1. Nabroji bitnija fizika svojstva arhitektonskog kamena? Specifina i zapreminska masa, Poroznost , Boja, Tvrdoa, Sposobnost upijanja vode,

2. Nabroj bar po dva predstavnika stijena razliitog porijekla za proizvodnju arhitektonskog graevinskog kamena ? Mermeri (metamorfne stijene)Mermeri nastaju metamorfozom krenjaka, dolomitinijih krenjaka I dolomita. Boja mermera uglavnom zavisi od istoe materijala. Kada su potpuno isti, mermeri su potpuno bijeli. Najvie se upotrebljavaju za izradu dekorativnih I skulpturnih objekata. Dolomiti (sedimentne stijene)Dolomiti su esto zdrueni sa krenjacima I imaju veliko rasprostranjenje. Za dolomite je karakteristino da se lome u sitne komade heksaedarskog I paralelopipednog oblika. Boja dolomita varira od bijele do tamnomrke boje. Imaju relativnu tvrdou po MOSU 3.5 do 4.0. Primjenjuju se kao graevinski I kao arhitektonsko-gradjevinski kamen. Graniti (magmatske stijene)Graniti pripadaju, imaju tipinu zrnastu strukturu. Postoji vise boja granite kao npr. Svijetlosive, crvenkaste, sive I do tamnosive, ali esto pokazuju svijetlije I tamnije mrlje tzv. Miarole. Veliine zrna u granitima prilio varira od 2mm pa do 10 mm.3. Klasifikacija kamena u odnosu na primjenu je izvrena na : Arhitektonski- graevinski dekorativni kamen i Tehniki kamen.

1. 2. 3. 4. Koja su to petrografska svojstva vrstih stijena bitna za eksploataciju arhitektonskog kamena?Petrografska svojstva vrstih stijena su : Mineralni sastavSvojstva vrstih stijena uglavnom zavise od svojstava minerala koji ih izgrauju. Minerali iz sastava stijenske mase uglavnom su hemijska jedinjenja dva ili vise elemenata u odredenom tezinskom odnosu. Neki hemijski elementi (na primjer, kiseonik i silicijum) uestvuju u sastavu vecine mineralnih vrsta, dok su neki (na primjer, plememti i drugi metali) vrlo rijetko zastupljeni.Zemljina kora (litosfera ) se skoro u cjelini sastoji od jedinjenja kiseonika, pretezno silikata i oksida, Si, Al, Na, K, Ca, Mg i Fe.

Struktura,Struktura vrste stijene odrazava velicinu, oblik i nacin medusobnog vezivanja osnovnih sastojaka, odnosno karakteristike koje proisticu iz procesa koji je dao stijenu, paOd nje zavise mnoga tehnika svojstva kamena.Veza izmedu mineralnih zrna u kamenu je, u osnovi, razlicita. Mineralna zrna suMehaniki povezana preko kontaktnih povrina (kristalizacjona veza) ili preko cementirajue mase koja, potpuno ili djelimicno, ispunjava prostor izmedu mineralnih zrna. vrstoa kamcna zavisi od velicine kontaktne povrsine i cvrstoce cementujue mase, Kako je cementujuca masa agregat mineralnih cestica, njena vrstoa e zavisiti od veliine kontaktne povrine. Uz uslov da su svi ostali faktori isti, vrstoa bi bila direktnoproporcjonalna veliini zrna. Tekstura Tekstura neke cvrste stijene odrazava prostorni raspored mineralnih sastojaka unjenoj masi i ispunjenosti njenog prostora.Prema rasporedu mineralnih sastojaka, u petrografiji se mogu izdvojiti dva tipa: homogena (bez preferencijalnog smjera) i usmjerena (sastojci pokazuju odredenu orijentaciju u odnosu na neku ravan ili pravac) tekstura. Oba tipa teksture mogu se naci kod svih genetskih grupa cvrstih stijena. Homogena karakterise znatan broj magmatskih sedimentnih, a usmjerena tekstura veci broj metamorfnih stijena. U odnosu na ispunjenost prostora u masi stijene, teksture se mogu definisati kao : Kompaktna (masa stijene u cjelosti ispunjena vrstom supstancom) Porozna (stjena sadri pore manjeg prenika) upljikava (stijena sadri upljine pravilnog i nepravilnog oblika)

IspucalostVecina stijenskih masa je tokom svoje geoloske proslosti bila izlozena tektonskim naprezanjima. Takva naprezanja su prouzrokovala prskanje, lomljenje ili plasticne deformacije stijenskih masa.Naprezanja na pritisak, zatezanje ili smicanje, dovela su do pojave krtih lomova potpunog kidanja molekularnih veza kod cvrstih stijenskih masa. Zbog toga, jedna od osnovnih karakteristika cvrstih stijenskih masa je njihova ispucalost.Prsline u stijenskim masama mogu nastati i oslobadanjem napona.Znacaj diskontinuiteta u stijenskim masama je u mogucnosti dobijanja monolita i za neka razmatranja u mehanici stijena.

5. Nabroj tehniko tehnoloka svojstva arhitektonskog kamena? Otpornost prema buenjuOtpor prema buenju je otpor koje kamen ispoljava prema rezanju u procesu benja. Buivost se kvantitativno izraava brzinom napredovanja buae krune u jedinici vremena (na primjer m/h) pri odreenom pritisku. Buivost stijene zavisi od njenog mineralnog sastava I sklopa, te u vezi s tim I tvrdoe I mehanikih svojstava. Otpornost prema rezanjuTehnoloki postupak rezanja kamena obilno je zastupljen u eksploataciji arhit-gra. Kamena , blo pri proizvodnji velikih kamenih blokova, bilo pri preradi kamena kada se blokovi reu u ploe I ostale elemente manjih dimenzija. Pod otpornou prema rezanju podrazumijeva se otpornost kamena, kojom se on suprostavlja prodiranju reznog alata u svoju unutranjost. Otpornost kamena prema abrazivnom prodiranju reznog alata zavisi od njegovog mineralnog sastava, naina agregovanja I kohezije u cjelini, a definie se kao koeficijent tvrdoe koji je relativni pokazatelj otpornosti prema rezanju. Cjepljivost kamenaCjepivost je sposobnost kamena da se pri udaru specijalnih alata (ekia, dlijeta, klinova) razdvaja po manje ili vise ravnim povrinama. Sklonost kamena cijepanju je usko vezana za karakter njegovog sklopa I teksture. Tako, stijene izrazito kriljave teksture, po pravilu, imaju vrlo izraenu cjepljivost, u jednom ili dva pravca, to zavisi od toga da li se radi o planarnoj ili linearnoj teksturi.

Klesivost kamenaMineralni sastav I struktura kamena su svojstva koja izrazito utiu na klesivost. Kemen sitnozrne I ujednaene structure se lake klee od kamena istog sastava, ali grube I heterogene structure. Porfiroidne structure su vrlo nepovoljne za skulptorske radove, je se neki vei Kristal moe nai na mjestu istaknutog detalja I pri klesanju vrlo lako neeljno odvojiti. Kao izrazito povoljne vrste za klesarsku obradu izdvajaju se finozrni I sitnozrni mermeri, mekani I srednje tvrdi krenjaci, pjeari, sitnozrni graniti, diorite, sijeniti, gabri, travertine. Sposobnost kamena na glaanjeTo je svojstvo kamena da abrazivnim postupkom povrinske obraed dobije sjajnu povrinu,slinu ogledalu. Glaanje je postupak kojim se poravljaju strei dijelovi na povrini kamena, ime se istiu njegova boja I karakter sklopa. Sposobnost negok kamena za glaanje ne zavisi od tvrdoe osnovnih sastojaka. Od tvrde zavise samo brzina I vrijeme glaanja, tj za tvrde kamene materijale ciklus glaanja je dui.6. Koji faktori odraavaju boju kamena?Karakter svjetlosti kojie definie boju, moze se izraziti odgovarajuim fotometrijskim veliinama, zatim dominantnom talasnom duzinom i istoom. To sve ini oblast vizuelnog osjeaja : sjaj, nijansa i zasienje. 7. Kako se vri rangiranje arhitektonskgh kamena prema boji?Postoji metoda semikvantitativnog rangiranja poja koju je razradio Mansel (A.H.Munsell), svaku boju predstavlja kao funkciju tri njena svojstva : nijanse, punoe i intenziteta. Svako svojstvo je dimenzija ili parametar pomou kojeg boja moze da se analizira i precizno definie, pod standardnim uslovima osvjetljenja za normalnog posmatraa, pri dnevnoj svjetlosti u sivoj ili bijeloj okolini.Nijansa predstavlja dio spektra odreene boje.Punoa oznaava stepen svjetlije ili tamnije nijanse jedne boje uporeen sa skalom neutralne sive boje, pri emu vea punoa oznaava svjetliju nijansu (blie bijeloj boji), a manja punoa tamniju (blie crnoj boji)Intenzitet iznaava jainu (saturaciju) ili stepen udaljenosti date nijanse od neutralne sive boje iste punoe.

8. ta je specifina masa kamena (definicija + formula)?Specifina masa kamena kao vano fiziko svojstvo predstavlja odnos mase vrste faze prema njenoj zapremini.Specifina masa kamena je zavisna od njegovog mineralnog sastava.ona je odreena masom minerala koji izgrauju kamen i njihovim zapreminskim procentnim sadrajem.Kako je mineralni sadraj kod vrstih stijena veoma promjenjiv,specifina masa se za svaki uzorak kamena odreuje eksperimentalno.Zapreminska masa je odreena mineralnim sastavom i sdrajem upljina i manja je od mase tog kamena.Odreuje se na razliite metode od kojih su poznate metoda:perfinisanja uzorka, metoda pravilnih geometriskih oblika i potapanja uzorka u vodu.

Gdje je : G-masa praznog piknometrijskog suda;G1-ukupna masa vode i piknometrijskog suda;G2-9-10 gr mljeveni kameni materijal;G3-(destilirana voda+kameni prah+piknometar)9. ta zapreminska masa kamena (definicija + formula)?Zapreminska masa nekog kamena je odreena njegovim mineralnim sastavom i sadrajem upljuna i manje je od mase tog kamena. To se moe izraziti preko poroznosti (n) izraene udijelovima jedinice :

Dakle, to je kamen manje upljikav, to mu je zapreminska masa vea i blia vrijednosti specifine mase.U najveem broju sluajeva ona je genetska karakteristika, jer sporo hlaenje magme daje stijenu relativno bez upljina, i obrnuto.10. Tvrdoa kamena, nabrojati vrste ?Otpornost kamena prema mehanikim dejstvu drugog vrstog tijela nazivamo tvrdoom. Ona je odreena vrstinom kristalne strukture minerala, njihovom krupnoom i kohezionom vezom.Zavisno od naina mehanikog djelovanja. Razlikujemo : Tvrdou prema paranju Tvrdou prema utiskivanju Tvrdou prema bruenju (habanju)

11. Po kojim se kriterijima vri vrednovanje arhitektonskog kamena ?

Arhitektonsko- graevinski kamen, kao funkcjonalno-dekorativni element, vrednujemo nizom kriterija, meu kojima se mogu izdvojiti : Tehnoloki kriterij, Geoloki kriterij, Tehniki kriterij i Dekorativni kriterij.Na osnovu ovih kriterijuma se moe izvriti vrednovanje i kategorizacija leita arhitektonsko-graevinskog kamena. Trina vrijednost kamena odreena je trokovima eksploatacije i prerade, izdanou blokova i njihove dekorativnosti.12. Nabroj rudarsko-geoloke kriterije vrednovanje arhitektonskog kamena? veliina leita, mogunost dobivanja blokova, ujednaenost izgleda kamene mase u leitu, izdanost stijenske mase u leitu13. Koje su kategorije arhitektonskog kamena sa aspekta mogunosti dobijanja bloka?Kvalitet i kategorija blokova definiu njihovu klasu i vrijednost. Kategorija boka podrazumijeva prvenstveno dimenzije bloka i njihov meusobni odnos. Sa za sebe ne znai mnogo, nego je tijesno povezana sa kvalitetom bloka, koja e biti definisana kao tehnoloko ekonomski kriterij. Za edfinisanje kategorije bitna je, prije svega, duina kamenog bloka, a samo kod nekih vrsta kamena, specifinog sklopa i kada se blok mora rezati po odreenom pravcu bitne su irina i visina bloka.Izmeu dimenzija komercijalnih blokovatreba da postoji odnos :(Duina : irina : visina) = (1 : 1 / 2 : 1 / 2) do (1 : 1 / 2 : 1 / 3)14. Kako se razvrstavaju leita arhitektonskog kamena sa aspekta mogunosti dobijanja blokova?Prema kriteriju mogunosti dobivanja blokova, leita se mogu razvrstati u etiri grupe :I. Leita izvanrednih mogunosti, u kojima se lako mogu vaditi i monoliti izuzetnih dimenzija, za potrebe monumentalne i memorijalne arhitekture i skulptorstva. Blokovi se mogu rezati po elji.II. Leita velikih mogunosti, u kojima se teko mogu dobiti monoliti izuzetnih dimenzija, ali se u velikim koliinama mogu vaditi blokovi visokih komercijalnih kategorija.III. Leita ogranienih mogunosti, u kojima se ne mogu u velikim koliinama vaditi blokovi viih, nego samo blokovi niih kategorija, do 2 m duine.IV. Leita tombolona , u kojima se iz nepravilnih monolita ogranieno mogu obraditi pravilni blokovi najniih kategorija. Uglavnom se vade monoliti nepravilnih oblika, odijeljeni du prirodnih planarnih 15. Prema ujednaenosti izgleda kamene mase leita arhitektonskog kamena se razvrstavaju u ?ovaj kriterij ne mora biti presudan za ocjenu stijenske mase u leitu, ali moe biti znaajan za eksploataciju i uticati na vrijednost kamena.stijenska masa u leitu moe, prema optem izgledu, biti homogena, odnosno manje i vie heterogena. To znai da je u eksploataciji potrebno ili nepotrebno izdvajanje varijeteta, koji se naizgled bitno meusobno razlikuju. S obzirom na ujednaenost izgleda kamene mase u leitu, izdvajaju se tri grupe leita :I. Leita u kojima se ne vri nikakvo izdvajanje tipova i varijeteta, jer nema razlike u optem izgledu kamena u stijenskoj masi,II. Leita u kojima se ne vri odvajanje tipova i varijeteta, ali su prisutne umjerene razlike u izgledu i koje se toleriu.III. Leita u kojima se neophodno izdvajanje tipova i varijeteta, zbog osjetnih razlika u optem izgledu. U ovu grupu mogu se uvrstiti i leita u kojima je kamena masa relativno ujednaenog izgleda, ali kvalitetno neujednaena u pojedinim nivoima.16. Kako se rauna izdanost stijenske mase u leitu arhitektonskog kamena?U fazi izvoenja istranih radova, razradi povrinskog kopa i eksploataciji, izdanost stijenske mase u leitu je posebno znaajan kriterij. Ovaj neophodan pokazatelj vrijednosti i ekonominosti eksploatacije leita pokazuje udio blokova komercijalnih kategorija u stijenskoj masi, a rauna se na sledei nain : Bruto izdanost

Gdje je : Vem-eksploatacjoni dio stijenske mase ; Vsm- (eksploatabilna masa+otkrivka), odnosno ukupna masa u leitu Neto izdanost

Gdje je: Vbk- zapremina svih koercijalnih blokova izvaenih iz ekspoatabilnog dijela stijenske mase; Vem-eksploatacjoni dio stijenske mase Ukupna izdanost stijenske mase moe se dobiti i iz proizvoda bruto (lb) i neto (ln) izdanosti stijenske mase :

17. ta predstavljaju kameni blokovi Kvaliteta 1?Kvalitetom 1 oznaavaju se blokovi koji u preradi daju ploe veliine osnovnih dimenzija bloka, uz iskoritenje od 85 do 95%. To su blokovi od kojih ja na gateru mogue dobiti 34 do 36 m2 od moguih 40 m2 ploa, debljine 2 cm.18. ta predstavljaju kameni blokovi Kvaliteta 2?Kvalitetom 2 se oznaavaju blokovi koji u preradi daju manji procenat iskoritenja (od 75 do 85%, odnosno 30 do 34 m2 ploa). Rezane ploe mogu imati osnovne dimenzije bloka, ali u tom sluaju, sadre diskontinuitete.19. ta predstavljaju kameni blokovi Kvaliteta 3?Kvalitetom 3 se oznaavaju oni blokovi koji se isporuuju samo uz kolaudaciju. Iz takvih blokova se dobivaju manje od 75% teoreski mogue koliine poa. Nije mogue dobiti kvalitetne rezane ploe osnovnih dimenzija bloka, naroito kada su u pitanju visoke kategorije.20. Prema poloaju u odnosu na osnovni nivo povrinskog kopa, kako dijelimo eksplotaciju arhitektonskog kamena?U praksi dosta estu , terminoloku dvojnost i neodreenost. Naime, veliki broj strunjaka, koji se bave problematikom eksploatacije i prerade arh.-gra. kamena ( kod nas, a i u svijetu), nazivaju povrinske kopove arh-gra. kamena kamenolomima i time ih, a priori, poistovjeuju sa nalazitima lomljenog tehnikog kamena, kod kojih je problematika pri eksploataciji znatno jednostavnija i metode rada sasvim razliite od metoda na povrinskim kopovima arh.-gra. kamena. Da bismo istakli razliku izmeu povrinskog kopa arh.-gra. kamena i kamenoloma tehnikog kamena naveemo podatke firme Atlas Copco o cijeni kotanja dobijanja 1 m3 arh.-gra. kamena i 1 m3 lomljenog-tehnikog kamena. Ta razlika je znaajna, pa je zato poitovjeivanje naziva pogreno.VRSTA MATERIJALACIJENA KOTANJA 1m3 U VEDSKOJ

Arh.-gra. kamen (dimension stone)113,11 KM

Tehniki kamen (crushed stone)0,45 KM

21. Radovi na otkrivci leita arhitektonskog kamena se izvode na slijedee naine:Otkrivanje leita arh.-gra. kamena u principu se en razlikuje od otkrivanja leita drugih mineralnig leita.Radovi na otkrivanju se uope ne izvode kada mogunost jalovog pokrivaa iznosi od 0.5 m. U veini sluajeva monost jalovog pokrivaa je dosta velika, pa je zatopotrebno izvriti radove na otkrivanju veih razmjera.Radovi na otkrivci se izvode na slijedee naine : RUNO,sa odvozom iskopanih masa vagonetima, traktorskim prikolicama ili kamionima na odreena vanjska odlagalita, RIPOVANJEM i GURANJEM BULDOZEROM, TRAKTORSIM SKREPERIMA

22. Otkrivanje leita miniranjem se izvodi na nekoliko naina i to :elimo istai da primjenu eksploziva za dobivanje masa otkrivke treba sasvim iskljuiti, jer je primarni zahtjev eksploatacije arh.-gra. kamena zdrav i kompaktan kameni blok. Ovaj princip bi trebao i vaeim propisima sankcionisati. Izuzetak, u izvijesnom smislu, bila bi primjena detonirajueg tapina i crnog baruta kod dobivanja kamenih blokva raspucalim masama tektonski jako poremeenih leita arh.-gra. kamena, kod kojih je nizak koeficijent iskoritenja i gdje su blokovi, praktino, odvojeni sa vie strana od matinog masiva, a estu plohu odvajamo detonirajuim tapinom. Uslov za primjenu ove tehnologije dobivanja je prethodno ispitivanje ponaanja kamena na detonaciju. 23. Pojasni princip, uklanjanje otkrivke miniranjem s ostavljanjem zatitnog sloja?Jedan od naina uklanjanja debele otkrivke je uklanjanje u dvije faze i to gornji dio otkrivke se uklanja masovnim miniranjem, a ostatak jalovinskog pokrova debljine obino oko 2 m slui kao zatitni sloj za zdravu blokovsku stijensku masu i on se naknadno skida plitkim miniranjem. Uobiajeni parametri buenja i miniranja za masovno otpucavanje u naim leitima iznosili su:, izbojnica. razmak izmeu buotina, kao i razmak izmeu redova 3 m. Duina epa minimalno 2 m. specifina potronja eksploziva 400 g/m . Otpucavanje milisekundno s otvaranjem u obliku klina, tzv. miniranje u susret. Nadalje pri miniranju s dubokim minskim buotinama primjenjuje se takoer izdueni ili stupni eksplozivni naboj. Punjenje je s meuepovima. U svaku buotinu umee se prije punjenja s eksplozivom komad drveta ili gume da amortizira udarac eksplozije u smjeru osi buotine. Plitko miniranje ima vertikalne buotine promjera 28 "32 mm, dubine 1.8 m. izbojnica i razmak izmeu buotina 1.0 m. razmak izmeu redova (ako se minira vieredno) 0.85 m.24. Pojasni princip, podsjeanje i miniranje cjelovitih jalovinskih prizmi Metodu karakterizira istovremeno uklanjanje sve otkrivke uz prethodno piljenje ili odrezivanje po granici otkrivke i eksploatacijskog sloja i zatim miniranjem otkrivke.Horizontalnim i vertikalnim piljenjem izdvajaju se prizme (blokovi) koji se razaraju masovnim miniranjem. Visina prizmi odgovara visini etae (otkrivke). U prizmama se bue vertikalne buotine promjera 85 ili 90 mm, tako da zavravaju priblino 1 m iznad horizontalnog reza.Pri otvaranju i razradi krovinske jalovinske etae, neophodno je. kao i pri eksploataciji kamena, izraivati usjeke. Otvaranje usjeka u krovinskim naslagama omoguava formiranje dugih radnih ela. to je preduvjet stalnog i pravovremenog udaljavanja radnog ela krovine od radnog ela eksploatacijske etaeU veini sluajeva se krovinski usjek otvara u sredini etae ili samo s jednog boka. Izrada usjeka po sredini etae zahtijeva izradu jedne vertikalne buotine 150 mm i dvije horizontalne do spoja s vertikalnom buotinom, tako da je to usjek tipa "V".

25. Pojasni princip, uklanjanje otkrivke prespliting miniranjem ?Buotine za prespliting i masovno miniranje bue se s promjerom buenja 64 mm. Udaljenost od ela etae za prespliting miniranje odgovara dubini reza lanane sjekaice. a razmak izmeu buotina obino 70 cm. Bui se paralelno s frontom s otklonom buotine 75-80 od horizontale, do dubine od 0.5 m iznad eksploatacijskog sloja. Ovaj zatitni sloj ostavlja se radi zatite od prijenosa razarajueg djelovanja eksploziva.Nakon buenja buotine se moraju ispuhati pomou komprimiranog zraka, jer za ovaj nain miniranja moraju biti potpuno iste. Nakon zavrenog buenja za prespliting miniranje, odmah se nastavlja s buenjem otkrivke za masovno miniranje. Razmak izmeu buotina za masovno miniranje je najmanje 2 m. a duina izbojnice je jednaka polovici debljine blokaDetonirajui tapin povezuje se u serijski spoj s retarderima izmeu buotina. Pri miniranju otkrivke. odlom materijala mora uvijek biti prema slobodnom prostoru i s to manjim razbacivanjem materijala. Slijedei blok se minira tek nakon to je sav materijal od prethodnog miniranja odstranjen s ela radilita.

26. Koje su metode otkopavanja leita arhitektonskog kamena ?Pri eksploataciji arh.-gra. kamena danas se koriste slijedee otkopne metode : Otkopavanja ianom pilom, Otkopavanje pneumatskim perforatorima i runim ili hidraulinim potiskivaima klinovima, Otkopavanje velikim sijamantskim diskovima, Otkopavanje zasjekaicama za kamen, Otkopavanje pomou plamena, Otkopavanje pomou detonirajueg tapina i crnog baruta.27. Nacrtaj emu otvaranja usjekom konbinacijom piljenja ?

28. Nacrtaj emu otvaranje dubinskog usjeka lananom sjekaicom?29. Metodologija pronalaenja i istraivanja leita graevinskog tehnikog kamena sastoji se od sledeih faza ? Prognoziranje, Prospekcija i Istraivanje.30. Dobivanje mineralne sirovine graevinskog tehnikog kamena vri se kroz slijedee radne, odnosno tehnoloke operacije? Odstranjivanje (otkrivanje) jalovog pokricaa sa korisne stijene, Otvaranje leita uspostavljanje transportnih puteva za izvoz dobivenih blokova od povrinskih kopova do punktova za dalju preradu, Pripremni radovi izrada osnovne etae za poetak radova na dobivanju, tj. Uspostavljanje osnovnog otkopnog fronta, Dobivanje kamenih blokova isijecanje blokova iz stijenskog masiva i gruba obrada Utovar tekih kamenih blokova u odgovarajua transportna sredstva.31. Na preradi mineralne sirovine mogu se izdvojiti slijedei tehnoloki procesi? doziranje drobilinog postrojenja, primarno drobljenje; sekundarno drobljenje; klasiranje.32. Stereometrijski parametri miniranja su : Prenik buotine db Broj buotina nb Visina etae H Duina buotine Lb Duina probuenja lp Nagib buotine Izbojnica W Rastojanje izmeu buotina u redu a Rastojanje izmeu redova buotina b Koeficijent zblinjenja minskih buotina m Broj redova buotina n Duina eksplozivnog punjenja lex Duina epa l Duina meuepa lm Broj meuepova nm irina miniranog bloka (A) irina obruenja (B) Visina obruenja (ho)33. Savremene eme vierednog milisekundnog miniranja mogu se podjeliti na:Savremene eme vierednog milisekundnog miniranja mogu se podjeliti na: Frontalne eme miniranja: redne, redne-sekcione, redno-dvokrilne, redno-parne, redne sa sredinjim zalomom. Dijagonalne eme miniranja:dijagonalne sa klinastim zalomom na kraju bloka, rednim miniranjem sa zalomom na kraju bloka, miniranje bloka sa vie slobodnih povrina, dijagonalno-redne, radijalne sa poprenim zalomom, sekcione sa poprenim zalomom. Klinaste eme miniranja : sa jednim i sa dva klinasta zaloma.34. Za ocjenu granulometrijskog sastava minirane stijenske mase koristi se vie kriterija, i to: sadraj vangabarita ( Vn+ ) ; dimenzije srednjeg komada ( dsr ) ; procentualno uee pojedinih frakcija i drugo.35. Razmak minskih buotina ( u redu) se odreuje koeficijentom gustine minskih buotina m i linijom najmanjeg otpora W po obrascu:

W linija najmanjeg otpora36. Linija najmanjeg otpora predstavlja centralnu veliinu u odreivanju geometrije miniranja. To je najkrae rastojanje od minskog punjenja do slobodne povrine. Zavisi od niza faktora koji se mogu svrstati u tri grupe? faktori radne sredine ( drobivost, raspucalost, strukturne osobine i dr. ). faktori osnovnog punjenja u buotini ( vrsta i oblik eksploziva, duina eksplozivnog impulsa, prenik i konstrukcija minskog punjenja i sl. ). faktori koji karakteriu raspored punjenja u masivu ( rastojanje izmeu redova i buotina u redu, duina probuenja itd. ).37. Nacrtaj emu kontinualnog (stubnog punjenja) i diskontinualnog (razdjelnog) minskog punjenja?

38. ta je specifina potronja eksploziva ?Predstavlja masu eksploziva ( Q ) potrebnu da se izminira m3 vrste stijenske mase na eljenu granulaciju. Zavisi od otpora radne sredine, vrste eksploziva i potrebnih rezultata miniranja.Za odreivanje specifine potronje eksploziva koriste se ili empirijski obrasci, nomogrami ili eksperimentalna istraivanja.Najee koriteni obrasci za proraun specifine potronje eksploziva su: Lares Suhanov Protoakonov 2 gdje je: Aex-radna sposobnost upotrijebljenog eksploziva ; q1-specifina energija eksplozije utroena na savlaivanje sile kohezije po bonoj povrini lijevka eksplozije ; q2-specifina energija utroena na savlaivanje sile zemljine tee ; s- povrina lijevka eksplozije , m2; s' slobodna povrina, m2.39. Kako moe biti iniciranje eksplozivnog punjenja u minskim buotinama?Iniciranje eksplozivnog punjenja u minskim buotinama moe biti trenutno, usporeno i milisekundno. Sa stanovita tehnoekonomskih pokazatelja za miniranje vrstih raspucalih masiva, najpovoljnije je milisekundno iniciranje. Vrijeme usporenja ( konektovanja ) je funkcija fiziko-mehanikih karakteristika radne sredine i geometrijskih elemenata miniranja.

40. Razvoj tehnologije drobljenja unutar kopa doveo je do razvoja vie vrsta postrojenja i to? stacionarna (stabilna) drobilina postrojenja, semi mobilna drobilina postrojenja.Postrojenje se periodino pomjera u zavisnosti od napredovanja radova na kopu, a pomjeranje kompletnog ili dijelova postrojenja se obavlja gusjenicama, tokovima ili hidraulinim stopama koji nisu sastavni dio postrojenja ve se prije pomjeranja prikljuuju postrojenju. Kao posebna podgrupa izdvajaju se prenosiva drobilina postrojenja koja se od semi-mobilnih razlikuju samo po nainu premjetanja zato to se ova postrojenja prije premjetanja demontiraju, potom se trasportuju razliitim prevoznim sredstvima, pa se ponovo montiraju na novoj lokaciji. mobilna drobilina postrijenja. Postrojenje kontinualno prati razvoj kopa i pomijeranje bagera, a pomijeranje se obezbjeuje gusjenicama, tokovima ili hidraulinim stopama koji su sastavni dio postrojenja. Kao posebna podgrupa izdvajaju se portabl drobilina postrojenja koja se odlikuju malim dimenzijama i kapacitetom, to im omoguava transport po javnim putevima uz brzo i jeftino premjetanje sa lokacije na lokaciju.41. U primarnom dijelu osnovne koncepcije mobilnog drobilinog postrojenja provode se slijedee tehnoloke operacije odnosno zahvati? prihvat (miniranog) kamenog materijala, reetanje (grubo sijanje) materijala radi izdvajanje jalovine, primarno drobljenje kamenog materijala.42. Asortiman proizvoda graevinskog tehnikog kamena, nabroji