอกจากนนยงพบวาททง

ขยะ ในบาน ยงมคาคะแนนความพงพอใจตา ดงนนจงควรนาประเดนเรอง หองนา และททงขยะใน

บานไปประชมเพอรวมกนปรบปรงแกไขใหดขน สาหรบดานอน ๆ เชน อาหารและเครองดม ของท

ระลก บรการของเจาหนาท การเดนทางและความปลอดภย อยในเกณฑดแลว

๕.๒ ดานสถานททองเทยวและบรการ

สาหรบดานสถานททองเทยว มขอเสนอแนะวาควรจดทาปายบอกทางไปยง

แหลงทองเทยวทตาง ๆ ใหชดเจนและครอบคลมทกแหง และปายใหความรของสถานททองเทยว

แหลงตาง ๆ วาคออะไร ความประวตความเปนมาอยางไร ในแตละแหง สาหรบในดานบรการ ควรม

การเพมบรการดานการนวดแผนโบราณ นวดสปา เพอใหเกดความผอนคลาย และควรจดใหมการ

ปนจกรยานออกกาลงกายในตอนเชาใหกบแขกทมาพกอาศยท home stay

๕.๓ ดานบคลากร

ควรมการจดอบรมหรอประชมใหความรเรองการจดการทองเทยวเชงนเวศน

อยางตอเนอง เพอใหบคลากรในชมชนเกดความตระหนก และใหความสาคญกบทนทางสงคมทชมชน

มอย และใชใหเกดประโยชน รวมถงการรวมกนอนรกษทรพยากรธรรมชาต ใหคงอยในชมชน ทงน

เพอใหเกดกระบวนการเรยนร การจดการการทองเทยวเชงนเวศนอยางเปนระบบ และตอเนองอยาง

ยงยน

นอกจากนน ควรสนบสนนและสงเสรมใหกบกลมเดกและเยาวชน เชนกลมเดก

และเยาวชน รกษปา มคคเทศนนอย ใหมสวนรวมกบชมชนกบการจดการทองเทยวดงกลาว เพราะ

เดกจะไดสบทอดการจดการทองเทยวดงกลาวตอไป

๖.อภปรายผลการศกษา

วฒนธรรม การรวมกลมอาชพของคนในทองถนมศกยภาพในระดบมาก เพอสรางความมนใจ

ในการดารงชวตของคนในทองถน การสรางความตระหนก ความรความเขาใจ การเหนคณคาทดงาม

และการอนรกษทกลมกลนกบยคสมยในประเพณ วฒนธรรมความเปนอยและทรพยากรธรรมชาตแก

๓๙

คนในทองถน การทองเทยวเปนการกระตนเศรษฐกจ ไดขายของและไดประกอบอาชพ มงานทาใน

ทองถนของตนเองไมตองไปทางานทอน เปนการกระจายรายไดสชมชน ทาใหรายไดมากขน การ

ทองเทยวจะนาเงนและความเจรญสทองถน การไดอนรกษทรพยากรธรรมชาตในทองถน แตกพบวา

ทองถนยงขาดความร ความเขาใจในเรองการทองเทยวเชงอนรกษ รวมทงผนาทองถนยงขาดความร

ความเขาใจในหลกการของการจดการทองเทยวเชงอนรกษ สงคม วฒนธรรมและประเพณในทองถน

รวมทงประสบการณการจดการทองเทยวเชงอนรกษ การจดเกบขอมลพนฐานเกยวกบการทองเทยว

การวางแผนเพอพฒนาการทองเทยวเชงอนรกษ การใหบรการขอมล ปายหรอแผนพบเกยวกบ

สถานททองเทยวแกนกทองเทยว การแนะนาใหขอมลหรอความรแกนกทองเทยว การรกษาความ

หลากหลายของธรรมชาต การเพมมลคาทางสงคม วฒนธรรมและประเพณในทองถนใหสงขน การ

สรางเครอขายเพอใหเกดความรวมมอกบบคคลหรอหนวยงานอนในการพฒนาการทองเทยว การ

ตดตามและการสารวจผลกระทบตอสภาพแวดลอมธรรมชาต จากการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

พบวา ความพรอมของชมชนในการบรหารจดการของคนในทองถนเหนโอกาสในการพฒนาทองถน

แหลงทองเทยวมศกยภาพของมนอยแลวเพยงแตเขามาจดการใหเกดระบบและมระเบยบแบบแผน

ทงมวฒนธรรมความเปนอยทนาสนใจมากมาย คนในทองถนมศกยภาพการพงตนเองมาก การแนะนา

ใหนกทองเทยวซอสนคาของทระลกหรอเขารบบรการในกจกรรมการทองเทยว การสรางกจกรรมหรอ

ปรบกจกรรมการหารายไดทชมชนมอยแลว กจกรรมทเพมการพฒนาอาชพเพอสรางรายไดเพมขน

ตามสภาพทองถนทเอออานวยมากคอ การเดนปาศกษาธรรมชาต โฮมสเตย มคคเทศก ศกยภาพของ

คนในทองถน ผนาทองถน ยงหวงพงระบบราชการในหลายอยางทงการพฒนาแหลงธรรมชาต องคกร

ทเกยวของตองเขามาดแลอยางใกลชดเพราะวายงมการทาลายธรรมชาต จดกจกรรมใหทกคนได

ตระหนกถงความสาคญของธรรมชาตกบมนษย สงเสรมการทองเทยวเชงอนรกษเปนระบบเพอการ

พฒนาทองถน ใหความรแกชมชน หนวยงานราชการตองกระตนดานการทองเทยวใหแกผนาทองถน

ผประกอบการ จดกจกรรมแนะนาหรอการประชาสมพนธเกยวกบการทองเทยว สอดคลองกบนรศรา

นงนช (๒๕๔๔ ) ทพบวา ผนาทเปนทางการ ไดแก นายอาเภอ ผใหญบาน สมาชกองคการบรหารสวน

ตาบล โดยกลมผนาเหลานตางมบทบาทรวมกนในการจดการทองเทยว รวมทงการแกไขปญหาดวย

จงกลาวไดวาในการจดการการทองเทยวนนตองมการรวมมอกนทกฝายของผมสวนไดเสย ไดแก คน

ในทองถน ผนาทองถน ผประกอบการ และเจาหนาทของรฐ ตองกระทาอยางตอเนองใหเกดการ

เรยนรอยางเปนระบบ ทงการจดเกบขอมลพนฐานเกยวกบการทองเทยว การวางแผนเพอพฒนาการ

ทองเทยวแบบยงยน การใหบรการขอมลปายหรอแผนพบเกยวกบสถานททองเทยวแกนกทองเทยว

๔๐

การรกษาความหลากหลายของธรรมชาต การรกษาความหลากหลายทางสงคมและวฒนธรรม

ประเพณในทองถน การเพมมลคาทางสงคม วฒนธรรมและประเพณในทองถนใหสงขน

การทองเทยวมความสาคญตอเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ของชมชนเปนอยางมากใน

อดตมการพฒนาการทองเทยวทผานมาจนถงปจจบน แตการดาเนนงานดานการทองเทยวยงมปญหา

สาคญทตองไดรบการแกไข ผมบทบาทหนาทขาดความเขาใจอยางแทจรง ขาดความรและทกษะการ

จดการทด ขณะทการทองเทยวมปญหามากขน ความเจรญทางเทคโนโลยดานการสอสาร ลกษณะ

ของนกทองเทยวกมแนวโนมเปลยนไปจากการแสวงหาความบนเทงอยางเดยวมาเปนการแสวงหา

ความรและสาระบนเทงผสมผสานกนในเชงบรณาการมากยงขน การทองเทยวเชงอนรกษตองรกษา

สมดลระหวางคณภาพชวตกบรายได รวมทงการอนรกษและความทนสมย ตองอยอยางสมดลกน จง

ตองมการสรางความร ความเขาใจกบคนในทองถนใหชดเจนในบทบาททจะยกระดบคณภาพของ

รปแบบการทองเทยวเชงอนรกษใหสมดลและยงยนตอไป

๔๑

บทท ๕

บทสรป และขอเสนอแนะ

การวจยเรอง รปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ : กรณศกษา บานวงนามอก จงหวด

หนองคาย เปนการวจยทงในเชงคณภาพและเชงปรมาณ โดยมระเบยบวธวจยและสรปผลการศกษา

ไดดงน

๑.วตถประสงคของการวจย

๑.๑ เพอศกษาความคดเหนของนกทองเทยวตอการจดการทองเทยวเชงอนรกษของ

บานวงนามอก หมท ๕ ตาบลพระพทธบาท อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย

๑.๒ เพอศกษารปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก หมท ๕

ตาบลพระพทธบาท อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย

๒. กลมตวอยางทใชในการวจย

กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน ใชวธการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive

Sampling) จาแนกได ๒ กลม ไดแก

๒ .๑ กล ม ผ ร (Key persons) ได แ ก ผ น า ช ม ชน ปราชญ ช าว บ าน กล ม

ผประกอบการ home stay เพอรวบรวมขอมลรปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ

๒.๑ กลมนกทองเทยว ทเขาพกอาศยใน home stay เพอรวบรวมขอมลความ

คดเหนและความพงพอใจตอการจดบรการทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก

๓. เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล

๓.๑ แบบสอบถาม (Questionnaires) เพอสอบถามความคดเหนกบนกทองเทยว

จานวน ๑๐๐ คน

๓.๒ แบบสมภาษณกลม (Focus Group Interview) กบผทเกยวของกบรปแบบ

การจดการทองเทยวเชงอนรกษ เพอรวบรวมขอมลเชงคณภาพเกยวกบรปแบบการจดการทองเทยว

เชงอนรกษกบกลมผนาในชมชน กลมผประกอบการทองเทยว ประชาชนในทองถน ผลการศกษา

๔. สรปผลการวจย

๔๒

๔.๑ ความคดเหนของนกทองเทยวตอการจดการทองเทยวเชงอนรกษ ของบานวงนา

มอก ผตอบแบบสอบถามสวนมากเปนนกทองเทยวเพศหญง อายชวง ๑๖-๒๕ ปมากทสด มระดบ

การศกษาอยระดบปรญญาตรและนกทองเทยวสวนมากมาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดย

วตถประสงคเพอการพกผอนและเดนทางมาโดยทางรถยนตสวนตว มาพกผอนกบกลมเพอนหรอ

ผรวมงาน ซงสมาชกทรวมเดนทางสวนมากมสมาชกมากกวา ๑๐ คน แหลงขอมลททาใหนกทองเทยว

ทราบหรอรจกบานวงนามอกสวนมากจะทราบจากเพอนหรอคนรจกและจานวนครงของนกทองเทยว

ทเคยมาพกผอนทบานวงนามอกสวนมากเคยมาแลว ๒ -๓ ครง ระยะเวลาทอยทองเทยวในบานวงนา

มอกจะอยท ๒-๓ วนเปนสถานทบานพกทกลมโฮมเสตยบานวงนามอกไดจดเตรยมไวและ

นกทองเทยวทมาพกผอนทบานวงนามอกไดจดตวเองวาเปนกลมนกทองเทยวทวไปหรอนกทศนาจร

ดานคาใชจายของนกทองเทยวโดยเฉลยตอคนนนจะอยในระดบมากกวา ๑,๐๐๐ บาท และสวนมาก

ตองการทจะกลบมาพกผอนและทองเทยวอก

นกทองเทยวสวนใหญใหคาแนะนาแกทางบานวงนามอก คอ อยากจะใหมการบรการ

ทางดานนวดแผนโบราณ นวดสปา ปนจกรยานและควรจะมปายบอกทางใหชดเจนอกทงใหมปาย

ความรทางดานแหลงทมาของสถานททองเทยวแตละแหงดวยเพอการประชาสมพนธอกทางหนง

สาหรบความคดเหนของนกทองเทยวในดานการบรการในสวนของททาการบานวงนามอกนน ในดาน

ทพกและบรเวณขางเคยงอยในเกณฑด หองนา หองสขาอยในเกณฑพอใช อาหารและเครองดมนน

อยในเกณฑด สาหรบของทระลกกอยในเกณฑด รวมทงการบรการของเจาหนาท การเดนทาง ความ

ปลอดภยและมททงขยะอยในเกณฑด เชนกน สาหรบความคดเหนเกยวกบการทองเทยวเชงอนรกษ

สวนใหญทราบและรจกการทองเทยวแบบนรวมทงชอบทจะทองเทยวแบบอนรกษดวยเชนกน โดยท

นกทองเทยวเหนดวยทการทองเทยวเชงอนรกษเปนการทองเทยวในแหลงทองเทยวธรรมชาต รวมทง

เปนแหลงวฒนธรรม ศกษาประวตศาสตร เปนการทองเทยวทสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด

รวมทงใหความรดานตางๆเชนการดนก ดธรรมชาต เปนการทองเทยวท ยงยนและจะเนน

ความสมพนธกบคนในพนทแหลงทองเทยวแบบโฮมสเตย ซงคนในพนทหรอทองถนจะไดรบ

ประโยชนจากรายไดทเกดจากกลมนกทองเทยวทมาพกผอนในหมบาน

๔.๒ รปแบบการจดการทองเทยวของชมชนบานวงนามอกนน จากปจจยนาเขาประกอบดวยประวตความเปนมาของหมบาน ประเพณวฒนธรรม การรวมกลมของชมชน และทรพยากรธรรมชาต ชาวบานมกระบวนการในการมสวนรวมของชมชนและภาคสวนตางๆอยางเปนระบบในการประชาคมชาวบานในโอกาสตางๆ เพอสรางความร ความเขาใจใหเกดกบชมชน ใหมการ

๔๓

แสดงความคดเหน เสนอแนวคดเพอใหกจกรรมการทองเทยวเปนสงทเกดขนจากความคดรวมกนของชมชนบานวงนามอก มการศกษาดงานดานการจดการทองเทยวเชงอนรกษของชมชนทอนซงจะทาใหชาวบานคนพบตนทนเดมทมอยแลวท งขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรมท ดงาม มทรพยากรธรรมชาตปาไมและแมนาทอดมสมบรณ เกดแนวคดรวมกนในการทจะพฒนาฟนฟ อนรกษสงทมคณคาอยแลวในชมชนมาเปนจดขายในกจกรรมการทองเทยว อกทงมองคความรในทองถน ภมปญญา ศลปวฒนธรรม มาเชอมโยงกบการประยกตเชงเศรษฐกจสรางสรรคตามนโยบาย ตนแบบของจงหวดหนองคาย เพอเปนแหลงรวบรวมองคความร ศกษาคนควาและพฒนาของชมชนตอไป

การมสวนรวมของชมชน ชาวบานมกระบวนการในการมสวนรวมของชมชนและภาคสวนตางๆอยางเปนระบบในการประชาคมชาวบานในโอกาสตางๆ เพอสรางความร ความเขาใจใหเกดกบชมชน ใหมการแสดงความคดเหน เสนอแนวคดเพอใหกจกรรมการทองเทยวเปนสงทเกดขนจากความคดรวมกนของชมชนบานวงนามอก มการศกษาดงานดานการจดการทองเทยวเชงอนรกษของชมชนทอนซงจะทาใหชาวบานคนพบตนทนเดมทมอยแลวทงขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมทดงาม มทรพยากรธรรมชาตปาไมและแมนาทอดมสมบรณ

๔.๓ ประโยชนและแนวทางการพฒนารปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ สาหรบประโยชนจากการจดการทองเทยวเชงอนรกษ เกดแนวคดรวมกนในการทจะ

พฒนาฟนฟ อนรกษสงทมคณคาอยแลวในชมชนมาเปนจดขายในกจกรรมการทองเทยว อกทงมองคความรในทองถน ภมปญญา ศลปวฒนธรรม มาเชอมโยงกบการประยกตเชงเศรษฐกจสรางสรรคตามนโยบายของกระทรวงวฒนธรรม เปนแนวทางในการจดตงเปนศนยวฒนธรรมไทยสายใยชมชนในระดบตนแบบของจงหวดหนองคาย เพอเปนแหลงรวบรวมองคความร ศกษาคนควาและพฒนาของชมชนตอไป

ในสวนของแนวทางการพฒนารปแบบการจดการทองเทยวเชงอนรกษ จาแนกได ๓ ดาน ไดแก ดานทพกอาศย ควรมการปรบปรงหองสขา หรอหองนา และจดหาททงขยะ ใหดขน ดานสถานททองเทยวและบรการ ควรจดทาปายบอกทางไปยงแหลงทองเทยวทตาง ๆ ใหชดเจนและครอบคลมทกแหง และปายใหความรของสถานททองเทยวแหลงตาง ๆ สาหรบในดานบรการ ควรมการเพมบรการดานการนวดแผนโบราณ นวดสปา เพอใหเกดความผอนคลาย และควรจดใหมการปนจกรยานออกกาลงกายในตอนเชาใหกบแขกทมาพกอาศยท home stay และดานบคลากร ควรมการจดอบรมหรอประชมใหความรเรองการจดการทองเทยวเชงนเวศนอยางตอเนอง เพอใหบคลากรในชมชนเกดความตระหนก และใหความสาคญกบทนทางสงคมทชมชนมอย ทงนเพอใหเกดกระบวนการเรยนร การจดการการทองเทยวเชงนเวศนอยางเปนระบบ ตอเนอง และเกดความยงยน

๔๔

นอกจากนน ควรสนบสนนและสงเสรมใหกบกลมเดกและเยาวชน เชนกลมเดกและเยาวชน รกษปา

มคคเทศนนอย ใหมสวนรวมกบชมชนกบการจดการทองเทยวดงกลาว เพราะเดกจะไดสบทอดการ

จดการทองเทยวดงกลาวตอไป

๕. ขอเสนอแนะ

๕.๑ ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช

ในการบรหารและจดการทองเทยวเชงอนรกษ โดยชมชนนนทาไดคอนขางยาก

จะตองมหนวยงานทางภาครฐหรอทางราชการเขามาใหการชวยเหลอ รวมทงตองกาหนดทศทางการ

พฒนาทชดเจน และทองถนจะตองเปนสวนสาคญในการบรหารและจดการแหลงทองเทยว ม

คณะกรรมการบรหารจดการทองเทยวระดบจงหวดเปนผทาหนาทสาคญทจะประสานใหเกดความ

รวมมอระหวางสวนราชการ กบผนาทองถนและผทเกยวของโดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถน

ตองมการบรณาการรวมมอกนอยางจรงจง โดยใหถอวาทองถนเปนจดเรมตนในการสรางความรวมมอ

ใหมการเรยนรเพอการพฒนาโดยการเชอมโยงกบชวตความเปนอยของคนในทองถนตลอดเวลา คนใน

ทองถนตองมหลกประกนในเรองเศรษฐกจ คนในทองถนนนตองมชวตการเปนอยทดขน รวมถง

ผลกระทบตอความปลอดภย ความเปนอย วฒนธรรม ประเพณทองถน ทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมทเกดจาการจดการทองเทยวดวย ในขณะเดยวกนกจะตองมการพฒนาศกยภาพของผนา

ทองถนและคนในทองถนใหมความรและความเขาใจเชงลกของแตละแหลงทองเทยวในทองทองถน

เพอรองรบกลมผมาทองเทยวในอนาคต

๕.๒ ขอเสนอแนะสาหรบชมชนบานวงนามอก

มกระบวนการเรยนรของชาวบานในการรวมกลมองคกรมการสรางความเขมแขงใหกบชมชนทงการอนรกษขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมและทรพยากรธรรมชาต สาหรบการเสรมสรางความเขมแขงใหกบชาวบานอาจจะตองมการลงทนทางดานปจจยพนฐานเพราะวาชาวบานยงตองการเงนเพอใชเปนปจจยในการดารงชวตอกทงอาจตองมการพฒนาหลกสตรทองถนในการทองเทยวเชงอนรกษรวมกนกบสถานศกษาในทองถนเพอสรางจตสานกใหเยาวชนและประชาชนทวไปมการบรณาการรวมกนเกยวกบธรรมชาต ประเพณ ศลปะและวฒนธรรมในอนาคตเพอการพฒนาการจดการทองเทยวทคานงถงผลกระทบตอความปลอดภย ความเปนอย วฒนธรรม ประเพณทองถน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของชมชน

๕.๓ ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป ๕.๓.๑ ควรศกษาศกยภาพของหนวยงาน หรอองคกรในทองถนทมบทบาทตอการ

๔๕

พฒนาการทองเทยวเชงอนรกษของบานวงนามอก จงหวดหนองคาย

๕.๓.๒ ควรศกษา และจดทาแผน และขอกาหนดการพฒนาการทองเทยวเชง

อนรกษบานวงนามอก จงหวดหนองคาย อยางเปนระบบ ตอเนอง และเกดความยงยน

๔๖

บรรณานกรม

กาธร ศรนอย ๒๕๔๔. รปแบบความรวมมอของภาคเอกชนกบภาครฐในการสงเสรมการทองเทยว เชงอนรกษ : กรณศกษาธรกจโรงแรมในจงหวดนครราชสมา. วทยานพนธมหาบณฑต คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

ชน ศรสวสด และคณะ ๒๕๕๐. การทองเทยวเชงวฒนธรรม : กรณศกษาวฒนธรรมชมชนชาวกวยในเขตอสานใตและลาวใต. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

ดรรชน เอมพนธ และสรเชษฎ เชษฐมาส ๒๕๓๙. การทองเทยวเชงอนรกษ : แนวคดหลกการและความเปนไปไดในการประยกตใชในอทยานแหงชาต. เอกสารประกอบการประชมสมมนาอทยานแหงชาตกบนนทนาการและการทองเทยวในทศวรรษหนาเพอทรพยากรทยงยน. ๒๗-๒๘ พฤษภาคม ๒๕๓๙. กรงเทพฯ : กรมปาไม.

ตรยวชต เขาแกว ๒๕๔๖ . ศกษาการจดการทองเทยวตาบลคลองโคน อาเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม. วทยานพนธมหาบณฑต คณะศลปะศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

ทวป ศรรศม ๒๕๔๗. รวมบทความวจยการทองเทยว ชดโครงการนโยบายและแผนอตสาหกรรมการทองเทยว ป ๒๕๔๗. นนทบร : โรงพมพ พ.เอส.พรนท.

เทดชาย ชวยบารง ๒๕๔๘. ตดอาวธทางปญญา : กระบวนการวจยและพฒนากระบวนการเรยนรภาษาองกฤษเชงปฏบตการแบบมสวนรวมสการพฒนาการทองเทยวทองถนแบบยงยน.รวมบทความการทองเทยวไทยนานาชาต ป พ.ศ. ๒๕๔๘. สานกงานการพฒนาและจดการทองเทยวเชงพนทอยางยงยน สานกงานกองทนสนบสนนการวจย. กรงเทพฯ : บรดจ เพรส.

นมตพงศ เชาวนปรชา ๒๕๔๔. ความตองการของนกทองเทยวทมตอการพฒนาการทองเทยวเชงอนรกษบรเวณวนอทยานนาตกเจดสาวนอย จงหวดสระบร. วทยานพนธมหาบณฑตคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

นรศรา นงนช ๒๕๔๔. รปแบบการสอสารในการจดการการทองเทยวของชมชนมอญ เกาะเกรด จงหวดนนทบร. วทยานพนธมหาบณฑต คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บญชม ศรสะอาด ๒๕๓๕. การวจยเบองตน. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน.

๔๗

บานเยน ชาญธนะวะฒน ๒๕๔๕. การทองเทยวกบผลกระทบตอชมชนชาวไทใหญ : กรณศกษา หมบานถาลอด ตาบลถาลอด อาเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน. วทยานพนธมหาบณฑต คณะศลปะศาสตร มหาวทยาลยราชภฎเชยงใหม.

บญเลศ จตตง วฒนา ๒๕๔๘. การพฒนาการทองเทยวอยางยงยน. กรงเทพมหานคร : เพรส แอนด ดไซน. ประหยด ตะคอนรมย ๒๕๔๔. แนวทางการจดการทองเทยวโดยชมชน : กรณศกษาตลาดรมนา

ดอนหวาย จงหวดนครปฐม. วทยานพนธมหาบณฑต คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประเวศ วะส ๒๕๓๕. องคกรชมชน ทางรอดของรฐบาลและสงคมไทย. หนงสอพมพมตชน. มตชนรายวน, ๑๐ ธนวาคม ๒๕๓๕.

พงระภ ศรสวสด และคณะ ๒๕๕๐. การศกษากลไกและศกยภาพการจดกจกรรมการทองเทยวทางธรรมชาตอยางยงยน บนพนทเกาะชาง กงอาเภอเกาะชาง จงหวดตราด. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

ไพฑรย นยมนา และคณะ. (๒๕๕๐). การพฒนาเครอขายโฮมสเตยในเขตอสานใต. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

ภราดา พยฆวเชยร ๒๕๓๙. ความสามารถในการรองรบเพดานการพฒนาแหลงทองเทยวทตองใหความสาคญในปจจบน. จลสารการทองเทยว. (๑๘ เมษายน-มถนายน).

รสกา องกร ๒๕๔๙. การพฒนาศกยภาพการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมและภมปญญาทองถน. รวมบทความการทองเทยวไทยนานาชาต ป พ.ศ. ๒๕๔๘. สานกประสานงานการพฒนาและจดการทองเทยวเชงพนทอยางยงยน สานกงานกองทนสนบสนนการวจย. กรงเทพฯ : บรดจ เพรส.

ราชบณฑตยสถาน ๒๕๒๕. พจนานกรมฉบบบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

สมชาย เตยวกล ๒๕๔๙. การทองเทยวตามวถไทยเพอการพฒนาคณภาพชวต. รวมบทความการทองเทยวไทยนานาชาต ป พ.ศ. ๒๕๔๘. สานกประสานงานการพฒนาและจดการทองเทยวเชงพนทอยางยงยน สานกงานกองทนสนบสนนการวจย. กรงเทพฯ : บรดจ เพรส.

๔๘

สมพนธ เตชะอธกและคณะ ๒๕๔๐. การพฒนาความเขมแขงขององคกรชาวบาน. สถาบนวจยและพฒนา ขอนแกน : เจรญวทยการพมพ.

สเมธ ตนตเวชกล ๒๕๔๒. เศรษฐกจพอเพยงคอรากฐานของประเทศ. สยามรฐ (๕-๑๑ ธนวาคม).

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย ๒๕๔๖. นเวศนวฒนธรรม : รากฐานใหมแหงการทองเทยวโดยชมชน. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) สานกงานภาค.

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย ๒๕๔๖. นเวศนวฒนธรรม : รากฐานใหมแหงการทองเทยวโดยชมชน. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) สานกงานภาค.

อทธพล ไทยกมล. (๒๕๔๔). ศกยภาพของชมชนทองถนในการจดการการทองเทยวเชงนเวศน : กรณศกษาชมชนตาบลหญาแพรก จงหวดสมทรสาคร. วทยานพนธมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารทรพยากรปาไม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

Eber, S. (1992). Beyond the Green Horizon : Principles for Sustainable Tourism. World Wide Fund for Nature, United Kingdom.

Sproule, K.W. (1996). Community-based Ecotourism Development: Identifying Partners in the Process. The Ecotourism Equation : Measuring the Impacts.

๔๙

ภาคผนวก

๕๐

ภาคผนวก ก.

แบบสอบถาม

39

๕๑

แบบสอบถาม

รปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ : กรณศกษา บานวงนามอก อาเภอศรเชยงใหม

จงหวดหนองคาย

--------------------------------------------------------------------

คาชแจง

แบบสอบถามนใชเกบขอมลเพอศกษารปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ กรณศกษา :

บานวงนามอก อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย ของสานกงานวฒนธรรมจงหวดหนองคาย

ซงไดรบทนอดหนนจากสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงวฒนธรรม

แบบสอบถามนแบงออกเปน ๒ ตอน ดงน

ตอนท ๑ ขอมลทวไป

ตอนท ๒ ความคดเหนและขอเสนอแนะ

ใหผตอบแบบสอบถามทาเครองหมาย ลงในชองขอความ ทตรงกบความเปน

จรง และตรงกบความคดเหนของทานใหมากทสด

ขอบคณทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม

๕๒

แบบสอบถาม

รปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ : กรณศกษา บานวงนามอก อาเภอศรเชยงใหม

จงหวดหนองคาย

--------------------------------------------------------------------

ตอนท ๑ ขอมลทวไป

๑. เพศ ชาย หญง

๒.อาย ตากวา ๑๕ ป ๑๖-๒๕ ป ๒๖ – ๓๕ ป

๓๖ – ๔๕ ป ๔๖ – ๖๐ ป ๖๐ ปขนไป

๓.การศกษาสงสด

ประถมศกษา มธยมศกษา อาชวศกษา

ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร อน ๆ

๔.อาชพ....................................................

๕.ทอยปจจบน อาเภอ..................................................... จงหวด..............................................

ตอนท ๒ ความคดเหนและขอเสนอแนะ

๖. จดประสงคในการเดนทางมาเทยวทวงนามอก เพอ

ทองเทยว พกผอน ทศนศกษา ตดตอราชการ

ธรกจ เยยมญาต อน ๆ

๗.ทานเดนทางมาทวงนามอกดวยพาหนะแบบใด

๕๓

รถยนตสวนตว รถจกรยานยนต รถประจาทาง

รถบรษททวร รถจางเหมา อน ๆ

๘.การเดนทางหรอคณะทรวมเดนทาง

คนเดยว มาพรอมครอบครว กลมเพอน ผรวมงาน

มากบคณะทวร อน ๆ (ระบ)........................

๙. จานวนสมาชกในกลมทรวมเดนทาง (รวมตวทานดวย) จานวน........................คน

๑๐.ทานรจกและทราบขอมลของวงนามอกไดอยางไร (ตอบไดมากกวา ๑ ขอ)

จากเพอนหรอคนรจก จากนตยสารเกยวกบการทองเทยว

บรษททวร การทองเทยวแหงประเทศไทย

วทย โทรทศน สอโฆษณาตาง ๆ อน ๆ (ระบ).................................

๑๑.ทานเคยเดนทางมาเยอนวงนามอกมากอนหรอไม

เคย จานวน..........ครง ไมเคย

๑๒ในการเดนทางครงน ทานใชเวลาอยในวงนามอก......................วน

๑๓.ระหวางการทองเทยวในวงนามอก ทานพกคางคนทใดบาง

บานพกของวงนามอก........คน อน ๆ (ระบ).. จานวน..............คน

๑๔.การเดนทางมายงวงนามอกครงน ทานจดตวเองวาเปน

นกทองเทยวเชงอนรกษ นกดนกหรอสตวตามธรรมชาต

นกเดนทาง นกทองเทยวทวไป / ทศนาจร

๕๔

อน ๆ โปรดระบ..........................

๑๕.การประเมนความพงพอใจในการใชบรการ

ประเดน ระดบความพงพอใจ/ความคดเหน

ดมาก ด พอใช ตองปรบปรง

ทพก

หองสขา

อาหารและเครองดม

ของทระลก

การบรการของเจาหนาท

การเดนทาง

ความปลอดภย

ททงขยะ

๑๖.คาใชจายตาง ๆ สาหรบการทองเทยวในวงนามอก ครงนประมาณ........................บาท

๑๗.ทานรจกการทองเทยวเชงอนรกษหรอไม

ไมรจก เพราะ......................................

รจก

ไมแนใจ

๑๘. ใหทาแสดงความคดเหนเกยวกบการทองเทยวเชงอนรกษ ดงตอไปน

ประเดน/ขอคาถาม ระดบความคดเหน

เหนดวย ไมเหนดวย ไมแนใจ

๑.เปนการทองเทยวในแหลงทองเทยวธรรมชาต

๒.เปนการทองเทยวในแหลงวฒนธรรม

๓.เปนการทองเทยวทสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด

๔.เปนการทองเทยวเพมพนความร เชนดนก/ธรรมชาต

๕๕

๕.เปนการทองเทยวแบบยงยน

๖.เปนการทองเทยวทมงเนนความสมพนธกบคนในพนทแหลง

ทองเทยว

๗.เปนการทองเทยวเพอศกษาประวตศาสตร

๘.เปนการทองเทยวทคนในทองถนไดรบประโยชน

๑๙. ทานมความรสกอยางไรตอการทองเทยวเชงอนรกษ

ชอบการทองเทยวเชงอนรกษ

คอนขางชอบการทองเทยวเชงอนรกษ

รสกเฉย ๆ ตอการทองเทยวเชงอนรกษ

คอนขางไมชอบการทองเทยวเชงอนรกษ

ไมชอบการทองเทยวเชงอนรกษ

๒๐. ทานคดวาจะกลบมาเทยวอกหรอไม

กลบมาอก เพราะ.........................................................

ไมกลบมาอก เพราะ.......................................................................

๒๑.ขอคดเหน และขอเสนอแนะสาหรบการทองเทยวเชงอนรกษของวงนามอก

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

.....................................................................................................

ขอขอบพระคณทกทานทใหขอมล

๕๖

ภาคผนวก ข.

ประวตความเปนมา และบรบทของบานวงนามอก

จากการศกษาเชงระบบตามกรอบแนวคดของการวจย เรอง รปแบบการจดการทองเทยวเชง

อนรกษ : กรณศกษา บานวงนามอก จงหวดหนองคาย ปจจยนาเขา ดานประวตความเปนมา

ประเพณวฒนธรรม การรวมกลมองคกร และ ทรพยากรธรรมชาต มรายละเอยดดงน

๒.๑ ประวตความเปนมาของหมบานวงนามอก บานวงนามอก หมท ๕ ตาบลพระพทธบาท อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย

เรมแรกเมอประมาณ พ.ศ. ๒๕๐๕ -๒๕๐๗ ไดมราษฎรจากบานโคกซวกและชาวอาเภอศรเชยงใหมและอาเภอทาบอจานวน ๔-๕ ครอบครว ไดเขามาทาไรปลกขาว และเลยงสตว เกบหาของปาไปขายประเทศลาวเพราะถนฐานเดมทเคยอาศยอยเกดนาทวมและททากนไมเพยงพอสาหรบครอบครวทมจานวนมากหลงจากนนมชาวบานใกลเคยงอพยพเขามาเพมขนเปนจานวนมาก จนกระทงป ๒๕๑๒ อาเภอศรเชยงใหม ไดจดตงหมบานขน ชอวาบานวงนาหมอก ทตงของหมบาน มภเขาลอมรอบตอนเชาๆในฤดหนาวจะมหมอกลงมาก และลอยไปทวบรเวณหมบาน ชาวบานจงไดตงชอหมบานนวา บานวงนามอก ซงเพยนมาจาก นาหมอก

๒.๑.๑ ทตง/อาณาเขต บานวงนามอก หมท ๕ ตาบลพระพทธบาท ตงอยทางทศตะวนตกเฉยงเหนอและอยหางจากอาเภอ ศรเชยงใหมประมาณ ๒๗ กโลเมตร มอาณาเขต ดงน

ทศเหนอ จดบานผาตง อาเภอสงคม จงหวดหนองคาย ทศใต จดบานลมพน และบานดอนขนน ตาบลดานศรสข อาเภอโพธตาก จงหวดหนองคาย ทศตะวนออก จดบานหวยไฮ ตาบลพระพทธบาท อาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย ทศตะวนตก จดบานหวยไซงว ตาบลผาตง อาเภอสงคม จงหวดหนองคาย

๒.๑.๒ จานวนประชากร หมบานมผอยอาศยรวมทงสน ๑๗๒ หลงคาเรอน ประชากรรวม ๘๐๒ คน แยกเปนชาย ๓๘๘ คน หญง ๔๑๔ คนซงไดอพยพมาจากหลายแหง ไมวาจะเปน เมองเลย ทาบอ ศรเชยงใหม บงกาฬ บานผอ จงหวดอดรธาน ฯลฯ และในหมบานวงนามอกประกอบไปดวยหลายชนเผาทอพยพเขามาอย เชน ไทลาว ไทอสาน ไทพวน ไทญวน และมการใชภาษาพดทหลากหลายแตกตางกนไปในแตละกลม ๒.๑.๓ ลกษณะภมประเทศและภมอากาศ

42

๕๗

ลกษณะพนททวไปของหมบานวงนามอกเปนภเขาสง สภาพปาอดมสมบรณเปนตนนาลาธาร ชนดปาเปนปาดบแลง มบางสวนเปนปาเบญจพรรณ สภาพดนมความอดมสมบรณในระดบปานกลาง มปาไมปกคลมรมครมสวยงามมพชสมนไพรและชนดของพชทใชเปนอาหารขนอยทวไป ๒.๑.๔ ภมอากาศของหมบานวงนามอก จะแบงออกเปน ๓ ฤดคอ ฤดรอน จะอยในชวงเดอน มนาคม – เดอนพฤษภาคม โดยในฤดรอนอากาศจะรอนจดและแหงแลงทาใหเกดไฟปาขนในบางครง ฤดฝน จะอยในชวงเดอนมถนายน – เดอนตลาคม จะมฝนตกชกเพราะรอบๆบรเวณหมบานมภเขาสงลอมรอบจงทาใหเกดฝนตกหนกแตไมทาใหเกดความเสยหากบบานเรอนของชาวบานมากนกเพราะมตนไมชวยดดซบนาไว ฤดหนาว จะอยในชวงเดอนพฤศจกายน – เดอนกมภาพนธจะมอากาศหนาวจดเพราะเปนพนททมปาลอมรอบทงหมบาน

๒.๑.๕ รปแบบการปกครอง

เปนการปกครองแบบมผนาโดยมผใหญบาน ชอ นาย สมเกยรต สทธสาน เปน

ผนาหมบานมาเปนเวลานานมผชวยผใหญบาน อ.บ.ต. และคนในหมบานเปนผดแลชวยกน และใน

หมบานมการแบงออกเปน ๑๑ คม โดยมหวหนาคมและรองหวหนาคม มาจนถงสมาชกของคม

รปแบบการปกครองแบงการปกครองออกเปนคมม ๑๑ คม

๒.๒ ประเพณและวฒนธรรม

๒.๒.๑ ชนเผา ชนเผาททอยในบานวงนามอกจะมอยประมาณ ๖ ชนเผาใหญๆ ทสามารถบอก

เปนแหลงทมาได ไดแก ไทอสาน ไทลาว ไทพวน ไทญอ ไทเขมร ภไท ซงชนเผาเหลานมการอพยพมาตงถนฐานตงแตแรกเรมในการกอตงบานวงนามอกสาเหตทมการมากอตงบานวงนามอก กเนองจากหลายสาเหตดวยกนเชน ในป พ.ศ. ๒๕๐๙ ไดเกดนาทวมท อ.ศรเชยงใหม ดงนนกเลยมการยายถนฐานมาบนทสงบรเวณวงนามอก (ปจจบน) กเลยทาใหมการอพยพมาอยเรอยๆจวบจนถงปจจบน

๒.๒.๒ หลกความเชอ ชาวบานวงนามอกไดถกปลกฝงใหมความเชอเกยวกบเรอง การทาความด การเปนชาวพทธทดตามแนวพทธศาสนกชนตามแบบอยางทดไดมการสบทอดกนมาจากรนสรน มความเชอเรองผสางเทวดาทเปนความเชอเรองศาลปยาทมประจาหมบานทมมาตงแตกอนตงหมบาน

๕๘

๒.๒.๓ จารตบญประเพณวฒนธรรม ชาวบานวงนามอกไดมการสบทอดประเพณและวฒนธรรมของหมบานทบรรพบรษไดเคยทามากอนแลวไดแกประเพณเลยงบานจะกระทาขนในวนพธทสองของเดอนพฤษภาคมของทกปประเพณบญเดอน ๖ หรอบญบงไฟจะทากนภายในหมบานจะแหไปตามถนนใหญในตาบลทาตามประเพณของหมบานและอาจจะมคนนอกเขามารวมดวยโดยอาจจะมสนนาใจใหคนนอกทสนใจเขารวมในประเพณนดวย

๒.๒.๔ ความเชอ ชาวบานวงนามอกมความเชอเกยวกบการทาดไดดทาชวไดชวมเครองยดเหนยวจตใจ คอ ศาลป – ยา ทเปนสถานทศกดสทธประจาหมบานทชาวบานนบถอ เคารพบชาเพราะไดพบเหนศาลป – ยา ตงแตกอนอพยพเขามาอยแลว

๒.๒.๕ สถานทสาคญ วดเทสรงส ซงเปนทประดษฐานของหลวงพอพระเจาลานทองซงเปนทเคารพนบถอของคนในหมบานรวมไปถงบคคลภายนอกดวย

ความหมายของนามอกเปนชอของปนขนาดหนง ซงในสมยโบราณใชผวให

สญญาณบอกเหตตางๆเมอมขาศกศตรมารกราน บานวงนามอกเดมเปนหมบานเลกๆ ตงอยทางทศ

เหนอของวงนามอก มราษฎรทอพยพมาจากทตางๆกน โดยเฉพาะผใหญจอน สายส และนายพน

ชาวบานโคกคอน ต.โคกคอน อ.ทาบอ จ.หนองคาย ไดเรมมาตงหมบานในราว ๕-๖ หลงคาเรอน

ทามาหาเลยงชพโดยการตดไมและหาของปาขาย ในราวป พ.ศ. ๒๕๑๒ มราษฎรจานวนมากอพยพ

มาจาก อาเภอหนองบวลาภ จงหวดอดรธาน ไดมาตงถนฐานลงทบานไทยเจรญและกระจายขยาย

ออกทวไป

เมอ พ.ศ. ๒๕๑๖ พระอาจารยล ไดมาตงวดวงนามอกเพอกระจายพระออก

จากวดหนหมากเปงและไดสรางทานบเกบกกนาบรเวณหนาวด คณธเนศ เอยสกล (กนกาย)

คหบดจงหวดหนองคายกบญาตมตรกไดสนบสนนทรพยในการสรางกฏหลงเลกๆคนละหลง ตอมา

เมอ พ.ศ.๒๕๑๘ พระอาจารยลไดยายไปจาพรรษาทวดปาบานนาหวชาง ตาบลยางนอย อาเภอ

โกสมพสย จงหวดมหาสารคาม กมพระอยจาพรรษาท วด วงนามอกตดตอกนเรอยๆมา

วดวงนามอกนยงไมไดตงเปนวดทถกตงตามนตนยเปนเพยงสานกสงฆเทานน

เนองจากยงไมไดรบการอนญาตใหถกตองตามกฎหมายจนเมอป พ.ศ ๒๕๓๓ จงไดเรมการดาเนน

ตดตอการขออนญาตคาดวาคงจะสาเรจเรยบรอยถกตองตามกฎหมายในป พ.ศ. ๒๕๓๕ ถาอาจารย

จรศกด ขนตพโล ไดบรรพชาเปนสามเณรเมออาย ๑๔ ป เมอปพ.ศ. ๒๕๑๔ ณ วดศรชมชน

43

๕๙

( ปจจบนเปนวดปาบานนาสดา ) ตาบลกลางใหญ อาเภอบานผอ จงหวดอดรธาน อปสมบทเปน

พระภกษ ณ วดหนหมากเปง เมอ พ.ศ. ๒๕๒๐โดยมพระครญาณปรชา (หลวงปเหรยญ) วรลาโภ

เปนพระอปชฌาย พระครสทธญาณ ประยต (หลวงปตน สทธกาโม) เปนพระกรรมวาจาร ในป

พ.ศ. ๒๕๒๘ จงไดยายจากวดหนหมากเปงไปจาพรรษาทวดวงนามอก

๒.๒.๖ พระพทธรปลานทอง

พระพทธรปลานทอง ประดษฐานอยทวดเทสรงส พระพทธรปปางมารวชย

ประทบนงขดสมาธขนาดหนาตกกวาง ๕๙ นว สงจากฐานตลอดพระเกต (พระรศม) ๑๐๙ องคพระ

เปนการรวบรวมเอาความงามของพระพทธรปศลปะ สมยตางๆ ของไทยมารวมไวดวยกน ในวนท

๑๐ มกราคม ขน ๑๕ คา เดอน ๒ (เดอนย) ปชวดเวลา ๑๕ นาฬกา ๕๘ นาท จะมการ

สมโภชองคพระพทธรปของหมบานและ เฉพาะองคพระทองหนกประมาณ ๗๐๐ กโลกรม สวน

ฐานทองหนกประมาณ ๙๐๐ กโลกรม รวมทงองคและฐาน เปนทองหนกประมาณ ๑,๖๐๐

กโลกรม คานวณตามมาตราโบราณเปนทองหนกหนงลานสามแสน จงขอถวายนามพระพทธปฏมา

ประธานทหลอขน ณ วดเทสรงสวา “พระเจาลานทอง”

๒.๒.๗ ขนบธรรมเนยม

กฎระเบยบหมบานวงนามอก ดงน

๑. หามลกขโมย

๒. หามสงเสยงดงหลง ๔ ทม

๓. หามตดไมทาลายปา

๔. หามทงขยะในชมชน

๕. หามทาลายทรพยากรธรรมชาต

๖. หามทาลายของสาธารณะ

๗. หามคนนอกเขามาหาของปาไปขาย

๘. หามเลนการพนน

๒.๒.๘ โทษของการไมปฏบตตามกฎระเบยบหมบาน

๑. ตกเตอน

๒. ปรบไหม

๓. ดาเนนตามกฎหมาย

44

๖๐

๒.๒.๙ การแตงกายของชมชนบานวงนามอก

๑. แตงกายสภาพเรยบรอย

๒. แตงกายชดพนเมอง สะอาด และตามกาลเทศะ

๒.๒.๑๐ ฮต ๑๒ และ คอง๑๔ (คะลา)

บญขนบานใหม (เดอนมกราคม) จดทาขนเพอเปนศรมงคลแกคนในครอบครว

หมบานและยงถอวาเปนชวงทคนในชมชนรวงเฉลมฉลองกนในวนปใหม

บญสงกรานต (เดอนเมษายน ๑๓-๑๕ ) เปนวนแสดงความกตญญกตเวท

ขอขมาผใหญ ขอพรจากผเฒาผแกในชมชน คอ “ การรดนาดาหวผใหญ”

บญเบกบาน (เดอนพฤษภาคม) จะจดขนในวนพธท ๒ ของเดอนพฤษภาคมถาวน

พธท ๒ ตรงกบวนพระกจะเลอนเปนวนพธแรกของเดอนสถานทในการประกอบพธกจะจดทบรเวณ

ศาลาปยา ของหมบานซงเปนการเสรมสรางสรมงคลใหคนในชมชนทงดานการประกอบอาชพและ

ดานการดาเนนชวต สาหรบของเซนไหวกจะม ไก, หม,เหลา,หมากพล,บหร,ขน๕ ,มนางรา (ไมตา

กวา๔ คน)ผลไม ๙ ชนด (ยกเวน มะขาม)ดอกไม ธปเทยนผทเปนผนาในการประกอบพธ คอ “

แมจา” ( ซงเปนตวแทนของปยา)

บญบงไฟ (พฤษภาคม) จะจดขนในวนขน ๑๕ คา เดอน ๖ จะอยในชวงเดอน

พฤษภาคมถอวาเปนประเพณสบทอดตอกนมาเพราะเชอวาเปนการสงคารองขอฝนตอสงศกดสทธ

เพอเปนการเปดประตฝนใหแกคนทจะทาไรทานาหรอการใชชวตในดานตางๆ

บญกฐน (กรกฎาคม) ตงกองบญตอยอดเปนการตอยอดแตจะไมมงาน มหรสพ

เพราะเปนวดธรรมยตจะไมมการกนเหลาและเนอววเพราะถอวาเปนสงมกลนแรง

เขาพรรษา (กรกฎาคม) จะมการนาผาอาบนาฝนไปถวายใหพระทวดเพราะเปนชวง

ทพระจะอยจาพรรษาทวดเปนเวลา ๓ เดอน

หอขาวประดบดน (ตลาคม) เปนประเพณทสบทอดกนมาเพอเปนการทาใหคนท

ลวงลบไปแลวไดอยไดกน ถอวาเปนวนทพยาบาลใหออกมารบเอาอาหารจากญาตพนองไปกน และ

กจะสามารถรบอาหารนไดถาเปนอาหารในสวนของญาตพนองของตนเอง แตถาญาตพนองไมนาไป

ใหในวนนนกจะไมไดเลยตองรอใหถงเดอน ๑๐ แจกขาวสากถงจะรบได

ขาวสาก (เดอนตลาคม) เปนการไปทาบญไปใหผทลวงลบไปแลวทไมมญาตพนอง

ไดมารบอาหารในสวนของคนอนได ทญาตของตนไมนาไปใหกจะสามารถมารบเอาในสวนนได

ออกพรรษา (ตลาคม) เปนวนทพระเจาเปดโลก คอ จะมการทาบญตกบาตรและจะ

๖๑

มความเชอในเรองของบงไฟพญานาคทเชอวาเปนสงทศกดสทธ

ลอยกระทง (พฤศจกายน) เปนการขอขมาแมคงคา และจะมการจดกจกรรม

ประกวดนพมาศโดยทใหคนทมอาย ๔๐ ขนไปมาประกวดแลวคอยใหรนอาย ๒๐ ไปประกวด แลว

เอาคนอาย ๔๐ ขนไปกบอายตงแต ๒๐ มาแขงขนกน

๑. งานศพหามมอาหารทเปนเสน พชผกหามเอาพวกทเปนเครอ ๒. งานศพถาศพอยในบานหามซกผา ตดผม ตดเลบ ๓. ศพทตายโหงใหนาไปไวทวดเลยหามเผา ๔. งานศพจะไมมมหรสพและหามเลนการพนน ๕. วนพธหามตดผม วนพฤหสบดหามโกนผม ๖. วนองคารวนพธหามเผาศพ ๗. ขน ๓ คา เดอน ๓ เปน “กาฟากาฝน” หามถอจอบ ถอเสยม เพราะเปนวนฟาเปด

ประตฝน ฟาจะผา

๘. วนทไดยนเสยงจกจนรองตอนตหาหามเรมทาการเกษตรเพราะเสยงจกจนรองแสดงถง ความโหยหวพชทปลกกจะไมไดผล

๙. งานแตงหามทาอาหารประเภทเนอวว ๑๐. หามทางานวนพระ ๑๑. วนเลยงศาลปยาหามนาไขไกไปวางเดดขาด

๒.๒.๑๑ พธสขวญ คอ การทาพธเรยกขวญใหมาอยกบเนอกบตว เปนการแสดงการตอนรบและขอ

ชวยเสรมสรางสรมงคลใหกบตวเอง หายเคราะห หายโศก ยงการสขวญหลายอยางเชน งาน

แตงงาน บวชนาค ขาวขนเลา ลานขาว เปนตน

ผดาเนนการในการประกอบพธกรรม (พอพราหมณ) จะตองใสชดขาวในการ

ประกอบพธ คณสมบตพอพราหมณ

๑. มคาถาในการสขวญ

๒. รกษาศล สะอาดทงกายและใจ

๓. มอาย ๖๐ ปขนไป

๒.๒.๑๒ ศาลป – ยา

46

๖๒

เปนสถานททคนในหมบานวงนามอกใหความเคารพนบถอมากเพราะเปนสงศกดสทธคบานคเมองของชาวบานแหงน ชาวบานเชอกนวาสงทคอยชวยเหลอดแลรกษาทกคนในชมชนใหปลอดภยจากสงทไมดทจะเขามาในหมบาน

๒.๒.๑๓ ปราชญชาวบาน คอ ผรในหมบาน คนทมความรในเรองตางทเกยวกบหมบานทสาคญ ประกอบดวย แมทรง ชอนางสมบต นามเคนอาย ๖๒ ป มหนาทเปนสอกลางระหวางศาลป ยากบชาวบานเมอเวลาทชาวบานทาผดหรอจะเกดเหตรายจะมาบอกกลาวผานแมทรงและเปนผดแลศาลป-ยา เรมเปนแมทรงมาได ๔ ปแลวตงแต ๒๕๕๐ โดยการเลอกคนทรงป-ยา จะเปนคนเลอกเอง พอพราหมณ ชอพอจนทร ศรหาวงศ อาย ๖๙ ป ทาหนาทเปนผนาในการกลาวคาบายศรสขวญและกจกรรมในทางศาสนา เชน งานแตงงาน พธกรรมการสะเดาะเคราะห พธการเลอกขวญใหมาอยกบเนอกบตวแมจาเปนคนทคอยจดเครองเสนไหว เปนคนจดทาพานบายศรเพอใหพอพราหมณและแมทรงทาพธกรรมทางศาสนาและพธกรรมอนๆ แมจายงมหนาททาความสะอาดศาลป-ยา อกดวย ๒.๒.๑๔ วถชวต

เปนการดารงชวตอยแบบพอเพยงใชชวตอยแบบพออยพอกนมการปลกผก เลยงสตวไวบรโภคภายในครวเรอนบางครงกนามาขายเพอเปนทนในการเลยงชพและมการชวยเหลอกนในชมชนทมงานหรอม งานบญประจาปภายในหมบาน ดานอาหารทรบประทานในครอบครวเปนอาหารพนๆ เชน แกงหนอไม สมตา และเปนอาหารทหาไดเองตามฤดกาลของมน การประอาชพของคนในชมชนสวนมากคอการทาไรปลกสบปะรด มนสาปะหลง และทาสวนยางพารา เปนอาชพหลกและจะมอาชพคอการรบจางเกบพรกในเขตอาเภอศรเชยงใหมทอยตดกบรมแมนาโขงบางครอบครวเสรจจากฤดการทานากไปทางานทตางจงหวด

๒.๓ การรวมกลมขององคกร

๒.๓.๑ กลมออมทรพย มการกอตงเมอวนท ๗ เมษายน พ.ศ. ๒๕๓๙ มหนาทรบฝากเงน ไดเงนสนบสนนกลมพฒนาชมชนและไดรบการสนบสนนมาเรอยๆ กอตงขนครงแรกมสมาชกจานวน ๑๘ คน มเงนทน ๑,๘๐๐ บาทแตในปจจบนมสมาชก ๑๕๗ คน มเงนทน ๖๐๐,๐๐๐ บาท อยในการดแลของคนในกลม การปลอยเงนกมคณะกรรมการ ๔ –๕ คน แตเวลาเกบเงนคนจะเปนหนาทของเหรญญกเพยงคนเดยว กลมออมทรพยไดมการชวยเหลอชาวบานชมชนบานวงนามอกในเรองของการชวยทนการศกษา และชาวบานทเดอดรอนเรองเงนทองและคาใชจายในครวเรอน

๒.๓.๒ กลมโฮมสเตย มการรวมกลมกนเพออนรกษทรพยากรปาไมและวฒนธรรม โดยมทนทางธรรมชาตและทนทางสงคมมการจดระบบการจดการแบงออกเปน ๔ ดาน ไดแก

47

๖๓

๒) ดานพนท ภผปอบมพนท ๓,๕๐๐ ไร จดเปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมพนทชมชนจดเปนโฮมสเตย และเปนศนยประสานงานของกลมชมชนทองเทยวเชงอนรกษของหมบาน ๒) ดานกจกรรม มงานหตกรรมผมอชาวบาน โฮมพาแลง เดกรกษปา การ บวชปา ภมปญญาทองถน และวถชวตอนรกษแบบ ชมชนบานวงนามอก

๓) ดานการจดการ เรยนรคนกบปาในการพงพาอาศยกนและมการจด ระบบงานของผคนในชมชนเชน หลานนอยนาทองเทยวหรอ มคคเทศกนอย การอบรมการเปนเจาบานทดและการเรยนรระบบนเวศปาชมชน

๔) ดานการมสวนรวม มการรวมกลมและแบงหนาทตามความถนดของสมาชก อยางชดเจน เชน ดานอาหาร ดานการถกทอผา และการอนรกษวฒนธรรม เปนตน

๒.๓.๓ กลมเลยงไก ปจจบนมสมาชกทงหมด ๒๕ คน ไกทเลยงเปนไกพนบาน มการสงออกขายอาทตยละ ๑ ครง ชาวบานมการเพาะพนธไกเอง และไดรบการสนบสนนจากหนวยงานลมนาทอน และหนวยงานปศสตวเปนผใหงบประมาณสนบสนนในการเลยงไก

๒.๓.๔ กลมสมนไพร ทเปนหมอยาหลกๆม ๓ คน เรมขนในป พ.ศ. ๒๕๓๙ ทมาของการรวมกลมคอ อยากอนรกษสมนไพรเพราะทวงนามอกมสมนไพรทสามารถรกษาโรคไดดวยกนหลายชนดและทสาคญอยหางไกลจากสถานพยาบาลของรฐจงมการคดคนพงพาการรกษาโรคจากสมนไพรทมอยสมนไพรพนบาน เชน ลกลน - รกษาโรคเบาหวาน ยอดขอย – รกษาโรคความดน

ขนฉาย – รกษาความดน ตนเขง - รกษาโรคเบาหวาน รากหญาคา- ชวยลดไข รากมะเขอขน- แกไอ กาวเครอขาว สาหรบผหญงชวยใหมลกเรวและรกษาโรคมะเรงชวยตานเชอไวรส กาวเครอแดง สาหรบผชายชวยใหมลกเรวและรกษาโรคมะเรงชวยตานเชอไวรส

ทง ๒ ชนดนถาใชไมถกวธจะทาใหอายสน

๒.๓.๕ กลมธรรมะ ผกอตงคอหลวงพอยา (เจาอาวาสวดเทสรงส) จดเรมตนเรมจากเหนคนในชมชนขาดระเบยบวนยในตนเองทงเดกและผใหญ เลยจดใหมการจดกลมธรรมะเพอคอยขดเกลาคนในสงคมในเรองคณธรรมจรยธรรมซงจะมกจกรรม ดงน จดอบรมธรรมะใหเดกและเยาวชน รวมกจกรรมกบชมชน เชน ชวยงานศพ จดกจกรรมการถอศล ชวงวนพระ และเขาพรรษา ทาบญเบกบาน จดมงหมายของกลม ใหทกคนละความชว ปฏบตดมระเบยบวนยมคณธรรมจรยธรรมอนจะสงผลดใหกบสงคมในอนาคต

48

๖๔

๒.๔ ทรพยากรธรรมชาต

๒.๔.๑ นาตกวงนามอก เกดจากลมนาทอน มธารนาไหลลดหลนกนไปเปนสถานททองเทยวทสาคญของหมบานวงนามอกซงชวงฤดฝนของทกปจะมนาไหลผานและมนกทองเทยวทงในประเทศไทยและตางประเทศเขามาเทยวทาใหมเงนหมนเวยนในหมบานเรอยๆ

๒.๔.๒ บอนาทพย ชาวบานเชอวาเปนบอนาศกดสทธทมพระธดงครปหนงมาปกกรดทบนภผปอบ แตไมมนาดมนาใชจงนงสมาธเกดนมตวามภมเจาทมาบอกวาบนภนมบอนาถงเจดบอถาอยากไดตองไปบอกใหชาวบานมาขดชวยกน เมอชาวบานมาขดกพบบอนาถงเจดบอจรงๆ แตทใชดม ใชอาบไดจรงๆมแคบอเดยวคอบอทเจด

๒.๔.๓ จดเรยนร ปาชมชนภผปอบ ปาชมชนภผปอบ ตงอยเทอกเขาภพานคา เปนเขตปาอนรกษทรพยากรทางธรรมชาตเพยงแหงเดยวของอาเภอศรเชยงใหม ปาภผปอบเปนปาอยบนเทอกเขาสง เมอชาวบานไปเกบของปามาขาย จะขนไปดวยความยากลาบากและเหนดเหนอยมาก จงตดพอเรยกชอภนชอวา มกภผปอบเอย ปาภผปอบแหงน ถกลกลอบขนไปเกบของปา และลกลอบตดไม เผาถานมาขายทาใหปาถกทาลายอยางมาก ในป ๒๕๓๙ หมบานจงไดจดตงอาสาสมครพทกษปาชมชนภผปอบขน เพออนรกษมรดกแหงนเกบไวใหลกหลายเปนแหลงอาหารอยกนสบไป ปาชมชนภผปอบมแหลงเรยนรคอ เดนชมปาไม สตวปานานาชนด พชสมนไพร ปาหนงามภเขาไฟ ลานหน ภผาหน นาตกวงนามอก ธารนาไหล กนขาวปา หาหนอไม เกบเหดมาแกงกน ผลงานดเดนของหมบานในการพทกษปาภผปอบ จนไดรบพระราชทานธงเปนหมบานราษฎรอาสาสมครพทกษปา จากสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถและไดรบโลประกาศเกยรตคณ เปนปาอาหารชมชนดเดน ป ๒๕๔๓ จากกรมปาไมกระทรวงเกษตรและสหกรณ จนทาใหการอนรกษชมชนปาภผปอบเกดผล ทาใหมความอดมสมบรณจนถงปจจบน

๒.๔.๔ ทรพยากรปาไม

ปาไมภายใตชมชนเปนปาทมความอดมสมบรณมาก มความหนาแนนของพนธ

ไม และความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศพนธไมทพบสวนใหญไดแก ไมจก ไมรง ไมกรง

ไมประด ไมมะคา ไมเปอย ไมเตงรง ไมแดง ไมยางปา ไมตะแบก ไมตะบก รวมทงมสมนไพร

หลากหลายชนด เชน กาลงเสอโครง พวงพบาว หมากหมอ ปลาไหลเผอก ตนคณ นางพญาสามสบ

ราก โดไมรลมเลก โดไมรลมใหญ เครอเขาคอน จากจด เครอบอระเพด ฯลฯ ทสามารถหาไดตามปา

ตอมาในปพ.ศ. ๒๕๐๗ รฐบาลไดเขามาสมปทานปาไมใหกบโรงเรอย ทาใหปาไมในเขตพนทถกทาราย

เปนจานวนมาก มชาวบานเขามาอาศยจานวนมาก จงมการบกรกปาตดไมเพอทาการเกษตร และท

๖๕

อยอาศยทาใหปาถกทาลายเรอยมา จนตอมาไดมทหารเขามาตรวจพบจงสงหาม และเชาบานจงเปน

จากการตดไมขายมาทาเตาเผาถานแทน และเมอมคนหนงทาคนอนกทาตามกนมาเรอย เมอทหารมา

ราดตะเวนกพบกบสภาพปาถกทาลายเปนจานวนมาก ทหารจงไดทบทาลายเตาถาน ซงตอนนนยงไม

มการบรหารและการจดการปาไม เมอป พ.ศ. ๒๕๒๗ ไดมทหารกองทพภาคท ๒ เขามาอบรมและเรม

บารงปา พ.ศ. ๒๕๓๘ กมอาสาสมครพทกษปากไดเขามาอบรมใหความร เพออนรกษและบารงปากบ

ชาวบานและไดรบธงพระราชทานในป พ.ศ. ๒๕๓๙ และเมอ พ.ศ. ๒๕๔๐ เชาบานไดมการรวมตวกน

เพอตงกฎ เพออนรกษปาไม และไมใหตดไมทาลายปา โดยใชฮต ๑๒ ครอง ๑๔ เปนเกณฑในการตง

กฎ เมอพ.ศ. ๒๕๔๑ ไดมนายตณณภพ สพนธะเขามามบทบาทในการจดตงโฮมสเตย และมการ

เปลยนแปลงอาชพของชาวบานจากการตดไม กลายมาเปนการอนรกษปา

๒.๔.๕ ทรพยากรนา แหลงนาสาธารณะในชมชนชาวบานไดใชประโยชนตางๆ ในการประกอบอาชพ

เกษตรและดารงชวต แหลงนาทใชประโยชนรวมกนในหมบาน เชน หวยเมก เขอนนาทอน หวยวง

ใหญ หวยถาเตา หวยสระวว เปนตน โดยชาวบานไดใชประโยชนในการเกบพชผก หากงหอยปปลา

เพอใชในการดารงชวตประจาวน

๒.๔.๖ ทรพยากรสตว

โดยอดตปาไม มความอดมสมบรณทาใหพบสตวปาอาศยอยในปาชมชนหลาย

ชนด ไดแก เกง กวาง เสอ ฟาน หมควาย เมน นกยง ไกฟาพญาลอ หมาจงจอก ไกปา กระรอก

กระแต กระจก กระตาย นกขอด นกหอน นกกระจง นกขนทอง แลน เหน หมปา ฯลฯ แตในปจจบน

ปาไมถกทาลาย และถกบกรกทาใหปาเหลานอพยพไปทอน บางกถกลาเปนอาหาร จนปจจบนเหลอ

เพยง หมาจงจอก ไกปา หมปา กระลอก กระแต กระตาง ฟาน หมปา และมจานวนลดนอยลง

๒.๔.๗ การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต

มการจดตงกลมขน ๒ กลมเพอดแลปาชมชน สาเหตทจดตงกลมนเนองจาก

อยากสบสานปลกฝงจตสานกในการรกษาสงแวดลอม ประกอบดวย

๑) กลมพทกษปา มหนาท ออกกฎระเบยบ สอดสอง รกษา และตกเตอน

เกยวกบปาชมชนของหมบานวงนามอก

๒) กลมเดกรกษปา กลมเดกรกษปาเปนตวเชอมระหวางธรรมชาตกบคนเขา

50

๖๖

ดวยกน เดกรกษปาจะเปนคนสอสารกบนกทองเทยว ในเรองของการอนรกษสงแวดลอม บานวงนา

มอกจะใชกลมเดกรกษปาเปนจดขายในการอนรกษสงแวดลอม รวมทงวฒนธรรมใหกบนกทองเทยว

ทมาหมบานวงนามอกแหงน

เศรษฐกจหมบานวงนามอก

อาชพหลกการปลกยางพารา การปลกยางพาราเรมจากโครงการพระราช

ดารสเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในป พ.ศ. ๒๕๔๘ โดยหนวยพฒนา

เคลอนท (น.พ.ค.๒๕) ไดนากลายางพารามาแจกใหแกราษฎรบานวงนามอก หลงจากนนชาวบาน

วงนามอก กเรมปลกยางพาราโดยการหาซอเองโดยเรมตนจากราคาตนละ ๑๒ บาท สวนมาก

ตนทนท ไดจะกจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณเพอการเกษตร (ธ.ก .ส .)ประมาณ

๑๕๐,๐๐๐ บาท เพอใชในการลงทนปลกยางพารา ตอมายางพาราไดรบความนยมชาวบานกเรม

ปลกเพมมากขนเรอยๆ ราคากลายางพาราเรมเปลยนเปนตนละ ๒๕ บาทขนไป ตามชนดพนธ

ของยางพารา การปลกยางพาราจะเรมปลกในชวงเดอน พฤษภาคม-มถนายน

การปลกสบปะรด จะปลกไดตลอดปปลกไดเปนไรของสบปะรดเองหรอจะปลก

ผสมกบสวนยางพารากไดซงสบปะรดจะใชเวลาในการเจรญเตบโต ในระยะเวลาประมาณ ๑ ป ๖

เดอนจงจะสามารถเกบเกยวผลผลตได ถามคนมาซอถงสวนกจะประมาณกโลกรมละ ๓-๔ บาท

ถานาไปขายทโรงงานจะไดประมาณกโลกรมละ ๕-๖ บาทถานาไปวางขายเองไดประมาณกโลกรมละ

๘ บาท รายไดโดยเฉลย ๒ ไร ประมาณ ๔๗,๐๐๐ บาท

ทาสวนผลไมสวนผสม การทาสวนผลไมผสมจะเรมปลกในป พ.ศ. ๒๕๔๘ โดย

ไดรบพระราชทานพนธไมจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท ๙ จากโครงการเศรษฐกจ

พอเพยงและเกษตรอาเภอเขามาสนบสนนในการลงทนปลกมนสาปะหลง สวนใหญชาวบานจะกเงน

จากกองทนเงนลานของหมบาน และกองทนอนๆของหมบาน ฤดกาลทปลกจะอยในชวงเดอน

พฤษภาคม –มถนายน และจะเกบผลผลตไดตอนอายครบ ๒ ปในชวงเดอน มนาคม-เมษายน ในการ

ใสปยเคม จะใส ๑ กระสอบตอ ๑ ป กระสอบละประมาณ ๖๐๐ บาท และสวนมากจะใชปยคอกแทน

ปยเคม หลงจากนนชาวบานกจะเรมปลกมนสาปะหลง เพราะไดราคาด

การทานา การทานาจะเรมทาตงแตเดอนกรกฎาคมเพราะวาชวงนนาจะมมาก

ในชวงนและเหมาะแกการทานาสวนมากชาวบานจะนยมทาสวนอยางอนมากกวาการทานาเชนการ

๖๗

ทาสวนยางพาราปลกผลไมผสมเพราะชาวบานไมไดทานาเพอขายขาวแตจะทาพออยพอกนแตบาง

ครวเรอนจะซอขาวกนเองเนองจากทดนสวนใหญใชในการปลกยางพาราทาสวนผลไมผสมเปนตน

ไมกวาดทางมะพราว การทาไมกวาดทางมะพราว จะทาไดโดยสมาชกในกลม

home stay หรอไมใชสมาชกกได สวนมากจะเปนชาวบานทเขากลมของโฮมสเตย โดยวตถดบ

ทงหมดทางกลมจะจดหาและซอให แลวชาวบานนาไปทาแลวกลมจะใหคาแรงอนละ ๒๐ บาทแลว

ทางกลมโฮมสเตยกนามาวางขายทศนย รายไดจะนาเขาสสวนกลางแลวนามาปนผลในรอบปประมาณ

๑,๐๐๐ บาทขนไปซงรายไดสวนนกสามารถชวยแบงเบาภาระคาใชจายในครวเรอนได

ไมกวาดดอกแขม การทาไมกวาดดอกแขมเปนอาชพหนงทเกดจากภมปญญา

ทองถนของชาวบาน โดยมการเรยนรและสบทอดเรยนรจากคนภายในหมบาน ผลตทาใชกนเอง

ภายในครวเรอนปจจบนมการพฒนาสามารถสรางอาชพเสรมรายไดใหกบชาวบาน ไมกวาดทามาจาก

ดอกแขมทมอยตามบรเวณปาชมชนภผปอบถาไมมกจะซอมาจากจงหวดเลยโดยการนาเอาดอกแขม

มาตากแดดใหแหงตใหเมดออกจากกานดอก จากนนนาดอกของตนแขมมาถกขนเปนรปไมกวาดทา

แบบตางๆเชนแบบหางไกหาง หางปลา หางมา และหางชาง

โคมไฟพาแลง การทาโคมไฟพาแลงสวนใหญจะเปนงานประจาของคนในชมชน

หรอเปนงานฝมอของเดกในหมบาน เพราะเปนการหารายไดพเศษในวนเสาร –อาทตย หรอตอนปด

ภาคเรยนจากความสามารถการทาโคมไฟนนตองอาศยความประณตและใชเวลานานพอสมควรการ

ขายของการรบจางทาโคมไฟนจะเปนอนละ ๑๐๐ บาท ตามขนาดของโคมสวนการจาหนายในรอบ

๑ ป จะขายโคมไฟไดประมาณ ๕๐ โคม/ป หากมงานหรอวน สาคญตางๆ ทงวนสาคญทาง

พระพทธศาสนากจะไดทาโคมไฟเยอะเปนพเศษเพราะชาวบานบางคนตองนาโคมไฟไปถวายวดหรอ

หากมงานวนเกดหรอคนเกดในวนไหนกจะมการสงซอโคมไฟพาแลงตามสของวนเกดและปกชอใสโคม

ไฟและนาไปถวายวดเพอเปนสรมงคลแกเจาของ วนเกดสวนบคคลทสนใจในการทอผาหรอทาโคมไฟ

นนตองมการฝกหดเรยน และเปนการหารายไดไปดวย สวนใหญจะเปนเดกในชมชนทหลงเลกเรยน

แลวจะมาทา สวนใหญกจะไมมอะไรทากจะมาเรยนเปนการเรยนรวฒนธรรมของหมบาน และตอง

เรยนเฮอนสามนาส ถาเรยนจบแลวจะมทนใหและจะเปนการฝกงานไปดวยเปนการศกษาของ

วฒนธรรมของชมชนไปเรอยๆเพออนรกษวฒนธรรมไมใหสญหายไปการทาโคมไฟพาแลงจงเปนการ

สรางอาชพเสรมใหกบชาวบานวงนามอกนอกจากจะทาใหชาวบานหรอเดกในหมบานใชเวลาวางให

เปนประโยชนแลวยงเปนสงประดบตกแตงบานทสวยงามและยงรกษาศลปวฒนธรรมไทยตงแต

โบราณไมใหสญหายไปจากสงคมไทยอกดวย

51

๖๘

รบจางทวไป/ทอผา การทอผาเปนอาชพเสรมของชาวบานวงนามอก สวนมาก

ชาวบานจะทอผาหลงจากหมดฤดของการทาเกษตรททางานเสรจ ชาวบานถงจะพากนมาทอผา

ชาวบานจะมารบผาจากสวนกลางไปทา โดยทชาวบานจะไมไดลงทนเพยงแตลงแรงเทานนกมรายได

สวนฝายทเปนสวนกลางไปซอมาจากจงหวดสกลนครสกลนคร ๑ ปจะเดนทางไปซอ ๒ ครง ครงละ

ประมาณ ๑ แสนบาทขนแลวใหชาวบานนาไปทอโดยใหคาแรง เปนกโลกรมละ ๑๐๐ บาทไมวาผาท

ทอจะมลายหรอไมมลายกไดขนอยกบผทอผาหรอมความรเกยวกบรายการทอผาแตทกลายผาจะซอ

ราคาเดยวกน คอ กโลกรมละ ๑๐๐ บาท เงนทไดกจะนามาแบงกนภายในกลมองคกร การตดเยบผา การตดเยบผาของกลมโฮมสเตย จะนาวตถดบมาจากกลมโดยการ

ทอของชาวบานโดยกลมจะรบผาจากชาวบานทรบทอผาทกชนด ไมวาจะมลายหรอไมมลวดลายขด

หรอไมขดตางกจางใหทอเปนกโลกรมละ ๑๐๐ บาท กลมเยบผาจะรบเยบผา ตอจากโฮมสเตยทาง

ศนยโฮมสเตยจะรบตดผา วดตวและจางใหชาวบานเปนคนเยบ การเยบผาซน การเยบผาชนดตางๆ

และเปนการประดษฐการสรางของชมชน ทาใหชมชนมอาชพในชมโดยไมตองออกไปทางานภายนอก

หมบานหรองานทหนกแตชาวบานนกมอาชพเลยงตวได รายไดเฉลยรอบปของโฮมสเตย ประมาณ

กลมละ ๕-๖ หมนบาท/ป แลวจะมการปนผลทกป สมาชกแตละคนจะสามารถถอหนไดไมเกน ๑๐

หน การปนผลแตละป ของ ๑ หน จะได ประมาณ ๗๐๐ บาท

หนอไมอดถง การทาหนอไมอดถงกนเปนการถนอมอาหารของชาวบาน และ

ตอมาไดมการจดทาขนเปนอาชพเสรมของชาวบาน เพราะในฤดของการหาหนอไมจะมเยอะ การจด

จาหนายหนอไมของชาวบาน บานวงนามอกท home stay โดยทางศนยจะเรมซอหนอไมมาจาก

ชาวบานและนามาอดถงจาหนาย โดยมตนทนประมาณกโลกรมละ ๔๐ บาท แตทางศนยจะขาย

กโลกรมละ ๕๐บาท กคอมกาไรกโลกรมละ ๑๐ บาท การทาหนอไมอดถงกจะทาใหทางศนยมรายได

มากขน

52

๖๙

ภาคผนวก ค. ภาพกจกรรมการทองเทยวเชงอนรกษ และการเกบขอมล

๗๐

ชาวตางชาตทมารวมงานโฮมพาแลงและผกฝายบายศรสขวญ

การแสดงราพนบานรกษาขนบธรรมเนยมประเพณของบานวงนามอก

๗๑

คณตณณภพ สพนธะและกลมอนรกษตางๆ

กจกรรมการสนทนากลม( Focus Group Interview )

๗๒

คณะนกวจยสมภาษณเพอเกบขอมลชมชนบานวงนามอก

สมภาษณการจดตง Home stayและรปแบบการทองเทยวเชงอนรกษ

55

๗๓

สถานทพกของนกทองเทยวในการเขาพกแบบโฮมสเตย

Home stay ทพกของนกทองเทยว

56

๗๔

คณะนกวจยถายรปทองเทยวเชงอนรกษ “ปาพนบาน อาหารชมชน”

คณะนกวจยถายรปรวมกบกลมอนรกษทรพยากรธรรมชาต

๗๕

คณะนกวจยสารวจพนทการทองเทยวเชงอนรกษบานวงนามอก

กลมอนรกษประเพณและวฒนธรรมของบานวงนามอก

๗๖

คณะนกวจยรวมกนสมภาษณและเกบขอมลการรวมกลมองคกรของชาวบานวงนามอก

การทองเทยวเชงอนรกษขนบธรรมเนยมประเพณของบานวงนามอก

๗๗

พระพทธรปลานทอง วดเทสรงสทเปนทเคารพบชาของบานวงนามอก

การทองเทยวเชงอนรกษการรวมกลมองคกรของบานวงนามอก

๗๘

การสาธตการทาโคมไฟพาแลงของบานวงนามอก

การทองเทยวเชงอนรกษการรวมกลมองคกรทาอาหารพนเมอง

๗๙

การทาพธพานบายศรสขวญของบานวงนามอก

การทองเทยวเชงอนรกษการรวมกลมองคกรของเดกรกษปาบานวงนามอก

๘๐

ประวตผวจย

ชอผวจย นายอทธพล โกมล วน เดอน ปเกด ๒๗ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๑๑ สถานททางาน สานกงานวฒนธรรมจงหวดหนองคาย ตาแหนง ผอานวยการกลมยทธศาสตรและเฝาระวงทางวฒนธรรม (นกวชาการวฒนธรรมชานาญการพเศษ) คณวฒ ปรญญาโท (กศ.ม.) การศกษามหาบณฑต เอกบรหาร

การศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม

โทรศพท/โทรสาร ๐-๔๒๔๑-๓๒๔๗-๘

โทรศพทเคลอนท ๐-๘๑๘๗-๔๐๑๓๖

E-mail Address: culturenk@yahoo.com

ผลงานทางวชาการ/วจย ๑. การปฏบตงานของศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด จงหวด หนองคาย ๒. การรอฟนประเพณสขวญควาย อาเภอบงกาฬ จงหวด หนองคาย

คตประจาใจ ๑. ปลาทวายทวนกระแสนายอมจะแขงแรงกวาปลาทวายตาม นาเสมอ ๒. ความพยายามอยทไหน ความสาเรจอยทนน