e Yerleme ve Devletleme Sürecinde Selçuklu...

Yerleşme ve Devletleşme Sürecinde Selçuklu Türkiyesi

Test-1

3

1.Ünite

10. – Anadolu’da kurulan ilk Turk beyliğidir.

– Erzurum ve çevresinde kurulmuştur.

– Erzurum Tepsi Minare önemli eserleri ara-sındadır.

Yukarıda özellikleri verilen Turk beyliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Saltuklular B) Danişmedliler C) Artuklular D) Çaka Beyliği E) Mengucekliler

11. Turkiye Selçuklu Devleti’nde Kösedağ savaşından sonra beylerin kendi adlarına para bastırmaları, kendi boylarının sem-bollerini kullanmaları;

I. Merkezî otoritenin zayıfladığı

II. Siyasi birliğin bozulduğu

III. Kösadağ Savaşının olumsuz sonuçlar meydana getirdiği

durumlarından hangilerinin göstergesi-dir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

12. Turkiye Selçuklu Devleti’nde Buyuk Selçuklu Devleti’nde olduğu gibi meliklere görevlendi-rildikleri bölgede ordu toplama, para bastır-ma, diğer devlet temsilcileri ile siyasi konular-da göruşme yapmalarına izin verilmemiştir.

Buna göre, Turkiye Selçuklu Devleti’nin ulaşmak istediği temel amaç aşağıdakiler-den hangisidir?

A) Egemenlik anlayışını değiştirmek B) Federatif yapıya geçmek C) Merkezî otoriteyi korumak D) Anadolu siyasi birliğini sağlamak E) Buyuk Selçuklu Devleti’nin devamı oldu-

ğunu kanıtlamak

13. Turkiye Selçuklu Devleti’nde;I. Gumruk indiriminde bulunulması

II. İkta sisteminin uygulanması

III. Sigortacılık uygulamasının başlatılması

gelişmelerinden hangileri ticareti geliştir-meye yöneliktir?

A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III

14. Anadolu’da kurulan bazı Turk beylikleri tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile uğraşırken bazı-ları denizcilikle uğraşmışlardır.

Bu farklılığın nedenleri arasında;

I. Ekonomik durum,

II. Coğrafi konum,

III. Yönetim anlayışı

durumlarından hangileri gösterilebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

15. Turk devletlerinde genel olarak kuruluş döne-mi kısa surmuş ve kısa sure içerisinde yuk-selme dönemine geçmişlerdir. Fakat Turkiye Selçuklu Devleti’nin kuruluş dönemi diğer Turk devletlerine nazaran daha uzun sur-muştur.

Bu durumun ortaya çıkmasında;

I. Haçlı Seferleri,

II. Kösedağ Savaşı,

III. Yassıçemen Savaşı

gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

Türkiye Selçuklu Devleti zama-nında Anado-lu’da çıkan ilk dini karakterli isyan Baba İs-hak isyanıdır.

Birinci Beylik-ler içerisinde en güçlü olanı Danişmentli Beyliği’dir.

Türkiye Selçuklu Devleti’nin ilk tersanesi Si-nop’ta kurul-

muştur.

Book Tarih.indb 3 6.09.2019 14:01


7

1.Ünite

Test-211. Turkiye Selçuklu Devleti, Sinop ve Antalya

gibi limaları ele geçirdikten sonra Sinop’ta tersane kurmuş ve ayrıca bu limanlarda Av-rupalı tuccarlara duşuk gumruk tarifesi uygu-lamıştır.

Buna göre Turkiye Selçuklu Devleti ile il-gili;

I. Ticari ilişkileri geliştirmek,

II. Denizlerde guçlu olmak,

III. Anadolu siyasi birliğini sağlamak

durumlarından hangilerine ulaşılabilir?


12. Turkiye Selçuklu Devleti’nde yargı işlerine bakan kadılar hukumdar tarafından atanırdı. Kadıların başkanı Kadı-ul Kudat Konya’da bulunurdu. Kadıların kararları uzerinde yöne-timin tesiri yoktu.

Buna göre, Turkiye Selçuklularının yargı sistemi ile ilgili;

I. Kadılık en yuksek yargı makamıdır.

II. Yargı bağımsız hareket etmektedir.

III. Yargı devletin denetimi altındadır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I ve II

13. Turkiye Selçuklu Devleti’nin Anadolu Turk siyasi birliğini sağlamak için aşağıdaki beyliklerden hangisi ile mucadele ettiği söylenemez?

A) Çaka Beyliği B) Danişmendliler C) Saruhanoğulları D) Saltuklular E) Artuklular

14. Ahi teşkilatının özellikleri arasında aşağı-dakilerden hangisi yer almaz?

A) Ürunlerin fiyat ve kalitesini kontrol etmek B) Esnaflar arasındaki dayanışmayı sağla-

mak C) Mesleki eğitim vermek D) Ülkedeki butun zanaatkarlara yönelik ol-

ması E) Dukkan açma izni vermek

15. Turkiye Selçuklu Sultanlarının Keykubat, Keyhusrev, Keykavus gibi unvanlar kul-lanmış olmaları aşağıdakilerden hangisi-nin göstergesidir?

A) İslam kulturunden uzaklaşılması B) Buyuk Selçuklu Devleti’nden etkilenilmesi C) İran Kulturu’nden etkilenilmesi D) İran’da kurulmuş olmaları E) Turkçeye önem verilmesi

Türkiye Selçuklu hükümdarların-da görülen Key unvanları İran kültüründen etkilenildiğini

gösterir.

Saltuklu, Men-gücek, Daniş-mend, Çaka ve Artuklu

beylikleri I. Bey-likler arasında

yer alır.

Türkiye Selçuklu Devleti’nde ka-dıların hüküm-dar tarafından atanmasıyla

yargı bağımsız-lığı sağlanmaya

çalışılmıştır.

Türkiye Selçuklu Devleti Kösedağ

Savaşı’ndan sona yıkılış sü-recine girmiştir.

Book Tarih.indb 7 6.09.2019 14:01

12

Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız.C.


1.Ünite

1. Turkiye Selçuklu Devleti Dönemi’nde çıkan ilk dini karakterli isyan hangisidir?

......................................................................................................................................................................................................................

2. Turkiye Selçuklularının en çok önem verdiği etkinlik alanı nedir?

......................................................................................................................................................................................................................

3. Turkiye Selçuklularından kalan Gevher Nesibe Da-ruşşifası ve gunumuzde bu yapıtın adıyla açılan tıp fakultesi, hangi kentte bulunmaktadır?

......................................................................................................................................................................................................................

4. Karesioğulları, Aydınoğulları, Candaroğulları, Cani-koğulları, Menteşeoğulları beyliklerinin ortak özelli-ği nedir?

......................................................................................................................................................................................................................

5. Sinop’un alınması ve ilk tersanenin kurulması hangi hukumdar dönemindedir?

......................................................................................................................................................................................................................

Book Tarih.indb 12 6.09.2019 14:01

Beylikten Devlete Osmanlı Siyaseti (1302-1453)

19

2.Ünite

Test-21. XIV.yuzyıldaAnadolu’nunönemlibirbölumu

İlhanlıegemenliğialtındayken,çeşitli yerler-de Karamanoğulları, Karesioğulları,Aydıno-ğulları gibi beylikler ortaya çıkmıştır.Ayrıcabu dönemde Anadolu’da Trabzon PontusRumveBizansdevletleridevarlıklarınısur-durmuştur.

Yalnız bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yar-gılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Anadolu’dasiyasibirlikyoktur.

B) Anadolu’daMoğolegemenliğivardır.

C) Anadolu’dakiTurk-İslamkulturuvarlığınıkorumaktadır.

D) Anadolu’nun bir bölumu beyliklerin elin-dedir.

E) Anadolu’daticarifaaliyetlerdurmuştur.

2. Osmanlı Devleti’nin kuruluş döneminde;

I. İstanbulkuşatması,

II. AnadoluTurkbirliğinikurmayaçalışması,

III.Edirne’ninfethedilmesi

gelişmelerinden hangilerinin Osmanlı Devleti’ne karşı Haçlı ittifakının oluşması-na neden olduğu söylenemez?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D)IveIII E)IIveIII

3. Osmanlı Devleti’nin Venediklilerle yaptığı ilk deniz savaşını aşağıdakilerden hangisi yönetmiştir?

A) BurakReis

B) KemalReis

C) I.Bayezid

D) ÇalıBey

E) II.Murat

4. Aşağıdakilerden hangisi Osman Bey dö-nemine ait gelişmelerden biri değildir?

A) Bizans ile Koyunhisar Savaşı’nın yapıl-ması

B) BilecikveYarhisar’ınfethedilmesi

C) Ahiliktarikatınındesteğininalınması

D) İlkOsmanlıparasınınbastırılması

E) Karesioğullarınasonverilmesi

5. Osmanlı kuruluş döneminde İstanbul’u kuşatan Osmanlı padişahları aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) I.Murat–I.Bayezid

B) I.Bayezid–I.Mehmet

C) I.Bayezid–II.Murat

D) II.Mehmet–I.Suleyman

E) I.Murat–II.Murat

Osmanlı Dev-leti ilk ortaya

çıktığı dönemde Anadolu’da, Bi-zans’ta ve Bal-kanlarda siyasi birlik yoktur.

Osmanlı Dev-leti’nin fet-

ret dönemine girmesine sebep olan savaş An-kara Savaşı’dır.

Osmanlı Devle-ti’nde ilk para Osman Bey dönemimde

bastırılan bakır paradır.

Book Tarih.indb 19 6.09.2019 14:01


24

2.Ünite

Test-37. I. Karesioğullarının egemenlik altına alın-

ması

II. Bursa’nınbaşkentyapılması

III.Farklıdinveırklarakarşıhoşgörulubirpo-litikaizlenmesi

Yukarıdakilerden hangilerinin Osmanlı Devleti’nde denizcilik faaliyetlerinin baş-lamasında etkili olduğu savunulamaz?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)IIveIII

8. I.Bayezid1400yılındadoğudabilinenTimurtehlikesiuzerine İstanbul kuşatmasını kaldı-rarakBizanslaantlaşmayapmışveBizansbuantlaşmaylaOsmanlıDevleti’nevergiverme-yikabuletmiştir.

Bizans’ın Osmanlı Devleti’ne vergi verme-yi kabul etmesi aşağıdakilerden hangisi-nin göstergesidir?

A) OsmanlıDevleti’ninBalkanlarıkesinola-raktopraklarınakattığın

B) Osmanlı Devleti’nin egemenlik anlayışı-nındeğiştiğinin

C) Haçlızihniyetinincanlandığının

D) Bizans’ın Osmanlı Devleti’nin siyasi us-tunluğunukabulettiğinin

E) OsmanlıDevleti’ninguçkaybettiğinin

9. OsmanlıDevletikuruluşdönemindenitibarençoğunluklabatı yönunde ilerleyerekBalkan-lardafetihlergerçekleştirmiştir.

Buna göre, aşağıdaki savaşlardan han-gisinin bu doğrultuda yapıldığı söylene-mez?

A) SırpsındığıSavaşı

B) VarnaSavaşı

C) II.KosovaSavaşı

D) NiğboluSavaşı

E) AnkaraSavaşı

10. Osmanlı beyliği kurulduğu sırada Anado-lu’da pek çok Turk beyliği vardı. Doğu Ka-radeniz’dePontusRumDevleti,GuneydoğuAnadoluBölgesindedeMemlukDevleti bu-lunmaktaydı.

Bu bilgiye göre, Anadolu ile ilgili aşağıda-kilerden hangisine ulaşılabilir?

A) Turkhakimiyetininortadankalktığı

B) Hoşgöruortamınınoluştuğu

C) Ticarethayatınıncanlandığı

D) Siyasibirliğinolmadığı

E) Guçlu,merkezidevletlerinbulunduğu

Osmanlı Dev-leti’nin kuruluş

döneminde Haçlılarla yaptı-ğı savaşlar Sırp-

sındığı, Ploş-nik, I. Kosova, Niğbolu, Varna ve II. Kosova savaşlarıdır.

Bursa Orhan Bey döneminde fethedilmiş ve başkent yapıl-

mıştır.

Niğbolu Sava-şı’ndan sonra I. Bayezid’e Mı-

sır’da oturmak-ta olan Abbasi halifesi tara-

fından Sultan-ı İklim-i Rum unvanı veril-

miştir.

Book Tarih.indb 24 6.09.2019 14:01


29

2.Ünite

11. Aşağıdakilerden hangisi I. Murat döne-minde gerçekleşen olaylardan biri değil-dir?

A) Edirne’ninbaşkentyapılması

B) Kazaskerlikmakamınınkurulması

C) Niğbolusavaşınınkazanılması

D) RumeliBeylerbeyliğininkurulması

E) YeniçeriOcağınınkurulması

12. Aşağıdaki padişahlardan hangisi fetret dönemine son vererek bozulan devlet oto-ritesini yeniden sağlamıştır?

A) I.Mehmet

B) II.Murat

C) I.Murat

D) II.Mehmet

E) I.Selim

13. Osmanlı Devleti’nin Rumeli’ye geçmesiy-le birlikte ele geçirilen Balkan topraklarınaAnadolu’nunçeşitliyerlerindengetirilenTurk-menleryerleştirilmiştir.

Buna göre, Osmanlı Devleti’nin Balkan-lar’da uyguladığı iskan politikasıyla ulaş-mak istediği amaçlar arasında aşağıdaki-lerden hangisi yoktur?

A) Fethedilenbölgelerdekalıcılığıartırmak

B) Anadolu’datoplumsalduzenisağlama

C) Balkanmilletleriniasimileetme

D) BalkanlarıTurkleştirmek

E) Fetihlerelojistikdesteksağlamak

14. •AnadoluTurkbirliğininsağlanması

•AnadoluEyaletininkurulması •NiğboluSavaşı Yukarıdaki gelişmeler hangi padişah döne-

minde gerçekleştirilmiştir?

A)OrhanBey

B)II.Murat

C)I.Murat

D)I.Bayezıt

E)II.Bayezıt

15. Osmanlı Devleti Balkanlarda topraklar ge-nişleyinceRumelibeylerbeyliğiniAnadolu’datopraklargenişleyinceAnadolubeylerbeyliği-nikurmuştur.

Aşağıdakilerden hangisi bu uygulamanın amaçları arasında gösterilemez?

A) Yönetimikolaylaştırmak

B) Federatifyapıoluşturmak

C) Fethedilenyerlerdekalıcılığısağlamak

D) Ülkeyönetiminiguçlendirmek

E) Merkezîotoriteyiartırmak

16. Yıldırım Bayezıt’ın Niğbolu savaşını ka-zanması sonrası Halife kendisine ‘‘Sultan-ıİklim-iRum’’ unvanını vermesi;

I. AnadoluTurkbirliğininkurulması,

II. HaçlıSeferlerinindurması,

III.Merkeziotoriteninguçlenmesi

kazanımlarından hangilerini Osmanlı Dev-leti’ne sağladığı söylenebilir?

A)YalnızIII B)IveIII C)I,IIveIII D)YalnızII E)YalnızI

Test-4

Anadolu siyasi birliği ilk kez I. Bayezıd döne-minde sağlan-

mıştır.

I. Mehmet Fet-ret dönemine son verdiği için devletin 2. ku-rucusu sayılır.

Osmanlı Devleti Ankara Sava-şı’ndan sonra

fetret dönemine girmiştir.

Book Tarih.indb 29 6.09.2019 14:01

36


2.Ünite

5. – Balkanların Türk yurdu olduğu ispatlandı. – Avrupa mevcut topraklarını korumaya geçti. – Balkanlardaki son savunma savaşıdır. Yukarıda özellikleri verilen savaş aşağıdakilerden

hangisidir?

A) I. KosovaB) NiğboluC) SırpsındığıD) II. KosovaE) Çirmen

6. Osmanlı Devleti’nde ordu sisteminde yer alan aşağı-daki sınıflardan hangisi merkez ordusunda yer alma-maktadır?

A) YeniçerilerB) CebecilerC) TopçularD) Tımarlı SipahilerE) Kapıkulu Süvarileri

7. Osmanlı Devleti “Saban giren yer mülk olmaz.” politikası ile ekilebilir araziyi devlet kontrolünde tutmuştur.

Devletin böyle bir tutum sergilemesinin nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez?

A) Özel mülkiyeti özendirmekB) Merkezî otoriteyi korumakC) Kişi elinde sermaye birikiminin önüne geçmekA) Üretimi kontrol atında tutmakB) Sosyal sınıflaşmanın önüne geçmek

8. Osmanlı ticari hayatında etkili olan loncanın görev ve özellikleri arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Usta-çırak ilişkisine dayalı mesleki eğitim vermekB) Haksız rekabeti engellemekC) Üretilecek mamulün kalite kontrolünü yapmakD) Serbest piyasa ekonomisini güçlendirmekE) Tekelleşmeyi önlemek

9. Osmanlı Devleti için toprakları üzerinde yaşayan insan-ların sayısı ve ekonomik durumlarını kayıt altında tutmak büyük önem taşırdı. Bu amaçla devlet fetih edilen yerle-rin ve buralarda yaşayan insanların özelliklerini ayrıntılı bir şekilde kaydetmiştir.

Yukarıda özellikleri verilen kayıt defteri aşağıdakiler-den hangisidir?

A) Şeriye sicilleriB) Mühimme defteriC) Tahrir defteriD) Kalemiye defteriE) Amedi defteri

10. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı ticari hayatı ile ilgi-li bir kavram değildir?

A) BedestenB) KervansarayC) HanD) KapanE) Çiftbozan

Book Tarih.indb 36 6.09.2019 14:01

Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler

Test-1

42

3.Ünite

7. OsmanlılarOğuzlar’ınkayıboyunamensup-tur.Kayıboyu,XII.yuzyıldayaşananMoğolistilasısırasındaAnadolu’yagelmiştir.

Bu bilgiye göre;

I. Osmanlılar doğu yönunden Anadolu’yagirmiştir.

II. OsmanlılarMoğollarınTurkleşmesinisağ-lamıştır.

III.MoğolbaskısıAnadolu’nunMoğolkulturu-nunetkisinegirmesinesebepolmuştur.


A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D)IIveIII E)I,IIveIII

8. OsmanlıDevletikuruluşdönemindedevletinbaşkentinibirçokkezdeğiştirmişveyenifet-hettiğibazıyerleribaşkentolarakkullanmış-tır.

Osmanlı Devleti’nin bu uygulamasının;

I. Teokratikyapıyıguçlendirmek,

II. Fetihhareketlerinikolaylaştırmak,

III.Halkınistekleridoğrultusundahareketet-mek

amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?


9. I. Divanteşkilatıkuruldu.

II. Pençiksistemiuygulamayakonuldu.

III.İlkmedreseaçıldı.

Kuruluş döneminde gerçekleştirilen yuka-rıdaki gelişmeler aşağıdaki alanların han-gilerinde kurumsallaşmanın yaşandığının göstergesidir?

İdari Eğitim Askerî ______ ______ ______ A) I II III

B) II I III

C) III II I

D) I III II

E) III I II

10. Osmanlı Devleti aşağıdaki savaşların han-gisinde top kullanmıştır?

A) Palekanon–I.Kosova

B) Niğbolu–Maltepe

C) I.Kosova–Ankara

D) I.Kosova–Niğbolu

E) Koyunhisar – Ankara

11. Aşağıdakilerden hangisinin açıklaması yanlış verilmiştir?

A) Turnalar:Haberleşmedensorumluaskerisınıf

B) Paşmaklık:Gelirihanedenuyesikadınla-raayrılantopraklar

C) Avarız:Olağanustuhalvergisi

D) Enderun:Sarayiçiokul

E) Cebeci: Eyalet Askerleri

Divan-ı Hüma-yun üyelerinden veziri azamlık, nişancı, kazas-ker ve defter-darlık makam-

ları I. Murat zamanında

kurulmuştur.

Zeamet; dirlik topraklarının bölümleri ara-sındadır. Geliri 20.000 akçe ile 1000.000 akçe arasında

olanlara ayrılan topraklardır.

II. Murat döne-minde Buçukte-pe isyanı adıyla ilk kez yeniçeri isyanı yaşan-

mıştır.

Book Tarih.indb 42 6.09.2019 14:01


49

3.Ünite

1. Osmanlı Devleti’ndeki;

I. Humbaracı,

II. Lağımcı,

III.Tulumbacı

ocaklarından hangilerinin askerî gucu ar-tırmaya yönelik olduğu söylenemez?


2. Osmanlı Devleti’nde devletin karşı karşıya bulunduğu çökuşu önleyecek tedbirlerin alınması için yapılan butun yenilikleri ken-di varlığına dönuk gelişmeler olarak algı-layarak karşı çıkan ve merkezdeki iktidarı belirleyebilecek etkinliğe sahip askerî guç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tımarlısipahiler

B) Yeniçeriler

C) Akıncılar

D) Turkmenler

E) Azaplar

3. OsmanlıDevleti’ndegelirleridevletmemurla-rıveaskerlerebırakılan topraklaradirlikadıverilmiştir.

Dirliklerin hangi özelliği derebeyliğe geçi-şi engelleme amacına yönelik olduğunun kanıtı olarak gösterilebilir?

A) Askeryetiştirilmesi

B) Dağıtımınnişancıtarafındanyapılması

C) Şehirlerdenuzakyerlerdebulunması

D) Tarımsaluretimiartırmayıamaçlaması

E) Mulkiyetinmirasolarakbırakılamaması

4. I. Tımar

II. Pençik

III.İltizam

IV.Devşirme

Yukarıdakilerden hangileri Osmanlı ordu-sunun asker ihtiyacının karşılanması için uygulanan sistemler arasında yer alır?

A)IveII B)II,IIIveIV C)I,IIIveIV D)I,IIveIV E)IIIveIV

5. OsmanlıDevletifethedilenyerleriyurtolarakdeğerlendirmiştir. Fethedilen yerlerde uygu-lanantımarsistemiveiskansiyasetiiledev-letotoritesiburalaragöturulmuştur.Hakimiyetaltına alınan yerlerde toplumun yaşayışınamudahaleedilmemiştir.

Bu bilgilerin;

I. Fetihlerdekalıcılığısağlamak,

II. Fethedilenbölgehalkınınekonomiyekat-kısınısağlamak,

III.Halkındevletebağlılığınıartırmak

gibi amaçlardan hangilerine yönelik oldu-ğu söylenebilir?

A)YalnızI B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII

6. Osmanlıordusununkapıkuluaskerleridevşir-mesistemiyleoluşturulmuşvemaaşlıasker-lerolarakhizmetvermektedir.

Bu bilgiye göre Kapıkulu askerleri için;

I. Maliyenin sıcak para kaybına neden ol-muştur,

II. Padişahıkorumaklagörevlidirler,

III.Turklerarasındanseçilmiştir


A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D)IIveIII E)I,IIveIII

Test-3

Osman Gazi’nin etrafında gaza

ve ganimet amaçlı toplanan alplar ve gaziler oluşturmuştur. Karamürsel Alp, Konur Alp, Gündüz

Alp, Akçakoca, Samsa Çavuş gibi alplar bu silsilenin en

tanınmışların-dandır.

İslamiyet Öncesi Dönem’de bini-cilik ve atıcı-lıkta usta olan Türk kadınları, savaşlara erkek-

lerle birlikte katılmıştır. İslamiyet’e

geçişin ardından da bu gelenek sürdürülmüş

ve Anadolu’da Bâcıyân-ı Rûm adıyla Ahiliğe denk bir ka-

dınlar teşkilatı kurulmuştur

Book Tarih.indb 49 6.09.2019 14:01

55

Aşağıdaki boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz.B.


3.Ünite

Cebelu Beşliler Garipler

Dizdar Eyalet askerleri

1. Kalekomutanlarına..........denirdi.

2. Osmanlı’nınenkalabalıkordusunu…………oluşturur.

3. Tımarlısipahilerinatlıaskerlerine……….denir.

4. …………… kapıkulu sistemi içinde Turk kökenli olmazorunluluğuolanaskerlerdir.

5. ……………sınırdayaşayanherbeşailedenbirkişialı-narakoluşturulanbirliklerdir.

Book Tarih.indb 55 6.09.2019 14:01

Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti

64

4.Ünite

Test-26. Osmanlı Devleti’ndeki ilmiye sınıfının ba-

şında aşağıdaki görevlilerden hangisi bu-lunur?

A) Vezir-iAzam B) Şeyhulislam C) Kazasker D) Defterdar E) Nişancı

7. OsmanlıDevleti’ndeyönetimdegörevalanlarseyfiye, ilmiye ve kalemiye olmak uzere uçsınıftanoluşmaktadır.

Aşağıdakilerden hangisinin seyfiye sınıfı-na mensup olduğu söylenebilir?

A) Kazasker B) Nişancı C) Reis-ulKuttap D) Defterdar E) Sadrazam

8. OsmanlıDevleti’ndeseyfiyesınıfınamensupolanyöneticilerkadıhukumlerineaykırıhare-ketedemezlerdi.

Bu bilgiye dayanarak;

I. Kadılarınyöneticilerinfaaliyetlerinidenet-lemeyetkisinesahipolduğu,

II. Yöneticilerinkadılarabağlıolarakçalıştığı,

III.Osmanlı’daanayasalduzeninvarolduğu

ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?

A)YalnızI B)IIveII C)IveII D)IveIII E)I,IIveIII

9. I. Çinicilik

II. Dokumacılık

III.Heykelcik

Yukarıdakilerden hangileri Osmanlı Devle-ti’nde halk arasında gelişen uğraş alanları arasında gösterilebilir?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveIII D)IveII E)IIveIII

10. Osmanlıpadişahlarımedreselerinaçılmasınıteşviketmiş,dinveırkfarkıgözetmeksizinbi-limvesanatadamlarınıdesteklemişlerdir.

Bu durumun Osmanlı ulkesinde;

I. Duşunce, bilim ve sanat hayatının geliş-mesi,

II. OsmanlıDevleti’ndeTurkçeningelişmesi,

III.Değişikulkelerdekibilim,duşuncevesa-natadamlarınınOsmanlıulkesinegelmesi

sonuçlarından hangilerine ortam hazırla-dığı savunulabilir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveIII E)I,IIveIII

Ahi teşkilatının kurucusu olan Ahî Evran’a

göre ahinin eli, kapısı ve sofrası açık; gözü, dili ve beli bağlı olmalıdır.

Osmanlı Devle-ti’nde reayanın görevi, üretim

yapmak ve vergi vermek suretiy-le askerî sınıfı desteklemektir.

Book Tarih.indb 64 6.09.2019 14:01

Dünya Gücü Osmanlı (1453 - 1595)

Test-1

74

5.Ünite

7. AşağıdakilerdenhangisiFatihSultanMeh-met döneminde Kırım’ın alınmasıyla Os-manlı Devleti’ne sağladığı kazançlar ara-sındayeralmaz?

A) Karadeniz’in Türk gölü haline gelmesiB) Kırım’da Türk-İslam kültürünün gelişmesiC) Rusya’nın güçlenmesinin önlenmesiD) İpek yolunun Osmanlı’nın eline geçmesiE) İstanbul’un fethine ortam hazırlaması

8. Osmanlıtarihindeyükselmedönemiiçindeduraklamadönemiolarakkabuledilendö-nemaşağıdakilerdenhangisidir?

A) II. Mehmet DönemiB) II. Bayezid DönemiC) II. Selim DönemiD) I. Süleyman DönemiE) I. Selim Dönemi

9. AşağıdakilerdenhangisiFatihSultanMeh-metdönemindegerçekleştirilenolaylardanbirideğildir?

A) Karadeniz’in Türk gölü olmasıB) Ali Kuşçu’nun Osmanlı hizmetine girmesiC) Altın para bastırılmasıD) Topkapı Sarayı’nın yapılmasıE) Memlüklerle ilk savaşların yapılması

10. Aşağıdakilerdenhangisi İstanbul’un fethi-ninsonuçlarıarasındagösterilemez?

A) Osmanlı’nın toprak bütünlüğünün sağlan-ması

B) Ticaret yollarının denetiminin Osmanlı’ya geçmesi

C) Coğrafi keşiflere ortam hazırlamasıD) Hristiyan mezhep birliğinin bozulmasıE) Rönesansa zemin hazırlaması

II. Bayezid döne-minde yaşanan Cem Olayı iç so-runken dış soruna

dönüşmüştür.

Fatih Sultan Mehmet döne-minde çıkarılan

Kanunname-i Ali Osman ile Kardeş

katli yasallaş-mıştır.

İstanbul’un alın-masıyla Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğü sağlan-

mıştır.

Osmanlı Devle-ti’nde ilk altın

para II. Mehmet döneminde bastı-

rılmıştır.

Book Tarih.indb 74 6.09.2019 14:01


81

5.Ünite

1. Fatih Sultan Mehmet’in faaliyetlerindenhangisininKaradeniz’deOsmanlıegemen-liğininsağlanmasınayönelikolduğusöyle-nemez?

A) Cenevizlilerden Amasra’nın alınmasıB) Trabzon Pontus Rum devletine son veril-

mesiC) İsfendiyaroğullarına son verilmesiD) Kırım’ın fethedilmesiE) Venediklilere imtiyaz verilmesi

2. OsmanlıDevleti’ndedivandakiüyesayısı-nınartmasının;

I. Egemenlik alanının genişlemesi, II. Teokratik yapının güçlendirilmek istenmesi, III. Osmanlı hanedanının yönetimde yetersiz

kalması durumlarındanhangilerindenkaynaklandı-

ğısavunulabilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

3. I. Defterdar II. Sadrazam III. Kazasker Yukarıdaki divanüyelerindenhangilerinin

sayılarıbirdenfazladır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

4. I. Enderun II. Lonca III. Medrese Osmanlı Devleti’nin yukarıdaki kurumlar-

danhangilerindehalkameslekieğitimve-rilirdi?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

5. Osmanlı devlet ya da toplum hizmetinde çalı-şan görevlilerden bazıları şunlardır;

I. Sadrazam, II. Yeniçeri Ağası, III. Kazasker, IV. Beylerbeyi BugörevlilerdenhangilerininTürkkökenli

olmazorunluluğuyoktur?A) I ve II B) I, II ve IV C) II, III ve IV

D) I, III ve IV E) I ve IV

6. I. Cebeciler II. Akıncılar III. Bostancılar IV. Tımarlı sipahiler Osmanlı’nınyukarıdaverilenaskerisınıfla-

rındanhangilerikapıkuluocağınınbölüm-leriarasındayeralır?A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV

Test-3

Divan üyelerinin bazılarının sayısı tektir. Örneğin

sadrazam ve ni-şancı gibi.

Osmanlı Devle-ti’nde ilmiye sını-fının temsilcileri medrese çıkışlı

olmak zorundadır.

Enderun saray içi bir okul olup dev-let adamı yetiş-tirmek amacıyla

açılmıştır.

Tımarlı sipahiler Osmanlı ordusu-nun en kalabalık sınıfını oluşturur.

Book Tarih.indb 81 6.09.2019 14:01


87

5.Ünite

11. Baharatyoluaşağıdakipadişahlardanhan-gisinin döneminde Osmanlı topraklarınageçmiştir?

A) II. MehmetB) II. BayezidC) I. SelimD) Kanuni Sultan SüleymanE) II. Selim

12. I.SelimdönemindedüzenlenenMısırsefe-rindensonrahalifeliğinOsmanlı’yageçme-sinin;

I. Teokratik yapının güçlenmesi, II. İslam dünyasında mezhep birliğinin sağ-

lanması, III. Veraset anlayışının düzenlenmesi gelişmelerindenhangilerineyolaçtığısöy-

lenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I ve II

13. I. Selim döneminde aşağıdaki yerlerdenhangisininalınmasıylaKuzeyAfrika’nınfe-tihsüresibaşlamıştır?

A) CezayirB) TrablusgarbC) TunusD) FasE) Mısır

14. I.Selim’inMısırseferineçıkmasında; I. Memlüklerin Osmanlı Devleti’ne karşı se-

ferlerde işbirliği yapması II. Memlüklerin, Osmanlı’nın Dulkadiroğulla-

rını almasına tepki göstermesi, III. Yavuz’un Halifeliği ele geçirmesi nedenlerinden hangilerinin etkili olduğu

söylenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


15. KanuniSultanSüleyman’ınFransızlara ti-carivehukukiayrıcalıklartanımasında;

I. Avrupa Hristiyan birliğini bölmek, II. Akdeniz ticaretini canlandırmak, III. Avrupalı devletlere karşı denge siyaseti

izlemek amaçlarından hangilerinin etkili olduğu

söylenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

16. I.Selim’inYeniçerilerindesteği ilebabasıII.Bayezid’itahttanindirippadişaholması;

I. Taht mücadelesi yaşandığı, II. Yeniçerilerin halk üzerinde etkili olduğu, III. Hanedan değişikliğinin yaşandığı durumlardanhangilerininkanıtıdır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

Test-4

Osmanlı Devle-ti’nin Kuzey Afri-ka’da ele geçirdiği ilk yer Mısır’dır.

Kanuni Sultan Süleyman dö-

neminde coğrafi keşiflerin olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak ama-cıyla Fransızlara

kapitülasyon verilmiş ve Hint Deniz seferleri düzenlenmiştir.

Memlük Devle-ti’nin varlığına I. selim döneminde son verilmiştir.

Book Tarih.indb 87 6.09.2019 14:01


93

5.Ünite

1. Yeniçağda görülen aşağıdaki gelişmeler-den hangisi İspanya ve Portekiz’in zen-ginleşmelerindevesömürgecibirerdevletolmalarındaetkiliolmuştur?

A) Matbaanın bulunmasıB) Barutun kullanılmasıC) Rönesans hareketleriD) Coğrafi keşiflerE) Reform hareketleri

2. Avrupa’dapusulanıngeliştirilmesivekul-lanımınyaygınlaşması;

I. Merkezi krallıkların güçlenmesi II. Derebeyliklerin güçlerini kaybetmeleri III. Yeni kıtaların keşfedilmesi gelişmelerindenhangilerineortamhazırla-

mıştır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I, II ve III

D) I ve III E) II ve III

3. PortekizliMacellan’ınbaşlatıp,DelKanota-rafındantamamlananyolculuksonucundadünyanınetrafınındolaşılmasıveyuvarlakoluşununkanıtlanmasınınAvrupa’da;

I. Kiliseye duyulan güvenin azalmasına, II. Skolastik düşüncenin zayıflamasına, III. Kilisenin sorgulanmasına gelişmelerindenhangilerineyolaçtığısöy-

lenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


4. Yeniçağ’da İspanya ve Portekiz’in ekono-mikvesiyasalyöndengüçlenmelerinde;

I. Rönesans Hareketleri, II. Reform Hareketleri, III. Coğrafi Keşifler gelişmelerindenhangilerinin etkili olduğu

söylenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

5. Yeniçağ’da Avrupa’da matbaa ve kağıdıngeliştirilmesiyleortayaçıkandurumlarara-sındaaşağıdakilerdenhangisiyeralmaz?

A) Avrupa’nın siyasal yapısının değişmesiB) Fikir hayatında canlılık yaşanmasıC) Okuma-yazma bilmenin ayrıcalık olmak-

tan çıkmasıD) Skolastik düşüncenin zayıflamasıE) Reform hareketlerinin başlamasında etkili

olması

6. Avrupa’dasanatıvesanatçıyıdestekleyenmesensınıfı aşağıdakilerdenhangisindensonraortayaçıkmıştır?

A) ReformB) RönesansC) Haçlı seferleriD) Yüzyıl SavaşlarıE) Coğrafi keşifler

Test-6

Coğrafi keşifler İspanya ve Por-

tekiz öncülüğünde başlamıştır.

Kağıt ve matba-anın Avrupa’ya taşınması Röne-sans ve Reform hareketlerinin başlamasında

etkili olmuştur.

Barutun ateşli silahlarda kulla-nılması feodalite-nin yıkılmasında

etkilidir.

Pusulanın geliş-tirilmesi coğrafi keşiflerin yapıl-

masında etkilidir.

Book Tarih.indb 93 6.09.2019 14:01


98

5.Ünite

7. Yeniçağ’daAvrupa’dameydanagelen; I. Skolastik düşüncenin zayıflaması, II. Kağıt ve matbaanın yaygınlaşması, III. Deney ve gözlem metodunun benimsen-

mesi gelişmelerinden hangilerinin bilimsel ge-

lişmelerihızlandırdığısöylenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


8. Coğrafi keşifler sonucunda bulunan yeni kıta-lar, yeni toplumlar Avrupalılar üzerinde etkiler meydana getirmiştir. Avrupa’da bulunmayan bitki, hayvan ve çeşitli ürünler Avrupa’ya yayıl-mıştır.

BunagöreCoğrafikeşiflerleilgiliolarak; I. Kültürel etkileşime yol açmıştır, II. Avrupa’da tarımsal çeşitliliği artırmıştır, III. Sosyal sınıf farklılıklarını ortadan kaldır-

mıştır yargılarındanhangilerineulaşılamaz?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I ve III

9. İstanbul’un fethinin Avrupa’da meydanagelen;

I. Coğrafi keşifler, II. Feodalitenin zayıflaması, III. Rönesansın başlamasında etkili olması gelişmelerindenhangilerininüzerindeetki-

liolduğusöylenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


10. OsmanlıDevleti’ndeaşağıdaverilenaskerisınıflardan hangisinin karşısında verilenaçıklamayanlıştır?

A) Cebeci Silahların bakım ve ona-rımından sorumlu olması

B) Azaplar Ordunun su ihtiyacını karşılaması

C) Lağımcılar Tünel kazmaktan sorum-lu olması

D) Humbaracı Havan topu ve el bomba-sı yapan sınıf

E) Turnalar Haberleşmeden sorumlu olması

Test-7

İstanbul’un fethi Avrupa’da coğrafi keşifler, Rönesans ve feodalitenin zayıflamasında etkiye sahiptir.

Coğrafi keşifler Avrupanın eko-nomik yapısının

değişmesine sebep olmuştur.

Osmanı Devle-ti’nde Humbaracı,

Topcu, Cebeci, lağımcı, Yeniçeri, Acemioğlanlar ocağı, Kapıkulu Ordusunun bö-lümleri arasında

yer alır.

Book Tarih.indb 98 6.09.2019 14:01


105

5.Ünite

1. Osmanlı Devleti’nde beylerbeyi eyaletlerin hem askeri hem mülki amiriydi. Eyaletlerdeki bütün memurlar beylerbeyine bağlı iken kadı doğrudan merkeze bağlıydı.

Bubilgiyegöreaşağıdakiyargılardanhan-gisineulaşılabilir?

A) Beylerbeyi isyanları önlenmiştir.B) Yargı bağımsızlığı sağlanmaya çalışılmıştır.C) Şehirlerin güvenliği sağlanmıştır.D) Beylerbeyinin yetkileri azaltılmıştır.E) İmar faaliyetlerine öncelik verilmiştir.

2. Osmanlı Devleti’nde divan kanun çıkaramaz-dı. Kanun çıkarma yetkisi sadece padişaha aitti. Fikir sunma anlamında padişaha yardım-cı olurdu.

Bubilgiyegöredivanlailgili; I. Danışma meclisi özelliği taşıdığı, II. Yüksek yargı organı olduğu, III. Üyelerinin sonsuz yetkilerinin olmadığı yargılarındanhangilerineulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I ve II

3. Avrupa’nın bilim ve teknik alanlarında geliş-mesinde barut, pusula, kağıt ve matbaanın Avrupa’ya taşınmasında büyük etkisi vardır.

YukarıdaverilenbuluşlarAvrupa’daaşağı-dakialanlardanhangisindeyaşanangeliş-melerdedoğrudanetkiliolmamıştır?

A) SiyasiB) KültürelC) EkonomikD) DinîE) Hukuk

4. Başta hükümdarlar olmak üzere devlet adam-ları ve hayırsever insanlar tarafından halkın ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla vakıflar kur-muşlardır.

BudurumOsmanlıDevleti’nin I. Teokratik, II. Merkeziyetçi, III. Sosyal devlet hangilerinesahipolduğunugösterir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

5. Kişilerin sahip olduğu malların tamamını ya da bir bölümünü halkın yararına bağışlamasına vakıf denir.

Bunagörevakıfsisteminin; I. Eğitim hizmetlerinin yerine getirilmesi, II. İmar faaliyetlerinin yapılması, III. Sağlık hizmetlerinin sürdürülmesi durumlarından hangilerini kolaylaştırdığı

savunulabilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


6. OsmanlıDevleti’nde; I. Göçebelerin yerleşik yaşama geçmesi, II. Reayadan birinin sadrazamlığa kadar

yükselebilmesi, III. Sıbyan mektebinden medreseye geçilme-

si durumlarından hangileri dikey hareketlili-

ğekanıtolarakgösterilebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I ve II

Test-9

Divan-ı Hüma-yun’da son söz padişaha ait ol-duğu için danış-

ma meclisi özelliği gösterir.

Teokrasi; Dini ku-rallara göre yö-netilen ülkelerde görülen rejimdir.

Sıbyan Mektebi; Osmanlı Devle-

ti’nde eğitim-öğ-retimin ilk basa-

mağıdır.

Reaya; Osmanlı Devleti’nde halka verilen genel ad.

Book Tarih.indb 105 6.09.2019 14:01


111

5.Ünite

12. Cem Sultan ile kardeşi II. Bayezid arasında taht mücadelesi Osmanlı Devleti’nde iç sorun-ken dış sorun haline gelmiştir.

Budurumunyaşanmasında; I. Türkmen kökenli devlet adamlarının Cem’i

desteklemesi, II. Papa’nın Cem Sultan’ı himaye etmesi, III. Cem Sultan’ın Rodos Şövalyelerine sığın-

ması gelişmelerindenhangilerinin etkili olduğu

söylenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III

13. FatihSultanMehmet’inİstanbul’unfethin-densonra;

I. Türk asıllı yöneticileri görevden uzaklaştı-rıp devşirme kökenlileri üst düzey makam-lara getirmesi,

II. Divan başkanlığını sadrazama bırakması, III. Kardeş katlini yasal hale getirmesi düzenlemelerindenhangilerimerkeziotori-

teyigüçlendirmeyeyöneliktir?A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

14. Yavuz Sultan Selim’in 1516-1517’de ger-çekleştirdiğiMısırseferinin;

I. Memluk devletinin yıkılması, II. İpek yolunun denetiminin Osmanlı’ya geç-

mesi, III. Kutsal emanetlerin İstanbul’a getirilmesi, IV. Halifeliğin Osmanlı’ya geçmesi sonuçlarındanhangilerineyolaçtığısöyle-

nebilir?A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) I, III ve IV E) II, III ve IV

15. Aşağıdakilerden hangisi Avrupalı devlet-lerce XV ve XVI. yüzyıllarda gerçekleşti-rilen coğrafi keşiflerin Osmanlı devletineyaptığıolumsuzetkilerigidermekamacıylaOsmanlıyöneticilerincedoğrudanuygula-nanpolitikalardanbirideğildir?

A) Fransızlara kapitülasyon verilmesi

B) Esham uygulamasının başlatılması

C) Süveyş Kanal projesinin gündeme getiril-mesi

D) Hint deniz seferlerinin düzenlenmesi

E) Don-Volga projesinin hazırlanması

16. SafeviHükümdarıŞahİsmail’in – II. Bayezid döneminde Anadolu’ya gön-

dermiş olduğu propagandacıların etkisiyle Şahkulu ayaklanmasının başlaması,

– I.Selim döneminde Osmanlı devletine kar-şı Memlüklerle ittifak yapması

gelişmelerinedayanarakSafevilerinönce-likli amacının aşağıdakilerden hangisi ol-duğusöylenebilir?

A) Osmanlı Devletinin Doğu Anadolu’daki hakimiyetine son vermek

B) Halifelik kurumunu ele geçirmek

C) Osmanlı ve Memlük devletinin varlığına son vermek

D) İpek yolunu ele geçirmek

E) Osmanlı devletinin batıdaki ilerleyişine son vermek

17. Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferi sonucunda Baharat yolu ele geçirilmiş ancak Osmanlı devleti beklediği kadar ekonomik kazanç elde edememiştir.

Budurum; I. Avrupalıların Coğrafi keşifleri gerçekleştir-

mesi, II. Osmanlı devletinin gümrük vergilerini dü-

şürmesi, III. Sanayi inkılabı ile Avrupa’nı zenginleşme-

si gelişmelerindenhangileriyleaçıklanabilir?


Test-10

Yavuz Sultan Se-lim’in batıya hiç seferi yoktur.

Kanuni Sultan Süleyman döne-minde Fransızlara kapitülasyon ve-rilmesiyle Akdeniz ticaretini canlan-dırmak ve Avrupa Hristiyan birliğini bölmek amaçlan-

mıştır.

I. Selim döne-minde halifelik Osmanlı’ya geç-

miştir.

Memlük Devletiyle ilk savaşlar II. Ba-yezid döneminde gerçekleşmiştir.

Book Tarih.indb 111 6.09.2019 14:02

Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı

Test-1

125

6.Ünite

10. Osmanlı Devleti’nde Divân-ı Hümâyun toplantılarında teşrifat hizmeti ve müba-şirlik yapan görevlilerin başı aşağıdakiler-den hangisidir?

A) EhliHiref

B) Çavuşbaşı

C) Koğuşağası

D) Matbah-ıamireemini

E) Emir-ialem

11. Aşağıdakilerden hangisi Enderun’da bulu-nan görevlilerden biri değildir?

A) Hasodabaşı

B) Silahdarağa

C) Çuhadarağa

D) Sakabaşı

E) Tülbentağası

12. Enderun-ı Hümâyun bölümünde hizmetedenlere genel olarak Enderun halkı veyahademeleriadıverilirdi.

Enderun’daki görevliler ile ilgili aşağıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Silahdar ağa - Padişahın silahlarındansorumluolankişidir.

B) Çuhadarağa-Padişahınkaftanvekürk-lerinebakangörevlidir.

C) Rikabdar-Hasodanınamiridir.

D) Tülbent ağası - Padişahın sarıklarını veçamaşırlarınımuhafazaedenkişidir.

E) Kapıağası-Sarayıngenelsorumlusuvesaraydapadişahınmutlakvekilidir.

13. Divan-ı Hümayun ile ilgili;

I. OrhanBey tarafındankurulmuş, II.Mah-muttarafındankaldırılmıştır.

II. Kuruluşdönemindepadişahbaşkanlığın-dadanışmakuruluolarakgörevyapmıştır.

III.Divan’daalınankararlarOsmanlıhukuku-nagörekanunsayılırdı.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A)IveIII B)IIveIIID)I,IIveIII D)IveII E)YalnızI

14. Osmanlı Devleti’nde Divan-ı Hümayun’da;

I. siyasi,

II. eğitim,

III.mali

işlerden hangilerinin görüşülüp karara bağlandığı söylenebilir?

A)YalnızII B)YalnızIII C)IveII D)IveIII E)I,IIveIII

15. I. Divan görüşmelerinin belirli günlerde ya-pılması

II. Kararlardasonsözünpadişahaaitolması

III.Divanasadrazamlarınbaşkanlıkyapmayabaşlaması

Yukarıdakilerden hangileri divanın bir ka-rar organı olmaktan çok danışma organı olduğunun göstergesidir?


Sarayın Birun kısmında padi-şaha, dolayısıyla devlete hizmet eden ve saray halkı denilen birçok görevli

bulunmaktadır. Bu görevliler,

Saray-ı Hümâ-yun’da ikamet etmezdi. İlmiye mensupları; Ha-cegân, Eminler ve Erbâb-ı Hiz-met olarak üç gruba ayrılırdı.

Divân-ı Hümâ-yun, merkez

teşkilatının en önemli kuru-

mu olup Orhan Bey zamanında kuruldu. Devlet kurulu anlamına gelen Divân-ı Hümâyun’da

siyaset, hukuk, sosyal, ordu,

ekonomi ile ilgili her türlü konu

görüşülüp tartı-şılır ve padişahın onayı ile karara

bağlanırdı.

XVIII. yüzyılda Divân-ı Hümâ-yun idari bir kurum olarak

işlevini kaybet-meye başladı.

Divân-ı Hümâ-yun; günümüzde

Danıştay,Yargıtay, Ana-

yasa Mahkemesi, Bakanlar Kurulu gibi kurumların görevini yerine getiren önem-li bir kuruldu.

Divan’da alınan kararlar Os-

manlı hukukuna göre kanun sayılırdı.

Book Tarih.indb 125 6.09.2019 14:02

Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı

130

6.Ünite

Kanunname-i Ali Osman ( Fatih Kanunnamesi)

• Kardeş Katlini serbest bırak-mıştır.

• Divana katılan-ların görevleri-ni belirtmiştir.

• Kişilere veri-lecek cezaları belirtmiştir.

• Kendisine arzda bulu-nabileceklerini belirtmiştir.

• Her şehzade-nin sancağa çıkabileceğini belirtmiştir.

Osmanlı Dev-leti’nde ilk

siyasetname Şeyhoğlu Mus-tafa tarafından kaleme alınan “Kenzü’l-Kü-berâ” ve “Me-hekkül Ulemâ”-

dır.Sultan II. Mu-rad’ın oğlu-na nasihatı “Nasıhat-ı

Sultan Murad” padişahlar ta-

rafından yazılan nasihatname geleneğine ait önemli örnek-lerden biridir.

Şehzadelerin sancağa çıkma-ları, devletin o bölgeye verdiği önemin de bir

göstergesi olarak kabul edilirdi. Hanedan üyesi bir yönetici ta-rafından yöneti-len halkın, daha huzurlu olacağı ve devlete karşı daha itaatkâr davranaca-ğı beklenirdi.

Sancak gelirle-rine sahip olan şehzadelerin masrafları da

devlet hazinesine yük olmaktan

çıkardı.

17. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı siyaset-nâme geleneğine göre padişahta bulun-ması gereken vasıflar arasında yer almaz?

A) Herkonudaadilolmalıdır.

B) İnsaflı,olgun,dürüstolmalıayrıcayalanveiftiradansakınmalıdır.

C) Vefakârolmalı,verdiğisözüyerinegetir-melidir.

D) Devlet memurlarından ve halkın duru-mundan haberdar olmak için casuslaratamamalıdır.

E) İffet,hikmetsahibivecesurolmalıdır.

18. Osmanlı siyasetnamelerinin en eskilerin-den biri olan Kanûn-ı Şâhenşâhî adlı eser aşağıdakilerden hangisine aittir?

A) İdris-iBitlisi

B) ŞerefHan

C) HocaSâdeddin

D) RaşidüddinSinanel-İsmaili

E) HâceAbdullahHerevî

19. Padişahlar, devletin kuruluş dönemlerindekardeşlerine ve şehzadelere yönetimde gö-revlerverirdi.I.MuradDönemi’ndenitibareniseşehzadelerondörtonbeşyaşınageldik-lerinde,sancakbeyiolarakgörevlendirilmeyebaşlandı.

Buna göre sancağa çıkma usulünün temel amacı aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Merkezde taht kavgalarının önüne geç-mek

B) Merkezden uzakta yaşayan halkı dahakolaydenetleyebilmek

C) Şehzadelerindevletyönetimindetecrübekazanmasınısağlamak

D) Halktan toplanan vergilerin daha kolaytoplanmasınısağlamak

E) Sancakların saldırılara karşı güvenliğinisağlamak

20. Osmanlı Devleti’nin ilk yazılı Kanunname-si olan Kanunname-i Ali Osman hangi pa-dişah zamanında çıkarılmıştır?

A) I.Murad

B) OrhanGazi

C) YıldırımBayezid

D) FatihSultanMehmed

E) OsmanGazi

Test-2

Book Tarih.indb 130 6.09.2019 14:02

Klasik Çağ’da Osmanlı Toplum Düzeni

Test-1

138

7.Ünite

Öşrî Topraklar: Fetihlerden önce sahipleri Müslü-man olan veya fetih sırasında İslam’ı kabul

eden kişilere ait topraklara öşrî topraklar denil-mektedir. Bu tür toprak sahipleri ürettikleri ürün-

den belirli bir miktarı “öşür” olarak devlete ödemekteydi. “Öşür” vergi-si 1/10 olarak toplanmasına

rağmen toprağın verim durumuna göre 1/8 veya

daha verimli yer-lerde 1/5 ora-

nında da alındığı olmuştur.

Osmanlı Dev-leti’nde işlediği

toprağını haklı bir neden olmaksızın terk ederek başka yerlere göç eden veya başka işlerle uğraşmaya baş-layan dolayısıyla

arazisini üç yıl boş bırakan kimse-

lerden “çiftbozan resmi” adı altında bir vergi alınırdı.

6. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı ordu-sundaki lağımcılar grubunun görevlerin-den biridir?

A) Düşmanordusunasaldırmak,orduyake-şifhizmetindebulunmak

B) Ordunungeçeceğiyollarıaçmak

C) Ordununihtiyacıolancephaneyiyapmak

D) Kuşatılankaleleretünelkazmak,topfitil-leriniateşlemek

E) Savaş esnasında saltanat sancaklarınıvepadişahınçadırınıkorumak

7. Osmanlı Devleti’nde köylüden nedensiz olarak ekmediği topraklar için çiftbozan vergisinin alınması ile aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı savunulamaz?

A) Mülteziminzararetmesiniönlemek

B) Ulufenin zamanında ödenmesini sağla-mak

C) Kırsalalandanşehirleregöçüönlemek

D) Tarımsalüretiminazalmasınıönlemek

E) Üretiminsürekliliğinisağlamak

8. Osmanlı tebaasından bir gayrimüslimin Müslüman olmasıyla,

I. maaşalabilmek,

II. cizyeveharaçtankurtulmak,

III.devletmemuruolabilmek,

IV. dirlik sahibi olabilmek

kazanımlarından hangilerine sahip olduğu savunulabilir?

A)IveII B)IIIveIV C)I,IIveIII D)II,IIIveIV E)I,II,IIIveIV

9. Osmanlı toprak sisteminde yer alan,

I. dirlik,

II. yurtluk,

III.ocaklık

arazilerinden hangilerinin devletin askerî harcamalarının azalması yönünde katkı sağladığı söylenebilir?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII

10. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devle-ti’nde merkezi otoriteyi sağlamaya yönelik uygulamalardan biri değildir?

A) İltizamsistemi

B) Tımarsistemi

C) DevşirilenoğlanlarınKapıkuluolarakye-tiştirilmesi

D) İcraveadliyetkilerinbirbirindenayrıştırıl-ması

E) Taşrayamerkezdengörevlileratanması

11. Medresede bir hocanın dersini başaran ta-lebeye verdiği ders geçti belgesine ne ad verilir?

A) Hirfet

B) Berat

C) İzinname

D) Hibre

E) İcazetname

Book Tarih.indb 138 6.09.2019 14:02

Klasik Çağ’da Osmanlı Toplum Düzeni

147

7.Ünite

13. Osmanlı ekonomisinde önemli bir yeri olan Lonca teşkilatı;

I. Üretilenmalınkalitesinikontroletmek,

II. Devletveesnafilişkilerinidüzenlemek,

III.Haksızrekabetiönlemek

gibi görevlerden hangilerini üstlenmiştir?

A)IIveIII B)I,IIveIII C)IveIII D)YalnızII E)IveII

14. Osmanlı Devleti’nde;

I. köyveşehirlerinimaredilmesi,

II. dinîhizmetlerinsürdürülmesi,

III.sosyo-ekonomikhayatıncanlanması

durumlarından hangilerinin üzerinde vakıf-ların etkisi bulunur?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)I,IIveIII E)IveIII

15. Osmanlılarda uygulanan toprak sistemiy-le ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Dirliğe ayrılan topraklar, dirlik sahibininözelmülkiyetisayılmıştır.

B) Dirliksayesindebüyükbirordukurulmuş-tur.

C) Dirlikarazilerinbirkısmımaaşkarşılığın-damemurlaraverilmiştir.

D) Dirliklerin gelirleri ile dirlik sahiplerininidari mevkileri arasında paralellik kurul-muştur.

E) Toprağı işletme hakkı, devletin denetimialtındaköylüyebırakılmıştır.

16. Milletsistemi,Avrupa tipimilliyetçiliğe temelolamaz çünkü Osmanlı Devleti’ndeki milletsözüfarklıbiraidiyetiifadeeder.Bukavramı,bugünkü ulus anlamında kullanmak, doğumilletlerine ancak XIX. asırda Batı’dan ge-len bir kullanımbiçimidir. ÖrneğinOsmanlıDevleti’ndeErmenilerin hepsi ErmenimilletiolarakdeğilGregoryen,KatolikveProtestanolaraküçmillethâlindeteşkilatlanmıştır.

Buna göre, insanlar Osmanlı Devleti’ndeki millet sisteminde hangi esaslara göre sınıf-landırılmaktadır?

A) Irk ve din

B) Irk ve kültür

C) Irk ve tarih

D) Din ve dil

E) Dinvemezhep

17. Osmanlı Devleti’nde mesleki eğitim veren kurumlar ile bilimsel-dinî eğitim veren ku-rumlar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Mesleki Bilimsel-dinî ________ ___________ A) Lonca Medrese B) Enderun Darülfünun C) Zaviye Birun D) Tekke Enderun E) Dergâh Darülfünun

Vakıf, insanın doğasında bulu-nan dayanışma

ve başkasına iyilik yapma duygu-sunu, hukuki bir

statüye kavuştur-muştur. Milletlerin sahip olduğu ma-nevi güç ve değer-lerin tanımlan-

masına yardımcı, tüzel kişiliğe sahip,

demokratik ve sivil bir kuruluş-

tur. Vakfın hizmet anlayışında evren-

sel bir yaklaşım hâkimdir. Top-

lumsal bir kuruluş olan vakıf, yalnız-ca belirli kişilerin yararı için kulla-nılmamıştır. Bu bakımdan vakıf;

toplum hayatında iskân, istikrar,

şehircilik, eğitim, sosyal hizmet ve

ekonomi açısından derin izler bırak-

mıştır.

Millet sistemi, Avrupa tipi mil-liyetçiliğe temel olamaz. Çünkü

Osmanlı Devleti’n-deki millet sözü dinî bir aidiyeti ifade eder. Bu

kavramı, bugünkü ulus anlamında

kullanmak, Doğu milletlerine an-cak XIX. asırda

Batı’dan gelen bir kullanım biçimi-dir. Millet sistemi, toplumun ırk ve diline göre değil din ve mezhep aidiyeti esasına

dayanır.

Test-3

Book Tarih.indb 147 6.09.2019 14:02

e Yerleme ve Devletleme Sürecinde Selçuklu...

Documents

Transcript of e Yerleme ve Devletleme Sürecinde Selçuklu...