e-HARAK CAM Angka 2
-
Upload
api-140092054 -
Category
Documents
-
view
88 -
download
0
description
Transcript of e-HARAK CAM Angka 2
Akaok Panuec
Salam Mikwa,
Mâng di e‐HARAK CAM tabiak angka sa marai tel ni, hu ralo mikwa praong thun ew phone
ta‐nyi riwang, jang yau hadom gru pataow di sang bac university, dam dara anâk saih bac, daok thau puec akhar Cam payua email tadhuw ayuh, auen tabuen, cheh chai marai ka khaol dahlak lac akhar Cam drei ni hadiep wek paje!
Pieh patuei wek hadom anit ranam nan, e‐HARAK CAM khaol dahlak tabiak angka dua pieh ka mikwa puec aiek yaom.
Dalam nok ndung peh kadha, ong Thanh Phu Ba cuah ruah “Ariya Hatai Paran Hadas Ka Lok” pieh pahadar anâk Cam drei juai kalam agal tapuk, khik hai adat ca‐mbat muk kei, ngap haber tabem phun pajaih Campa throh bingu rak hala di angaok dunya ni.
a-k<K pn&@C Sl. m[` w\, m) d{ e‐hr` c. tbY` a)k\ s\ mEr t-& n{, hU\ rOl\ m[` w\ ORp_) TU# e* OP# tZ{ r[w), j) Q$ yU- hOd. RgU pOt_* d{ s) b! university, d. dr\ anI` ESH, Od_` b! Od_` TU- pW-! aK^ c. py\W email tDU* ayUH, aW-# tbW-#, C-H EC mEr k\ OK_& dhL` l! aK^ c. Rd] n{ hdY-$ w-` pj|,,
pY-H ptW] w-` hOd. an[@ rn. N#, e‐hr` c. OK_& dhL` tbY` a)k\ d\W pY-H k\ m[` w\ pW-! aY-` Oy+,,
dl. On` VU~ p-H kD\, o) Thanh Phu Ba cWH rWH “ar[y\ hEt pr# hd( k\ Ol`” pY-H f\hd^ anI` c.f\ Rd] EjW kl. ag& tpU`, K[` Eh ad@ cv@ mU` k], Q$ hb-^ tb< PU# pEjH c.f\ ORTH b[qU\ r` hl\ d{ aOq_` dU#y\ n{,,
Sistem Rumi Cam â = anâk (children) au = thau (to know) ua= dua (two) mb = mbaok (face) é= pagé (morning) nd = nduec (to run) ao = nao (to go) ny = nyu (he, him) e= padeng (to build) nj = njuh (fire wood) aow= pataow (to teach) (daok wek gah yok bi‐ar)
Nok Ndung 1. Akaok Panuec ……………………………………….. Qasim Tu 6. Khik Sap Ndom Saong Wak Akhar Cam... Jasakawi
2. Ariya Hatai Paran Hadas Ka Lok ……… Thanh Phu Ba 7. Dak Rai Tuei Thun Rai Rah …….... Thien Sanh Phan 3. Damân Palai Pajua …………………………… Kieu Dai Tho 8. Pahlawan Teng Gaiy ................ Thekwa Palei Ram 4. 57 Thun Ayut Cuai Taom Mbaok …… e‐HARAK CAM 9. Ariya Bingu Throh Drei ….……………………….. Cei Juk
5. Madeh Hatai ……………………….……... Indrapura Chau
Harak angka: 2 – Tabiak di harei Sanacar, 28 bulan 2 thun 2015 Kontak: [email protected]
Urang Dak Daong
‐ Tu Cong Thu ‐ Thanh Phu Ba ‐ Thien Sanh Phan ‐ Kieu Dai Tho ‐ Tai Dai An
Urang Padeng Harak
‐ Qasim Tu ‐ Thekwa Palei Ram ‐ Nhuong Tu ‐ Vinh Kieu ‐ Sang Luu Jr.
2
Ong Kieu Dai Tho panâh kadha “Damân Palai Pajua” padrut padruai dalam hatai ka urang Campa lihik aia maong mboh bimong kalan brai rai.
Patuei di nan wek, e‐HARAK CAM tuek saong kalak wek di harei klau muk kamei Cam hu taom mbaok gep pak bal Sacramento, Cali dalam kadha “57 thun Ayut Cuai Taom Mbaok Pak Nagar America”. Ndom ka ga‐ndi kadha harei ni, dua urang wak biruw nan, Indrapura Chau dalam kadha “Madeh Hatai”, saong Jasakawi dalam kadha “Khik Sap Ndom Saong Wak Akhar Cam” hadar ka rup drei êng mâng dahlau di bac magru akhar Cam, blaoh khik ramik akhar tapuk ong akaok muk kei drei caik wek mâng kal rah marai. Ndom ka sakarai, ong Thien Sanh Phan dalam kadha lang tuei panuec Cam “Dak Rai Tuei Thun Rai Rah” pieh ka anâk Cam ndaom kanal hadom rai patao pakreng nagar Campa mâng di thun pajieng bengsa tel thun lihik aia 1832. Hadei nan wek, ong Thekwa Palei Ram dalam kadha “Chien‐si Teng Gaiy – Pahlawan Teng Gaiy” pa‐pok angan (honor) ka hadom urang Cam khin deng tagok pak cek Teng Gaiy pieh mariak (against) wek saong Yuen di thun 1975. Taluic di angka dua, Cei Juk cuak ariya mayut “Bingu Throh Drei” ndom ka kamei dara ngap yau bingu throh li‐nguw, duah ruah dam siam likei min oh thau ka rup bingu drei buai di tuk halei.
Khaol dahlak Caong lac (Hopefully), e‐HARAK CAM angka dua ni ba marai ka mikwa takrâ aiek, takrâ puec, ngan takrâ tabur (focus) sanâng di tuk linâng ha.
Ginuer e‐HARAK CAM Qasim Tu
o) Kieu Dai Tho pnH kD\ “dmI# pEl pjW” f\RfU@ f\ERdW dl. hEt k\ ur) c.f\ l[h[` aY\ Om= OvH b[Om~ kl# ERb Er,, ptW] d{ N# w-`, e‐hr`c. tW-` Os= kl` w-` d{ hr] kL-U mU` km] c. h\U pOt+ Ov_` g-$ p` b& Sacramento, Cali dl. kD\ “57 TU# ayU@ EcW Ot+ Ov_` p` ng^ America”,, OV. k\ gV{ kD\ hr] n{, d\W ur) w` b[rU* N#, Indrapura Chau dl. kD\ “md-H hEt”, Q# Jasakawi dl. kD\ “K[` S$ OV. Os= w` aK^ c.” hd^ k\ rU$ Rd] e~ m) dhL-U d{ b! mRg\U aK^ c., ObL_H K[` rm[` aK^ tpU` o) aOk_` mU` k] Rd] Ec` w-` m) k& rH mEr,, OV. k\ SkEr, o) Thien Sanh Phan dl. kD\ l) tW] pnW-! c. “d` Er tW] TU# Er rH” pY-H k\ an` c. OV+ kn& hOd. Er pOt_ pRk-) ng^ c.f\ m) d{ TU# pjY-) b-) S\ t-& TU# l[h[` aY\ 1832,, hd] N# w-`, o) Thekwa Palei Ram dl. kD\ “pHlw# t-) Eg%” f\Op` aQ# k\ hOd. ur) c. K[# d-) tOg` p` c-` t-) Eg% pY-H mrY` w-` Os= yW-# d{ TU# 1975,, tlW[! d{ a)k\ d\W , c] jU` cW` ar[y\ myU@ “b[q\U ORTH Rd]” OV. k\ km] dr\ Q$ y-U b[q\U ORTH l[qU*, dWH rWH d. sY. l[k] m[# oH T-U k\ rU$ b[q\U Rd] EbW d{ tU` hl],,
OK_& dhL` Oc= l!, e‐hr` c. a)k\ d\W n{ b\ mEr k\ m[` w\ tRkI\ aY-`, tRkI\ pW-!, Q# tRkI\ tbU^ Sn) d{ tU` l[n) h\,,
g[nW-^ e‐hr` c. Qasim Tu
3
Ariya Hatai Paran Hadas Ka Lok Thanh Phu Ba
Panuec akhan: Liwik, liwik puec wek ariya Cam, mboh padrut padruai dalam hatai. Sanâng tel ra taha mâng kal déh biak glaong illimo, gleng
mboh dahlau ka dom gruk ga‐ndi kadha tamuh tagok sa bla di grep bhum palei Cam harei ni. Blaoh di nan panâh jieng Ariya tuer tabiak ka bhap bini thau pieh khik ramik. Hu ralo ariya ndom ka Campa lihik aia, blaoh anâk Cam laik tamâ janâk kho ra‐mbah. Ong kei jang oh wer adan yah saong anak tacaow juai ac hatai, marat khik hai drep ar, nâm mâk muk kei. Dalam kadha ni dahlak likau nâh ba tabiak sa pet (paragraph) ariya “Hatai Paran Hadas Ka Lok” pieh ka mikwa puec yaom blaoh tabur sanâng. Ariya : Panâh mâleng di dalam ariya, Panuec mâng ra taha, Po gru tuek tabiak Nâm mâk po nabi patrun sarak, Payua wek khik ngap, adat ca‐mbat po nabi. Dalam tapuk sak karay, sak kawi Adat ca‐mbat Cam Bani, Ahier Awal. Khik kahria ngap bingun ngan klem, Juai luai pamâjrem, khik hai ka paran. Basaih adhia nan gah bimong yang, Imâm katip gru acar nan gah sang magik. Po nabi parabha mâng liwik, Adat ca‐mbat mâtuaw mânrik ka dua gru khik anguei. Juai klak padanan wan juai, Tadhiai bibiak di ca‐mbuai, tana rakun mâng liwik. Pajai Mâli Kraong Panrang ngan Parik,
ar{y% h=t prN hdX k% -lK Thanh Phu Ba pnW-! aK#: l[w[`; l[w[` pW-! w-` ar[y\ c,; OvH f\RdU@ f\ERdW dl, hEt; Sn) t-& r\ th\ m) k& Od-H bY` OgL= il[Om\; gL-) OvH dhL-U k\ Od, RgU` gV{ kD\ tmUH tOg` s\ bL) d{ Rg-$ BU, pl] c, hr] n{;; ObL_H d{ N# pnIH jY-) ar[y\ tW-^ tbY` k\ B$ b[n{ T-U pY-H K[` rm[`;; h\U rOl\ ar[y\ OV, k\ c,f\ l[h[` aY\ ; ObL_H anI` c, El` tm\I jnI` OK rvH;; o) k] j) oH w-^ ad# yH Os= anI` tOc_* EjW a! hEt;; mIr@ K[` Eh Rd-$ a^ n,I mI` mU` k];; dl, kD\ n{ dhL` l[k-U nIH b\ tbY` s\ p-@ ar[y\ "hEt pr# hd( k\ Ol`" pY-H k\ m[` w\ pW-! Oy+ ObL_H tbU^ Sn);; ar[y\: pnIH ml-) d{ dl, ar[y\ pnW-! M) r\ th\ Of- Rg\U tW-` tbY` n,I mI` Of- Nb{ pRtU# sr` py\W w-` K[` Q$ ad@ cv@ Of- Nb{ dl, tpU` SkEr Skw{ ad@ cv@ c, bn{ ahY-^ aw& K[` kRhY\ Q$ b[qU# Q# kL< EjW ElW pmIRj< ; K[` Eh k\ Sr# bESH aDY\ N# gH b[Om~ y) im,I kt[$ Rg\U ac^ N# gH s) mg[` Of- Nb{ f\rB\ m) l[w[` ad@ cv@ mItW* mIRn[` k\ d\W Rg\U K[` aqW] EjW kL` f\dN# v# EjW tEDY b[bY` d{ cEvW tN\ rkU# m) l[w[` pEj mIl{ ORk= pRn) Q# pr[` bn{ s\ Ob_H s) mg[` ; c, s\ Ob_H mIORn= mIRn! ; bESH aDY\ imI, kt[$ Rg\U l! ag& tpU` K[` b! EjW ElW f\mIjW\ m) k& dhL-U c, h\U pOt_ bY\ RkIH anW-! On\rf\ pL-` l[kU` kL` pr# ad@ cv@ mId\ TU# mId\ kr)
4
Bani sa baoh sang magik, Cam sa baoh mânraong mânrac. Basaih adhia, Imâm katip gru lac, Agal tapuk khik bac, juai luai pamâjua. Mâng kal dahlau, Cam hu patao bia, Krâh anuec Norapa (king), plek likuk klak paran. Adat ca‐mbat mâda thun mâda karang, Cam Bani lihik paran, dom di ndua janâk ra‐mbah. Nde phun kayau riya, libuh talah, Taklok agha blaoh libuah, lihik abih jeh angan. O thau ka rai halei wek tabem, Tamuh wek jieng phun, lah than pamâkei (Daok Wek)
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐***‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐
Damân Palai Pajua
Kieu Dai Tho
Gleng anak li‐nyaiy likuk ka Cam
ita, lihik abih tanâh riya, biak
damân palai.
Sanâng tel padrut padruai phik
hatai, gleng bimong bhum pachai, aia mata ni
brai brai.
Anit lo Panrang, Kraong, Parik, Pajai,
sa paran jieng marai, mâng rai dahlau.
Cam drei hu agha hu hahlau,
hadom pluh rai patao nao dahlau,
hu nâm mâk hu sak karay.
Patao Cam mboh kamei Yuen siam binai,
patao nan tok ba marai,
ngap bia daok dalam Mâdhir Riya.
Bia ngap ba‐niai ruak hakik pa‐ndik pa‐ndua,
lac kaoh phun Kraik nan ka,
c, bn{ l[h[` pr# Od, d{ V\W jnI` rvH V| PU# ky-U r[y\ l[bUH tlH tOkL` aG\ ObL_H l[bWH l[h[` ab[H j-H aQ# ; o T-U k\ Er hl] w-` tb<, tmUH w-` jY-) PU# lH T# pmIk] FOd_` w-`X
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐***‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐
dm;N p=l pj&% Kieu Dai Tho
gL-) aN` l[Ez% l[kU` k\ c, i[t\; l[h[` ab[H tnH r[y\; bY` dm# pEl;; Sn) t-& f\RdU@ f\ERdW P[` hEt; gL-) b[OM~; BU, pEC; aY\ mt\ ERb ERb;; an[@ Ol\ pRn); ORk=; pr{`; pEj; s\ pr# jY-) mEr m) Er dhLU- ;; c, Rd] hU\ aG\ hU\ hh-LU ; hOd, pLUH Er pOt_ On_ dhLU- h\U nI, m` h\U SkEr;; pOt_ c, OvH km] y-W# sY, b[En; pOt_ N# Ot` b\ mEr; Q$ bY\ Od_` dl, mD[^ r[y\;; bY\ Q$ bEnY rW` hk[` pV[` pV\W; l! Ok_H PU# ERk` N# k\; bY\ kLH rW` hEt;; Ok_H ObL_H pOt_ N# oH d-) Er; t-& TU# y-W# Q$ kl[# Ot= mEr; kL` V-W!
5
bia klah ruak hatai.
Kaoh blaoh patao nan oh deng rai,
tel thun Yuen ngap kalin taong marai,
klak nduec calah caluen.
Thei urang blek hatai tuei Yuen,
pataow gilai Po Binthuer,
Yuen pawang taong mâk pamâtai.
Kayua huec di Yuen wer glai,
jak gep nduec klak bhum pachai,
nao pa‐ndap di nâgar urang.
Sanâng tel aih aoh blaoh pachang,
bhap bani sa paran,
urak ni gem ga‐mbak di aia Yuen.
Brei ka Cam oh hu Po ginuer,
likau juai ndom tablak panuec Yuen,
juai mâlah cah.
Bani Cam juai rabha calah,
anit gep yau sa darah,
ngap jalan adei sa‐ai.
Gul pataom blaoh ginum biai,
piéh padeng bhum pachai,
tuei rai ta‐mbang hadah.
Bhap ilimo seng ruah duah,
paduel mâk bi‐nyol patuah,
siam mâkrâ nâgar palei./‐
San Jose, 03/18/14
clH cOl#;; T] ur) bL-` hEt tW] yW-#; pOt_* g[El Of- b[# sW-^; yW-# pw) Ot= m` f\mIEt;; ky\W h-W! d{ y-W# w-^ EgL; j` g-$ V-W! kL` BU, pEC; On_ pV$ d{ ng^ ur);; Sn) t-& EaH Oa_H ObL_H pC); B$ bn{ s\ pr#; ur` n{ g< gv` d{ aY\ yW-#;; Rb] k\ c, Rd] oH h\U Of- g[n-W^; l[kU- EjW OV, tbL` pnW-! y-W#; EjW mlH cH;; bn{ c, EjW rB\ clH; an[@ g-$ yU- s\ drH; Q$ jl# ad] SEA;; gU& pOt+ ObL_H g[nU, EbY; pY-H pd-) BU, pEC; tW] Er tv) hdH;; B$ il[Om\ S-) rWH dWH; pdW-& m` b[Oz& ptWH; sY, mRkI\ ng^ pl];;
6
57 Thun Ayut Cuai Taom Mbaok Pak Nagar Amercia e‐HARAKCAM
Di harei 27 bulan 12 thun 2014, klau muk kamei Cam daok atah hu marai taom mbaok gep pak sang ong Truong Thanh Son di bal Sacramento, California. 57 thun yut cuai atah di gep, nan ye muk Chau Thi Chieu, muk Ba Thi San, saong muk Dang Thi Sang. Harei taom mbaok nan, klau muk hu ralo kadha ndom klao tuk daok dam daok dara, saong kalak wek kadha ngap krân gep mâng dahlau. Tak di thun 1957, hu sa guen nagar Yuen kanâkei (advisor) Ngo Dinh Nhu hu mbaok pak Hue. Rajakar (goverment) Yuen hu da‐a bengsa Cam nao tamia, adaoh di tuk nan. Pak gah Panrang, hadom urang Cam ngap praong, glaong biai gep blaoh nao taom ginuer di yap palei pala Cam pieh likau adat saong ruah (selective) kamei dara siam binai, siam thaik pieh nao adaoh tamia kala mbaok ka anâk Cam.
57 E~N ay~T =c& -t> -O<K pK ngR America e‐hr` c,
d{ hr] 27 bUl# 12 TU# 2014; kL-U mU` km] c, Od_` atH h\U mEr Ot+ Ov_` g-$ p` s) o Truong Thanh Son d{ b& Sacramento; California;;
57 TU# yU@ EcW atH d{ g-$; N# y| mU` Chau Thi Chieu, mU` Ba Thi San, Os= mU` Dang Thi Sang. hr] Ot+ Ov_` N# kL-U mU` hU\ rOl\ kD\ OV, OkL_ tU` Od_` d, Od_` dr\; Os= kl` w-` kD\ Q$ RkI# g-$ m) dhL-U;;
t` d{ TU# 1957; h\U s\ gW-# ng^ yW-# knIk] Ngo Dinh Nhu h\U Ov_` p` Hue ; r\jk^ yW-# h\U da\ b-)S\ c, On_ tmY\ aOd_H d{ tU` N#;; p` gH pRn) hOd, ur) c, Q$ ORp= OgL= EbY g-$ ObL_H On_ Ot+ g[nW-^ d{ y$ pl] pl\ c, pY-H l[k-U ad@ Os= rWH km] dr\ sY, b[En sY, ET` pY-H On_ aOd_H tmY kl\ Ov_` k\ an` c,;;
(Mâng gah iw) Muk Ba Thi San, muk Dang Thi Sang, saong muk Chau Thi Chieu
7
Hu ralo kamei dara nao tamia di tuk nan, dalam nan hu muk Chau Thi Chieu (palei Ram), muk Ba thi San (palei Hamu Tanran), soang muk Dang Thi Sang (palei Caok). Hadei nan, klau muk kamei ni thei jang kieng likei hu bac glaong akhar tapuk di sang bac Prang (French) Lycée Yersin pak Dalat, ngap yau muk Ba Thi San kieng ong Luu Quang Sang, muk Chau Thi Chieu kieng ong Tu Cong Thu, saong muk Dang Thi Sang kieng ong Luu Tich Nuc. Hadei di thun 1975, anâk Cam calah caluen, nduec bal glai bal klaow, laik tamâ kho ra‐mbah. Ra pasang nao daok di sang glac (imprison), than kamei gem ngap amaik gem nao tuei aia ngap hamu pala padai, nao ikak kaiy pieh duah brah raong anâk. Sa gah raong anâk daok nde asit, sa gah nduec duah jien padai nao riwang pasang pak sang glac, yap thun yap bulan maong akaok pasang marai sang. Ndom tel nan thei jang haok aia mata. Thun bulan nao tapa, harei ni thei jang praong thun taha, hu anâk hu matuw, hu mbeng anguei, hu tacaow bak sang bak danaok, ndom klao buei baiy mathrum ta‐mbang. Hu harei marai taom mbaok, hu harei nao ha‐
ndaoh di gep. Klau muk thei jang daok atah.
Muk Chieu daok pak Dak Cali, muk San daok
pak Ut Cali, muk Sang daok pak aia Vietnam
marai riwang anâk pak Sacramento, yau nan
ye sa mbeng hu taom mbaok gep di nagar
America di njep mbuen o.
Hadom pluh thun ayut cuai atah di gep, min
sa tuk wak hu taom mbaok ngap yau adei sa‐
ai sa tian daok ha‐ndaoh di gep mâng rawik
marai.
hU\ rOl\ km] dr\ On_ tmY d{ tU` N#;; dl, N# h\U mU` Chau Thi Chieu Od_` p` pl] r,; mU` Ba Thi San Od_` p` pl] hm\U tRn# ; Os_) mU` Dang Thi Sang Od_` p` pl] Oc_`;; hd] N#; kL-U mU` km] n{ T] j) kY-) l[k] h\U b! OgL= aK^ tpU` d{ s) b! Rp) Lycée Yersin p` dl@ Q$ y-U mU` Ba Thi San kY-) o) Luu Quang Sang, mU` Chau Thi Chieu kY-) o) Tu Cong Thu; Os= mU` Dang Thi Sang kY-) o) Luu Tich Nuc.
hd] d{ TU# 1975; an` c, clH clW-# ; VW-! b& EgL b& OkL_*; El` tmI\ OK rvH ; r\ ps) On_ Od_` d{ s) gL!; T# km] g< Q$ aEm` g< On_ tW] aY\ Q$ hm\U pl\ pEd; On_ ik` Ek% pY-H dWH RbH Or= an`; s\ gH Or= an` Od_` V| aS[@; s\ gH VW-! dWH jY-# pEd On_ r[w) ps) p` s) gL!; y$ TU# y$ bUl# Om= aOk_` ps) mEr s) ; OV, t-& N# T] j) Oh_` aY\ mt\;
TU# bUl# On_ tp\; hr] n{ T] j) ORp= TU# th\; h\U an` h\U mtU*; h\U v-) aqW] ; h\U tOc_* b` s) b` dOn_` OV, OkL_ bW] Eb% mRTU, tv);;
hU\ hr] mEr Ot+ Ov_`; h\U hr] On_ hOV_H d{ g-$; kL-U mU` T] j) Od_` atH;; mU` Chieu Od_` p` d` Cali, mU` San Od_` p` u@ Cali; mU` Sang Od_` p` aY\ bY-@ n, mEr r[w) an` p` Sacramento y-U N# y| s\ v-) h\U Ot+ Ov_` g-$ d{ x-$ vW-# o;;
hOd, pLUH TU# yU@ EcW atH d{ g-$; m[# s\ tU` w` hU\ Ot+ Ov_` Q$ y-U ad] SEA s\ tY# Od_` hOV_H d{ g-$ m) rw[` mEr;;
8
Madeh Hatai Indrapura Chau
Dahlak hu sa dalukal ni kieng
kalak wek saong mik wa peng
aiek yaom. Kadha ni ngap ka
dahlak caik di dalam hatai tel
harei ni.
Hadei di graduat (graduate) sang bac
highschool, dahlak jang yau hadom ayut dam
dara daok dalam palei tabiak nao magru di
sang bac university pak Bai‐gaor (Saigon). Tel
bulan Ramavan marai, dahlak da‐a hadom
anâk saih ayut Yuen daok bac saong gep pieh
marai riwang palei dahlak. Hadom anâk saih
ayut Yuen jang kieng thau, kieng aiek anâk
Cam yau haber, khan aw, anguei Cam cuk yau
halei jang ngap yau adat ca‐mbat Cam Awal
rei. Blaoh di nan, khaol dahlak jak gep marai
mbeng harei Muk Kei. Biruw di trun radéh
yam takai tamâ palei, khaol dahlak talak mboh
hu paning panuec (banner) wak mâng akhar
Thrah praong biak praong tuer di angaok
mbeng jang palei (gate of village). Mboh
hadom akhar wak hagait blaoh karei lo nan,
hadom ayut Yuen mâng ta‐nyi dahlak “sa‐ai
ley, akhar hagait wak di angaok nan?”, dahlak
mang akhan lac, “nan ye akhar Cam”. Blaoh di
nan, sa urang ayut karei ta‐nyi dahlak wek
“Sa‐ai thau puec halei?”, dahlak lac “Sa‐ai di
thau puec o”. Tuk nan dahlak mâng dah mata
thau ka rup drei pataok akhar Cam ngap ka
hadom urang Yuen klao balei gah likuk. Apakar
di harei nan ngap ka dahlak malau, pa‐ndik pa‐
ndua di hatai. Hadei mâng nan, dahlak mâk
md@H h=t Indrapura Chau dhL` h\U s\ dlUk& n{ kY-) kl` w-` Os= m[` w\ p-) aY-` Oy+ ; kD\ n{ Q$ k\ dhL` Ec` d{ dl, hEt t-& hr] n{;; hd] d{ RgdW@ s) b! highschool dhL` j) y-U hOd, ayU@ d, dr\ Od_` dl, pl] tbY` On_ mRg\U d{ s) b! university p` EbOg_^;; t-& bUl# rmw# mEr; dhL` da\ hOd, an` EsH ayU@ yW-# Od_` b! Os= g-$ pY-H MEr r[w-) pl] dhL`; hOd, an` EsH ayU@ yW-# j) kY-) T-U kY-) aY-` an` c, y-U hb-^ ;K# a*; aqW] cU` c, y-U hl] j) Q$ y-U ad@ cv@ c, aw& r];; ObL_H d{ N# OK_& dhL` j` g-$ mEr v-) hr] mU` k];; b[rU* d{ RtU# rd-H y, tEk tmI\ pl]; OK_& dhL` tl` OvH h\U pn[~ pnW-! w` m-) aK^ RTH ORp= bY` ORp= tW-^ d{ aOq_` v-) j) pl];; OvH hOd, aK^ w` hEg@ ObL_H kr] Ol\ N#;; hOd, ayU@ yW-# m-) tz{ dhL` “SEA l-% aK^ hEg@ w` d{ aOq_` N#” dhL` m-) aK# l! “N# y| aK^ c,” ; ObL_H d{ N# s\ ur) ayU@ kr] tz{ dhL` w-` “SEA T-U pW-! hl]” dhL` l! “SEA d{ T-U pW-! o” ;; tU` N# dhL` m-) dH mt\ T-U k\ rU$ Rd] pOt_` aK^ c, Q$ k\ hOd, ur) yW-# OkL_ bl] gH l[kU`;; a\pk^ d{ hr] N# Q$ k\ dhL` ml-U ; pV[` pV\W d{ hEt ; hd] m-) N# dhL` m` RgU` N# MEr SnI) w-`; rOl\ ur) an` ESH c, On_ b! OgL= aK^ tpU` ur) l[q[*; m-Ey OV, EyH rU$ l! Rd] n{ “Oq_#” m[# d{ h\U T-U pW-! aK^ c, Rd] o;; OV, c, mlU` yW-# bY` rOl\ ObL_H l! Rd] n{ “Oq_#” w-`;; myH Rd] d{ h\U b! mRg\U aK^ c, Rd] o; Q$
9
gruk nan marai sanâng wek, ralo anâk saih
Cam nao bac glaong akhar tapuk urang li‐
ngiw, mayai ndom yaih rup lac drei ni “ngaon”
min di hu thau puec akhar Cam drei o! Ndom
Cam maluk Yuen biak ralo blaoh lac drei ni
“ngaon” wek! Mayah drei ni di hu bac magru
akhar Cam drei o, ngap haber drei si thau!
Tanâh aia Campa drei lihik biak, min sap puec
panuec ndom, akhar wak drei di hu thei paoh
blah o. Yau panuec Cam drei hu pa‐ndit lac:
“Pataok danaok alah, krah danaok tarieng”.
Kaoh mâng harei nan, dahlak khaom bac,
ramik tuk wak pieh magru akhar Cam. Harei ni
hu hadom adei sa‐ai pacheh gep wak akhar
Cam ngap ka dahlak hader wek hadom gruk
tapa mâng dahlau.
Dalukal dahlak taluic pak ni, tadhuw ayuh mik
wa kajap karo, kheng kadeng.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐***‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐
Khik Sap Ndom Saong Wak Akhar Thrah Cam Jasakavi
Urang taha hu lac “Panuec ndom Cam daok yau tanâh aia Cam daok”. Haber panuec urang taha ndom yau nan? Sap puec panuec ndom ngap yau suan thep bengsa Campa. Sap amaik manâk drei nao tel halei drei lijang seng anâk Cam nan rei. Mayah hu sa urang lingiw ngap yau Yuen, Laow tanyi drei lac “sa‐ai thau ndom thau wak akhar Cam halei? Drei lac haber ni! Apakar ni ngap ka dahlak sanâng biak drut druai di hatai baoh kayua anâk Cam lihik aia
hb-^ Rd] s{ TU-;; tnH aY\ cf\, Rd] l[h[` bY` m[# S$ pW-! pnW-! OV,; aK^ w` Rd] h\U T] Op_H bLH o; y-U pnW-! c, Rd] hU\ pV[@ l!: “pOt_` dOn_` alH; RkH dOn_` trY-)”;;
Ok_H m-) hr] N# dhL` OK+ b! ; rm[` tU` w` pY-H mRg\U aK^ c,;; hr] n{ hU\ hOd, ad] SEA pC-H g-$ w` aK^ c, Q$ k\ dhL` hd-^ w-` hOd, RgU` tp\ m-) dhL-U ;;
dlUk& dhL` tlW[! p` n{ ; tDU* ayUH m[` w\ kj$ kOr\ ; K-) kd-);;
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐***‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ A{K xP -Q' -s" wK aAR \EH c' Jasakavi
ur) th\ h\U l! “pnW-! OV, c, Od_` yU- tnIH aY\ c, Od_`”;; hb-^ pnW-! ur) th\ OV, yU- N#;; S$ pW-! pnW-! OV, Q$ yU- SW-# T-$ b-) S\ c,f\;; S$ aEm` mnI` Rd] On_ t-& hl] Rd] l[j) S-) an` c, N# r];; myH h\U s\ ur) l[q[* Q$ yU- yW-#; Ol_* tz{ Rd] l! “SEA TU- w` aK^ c, hl]” Rd] l! hb-^ n{;; a\pkr n{ Q$ k\ dhL` SnI) bY` RdU@ ERdW d{ hEt Ob_H ky\W anI` c, l[h[` aY\ hOd, rtUH TU# tp\ Q$ k\ an` c, w-& aK^ tpU`;; ur` n{ anI` c, Rd] d{ h\U hEg@ Rt\ o;; S$ OV,
10
hadom ratuh thun tapa ngap ka anak Cam wer akhar tapuk. Urak ni anâk Cam drei di hu hagait tra o. Sap ndom jaik si lihik abih. Hadom anâk Cam harei ni ndom tablak ralo panuec Yuen saong sap ndom urang lingiw. Karei di nan wek takik lo anâk Cam drei thau wak akhar Cam. Gruk ni hadom urang Cam hu bac da‐a thau akhar tapuk njep sanâng kahria nyaom gep biai wek. Marat hatai ngap sa jalan mâng kal marai. Ong akaok muk kei drei ndom saong wak akhar tapuk yau halei, anâk tacaow hadei ni ngap tuei yau krung nao baik. Hu yau nan ka anâk Cam drei njep gep, pan tangin gep, blaoh ba gep nao sa jalan tapak ka hadom anâk Cam daok dalam aia jang ngap yau pak aia lingiw.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐***‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐
DAK RAI TUEI THUN RAI RAH
Thien Sanh Phan
Panuec akhan:
Kadha sakarai ni dahlak lang tuei
akhar Cam mâng di anâkhan
“Lich Trinh Bien Co Theo Nien
Dai” dalam tapuk Champaka 12.
***
(Tuek tabiak mbeng di sa).
Bino tuei Sakkarai Campa
Thun 192 threh rai Campa hu angan LINYI
“Lam‐ap”.
Thun 629, angan Campa hu sarak di angaok
batau pak My‐son.
Thun 667 angan Campa hu mboh di angaok
batau pak nagar Kur.
Thun 758, angan Lin‐yi salih angan wek jieng
Ej` s{ l[h[` ab[H;; hOd, an` c, hr] n{ OV, tbL` rOl\ pnW-! yW-# Os= S$ OV, ur) l[q[*;; kr] d{ N# w-` tk[` Ol\ anI` c, Rd] TU- w` aK^ c,;; RgU` n{ hOd, ur) c, h\U b! da\ TU- aK^ tpU` x-$ SnI) kRhY\ Oz+ g-$ EbY w-`;; mr@ hEt Q$ s\ jl# m) k& mEr;; o) aOk_` mU` k] Rd] OV, Os= w` aK^ tpU` yU- hl]; an` tOc_* hd] n{ Q$ yU- RkU~ On_ Eb`;; hU\ yU- N# k\ an` c, Rd] x-$ g-$; p# tq[# g-$; ObL_H b\ g-$ On_ s\ jl# tp` k\ hOd+ an` c, Od_` dl, aY\ j) Q$ yU- p` aY\ l[q[*;; ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐***‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐
dK =r t&] E~N =r rH Thien Sanh Phan
pnW-! aK# : kD\ SkEr n{ dhL` l) tW] aK^ c, m) anIK# “Lich Trinh Bien Co Theo Nien Dai” dl, tpU` c,f\k\ 12;; FtW-` tbY` v-) d{ s\X b[On\ tW] S` kEr c,f\ TU# 192; RT-H Er c,f\ h\U aQ# Linyi “ Lam‐ap” TU# 629; aq# c,f\ h\U Sr` d{ aOq_` bt-U p` Myson; TU# 667; aQ# c,f\ hU\ OvH d{ aOq_` bt-U p` ng^ kU^ TU# 758; aQ# Linyi Sl[H aQ# w-` jY-) Hoang Vuong; TU# 817; aQ# f)dr) OvH Sr` d{ aOq_`
11
Hoang‐Vuong.
Thun 817, angan Panduranga mboh sarak di
angaok batau angan Campa.
Thun 877, angan ew Vuong‐quoc Hoang‐
Vuong, salih jieng Chiem‐ Thanh, kayua lang
mang akhar Champapura “Kinh‐thanh
Campa”.
NAGAR PANDURANGA SAONG CAMPA.
Thun 1050, Nagar Panduranga meriak (fight)
saong aia Campa.
Thun 1074, Patao Harivarman lac, nyu tabiak
marai mâng dua talei pajaih
(a) phun Li‐u gah UT (birak) darah tuei amaik.
(b) phun Panâng gah DAK (manraong) darah
tuei amâ.
KUR PAKRENG NAGAR CAMPA (1145‐1203)
Thun 1145, Kur masuh mâk Wijaya, pamâtai
Patao Jaya Indravarman III di mblang masuh,
mânuis tagok patuk rai patao wek nan angan
Rudravarman IV. Urang Campa di hu paduel
haiy brei ka patao Kur ni o, kayua nyu merai
ataong mâblah mâk tanâh aia urang, Patao
Rudravarman IV klak nduec nao padaong di
nagar Panduranga.
Thun 1147, Patao Rudravarman IV likau trun
di rai , brei janâng ni wek ka anâk Patra
Sivanandana tagok rai Patao, paya angan Jaya
Harivarman I.
Thun 1148, di gah Ut (birak), Patao Kur papok
adei sang, angan Harideva tagok jieng Patao
Campa di Wijaya.
Thun 1149, Patao Hirivarman I di gah Dak
bt-U aQ# c,f\;; TU# 877; aQ# e* Hoang Vuong Sl[H jY-)
Chiem Thanh, ky\W l) m) aK^ “c,f\ pUr\”;;
ng^ f)dr) Os= c,f\
TU# 1050; ng^ f)dr) m-rY` Os= aY\ c,f\ TU# 1074; pOt_ Harivarman l!; z\U tbY` mEr m) d\W tl] pEjH: ‐ PU# l[u gH u@ Fb[r`X tW] drH aEm`
‐ PU# pn-) gH d` FmORn=X tW] drH am\I
kU^ pRk-) ng^ c,f\ F1145 t-& TU# 1203X TU# 1145; kU^ msUH mI` w[jy\;; pmIEt pOt_ Indravarman 3 d{ vL) msUH;; mInW[( tOg` ptU` Er pOt_ w-` N# aQ# Rudravarman 4 ;; ur) c,f\ d{ h\U pdW-& Eh% Rb] k\ pOt_ kU^ n{ o; ky\W zU\ mEr aOt= mIbLH mI` tnIH aY\ ur);; pOt_ Rudravarman 4 kL` VW-! On_ pOd= d{ ng^ f)dr);; TU# 1147; pOt_ Rudravarman 4 l[k-U RtU# d{ Er; Rb] jnI) n{ w-` k\ anI` pRt\ Sivanandana tOg` Er pOt_;; py\ aQ# jy\ Harivarman
1;; TU# 1148 ; d{ gH u@ Fb[r`X pOt_ kU^ pOp` ad] s) aQ# Harideva tOg` jY-) pOt_ c,f\ d{ w[jy\;; TU# 1149; pOt_ Harivarman 1 d{ gH d` FmORn=X f)dr) b\ bW-& B$ tp\ w[jy\ pmIEt pRt\ Harideva z\U N# pEjH kU^ ; mI) n{ On_ u@ Os= d` pg< w-` jY-) ys\ tnIH aY\ c,f\ RkU~ y-U d{ RkU~ w-` j|;; TU# 1151; bW-& B$ rEV% Os= Md\ Od_` gH
12
(manraong) Panduranga ba buel bhap tapa
Wijaya pamâtai Patra Haridewa, nyu nan pajaih
Kur. Mâng ni nao UT, DAK pagem wek jieng yasa
tanâh aia Campa krung yau di krung wek je.
Thun 1151, buel bhap Ra‐ndaiy (Radhe) saong
Mada (Bahnar) daok gah Cek‐Pai (high land)
mâk glac lac Patao Jaya Harivarman I, mânuis
daok gah dih Mânraong (Dak) Panduranga,
marai mâblah janâng Patao Campa di dih Birak
(Ut) Wijaya, Khaol gah Cek‐Pai dak peng, bruh
tagok papok Patra Vasaraja, nan sa‐ai sang
Patao Jaya Harivarman I, jieng Patao Campa,
min oh dak jieng.
Thun 1190, Patao Kur ba buel bhap taong
mâblah tanâh Campa, mâk tanâh parabha jieng
dua :UT;DAK : Wijaya gah Birak ka Patra In pan
akaok, nyu nan pajaih Campa min jieng sa‐ai
sang Patao Kur.
Panduranga gah Manraong ka Suryavarmadeva
pan akaok, nyu nan pajaih Tumprauk Wijaya
(Binh‐Dinh) mâda nduec nao daok pak Kur di
thun 1182.
Thun 1191, Patra Rashupati ew bhap bini (quan‐
chung) Wijaya deng tagok meriak wek saong
Patra In, nyu nan sa‐ai Sang Patao Kur.
Thun 1192, Njep binyol gah Birak (UT) daok
thruw duw, Patao Suryavarmadeva gah
Mânraong Panduranga, ba buel bhap tapa
Wijaya masuh mâk hu pamâtai Patra Rashupati,
blaoh papok rup tagok jieng Patao ‐ Engkat,
Patao Yasa di angaok Patao Campa (federal).
Thun 1203, Patao Kur Jayamarman VII, brei sa
mânaok buel bhap krah masuh tapa nao taong
Wijaya. Masuh alah di Patao Suryavarmadeva,
klak nduec tapa gah Yuen, likau padaong rup.
(Daok wek)
c-` Ep (high land) mI` gL! l! pOt_ jy\ Harivarman 1 mInW[( Od_` gH d[H mIORn= Fd`X f)dr) mEr mIbLH jnI) pOt_ c,f\ d{ d[H b[r` Fu@X w[jy\ OK_& gH c-` Ep d` p-) RbUH tOg` pOp` pRt\ Vasaraja ; N# SEA s) pOt_ jy\ Harivarman 1 jY-) pOt_ c,f\;; m[# oH d` jY-);; TU# 1190; pOt_ kU^ b\ bW-& B$ Ot= mIbLH tnIH c,f\ ; mI` tnIH f\rB\ jY-) d\W : ut; d` w[jy\ gH b[r` k\ pRt\ i[# p# aOk_` zU\ N# pEjH c,f\ m[# jY-) SEA s) pOt_ kU^ ;; f)dr) gH mORn= k\ Suryavarmadeva p# aOk_`; z\U N# pEjH tU, ORp_` w[jy\ mId\ VW-! On_ Od_` p` kU^ d{ TU# 1182;; TU# 1191; pRt\ Rashupati e* B$ b[n{ w[jy\ d-) tOg` m-rY` w-` Os= pRt\ i[#; z\U N# SEA s) pOt_ kU^;; TU# 1192; x-$ b[Oz& gH b[r` Fu@X Od_` RTU* dU*; pOt_ Suryavarmadeva gH mORn= f)dr) b\ bW-& B$ tp\ w[jy\ msUH mI` h\U f\mIEt pRt\ Rashupati, ObL_H pOp` rU$ tOg`
jY-) pOt_ Engkat pOt_ ys\ d{ aOq_` pOt_ c,f\ (Federal);; TU# 1203; pOt_ kU^ Jayamarman 7 Rb] s\ mIOn_` bW-& B$ RkH msUH tp\ On_ Ot= w[jy\ ; msUH alH d{ pOt_ Suryavarmadeva Ob_LH kL` VW-! tp\ gH yW-# l[k-U pOd= rU$;; FOd_` w-`X
13
Pahlawan Teng Gaiy Thakwa Palei Ram
Bulan 4 thun 1975, kalin praong
pak aia Viet Nam.
Yuen di gah Birak marak saong
Yuen pak gah Mraong. Dua gah
masuh, matak gep pieh mablah ngap Po di
Nagar Viet Nam.
Harei 16 bulan 4 thun 1975, bhum Ninh Thuan
laik tamâ dalam tangin Yuen di gah Birak.
Harei nan yeh ngap ka paran Cam di Panrang
thruw duw, karung kareng, nduec bal glai bal
klaow. Manâng drei caoh ribang padep rup
dalam ala haluk, manâng drei nduec nao dep
ga‐ndep pak apuh, pakak, manâng drei nduec
nao ka‐ndap yaong daok pak aia lingiw.
Di hu halar tian o ka jalan pakreng nagar di
urang Birak biruw marai, hadom urang Cam
hu ngap praong, glaong di dalam rajakar
(goverment) klak ew buel bhap blaoh ba gep
deng tagok ndik cek Teng Gaiy pieh mariak
(against) wek saong Yuen.
Teng Gaiy nan sa libik la‐aow cek pak gah Panrang. Gah aia harei tagok hu cek Ca‐mbang. Gah aia harei tamâ hataom cek Baok. Gah Birak hataom mblang Praong. Gah mraong hataom mbaok tasik Kana. Teng Gaiy nan ye sa libik yau danaok pataom (base) hadom urang Cam nao ka‐ndap daok pieh ngap bengsa. Hu ralo urang Cam daok pak palei Ram, palei Cabhan, palei Palao, palei Aia La‐u, palei Cuah Patih, palei Patuh deng tagok pak cek Teng Gaiy.
pHlwN t$ =gY
Thakwa Palei Ram
bUl# 4 TU# 1975 ; kl[# ORp= p` aY\ bY-@ N,;; y-W# d{ gH b[r` mrY` Os= y-W# gH ORm=;; d\W gH msUH mt` g-$ pY-H mbLH Q$ Of- d{ ng^ bY-@ N,;;
hr] 16 bUl# 4 TU# 1975; BU, “Ninh Thuan” El` tmI\ dl, tQ[# yW-# d{ gH b[r`;; hr] N# y-H Q$ k\ pr# c, d{ pRn) RTU* dU*; krU~ kr-); VW-! b& EgL b& OkL_*;; mnI) Rd] Oc_H r[b) pd-$ rU$ dl, al\ hlU`; mnI) Rd] VW-! On_ d-$ kV-$ p` apUH pk`; mnI) Rd] NW-! On_ kV-$ Oy= Od_` p$ aY\ l[q[*;;
d{ h\U hl^ tY# o k\ jl# pRk-) ng^ d{ ur) b[r` b[rU* mEr; hd, ur) c, h\U Q$ ORp= OgL= d{ dl, r\jk^ kL` e* bW-& B$ ObL_H b\ g-$ d-) tOg` V[` c-` t-) Eg% pY-H mrY` w-` Os= yW-#;;
t-) Eg% N# s\ l[b[` lOa_* c-` p` gH pRn);; gH aY\ hr] tOg` h\U c-` cv); gH aY\ hr] tm\I hOt+ c-` Ob_`; gH b[r` hOt+ vL) ORp=; gH ORm= hOt+ Ov_` ts[` kN\;;
t-) Eg% N# y| s\ l[b[` Q$ y-U s\ dOn_` pOt+ hOd, ur) c, On_ kV$ Od_` pY-H Q$ b-) S\;; h\U rOl\ ur) c, Od_` p` pl] r,; pl] cB#; pl] f\Ol_; pl] aY\ l[u\; pl] cWH f\t[H;
14
Jieng hadei ni, anâk Cam brei ka hadom urang deng tagok pak cek Teng Gaiy nan angan “Chien si Teng Gaiy” hai “Pahlawan Teng Gaiy” (Teng Gaiy soldier). Pahadip hu dua bulan, min angan “Chien si
Teng Gaiy” daok dalam hatai paran Cam tel
harei ni.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐***‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐
Ariya Bingu Throh Drei Cei Juk
Bel Pataih ndik asaih aiek bingu Mboh ralo bingu gheh thau ruah ber halei Kamei dara yau bingu throh drei Li‐nguw bingu yamân hiak ralo kadit marai ndem Adei ley cang hagait harei malam Pok mata maong akaok ruah dam siam likei Siam likei praong thaik o karei Duh hatai, pa‐ndik akaok malam harei mâk madau Bingu gheh bingu buai juai malau Harei tapa bel Pataih mâng thau ka drei Sa‐ai ley juai klao balei ka adei Than kamei yau gep thei jang caong kieng
pl] f\tUH d-) tOg` p$ c-` t-) Eg%;; jY-) hd] n{ anI` c, Rb] k\ hOd, ur) d-) tOg` p$ c-` t-) Eg% N# aQ# “CY-# s{ t-) Eg%” Eh “pHlw# t-) Eg%”;; f\hd[$ h\U d\W bUl#; m[# aQ# “CY-# s{ t-) Eg%” Od_` dl, hEt pr# c, t-& hr] n{;;
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐***‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐
ar{y% b{z~% -\EH \d] c] jU` b-& pEtH V[` aEsH aY-` b[q\U OvH rOl\ b[qU\ G-H T-U rWH b-^ hl] km] dr\ y-U b[q\U ORTH Rd] l[qU* b[q\U ymI# hY` rOl\ kd[@ MEr V< ad] l-% c) hEg@ hr] Ml, Op` Mt\ Om= aOk_` rWH d, sY, l[k] sY, l[k] ORp= ET` o kr] dUH hEt pV[` aOk_` Ml, hr] mI` Md-U b[q\U G-H b[q\U EbW EjW Ml-U hr] tp\ b-& pEtH m) T-U k\ Rd] SEA l-% EjW OkL_ bl] k\ ad] T# km] y-U g-$ T] j) Oc= kY-)
15
PANUEC CAM LANG TUEI ENGLISH‐PIET
Cam English Piet ac neglect sao lãng, thờ ơ adan yah advise căn dặn agal holy book kinh kệ apakar happening sự việc ba-niai gesture điệu bộ bel Pataih Spring mùa xuân bino excerpt nghiễng ra bi-nyuel oppotunity cơ hội, dịp may bla mass đại trà, cùng
một lượt caong lac Hopefully mong rằng, hy
vọng rằng dak None chẳng, không Dak Southern miền Nam ga-mbak rely on nhờ cậy vào ga-ndi kadha: issues vấn đề Ginuer chief chủ nhiệm,
người đứng đầu gleng visionaries nhìn xa, trông
rộng hadas thinking suy ngẫm halar agree thuận, đồng ý hiak hoarse khàn (ngọt) ikak kaiy trade buôn bán janâk ra-mbah hardship thống khổ janâng throne ngôi vị kalam inearth vùi chôn kanâkei advisor cố vấn khaom effort cố gắng krah good, smart giỏi, sáng dạ krâh anuec suddenly đột nhiên libuah fade héo tàn lok this life thế gian, đời này madhir riya royal palace hoàng cung manraong manrac holy items
of Po Adhia Vật linh của Po Adhia
mariak Against, conflict
chống lại , xung đột
mathrum ta-mbang gathering sum vầy matuaw manrik fine custom thuần mỹ, tốt
đẹp ngaon good tốt, khá, oai
phong
nok ndung Contents nội dung Norapa King nhà vua padanan wan oblivion làm cho lãng
quên pahlawan patriot chiến sĩ Pai Western phía Tây pakreng: rule cai trị pamajrem to cover làm che lấp, làm
trùng hợp pamâjua empty,
lonely để trống, vắng
pamâkei formation thành hình
pa-ndong honor vinh danh paning panuec banner biểu ngữ
papok appoint, honor
bổ nhiệm, tôn kính, vinh danh
paran people dân chúng
patra prince hoàng tử patuei in response,
continuation đáp lại, tiếp nối
paya to name lấy hiệu pet Paragraph đoạn (văn)
rajakar goverment nhà nước
Sang glac prison nhà tù
sarak document, engraving
văn bản, ký, viết
tabem Nursery ương (cây)
Tadhiai feeling cảm nhận tana rakun Habit tập quán
tarieng Laborious cần cù, chăm chỉ
threh Have, transform
có, biến thành
tok Married, in order to
cưới, để
tubur focus tập trung (tư duy)
tuek write, copy ghi chép, sao chép
Ut Northern miền Bắc
Sistem Rumi Cam a = ala (snake) â = anâk (children) é = pagé (morning) e = padeng (to build) i = lingik (sky) o = ralo (many) u = urang (people) ua= dua (two) uai = luai aia (to swim) ue = huec (to scare) uei = apuei (fire) ao = nao (to go) aow= pataow (to teach) ai = mai (to come) au = thau (to know) ia = aia (water) ie = pieh (in oder to) ei = thei (who) mb = mbaok (face) nd = nduec (to run) nj = njuh (fire wood) ny = nyu (he, him)
Inâ Akhar Cam a = a ; i = i ; u = u ; e = é ; A = ai ; o = o k = k ~ kau (me); È ka matai K = kh ~ khik (to preserve) g = g ~ gep (relative) G = gh ~ gha (root) q = ng ~ ngap (to do) Q = ng (same above) Ï nga matai c = c ~ cei (uncle) Ç ca matai C = ch ~ chai padai (crushing rice) j = j ~ jak (intelligence) J = jh ~ jhak (bad) z = ny ~ nyu (he, him) Z = ny ~ same above Ô = nj ~ njuh (fire wood) t = t ~ tangi (ear) ˇ ta matai T = th ~ thun (year) d = d ~ dam (young man) D = dh ~ dhaong (big knife) n = n ~ nao (to go) N = n ~same above ˜ na matai Î = nd ~ nduec (to run) p = pa asit = p ~ palei (village) ) pa matai f pa praong = p ~ Po
P = ph ~ phaw (gun) b = b ~ bulan (month) B = bh ~ bhum palei (locality) m = m ~ mâk (to take) M = m ~ same above Ó = mb ~ mbaok (face) y = y ~ yam (to step) Á ya matai r = r ~ rai patao (dynasty) ‰ ra matai l = l ~ luai aia (to swim) Ò la matai v = w ~ wak (to write) ◊ wa matai s sa asit = s ~ sap (voice) Í sa matai S sa praong = s ~ sang (home) h = h ~ harei (date) H paoh janih = h
Takai Akhar Cam
: = m (tut takai mâk)
_ = a (baluw) — = é (thek tapong) I = i (takai kik) ï = ii (takai kik t.t.m. dalam)
î = im (takai kik t.t.m. langiw)
E = ei (takai kik takai yak) U = u (takai kuk) + = e (paoh thek) += = eng (paoh eng) ° = em (paoh thek tut t. mâk)
! = ang (paoh ngâk) O = o (dar sa) Æ = ai (dar sa dar dua) @ = a (traoh aw) € = am (traoh aw tut t. mâk)
% = aong (traoh aw paoh ngâk) Y = ia (takai yak) R = ra (takai krak) L = l (takai klak) V = ua (takai kuak) Ë = â (takai kâk) / = kanaing sa < = kanaing dua ~ = kanaing akaok mati