E-İş/E-Ticaret Stratejisi ÇalıştayıWeb teknolojileri ve mobil uygulamalar

Fatih KaratanaSr. Yazılım mühendisi & Proje yöneticisi

Kısaca...

Web teknolojileri

Temel tercihler, kullanım sıklıkları, kullanıcı eğilimleri

Mobil teknolojiler

Yeni trendler, markalar, rekabet

World Wide Web

Neden Web?

Kolay, hızlı ve birden farklı noktadan erişim imkanı

Çok çeşitli ve ücretsiz/ücretli hizmet seçenekleri

“Katılımcı” çalışma yöntemleri

ve daha fazlası...

World Wide Web

World Wide Web

KOBİ’lere göre...

Firmaların sektör içerisindeki konumu önemli,

Çalışılan sektör ve rekabet ortamı,

Gelişmiş ülkelerde izlenilen e-ticaret modelleri,

Sorunların giderilmesi ve hizmet-kazanç eğrisinin artması için izlenmesi gereken teknolojik gelişmeler, yazılım ve otomasyon çözümleri

Open source alternatifler e-ticaret modelleri, customer oriented satış yaklaşımları

KOBİ’lere göre...E-ticaret modellerinde lojistik, ürün kalitesi ve güvencesi, düşük maliyet ile perakende satış ürünü kalitesinde teslimat,

Yerel teknolojik servislerde geliştirilebilirlik, sürdürülebilirlik ve satış sonrası servis hususlarının titiz bir biçimde yürütülüyor olması önemli,

Hizmet alıcının parasını değil güvenini kazanmalıyım düşüncesi sağlıklı ve uzun vadeli geridönüşüm sağlar, dolayısı ile tekerleği baştan keşfetmek yerine mevcut ve güvenilir uygulamalar, denenmiş ve onaylanmış çözümlerin müşteriye sunulması,

Pek çok alanda değil, özgün ve ilintili alanlarda uzmanlaşarak kaliteli, güvenilir ve uzun vadede kalıcı hizmetler sunmayı hedeflemek,

KOBİ’lere göre...Hizmet alıcıyı ilk ağızdan dinlemek ve geri dönüşüm yapabilmesi için gerekli teknik ve teknolojik altyapıyı sağlamak, örn: online destek, müşteri bilgi bankası

Hizmet alıcının ürünü ya da servisi kişiselleştirebilmesini sağlayarak aidiyet duygusunu kazandırmak,

Ürün/servis geliştirilmesi ve teslimine kadar olan sürede baştan-sona hizmet alıcı ile sürekli iletişim içerisinde olarak taleplerini doğru ve kalıcı çözümler sunabilecek şekilde anlamak,

Firma içerisinde personelin etkin iletişimini sağlamak ve onların da birer hizmet alıcı olduklarını düşünerek memnuniyetlerini kalıcı hale dönüştürecek teknik ve teknolojik gereksinimleri karşılamak, örn: firma Intranet, öneri bildirimi, performans değerlendirmesi vs.

Bulut Bilişim

Nedir?

Wikiye göre:Cloud computing is the delivery of computing as a service rather than a product, whereby shared resources, software, and information are provided to computers and other devices as a utility (like the electricity grid) over a network (typically the Internet).

Pratikte: Bulut bilişim platform, ortam ve zaman bağımsız birden fazla kişi ya da kişilere aynı anda hizmet sağlayabiliyor olmaktır. Örnek mi? Google Docs, Facebook, Yahoo mail vs.

Bulut Bilişim

Bulut Bilişim

Peki iş modelleri ne olabilir?

Cloud computing teknolojisinin daha doğrusu yaklaşımının temelinde servis hizmet alıcıya götürülür

Hizmetin tek seferlik satışından yüklüce miktar gelir elde etmek yerine süreklilik önemlidir

Güven ve memnuniyet en temel prensiptir

Sadece servis satışından gelir elde etme modeli terkedilmiştir, yerine alternatif ve doğrudan hizmet alıcıyı etkilemeyen gelir modelleri de tercih edilmektedir, örn: social network, affiliate, search engine marketing etc.

Win-win yaklaşımı ile hizmet alıcıya aynı zamanda kazanç, yalnızca maddi değil, elde edebilme imkanları sunulmaktadır, örn: Dropbox arkadaş tavsiyesi ile ekstra depolama alanı kazanma

Hizmet alıcının doğrudan elini cebine götürmesini gerektirmeyecek yöntemler ile katılım eğiliminin artması sağlanalabilir

Kıbrıs içerisinde yerel hizmet verecek alternatif çözümler üzerine düşünülebilir, örn: online döküman yönetim sistemi servisi ya da sosyal network alternatifleri

Mobil uygulamalar/m-işMobil?

Hızla gelişen, değişen, üreten ve kazandıran bir sektör!

Çeşit ve alternatif ürün yelpazesi çok geniş,

Fevkalade büyük bir pazar,

Mobil uygulama kullanıcıları “zevk” için uygulamaya para vermeye meyillidir,

Bilgi erişimi, işlem taşınabilirliği, ortam bağımsız kaynak erişimi sunabilen servisler tercih edilir,

Oyun? Kesinlikle!

Chat ve sosyal medya? “Vazgeçilmezim” :-)

Ücretsiz sesli ve görüntülü görüşme alternatifleri,

{Mobil != PC || Internet}

m-ticaret? neden olmasın! Amazon bunu yapıyor, e-bay de öyle...

Walmart? Bildiğin market, mobil sipariş, anında kapında ne gerek var markete gitmeye, ya da çok daha iyisi...

M-iş modelleri...

One touch sale..Perakende satış için, kargoya verdiğiniz ürün takibi için, çicek siparişiniz, akşam yemeğiniz için ayrıca zaman ayırmanıza gerek yok! Şaka şaka :-)

İhtiyacınız olan bir kaç şey var; mobil cihaz, yeni nesiller tercih edilir, Internet erişimi, 3G olur wifi olur benim için farketmez, ha bir de adres girmeniz gerek, e sipariş vereceğiz ödeme yapmak lazım... ya sipariş verdiğiniz elmalar eve geldiğinizde ısırılmış ise, ya da yumurtalar eski tarihli ise... Eminim bu risk sadece bizler için geçerlidir :-)

İşin özü şu, hiç birimiz artık bir işi yapmak için başka bir işi terketmek istemiyoruz! Hele de bize para kazandıran bir iş ile uğraşırken markete uğrayıp alışveriş yapmak bizim için zaman kaybı, evlilik yıldönümünde gidip çicek seçmek erkekler için özellikle eziyet! Peki bunları cebimizdeki o işgüzar cihaz ile yapabilecekken neden yapmayalım? Abi memlekette bunu yapabileceğimiz hizmet yok da o yüzden! Bak adamlar ne yapmış, tembel insanlar markete bile gitmiyorlar, çok ayıp!

Asya’da bir memleket: Güney Kore

QuickTime™ and a decompressor

are needed to see this picture.

Store wars!

“Bu Ada’da bir şey olmaz ambargo var!”

Hangi ambargo bana zincir vuracakmış şaşarım!Yazarım uygulamaları storelara sığmam taşarım!

Yerli marketler, mağazalar için uygulama yaptık, App store’a, Android markete koyduk da Apple mı kafamıza taş attı, Google mı kapılardan çevirdi?? :-)

Üniversitelerimize m-eğitim uygulamarı yazdık da YÖK’mü denklik vermedi? Nedir ama olmayan??

İstatistik kaynağı: http://www.cisco.com/en/US/solutions/collateral/ns341/ns525/ns537/ns705/ns827/white_paper_c11-520862.html

İstatistik kaynağı: http://www.cisco.com/en/US/solutions/collateral/ns341/ns525/ns537/ns705/ns827/white_paper_c11-520862.html

ÖnerilerHalkın temel ihtiyaçlarını, özellikle çok sık ihtiyaç duyduklarını tesbit edip bu ihtiyaçlarını mobil uygulamalar ile karşılayabilme, örn: yerel bankalarımız için mobil bankacılık sistemleri, m-ticaret ile kobilerimizin mobil satış yapabilmelerine olanak sağlama, sipariş takibi, yemek siparişi servisi, mobil eğitim sistemleri

Tabi şunu unutmamak gerekli mobil uygulamalar tek başlarına one-way responded yazılımlar değildir, arka planda veri akışını sağlayacak server-side uygulamalar gereklidir ve güvenlik çok önemlidir!

Mobil uygulama geliştirme konusu çok uzun bir konudur, ve seminer ya da konferansla geçiştirilebilecek bir durum değildir, ama şunu söylemekde fayda var, mobil uygulama geliştirirken çok daha fazla kullanıcı dostu, kullanılabilirliği üst düzey tasarımlar yapmak kritik önem taşır, çünkü bütün processler kullanıcığının başparmağının ucundadır!

Bu konularda uzman personel istihdam edilmeli ya da yetiştirilmelidir, onu da yapamıyorsak ve fikrimiz varsa bir bilene danışmaktan gerekirse yaptırmaktan çekinmemek gerekir. İllaki her şeyi biz yapmalıyız diye bir kural yok, hepimiz önümüzdeki tastan çorbamızı içersek sofradan hepimiz doymuş bir halde kalkarız ;)

Mobil reklamcılık hızla gelişen ayrı bir pazarlama alanıdır. Uygulamaların içerisinde kullanılan iAd örneği yaklaşımlar son kullanıcıya düşük maliyetler ile uygulamalarımızı eriştirmemizi sağlar, her bir reklam geliştirici(ler)ye kaynak, reklam verene kazanç sağlar, o yüzden reklam verelim, vermeyenleri vermeleri için teşvik edelim :-) Google bile kazancının büyük çoğunluğunu reklam gelirlerinden elde ediyor!

mobil yayıncılık, örneğin m-dergi uygulamaları, m-katalog

Uygulama fikri işin başlangıç ve önemli kısmı, öncesinde doğru ve başarılı bir fizibilite ile kazanç getirecek fikirler üretmek kolay iş yeter ki isteyelim.

Sosyal medya...

Facebook, twitter, Google+, Flickr, Foursquare, Delicious, Digg, Stumbleupon, identi.ca, youtube...

Tüm bu isimler birer sosyal medya aracı, kimisi daha yaygın kimisi de kitlesel hitap farklılığı gösteriyor, misal identi.ca twitter a alternatif open source dağıtımına sahip ve yine open source communityler tarafından geliştirilmiş ve yine onlar tarafından kullanılan bir araç.

Sosyal medyada sosyal olmak güzel ancak...

Sosyal medya...Sosyal medyada sosyal olmak bize doğrudan gelir sağlamaz. Bunun için öncelikle üretim yaptığımız bir alanımız olması lazım. Belki bilgi, belki cep telefonu, belki yazılım, belki danışmanlık vs. Sosyal medya yalnızca bir araç, dükkan değil. Cebit’e stand açmak gibi düşünün ;)

Doğru kanallar doğru kitlelere doğru ürünü ulaştırmak için kullanılmalı. Fantazi ürünleri pazarlıyorsanız facebookta bu ürünlerin görülmesi uygun olmayan ya da görüldüğünde tepki çekecek sayfalara koymamalı, konmasını önlemelisiniz. Aksi takdirde büyük bir satış stratejisi hatası yapmış olursunuz.

E-ticaret yaptığınız bir portalınız varsa facebook üzerinde yeni bir sayfa ya da uygulama yaratıp portalınızdaki ürünleri orda da gösterebilirsiniz, Mark arkadaşımız bunun için gerekli API desteğini bize veriyor ;)

Twitter hızlı ve anlık bilgi akışı sağlayan bir ortam.. “Fırından sıcacık ekmek geldi, soğumadan tükenmeden gelip alın” diyebilirsiniz ama tezgah açamazsınız.

Bilgi paylaşımını doğru ve sağlıklı bir biçimde yaparsak takipçi sayımız sağlıklı bir şekilde artar, fake hesaplarla ya da spam bildirileri ile uğraşmamıza gerek kalmaz, örn: haber kıbrıs, vatan gazetesi facebook sayfaları.

Etkinlik, promosyon, kampanya durularını ücretsizce yapabilmek için etkin bir yöntem. Email belki okunmaz ama Facebook statusunuz mutlaka görüntülenir.

Mentionlar ve geri dönüş bağlantılarını muhakkak kullanmak gerekir. Bir takipçiniz sizinle ilgili bir geri dönüş yaptı ise ona mutlaka cevap dönmelisiniz. Aksi takdirde pasif kullanıcı konumuna düşersiniz ve gelecekteki paylaşımlarınız dikkate alınmaz. Paylaşımlarımızla muhakkak takipçilerimize bir değer kazandırmalıyız. Belki yeni bir bilgi, belki yeni bir ürün belki yeni bir indirim... Ama karşımızda bizi sorgulayan ve en ufak hatamızda acımasızca yargılayan bir kitle olduğunu unutmamak en önemli şart!

Ödeme sistemleri...

Sanal POS gibi entegre sistemler,

Paypal, Google checkout, Moneybookers,

NFC, near field communication,

Mobil ödeme, sms onaylı kredi kartı ödemesi veya fatura yoluyla öperatör kanalı ile ödeme

Tedarik ardından kapıda ödeme

E/M-ticaret ve ödeme sistemler

SSL şart!

Operatörler üzerinden düşük komisyon rakamları karşılığında mobil ödeme yöntemi kullanılabilir,

NFC gibi beklememizi mağaza içi alışverişlerde zaman kazandıracak teknik gelişmelere hızlı uyum sağlamak önemli...

Paypal, monebookers, google checkout gibi firmalar üzerinden güvenli alışveriş imkanı,

Web servisler kullanılarak mobil cihazlar üzerinden vpos aracılığı ile ödeme sistemleri halihazırda USA, Avrupa ve Japonya pazarında kullanılıyor bizde de gerekli front-end ve back-end sistem altyapıları hazırlandıktan sonra neden olmasın??

Being ASP for DummiesApplication Service Provider olmak KKTC şartlarında zor iş, kabul ederim..

Ama yapılamaz mı? hayır, kesinlikle yapılabilir...

Web tabanlı bir muhasebe uygulaması geliştirir ve bunu kullanıcılarınıza servis olarak sunarsınız, teknik altyapı yeterli olduktan sonra neden yapılamasın?

Dünyaya rakip olmadan önce Kıbrıs içerisinde bir şeyleri başarıyor olmak önemli, toplu mail için mailchimp, sendloop gibi başarılı ASP’ler varken doğrudan onları hedef almak akıllıca olmayacaktır,

Mevcut ASP’lerin sağladığı hizmetler ile entegre çözümler geliştirerek işe başlanabilir, örn 37Signals tarafından sunulan proje yönetimi gibi hizmetlerin API’leri mevcut, bu sistemler ile entegre çalışacak uygulamalar geliştirilebilir. Böylece ormana kafa tutmak yerine ormanın bir parçası olmayı tercih edebiliriz.

Başka bir örnek ise online döküman yönetim sistemleri.. Mevcut sistemler pahalı ve KKTC şartları için fazla detaylı, kullanmıyacağımız detaylar için neden fazladan para ödeyelim. Onun yerine müşterilerimizin ya da ada halkının ihtiyaçlarını karşılayacak düşük maliyetli uygulamalar geliştirilebilir,

Turizm ve eğitim sektörü büyük bir pazar, bu iki sektör için mutlaka servisler sağlanmalı, kıbrıs otellerini kapsayan API’ler geliştirilebilir, otellerin tümündeki boşluk doluluk oranlarının tek bir yerden kontrol edilebildiği bir sistem geliştirilebilir; otellerin kullandığı otomasyonlar ile entegrasyonu sağlandıktan sonra rahatlıkla yapılabilir.

Yazılımcı gözüyle...Yeni nesil web ve mobil teknolojiler ile birlikte gelişen ve değişen ciddi bir teknik altyapı söz konusu!

Eskiden Windows form tabanı uygulamalar popüler iken şimdi web ve mobil uygulamalar tercih ediliyor

Yazılımcının geliştirme seçenekleri:

Yazılımın geliştirileceği dil seçimi önemli

Kullanılacak sunucu altyapısı,

Veritabanı modellemeleri

Software structure tasarımı geliştirilebilir, sürdürülebilir ve çevik olmalı, metodolojiler izlenebilir design patterns, agile vb.

Yeni trend yazılım geliştirme dilleri Python, Ruby, PHP ve ağırlıklı olarak Java,

Neden Python, Ruby ve Php?

Çünkü scripting language yaklaşımı güçlü, kolay adapte olunabilir bir yapıya sahip,

Open source olması büyük community, dökümantasyon ve cross platform desteği sağlıyor,

Scripting için sunucu, host, API alternatifleriniz çok fazla

Frameworkler işinizi kolaylaştırı, örn Django(Python), Ruby on Rails(Ruby), Zend(Php), ExtJS(Javascript)

Seçeceğiniz dil sizin server-side mı client-side mı uygulama geliştireceğiniz ile alakalı,

Hepsini kendine göre güçlü tarafları mevcut

Google ve Yahoo Python tercih ederken, Facebook Php ile çalışıyor ve hemen hemen hepimiz client-side da Javascripti tercih ediyoruz, flash eskiyor!

Scripting { echo }

Yazılımcı gözüyle, mobilHybrid, Web tabanlı ya da native uygulamalar söz konusu,

Native uygulamalar için her bir platform için ayrı SDK’ler, API’ler ekran çözünürlükleri söz konusu!

Hyrid uygulamalar popüler,

Web tabanlı uygulamalar hızlı güncelleme, kolay maintenance, cross platform, scalability ve hardware independent olması sebebiyle tercih sebebi

Native uygulamalar için Java, Python ve Objective-C, Nokia cihazlar için C++,

Web tabanlı ve Hybrid uygulamalar için Webkit desteği şartı ile HTML5&CC3 tabanlı uygulamalar

Kullanıcı dostu arayüz tasarımlar şart, data transferi encrypt edilmeli eğer public data değilse,

Sık sık güncellenen mobil işletim sistemleri için uyumluluk ve süreklilik göz önüne alındığında Web tabanlı uygulamalar geliştirmek en ve hybrid çözümler ticari yönden en akıllıcası tabi mühendislik ve yazılımcı egonuzu pohpohlomak sizin için önemli değilse :-)

Bu arada Adobe-Air desktop web environment tır yani bizim HTML&CSS&Javascript uygulamalarımızı browser mantığıyla render eden bir enginedir.

Flash & Silverlight restricted :-)

Soru? İstek? Öneri?

Başınızı ağrıtmış olabilirim, çıkışta herkese benden Asprin :-)