E DREJTA PENALE -...

MANUAL PËR PËRGADITJEN E PROVIMIT TË JURISPRUDENCËS

E DREJTA PENALE

PËRGATITUR NGA:

M.Z.

2 E Drejta Penale - Jurisprudena

HAKI LECAJ

E DREJTA PENALE

Me dt. 06.04 2004,në Kosovë ka hyrë në fuqi Kodi i Përkohshëm penal i Kosovës, dhe Kodi i Përkohshëm i Procedurës Penale të Kosovës ndërsa me 20.04 2004 ka hyrë në fuqi Ligji penal për të miturit, të cilët përmbajnë risi, si në pjesën e përgjithshme ashtu edhe në pjesën e posaçme. Duke u nisur nga fakti se në materialin për një doracak, nuk mund të përfshihet e tërë ajo çka nevojitet për një punim gjithëpërfshirës, këtu do të përpiqem që të përfshijë vetëm atë pjesë nga e drejta penale që është paraparë në programin për provimin e jurisprudencës, me një hyrje të shkurtër për të drejtën penale, funksionin e së drejtës penale në shoqëri, burimet e së drejtës penale dhe veprimin e legjislacionit penal.

Shkurtesat që janë përdorur:

KP. Kodi Penal

KPPPK. Kodi i Procedurës Penale.

E drejta penale është një degë e legjislacionit pozitiv të shtetit dhe një degë e shkencës juridike.

Si degë e legjislacionit pozitiv, e drejta penale është sistem i normave juridike me të cilat përcaktohet

se cilat vepra të njerëzve konsiderohen vepra penale,dhe çfarë lloje të sanksioneve penale do t’i u

shqiptohen kryerësve të tyre.

E drejta penale ushtron mbrojtjen nga kriminaliteti, në atë mënyrë që me ligj përcakton se cilat

vepra apo sjellje të rrezikshme të njeriut, konsiderohen vepra penale dhe çfarë lloje të dënimeve

apo sanksione penale do t’i u shqiptohen. Funksioni mbrojtës i së drejtës penale është mbrojtja e

shoqërisë nga kriminaliteti. Në kuadrin e këtij funksioni, e drejta penale në radhë të parë ka për

detyrë që të mbrojë liritë dhe të drejtat themelore të njeriut, rendin juridik dhe sigurinë e vendit.

Këtë funksion e drejta penale e realizon duke i mbrojtur me mjetet penale juridike, përkatësisht me

sanksione penale dhe me masa të tjera jo penale, institucionet dhe marrëdhëniet e reja në drejtim

të këtij zhvillimi të mëtejshëm në shoqërinë e caktuar.

Gjithashtu, e drejta penale ka për detyrë t’i mbrojë edhe të mirat juridike të posaçme, që i përkasin

njeriut dhe qytetarit, siç janë: jeta e njeriut, integriteti trupor, liritë dhe të drejtat, nderi dhe

autoriteti, barazia dhe siguria e qytetarëve.

Funksioni mbrojtës i së drejtës penale është fragmentar, ngase me ketë degë të drejtësisë mbrohen

vlerat me të rëndësishme dhe më elementare të individit dhe të bashkësisë.

Prej kësaj që u tha, rezulton se funksioni mbrojtës i se drejtës penale është i karakterit subsidiar,

nga se shprehet vetëm në rastet kur vlerat e përmendura nuk mund të mbrohen me mjete apo

mënyra të tjera.

Funksioni mbrojtës i së drejtës penale nga kriminaliteti shprehet edhe në rastin e shqiptimit,

veçmas, gjatë fazës së ekzekutimit të dënimit dhe sanksioneve tjera penale, nga se aplikimi i

sanksioneve penale nuk ka për qëllim që vetëm të dënojë apo t’i shkaktojë ndonjë të keqe tjetër

kryerësit të veprës penale, por në radhë të parë të përmirësojë atë, që në të ardhmen të mos kryej

vepra penale.


U tha se çka është funksioni i së drejtës penale, pra duhet thënë se çka është kriminaliteti dhe

nocionin e tij.

Veprat e njeriut me të cilat dëmtohen,cenohen ose asgjësohen,vlerat juridike të njeriut dhe të

bashkësisë së caktuar, quhen vepra penale apo me termë të përgjithshëm kriminalitet, dhe shoqëria

mbrohet nga kriminaliteti me të drejtën penale.

Lënda e së drejtës penale.

Lënda e së drejtës penale përbëhet nga: vepra penale, kryesi i veprës penale dhe sanksionet penale.

Pra e drejta penale si degë e legjislacionit pozitiv të një shteti i përcakton se cilat vepra konsiderohen

vepra penale, kushtet të cilat duhet të përmbushen për t’u konsideruar një person penalisht i

përgjegjshëm dhe se çfarë lloji i sanksionit penal mund t’i shqiptohet.

BURIMET E SË DREJTËS PENALE

Burimet e së drejtës penale ndahen në dy lloje.

• Burimet materiale, dhe

• Burimet formale.

Burimet materiale konsiderohen të gjitha marrëdhëniet shoqëroro- ekonomike dhe marrëdhëniet e

tjera shoqërore, që e karakterizojnë një shoqëri, sistemin e saj shoqëror- politik, ekonomik e tjera.

Burimet formale të së drejtës penale janë, normat juridike veç e veç dhe tërësia e tyre. Ky në fakt

është sistemi juridik i vendit të caktuar.

Burimi formal kryesor është kodi penal.

Burimet tjera formale janë:

• Kushtetuta • Konventat ndërkombëtare. • Ligjet e tjera, normat nënligjore dhe aktet e përgjithshme, • E drejta zakonore, • Praktika gjyqësore, • Shkenca e së drejtës penale.

Me fjalë të tjera si burim formal i se drejtës penale është legjislacioni penal që gjendet ne fuqi,

përkatësisht e drejta penale pozitive.

Nocioni i ligjit penal, kodit penal dhe legjislacionit penal.

Për t’i kuptuar këto tri nocione duhet dhënë nocionet e tyre. Pra me ligj penal nënkuptojmë çdo

dispozitë ligjore me të cilën rregullohen çështjet nga fusha e së drejtës penale.

Me kod penal nënkuptojmë ligjin e rëndësishëm në të cilin në mënyrë të tërësishme dhe të

sistemuar përmblidhen dispozitat penalo – juridike.

Me termin legjislacion penal nënkuptojmë të gjitha ligjet penale pra edhe kodin penal si dhe tërë

sistemin e ligjeve dhe dispozitave të tjera penale, të cilat janë në fuqi, të cilat aplikohen ne vendin

tonë apo në sistemin e ligjeve penale që janë në fuqi ne shtetet e tjera.

Pra nga nocionet që u dhanë, del se nocioni (ligji penal) ka domethënie më të gjërë së nocioni (kod


penal) sepse ligji penal nënkupton çdo dispozitë ligjore të së drejtës penale materiale, pavarësisht

se ajo dispozitë gjendet në kodin penal apo në ndonjë ligj tjetër.

PARIMI I LEGALITETIT

Parimi i legalitetit apo i ligjshmërisë që shprehet në aforizmin latin “Nullum crimen, nulla poena

sine lege” në gjuhën shqipe do të thotë se një vepër nuk mund të konsiderohet vepër penale dhe

kryesi i saj nuk mund të dënohet nëse më parë nuk është paraparë me ligj.

Ky parim shprehimisht është i paraparë në nenin, 1 paragrafi 2 i KPPK-së, ku thuhet ‘askujt nuk

mund t’i shqiptohet sanksion penal ose masa e trajtimit të detyrueshëm për një vepër, nëse para

kryerjes së veprës, ligji nuk e përcakton si vepër penale dhe nuk parasheh sanksionin penal ose

masën e trajtimit të detyrueshëm për atë’.

VEPRIMI I LEGJISLACIONIT PENAL

Veprimi i legjislacionit penal do të thotë se ai legjislacion penal është në fuqi dhe se gjykatat janë

të obliguara ta zbatojnë.

Në legjislacionin penal njihen tri lloje të veprimit, është fjala për veprimin e ligjit penal në kohën e

caktuar, në territorin e caktuar dhe ndaj personave të caktuar.

Veprimi i kodit penal në kohë do të thotë se si edhe ligjet tjera, kodi penal vepron në kohë të caktuar.

Një kod penal fillon të veprojë prej momentit të hyrjes së tij në fuqi dhe aplikohet gjerë sa të pushoj

së vepruari. Zakonisht kodi penal hyn ne fuqi tetë ditë pas shpalljes në gazetën zyrtare.

Përjashtimisht ligji penal sikundër edhe ligjet tjera për shkaqe posaçërisht të arsyeshme mund të

hyjë në fuqi brenda afatit me të shkurtër se tetë ditë nga dita e shpalljes ose po atë ditë që është

shpallur.

Koha që duhet të kaloj prej shpalljes së ligjit në gazetën zyrtare e gjerë te hyrja e ligjit ne fuqi, quhet

VACATIO LEGIS.

Ligji penal zakonisht vepron deri sa të abrogohet me ligjin e ri. Përkatësisht ai vepron deri ne ditën

kur hyn në fuqi ligji i ri i cili në mënyrë të heshtur e abrogon atë të mëparshmin.

Kështu, shprehimisht ligji penal abrogohet kur ligji i ri përmban dispozitë të posaçme me të cilën e

abrogon atë të mëparshmin ose në rastet kur ligji i ri përmban klauzolë të përgjithshme me të cilën

parashihet se pushojnë të veprojnë të gjitha dispozitat që janë në kundërshtim me të.

Në mënyrë të heshtur ligji penal abrogohet atëherë kur ligji i ri penal nuk përmban dispozitë mbi

abrogimin e ligjit të mëparshëm, mirëpo çështjet e njëjta i rregullon në mënyrë të njëjtë apo të

ndryshme.

Përveç këtyre dy mënyrave të abrogimit, ligji penal pushon të veprojë edhe në rastet kur i skadon

afati për të cilin është nxjerrë. Kjo ndodhë kur ligji penal është nxjerrë me qëllim që të veprojë vetëm

për një kohë të caktuar dhe se me kalimin e asaj kohe ai pushon së vepruari.

Rëndësia e përcaktimit të veprimit të ligjit penal në kohë.

Rëndësia e përcaktimit të veprimit të ligjit penal në kohë është se prej kësaj varet se cili ligj penal

do të aplikohet ndaj kryesit të veprës penale, ligji që ka qenë ne fuqi kur është kryer vepra penale

apo ligji i cili është në fuqi në kohën kur kryesi i veprës po gjykohet.


Këtë çështje Kodi penal i Kosovës e ka rregulluar me dispozitën e nenit 2 paragrafi 1 sipas të cilit

është paraparë se, ”Ndaj kryesit të veprës penale zbatohet ligji i cili ka qenë në fuqi në kohën e

kryerjes se veprës penale”, ashtu që nëse ndërkohë ligji ndryshon, ndaj kryesit do të aplikohet ligji

që ka qenë në fuqi në kohën e kryerjes së veprës penale.

Përjashtim nga ky parim ekziston në rastet kur ligji i ri është më i favorshëm, më i butë për kryesin

e veprës penale. Në këtë rast do të aplikohet ligji i ri edhe pse me dispozitat e kodit penal është

aprovuar parimi i ndalimit të veprimit retroaktiv të ligjit penal.

Kjo mundësi shprehimisht është paraparë me dispozitën e nenit 2 paragrafi 2 të KPPK, në të cilin

thuhet: Në rast se ligji në fuqi ndryshon para shqiptimit të vendimit të formës së prerë, atëherë ndaj

kryesit zbatohet ligji që është më i favorshëm.

Në praktiken gjyqësore shtrohet vetëm pyetja se cili ligj është më i favorshëm, më i butë për kryesin,

ligji që ka qenë në fuqi në kohën e kryerjes së veprës penale, apo ligji që është nxjerrë më vonë? Kjo

situatë zgjidhet në atë mënyrë që duhet të krahasohet pozita e kryesit të veprës penale konkretë,

sipas ligjit që ka qenë në fuqi në momentin e kryerjes se veprës penale dhe ligjit që është në fuqi në

momentin e gjykimit. Në bazë të këtij krahasimi gjykata do të vendos se cili ligj është me i favorshëm

për kryesin e veprës penale që po gjykohet.

Nga kjo rezulton se gjykata nuk mundet për rastin konkret t’i aplikojë në mënyrë të kombinuar

dispozitat e ligjit që ka pushuar se vepruari dhe ligjit që gjendet ne fuqi, sepse po të lejohej mundësia

e tillë, atëherë gjykata në fakt sajon ligj të ri penal, ligj i cili kurrë nuk ka qenë në fuqi.

Veprimi i ligjit penal në territor.

Ligji penal i një shteti, sikundër dhe ligjet tjera, zakonisht veprojnë në territorin e shtetit në të

cilin janë nxjerrë. Pra sipas këtij parimi Kodi penal i Kosovës vepron dhe aplikohet në territorin e

Kosovës. Parimi se ligji apo kodi penal aplikohet në territorin e vendit është manifestim i sovranitetit

të çdo shteti.

Çështjet të cilat shtrohen dhe rregullohen në kuadrin e institucionit të veprimit të legjislacionit

penal në territor, më tepër kanë të bëjnë me elementët ndërkombëtare.

Këtu është fjala për veprim të ligjit penal të Kosovës ndaj shtetasve të huaj që kryejnë vepra penale

në territorin e Kosovës apo jashtë kufijve të Kosovës, por të cilët në ndonjë mënyrë gjenden në

Kosovë, si dhe të personave që kryejnë vepra penale me të cilat dëmtojnë të mirat juridike të

shtetasve tanë apo shtetit të huaj.

Pra shtrohet pyetja, sipas cilit ligj penal do të dënohen shtetasit e huaj që kryejnë vepra penale në

territorin e Kosovës, apo shtetasit tanë që kryejnë vepra penale në territorin e vendit tjetër? Këto

dhe shumë çështje të tjera lidhur me këtë i rregullon institucioni i veprimit të legjislacionit penal

në territor.

Në rastet kur konstatohet se personi i caktuar hyn në sferën e legjislacionit tonë penal, duhet të

përgjigjet sipas ligjeve penale të Kosovës dhe të gjykohet nga gjykatat tona.

Me dispozita penalo – juridike të parapara në nenin 99 deri 104 të Kodit penal të Kosovës, janë

aprovuar pesë parime, të cilat njëherit aplikohen edhe në shumicën e të drejtave penale të shteteve

të tjera bashkëkohore.

Këto janë: Parimi territorial


Parimi real

Parimi i personalitetit aktiv

Parimi i personalitetit pasiv

Parimi universal.

Parimi territorial i veprimit të legjislacionit penal të Kosovës në territor, si kundër edhe në të drejtat

penale të shteteve të tjera është parim themelor kurse parimet e tjera janë të natyrës plotësuese.

Parimin territorial është i paraparë me nenin 99 paragrafi 1 të kodit penal të Kosovës në të cilin

thuhet” Ligjet penale të Kosovës zbatohen për secilin person i cili kryen vepër penale në territorin e

Kosovës.”

Veprimi i legjislacionit penal, sipas parimit real apo mbrojtës shprehet në rastet kur veprat penale

kryhen jashtë territorit të Kosovës, por me të cilat dëmtohen apo rrezikohen të mirat juridike të

vendit tonë apo të qytetarëve tanë. Parimi real apo mbrojtës është paraparë në nenin 100 të kodit

penal. Në paragrafin 1 të këtij neni, zbatimi i parimit real të legjislacionit penal të Kosovës është

paraparë për shumicën e veprave penale kundër të drejtës ndërkombëtare. Kështu me nenin 100

paragrafi 1 janë paraparë; ligjet penale të Kosovës, të cilat zbatohen ndaj cilit do person që jashtë

territorit të Kosovës kryen vepër penale të paraparë në nenet 116-121, 125-128, 132-133(1), 134-

137, 139(1), (2) (3), 141DHE 244 të kodit penal. Po ashtu parimi real apo mbrojtës i legjislacionit

penal të Kosovës është paraparë edhe për disa vepra penale shumë të rënda me të cilat rrezikohet

siguria e Kosovës ose populli i saj. Supozim për aplikimin e parimit territorial apo mbrojtës është

që kryesi i veprës penale të hasë në territorin e Kosovës ose që të ekstradohet nga shteti tjetër.

Sipas parimit të personalitetit aktiv apo parimit nacional, legjislacioni penal i Kosovës aplikohet në

rastet kur qytetarët e Kosovës kryejnë vepra penale jashtë territorit të Kosovës. Ky parim është

paraparë me dispozitën e nenit 101 paragrafi 1 të kodit penal ku thuhet; Ligjet penale të Kosovës

zbatohen ndaj secilit person i cili është banor i Kosovës, nëse personi i tillë kryen vepër penale

jashtë territorit të Kosovës dhe nëse kjo vepër po ashtu është e dënueshme në vendin ku është

kryer ajo vepër.

Parimi i personalitetit aktiv zbatohet edhe në rastet e kryerësve të veprave penale të cilët nuk janë

shtetas të asnjë shteti (apatrid). Kjo zgjedhje është e paraparë në paragrafin 2 të nenit 101 të kodit

penal. Gjithashtu parimi i personalitetit aktiv zbatohet edhe në rastet kur personi pas kryerjes së

veprës penale bëhet banor i Kosovës (neni 101 paragrafi 3).

Parimi i personalitetit pasiv i legjislacionit penal të Kosovës aplikohet edhe ndaj të huajve të cilët

jashtë territorit të Kosovës kryejnë vepra penale kundër qytetarit të Kosovës ose kundër Kosovës.

Ky parim është i paraparë me dispozitën e nenit 102 të kodit penal të Kosovës.

Parimi universal i legjislacionit penal aplikohet ndaj të huajit i cili kryen vepër penale jashtë

territorit të Kosovës ndaj shtetit të huaj apo personit të huaj. Që të mund të aplikohet ky parim,

duhet që shtetasi i huaj të haset në territorin e Kosovës ose të ekstradohet. Ky parim është i

paraparë me nenin 100 paragrafi 1 të kodit penal. Aplikimi i parimit universal është supsidiar.

Gjithashtu për aplikimin e këtij parimi kërkohet identiteti i normave që do të thotë se vepra e

caktuar duhet të konsiderohet si vepër penale edhe sipas ligjit ku është kryer.

Parimi i juridiksionit përfaqësues është paraparë me konventën evropiane mbi cedimin,

transferimin e ndjekjes penale të vitit 1978. Ky parim është i paraparë me dispozitën e nenit 103

paragrafi 4 të kodit penal. Ky parim në fakt është një lloj përjashtimi nga parimi i veprimit territorial

të legjislacionit penal. Sipas parimit të juridiksionit përfaqësues, në rast kur shtetasi i huaj kryen

vepër penale në territorin e Kosovës edhe pse gjykatat tona kanë të drejtë ta dënojnë në bazë të


parimit territorial, është paraparë mundësia që vendi ynë të heq dorë nga kjo e drejtë dhe ndjekja

penale t'’i besohet shtetit të huaj, shtetësinë e të cilit e ka kryesi i veprës penale apo që në atë shtet

ka vend qëndrim të përhershëm. Si kusht që duhet të plotësohet për t’u aplikuar parimi i

juridiksionit përfaqësues apo cedimi i ndjekjes penale është që shteti i huaj të ndërmarrë ndjekjen

penale dhe që i huaji në vendin tonë të ketë kryer vepër penale për të cilën është paraparë dënimi

me burgim gjerë 10 vjet, kurse për vepra penale të rrezikimit të trafikut publik nuk ka kufizim,

(neni 514 paragrafi 1 dhe 3 të kodit të procedurës penale të Kosovës). Gjithashtu sipas dispozitës

së nenit 103 paragrafi 4 të Kodit penal të Kosovës si kusht për aplikimin e këtij parimi kërkohet

reciprociteti, përkatësisht edhe shteti të cilit i besohet ndjekja penale të veprojë në të njëjtën mënyrë

ndajë shtetasve tanë.

Juridiksioni përfaqësues nuk do të lejohet në rastet kur i dëmtuari është qytetarë i Kosovës dhe ai

e kundërshton ketë, përveç rasteve kur është siguruar kërkesa e tij pasurore juridike (neni 514

paragrafi 4 i kodit të procedurës penale).

EKSTRADIMI

Ekstradimi është forma kryesore e ndihmës juridike midis shteteve në fushën e drejtës penale dhe

në masë të konsiderueshme mundëson luftimin e kriminalitetit në përmasat ndërkombëtare.

Në drejtën penale, me ekstradim nënkuptojmë dorëzimin e kryesit të veprës penale prej një shteti

në shtetin tjetër, me qëllim që kryesi të dënohet për veprën e kryer penale, ose me qëllim që ndaj tij

të ekzekutohet dënimi i shqiptuar me aktgjykim të plotfuqishëm.

Kushtet që duhet të plotësohen për ekstradimin e personit në shtetin e huaj sipas kodit të

procedurës penale të Kosovës janë të rregulluara me dispozitën e nenit 517 të KPPPK.

AZILI

Në të drejtën penale me azil nënkuptojmë strehimin e shtetasve të huaj apo personave pa shtetësi

në shtetin e caktuar, që ndiqen për shkak të aktiviteteve të tyre të cilat, për interesin e

gjithmbarshëm të njerëzimit, nuk konsiderohen vepra të dëmshme, por përkundrazi konsiderohen

vepra të dobishme dhe progresive.

VEPRA PENALE DHE NOCIONI I VEPRES PENALE SIPAS KODIT PENAL TË

KOSOVES

Përcaktimi i nocionit të veprës penale është një ndër detyrat kryesore të legjislacionit dhe të

shkencës se drejtës penale. Përkatësisht, përcaktimi i nocionit të veprës penale, përgjegjësisë

penale dhe sanksioneve penale, janë tri çështje kryesore të cilat i shqyrton e drejta penale.

Në fakt vepra penale është manifestim i mospajtimit të personit të caktuar me normat që gjenden

në fuqi.

Nocioni i veprës penale është përcaktuar në nenin 6 të KPPK, në të cilin thuhet: “Vepra penale

është vepër e kundërligjshme e cila është e përcaktuar me ligj si vepër penale, tiparet e së cilës janë

të përcaktuara me ligj dhe për të cilën me ligj është paraparë sanksioni penal ose masa e trajtimit

të detyrueshëm.”


Elementët e veprës penale.

Nga nocioni i veprës penale i përcaktuar me nenin 6 të KPPK, del se vepra penale përbehet prej

këtyre elementeve:

Veprimit të njeriut,

Kundërligjshmërisë,

Përcaktueshmërisë se veprës penale me ligj , dhe

Përgjegjësisë penale të kryesit(fajësisë).

E DREJTA PENALE (PROCEDURALE)

Pra për t’u konsideruar një vepër si vepër penale duhet kumulativisht të plotësohen të gjitha këto

elemente.

Këto elementë përcaktojnë një figurë të përgjithshme të veprës penale, dhe nëse mungon njeri prej

këtyre elementeve, vepra penale nuk mund të ekzistojë.

Elementët themelore të veprës penale mund të ndahen ne elementet objektive dhe subjektive.

Elementet objektive të veprës penale janë:

Veprimi i njeriut,

Kundërligjshmëria, dhe

Përcaktueshmëria e veprës penale në ligj.

Elementi subjektiv i veprës penale është përgjegjësia penale e kryesit (fajësia).

Figura e veprës penale

Çdo vepër penale e paraparë me legjislacionin penal, posedon elemente të veta të posaçme, sipas

së cilave dallohet prej veprave tjera penale.

Tërësia e elementeve të posaçme sajon fizionominë apo figurën e veprës së caktuar penale. Figura

e veprës penale sajohet duke përcaktuar elementet e posaçme veç e veç dhe duke bërë sintetizimin

dhe përgjithësimin e tyre në dispozitën e caktuar penalo juridike. Elementet e posaçme të figurës

së veprës penale konkrete mund t’i referohen, kohës,vendit të kryerjes, mënyrës, mjetit, vetive

personale e të tjerat.

Ndarja e veprave penale:

Veprat penale të përgjithshme dhe politike.

Veprat e përbëra penale.

Veprat penale formale dhe materiale.

Veprat penale që dëmtojnë dhe rrezikojnë.

Veprat penale,momentale,permanente dhe të gjendjes.

Ndarja e veprave penale në krime, delikt dhe kundërvajtje.

Një vepër penale konsiderohet vepër penale e përbërë në rastet kur me ligj është përcaktuar se ajo

kryhet me ndërmarrjen e dy apo më shumë veprimeve.

Shembull: Vepra penale e grabitjes (neni 255 të KPPK) është e përbërë, sepse figura e kësaj vepre

është e përbërë prej dy veprave penale- përdorimit të dhunës apo kanosjes dhe vjedhjes.

Në legjislacionin penal, vepra penale e përbërë konsiderohet si një vepër penale.

Veprat penale që dëmtojnë janë ato vepra penale të cilat konsiderohen se janë kryer nëse asgjësohet


apo dëmtohet e mira juridike që mbrohet nga e drejta penale. (vrasja, plagosja, rrezikimi i trafikut

publik me pasojë vdekje).

Veprat penale që rrezikojnë, konsiderohen se kryhen kur shkaktohet rreziku ndaj objektit të

mbrojtur, edhe pse nuk është shkaktuar pasoja. Mirëpo, te veprat penale që rrezikojnë kryesi nuk

guxon të dëshiroj dëmtimin apo asgjësimin e objektit të mbrojtur, sepse nëse e dëshiron këtë,

atëherë nuk mund të bëhet fjalë për rrezikim por për tentativën e veprës së caktuar penale.

(Shembull: shkelja e detyrimeve familjare neni 212 të KPPK).

MËNYRA E KRYERJES SË VEPRËS PENALE

Me nenin 31 par. 1 të KPPK, vepra penale mund të kryhet me veprim ose mosveprim.

Shumica e veprave penale të parapara në Kodin penal kryhen me veprim.

Te veprat penale të kryera me veprim cenohen normat të cilat ndalojnë veprimin e caktuar. Këto

norma quhen norma prohibitive. Me rastin e kryerjes së veprës penale me veprim personi vepron

në kundërshtim me normën që ndalon veprimin e caktuar.

Veprat penale të kryera me mosveprim:

Veprat penale me mosveprim kryhen me mosndërmarrjen apo abstenimin nga veprimi që ka

qenë i detyruar të ndërmerr(Shembull ,mosdhënia e ndihmës mjekësore neni 220 të KPPK).

Te veprat penale të kryera me mosveprim cenohen normat të cilat urdhërojnë apo obligojnë që të

ndërmerret veprimi i caktuar.

Sipas përkufizimit ligjor (neni 31 par. 2 të KPPK) rezulton se veprat penale me mosveprim mund të

kryejnë vetëm ata persona që sipas ndonjë bazë juridike kanë pasur obligim apo detyrë që të

ndërmarrin veprimet e caktuara.

KOHA E KRYERJES SË VEPRËS PENALE

Sipas nenit 32 të KPPK, vepra penale konsiderohet se është kryer në kohën kur personi ka vepruar

apo ka qenë i detyruar të veprojë pa marr parasysh kohën kur është shkaktuar pasoja.

Në rastet kur vepra penale kryhet në bashkëpunim, si kohë e kryerjes së veprës penale konsiderohet

koha kur bashkëpunëtori ka vepruar e jo kur kryesi ka ndërmarr veprimin e kryerjes.

Te veprat penale të vazhduara dhe kolektive, të cilat sipas natyrës së tyre përbehen nga shumë

veprime, kohë e kryerjes së veprës penale konsiderohet e tërë koha gjatë së cilës janë ndërmarrë

veprimet e posaçme që përbejnë figurën e këtyre llojeve të veprave penale.

Te veprat penale permanentë, si kohë e kryerjes së veprës penale konsiderohet e tërë koha sa ka

zgjatur gjendja e kundërligjshme.

VENDI I KRYERJES SË VEPRËS PENALE

Në të shumtën e rasteve pasoja e veprës penale shkaktohet në vendin ku është ndërmarrë veprimi

i kryerjes.

Sipas nenit 33 par. 1 të KPPK, vepra penale konsiderohet se është kryer si në vendin ku kryesi ka


vepruar ose ka qenë i detyruar të veprojë ashtu edhe vendi ku është shkaktuar pasoja.

Te veprat penale të kryera me mosveprim,si vendi i kryerjes konsiderohet vendi ku personi ka qenë

i detyruar të veprojë dhe vendi ku është shkaktuar pasoja.

Te veprat penale të vazhduara, kolektive apo permanente, si dhe çdo lloj tjetër të veprave penale që

kryhen në vende të ndryshme, vendi i kryerjes së veprës penale konsiderohet secili vend ku është

ndërmarr ndonjë veprim që bën pjesë në figurën e veprës penale.

Te veprat penale të kryera në bashkëpunim si vend i kryerjes së veprës penale konsiderohet si vendi

ku ka vepruar bashkëpunëtori ashtu dhe vendi ku ka vepruar kryesi, përkatësisht ku është

shkaktuar pasoja.

Në raste kur tentativa e veprës penale ndëshkohet,sipas nenit 33 par 2 të KPPK,vendi i kryerjes së

veprës penale konsiderohet si vendi ku është ndërmarr veprimi i kryerjes .ashtu dhe vendi ku sipas

parashikimeve apo dashjes së kryesit pasoja është dashur të shkaktohet ose ka mundur të

shkaktohet.

PËRJASHTIMI I KUNDËRLIGJSHMËRISË

vepra e rëndësisë së vogël,

mbrojtja e nevojshme, dhe

nevoja ekstreme.

Kundërligjshmëria është element apo atribut i përgjithshëm i çdo vepre penale. Kundërligjshmëria

sipas brendisë së saj është e natyrës objektive. Kjo përcaktohet duke vënë në relacion veprimin

apo mosveprimin e individit me normat e së drejtës penale. Kësisoj në të gjitha rastet kur sjellja e

njeriut është në kundërshtim me normat e legjislacionit penal,të cilat urdhërojnë apo ndalojnë

ndonjë veprim, atëherë mund të konstatojmë se sjellja e tillë është e kundërligjshme, se personi i

caktuar ka kryer vepër penale me kusht që me atë rast të mos ketë ekzistuar ndonjë bazë juridike

e cila e lejon atë veprim.

Në të shumtën e rasteve të gjitha veprat të cilat posedojnë elementë të përgjithshme dhe të posaçme

të figurës konkretë të veprës penale, konsiderohen edhe vepra të kundërligjshme. Mirëpo përkundër

saj ekzistojnë shkaqe apo rrethana të përcaktuara me norma penalo-juridike të cilat ne rastin

konkret ne situatën e caktuar për shkak të bashkëndodhjes se rrethanave përkatëse, veprën e bëjnë

të lejuar edhe pse i përmban të gjitha tiparet e veprës penale. Këto janë të ashtuquajturat normat

premisave, apo norma që lejojnë veprimet e caktuara të cilat janë përndryshe veprime të ndaluara

e që konsiderohen vepra penale.

Me qenë se është e pamundur që të ceken të gjitha shkaqet që mund ta përjashtojnë

kundërligjshmërinë, këtu do ti përmendim shkaqet me të rëndësishme dhe të cilat mund të ndahen

ne tri grupe,

shkaqet që e përjashtojnë kundërligjshmërinë sipas pjesës se përgjithshme të kodit penal,

shkaqet e përjashtimit të kundërligjshmërisë sipas pjesës se posaçme të kodit penal dhe,

shkaqet e përjashtimit të kundërligjshmërisë sipas degëve të tjera të drejtësisë.

Shkaqet që e përjashtojnë kundërligjshmërinë sipas pjesës së përgjithshme të kodit penal.


Kodi penal në pjesën e përgjithshme parasheh norma premisave me të cilat përjashtohet

kundërligjshmëria në rast se përmbushen kushtet e caktuara:

Këto janë:

mbrojtja e nevojshme (neni8) dhe

nevoja ekstreme (neni 9).

Po ashtu sipas pjesës së përgjithshme si shkaqe që e përjashtojnë kundërligjshmërinë janë; dhuna,

kanosja, vepra e rëndësisë se vogël (neni 7) dhe urdhrat nga lartë (neni 10).

Mbrojtja e nevojshme

Në nenin tetë (8) paragrafi 1 të kodit penal thuhet se nuk është vepër penale ajo vepër e cila është

kryer në mbrojtjen e nevojshme.

Në nenin 8 paragrafi 2 të kodit penal është përcaktuar nocioni i mbrojtjes së nevojshme ku thuhet:

Mbrojtja e nevojshme është mbrojtja e cila është e domosdoshme për të zmbrapsur sulmin e

kundërligjshëm, real dhe atë çastshëm ndaj vetës ose ndaj një personi tjetër, me kushte që karakteri

i mbrojtjes të jetë në proporcion me shkallen e rrezikut që paraqet sulmi.

Nga nocioni i mbrojtjes se nevojshme del se për t’u konsideruar se ekziston mbrojtja e nevojshme

duhet të ekzistojë

sulmi dhe

mbrojtja.

Pra sulmi dhe mbrojtja janë dy elementë kryesore të mbrojtjes se nevojshme të cilat duhet ti

përmbushim kushtet e caktuara.

Sulmi:

Sulmi është çdo veprim i njeriut i cili është i drejtuar në dëmtim apo rrezikimin e ndonjë të mire

juridike. Zakonisht sulmi mund të kryhet vetëm me veprim, por përjashtimisht mund të kryhet

edhe me mos veprim, (mjeku i ndihmës së shpejtë refuzon të jep ndihmën mjekësore personit që

gjendet në rrezik jete.

Kushtet që duhet të përmbushen në rastet e sulmit.

Sulmues duhet të jetë njeriu,

sulmi mund të jetë i drejtuar kundër çdo të mire,

sulmi duhet të jetë i kundërligjshëm,

Prej kërkesës që sulmi duhet të jetë i kundërligjshëm rrjedhe parimi sipas të cilit nuk është e lejuar

mbrojtja e nevojshme kundër personit që mbrohet në mbrojtje të nevojshme (mbrojtja e nevojshme

kundër mbrojtjes së nevojshme).

- Sulmi duhet të jetë i atë çastshëm (aktual).

Në kuptimin e mbrojtjes së nevojshme, sulmi konsiderohet i atë çastshëm në rastet kur në çdo

moment pritet se do të fillojë, kur ka filluar të veprojë dhe derisa të zgjasë, përkatësisht gjerë të

përfundojë.

- Sulmi duhet të jetë i vërtet.


Mbrojtja e nevojshme putative

Që të ekzistojë mbrojtja e nevojshme, sulmi duhet të jetë i vërtetë, çka praktikisht do të thotë se

sulmi duhet të ekzistoj realisht. Por nëse sulmi nuk është i vërtet por personi mendon se është i

sulmuar dhe duke qenë në lajthim e lëndon apo e privon nga jeta (sulmuesin) atëherë në këto raste

kemi të bëjmë me mbrojtjen e nevojshme putative.

Mbrojtja e nevojshme putative nuk e përjashton ekzistimin e veprës penale, mirëpo mund të jetë

bazë apo rrethanë që përjashton fajësinë, e me ketë dhe ndëshkimin.

Te mbrojtja e nevojshme putative është fjala për veprën që është kryer në lajthim në fakt, dhe

përgjegjësia zgjidhet në bazë të nenit 18 të Kodit penal.

Mbrojtja

Mbrojtja si element i mbrojtjes se nevojshme, është çdo veprim i njeriut me të cilin dëmtohet apo

rrezikohet ndonjë e mirë e sulmuesit. Të mbrojtja e nevojshme, zakonisht sulmi zmbrapset prej

vetës apo të mirave juridike vetanake, mirëpo sipas përkufizimit të dhënë në Kod, mbrojtja e

nevojshme ekziston edhe në rastet kur sulmi zmbrapset edhe nga personi i tretë.

Kushtet që duhet të përmbushen në rastin e mbrojtjes. sulmit.

Mbrojtja duhet të jetë e drejtuar kundër sulmuesit.

Mbrojtja duhet të jetë domosdo e nevojshme për zmbrapsjen e

Rrjedhimisht, një mbrojtje konsiderohet e nevojshme në rastet kur konstatohet se nuk ka mundur

të zmbrapset sulmi pa iu shkaktuar ndonjë dëmtim sulmuesit.

Me anë të këtij kushti ligjor që mbrojtja duhet të jetë domosdo e nevojshme, janë përcaktuar kufij

e mbrojtjes së nevojshme. Me anë të këtij kushti shprehet parimi se nuk është e lejuar mbrojtja e

nevojshme me mënyrë të pakufizuar. Përkundrazi, mbrojtja e nevojshme mund të ushtrojë

funksionin e mbrojtjes dhe të vetëmbrojtjes vetëm në rastet kur vërtet ka qenë domosdo e

nevojshme për evitimin e sulmit.

3. Mbrojtja duhet të jetë proporcionale me intensitetin e sulmit

Për të qenë mbrojtja domosdo e nevojshme, ajo duhet të ekzistojë në proporcionalitet midis

intensitetit të sulmit dhe mbrojtjes. Me anë të kriterit që mbrojtja duhet të jetë proporcionale me

intensitetin e sulmit janë vënë kufijtë e mbrojtjes se nevojshme.

Rast nga praktika gjyqësore:

Në një kafene ku është festuar ditëlindja, janë gjendur i akuzuari së bashku me fejuarën e vet dhe

i dëmtuari me shoqërinë e vet. Kanë qenë ulur ndaras (nuk kanë qenë me një tavolinë). Nuk e kanë

njohur mirë njëri tjetrin, dhe nuk kanë pasur mosmarrëveshje në mes veti. Në kafenenë dy herë po

ndodh rrahja në mesë të dy grupeve të rinjve, ku i akuzuari nuk po merr pjesë në ndarje por i

dëmtuari ka marr pjesë në ndarjen e këtyre të rinjve. Në momentin kur po ndezët drita, i akuzuari

qohet nga tavolina dhe niset në drejtim të rinjve duke iu drejtuar me fjalë “çka keni që s’po

qetësoheni”, dhe në atë moment i dëmtuari fillon ta rrah me grusht, ashtu që i akuzuari rrëzohet

mbi karrige, ndërsa i dëmtuari në këtë pozitë e qëllon të akuzuarin dhe dy herë me shishe të thyer

në kokë (ka lëndime në kokë) dhe në momentin kur i akuzuari tenton të qohet nga dyshemeja, i

dëmtuari sërish niset me shishe të thyer në dorë, në drejtim të akuzuarit dhe kur i afrohet të


akuzuarit në distancë prej 1 metër, i akuzuari e nxjerr revolen dhe shtënë në drejtim të dëmtuarit

dhe e qëllon në stomak duke i shkaktuar lëndime të rënda trupore në momentin e shkaktimit të

rrezikshëm për jetë. i akuzuari në revole ka pasur edhe 4 plumba.

I akuzuari ka qenë i akuzuar për vrasje në tentativë. Gjykata të akuzuarin e ka liruar nga aktakuza,

duke gjetur se i akuzuari ka vepruar në mbrojtje të nevojshme.

Tejkalimi i mbrojtjes se nevojshme

Sipas dispozitës se nenit 8 paragrafi 3 të KPPK, tejkalimi i mbrojtjes nevojshme do të ekzistojë, në

rastet kur ndërmjet sulmit dhe zmbrapsjes së sulmit ekziston disproporcioni.

Ky disproporcion do të ekzistojë, në rastet kur mbrojtja nuk është proporcionale me sulmin, kur

mbrojtja ndërmerret pasi që është zmbrapsur sulmi, dhe në rastet kur mbrojtja ndërmerret pasi që

ka pushuar sulmi.

Pra sipas dispozitave të KPPK nenit 8 paragrafi 4, kur personi vepron në tejkalim të mbrojtjes së

nevojshme ai do të përgjigjet penalisht, por mund të dënohet me lehtë (me butë) ose nëse ka bërë

tejkalimin për shkak të tronditjes së fortë apo frikës të shkaktuar nga sulmi, ai mund të lirohet nga

dënimi.

Pra se kur gjykata do të shqipton një dënim me butë, ose do të liroj nga dënimi personin që ka

vepruar në tejkalim të mbrojtjes së nevojshme është çështje e vlerësimit të gjykatës se në çfarë

rrethana ka vepruar kryesi i cili ka bërë tejkalimin e mbrojtjes se nevojshme.

NEVOJA EKSTREME

Me dispozitën e nenit 9 paragrafi 1 të KPPK, është paraparë rrethana e dytë e cila e përjashton

kundërligjshmëri e veprës, edhe pse vepra e kryer i përmban të gjitha elementët e veprës penale.

Sipas dispozitës se cekur, thuhet se nuk është vepër penale ajo vepër e cila është kryer në kushtet

e nevojës ekstremë

Me dispozitën e nenit 9 paragrafi 2 të KPPK, është dhënë nocioni i nevojës ekstremë, dhe në këtë

nen thuhet:

Nevoja ekstreme ekziston kur vepra është kryer me qëllim që kryesi të mënjanojë, ta zmbrapsë prej

vetës apo tjetrit rrezikun e atëçastshëm dhe të paprovokuar, i cili nuk ka mundur të evitohet në

ndonjë mënyrë tjetër, me kusht që keqja e shkaktuar nuk është me e madhe se e keqja që është

kanosur.

Pra nga nocioni i dhënë në KPPK, del se për të ekzistuar nevoja ekstreme duhet të ekziston rreziku

dhe mënjanimi i rrezikut.

Rreziku zakonisht përkufizohet si situatë në të cilën, në bazë të rrethanave ekzistuese objektive,

me arsye supozohet se ne çdo moment, aty për aty, mund të dëmtohet e mira juridike e personit

fizik apo juridik.

Kushtet që duhet të përmbushen në rastin e rrezikut.

Rreziku nuk duhet të jetë i provokuar apo i shkaktuar,

Rreziku mund ti kanoset çdo të mire juridike,

Rreziku duhet të jetë i vërtetë.


Lidhur me kushtin e tretë se rreziku duhet të jetë i vërtetë, rrjedhë dhe se nëse rreziku nuk është i

vërtetë atëherë kemi të bëjmë me nevojën ekstreme putative apo nevoje ekstreme fiktive të kujtuar.

Mënjanimi i rrezikut

Mënjanimi i rrezikut konsiderohet veprimi që ndërmerret me qëllim që të shpëtohet e mira juridike

se cilës po i kanoset rreziku.

Kushtet që duhet të përmbushen në rastin e mënjanimit të rrezikut.

Që të mos ketë ekzistuar mundësia që rreziku të mënjanohet në ndonjë mënyre tjetër.

Mënjanimi i rrezikut duhet të jetë i atë çastshëm, aktual me ekzistimin e rrezikut.

Në mesë të keqes së kanosur dhe të keqes se shkaktuar duhet të ekzistoje proporcionaliteti i caktuar.

Si te mbrojtja e nevojshme ashtu dhe te nevoja ekstreme ekziston tejkalimi i nevojës ekstreme.

Tejkalimi i nevojës ekstreme do të ekziston në këto raste:

kur e keqja e shkaktuar është me e madhe se e keqja e kanosur,

kur rreziku ka mundur të mënjanohet duke dëmtuar në përmasa me të vogla të merren juridike të personit tjetër, dhe

kur dëmtimi i të mirës juridike të personit tjetër është bërë pasi që ka pushuar, pasi që ka kaluar rreziku.

Pra vepra e cila kryhet në rastin e tejkalimit të kufijve të nevojës ekstreme konsiderohet vepër

penale.

Sikurse te tejkalimi i mbrojtjes se nevojshme, ashtu dhe të tejkalimi i nevojës ekstreme kryesi që

ka vepruar në tejkalim të nevojës ekstreme, mund të dënohet me butë apo të lirohet nga dënimi,

varësisht prej rrethanave në të cilat ka vepruar që është çështje që e vlerëson gjykata në të gjitha

rastet.

Detyrimi për t’iu ekspozuar rrezikut.

Sipas dispozitës se nenit 9 paragrafi 4 të KPPK, nuk ekziston nevoja ekstreme nëse kryesi ka qenë

i obliguar ti ekspozohet rrezikut.

Detyrimi për ti u ekspozuar rrezikut mund të rrjedhe nga ligji, marrëdhënia e punës, profesioni apo

kontrata.

DHUNA DHE KANOSJA

Në kodin penal të Kosovës, nuk është paraparë shprehimisht natyra juridike e dhunës dhe

kanosjes, sikurse është vepruar të mbrojtja e nevojshme dhe nevoja ekstreme, por vetëm caktohet

kuptimi i tyre në nenin 107 paragrafi 10 të KPPK.

Dhuna është përdorim i forcës ndaj një personi me qëllim që të detyrohet të ndërmerr apo mos të

ndërmerr një veprim me të cilin realizohen tiparet e një vepre penale.

Ekziston dhuna absolute dhe dhuna kompulsive (relative)


Kanosja është deklaratë apo ndonjë veprim tjetër me të cilën i vihet në dukje i bëhet me dije ndokujt

se do ta gjejë një e keqe nëse nuk vepron ashtu si dëshiron personi që kanoset.

Kanosja më së shpeshti kryhet në mënyrë verbale, me gojë, me anë të deklaratave të ndryshme,

mirëpo mund të kryhet edhe me shkrim apo veprime konkludente.

Se cila është natyra juridike e dhunës dhe kanosjes është çështje që vlerësohet në çdo rast konkret

se a janë përmbushur kushtet ligjore për të ekzistuar dhuna apo kanosja dhe a është një person

penalisht përgjegjës apo jo. Cilat janë ato, kushte ne Kod penal nuk janë precizuar, por ligjdhënësi

konsideron se ato kushte janë kushtet që duhet të përmbushën për mbrojtjen e nevojshme dhe

nevojën ekstreme.

VEPRA E RËNDËSISË SE VOGËL

Çka është vepra e rëndësisë së vogël, cili është nocioni i saj dhe cilat kushtet duhet të përmbushen

për të ekzistuar vepra e rëndësisë së vogël.

Me nenin 7 të KPPK, është përcaktuar nocioni i veprës së rëndësisë së

vogël. ipas kësaj dispozite “një vepër penale nuk është vepër edhe pse përmban tiparet e veprës

penale të përcaktuar me ligj, është e rëndësisë së vogël. Vepra është e rëndësisë së vogël kur

rrezikshmëria e saj nuk është e rëndësishme për shkak të natyrës ose peshës së veprës, të

mungesës ose pasojave të dëmshme të parëndësishme, të rrethanave në të cilat është kryer vepra,

të shkallës së ultë të përgjegjësisë penale të kryesit të veprës ose për shkak të rrethanave personale

të kryesit.

Pra për të ekzistuar vepra e rëndësisë së vogël duhet të përmbushen dy kushte:

Kriteri objektiv, që vepra e cila i ka të gjitha tiparet e veprës penale të përcaktuara me ligj, rrezikshmëria e saj të jetë e vogël, dhe

Kriteri subjektiv, që rëndësia e vogël e veprës të manifestohet në shkallë të ulët të përgjegjësisë penale të kryesit apo rrethanave të tija personale.

Rrezikshmëria e parëndësishme e vogël e veprës penale, mund të përcaktohet në bazë të tri

kushteve:

Natyrës apo peshës së veprës penale,

Pasojat e dëmshme të jenë të parëndësishme apo të mungojnë, dhe

Rrethanat në të cilat është kryer vepra penale,

Shkalla e ulët e përgjegjësisë penale e kryesit dhe rrethanat personale. Shkalla e ulët e përgjegjësisë

penale e kryesit. (Mosha e re, mungesa e përvojës, shkalla e ulët e arsimimit, shkalla e ulët e

zhvillimit mendor, lajthimi juridik, afekti, sëmundja lodhja, gjumi) dhe tjerat.

Rrethanat personale të kryesit.

(Gjendja materiale, motivi i kryerjes, sjellja pas kryerjes, kompensimi i demit, pendimi për kryerjen

e veprës penale dhe rrethana të ngjashme).

URDHRAT NGA LART

Çështja e përgjegjësisë penale e personave të cilët kryejnë vepra penale në bazë të urdhrave të

eprorëve të tyre është e rregulluar në mënyrë parimore me nenit 10 të KPPK.


Sipas kësaj dispozite del se “fakti se një vepër penale është kryer nga një person në bazë të urdhrit

qeveritar ose një eprori qoftë ushtarak ose civil, nuk e lehtëson kryesin nga përgjegjësia penale.

Por në tri nënparagrafë të këtij neni, janë paraparë raste kur vartësi, i cili edhe pse ka kryer vepër

penale në bazë të urdhrit të eprorit,nuk konsiderohet penalisht përgjegjës ,nuk dënohet, në këto

raste:

personi është i detyruar ligjërisht tu bindej urdhrave të qeverise ose eprorit të tij,

personi nuk e dinte që urdhri është i kundërligjshëm, dhe

urdhri nuk është në mënyrë të dukshme i paligjshëm i kundërligjshëm.

Sipas pikës së 3 të paragrafit 1, të këtij neni ,nëse personi e ekzekuton urdhrin e eprorit nga i cili

shihet qartë se me ekzekutimin e tij do të kryet vepra penale, atëherë nuk mund të lirohet nga

dënimi. Personi i cili e ekzekuton urdhrin e këtillë të eprorit, së bashku me eprorin konsiderohet

kryerës të veprës penale.

Në paragrafin 2 të këtij neni është parapa se urdhrat për të kryer gjenocid ose krime të tjera kundër

njerëzimit dhe të drejtës ndërkombëtare janë gjithherë të paligjshme.

SHKAQET E PËRJASHTIMIT TË KUNDËRLIGJSHMËRISË SIPAS PJESËS SË

POSAÇME TË LEGJISLACIONIT PENAL

Në pjesën e posaçme të Kodit penal janë të parapara disa shkaqe që e përjashtojnë

kundërligjshmërinë e ca veprave penale.

Ne Kodin penal të Kosovës shkaqet e posaçme që e përjashtojnë kundërligjshmërinë janë të

parapara ne nenin 152,169,par 2,187 par 4 dhe

189 paragrafi 5.

Ndërprerja e palejuar e shtatzënisë, zbulimi i paautorizuar i fshehtësisë, fyerja dhe zbulimi i

rrethanave personale dhe familjare.

SHKAQET E PERJASHTIMIT TË KUNDERLIGJSHMERISE QË NUK JANE TË

PARAPARA NE KODIN PENAL

Veprat e kryera gjatë ushtrimit të detyrës zyrtare, Rreziku i lejuar,

Veprat apo masat që ndërmerren në bazë të se drejtës prindërore dhe të drejtës se edukimit,

Intervenimet mjekësore, Pëlqimi i të dëmtuarit,

Të vepruarit në interes të dëmtuarit dhe pëlqimi i supozuar. Vetëlëndimi,

PERGJEGJESIA PENALE

Përgjegjësia penale është element subjektiv i çdo vepre penale. Çështja e përgjegjësisë penale është

e rregulluar me dispozitën e nenit 11 të KPPK.

Sipas dispozitës se nenit 11 të KPPK, personi konsiderohet penalisht përgjegjës nëse është

mendërisht i aftë dhe është shpallur fajtor për kryerjen e një vepre penale. Personi është fajtor për

kryerjen e një vepre penale ne rast se ai e kryen veprën penale me dashje apo nga pakujdesia.


Pra sipas këtij përkufizimi del se një person është penalisht i përgjegjshëm nëse në kohën e kryerjes

së veprës penale ka poseduar cilësi të caktuara psikike dhe nëse të ai ka ekzistuar një marrëdhënie

e caktuar psikike ndaj veprës të cilën e ka kryer. Me fjalë të tjera, një person konsiderohet penalisht

i përgjegjshëm nëse në kohën e kryerjes së veprës penale ka qenë i përgjegjshëm dhe i fajshëm.

Përgjegjësia penale vlerësohet në momentin e kryerjes së veprës penale, çka praktikisht do të thotë

se një person është penalisht përgjegjës nëse në kohen e kryerjes se veprës penale ka qenë i

përgjegjshëm dhe i fajshëm.

Nga ky nocion i përgjegjësisë penale del se përgjegjësia penale përbehet prej dy elementëve.

• Përgjegjshmërisë, dhe

• Fajësisë

PËRGJEGJSHMËRIA

Përgjegjshmëria është element i përgjegjësisë penale.

Një person konsiderohet se është i përgjegjshëm, nëse në kohen e kryerjes së veprës penale posedon

aso veti apo aftësi intelektuale që i bëjnë të mundshme të mendoje të gjykoje, të vendos dhe ti

kontrolloje sjelljet dhe veprimet e veta.

Kodi penal nuk e përcakton nocionin e përgjegjshmërisë, nga se niset nga supozimi se të gjithë

personat janë të përgjegjshëm, janë psiqikisht normale.

Në procedurën penale administrohen provat se a ka qenë një person i përgjegjshëm apo jo vetëm

në rastet kur lind dyshimi i bazuar se kryerësi i veprës a ka qenë i përgjegjshëm.

Papërgjegjshmëria

Personi konsiderohet i përgjegjshëm kur posedon dy aftësi, aftësinë për të kuptuar rendësin e

veprës penale dhe aftësinë për të kontrolluar sjelljet e veta. Kryesi i cili nuk e posedon këto dy aftësi

ose njërën nga këto dy aftësi konsiderohet i papërgjegjshëm, ose me paaftësi mendore.

Sipas Kodit penal (neni 12) i papërgjegjshëm, përkatësisht me paaftësi mendore

konsiderohet”personi i cili ka kryer vepër penale konsiderohet i paaftë mendërisht nëse në kohen e

kryerjes së veprës penale lëngonte nga një s’mundje mendore e përkohshme ose e përhershme,

çrregullimi mendor apo ngecje në zhvillimin mendor që ka prekur funksionimin e tij mendor dhe

për pasoje nuk ka qenë në gjendje të kuptoje apo të kontrollojë veprimet apo mosveprimet e tij apo

të kuptoje se kryen vepër penale.

Sipas dispozitës së nenit 11 paragrafi 2 të KPPK, personi nuk konsiderohet penalisht përgjegjës

nëse në kohën e kryerjes së veprës penale është nën moshën katërmbëdhjetë vjet (14).

Përgjegjshmëria dukshëm ( esencialisht ) e zvogëluar.

Personi i cili ka kryer vepër penale, konsiderohet se ka aftësi të zvogëluar mendore nëse në kohën

e kryerjes së veprës penale aftësia e tij për të kuptuar apo për ti kontrolluar veprimet apo

mosveprimet e tij ka qenë dukshëm e zvogëluar për shkaqe të cekura në paragrafin 1 të nenit 12.

Personi i tillë konsiderohet penalisht përgjegjës, por këto rrethana merren parasysh nga gjykata

kur vendos për kohëzgjatjen dhe llojin e sanksionit ose masën e trajtimit të detyrueshëm.


Actiones liberae in causa.

Personi i cili në kohën e kryerjes së veprës penale ka qenë i papërgjegjshëm, ai nuk mund të

konsiderohet penalisht i përgjegjshëm për atë vepër. Kjo është rregull. Mirëpo, nga kjo rregull

ekziston një përjashtim. Ky përjashtim shprehet në rastet kur vetë personi e shpien vetën në gjendje

të papërgjegjshme dhe në atë gjendje kryen vepër penale.

Në Kodin penal të Kosovës ky institucion është i paraparë në nenit 13

Sipas kësaj dispozite, është penalisht përgjegjës kryesi i veprës penale që duke përdorë alkool,

drogë, apo ndonjë mënyrë tjetër sjell vetën në gjendje të tillë, në të cilën nuk mundë të kuptojë

rëndësinë e veprimit apo mosveprimit të vet ose të kontrolloj sjelljen e vet, nëse para se të ketë sjellë

vetën në atë gjendje, veprimet ose mosveprimet e tij kanë qenë të përfshira në dashjen e tij apo nëse

është i pakujdesshëm ndaj veprës penale dhe ligji parasheh përgjegjësi penale për kryerje të veprës

penale nga pakujdesia.

Pra qëllimi i institucionit actiones liberae in causa është që të pamundësohet keqpërdorimi i parimit

se mund konsiderohet penalisht i përgjegjshëm vetëm personi i cili në kohën e kryerjes së veprës

penale ka qenë i përgjegjshëm. Po mos të njihet ky institucion, nuk do të ishte e mundur të dënohen

personat që më vetëdije, me qëllim apo nga pakujdesia e sjellin vetën në gjendje të papërgjegjshme

dhe në këtë gjendje kryejnë vepra penale.

Institucioni actiones liberae in causa në brendinë e vet do të thotë ‘veprim që është i lirë në vendim

por jo dhe në kryerje’. Që të aplikohet ky institucion, duhet të përmbushen këto kushte:

që personi të jetë i vetëdijshëm në kohën kur e sjellë vetën në gjendje të papërgjegjshme ,

që personi me fajin e tij(me dashje apo nga pakujdesia) vihet në aso gjendje (konsumon alkool apo drogë)

që para se ta sjellë vetën në atë gjendje të papërgjegjshme,vepra penale e kryer të jetë e përfshirë me dashjen apo pakujdesinë e tij, dhe

që të këtë kryer veprën penale e cila në esencë i përgjigjet veprës penale e cila ka qenë e përfshirë me dashjen apo pakujdesin e kryesit gjersa ai ka qenë në gjendje të vetëdijshme.

Kauzaliteti dhe mungesa e lidhjes shkakore.

Në shkencën e drejtës penale, kauzaliteti përkufizohet si lidhje objektive midis veprimit apo

mosveprimit dhe pasojës së shkaktuar. Kauzaliteti apo lidhja shkakësore është përkufizuar në

nenin 14 të Kodit penal. Në këtë dispozitë shprehimisht thuhet:personi nuk është penalisht

përgjegjës kur midis veprimit apo mosveprimit të tij dhe pasojave mungon lidhja shkakësore,ose

kur nuk ka mundësi të shkaktohen pasojat’. Prej këtij përkufizimi del se kauzaliteti duhet shqyrtuar

ndaras nga fajësia e kryesit.

Kauzaliteti në drejtën penale ka rëndësi të madhe nga se për tu konsideruar një vepër e njeriut si

vepër penale dhe për të mundur ti ngarkohet kjo vepër atij,duhet të konstatohet se ajo vepër

ka shkaktuar pasojën e ndaluar e cila në ligj është e paraparë si vepër penale. Andaj midis

veprimit të njeriut dhe pasojës së shkaktuar duhet të ekzistoj një lidhje apo raport i caktuar në

bazë të cilit konstatohet se pasoja është shkak i veprimit të caktuar të njeriut. Kjo lidhje apo raport

quhet lidhje shkakore apo kauzale, kurse veprimi i cili ka shkaktuar pasojën quhet shkak.

Pa ekzistimin e kauzalitetit nuk mund të konsiderohet se është kryer vepra penale dhe nuk mund


të sajohet përgjegjësia penale.

Pra nëse mungon kjo lidhje shkakore,personi nuk është penalisht përgjegjës,sipas nenit 14 të

KPPK.

Lajthimi faktik dhe Juridik si shkak që përsjashtojnë përgjegjësinë penale. Lajthimi ( lat. error ) në

kuptimin përgjithshëm do të thotë, kur njëperson ka përfytyrim të gabuar jo të drejtë për ndonjë

rrethanë apo nuk di për të.

Varësisht prej natyrës së rrethanës ndaj së cilës ekziston lajthimi, kodi penal njeh dy lloje të

lajthimit,lajthimin në fakt dhe lajthimin juridik.

Sipas nenit 18 të Kodit penal konsiderohet se ekziston lajthimi në fakt,në rastet kur kryesi në kohën

e kryerjes së veprës penale nuk ka qenë i vetëdijshëm për ndonjë nga tiparet e saj të caktuar me

ligj, apo kur gabimisht mendon se ekzistojnë rrethanat sipas të cilave po të ekzistojnë ato faktikisht,

ajo vepër do të lejohet.

Lajthimi lidhur me figurën e veprës penale ekziston atëherë kur kryesi ka përfytyrim të gabuar apo

kur nuk di për ndonjë rrethanë tipare e cila me ligj është përcaktuar si element konstituiv i veprës

penale.

Lajthimi në fakt mund ti përket,veprimit të kryerjes,pasojës,objektit të veprimit, kauzalitetit dhe të

gjitha rrethanave të tjera,të cilat në ligj janë të parapara si elementë të figurës së caktuar të veprës

penale.(dikush merr valixhen e huaj duke menduar se është tija,mjekut i përzihet analizat e dy

pacientëve dhe jep terapi të ndryshme).

Lajthimi në person (error in persona) ekziston në rastet kur për. shembull, personi A,natën e zë

pusi në vendin e caktuar me qëllim që të vras personin B. mirëpo në atë rast me që nuk e ka pa

mirë për shkak të errësirës ,në vend të personit B, vret personin C.

Përkundër faktit se në rastin konkret personi A vepron në lajthim,lidhur me personin C,

konsiderohet se vepra penale e vrasjes është kryer me dashje dhe ku lloj lajthimi është irelevant

për drejtën penale,nga se përkundër këtij lajthimi,kryesi ka qenë i vetëdijshëm se është duke vrarë

njeriun.

Mirëpo, lajthimi në person mund të ketë efekt të caktuar,mund të jetë relevant,ne rastet kur vet

statusi i personit ndaj të cilit kryesi ka qenë në lajthim,është tipare e veprës penale. Nëse dikush

vret gruan për të cilën nuk e di së është shtatzëne,do të përgjigjet për veprën penale të vrasjes nga

neni 146 e jo për veprën penale të vrasjes së rëndë nga neni 147 par.1 pika 2 të KPPK. Mirëpo,

është situatë tjetër, lajthimi përkitazi me lidhjen kauzale, kur kryesi ndërmerr veprimin ndaj

subjektit apo objektit të caktuar,kurse pasoja shkaktohet ndaj subjektit apo objektit tjetër. Raste

të tilla në drejtën penale quhen sulmi i gabuar apo shmangie nga veprimi (aberacio ictus). p.sh.

Personi A shkrep me armë në drejtim të personit B më qëllim që të privoj nga jeta, mirëpo në atë

rast e qëllon personin C. që është gjetur rastësisht aty afër. Në këto raste konsiderohet se personi

ka kryer dy vepra penale në bashkim ideal. Ndaj personit B. vrasje në tentativë, kurse ndaj personit

C. veprën penale të vrasjes nga pakujdesia. Por nëse kryesi ndaj të dy personave ka vepruar me

dashje, nuk ekziston aberacio ictus, por vrasje e shumëfishtë, apo vrasje e rëndë.

Personi A gabimisht mendon se është i sulmuar nga personi B. dhe shti në të me armë dhe i

shkakton plagosje të rënda apo e privon nga jeta (Mbrojtja e nevojshme putative).

Lajthimi në fakt i pa mënjanuar dhe i mënjanuar, gjithherë e përjashtojnë dashjen.


Kryesi i cili veprën penale e kryen në lajthimin e pa mënjanuar nuk është penalisht i përgjegjshëm

dhe nuk dënohet.

Mirëpo, kur është fjala për lajthimin e mënjanuar,kryesi mund të jetë penalisht i përgjegjshëm dhe

penalisht i papërgjegjshëm.

Sipas nenit 18. par .2 të KPPK,është parapa se personi i cili për shkak të pakujdesisë ka qenë në

lajthim,është penalisht i përgjegjshëm për veprën penale të kryer nga pakujdesia,kur ligji përcakton

përgjegjësinë penale për vepra të tilla.

Lajthimi juridik (erore i uris), përkufizohet si lajthim mbi ndalueshmerinë e veprës penale.

Kryesi i veprës konsiderohet se gjendet në lajthimin juridik, ne rastet kur nuk di se vepra e tij është

e ndaluar është parapa si vepër penale. Në lajthimin juridik kryesi është i vetëdijshëm për veprën

e tij, mirëpo gabimisht mendon se vepra është e lejuar.

Lidhur me efektin e lajthimit juridik në përgjegjësinë penale(neni 19) ka përvetësuar koncepcionin

se nuk është penalisht përgjegjës, kryesi i cili për shkaqe të arsyeshme nuk e ka ditur ose nuk ka

mundur të dijë se vepra është e ndaluar. Në të drejtën penale konsiderohet se kryesi ka qenë në

lajthim për shkaqe të arsyeshme në rastet kur ka vepruar në lajthimin e pa mënjanuar të

paevitueshëm. (për shembull, ushtrimi i kundërligjshëm i veprimtarisë mjekësore neni 221 të

KPPK).

Sipas nenit 19 paragrafi 3 të KPPK,është përkufizuar nocioni i lajthimit juridik të evitueshëm.

Lajthimi juridik është i evitueshëm nëse çdokush pra edhe kryesi,ka mundur të këtë në dije se

vepra është e kundërligjshme,apo nëse është fjala për kryesin i cili duke marr parasysh

thirrjen,profesionin,apo detyrën e tij,ka qenë i obliguar të dijë dispozitën përkatëse. Në këso rast

lajthimi i këtillë juridik nuk mund të konsiderohet si lajthim për shkaqe të arsyeshme,andaj lajthimi

i tillë vetëm mund të merret si bazë për zbutjen e dënimit(neni 19 par. 2 të KPPK).

PËRGJEGJËSIA PENALE ( Format e fajësisë )

• Dashja,

• Dashja direkte,

• Dashja eventuale,

• Pakujdesia,

• Pakujdesia e vetëdijshme,

• Pakujdesia e pavetëdijshme,

• Tentativa dhe tentativa e papërshtatshme.

Përgjegjësia penale është element subjektiv i veprës penale. Përgjegjësia penale përbehet nga

përgjegjshmëria dhe fajësia.

Për të mundur të ndëshkohet një person për veprën e tij,nuk mjafton që të ketë kryer vetëm vepër

të kundërligjshme që parashihet si vepër penale,por ai atë vepër duhet ta ketë kryer me fajin e tij.

Faji është përgjegjësia personale e kryesit për veprën e vet. Një person konsiderohet se veprën

penale e ka kryer me faj në rastet kur ka ditur se me veprimin apo mosveprimin e tij do të shkaktojë

pasoj të ndaluar në botën e jashtme,pasoj kjo që në ligj është paraparë si vepër penale,dhe nëse

ndaj pasojës - ndaj veprës ,ka pasur aso marrëdhënie,relacioni,e cila i bënë të mundshme gjyqit

që ti a ngarkoj, ti a vejë në barrë atë vepër.


Pra, marrëdhënia apo relacioni psikik i kryesit ndaj veprës në të drejtën penale quhet fajësi’.

Në shkencën e së drejtës penale dhe në praktikën gjyqësore, dashja konsiderohet forma më e rëndë

më tipike dhe forma më e shpeshtë e fajit me të cilën kryhet vepra penale.

Sipas nenit 15 të KPPK,vepra penale është kryer me dashje kur kryesi ka qenë i vetëdijshëm për

veprën e vet dhe ka dashur që ta kryej,apo kur ka qenë i vetëdijshëm se për shkak të veprimit apo

mosveprimit të tij mund të shkaktohet pasoja e ndaluar,por e ka pranuar,është akorduar që të

shkaktohet ajo pasojë.

Nga ky përkufizim ligjor del se Kodi penal i njeh dy lloj të dashjes,dashjen drektë dhe dashjen

eventuale.

1. Dashja direktë (dolus direktus) ekziston atëherë kur kryesi është i vetëdijshëm se me veprimin

ose mosveprimin e vet do të kryejë vepër të dëmshme, vepër penale dhe dëshiron kryerjen e asaj

vepre, dëshiron që të shkaktohet pasoja e ndaluar në botën e jashtme.

Neni 15 paragrafi 2 të KPPK.’Personi vepron me dashje direkte kur është i vetëdijshëm për veprën

e vet dhe dëshiron kryerjen e saj’.

2. Dashja eventuale. ekziston atëherë kur kryesi ka qenë i vetëdijshëm se për shkak të veprimit ose

mosveprimit të tij mund të shkaktohet pasoja e ndaluar, mirëpo me vetëdije është pajtuar,është

akorduar që ajo të shkaktohet.

Sipas Kodit penal,për veprat penale të kryera me dashje,kryesi gjithherë përgjigjet penalisht,pa

marr parasysh se a është kryer vepra me dashje drektë apo eventuale.

(Qëllimi është në fakt përfytyrim mbi pasojën e veprës penale,apo mbi ndonjë rrethanë tjetër që

është e rëndësishme për të drejtën penale).

(Motivi është komponent psikologjike e jetës shpirtërore e cila e shtytë personin të ndërmarrë

veprimin e caktuar. Motivi zbulon faktorin intim i cili i ka ndihmuar që personi të vendos dhe të

kryejë veprën penale.)

Pakujdesia:

Pakujdesia (culpa) është formë e dytë e fajit dhe për nga intensiteti i përgjegjësisë penale formë më

e lehtë e fajësisë. Pakujdesia ekziston atëherë kur kryesi nuk e dëshiron pasojën e shkaktuar,

përkatësisht kur pasoja shkaktohet kundër vullnetit të tij.

Kodi penal i Kosovës (neni 16 par. 1) i njeh dy lloje të pakujdesisë, dhe atë pakujdesi me vetëdije

apo mendjelehtësinë dhe pakujdesia pa vetëdije apo neglizhencën.

Këto dy lloj të pakujdesisë dallohen midis vetës vetëm sipas elementit të vetëdijes apo elementit

intelektual, kurse të dyja këto lloje të pakujdesisë dallohen nga dashja,nga se në asnjë formë nuk

shprehet dëshira apo vullneti për të shkaktuar pasojën e ndaluar në botën e jashtme.

Pakujdesia me vetëdije.

Pakujdesia me vetëdije apo mendjelehtësia (luxuria), sipas paragrafit 2 të nenit 16 të KPPK,ekziston

atëherë kur personi është i vetëdijshëm se pasoja e ndaluar mund të shkaktohet si rezultat i

veprimit apo mosveprimit të tij, por me mendjelehtësi mendon se ajo nuk do të shkaktohet apo se

ai do të mund të parandaloj shkaktimin e saj.


Pakujdesia pa vetëdije.

Pakujdesia pa vetëdije apo neglizhenca ekziston kur personi nuk është i vetëdijshëm se pasoja e

ndaluar mund të shkaktohet si rezultat i veprimit ose mosveprimit të tij. edhe pse ne rrethanat dhe

sipas vetive të tija personale ka mundur të ishte apo duhej të ishte i vetëdijshëm për këtë mundësi

(neni 16 par. 3 të KPPK).

Për veprat penale të kryera me dashje, kryesi gjithherë përgjigjet penalisht, kurse të veprat penale

të kryera nga pakujdesia, kryesi do të përgjigjet penalisht vetëm për veprat penal ku me ligj

shprehimisht është paraparë përgjegjësia penale dhe për veprat penale të kryera nga pakujdesia.

Kështu, në Kodin penal të Kosovës përgjegjësia penale është parapa për këto vepra penale: veprat

penale kundër jetës dhe trupit – neni 149 vrasja nga pa kujdesia, lëndimi i rëndë trupor nga neni

154 par. 5 të KPPK, vepra penale kundër shëndetit publik, përhapja e sëmundjeve ngjitëse neni

215 par.

3, neni 218 par. 2 punësimi i personave të sëmurë nga sëmundjet ngjitëse, trajtimi i pa

ndërgjegjshëm mjekësor nga neni 290 par. 3, përgatitja dhe dhënia e pa ndërgjegjshme e barnave

nga neni 222 par. 2 KPPK, prodhimi dhe vënia në qarkullim i artikujve të dëmshme ushqimore nga

neni 224 par. 2 të KPPK, veprat penale kundër mjedisit, kafshëve, bimëve dhe objekteve kulturore,

nga neni 276 par. 2, 278 par. 2, 279 par. 3, 280 par. 2, 281 par. 4 të KPPK, veprat penale kundër

sigurisë së përgjithshme të njerëzve dhe të pasurisë, nga neni 291 par. 4 të KPPK, neni 292 par. 2

KPPK, neni 293 par. 3 të KPPK, 294 par. 2 të KPPK, dhe veprat penale kundër sigurisë së trafikut

publik nga neni 297 par. 3 të KPPK, 298 par. 2 të KPPK, 299 par. 2 të KPPK, neni 300 par. 3 të

KPPK.

Këto janë vepra penale të cilat Kodi Penal i ka paraparë që mund të kryhen nga pa kujdesia, por

Kodi Penal nuk e bënë dallimin në mes të pa kujdesisë me vetëdije dhe pa kujdesisë pa vetëdije.

Tentativa

Tentativa e veprës penale është e paraparë në dispozitën e nenit 20 të KP të Kosovës.

Sipas dispozitës së nenit 20 tentativa ekziston kur “kush do që me dashje ndërmerr veprime të drejt

për drejta për kryerjen e veprës penale dhe vepra nuk është kryer ose elementët e veprës së

qëllimshme penale nuk janë realizuar, konsiderohet se ai ka tentuar të kryejë vepër penale.

Pra sipas kësaj dispozitë për të ekzistuar vepra penale në tentativë duhet të përmbushen këto

kushte,

Që të ndërmerret veprimi i kryerjes së veprës penale,

Që veprimi të ndërmerret me dashje,

Që vepra mos të përfundohet, përkatësisht që të mos shkaktohet pasoja e veprës penale,

Për tentativë personi dënohet kur është fjala për veprat penale për të cilat është paraparë dënimi me burgim më së paku 3 vjet, ndërsa për veprat tjera penale vetëm kur ligji shprehimisht e parasheh se dhe për tentativën dënohet(neni 20 par. 2 të kppk).

Pra sipas kësaj dispozite, tentativa është e mundshme të kryhet vetëm me dashje direkte ose me

dashje eventuale.

Duke u nisur nga nocioni i tentativës të dhënë me nenin 20 të KP të


Kosovës, rrjedhë se KP i Kosovës i njehë këto lloje të tentativës:

tentativën e plotë dhe

tentativën e metë,

Tentativa e plotë ekziston në rastet kur veprimi i kryerjes së veprës ka filluar dhe ka përfunduar,

mirëpo pasoja e ndaluar nuk është shkaktuar (p.sh. personi A. shtënë me armë në drejtim të

personit B mirëpo nuk e qëllon).

Tentativa e metë ekziston në rastet kur personi e fillon veprimin e kryerjes por këtë veprim nuk e

përfundon. (p.sh. personi A e me në shënjestër personin B mirëpo këtë veprim nuk e përfundon).

Tentativa e cilësuar.

Ekziston në rastet kur me veprimin e ndërmarr tentohet të kryhet vepra penale, mirëpo në fakt

kryhet figura e një vepre tjetër penale, e cila me ligj është paraparë si vepër e posaçme penale (p.sh.

personi A shtënë me armë në personin B dhe i shkakton lëndim të rëndë trupor, kështu që në rastin

konkret është realizuar figura e veprës penale të lëndimit të rëndë trupor, mirëpo nuk do të

përgjigjet për lëndim të rëndë trupor, por do të përgjigjet për veprën penale të vrasjes në tentativë,

ngase dashja e tij ka qenë që ta privon nga jeta e jo ti shkakton lëndime të rënda trupore. Në rastin

konkret kemi të bëjmë me tentativën e cilësuar.

Tentativa e papërshtatshme.

Sipas dispozitës së nenit 21 të KP të Kosovës tentativa e pa përshtatshme ekziston atëherë kur

mjetet të cilat janë përdorur për kryerjen e veprës penale apo objekti ndaj të cilit është ndërmarr

veprimi i kryerjes, nuk kanë mundur të shkaktojnë pasojën e veprës penale.

Pra në rastin konkret nëse vepra penale tentohet të kryhet me mjetë të papërshtatshëm, p.sh. me

armë të prishur, me të cilën nuk mund të kryej vepra, ose me materie e cila nuk është helmuese

tentohet helmimi. Po ashtu nëse tentohet kryerja e veprës penale ndaj objektit të papërshtatshëm,

p.sh. të tentohet privimi nga jeta i personit që ma parë ka vdekur, ose të tentohet abortimi i femrës

e cila nuk është shtatzënë e kështu me radhë.

Sipas dispozitës së nenit 20 par. 3 të KPPK, personi që tenton të kryejë vepër penale dënohet ma

but se sa kryesi, me pajtim me nenin 65 par.

2 të KPPK, respektivisht me ¾ të dënimit të paraparë për atë vepër penale.

Në mes tentativës dhe veprimeve përgatitore ekziston dallimi në atë mënyrë që të veprimet

përgatitore vetëm krijohen kushtet për kryerjen më efikase të veprës penale, ndërsa të tentativa

fillohet kryerja e veprës penale respektivisht ndërmerret veprimi i kryerjes.

BASHKËPUNIMI

Vepra penale mund të kryhet me veprimin e një personi apo të shumë personave. Në rastet kur në

kryerjen e veprës penale marrin pjesë dy apo më shumë persona, kjo në të drejtën penale quhet

bashkëpunim, ndërsa personat me veprimin e të cilëve është kryer vepra penale quhen

bashkëpunëtor.

Për tu konsideruar se ekziston bashkëpunimi nuk mjafton që në kryerjen e veprës penale të

marrin pjesë shumë persona, ngase është e mundur që në kryerjen e veprës penale të marrin

pjesë dy apo më shumë persona, mirëpo me gjithë atë mos të ekziston bashkëpunimi, p.sh. një


person e thyen marketin dhe nga ai i merr disa sende, pas tij vjen tjetri edhe ai po ashtu i merr

disa sende, pas tij personi tjetër e me radhë hynë dhe marrin sende, por ne rastin konkret nuk

ekziston bashkëpunimi.

Për të konsideruar se ekziston bashkëpunimi me drejtën penale midis pjesëmarrësve duhet të

shprehet lidhja e caktuar objektive dhe subjektive.

Lidhje objektive qëndron në atë se secili bashkëpunëtor duhet të ndërmarr ndonjë veprim me të

cilin i kontribuon kryerjes së veprës penale.

Me fjalë të tjera pasoja e veprës penale duhet të jetë rezultat i përbashkët i veprimeve të gjithë

bashkëpunëtorëve.

Lidhje subjektive qëndron në atë se të gjithë bashkëpunëtorët duhet të jenë të vetëdijshëm se në

kryerjen e veprës penale të caktuar do të marrin pjesë, do të veprojnë së bashku në mënyra të

ndryshme.

Format e bashkëpunimit

Nocioni, format e bashkëpunimit si dhe llojet e bashkëpunëtorëve janë përcaktuar në nenet 23, 24,

25, 26, dhe 27 të KP të Kosovës dhe ato janë, bashkëkryerja, shtytja, ndihma dhe bashkimi

kriminal, ndërsa me nenin 27 janë paraparë kufijtë e përgjegjësisë penale dhe ndëshkimi për

bashkëpunim.

Bashkëkryerja

Sipas dispozitës së nenit 23 të KP të Kosovës, bashkëkryerja ekziston nëse dy apo më shumë

persona duke marr pjesë në veprimin e kryerjes apo në ndonjë mënyrë tjetër së bashku kryejnë

veprën penale. Nga ky përkufizim del se për tu konsideruar se është shprehur bashkëkryerja si

formë e bashkëpunimit duhet që dy apo më shumë persona të marrin pjesë në veprimin e

kryerjes së veprës penale. P.sh. nëse dy apo më shumë persona me thikë e sulmojnë personin dhe

i shkaktojnë vdekjen apo lëndime të rënda trupore,

Bashkëkryerja si formë e bashkëpunimit mund të kryhet si me dashje ashtu edhe nga pa kujdesia.

Përgjegjësia dhe ndëshkimi i bashkë kryesit

Sipas nenit 23 të KP të Kosovës, secili bashkë kryes ndëshkohet me dënimin e parashikuar për

vepër penale të kryer. Në këtë rast bashkëkryerësi përgjigjet penalisht brenda kufijve të dashjes apo

pa kujdesisë. Me fjalë të tjera KP ka përvetësuar parimin e përgjegjësisë individuale të

bashkëkryerësve.

Parimi që çdo bashkëkryerës përgjigjet brenda kufijve të dashjes së tij nënkupton edhe këtë se

bashkëkryerësi nuk përgjigjet për eksesin e bashkë kryesit tjetër. P.sh. nëse bashkëkryerësit janë

marr vesh që të hyjnë në një shtëpi dhe të vjedhin, dhe se në atë rast njeri prej bashkëkryerësve

dhe e dhunon femrën e cila ka qenë në shtëpi, me këtë rast bashkëkryerësi tjetër nuk do të përgjigjet

për eksesin e bashkëkryerësit tjetër, sepse marrëveshja e tyre ka qenë vjedhja e jo dhe dhunimi.

Shtytja

Sipas dispozitës së nenit 24 të KP, shtytja është njëra ndër format e bashkëpunimit në kuptimin e

ngushtë. Kjo formë është paraparë me nenin 24, por në këtë nen nuk është përcaktuar nocioni i


bashkëpunimit por në këtë dispozitë thuhet: kush do që me dashje e shtytë tjetrin të kryejë vepër

penale dënohet sikurse ai ta kishte kryer atë vepër penale, nëse vepra penale është kryer nën

ndikimin e tij.

Por edhe pse ligjdhënësi nuk e ka përcaktuar nocionin e shtytjes, këtë e ka bërë teoria e drejtës

penale dhe praktika gjyqësore, ashtu që në teori dhe praktikë shtytja përkufizohet si ndërmarrje e

veprimeve të atilla me të cilat të personi tjetër me dashje shkaktohet ose forcohet vendimi për të

kryer një vepër penale.

KP nuk përcakton mënyrat dhe mjetet me të cilat kryhet shtytja, por në praktikë është përvetësuar

koncepcioni se shtytja mund të kryhet me çdo lloj veprimi me të cilin të tjetri mund të formohet

apo të forcohet vendimi për të kryer veprën penale, si veprime të tilla praktika i merr p.sh. dhënien

apo premtimin e dhuratës, lutja, dhënia e këshillave, përqeshja për shkak mos vendosmërisë.

Kryesore është që nga veprimet e këtilla të personi tjetër të formohet apo të forcohet vendimi për të

kryer vepër penale. Shtytja mund të ndermirët nga një apo më shumë persona.

Shtytja duhet të jetë e drejtuar ndaj personi të caktuar si kryes i ardhshëm dhe me qëllim që të

kryhet vepra penale e caktuar. Shtytja duhet të jetë e drejtuar me qëllim që të kryhet vepra penale

e caktuar, vepra konkretë.

Shtytja është e mundshme të kryhet, vetëm deri sa personi nuk ka vendos ta kryej veprën penale,

p.sh. fare nuk ka menduar të kryej vepër penale e shtytësi me veprimet e veta e bindë që të kryej

vepër, ose ka vendos të kryej vepër por është labil nuk është i sigurt kështu që shtytësi paraqitët si

person që ia forcon bindjen që të kryej veprën për të cilën kryesi nuk ka qenë i sigurt a ta kryej apo

jo.

Sipas nenit 24 të KP shtytja mund të kryhet vetëm me dashje, dhe dënohet sikurse ai ta kishte

kryer atë vepër penale, me kusht që vepra penale është kryer nën ndikimin e tij.

Në nenin 24 të KP është përcaktuar ndëshkimi i shtytësit dhe sipas kësaj dispozitë shtytësi dënohet

për çdo lloj vepre penale si në rastet po ta kishte kryer vet veprën penale pa marr parasysh peshën

e saj, me kusht që vepra penale të jetë kryer me ndikimin e tij. Pra si pre supozim që të mund të

ndëshkohet shtytësi duhet që kryesi të ketë kryer veprën penale.

Përndryshe edhe pse parashihet se shtytësi dënohet sikurse edhe kryesi, nuk përjashtohet

mundësia që shtytësi të dënohet më rëndë se kryesi i veprës penale.

Sipas nenit 27 par. 2, shtytësi do të lirohet nga dënimi po që se vullnetarisht e ka parandaluar

kryerjen e veprës penale.

Me KP shtytja është e paraparë edhe si vepër e posaçme penale. Me pjesën e posaçme është

paraparë me nenin 115 vepra penale e nxitjes e urrejtjes përçarjes, ose mos durimit kombëtar,

racor, fetar ose etnik. Në nenin

130 është paraparë shtytja për luftë agresive ose konfliktit të armatosur. Në nenin 208 par. 2 është

paraparë si vepër penale ,nëse prindi, adoptuesi apo ndonjë person tjetër e shtytë personin e mitur

nën 16 vjet që të jetoj në bashkësi jashtë martesore me personin tjetër. Po ashtu në nenin 151 është

paraparë shtytja në vetëvrasje.

Këtë ligjdhënësi e ka paraparë për shkak të rrezikshmërisë shumë të madhe të këtyre veprave

penale dhe natyrës specifike të tyre.

Shtytja e pa suksesshme


KP i Kosovës nuk e inkriminon shtytjen e pa suksesshme ,por nga ky parim ekziston përjashtimi

në rastet kur në pjesën e posaçme të KP,për shkak të natyrës dhe rrezikshmërisë së madhe të disa

veprave penale shtytja është e paraparë si vepër penale e veçantë e pavarur, në këto raste ku shtytja

është paraparë si vepër e veçantë, shtytësi dënohet edhe për shtytjen e pasuksesshme,pa marr

parasysh se a është kryer vepra penale nga i shtyturi apo jo.

NDIHMA

Si formë e bashkëpunimit, është e paraparë me dispozitën e nenit 25 të KP të Kosovës. Ndihma

është ndërmarrja e veprimeve me të cilat një person me dashje ndihmon tjetrin të kryej vepër

penale. Këto janë veprimet me të cilat ndihmohet kryerja e veprës penale, apo veprime që

ndërmerren gjatë kohës së kryerjes së veprës penale me të cilat lehtësohet kryerja e saj. Nga nocioni

dhe natyra juridike e ndihmës del se veprimet e kësaj forme të bashkëpunimit konsistojnë në

ndërmarrjen e veprimeve të tilla me të cilat nuk kryhet vepra penale por vetëm ndihmohet kryerja

e saj. Për ndryshe veprimet e ndihmës duhet të paraqesin kontribut në realizimin e veprës penale.

Ndihma si formë e bashkëpunimit mund të kryhet vetëm pasi që personi tjetër ka vendosur të kryej

vepër penale, ashtu që në rastet kur veprimet ndërmerren para se të ketë vendosur personi tjetër

të kryej vepër penale, mund të konsiderohet vetëm si shtytje e jo si ndihmë.

Në nenin 25 par. 2 të KP të Kosovës, në mënyrë ekzemplare janë cekur disa mënyra apo forma me

të cilat mund të kryhet ndihma. Në këtë dispozitë është paraparë se ndihma, kryesit mund ti jepet

në dy mënyra, ndihma fizike dhe ndihma psikike. Si ndihmë fizike konsiderohet vënia apo dhënia

në disponim e mjetet kryesit, për kryerjen e veprës, mënjanimi i pengesave, bërja rroje gjatë kohës

së kryerjes së veprës penale, kontrollimi i mjeteve me të cilat duhet të kryhet vepra penale e kështu

me radhë. Si ndihmë psikike konsiderohet dhënia e këshillave, udhëzimeve, premtimit për fshehje

të veprës, kryesit dhe gjurmëve të veprës penale.

Ndryshe nga shtytja e cila për shkak të natyrës së saj mund të kryhet vetëm me veprim, ndihma

mund të kryhet me veprim dhe mos veprim.

Lidhur me kohën, ndihma jepet zakonisht para se të filloj kryerja e veprës penale, mirëpo ndihma

mund të kryhet edhe gjatë kohës së kryerjes së veprës penale, deri sa nuk ka përfunduar vepra

penale në kuptimin material. Veprimet që ndërmerren pasi të jetë kryer vepra penale nuk mund të

konsiderohen si ndihmë, me kusht që të mos jetë premtuar më parë, para se të ketë filluar kryerja

e veprës penale. Nëse jepet pasi të ketë përfunduar vepra penale, kemi të bëjmë për veprën e veçantë

të fshehjes së kryesit pas kryerjes së veprës penale apo ndihmës pas kryerjes së veprës penale.

KP nuk përmban ndonjë normë me të cilën rregullon çështjen e ndëshkimit për ndihmën e pa

suksesshme, mirëpo ndihma e pa suksesshme mund të inkriminohet si vepër e posaçme penale.

Rasti i tillë është me veprën penale, furnizimi me pajisje ose materiale që janë të destinuara për

prodhimin apo trafikimin e substancave narkotike ose psikotropike ose analog, (neni 230 par. 3).

Sipas dispozitës së nenit 25 par. 1, kush me dashje e ndihmon tjetrin të kryej vepër penale, dënohet

deri në ¾ e maksimumit të dënimit të paraparë për veprën penale, (sipas nenit 65 par. 2 të KP). Sa

i përket përgjegjësisë penale ndihma si edhe shtytja mund të kryhet vetëm me dashje, qoftë direkte

apo eventuale. Lidhur me ndëshkimin e ndihmësit, mund të konkludohet se ndihmësi ndëshkohet

gjithë herë për çdo lloj të veprës penale pa marr parasysh peshën e saj, nëse vepra penale për të

cilën është dhënë ndihma, ka mbetur në tentativë ndihmësi do të dënohet vetëm nëse është fjala

për aso vepra penale për të cilin ligji parasheh dënim edhe për tentativë. Gjithashtu ndihmësi

dënohet edhe në rastet kur kryesi ka ndërmarr veprime pregaditore po që se edhe për të është


paraparë ndëshkimi me ligj.

Sipas nenit 27 par. 2 KP ndihmësi si kundër edhe shtytësi do të lirohen nga dënimi po qese

vullnetarisht kanë hequr dorë nga kryerja e veprës penale, e kanë parandaluar kryerjen e veprës

penale. Konsiderohet se është shprehur heqja dorë vullnetare nëse ndihmësi me veprimet e tij aktive

ka pasur sukses të parandaloj kryerjen e veprës penale.

Ndihma është e paraparë edhe si vepër e posaçme penale. Kështu me nenin 151 është paraparë

vepra penale ndihma në vetëvrasje, neni 152 ndihma e gruas shtatzënë që të ndërpresë shtatzënë,

neni 305 dhënia e ndihmës kryesit pas kryerjes së veprës penale dhe neni 314 vepra penale

mundësimi i arratisjes së personit të privuar nga liria.

BASHKIMI KRIMINAL

Bashkimi kriminal është forma më e rëndë e bashkëpunimit edhe për nga natyra e tij juridike dhe

kriminalo politike dallohet nga format e tjera të bashkëpunimit. Specifikat e bashkimit kriminal

kanë kontribuar që ky lloj bashkëpunimit me arsye të trajtohet si bashkëpunim “sui generis”.

Në KP të Kosovës, me termin bashkim kriminal nënkuptohet organizata kriminale, grupi i

personave të cilit janë marr vesh për të kryer vepër penale, rrjeti i personave me qëllime kriminale

si dhe format të tjera të ngjashme të bashkëpunimit për kryerjen e veprave penale. E veçanta e

krimit të organizuar nëpërmjet bashkimit kriminal është se më këtë formë të bashkëpunimit, kryen

vepra penale shumë të rënda, sikur se që janë trafikimi me drogë, me armë me njerëz, formave të

rënda të vjedhjeve, grabitjes, shantazhit, larjes së parave, korrupsionit e etj.

KP i Kosovës i kushton rëndësi të posaçme krimit të organizuar i cili kryhet në forma të ndryshme

të bashkimit kriminal. Në pjesën e përgjithshme të KP në dispozitën e nenit 26 është përcaktuar

nocioni i bashkimit kriminal ku thuhet: “kush do që shprehimisht apo në mënyrë të heshtur merret

vesh me një apo me më shumë persona për të kryer ose për të nxitur kryerjen e një vepre penale

për të cilin ligji parasheh së paku pesë vjet burgim, dhe ndërmerr veprime pregaditore për realizimin

e marrëveshjes së tillë, si dhe merr pjesë në bashkimin kriminal, dënohet sipas nenit 65 par. 2 të

KP (3/4 e dënimit të paraparë për atë vepër penale). Sipas praktikës gjyqësore me nocionin bashkim

kriminal duhet nënkuptuar, marrëveshjen, grupin, organizatën, bandën, rrjetin apo ndonjë lloj

bashkimi tjetër me qëllim të kryerjes së veprës penale.

Bashkimi kriminal si institut i përgjithshëm i së drejtës penale, është i paraparë me qëllim të

inkriminimit të fazës më të hershme të kryerjes së veprës penale, në fazën e përgatitjes së veprës

penale. Me këtë institut në fakt ndëshkohen veprimet përgatitore, vepra këto të cilat ndryshe quhen

delickta preparate.

Sipas nenit 26 personi hyn në zonën kriminale, ndëshkohen vetëm nëse merren vesh, arrijnë

marrëveshje që të kryejnë apo shytin tjetrin për të kryer vepër penale, për të cilin me ligj është

paraparë dënimi me burgim së paku pesë vjet.

Pra sipas kësaj dispozitë mjafton që të jetë arritur marrëveshja dhe që të jenë ndërmarrë veprimet

përgatitore me qëllim të realizimit të marrëveshjes.

Nëse në bazë të marrëveshjes edhe kryhet vepra penale, kryesit dhe anëtarët të tjerë të bashkimit

kriminal nuk do të konsiderohen se kanë kryer dy vepra penale, bashkimin kriminal dhe veprën e

kryer penale, por do të konsiderohet se kanë kryer vetëm veprën penale të cilën e kanë kryer. Po

ashtu duhet theksuar faktin se krahas kryesit të veprës penale konkretë, do të dënohen edhe


anëtarët e tjerë të bashkimit kriminal për çdo vepër penale të kryer nga bashkimi kriminal. Me fjalë

të tjera pjesëtarët e bashkimit kriminal do të dënohen vetëm për faktin se janë anëtar pa marr

parasysh nëse kanë marr pjesë në kryerjen e veprës penale dhe pa marr parasysh nëse kanë ditur

se kush dhe kur e ka kryer veprën penale. Nga dispozitat që inkriminon bashkimin kriminal siç

cekëm më sipër, anëtarët e kësaj forme të bashkëpunimit, në rastet kur kryhen veprat penale,

përgjigjen penalisht për të gjitha veprat penale për të cilat është arritur marrëveshja, por anëtarët

e bashkimit kriminal gjithashtu përgjigjen edhe për veprat penale të cilat kanë rezultuar nga ajo

marrëveshje.

Nëse njëri prej anëtarëve të bashkimit kriminal kryen vepër penale që nuk është paraparë me

marrëveshje kriminale e as që rezulton nga realizimi i marrëveshjes, atëherë për këtë vepër përgjigjet

vetëm anëtari i bashkimit kriminal që e ka kryer atë vepër penale dhe jo anëtarët të tjerë.

Me që krimi i organizuar i cili kryhet në forma të ndryshme të bashkimit kriminal, në dispozitën e

nenit 26 par. 2 KP është paraparë që me qëllim të lehtësimit të zbulimit dhe luftës më efikase

kundër krimit të organizuar të zvogëlohet dënimi apo kryesi të lirohet tërësisht nga dënimi në rast

se:

Nëse vullnetarisht heq dorë nga marrëveshja,

Nëse vullnetarisht ndërmerr veprime për parandalimin e ekzistimit të vazhdueshëm të bashkimit kriminal ose të kryerjes së veprës penale në pajtim me qëllimet e saj, ose

Nëse vullnetarisht ia zbulon policisë njohurit e marrëveshjes në kohën e duhur kur veprat penale të planifikuara ende mund të parandalohen.

Sipas KP të Kosovës bashkimi kriminal është i paraparë dhe si vepër e posaçme penale.

Në pjesën e posaçme të KP janë paraparë format e ndryshme të bashkimit kriminal si vepra penale

të veçanta.

Numri i inkriminimeve të bashkimit kriminal të cilat janë të parapara si vepër penale të posaçme

apo si forma të rënda të këtyre veprave penale në KP është relativisht i madh. Po i cekim disa nga

këto: organizimi i grupit për kryerjen krimit të gjenocidit, organizimi përkrahja dhe pjesëmarrja në

grupet terroristë, organizimi i personave apo pjesëmarrja në trafikimin e njerëzve, prodhimi dhe

përpunimi i paautorizuar i narkotikëve të rrezikshëm dhe substancave psikotropike nga anëtari i

një grupi, organizimi i skemave piramidale dhe bixhozit të ndalur, dhe krimi i organizuar (neni 274).

Në të gjitha këto raste të përmendura ku bashkimi kriminal është paraparë si vepër penale e

posaçme, anëtari i bashkimit kriminal dënohet edhe në rastet kur ai vet si individ nuk ka marr

pjesë në kryerjen e veprës penale. Me fjalë të tjera konsiderohet penalisht përgjegjës dhe dënohet

vetëm për faktin se është anëtarësuar, është anëtar i organizatës kriminale, përkatësisht i

bashkimit kriminal.

SANKSIONET PENALE

Çështje kryesore e së drejtës penale janë sanksionet penale.

Në të drejtën penale masat të cilat zbatohen ndaj kryesve të veprave penale quhet sanksione penale.

Sanksionet penale janë ndër mjetet që i ndërmerr shoqëria me qëllim të mbrojtjes nga kriminaliteti.

Këto janë lloj i reagimit të shoqërisë ndaj kryesve të veprave penale dhe ndërmerren me qëllim të

mbrojtjes se shoqërisë nga veprat e dëmshme. Sanksionet penale që parashihen, janë masa

shtrënguese që zbatohen me dhunë dhe paraqesin represion ndaj kryesit të veprës penale.


Sanksionet penale janë masat e dhunshme penalo – juridike të cilat i shqipton gjykata në

procedurën e përcaktuar me ligj ndaj kryesit të veprës penale, me qëllim të mbrojtjes së shoqërisë

dhe individit nga kriminaliteti, ndërsa konsistojnë në marrjen apo kufizimin e lirive dhe të drejtave

të caktuara apo në tërheqjen e vërejtjes kryesit se do ti merren apo kufizohen lirit apo të drejtat

nëse sërish kryen vepër penale.

Ndaj kryesve të veprave penale mund të shqiptohet vetëm ai sanksion penal i cili është paraparë

me ligj në momentin e kryerjes së veprës penale.

Sanksionet penale të parapara me KP të Kosovës.

Në nenit 3 të KP të Kosovës janë paraparë 4 lloje të sanksioneve penale këto janë: Dënimet kryesore,

Dënimet alternative,

Dënimet plotësuese,

Vërejtja gjyqësore

Dënimi (nocioni i dënimit)

Dënimi përkufizohet si masë e dhunshme e paraparë me ligj, të cilin e shqipton gjykata ndaj kryesit

penalisht të përgjegjshëm të veprës penale, me qëllim të mbrojtjes së vlerave të caktuara të

qytetarëve dhe të shoqërisë në tërësi dhe i cili konsiston në marrjen apo kufizimin e lirive dhe të

drejtave të kryesit të veprës penale.

Qëllimi i dënimi

Sipas nenit 34 të KP të Kosovës është përcaktuar se qëllimi i dënimit është të parandaloj kryesin

nga kryerja e veprës penale në të ardhmen dhe të bëjë rehabilitimin e tij, dhe të parandaloj personat

tjerë nga kryerja e veprave penale. Pra nga kjo dispozitë del se qëllimi i dënimit e ka qëllimin e

preventivës posaçme (speciale), dhe të përgjithshme ( gjenerale ).

Llojet e dënimeve.

Me sistemin e dënimeve në të drejtën penale zakonisht nënkuptojmë llojet e dënimeve, mënyrën e

caktimit të dënimeve nga ana e gjykatës.

KP i Kosovës i njehë pesë (5) lloje të dënimeve. Këto janë:

1. Dënimi me burgim afatgjatë, 2. Dënimi me burgim, 3. Dënimi me gjobë, 4. Dënimet alternativ, 5. Dënimet plotësuese.

Dënimet ndahen në dënimet kryesore dhe dënimet plotësuese.

Dënimet kryesore janë ato të cilat ligji i parasheh se mund të shqiptohen si masë kryesore e

ndëshkimit. Këto janë ato lloje të dënimeve që mund të shqiptohen si të vetme ndaj kryesit të veprës

penale, pavarësisht prej llojit të tjetër të dënimit. Sipas KP neni 38 dënimet kryesor janë: dënimi

me burgim afat gjatë, dënimi me burgim dhe dënimi me gjobë.

Dënimet plotësuese janë ato llojet të dënimeve të cilat mund të shqiptohen vetëm krahas dënimit


kryesor apo alternativ.

Krahas dënimeve kryesore dhe plotësuese legjislacioni penal bashkëkohorë dhe KP i njehë dhe

dënimet alternative. Këto janë lloji i posaçëm i dënimeve të cilat në brendinë e tyre janë substitut,

zëvendësim i dënimit me burgim. Në nenin 41, 43, 49, 50, 52 dhe 53 janë sistemuar pesë lloje të

dënimeve alternative, dhe këto janë: dënimi me kusht, dënimi me kusht me urdhër për trajtim të

detyrueshëm rehabilitues, dënimi me kusht me urdhër për mbikëqyrje nga shërbimi sprovues,

dënimi me kusht me urdhër për punë në dobi e përgjithshme, dhe gjysmëliria (semi liberti).

Dënimi me burgim afatgjatë.

Dënimi me burgim afatgjatë është dënim kryesor dhe mund të shqiptohet vetëm nëse shprehimisht

është paraparë me ligj. Në KP të Kosovës dënimi me burgim afat gjatë është paraparë për format

më të rënda të veprave penale të kryera me dashje në rrethana veçanërisht të rënda ose që kanë

shkaktuar pasoja shumë të rënda (neni 37 par. 1 KP).

Dënimi me burgim afatgjatë nuk mund të parashihet si i vetmi dënim kryesor për një vepër të

veçantë penale, por gjithherë parashihet alternativë me dënimin me burgim.

Dënimi me burgim afatgjatë shqiptohet në kohë zgjatje prej 21 deri në 40 vjet (neni 37 par. 2). Pra

minimumi i përgjithshëm i këtij lloj dënimi është 21 vjet, ndërsa maksimumi i përgjithshëm është

40 vjet. Edhe pse në KP nuk është paraparë, ky lloj i dënimit duhet të shqiptohet në vitet e plota,

sepse dënimi me burgim afatgjatë e humbë kuptimin nëse shqiptohet edhe në muaj.

Dënimi me burgim

Dënimi me burgim është lloji i dytë i dënimit me heqje të lirisë i paraparë në KP të Kosovës (neni

38). Sikundër dënimi me burgim afatgjatë edhe dënimi me burgim është dënim kryesor. Mirëpo,

ndryshe nga dënimi me burgim afatgjatë dënimi me burgim është i paraparë për numrin më të

madh të veprave penale. Minimumi i përgjithshëm i dënimit me burgim është 15 ditë, ndërsa

maksimumi i përgjithshëm është 20 vjet (neni 38 par. 1). Nëse minimumi i posaçëm për një vepër

penale nuk është i caktuar, atëherë si kohëzgjatje me e shkurtë e dënimit me burgim konsiderohet

minimumi i përgjithshëm (15 ditë). Ndërsa nëse nuk është i caktuar maksimumi i posaçëm,

atëherë si kufij më i lartë i kohë zgjatjes së dënimit me burgim konsiderohet maksimumi i

përgjithshëm i këtij dënimi (20 vjet).

Dënimi me burgim shqiptohet në vit dhe muaj të plotë. Ndërsa nëse këtë lloj dënimi gjykata e

shqipton në kohë zgjatje deri në 6 muaj, atëherë mund ta shqiptoj edhe në ditët e plota (neni 38

par. 2).

Po ashtu në nenin 38 par. 3 ,Kodi Penal i Kosovës, e ka paraparë mundësinë që kur gjykata cakton

dënimin me burgim deri në 3 muaj, gjykata mund të caktoj që dënimi me burgim të zëvendësohet

me gjobë ose me punë në dobi të përgjithshme, por me pëlqimin e kryesit.

Dënimi me gjobë

Dënimi me gjobë, bënë pjesë në llojet e dënimeve pasurore. Me anë të këtij dënimi kryesi i veprës

penale detyrohet që brenda afatit të caktuar të paguaj një shumë të holla në dobi të shtetit.

KP i Kosovës dënimin me gjobë e parasheh me dispozitën e nenit 39. Dënimi me gjobë është i vetmi

lloj i dënimit në KP i cili mund të shqiptohet si dënim kryesor dhe plotësues. Dënimi me gjobë është


dënim kryesor kur është i paraparë si i vetmi sanksion për veprën penale të caktuar. Ndërsa ky

dënim është plotësues kur për një vepër të caktuar penale është i paraparë në mënyrë kumulative

me dënimin me burg. Krahas kësaj dënimi me gjobë mund të parashihet edhe në mënyrë alternative

me dënimin me burgim. Në këto raste dënimi me gjobë mund të shqiptohet si dënim kryesor apo

plotësues. Kryesor do të jetë atëherë kur në këtë alternativë gjykata e shqipton si të vetmin dënim,

ndërsa plotësues atëherë kur si dënim kryesor e shqipton dënimin me burgim, ndërsa dënimin me

gjobë e shqipton krahas dënimit me burgim. Dhe në fund dënimi me gjobë mund të shqiptohet si

sanksion plotësues penal së bashku me dënimin me kusht (neni 44 par. 4).

Minimumi i përgjithshëm i dënimit me gjobë është 50 euro ndërsa maksimumi i përgjithshëm është

25.000 euro. Ndërsa në rastet kur vepra penale është kryer me qëllim përfitimi pasuror, maksimumi

i gjobës është 500.000 euro (neni 39 par. 1). Në nenin 39 par. 4 është paraparë mundësia e

ekzekutimit të dënimit me gjobë në rast mos pagesës, edhe ajo bëhet ashtu që gjykata cakton një

ditë burgim për çdo 15 euro të gjobës, me kusht që afati i burgimit nuk tejkalon 6 muaj.

Dënimet alternative

Parashikimi i dënimeve dhe masave alternative si subsititut, zëvendësim i dënimit me burgim, është

trendë progresivë në të drejtën penale bashkëkohore dhe një herrit paraqet reformë të rëndësishme

në konceptin e sistemit të sanksioneve ndëshkuese.

KP i Kosovës, i ka paraparë pesë lloje të dënimeve alternative, të cilat mund t’iu shqiptohen kryesve

të veprave penale, në vend të dënimit me burgim. Këto janë:

Dënimi me kusht (nenit 43)

Dënimi me kusht me urdhër për trajtim të detyrueshëm rehabilitues (nenit 49),

Dënimi me kusht me urdhër për mbikëqyrjen nga shërbimi sprovues (neni 50),

Dënimi me kusht me urdhër për punë në dobi të përgjithshme (neni 52),

Gjysmë liria (neni 53).

Në dispozitat e posaçme të KP, këto lloje të dënimeve alternative mund të shqiptohen ndaj një numri

të madh të kryesve të veprave penale.

Dënimi me kusht dhe nocioni i tij

Dënimi me kusht është pezullim i ekzekutimit të dënimit të shqiptuar për një kohë të caktuar dhe

me kushtet e caktuara. Qëllimi i dënimit me kusht është risocializimi i delikuentit me anë të

pezullimit të dënimit. Dënimi me kusht është i paraparë me nenin 43 të KP. Kushtet që duhet të

përmbushen që të shqiptohet dënimi me kusht janë të parapara me dispozitën e nenit 44 të KP.

Sipas kësaj dispozitë në grupin e parë të kushteve të cilat duhet të përmbushen, janë kushtet që i

referohen dënimit të paraparë me ligj dhe dënimit të shqiptuar nga ana e gjykatës, dhe në grupin e

dytë bëjnë pjesë kushtet të cilat i referohen personalitetit të kryesit të veprës penale dhe qëllimit të

dënimit me kusht.

Lidhur me kushtet e para të parapara me nenin 44 par. 1 që i referohen dënimit, dënimi me kusht

mund të shqiptohet për veprat penale për të cilat është paraparë dënimi me burgim deri në 5 vjet,

përjashtimit për veprat penale për të cilat është paraparë dënimi me burgim deri në 10 vjet dhe

nëse zbatohen dispozitat për zbutjen e dënimit (nenet 66 dhe 67 të KP). Kurse kushti i dytë është

që gjykata të shqipton dënimin me gjobë ose me burgim deri në 2 vjet, qoftë për një vepër penale

qoftë për bashkim të veprave penale.


Siç shihet nga neni 44 par. 1 dhe 2 KP, si kusht që mund të shqiptohet dënimi me kusht, duhet që

për veprën penale të jetë paraparë dënimi me burgim deri në 5 vjet apo dënimi me burgim deri 10

vjet (nëse zbatohet dispozita e zbutjes së dënimit), dhe kur gjykata të shqipton dënimin me burgim

deri 2 vjet apo dënimin me gjobë.

Po ashtu që të mund të shqiptohet dënimi me kusht KP ka paraparë që duhet të përmbushen dhe

kushtet që i referohen personalitetit të kryesit, sikurse që janë sjellja e mëparshme, sjellja e kryesit

pas kryerjes së veprës penale, shkalla e përgjegjësisë penale, rrethanat tjera me të cilat është kryer

vepra penale.

Veçmas duhet theksuar se për të mund gjykata që të shqiptoj dënimin me kusht, duhet të

përmbushen në mënyrë kumulative, si kushtet të cilat i referohen dënimit të paraparë për atë vepër

penale dhe dënimit të shqiptuar, ashtu edhe kushtet të cilat i referohen personalitetit të

kryesit të veprës penale. Nëse kryesit e veprës penale gjykata ia ka caktuar në mënyrë kumulative

dënimin me burgim dhe dënimin me gjobë, dënimin me kusht mund t’ia shqiptoj për të dy dënimet

apo vetëm për dënimin me burgim (neni

44 par. 4). Në rastet e bashkimit të veprave penale, nuk është e mundur që për një vepër penale të

shqiptohet dënimi ndërsa për veprën tjetër penale të shqiptohet dënimi me kusht ngase siç dihet

sipas dispozitave për matjen e dënimit për veprat penale në bashkim, gjykata duhet të caktoj

dënimin unik i cili mund të jetë efektiv apo kushtëzohet të shqiptohet dënimi me kusht.

Kushti i përgjithshëm të cilin gjykata duhet të caktoj në çdo aktgjykim me të cilin shqiptohet dënimi

me kusht është se personi i dënuar për kohën që e cakton gjykata e cila nuk mund të jetë më e

shkurt se një vit e as më e gjatë se 5 vjet, të mos kryejë vepër tjetër penale. Pra koha e verifikimit e

caktuar nga ana e gjykatës nuk mund të jetë më e shkurtë se një vit e as më e gjatë se 5 vjet dhe

fillon të rrjedhë prej ditës kur aktgjykimi i gjykatës me të cilin është shqiptuar dënimi me kusht

bëhet i plotfuqishëm.

Revokimi i dënimit me kusht

Sipas KP dënimi me kusht mund të revokohet për këto tri shkaqe:

Nëse i dënuari gjatë periudhës së verifikimit kryen vepër të re penale,

Nëse pas shqiptimit të dënimit me kusht vërtetohet se i dënuari ka kryer vepër penale para se të jetë dënuar me kusht,

Nëse nuk i ka përmbushur detyrimet të cilat i janë caktuar me kusht.

Gjysmëliria

Gjysmë liria është lloji i pestë i dënimit alternativ i paraparë në KP të Kosovës (neni 53). Gjysmë

liria si lloj i dënimit alternativ konsiston në atë që personit të cilit i është shqiptuar dënimi me

burgim i mundësohet çdo ditë brenda orëve të caktuara (6,8 apo 10 orë) të mund të qëndroj në liri

për të vazhduar punën profesionale të cilën e ka kryer edhe para kryerjes së veprës penale të kryej

punë familjare, apo punë tjera të cilat i vlerëson gjykata. Si kusht për t’iu shqiptuar gjysmëliria si

dënim alternativ, sipas nenit 53 të KP, është që gjykata të shqipton dënimin me burgim deri në 1

vit dhe pastaj të urdhëroj, ekzekutimin e dënimit në gjysmëliri për shkak të detyrimeve të personit

të dënuar lidhur me punën, arsimimin, kualifikimin ose aftësimin profesional ose të arsyeve tjera

të cilat i vlerëson gjykata.

Programi për implementimin e dënimit në gjysmë liri e përpilon drejtori i burgut në bashkëpunim


me organin e shërbimit sprovues.

Dënimet plotësuese

Dënimet plotësuese janë llojet e posaçme të dënimeve të cilat po paraqitën si rezultat i njohurive se

dënimet kryesore nuk mund të jenë të vetmet mjetë efikase ndaj të gjithë kryesve të veprave penale.

Për këtë arsye në të drejtën penale u formësua mendimi se krahas dënimit kryesor duhet paraparë

edhe sanksionet tjera penale të karakterit komplementar, plotësues me të cilat do të bëhej i

mundshëm parandalimi më efektiv i kriminalitetit dhe risocializimi i personave të dënuar.

Kryesit e veprës penale i shqiptohet dënimi plotësues me qëllim që ti merren apo ti kufizohen disa

të drejta të cilat për shkak të natyrës së tyre nuk mund të merren apo të kufizohen me dënime

kryesore.

Arsyeja e parë qëndron në atë që funksionimi dhe autoriteti i disa detyrave dhe profesioneve

shtetërore e publike kërkon që ti ushtrojnë personat të cilët kanë një të kaluar të pastër. Dhe arsyeja

e dytë e marrjes apo kufizimit të disa të drejtave personit të dënuar është i natyrës kriminale

politike, është paraparë me qëllim të parandalimit të kushteve të cilat ia kanë mundësua kryerjen

e veprës penale, respektivisht parandalimit të recidivit. Dënimet plotësuese janë sanksione të

posaçme, me të cilat personit edhe pasi ta mbaj dënimin i merren apo i kufizohen disa të drejta për

një kohë të caktuar. Në pajtim me parimin legalitetit, nulla poene sine lege, si kundër edhe dënimet

kryesore edhe dënimet plotësuese mund të shqiptohen vetëm nëse janë paraparë me ligj dhe vetëm

ndaj kryesve të veprave penale. Siç rezulton nga kjo dënimet plotësuese shqiptohen krahas dënimit

kryesor, kurse në disa rast krahas dënimit alternativ (dënimit me kusht), ngase me kryerjen e

veprës penale personi i ka keqpërdor këto liri dhe të drejta.

Në nenin 54 të KP janë paraparë këto dënime plotësuese:

Gjoba,

Heqja e së drejtës për tu zgjedhur,

Ndalimi i ushtrimit të funksioneve në administratën publike ose në shërbimin publik,

Ndalimi i ushtrimit të profesionit të aktiviteteve ose detyrës,

Ndalimi për të drejtuar automjetin,

Marrja e patentë shoferit,

Marrja e sendit,

Urdhër për publikim të aktgjykimit,

Dëbimi i të huajit nga territori i kosovës.

Matja e dënimit

Me matje të dënimit, nënkuptojmë caktimin e llojit dhe lartësisë së dënimit kryesit të veprës penale.

Me rastin e matjes së dënimit duhet të merren parasysh të gjitha rrethanat rënduese dhe lehtësuese

që janë shprehur në momentin e kryerjes së veprës penale, në mënyrë që të caktohet ai lloj dhe

masë e dënimit i cili do ti përgjigjet peshës së veprës penale dhe rrezikshmërisë shoqërore të kryesit

dhe me të cilën më së miri do të arrihej qëllimi i dënimit.

Duke pasur parasysh se cili organ e bënë matjen e dënimit, në të drejtën penale njihen tri lloje të

matjes së dënimit:

Matja ligjore,


Matja gjyqësore,

Matja administrative.

Matja ligjore e dënimit siç tregon dhe vet titulli bëhet nga organi që e nxjerrë ligjin, me ç’rast

ligjdhënësi cakton llojin dhe lartësinë e dënimit me rastin e parashikimit të veprave penale. Matja

e dënimit nga ana e ligjdhënësit bëhet sipas rrezikshmërisë abstraktë të veprave penale.

Matja gjyqësore e dënimit. Këtë lloj të matjes së dënimit e bënë gjykata kur në procedurën penale

konstatohet se kryesi i veprës penale është penalisht përgjegjës për veprën e kryer. Sipas rregullave,

gjykata mat dënimin brenda kufijve të minimumit të posaçëm dhe maksimumit të posaçëm i cili

është përcaktuar me ligj për veprën e caktuar penale.

Matja administrative e dënimit. Sipas këtij sistemi,dënimin e matin organet kompetentë për

ekzekutimin e dënimit. Kjo matje e dënimit mund të aplikohet vetëm të dënimi me heqje të lirisë,

me ç’rast gjykata cakton vetëm llojin e dënimit kurse kohë zgjatjen e dënimit e cakton organi

administrativë. Këtë lloj matje të dënimit KP i Kosovës nuk e njehë.

Individualizmi i dënimit

Me individualizimin e dënimit e nënkuptojmë përshtatjen e dënimit, veprës penale dhe të kryesit të

saj. Qëllimi i individualizimit është që të shqiptohet asi dënimi i cili në mënyrë më efikase do të

ndikojë në riedukimin e kryesit të veprës penale.

Matja e dënimit nga ana e gjyqit bëhet brenda minimumit dhe maksimumit të dënimit të paraparë

me ligj për ato vepra penale dhe duke marr parasysh rrethanat lehtësuese dhe rënduese. KP me

nenin 64 parasheh në mënyrë të përgjithësuar se cilat rrethana gjykata do ti merr parasysh gjatë

matjes së dënimit dhe me atë rast i cekë rrethanat me tipare lehtësuese dhe rënduese, duke i lënë

mundësi gjykatës që në çdo rast konkret të marr parasysh edhe rrethanat të tjera të cilat ndikojnë

që të shqiptohet dënim më të ashpër apo më të butë. Në mesin e rrethanave që i parasheh KP,

gjenden rrethanat objektive që i referohen veprës penale dhe rrethana subjektive që i referohen

kryesit.

KP (neni 64) si rrethana lehtësuese dhe rënduese i parasheh këto rrethana: shkallën e përgjegjësisë

penale, motivet nga të cilat është kryer vepra penale, sjellja e mëparshme dhe rrethanat personale,

pranimi i fajit nga kryesi i veprës penale, sjellja e kryesit pas kryerjes së veprës penale, intensiteti

i rrezikimit apo i dëmtimit të së mirës së mbrojtur, rrethanat në të cilat është kryer vepra penale,

gjendja pasurore e kryesit dhe të gjitha rrethanat tjera të cilat gjykata i vërteton në procedurë e që

mund të ndikojnë gjatë matjes së dënimit.

Zbutja e dënimit

Sipas nenit 66 të KP të Kosovës njihet dy lloje të zbutjes së dënimit:

Zbutja e dënimit në rastet kur shprehimisht e parasheh ligji (zbutja ligjore).

Zbutja e dënimit sipas bindjes së gjykatës (zbutja gjyqësore).

Mënyra dhe kufijtë zbutjes së dënimit janë të përcaktuara në mënyrë shprehimore në paragrafin 1

të nenit 67 të KP.

Lirimi nga dënimi

Në KP të Kosovës, neni 68 është paraparë mundësia e lirimit nga dënimi nga ana e gjykatës. Mirëpo


duhet theksuar faktin se gjykata mund të liroj kryesin e veprës penale nga dënimi vetëm në rastet

kur ligji shprehimisht e parasheh këtë mundësi (neni 68 par. 1). Sipas KP njihen dy grupe të rasteve

kur kryesi mund të lirohet nga dënimi. Grupi i parë i rasteve është i paraparë me dispozitat e pjesës

së përgjithshme të KP ndërsa grupi i dytë me dispozitat e pjesës së posaçme.

Bazat e posaçme të lirimit nga dënimi për veprat penale të kryera nga pa kujdesia

Në nenin 69 të KP është paraparë në mënyrë shprehimore mundësia e lirimit nga dënimi për rastet

e posaçme të veprave penale të kryera nga pa kujdesia. Sipas kësaj dispozite gjykata mund ta liroj

nga dënimi kryesin e veprës penale të kryera nga pa kujdesia në këto situata:

Kur pasojat e veprës penale e godasin aq rëndë kryesin e veprës penale sa që ndëshkimi do të ishte i pa nevojshëm për realizimin e qëllimit të dënimit, ose

Kur kryesi menjëherë pas kryerjes së veprës penale ka bërë përpjekje për evitimin apo zvogëlimin e pasojave të asaj vepre dhe nëse në tërësi apo në masë të madhe e ka kompensuar dëmin i cili është shkaktuar në atë vepër.

Recidivi

Me recidiv apo fajtor përsëritës, nënkuptojmë rastet kur personi që ka qenë ma parë i dënuar kryen

vepër penale.

Matja e dënimit për veprat penale në bashkim

Me bashkim të veprave penale nënkuptojmë rastet kur një person kryen dy apo më shumë vepra

penale, për të cilat i shqiptohet një dënim unik.

Në pjesën e përgjithshme të kodit penal,instituti i bashkimit të veprave penale nuk është paraparë

si institut i veçantë,por janë parapa sistemet për matjen e dënimit për veprat penale të kryera në

bashkim(neni 71 të KPPK).

Në teorinë e drejtës penale dhe praktikën gjyqësore njihen dy lloj të bashkimit të veprave penale,

bashkimi ideal dhe bashkimi real. Bashkimi ideal ekziston në rastet kur një person me një veprim

kryen dy apo më shumë vepra penale për të cilat i shqiptohet një dënim i përbashkët, ndërsa

bashkimi real ekziston në rastet kur një person me dy apo më shumë veprime veç e veç kryen dy

apo më shumë vepra penale për të cilat i shqiptohet një dënim i përbashkët.

Sistemet e matjes së dënimit për veprat penale të kryera në bashkim.

Legjislacionet penale i njohin 3 sisteme të matjes së dënimit unik për veprat penale në bashkim.

Këto janë:

sistemi i absorbcionit,

sistemi i asperacionit,

sistemi i kumulacionit

Sistemi i absorbcionit i matjes së dënimit ekziston kur për veprat penale në bashkim, matja e

dënimit unik bëhet në atë mënyrë që për secilën vepër penale matët një dënim, dhe dënimi më i

rëndë i absorbon dënimet ma të buta (p.sh. për një vepër penale jepet dënimi 5 vite për tjetrën 4

vite dhe për tretën 2 vite, sipas këtij sistemi do të shqiptohet dënimi prej 5 vite sepse ky dënim i

absorbon dënimet më të buta).

Sipas sistemit të asperacionit së pari matët dënimi veç e veç për çdo vepër penale në bashkim,


mandej dënimi më i rëndë merret për bazë kurse dënimet e tjera i shtohen këtij dënimi, por me

kusht që dënimi unik të mos arrijë shumën e dënimeve e as mos të tejkalojë maksimumin e

përgjithshëm të atij lloji të dënimit të përcaktuar me ligj (p.sh. në rastin e cituar më parë dënimit

prej 5 vite do ti shtohen dënimet prej 4 vite dhe 2 vite dhe dënimi unik duhet të jetë ma i madh se

5 vit por ma i vogël se 11 vit sa është shuma e këtyre dënimeve, p.sh. 8 vite).

Sipas sistemit të kumulacionit, gjithashtu së pari matët dënimi veç e veç për çdo vepër penale në

bashkim e më pas mblidhen të gjitha dënimet dhe shuma e tyre paraqet dënimin unik të përbashkët

(në rastin e cekur më parë dënimin unik do të jetë 11 vite).

KP i Kosovës i njeh të tri sistemet e matjes së dënimit për veprat penale në bashkim (neni 71).

Mirëpo, prej tri sistemeve që njihen, sipas KP të Kosovës sistemi i asperacionit është themelor

ngase ma së shpeshti aplikohet në praktikë, ndërsa sistemet e kumulacionit dhe absorbcionit janë

sisteme plotësuese, komplementare.

Sipas sistemit të absorbcionit, nëse gjykata për ndonjë vepër penale të kryer në bashkim ka

shqiptuar dënimin me burgim afatgjatë atëherë e shqipton vetëm këtë dënim (neni 71 par. 2 i KP).

Sistemi i asperacionit më së shpeshti aplikohet, parashikohet për shqiptimin e dënimit unik për

veprat penale në bashkim, ne rastet kur gjykata vendos të shqiptoj dënime me burgim. Ky sistem

është paraparë shprehimisht në paragrafin 2 pika 2 të nenit 71, sipas të cilit, nëse gjykata për

secilën vepër penale ka shqiptuar dënimin me burgim, dënimi unik duhet të jetë më i madh se çdo

dënim i veçantë por dënimi unik nuk mund të arrijë shumën e të gjitha dënimeve të përcaktuara

dhe as të tejkalojë periudhën prej 20 vjet.

Gjithashtu sistemi i asperacionit të matjes së dënimit për veprat penale relativisht të lehta në

bashkim ,është paraparë edhe në pikën 3 të paragrafit 2 të nenit 71. Sipas kësaj dispozitë nëse

gjykata ka shqiptuar dënimin me burgim deri në 3 vjet për së cilën prej veprave penale, dënimi unik

nuk mund të jetë më i madh se 8 vjet.

Sistemi i kumulacionit me limitët e përcaktuara, aplikohet ne rastet kur gjykata për veprat penale

në bashkim shqipton dënime me gjobë. Sipas nenit 71 par. 2 pika 4, nëse gjykata ka caktuar dënime

me gjobë për secilën nga veprat penale dënimi unik me gjobë nuk mund të tejkalojë shumën prej

25.000 euro, ose 500.000 euro kur një apo më shumë vepra penale janë kryer me qëllim të përfitimit

material. Nëse gjykata për disa vepra penale ka shqiptuar dënime me burgim, ndërsa për vepra të

tjera ka shqiptuar dënim me gjobë, ajo shqipton një dënim unik me burgim dhe një dënim unik me

gjobë, me pajtim me nenin 71 par. 2 pika 4 të KP.

Dënimin plotësues gjykata e shqipton nëse është paraparë së paku për një vepër penale, ose nëse

gjykata ka shqiptuar dënime me gjobë për shumë vepra penale atëherë ajo e shqipton një dënim

unik me gjobë, sipas pikës 4 par. 2 të nenit 71.

Matja e dënimit personit të dënuar.

Sipas dispozitës së nenit 72 të KPPK,matja e dënimit personit të dënuar bëhet sipas rregullave të

parapara për veprat penale në bashkim. Sipas këtyre dispozitave,në rastin e shqiptimit të dënimit

unik për të gjitha veprat penale,dënimin e shqiptuar më parë gjykata e trajton si të

përcaktuar,kurse dënimin e matë vetëm për veprat penale që nuk kanë qenë të përfshira me

aktgjykimin e mëparshëm . Më pas duke i aplikuar dispozitat e kodit penal që i referohen matjes

së dënimit për veprat penale në bashkim, e shqipton dënimin unik për të gjitha veprat penale,


zakonisht duke aplikuar sistemin e asperacionit. Në rastet e këtilla dënimin apo pjesën e dënimin

të cilin e ka vuajtur i llogaritët në dënimin e shqiptuar.

Llogaritja e paraburgimit dhe e dënimit të mëparshëm

Paraburgimi është masë penalo juridike e paraparë me kodin penal dhe kodin e procedurës penale.

Paraburgimi nuk është dënim por masë për sigurimin e prezencës të pandehurit në procedurën

penale.

Sipas Kodit penal, koha që i pandehuri ka kaluar në paraburgim,si dhe çdo lloj tjetër të privimit

nga liria lidhur me veprën penale,detyrimisht llogaritët në dënimin e shqiptuar me dënim me

burgim,burgim afatgjatë,dhe në dënimin me gjobë(neni 73 par. 1 të KPPK). Nga kjo rezulton se

gjykata me rastin e shqiptimit të dënimit duhet medoemos t’ia llogarisë të pandehurit tërë atë kohë

të cilën e ka kaluar në paraburgim,kështu që ai do ta mban vetëm pjesën e mbetur. Sipas dispozitës

së nenit 73 par. 2 të KPPK,dënimi ose dënimi me gjobë të cilin i pandehuri e ka mbajtur përkatësisht

e ka paguar për kundërvajtje apo për delikt ekonomik,përfshihen në dënimin e shqiptuar për vepër

penale,tiparet e së cilës përfshijnë edhe tiparet e kundërvajtjes apo deliktit ekonomik.

Masa mbrojtëse e cila është shqiptuar për kundërvajtje ose për delikt ekonomik përfshihet në

dënimin plotësues për vepër penale tiparet e së cilës i përfshijnë edhe tiparet e kundërvajtjes apo

deliktit ekonomik.

Një ditë paraburgim,një ditë të heqjes së lirisë,një ditë burgim,një ditë burgim afatgjatë dhe 15 euro

të dënimit me gjobë barazohen për qëllime të llogaritjes sipas këtij neni.

Vërejtja e gjykatës

Vërejtja e gjykatës është sanksion penal i paraparë me dispozitën e nenit 74 dhe 75 të KPPK.

Sipas dispozitës së nenit 74 të KPPK,qëllimi i vërejtjes së gjykatës është që ti jepet kryesit qortimi

kur duke pasur parasysh të gjitha rrethanat në lidhje me veprën penale dhe kryesin,vërejtja

gjyqësore është e mjaftueshme për të arritur qëllimin e dënimit.

Vërejtja gjyqësore mund të shqiptohet për vepra penale për të cilat është parapa dënimi me burgim

deri në një vit ose dënimi me gjobë, në rast kur veprat e tilla janë kryer në rrethana lehtësuese të

cilat i bëjnë veprat veçanërisht të lehta.

Përjashtimisht sipas dispozitës së nenit 74 par. 3 vërejtja e gjykatës mund të shqiptohet dhe për

veprat penale për të cilat është parapa dënimi me burg deri tri vjet.

Pra vërejtja gjyqësore paraqet qortim serioz dhe publik që i bëhet kryesit të veprës penale nga

gjykata dhe njëherit i tërhiqet vërejtja që në të ardhmen të mos kryej vepra penale.

Vërejtja e gjykatës shqiptohet me aktgjykim (por në dispozitën e nenit 426 par. 2 të kodit të

procedurës penale është parapa që kur gjykata e shkallës së dytë çmon se ekzistojnë kushte ligjore

për shqiptimin e vërejtjes gjyqësore, e ndryshon aktgjykimin e shkallës së parë me aktvendim dhe

shqipton vërejtjen gjyqësore).

Konfiskimi i dobisë pasurore të fituar me veprën penale

Sipas parimeve të përgjithshme,askush nuk mund të mbaj dobinë pasurore të cilën e ka fituarën

mënyrë të kundërligjshme. Çdo fitim pasuror që është rezultat i ndonjë vepre penale nuk ka bazë

juridike dhe për këtë shkak dobinë e këtillë askush nuk mund ta mbaj.


Dobia pasurore e fituar me kryerjen e veprës penale mund të jetë në të holla apo gjësende të tjera

të vlefshme.

Sipas dispozitës së nenit 82 të Kodit penal,gjykata është e obliguar që ti a konfiskoj çdokujt dobinë

pasurore që është rezultat i veprës penale.

Konfiskimi i dobisë pasurore shqiptohet me aktgjykim të gjykatës me të cilin është konstatuar

kryerja e veprës penale.

Intenca e ligjit është që me anë të kësaj mase të bëhet i pamundshëm fitimi pasuror me anë të

kryerjes së veprës penale. Qëllimi kryesor i kësaj mase është që të rivihet aso gjendje pasurore ç‘farë

ka qenë para kryerjes së veprës penale.

Dobia pasurore konfiskohet nga çdo kush që ka pasur dobi nga vepra penale. Lidhur me këtë në

nenin 82 par. 1 të KP është paraparë shprehimisht. “askush nuk mund ta mbajë dobinë pasurore

të fituar me anë të kryerjes së veprës penale”. Kjo masë para se gjithash shqiptohet ndaj kryesit,

shtytësit, ndihmësit dhe organizatorit të bashkimit kriminal. Kjo masë po ashtu shqiptohet edhe

ndaj personit të tretë të cilit iu është dhënë që ta ruaj pasurin të fituar me vepër penale. Kryesit e

veprës penale i konfiskohen të gjitha të hollat, sendet me vlerë dhe çdo dobi tjetër pasurore që është

fituar me kryerjen e veprës penale, ndërsa në rastet kur konfiskimi nuk është i mundshëm, kryesi

detyrohet të paguaj shumën e të hollave e cila i përgjigjet dobisë së fituar pasurore (neni 83 par. 1).

Konfiskimi i dobisë pasurore nga personat të tjerë

Dobia pasurore e cila është fituar me vepër penale dhe e cila është bartur në personat tjerë, sipas

nenit 82 par. 3, në rastet e tilla mund të ndodhin dy situata.

Kur pasuria e fituar me veprën penale është bartur në personat të tjerë.

Kur pasuria është bartur në të afërmit e kryesit të veprës penale.

Nëse dobia pasurore është bartur në personat e tjerë, që të mund të shqiptohet konfiskimi i dobisë

pasurore, duhet të përmbushen dy kushte dhe atë, kushti subjektiv dhe kushti objektiv. Kushti

objektiv përmbushet në rastet kur pasuria është bartur pa kompensim ose me kompensim që nuk

i përgjigjet vlerës reale. Kushti subjektiv përmbushet në rastet kur personi në të cilin është bartur

pasuria e ka ditur apo ka mundur të dijë se pasuria është fituar me vepër penale.

Nëse dobia pasurore e fituar me veprën penale është bartur në të afërmit e ngushtë, kjo dobi do të

konfiskohet nëse nuk administrohen prova se si kompensim kanë dhënë vlerën e plotë. Nga kjo

rezulton se në rastet kur të afërmit e kryesit të veprës penale kanë dhënë kompensimin e plotë,

nuk ka arsye që nga këta të konfiskohet dobia pasurore. Qëllimi i masës së konfiskimit të dobisë

pasurore është që personave t’iu bëhet e pa mundshme të pasurohen me anë të kryerjes së veprës

penale. Mirëpo me anë të kësaj mase nuk guxohet të merret pasuria e cila nuk është rezultat i

veprës penale.

Kërkesa pasurore e të dëmtuarit

Sipas dispozitës ligjore që i referohet kësaj çështje (neni 84) personi i dëmtuar me veprën penale ka

përparësi në realizimin e kërkesës pronësoro- juridike. Lidhur me kërkesën e personit të dëmtuar

me veprën penale, mund të paraqitën dy situata,

ku i dëmtuari ka paraqitur kërkesën pronësoro-juridike,

situata kur kërkesën pronësoro juridike nuk e ka paraqitur.


Në rastin kur i dëmtuari në procedurën penale e paraqet kërkesën pronësoro juridike, gjykata mund

të vendos për tërë kërkesën. Nëse fitimi pasuror të cilin i akuzuari e ka realizuar me veprën penale

është në lartësi të vlerës së kompensimit të dëmit, të cilin ia ka caktuar gjykata, atëherë nuk ka

arsye që gjykata të shqiptoj edhe masën e konfiskimit të pasurisë, ngase kjo dobi është marr. Mirëpo

nëse fitimi pasuror të cilin e ka realizuar me veprën penale i akuzuari është më i madh se vlera të

cilën gjykata ka vendosur lidhur me kërkesën pronësoro juridike, gjykata do të shqiptoj masën e

marrjes së dobisë pasurore.

Mund të ndodhë që i dëmtuari i cili e ka paraqitur kërkesën pasurore juridike në procedurën penale,

lidhur me kërkesë të udhëzohet në kontest civil. Në raste të tilla i dëmtuari mund të kërkoj që të

kompensohet nga shuma e vlerës e cila është konfiskuar, nëse e fillon procedurën kontestimore

brenda afatit prej 6 (gjashtë) muaj, nga dita e plotfuqishmërisë së vendimit me të cilin është

udhëzuar në procedurën kontestimore dhe nëse brenda afatit 3 (tre) muaj, nga dita e

plotfuqishmërisë së vendimit me të cilin është zgjidhur pozitivisht kërkesa e tij, e kërkon

kompensimin nga vlera e cila është konfiskuar. Dhe situata e dytë shprehet në rastin kur i dëmtuari

nuk e paraqet kërkesën pronësoro juridike në procedurën penale. Në rastin e tillë i dëmtuari mund

të kërkoj kompensimin e dëmit nga vlera e konfiskuar nëse e fillon procedurën e kontestit civil në

afat prej 3 (tre) muaj nga dita kur ka marr vesh për aktgjykimin me të cilin është konfiskuar dobia

pasurore dhe më së voni në afatin prej 2 (dy) vitesh nga plotfuqishmëria e vendimit mbi konfiskimin

e dobisë pasurore dhe nëse në afatin prej 3 (tre) muaj nga dita e vendimit të plotfuqishëm me të

cilin është vërtetuar kërkesa e tij, kërkon kompensimin nga vlera e dobisë pasurore e cila është

konfiskuar (neni 84 par. 3 të KP) .

Konfiskimi i dobisë pasurore nga personat juridik

Sipas dispozitës së nenit 85 ,nëse me anë të kryerjes së veprës penale të kryer nga ana e kryerësit

përfiton dobi pasurore një organizatë biznesi ose ndonjë person tjetër juridik ,kjo dobi pasurore e

organizatës së biznesit ose personit juridik konfiskohet.

Rehabilitimi

Rehabilitimi nënkupton kthimin e të drejtave personit të dënuar pasi ta ketë mbajtur dënimin.

Gjithashtu me rehabilitimin nënkuptojmë edhe shlyerjen e pasojave juridike në ato legjislacionit të

cilat i njohin këto pasoja, si dhe shlyerjen e dënimeve nga evidenca e të ndëshkuarve.

Institutin e rehabilitimit e njeh edhe KP i Kosovës, neni 86. në këtë dispozitë është paraparë

shprehimisht se pas dënimit të mbajtur, amnistisë, ose faljes, parashkrimit, personat e dënuar i

gëzojnë të gjitha të drejtat e përcaktuara me ligj dhe me dispozita të tjera dhe mund ti fitojnë të

gjitha të drejtat përveç rasteve kur ndryshe është përcaktuar me kod. Rehabilitimi është në

funksion të risocializimit dhe reintegrimit të personit të dënuar në shoqëri.

KP i njeh dy lloje të rehabilitimit, rehabilitimi ligjor që paraqitët në mënyrë automatike me kalimin

e kohës së caktuar me ligj pas dënimit të mbajtur dhe me kusht që personi i dënuar gjatë kësaj

periudhe të mos kryej vepër të re penale, dhe rehabilitimi gjyqësor i cili për nga efekti është i njëjtë

me rehabilitimin ligjor, mirëpo ky realizohet ndryshe. Sipas KP të Kosovës nenin 86, pasi që i

dënuari e mban dënimin, i fiton të gjitha të drejtat që i ka pasur para se të ketë kryer veprën penale

për të cilën është dënuar.

Në KP të Kosovës janë paraparë dy kufizime dhe ato i referohen dënimit me burgim mbi 15 vjet dhe

dënimit me burgim afatgjatë, ku sipas dispozitës së nenit 87 parashihet se këto dy dënime nuk


mund të shlyhen, dhe kufizimi i dytë sipas nenit 87 par. 4 ekziston se dënimi nuk mund të shlyhet

gjatë kohës së masave të trajtimit të detyrueshëm.

Rehabilitimi gjyqësor mund të kërkohet nëse ka kaluar gjysma e afatit e paraparë me ligj dhe nëse

i dënuari gjatë kësaj kohe nuk ka kryer vepër të re penale.

Parashkrimi

Parashkrimi apo vjetërsimi është institut juridik i cili shpie në shuarjen e sanksioneve penale për

shkak të kalimit të kohës së caktuar me ligj. Kur paraqitët parashkrimi (vjetërsimi) shteti humb të

drejtën e zbatimit të sanksioneve penale ndaj kryesit të veprës penale.

Në çdo fazë të procedurës penale gjykata dhe organet e tjera të ndjekjes penale si dhe organet e

ekzekutimit të sanksioneve penale janë të detyruara sipas detyrës zyrtare të kujdesen të marrin

parasysh dhe ta zbatojnë parashkrimin. Parashkrimi shprehet sipas fuqisë së ligjit (ex llege), në të

gjitha rastet kur skadojnë afatet e parashkrimit.

E drejta penale i njeh dy lloje të parashkrimit:

- parashkrimi i ndjekjes penale

- parashkrimi e ekzekutimit të dënimit.

Parashkrimi i ndjekjes penale, konsiston në atë se për shkak të kalimit të afatit i cili është i paraparë

me ligj nuk mund të ndërmerret ndjekja penale dhe personit nuk mund të shqiptohet dënimi për

vepër penale që e ka kryer. Koha që duhet të kaloj për tu bërë parashkrimi quhet afati i

parashkrimit.

Afatet e parashkrimit janë të ndryshme. Sa do të jetë i gjatë afati i parashkrimit varet nga lloji dhe

lartësia e dënimit të paraparë për veprën e caktuar penale. Sipas nenit 90 par. 2 të KPK janë të

paraparë afatet e parashkrimit.

Nëse për veprën penale janë të paraparë shumë dënime afati i parashkrimit caktohet sipas dënimit

më të rëndë.

Nëse vepra penale ka ngelur në tentativë, vlen afati i parashkrimit që është i paraparë për veprën

penale të përfunduar.

Të veprat penale me mos veprim afati i parashkrimit i ndjekjes penale fillon të ec prej momentit kur

ka pushuar obligimi i kryesit që të ndërmerr veprimin e caktuar.

Në rastet kur vepra penale është kryer në bashkëpunim, afati i parashkrimit fillon të ec prej ditës

kur fillon të ec për kryesin e veprës penale, përkatësisht prej ditës kur është ndërmarr veprimi i

kryerjes.

Afati i parashkrimit të ndjekjes penale fillon të ec nga dita kur është kryer vepra penale,

përkatësisht kur kryesi ka vepruar ose ka qenë i obliguar të veproj. Për veprat penale të përbëra

afati i parashkrimit fillon të ec prej momentit kur është kryer pjesa e fundit përkatësisht veprimi i

fundit i asaj tërësie. Për veprat penale të vazhduara afati i parashkrimit fillon të ec prej momentit

kur është ndërmarr veprimi i fundit i cili është në përbërje të veprës penale të vazhdueshëm. Për

veprat penale permanentë afati i parashkrimit fillon të ec prej momentit kur ka pushuar gjendja e

kundërligjshme. Të veprat penale kolektive, afati i parashkrimit fillon të ec prej ditës kur është

kryer vepra e fundit e cila hyn në përbërje të veprës penale kolektive.


Gjatë afatit të parashkrimit mund të paraqitën rrethanat e caktuara të cilat e pengojnë ecjen e afatit

të parashkrimit të ndjekjes penale dhe shpijnë në ndalje apo ndërprerje.

Ndalja e parashkrimit të ndjekjes penale paraqitët atëherë kur për shkak të disa rrethanave të

parapara me ligj ndjekja penale nuk mund të fillohet apo nëse ka filluar e njëjta nuk mund të

vazhdohet sipas ligjit. Gjatë asaj kohe deri sa janë të pranishme ato rrethana të cilat e pengojnë

fillimin apo vazhdimin e ndjekjes penale parashkrimi nuk mund të rrjedhë. Kjo ngecje e afatit

të parashkrimit për shkak të efektit të rrethanave të caktuara quhet ndalja e parashkrimit. Kur

pushojnë pengesat që e kanë shkaktuar ndaljen e parashkrimit afati i parashkrimit vazhdon të ecë.

Në këto raste aq kohë sa ka zgjatur dalja për aq kohë vazhdohet afati i parashkrimit. Në drejtën

penale njihen dy lloj të pengesave të cilat mund të shkaktojnë ndaljen e afatit të parashkrimit:

pengesat faktike dhe pengesat juridike.

Pengesat faktike janë ato rrethana dhe situata reale të cilat e bëjnë të pamundshëm fillimin apo

vazhdimin e ndjekjes penale. Rrethana apo situata të tilla janë p.sh. arratisja, nuk dihet

vendbanimi i kryesit, tërmeti, vërshimet, zjarri dhe rrethanat tjera të ngjashme të cilat e bëjnë të

pamundshme punën e gjykatave.

Pengesat juridike ekzistojnë atëherë kur është fjala për ndonjë rrethanë apo situatë të natyrës

juridike, për shkak të cilave nuk mund të fillohet apo të vazhdohet ndjekja penale. Rrethana të tilla

p.sh. janë imuniteti, sëmundja psikike e të pandehurit.

Ndërprerja e parashkrimit të ndjekjes penale qëndron në faktin se gjatë kohës sa zgjasin rrethanat

të cilat ligji veçmas i parasheh afati i parashkrimit ndërpritet. (neni 91 par. 3) në këto rast koha e

kaluar para ndërprerjes nuk llogaritët, por parashkrimi fillon të ec rishtas (neni 91 par. 5).

KP i njeh dy shkaqe të cilat shpijnë ndërprerjen e parashkrimit.

parashkrimi i ndjekjes penale ndërpritet në çdo veprim të organit kompetent shtetëror i cili ndërmerret me qëllim të ndjekjes së kryesit të veprës penale.

kryerja të veprës së re penale gjatë afatit të parashkrimit, vepra penale e re nga pesha duhet të jetë e njëjtë apo më e rëndë se ajo që është kryer më parë.

Parashkrimi absolut i ndjekjes penale.

Ndalja dhe ndërprerja e parashkrimit mund të shpijnë praktikisht që kur njëherë të mos shkaktohet

parashkrimi. Për këtë arsye KP i ka paraparë parashkrimin absolut të ndjekjes penale, i cili

paraqitët (lind) kur kalon dyfishi i kohës që kërkohet sipas ligjit për parashkrimin (neni 91 par. 6)

kështu p.sh. nëse për ndonjë vepër penale është paraparë parashkrimi relativ për 2 vjet,

parashkrimi absolut do të jetë 4 vit, apo nëse për një vepër është paraparë afati i parashkrimit

relativ 3 vjet, parashkrimi absolut do të jetë 6 vite.

Parashkrimi i ekzekutimit të dënimit.

Parashkrimi i ekzekutimit të dënimit konsiston në atë se pas kalimit të kohës së paraparë me ligj,

dënimi i shqiptuar nuk mund të ekzekutohet. Kjo situatë mund të ndodhë nëse dënimi nuk ka

filluar të ekzekutohet apo nëse ekzekutimi i tij është ndërprerë. Afati i parashkrimit të ekzekutimit

të dënimit fillon të rrjedhë nga dita kur aktgjykimi është bërë i plotfuqishëm ndërsa nëse është

revokuar dënimi alternativ, nga dita kur vendimi mbi revokimin është bërë i plotfuqishëm (neni 94

par. 1).


Afatet e parashkrimit të ekzekutimit të dënimit janë të ndryshme varësisht prej llojit dhe lartësisë

së dënimit të shqiptuar (neni 92 të KP).

Afati i parashkrimit të ekzekutimit, nëse personi i dënuar ka ikë nga burgu fillon të ec prej ditës

kur i dënuari është arratisur .

Ngjashëm si të parashkrimi i ndjekjes penale gjithashtu edhe të parashkrimi i ekzekutimi të dënimit

mund të paraqitën ndalja dhe ndërprerja e ekzekutimit të dënimit.

Parashkrimi absolut të ekzekutimit të dënimit.

Ndalja dhe ndërprerja e parashkrimit të dënimit prodhojnë të njëjtin efekt si të ndarja dhe

ndërprerja e parashkrimit të ndjekjes penale. Parashkrimi absolut i ekzekutimit të dënimit

paraqitët në çdo rast kur të kaloj dyfishi i kohës që kërkohet sipas ligjit për parashkrimin e

ekzekutimit, pa marr parasysh sa ndalje dhe ndërprerje kanë qenë dhe pa marr parasysh kohë

zgjatjen e tyre (neni 94 par .5). Në rastet kur shkaktohet (lind) parashkrimi absolut i ekzekutimit

të dënimit ,dënimi i shqiptuar nuk mund të ekzekutohet.

Parashkrimi i ekzekutimit të dënimeve plotësuese dhe masave të trajtimit të detyrueshëm.

Dënimet plotësuese si dhe dënimet kryesore janë llojet e sanksioneve penale andaj edhe ndaj tyre

vlen instituti i parashkrimit.

Sipas KP parashkrimi i ekzekutimit të dënimit me gjobë si dënim plotësues, shprehet në rastet kur

të kenë kaluar dy vjet nga dita e aktgjykimit me të cilin ky dënim bëhet i plotfuqishëm (neni 93 par.

1). Parashkrimi i ekzekutimit të dënimeve të tjera plotësuese shprehet ne rastet kur të kenë kaluar

5 vjet nga dita e aktgjykimit me të cilat këto dënime bëhen të plotfuqishme (neni 93 par. 2).

Parashkrimi i ekzekutimit të masës, trajtimit të detyrueshëm paraqitët kur të kalojnë 3 vjet nga

plotfuqishmëria e aktgjykimit me të cilin është shqiptuar kjo masë (neni 93 par. 3).

MOSPARASHKRIMI I VEPRAVE PENALE TË GJENOCIDIT DHE KRIMEVE TË

LUFTËS

Instituti i parashkrimit të ndjekjes penale dhe të ekzekutimit të dënimit parimisht është përvetësuar

për të gjitha veprat penale. I vetmi përjashtim nga ky parim janë veprat penale të gjenocidit dhe

krimeve të luftës. Rrjedhimisht sipas KP pa marr parasysh sa kohë kanë kaluar prej momentit të

kryerjes së veprës penale, nuk mund të bëhet parashkrimi i ndjekjes penale dhe të ekzekutimit të

dënimit për veprat penale të gjenocidit, krimeve të luftës dhe krimeve kundër njerëzimit si dhe për

veprat penale për të cilat sipas të drejtës ndërkombëtare nuk mund të zbatohet parashkrimi (neni

95 të KPPK).

PJESA E POSAÇME E KODIT PENAL

Vështrim i përgjithshëm.

Veprat penale kundër Kosovës dhe Banorëve të saj.

1. Kalimi i paautorizuar i vendkalimeve kufitare ose i vijës kufitare. (neni 114 të KPPK).

Duke u nisur nga përkufizimi ligjor i kësaj vepre penale mund të konkludohet se qëllimi i


ligjdhënësit me përcaktimin e kësaj vepre penale, është mbrojtja dhe pacenueshmëria e kufijve të

Kosovës nga kalimet e paautorizuara (ilegale).

Kështu vepra themelore sipas nenit 114 është se “kushdo që kalon kufirin shtetëror ose atë

administrativë të Kosovës në cilin do vend përveç në vendkalimet e autorizuara kufitare dënohet

me gjobë prej 250 euro ose me burgim prej 3 muaj.

Në paragrafin 2 të këtij neni janë paraparë rrethanat e veçanta në të cilat mund të kryhet kjo vepër

penale dhe nëse kryhet në rrethana të parapara në paragrafin 2 dhe 3, kryesi i veprës dënohet më

ashpër.

Sipas paragrafit 2 vepra penale e kalimit të paautorizuar nëse kryhet nga kryesi i shoqëruar me një

fëmijë ose me ndonjë person tjetër, kryesi do të dënohet me gjobë prej 2.500 euro ose me burgim

deri në një vit.

Sipas paragrafit 3 të këtij nenit po ashtu janë paraparë rrethanat të posaçme që veprën e bëjnë më

të rëndë dhe më të rrezikshme, dhe këto rrethana janë:

a. Kryesi më parë ka qenë i dënuar për veprën penale nga ky nen, b. Gjatë kohës së arrestimit kryesi ikë, tenton të ikë ose në ndonjë formë tjetër

reziston arrestimit nga policia ose kfor-i, c. Kalimi bëhet ndërmjet orës 20:00 (8) në mbrëmje dhe orës 06:00 të mëngjesit,

gjatë periudhës kohore prej 1. Prill deri më 30. Shtator, ose ndërmjet orës 18:00 (6) në mbrëmje deri në orën 06:00 në mëngjes, gjatë periudhës 1 tetorit deri më 31 mars,

d. Nëse kryesi posedon armë, municion, rroba ushtarake, furnizime apo pajisje.

Pra këto janë rrethanat të cilat me ligj janë paraparë si rrethana që veprën e bëjnë ma të rëndë nga

vepra themelore e paraparë në dispozitën e nenit 114 par. 1.

Me paragrafin 4 të këtij neni është paraparë se nuk është penalisht përgjegjës personi i cili në një

pikë kufitare e bënë kalimin e pa autorizuar, nëse kalimi ka ndodhur në një vend kalim i cili

përkohësisht është hapur nga komandanti i KFOR-it.

Po ashtu me paragrafin 5 të këtij neni është paraparë se nuk mund fillon procedura penale nga ky

nen, apo të vazhdohet procedura kundër refugjati në mirë besim ose kundër personit të zhvendosur

brenda vendit që vjen nga territori ku jeta e tij, trupi a lirit fundamentale ose të drejtat janë të

rrezikuara, me kusht që ai të jetë i paraqitur policisë, KFOR-it brenda një kohe të arsyeshme dhe

të tregojë arsye bindëse për kalimin e vend kalimit të paautorizuar të kufirit shtetëror ose

administrativë.

2. Nxitja e urrejtjes,e përçarjes ose mos durimit kombëtar,racor,fetar a etnik(neni 115 të KPPK).

Vepra penale e nxitjes së urrejtjes sipas dispozitës së nenit 115 kryhet në atë mënyrë që kryesi

nxitë ose përhapë publikisht, urrejtje, përçarje ose mos durim midis grupeve kombëtare, racore,

fetare, etnike a çfarëdo grupesh të tjera të tilla që jetojnë në Kosovë në mënyrën e cila mund të

prish rendin publik.

Me paragrafin 2 të këtij neni janë paraparë rrethanat të posaçme, në të cilat nëse kryhet vepra

penale, veprën e bënë më të rëndë dhe dënimi është më i rëndë. Këto rrethana janë nëse nxitja

bëhet në mënyrë sistematike ose duke keqpërdorur pozitën a autorizimet, apo shkakton trazira,

dhunë e pasoja të tjera të rënda.

Sipas paragrafit 3 të këtij neni nëse vepra penale kryhet përmes detyrimit, rrezikimit të sigurisë


duke i përqeshur simbolet kombëtare, racore, etnike, apo fetare ose duke dëmtuar pasurinë e

personit tjetër ose duke përdhosur monumentet apo varrezat.

Me paragrafin 4 të këtij neni janë paraparë rrethanat e posaçme për kryerjen e veprës penale nga

par. 3 të cilat veprën e bëjnë më të rëndë dhe këto rrethana janë se nëse kryesi keqpërdor pozitën,

autoritetin apo shkakton trazira, dhunë ose pasoja të tjera të rënda, do të dënohet për veprën penale

me burgim prej një deri dhjetë vjet.

VEPRAT PENALE KUNDËR TË DREJTËS NDËRKOMBËTARE


1. Kontrabandimi me imigrantë (neni 138 të KPPK).

Sipas dispozitës së nenit 138 të KPPPK-së, kontrabandim me imigrantë nënkupton,prokurim me

qëllim të fitimit të drejtpërdrejt ose tërthorazi të një dobie pasurore a financiare i një hyrjeje të

paligjshme të personit në Kosovë i cili nuk është banor i Kosovës ose në shtetin në të cilin personi

nuk është banor i përhershëm apo shtetas i huaj.

Hyrja e paligjshme sipas dispozitës në fjalë,do të thotë kalim i kufirit ose kufirit administrativ të

Kosovës pa i respektuar kushtet e domosdoshme për hyrje të ligjshme në Kosovë ose kalim i kufijve

të shtetit pa i respektuar kushtet e domosdoshme për hyrjen e ligjshme në atë shtet.

Dokumenti i rrejshëm i udhëtimit ose identifikimit do të thotë çfarëdo dokumenti i udhëtimit ose

identifikimit.

I falsifikuar ose ndryshuar në ndonjë mënyrë të caktuar nga cilido person pos nga personi ose organi i autorizuar në bazë të ligjit për të prodhuar ose lëshuar dokument udhëtimi ose identifikimi.

Që është lëshuar ose është siguruar në mënyrë jo të duhur përmes keqinterpretimit, korrupsionit ose trusnisë apo çfarëdo mënyrë tjetër të kundërligjshme ose,

Shfrytëzohet nga personi i cili nuk është mbajtësi i tij i vërtet. (trafikimi me njerëz ,(neni 139 të kppk).

VEPRAT PENALE KUNDËR JETËS DHE TRUPIT.


Vrasja neni 146.

Sipas dispozitës së nenit 146, vrasja ekziston kur kryesi e privon personin tjetër nga jeta. Pra sipas

dispozitës së nenit 146 vrasja do të ekziston kur kryesi e privon nga jeta personin tjetër, kemi të

bëjmë me personin e gjallë.

Objekt sulmues pra është njeriu i gjallë. Foshnja e pa lindur, dhe nostrumi janë gjallesa, dhe janë

të mbrojtura me ketë dispozitë. Vepra penale e vrasjes mund të kryhet deri në momentin deri sa

njeriu është gjallë.

Veprimet e kryerjes së veprës penale të vrasjes, me kod nuk janë të përcaktuara, por konsiderohet

çdo veprim ose mos veprim me të cilin shkaktohet vdekja e njeriut. mjetet me të cilat mund të

kryhet vepra penale e vrasjes janë të ndryshme, me armë, helmim, energjinë elektrike, ngulfatje ose


çdo veprim tjetër me të cilin personi privohet nga jeta.

Pasoja e veprës penale të vrasjes është vdekja e personit tjetër.

Me dispozitën e nenit 147 të KP të Kosovës është paraparë vepra penale të vrasjes së rëndë, dhe ajo

ekziston nëse përmbushen këto kusht:

1. Nëse nga jeta privohet fëmija, 2. Privohet nga jeta femra për të cilin kryesi e din se është shtatzëne, 3. Privon nga jeta personin tjetër në mënyrë mizore apo dinake, 4. Privon nga jeta personin tjetër dhe në atë rast me dashje e vë në rrezik jetën e

një ose më shumë personave, 5. Privon nga jeta personin duke vepruar mizorisht e dhunshëm, 6. Privon nga jeta personin tjetër nga motivet racore, nacionale apo fetare, 7. Privon nga jeta personin tjetër me qëllim të fitimit të dobisë pasurore, 8. 8privon nga jeta me qëllim të kryerjes apo të fshehjes së ndonjë vepre tjetër

penale, 9. Privon nga jeta personin tjetër nga hakmarrja e paskrupullt apo nga motivet të

tjera të ulëta, 10. 1privon nga jeta personin tjetër zyrtar gjatë kohës së ushtrimit të detyrës në

mbrojtje të rendit ligjor, sigurimit të njerëzve apo të pasurisë, zbulimit të veprave penale, arrestimit të kryesit të veprës penale, rruajtjes së personave të privuar nga liria ose rruajtjes së rendit dhe të paçes publike,

11. Me dashje kryen dy apo më shumë vrasje, përveç veprave të cilat janë paraparë në nenet 148 (vrasja e kryer në gjendje të afektit mendor) dhe 150 (vrasja e foshnjave gjatë lindjes), ose

12. 1privon nga jeta personin dhe më parë ka qenë i dënuar për vrasje, përveç veprave të parapara në nenin 148 dhe 150 të kp.

Vepra penale nga neni 152, ndërprerja e pa lejuar e shtatzënësisë.

Sipas dispozitës të nenit 152 par. 1, vepra penale kryhet nëse dikush në kundërshtim me dispozitat

ligjore mbi ndërprerjen e shtatzënësisë dhe me pëlqimin e gruas shtatzënë ndërpretë shtatzëninë,

fillon ta kryej ndërprerjen e shtatzënisë, ose i ndihmon që ta ndërpre shtatzëninë kryesi do të

dënohet me burgim prej 3 muaj deri 3 vjet.

Pra vepra themelore i përmban tri veprime alternative për kryerjen e veprës penale me pëlqimin

gruas shtatzënë. Këto veprime janë, nëse fillon ta kryejë ndërprerjen, nën 2 e ndërpretë shtatzëninë,

dhe veprimi i 3 i ndihmon në ndërprerjen e shtatzënisë.

Pra vepra penale është kryer me vet faktin se veprimi i ndërprerjes së shtatzënisë është ndërmarr,

pavarësisht se a është kryer ndërprerja e shtatzënisë.

Paragrafi 2 i nenit 152 ka paraparë veprën ma të rëndë, nëse ndërprerja e shtatzënisë bëhet pa

pëlqimin e gruas shtatzëne, dhe në këtë rast dënimi është prej një deri në tetë vjet. Paragrafi 3 i

nenit 152 ka paraparë dhe rrethana të cilat këtë vepër e bëjnë më të rëndë, nëse vepra penale nga

paragrafi 1 dhe paragrafi 2 rezulton me lëndim të rëndë trupor, me dëmtim të rëndë të shëndetit

ose me vdekje të gruas shtatzëne, dhe në këtë rast kryesi do të dënohet me burgim prej 6 muaj deri

në 5 vjet, për paragrafin 1, ndërsa së paku 3 vjet burgim për veprën penale nga paragrafi 2.

Kryesi i kësaj vepre penale mund të jetë secili person i cili fillon ndërprerjen, e kryen ndërprerjen

ose ndihmon në kryerje të ndërprerjes së shtatzënisë. Mjetet e kryerjes së kësaj vepre penale mund

të jenë të ndryshme, kimike (brendshme) dhe jashtme (mekanike).


Vepra penale lëndimi i lehtë trupor neni 153 të KPPK

Lëndimi trupor me kuptimin e gjerë mjekësor është dëmtimi organikë ose dëmtimi shpirtëror i trupit

të njeriut.

Objekti mbrojtës i kësaj vepre penale është tërësia (integriteti) trupor i personit tjetër dhe shëndetit

i tij. Objekti sulmues është njeriu pra njeriu i gjallë prej lindjes deri të vdekja, pavarësisht gjendjen

e tij shëndetësore. Lëndimet trupore vlerësohen në momentin e shkaktimit të tyre, pa marr

parasysh mundësit e intervenimeve mjekësore, shpëtimi eventual i jetës personit të lënduar,

gjendjen e tij të më pashme shëndetësore dhe moshën e tij.

Me dispozitën e nenit 153 të KP të Kosovës është paraparë që kushdo që personit tjetër i shkakton

lëndim trupor i cili rezulton,

a. me dëmtimin e përkohshëm ose dobësimin e një organi a pjesë të trupit të personit tjetër,

b. zvogëlimin e përkohshëm të aftësisë së personit tjetër për të punuar, c. shëmtimin e përkohshëm të personi tjetër ose d. dëmtimin e përkohshëm të shëndetit të personi tjetër.

Me dëmtim të shëndetit të personit tjetër konsiderohet dëmtimi i cili shkakton ose ndihmon në

keqësimin e ndonjë sëmundje, ose ndonjë sëmundjeje shpirtërore. Kjo do të thotë zvogëlimin e

funksionimit të integritetit trupor ose keqësimit të gjendjes ekzistuese.

Me paragrafin 2 të nenit 153 është paraparë vepra më e rëndë nëse kryhet në rrethana të posaçme

të parapara në këtë paragraf, dhe atë nëse vepra kryhet me armë, me ndonjë mjetë të rrezikshëm,

me ndonjë send tjetër të përshtatshëm për shkaktimin e lëndimit të rëndë trupor ose dëmtimin të

rëndë të shëndetit.

Me paragrafin 3 është paraparë mundësia që kryesit të veprës penale ti shqiptohet vërejtja gjyqësore

si sanksion më i but penal, nëse kryesi ka qenë i provokuar nga sjellja çnjerëzore ose e vrazhdë e

palës së dëmtuar.

Me paragrafin 4 të këtij neni është paraparë vepra më e rëndë dhe atë nëse kryhet nën kushtet që

i parasheh ky paragraf dhe atë nëse kryesi është në marrëdhënie familjare me të dëmtuarin, në

këtë rast kryesi dënohet së paku 3 muaj deri në 3 vjet për veprën penale nga paragrafi 1, ose me

burgim prej 6 muaj deri në 3 vjet për veprën penale nga paragrafi 2.

Kualifikimin e lëndimeve trupore gjykata e bënë me ndihmën e ekspertëve të mjekësisë ligjore, të

cilit e përcaktojnë natyrën e lëndimeve (të lehta, të rënda), mjetin me të cilin janë shkaktuar dhe

pasojat.

Lëndimet trupore mund të shkaktohen me mjetë të ndryshme dhe veprime të ndryshme. Në

mjekësin ligjore ndarja e lëndimeve bëhet, në mekanike, kimike, fizike, bakteriologjike dhe të tjerë.

Pra veprimi i kryesit të veprës penale ka të bëjë me dëmtimin e trupit dhe keqësimin e shëndetit.

Vepra mund të kryhet me veprim dhe mosveprim. Veprën mund ta kryejë secili person.

VEPRAT PENALE KUNDËR LIRIVE DHE TË DREJTAVE TË NJERIUT

Vështrimi i përgjithshëm.

Vepra penale e shtrëngimit (neni 160 të KPPK)


Sipas dispozitës së nenit 160, vepra penale kryhet në atë mënyrë që, kushdo që e detyron personin

tjetër me dhunë ose kanosje serioze të kryejë ose mos të kryej një vepër ose të pajtohet me një vepër,

dënohet me gjobë ose me burgim deri në 6 muaj. Sipas paragrafit 2 të këtij neni, kushdo që veprën

penale nga paragrafi 1 e kryen ndaj fëmijës ose personit me të cilin kryesi është në marrëdhënie

familjare dënohet me burgim prej 3 muaj deri në 5 vjet.

Sipas paragrafit 3 të këtij neni nëse vepra penale kryhet në rrethanë posaçërisht të paraparë në

këtë nenë si rrethanë e posaçme e cila veprën e bënë më të rëndë dhe atë nëse vepra penale kryhet

si anëtar i një grupi, kryesi do të dënohet prej 3 muaj deri në 5 vjet.

Me qenë se me dispozitat e kodit të procedurës penale është paraparë ndjekja penale sipas

propozimit të palës së dëmtuar, në rastin konkret me paragrafin 4 të këtij neni është paraparë se

për veprën penale nga neni 160 par. 1 dhe paragrafi 2, procedura penale do të fillohet me propozim

të palës së dëmtuar, çka praktikisht do të thotë se edhe nëse është kryer vepra penale nga neni

160 par. 1 dhe paragrafi 2, nëse nuk ka propozim të palës së ëmtuar procedura penale nuk mund

të fillohet.

KPPK Vepra penale e cenimit dhe paprekshmërisë së banesës, neni 166 të

Sipas dispozitës së nenit 166 paragrafi 1 vepra penale e cenimit dhe pa prekshmërisë së banesës,

kryhet në atë mënyrë që kushdo që në mënyrë të kundërligjshme hynë në banesë ose në objektin e

mbyllur të personi tjetër apo nuk largohet nga objektet e tilla sipas kërkesës së personit të

autorizuar dënohet me burgim deri në 3 vjet.

Pra vepra penale e cenimit dhe pa prekshmërisë së banesave dhe objekteve të tjera të mbyllura

kryhet kur veprimi ndërmerret nga personi i cili vepron në mënyrë të kundërligjshme, (pra nga

personi i paautorizuar për të vepruar).

Pacenueshmëria dhe pa prekshmëria e banesës dhe objekteve të mbyllura, është një nga drejtat

themelore të njeriut, andaj ligjdhënësi me përcaktimin e kësaj vepre penale e mbron këtë të drejtë

themelore të njeriut.

Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë dhe tentativa e kësaj vepre penale.

Vepra më e rëndë se vepra themelore, është e paraparë me paragrafin 3 të këtij nenin, dhe atë

në rast, veprën penale e kryen personi zyrtar gjatë ushtrimit të detyrës.

Vepra penale mashtrimi në votime neni 180 të KPPK

Sipas dispozitës së nenit 180 vepra penale e mashtrimit në votime kryhet në atë mënyrë që, kryesi

i falsifikon rezultatet e zgjedhjeve apo të votimeve në Kosovë, në atë mënyrë që shton, hekë apo i

shlyen votat apo nënshkrimet, duke i numëruar në mënyrë jo të saktë, duke i regjistruar në mënyrë

jo të saktë rezultatet e zgjedhjeve në dokumentet zgjedhore apo këtë e kryen në ndonjë mënyrë

tjetër ose i publikon rezultatet e zgjedhjes a të votimit që nuk i përgjigjen votimit të kryer, dënohet

me burgim prej 6 muajve deri në 5 vit.

Pra vepra penale e mashtrimit në votimet, kryhet në atë mënyrë që kryesi falsifikimin e rezultateve

të zgjedhjeve apo votime i bënë duke shtuar, hequr, shlyer, numrin jo të saktë apo regjistrimin në

mënyrë jo të saktë, apo këtë e bënë në mënyrë tjetër ose i publikon rezultatet e zgjedhjeve apo

votimeve që nuk i përgjigjen rezultateve të zgjedhjeve apo votimeve.

Këtë vepër penale pra mund të kryen kushdo qoftë.


VEPRA PENALE KUNDËR TË DREJTAVE NË MARRËDHËNIE TË PUNËS.

Shumica e Kodeve Penale bashkëkohore nuk e parasheh si grup të veçantë, grupin e veprave penale

kundër të drejtave nga marrëdhënia e punës. Në disa shtete mbrojtja e drejtave nga marrëdhënia e

punës realizohet në kuadër të drejtës civile, ndërsa Kodet Penale që e parashohin mbrojtjen

penale, vepra penale janë të sistemuara në atë grup të veprave penale të cilat e parashohin dhe

inkriminimet tjera të cilat iu kufizojnë ose u pamundësojnë të drejtat që iu takojnë me ligj. Edhe

Kodi Penal i Kosovës i mbron këto të drejta me përcaktimin e veprave penale për të drejtat nga

marrëdhënia e punës.

Veprat penale kundër të drejtave në marrëdhënie të punës, të cilat shkurtimisht do ti shqyrtojmë

në këtë material janë:

Cenimi i të drejtave nga marrëdhënia e punës (neni 182 të KPPK),

Rrezikimi i sigurisë në punë.

Sipas dispozitës së nenit 182, vepra penale e cenimit të drejtave nga marrëdhënia e punës, kryhet

në atë mënyrë që “kushdo që me vet dije nuk e zbaton ligjin apo kontratën kolektive mbi punësimin

apo pushimin e marrëdhënies së punës, për pagën apo të ardhurat e tjera, për kohëzgjatjen e orarit

të punës, për pushim apo në mungesë në punë, mbrojtjen e grave, fëmijëve, apo personave me pa

aftësi, apo për punën jashtë orarit ose për punën e natës dhe në këtë mënyrë punëtorit ia mohon

apo ia kufizon të drejtat që i takojnë,

Sipas veprimit të kryerjes së kësaj vepre penale, kjo vepër penale është e paraparë me normë banket

(kushdo), pra me këtë vepër penale shkelen normat juridike mbi të drejtat e punëtorëve në punësim

apo të punësuarve.

Vepra e dytë penale, rrezikimi i sigurisë në punë neni 186 të KPPK

Edhe kjo vepër penale është paraparë me normë bankete (kushdo), pra vepra penale kryhet në atë

mënyrë që personi (kryesi) i asgjëson, dëmton, apo i heq pajisjet dhe në këtë mënyrë shkakton

rrezik për jetën e njerëzve, në minierë, fabrikë, në ndërtimtari apo ndonjë kantier ndërtimi.

Sipas paragrafit të 2 të këtij neni, kushdo që është përgjegjës për sigurinë dhe shëndetin gjatë

punës në minierë, në fabrikë, në kantier ndërtimi apo në ndonjë vend tjetër të punës dhe që nuk

bënë instalimin e pajisjeve të sigurisë apo nuk i mirëmban pajimet e tilla ose nuk vepron sipas

rregullave teknike mbi masat e sigurisë dhe kështu shkakton rrezik për jetën e njerëzve.

Me paragrafin 4 dhe 5 të këtij neni janë të parapara format më të rënda të kësaj vepre penale,

ndërsa me paragrafin 3 është paraparë përgjegjësia penale dhe për veprën penale të kryer nga

pakujdesia.

VEPRA PENALE KUNDËR NDERIT DHE AUTORITËTIT

- Vështrim i përgjithshëm.

Fyerja (187),

Zbulimi i rrethanave personale dhe familjare (neni 189)

Pacenueshmëria e integritetit personal dhe jetës familjare është një ndër të drejtave që mbrohen

dhe me ligj dhe me kushtetutë.

E drejtë është e çdo njeriu që të kërkon nga të tjerët që ndaj tij të sillen në atë mënyrë me të cilën


nuk e fyen personalitetin dhe nderin e tij ose e dëmton prestigjin e tij në shoqëri. Kuptimi i nderit

është kuptim normativ e jo faktik. A është fyer nderi i ndonjë personi, këtë fakt e vlerëson gjykata

në bazë të kritereve objektive duke u nisur në atë rast në kriteret e aprovuara nga shoqëria lidhur

me kuptimin e nderit dhe cenimin e tij e jo sipas vlerësimit subjektiv të dëmtuarit ose vlerësimit të

personit të tretë.

Kuptimi i nderit nuk është konstant por është relativ dhe i ndryshueshëm në kohë.

Fyerja neni 187.

Përcaktimi ligjor i kësaj vepre në Kodin Penal është: kushdo që e fyen personin tjetër. Sipas

përcaktimit ligjor të veprës penale të fyerjes, veprimi dhe pasoja janë të përfshirë bashkërisht. Ligji

nuk po e përcakton në tërësi kuptimin e veprës penale të fyerjes duke konsideruar se është e

mjaftueshme të ceket se kushdo që fyen personin tjetër. Ekzistojnë definicionet e ndryshme lidhur

me fyerjen por fyerja mund të definohet si deklarim (deklaratë) ose veprim tjetër me të cilin sipas

vlerësimit objektiv shprehet përbuzja ose nënçmimi i personit tjetër.

Kushte:

Për të ekzistuar vepra penale e fyerjes duhet të përmbushen disa kushte:

Sipas substratit objektiv fyerja është sulm në vlerat e personit tjetër të cilat përfshijnë kuptimin e

nderit. Për dallim nga shpifja përmbajtja e fyerjes është qëndrim negativ për vlerat e personit tjetër.

Për fyerjen është me rëndësi se veprimi konkret a ka karakter fyes dhe rrethanat tjera e veçanërisht

përmbajtja inkriminuese e deklaratës ose veprimit tjetër mënyra dhe rrethanat tjera.

Fyerja ka të bëjë me personin e caktuar (kuptimi i personit tjetër nënkupton personin fizik, personin

juridik ose kolektivitet tjetër të organizuar). Nuk është e nevojshme që ai person të jetë shprehimisht

i caktuar, është e mjaftueshme që nga përmbajtja e deklaratës dhe rrethanave në të cilat është

dhënë, me besueshmëri të konkludohet se për cilin person është fjala.

Deklarata fyese ose veprim tjetër fyes, duhet të arrin deri të personi i fyer ose personi i tretë.

Në paragrafin 2 të këtij neni është paraparë se kur personi nuk është penalisht përgjegjës, kur të

kryen këtë vepër penale dhe sipas nën paragrafit 1, nëse kryesi e përshkruan individin tjetër në

mënyrë fyese në veprën shkencore, letrare apo artistike, në një shqyrtim serioz gjatë ushtrimit të

detyrës zyrtare, gjatë ushtrimit të profesionit të gazetarisë, gjatë veprimtarisë politike apo të ndonjë

veprimtarie shoqërore ose në mbrojtjen e ndonjë të drejtë apo të interesave të arsyeshme.

Në paragrafin 3 është paraparë forma e privilegjuar e fyerjes në rastin kur personi i fyer iu është

përgjigjur fyerjes me fyerje, në këtë rast gjykata mund të dënoj apo të liroj nga dënimi njërën palë

ose të dy palët.

Zbulimi i rrethanave personale dhe familjare

Sipas përcaktimit ligjor të kësaj vepre, neni 189, kushdo që nxjerr apo përhap informacion të

fshehtë në lidhje me jetën personale apo familjare të ndonjë personi që mund të dëmtojë autoritetin,

do të dënohet.

Pra vepra penale nga paragrafi 1 kryhet në atë mënyrë që kryesi përhap informacion të fshehtë

lidhje me jetën personale apo familjare të ndonjë personi me të cilin (informacion mund të dëmtoj

autoritetin e atij personi).


Me paragrafin 2 është paraparë që vërtetësia apo pa vërtetësia e informacionit që nxirret apo

përhapet lidhur me jetën personale apo familjare të ndonjë personi, nuk mund të hetohet në

gjykatë, përveç në rastin të paraparë me paragrafin 5 të këtij.

Ndjekja penale për veprat penale kundër nderit dhe autoritetit, fillohet në bazë të padisë privatë,

ndërsa sipas nenit 190 par. 2 nëse veprat penale janë kryer ndaj personit të vdekur, procedura

penale fillohet në bazë të padisë privatë të bashkëshortit, fëmijëve, prindërve, prindërve adoptues

ose vëllezërve e motrave të personit të vdekur.

VEPRAT PENALE KUNDËR INTEGRITETIT SEKSUAL


dhunimi neni 193,

degradimi i integritetit seksual,

mundësimi i prostitucionit.

Në sferën e jetën seksuale të njeriut, disa nga ato sjellje janë të ndaluara dhe të mbrojtura me

legjislacionin penal. Ato në rend të parë janë sjelljet me të cilat dëmtohet liria e vendosjes në sferën

e marrëdhënieve seksuale.

Pra objekt mbrojtës nga kreu i veprave penale kundër integritetit seksual është liria seksuale e

personit.

Dhunimi neni 193.

Sipas nenit 193 paragrafi 1 të KPPK, dhunimi ekziston kur “kushdo që e detyron personin tjetër

për të kryer akt seksual pa pëlqimin e personit të tillë dënohet, .

Pra vepra bazë e dhunimit konsiston në atë se një person po e kryen aktin seksual ndaj personit

tjetër duke e detyruar atë dhe pa pëlqimin e tij.

Me paragrafin 2 të këtij neni janë të parapa format më të rëndë të kësaj vepre penale, ashtu që

ligjdhënësi i ka përcaktuar rrethanat, të cilat veprën e bëjnë më të rëndë, nëse kryhet në këto

rrethana,

Me forcë,

Me kërcënim të rrezikimit të atëçastshëm të jetës ose të trupit të personit të tillë a të personit tjetër,

Duke shfrytëzuar një situatë në të cilën personi është i pa mbrojtur dhe siguria e tij është në rrezik,

Me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë dhe një formë më e rëndë e kësaj vepre penale dhe rrethanat të cilat veprën e bëjnë më të rëndë, nëse kryhet në këto rrethana,

Nëse veprës së dhunimit i ka paraprirë, ose është shoqëruar apo përcjell nga tortura apo trajtimi çnjerëzor,

Kryesi i shkakton viktimës lëndime të rënda trupore ose çrregullim të rëndë për shëndetin fizik apo mendor,

Kryesi përdor armë apo mjet tjetër të rrezikshëm,

Kryesi me dashje e ka shkaktuar dehjen e personit me anë të alkoolit, drogës apo substancave tjera.

Vepra është kryer bashkërisht nga ma shumë se një person,

Kryesi e di që personi është posaçërisht i ndjeshëm për arsye të moshës


së vjetër, çrregullimit fizik a mendor ose pa aftësisë apo shtatzënisë,

Kryerës është prindi, prindi adoptues, prindi birësues, njerku, gjyshi, ose gjyshja, daja, tezja, vëllai ose motra më e vjetër e personit dhe personi i tillë është midis moshës 16 dhe 18 vjeçare,

Kryesi është në marrëdhënie familjare me personin dhe personi i tillë është midis moshës 16 dhe 18 vjeçare.

Me paragrafin 4 të këtij neni është paraparë forma më e rëndë e veprës penale nga paragrafi 1 dhe

2, nëse vepra penale kryhet kundër personit nën moshën 16 vjet.

Dhe me paragrafin 5 është paraparë forma më e rëndë e kësaj vepre penale, nëse vepra penale nga

paragrafi 1 dhe 2 rezulton me vdekjen e viktimës, (kryesi do të dënohet së paku 10 vjet apo me

dënim me burgim afat gjatë).

Pra nga ky përkufizim ligjor dhunimi është vepër penale e përbërë jo e drejtë, ngase përbëhet prej

detyrimit dhe kryerjes së aktit seksual.

Rasti nga praktika gjyqësore:

Përdorimi i forcës për të kryer aktin seksual nuk duhet të jetë i atillë që të lenë gjurma fizike në

formë të lëndimeve trupore në personin tjetër, por është e mjaftueshme forca e intensitetit të tillë e

cila edhe pse nuk po lenë gjurma në trup, me gjithë atë e thyen rezistencën e personit tjetër i cili

po detyrohet në aktin seksual.

Pyetja: se a ka pas rezistencë prej personit ndaj të cilit është kryer akti seksual duhet trajtuar me

kontestin e situatës së përgjithshme, për secilin rast konkret, në vend të parë, vendit dhe kohës së

kryerjes së veprës penale, moshës së personit të dëmtuar, zhvillimit psikik dhe fizik, sjelljes dhe

agresivitetit të kryesit të veprës penale dhe rrethanat tjera për secilin rast konkret.

Vepra penale e dhunimit mund të kryhet vetëm me dashje direkte

Tentimi i veprës penale të dhunimit është i mundshëm dhe ekziston kur ndërmerret veprimi i

detyrimit për të kryer aktin seksual por vepra penale nuk përfundohet (akti seksual nuk kryhet).

Në teorinë dhe praktikën gjyqësore shtrohet pyetja se a është e mundshme bashkëkryerja të vepra

penale e dhunimit.

Lidhur me këtë çështje ekzistojnë dy qëndrime të kundërta

Sipas qëndrimit të parë dhe për këtë vepër penale vlejnë dispozitat e pjesës së përgjithshme të Kodit

Penal lidhur me bashkëpunimin në kryerjen e veprës penale.

Pra, meqenëse vepra penale e dhunimit përbëhet prej dy veprimeve, detyrimit dhe aktit seksual,

personat që marrin pjesë vetëm në detyrim ndërsa tjetri në kryerjen e aktit seksual do të

konsiderohen si bashkë kryes në kryerjen e veprës penale të dhunimit.

Qëndrimi i dytë juridik bazohet në kuptimin se dhunimi si dhe veprat tjera kundër integritetit

seksual i takojnë grupit të veprave penale personale, ashtu që sipas natyrës së tyre bashkëkryerja

nuk e është e mundshme. Pra nëse më shumë persona kanë marr pjesë në detyrimin, ndërsa aktin

seksual e ka kryer vetëm njëri prej tyre, ky do të jetë kryesi i veprës penale të dhunimit, ndërsa të

tjerët do të janë ndihmës apo shtytës, sepse ata aktin seksual nuk ka mundur të duanë si të vetin.

Degradimi i integritetit seksual (neni 196)


Duke u nisur nga fakti se dhe me këtë vepër penale mbrohet integriteti seksual, me veprën bazë

është paraparë se do të dënohet personi i cili cyt (nxitë) personin tjetër ti ekspozoj pjesët intime të

trupit të personit të tillë, të masturboj ose të kryejë një akt tjetër seksual që e degradon integritetin

seksual të personit të tillë pa pëlqimin e personit e tij,

Me paragrafin 2 është paraparë forma ma e rëndë e kësaj vepre penale, e cila nëse kryhet në

rrethanat të parapara me paragrafin 2, dënimi është shumë më i ashpër.

Po ashtu edhe me paragrafin 3 janë të parapara rrethanat të cilët veprën penale e bëjnë më të

rëndë.

Mundësimi i prostitucionit (neni 201 të KPPK)

Me këtë vepër penale sanksionohet veprimtaria e personave të cilët marrin pjesë në krijimin e

kushteve për prostitucion.

Sipas nenit 201 par. 1, do të dënohet personi i cili me dije (dashje) e rekruton, organizon ose

ndihmon një person tjetër apo ia lëshon lokalet personit tjetër për qëllime të prostitucionit.

Pra me nenin 201, qartë janë përcaktuar veprimet me të cilat kryhet kjo vepër penale dhe ato janë

veprimet me të cilat lehtësohet prostitucioni, në atë mënyrë që kryesi e rekruton, organizon apo

ndihmon personin tjetër duke ia lëshuar lokalet për qëllime prostitucioni.

Me paragrafin 2 dhe 3 të këtij neni janë të paraparë format ma të rënda të kësaj vepre penale, nëse

vepra penale kryhet në rrethanat të cilat janë të përcaktuara me paragrafin 2,3 dhe 4 të këtij neni.

VEPRA PENALE KUNDËR MARTËSËS DHE FAMILJES.

1. Rrëmbimi i kundërligjshëm i fëmijës, 2. Keqtrajtimi apo braktisja e fëmijës neni 211.

Arsyeshmëria shoqërore për mbrojtjen e martesës dhe familjes në parim nuk është kontestuese.

Sjelljet e caktuara të bashkëshortëve dhe anëtarëve të familjes por dhe personave jashtë familjes,

kanë karakter të veprave të rrezikshme shoqërore. Për të penguar sjelljet e tilla në shteti konkretë

është e nevojshme mbrojtja penale juridike, e cila dhe shprehet me përcaktimin e sjelljeve të tilla

të cilat paraqesin vepër penale.

Një nga ato është dhe vepra penale i rrëmbimit të kundër ligjshëm të fëmijës (neni 210 të KPPK).

Në paragrafin 1 të nenit 210 janë të parapara dy forma të kryerjes së kësaj vepre penale.

forma e parë është mbajtja e kundërligjshme e fëmijës,

rrëmbimi (marrja) e kundërligjshme e fëmijës nga prindi, prindi adoptues kujdestari ose personi tjetër.

Pra veprimet me të cilat kryhet vepra penale janë mbajtja dhe marrja e kundërligjshme e fëmijës.

Pra me këto veprime me të cilat po kryhet vepra penale faktikisht po ndërpritet e drejta e personave

e autorizuar për përkujdesjen ndaj fëmijës dhe këtë të drejtë po e marrin personat e paautorizuar.

Po ashtu sipas paragrafit 1, kjo vepër penale kryhet dhe në atë mënyrë që personi (kushdo e

pengon ekzekutimin e vendimit të detyrueshëm të organit kompetent. Pra këtu veprimi i kryerjes

së veprës është pengimi i cili mund të shprehet në forma të ndryshme.

Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë kryerja e veprës penale nga një prej prindërve të cilit


me vendim iu janë mohuar të drejtat prindore. Dhe me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë

forma më e rëndë e kësaj vepre penale, nëse është kryer për përfitim material apo motivet e tjera të

ulëta, (motivet të cilat nuk janë përcaktuar me ligj, andaj këto motive do ti vlerëson gjykata).

VEPRA PENALE KUNDËR SHËNDETIT PUBLIK

1. Trajtimi i pandërgjegjshëm mjekësor, 2. mosdhënia e ndihmës mjekësore.

Kujdesi për shëndetin e banorëve paraqet një prej detyrave primare të secilit shtet modern.

Për të ruajtur dhe për të përparuar shëndetin e popullsisë nxirren shumë ligje dhe dispozita me

këtë qëllim.

Pra objekti mbrojtës i këtij grupi të veprave penale është shëndeti i njerëzve.

Karakteristika e këtyre veprave penale është se:

Me kryerjen e këtyre veprave penale shkaktohet rreziku i përgjithshëm për shëndetin e njerëzve,

Shumica e inkriminimeve janë përcaktuar me normë bankete (kushdo).

Veprimi i kryerjes konsiston në shkeljen e dispozitave me të cilat rregullohen çështjet nga mbrojtja

shëndetësore.

Vepra penale e trajtimit të pa ndërgjegjshëm mjekësor neni 219 të KPPK

Rolin kryesor në mbrojtjen e shëndetit të njerëzve i takon shërbimit shëndetësor. Bartësit e

shërbimeve shëndetësore janë mjekët dhe punëtorët tjerë shëndetësor. Në të cilin rast konkret ata

janë obliguar që të veprojnë konform ligjeve dhe dispozitave shëndetësore, rregullave të shkencës

dhe mjekësisë. Pra mosveprimi në frymë të këtyre normave paraqet shkelje të cilat në disa rast

paraqitën dhe si vepër penale. Sjellja e tillë është trajtimi i pa ndërgjegjshëm mjekësor. Sipas nenit

219 paragrafi 1, kjo vepër do të ekziston nëse mjeku me rastin dhënies së ndihmës mjekësore,

përdor haptas mjet apo metodë të pa përshtatshme të mjekimit ose nuk përdor masa përkatëse

higjienike dhe me këtë shkakton keqësimin e gjendjes shëndetësore të personit.

Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë përgjegjësia penale e punonjësve shëndetësor i cili me

rastin e dhënies së ndihmës ose trajtimit shëndetësor vepron në mënyrë të pandërgjegjshme dhe

me këtë shkakton keqësimin e gjendjes shëndetësore.

Me paragrafin 4 dhe 5 janë paraparë forma më të rënda të kësaj vepre penale (që i kanë pasojat ma

të rënda).

Pyetje kryesore të kjo vepër penale është se mjeku apo punëtori tjetër shëndetësor a ka vepruar në

rastin konkret “legeartis”, mënyrë, ose veprimet e tyre do të vlerësohen si të pakujdesshme në

kuptimin inkriminues të kësaj vepre penale.

Përgjigjja e drejtë varet prej shumë faktorëve të cilat gjykata duhet ti sqaron dhe ti vërteton me

ndihmën e ekspertëve të mjekësisë.

Vepra penale e mosdhënies e ndihmës mjekësore (220 të KPPK)

Veprimi i kryerjes së veprës penale është mosdhënia e ndihmës së nevojshme mjekësore personit

të cilit ndihma e tillë i është e nevojshme.


Pra vepra penale po kryhet me mos veprim. Mjeku në rastin konkret po e shkel dispozitën me të

cilën obligohet të jep ndihmën e nevojshme mjekësore. Por me gjithë atë dhe në këtë përcaktim

ligjor, çdo mosdhënie e ndihmës mjekësore nuk paraqet element të veprës penale, për arsye se

ligjdhënësi këtë e ka kufizuar vetëm në ndihmën e nevojshme mjekësore me të cilën, nëse nuk jepet

mundë të shkaktohet dëmtimi i rëndë të shëndetit apo si pasoj vdekjen e tij. Kryesi i kësaj vepre

penale mund të jetë vetëm mjeku.

VEPRAT PENALE KUNDËR EKONOMISË

Tregtia e ndaluar (neni 246 të KPPK),

prodhimi i ndaluar

Specifikat e kriminalitetit ekonomik në shoqëri dhe rëndësia të cilën e ka në shoqërinë

bashkëkohore, e kushtëzojnë dhe nevojën për rregullimin juridik dhe mbrojtjen penale juridike

të këtyre delikatëve. Vepra penale kundër ekonomisë në kushtet bashkëkohore janë të llojllojshme.

Një prej veprave të tilla penale është tregtia e ndaluar e paraparë me nenin

246 të KPPK

Në kushtet bashkëkohore të zhvillimit shoqëror, intervenimi i shtetit në veprimtarin e tregtisë po

bëhet më intensiv. Pra secili shtet me norma juridike po e rregullon organizimin e veprimtarisë së

tregtisë dhe veprimin e saj në tregti të brendshme dhe të jashtme.

Në paragrafin 1 të nenit 246, janë paraparë 3 forma të tregtisë së palejuar,

Shitja e paautorizuar,

Blerja e paautorizuar,

Shkëmbimi i mallit dhe të sendeve qarkullimi i të cilave është ndaluar apo i kufizuar.

Pra veprimi i kryerjes së veprës penale, konsiston në shitjen, blerjen apo shkëmbimin e mallit apo

të sendeve qarkullimi i të cilave është i ndaluar apo i kufizuar.

Pra për të ekzistuar kjo vepër penale, shitja, blerja apo shkëmbimi duhet të jetë i paautorizuar dhe

duhet të ekziston vendimi i organit kompetent me të cilin qarkullimi i mallit apo i sendeve është i

ndaluar apo i kufizuar.

Me paragrafin 2 të këtij neni është parapa formë më e rëndë e kësaj vepre penale në rastet kur

është organizuar rrjeti i stërshitësve ose ndërmjetësve ose nëse është realizuar përfitim që kalon

shumën prej 15.000 euro.

Prodhimi i ndaluar (neni 247 të KPPK)

Sikurse të vepra penale e tregtisë së palejuar dhe të vepra penale e prodhimit të ndaluar, vepra

penale kryhet me prodhimin apo përpunimin e paautorizuar të madhit, prodhimi apo përpunimi i

të cilit është i ndaluar.

Pra vepra penale mund të kryhet në dy mënyra,

prodhimi i paautorizuar i mallit, prodhimi i cili është i ndaluar,

përpunimi i paautorizuar i mallit, përpunimi i cili është i ndaluar,

Pra sipas këtij përcaktimi ligjor për të ekzistuar kjo vepër penale duhet të ekziston vendimi i organit

se prodhimi apo përpunimi i mallit të caktuar ndalohet. Se cili organ e nxjerrë këtë vendim

ligjdhënësi nuk e ka përcaktuar, por këtë do ta vlerëson gjykata se a ekziston një vendim i tillë apo


jo.

VEPRAT PENALE KUNDËR PASURISË

1. Vjedhja(neni 252 të KPPK). 2. Mashtrimi (neni 261 të KPPK). 3. Pranimi i mallrave të vjedhura. 4. Kontrabandimi me mallra(neni 273 të KPPK).

Veprat penale kundër pasurisë konsiderohen si ashtuquajturi kriminaliteti klasik. Mbrojtja e

pasurisë, e cila përfshinë jo vetëm mbrojtjen e sendeve por dhe mbrojtjen e të drejtave dhe

interesave pronësore,në masë më të madhe realizohet me dispozitat e drejtës civile dhe

ekonomike,ndërsa me masa penalo juridike vetëm ne shteti kur deri të rrezikimi i pasurisë ka

ardhur me përdorimin e dhunës kërcënimit mashtrimit dhe veprimeve tjera të rrezikshme.

Vjedhja (neni 252 të KPPK)

Kushdo që tjetrit ia merr pasurinë e luajtshme,më qëllim të përvetësimit të kundërligjshëm për vetë

apo peronin tjetër, dënohet.

Sipas këtij përkufizimi ligjor,objekti mbrojtës,të vepra penale e vjedhjes është pasuria e luajtshme

e personit tjetër. Pra këtu ligjdhënësi nuk e përdorë termin (sendin)por e përdorë termin pasurinë

e luajtshme e cila mund të shprehet në forma të ndryshme.(përveç sendeve në formë materiale,

termi pasurinë e luajtshme,për shembull mund përfshi energjinë elektrike, impulset telefonike e

tjera).

Edhe pse të vepra penale e vjedhjes është parapa dënimi me gjobë ose dënimi me burgim deri tri

vjet (ligjdhënësi) e ka parapa dhe tentativën e vjedhjes ,në rastet kur ndërmerret veprimi i kryerjes

por nuk përfundohet ose nuk shkaktohet pasoja.

Po ashtu, ligjdhënësi të vepra penale e vjedhjes së ka parapa mundësin e lirimit nga dënimi ne

rastet kur kryerësi pasurinë e vjedhur e kthen para se të jetë njoftuar se ndaj tij ka filluar ndjekja

penale.

Mashtrimi (neni 261 të KPPK)

Sipas dispozitës së nenit 261 të KPPK,vepra penale e mashtrimit kryhet në atë mënyrë që kryerësi

me qëllim që vetit apo tjetrit ti sjell dobi pasurore e mashtron tjetrin ose e sjell në lajthim,në atë

mënyrë që paraqitët rrejshëm apo duke i fshehur faktet dhe në këtë mënyrë shtytë personin e tillë

që të veproj apo mos veprojë në dëm të pasurisë së tij ose ndonjë personi tjetër.

Pra veprimi i kryerjes së veprës penale të mashtrimi konsiston në atë se kryesi me veprime

mashtruese,ose me lajthim(me paraqitjen e rreme apo fshehjen e fakteve)e shtytë personin tjetër që

të veprojë ose mos veprojë në dëm të pasurisë së vet apo personit tjetër.

Mjeti me të cilin kryerësi shërbehet me rastin e mashtrimit është lajthimi i cili realizohet me

paraqitjen e rreme apo fshehjen e fakteve.

Se cila do të jetë forma e paraqitjes së rreme në praktikën gjyqësore është llojllojshme ,ndërsa

fshehja e fakteve po ashtu paraqitët në forma të ndryshme.

Me paragrafin dy të këtij neni është parapa forma më e rëndë e veprës penale të mashtrimit.


Vepra penale: Pranimi i mallrave të vjedhura(neni 272 të KPPK).

Qëllimi i kësaj vepre penale është që të inkriminohet veprimi i ndihmës personit i cili ka kryer

vepër penale, ndërsa ndihma paraprakisht nuk është e premtuar.

Në rastin konkret vepra penale e pranimit të mallrave të vjedhura është e kryer me vet faktin e

blerjes, pranimit si kolateral, si hipotekë apo në një mënyrë tjetër e siguron ose e fsheh sendin të

cilin e di se është përfituar me kryerjen e veprës penale, ose sendin i cili është përfituar për atë

send, nëpërmjet shitjes apo këmbimit.

Pra vepra penale mund të kryhet me dashje (e di). Por me paragrafin 2 të këtij neni ligjdhënësi e ka

parapa përgjegjësin penale dhe për pakujdesin. Po ashtu edhe tentativa e kësaj vepre penale është

e dënueshme.

Vepra penale kontrabandimi i mallrave (neni 273 të KPPK)

Sipas kësaj dispozitë ligjore qëllimi i ligjdhënësit është se që të pamundësohet tregtia e pa lejuar e

mallrave, duke përcaktuar se do të dënohet personi i cili pa autorizim ose pa leje bënë tregti.

VEPRAT PENALE KUNDËR MJEDISIT, KAFSHËVE, BIMËVE DHE OBJEKTËVE

KULTURORE

Vepra penale vjedhja e pyllit (neni 285 të KPPK).

Vepra penale e vjedhjes së pyllit është vepër e veçantë e vjedhjes dhe qëllimi i përcaktimit si vepër

e veçantë është mbrojtja e pyjeve nga shkatërrimi.

Nga aspekti penalo juridik për të ekzistuar vepra penale duhet që kryesi të pret dy apo më shumë

metra kub dru në pyll.

Me paragrafin 2 të kësaj vepre penale është paraparë forma më e rëndë të veprës penale, me qëllim

që të mbrohen në rastin kur drunjtë janë prerë me qëllim shitje, nëse sasia është mbi 5 m2 dru ,

ose në shteti kur drunjtë pritën në pyllin e mbrojtur, a në pyllin tjetër me destinim të posaçëm.

VEPRAT PENALE KUNDËR SIGURISË SË PËRGJITHSHME TË NJERËZVE

Karakteristikat e këtyre veprave penale janë:

a. Me kryerjen e këtyre veprave penale shkaktohet rreziku për jetën dhe trupin e njeriut dhe pasurinë me vëllim të madh,

b. Rreziku i përgjithshëm si pasojë e veprimtarisë së përgjithshme konsiston në rrezikimin e jetës ose trupit e numrit të madh të njerëzve apo pasurisë në vëllim të madh. Ky rrezikim ka karakter të rrezikut të përgjithshëm, sepse rrezikon sigurinë e secilit person ose secilit send i cili gjendet në zonën e veprimit të rrezikut të shkaktuar,

c. Rreziku i përgjithshëm si pasojë e veprës penale kundër sigurisë së përgjithshme mund të jetë konkret ose abstrakt,

d. Objekti mbrojtës është siguria e përgjithshme e njerëzve dhe pasurisë në vëllim të madh. Veprat nga ky grup i veprave penale mund të kryhen me dashje dhe nga pa kujdesia. Vepra penale: shkaktimi i rrezikut të përgjithshëm (neni 291 të kppk).

Vepra penale konsiston në atë se kryesi po e ndërmerr veprimin e rrezikshëm ose po e përdor mjetin


e rrezikshëm, me të cilin po shkakton rrezik të përgjithshëm, sikurse sipas nenit 291 janë zjarri,

vërshimet, armët, eksplozivi, helmi, gazi helmues, rrezatimi i jonizues, forcë mekanike, energji

elektrike ose me ndonjë energji tjetër të çfarëdo lloji edhe me këtë rrezikon jetën dhe trupin e

njerëzve apo pasurinë e një rëndësie thelbore.

Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë përgjegjësia penale e personave zyrtar apo përgjegjës

që e kanë për detyrë ti vendosin pajisjet për të parandaluar mundësi e shkaktimit të rrezikut.

Me paragrafin 3 është parapa forma më e rëndë e kësaj vepre penale, ku si rrethanë të veçantë

ligjdhënësi ka parapa “nëse vepra kryhet në vendin ku është grumbulluar numri i madh i njerëzve”.

Po ashtu me paragrafin 5-6 të këtij neni janë të paraparë format më të rënda të kësaj vepre penale

në rastet kur si pasoj janë(shkaktohen) lëndimet e rënda trupore apo vdekja me kryerjen e

veprës me dashje apo nga pakujdesia.

VEPRAT PENALE KUNDËR SIGURISË SË TRAFIKUT PUBLIK

Funksionimi normal i trafikut publik, ka rëndësi të shumëfishtë për një shoqëri. Trafiku publik

para se gjithash është një veprimtari ekonomike, sepse bartja e njerëzve dhe mallrave, bëhet

përmes trafikut publik.

Mirëpo trafiku publik sipas natyrës së vet përmban dhe rrezik sepse mund të shkakton rrezikun

për jetën apo trupin e njerëzve ose të pasurisë. Për këtë arsye ligjdhënëse e ka parapa përgjegjësin

penale për personat të cilit marrin pjesë në trafikun publik dhe nuk i respektojnë dispozitat mbi

trafikun publik.

Veprat penale kundër trafikut publik janë një formë specifike e grupit të veprave penale të rrezikut

të përgjithshëm.

Objekti mbrojtës të këto vepra penale është siguria e njerëzve dhe pasurisë në komunikacion.

Vepra penale rrezikimi i trafikut publik (neni 297 të KPPK)

Veprimi i kryerjes së kësaj vepre penale është mos përmbajtja e rregullave të komunikacionit të

përcaktuara me ligjin mbi trafikun publik dhe me këtë mos përmbajtje e rrezikon trafikun publik

ashtu që rrezikon jetën e njerëzve apo pasurinë me përmasa të mëdha, dhe të shkakton lëndime të

lehta trupore apo dëm thelbësor material që kalon shumën prej 10.000 euro.

Me paragrafin 2 të këtij neni është parapa rrezikimi i trafikut publik me anë të trafikut hekurudhor,

ujor, me tramvaj, me trolejbus me autobus ose me teleferik.

Me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë përgjegjësia penale për veprën penale të kryer nga

pakujdesia.

Me paragrafin 4 dhe 5 të këtij neni janë të paraparë format më të rënda të kësaj vepre penale, kur

për shkak të mos përmbajtjes rregullave të komunikacionit, si pasojë shkaktohet lëndimi i rëndë

trupor apo dëmi thelbësor material apo nëse vepra penale rezulton me vdekjen e një apo më shumë

personave.

Në praktikën gjyqësore si shkak që më së shpeshti merret si shkak i rrezikimit të trafikut publik

është shpejtësia e pa lejueshme dhe shpejtësia e pa përshtatshme kushteve të rrugës dhe trafikut

(komunikacionit).

Vepra penale mosdhënia e ndihmës personit të lënduar në fatkeqësi e trafikut publik (301 të KPPK).


Veprimi i kryerjes së kësaj vepre penale është mosdhënia e ndihmës personit të lënduar. Kjo ndodhë

kur shoferi pas shkaktimit të rrezikut të trafikut publik dhe lëndimit të personit, fare nuk ndalet

ose ndalet dhe shikon e pastaj vazhdon, ose fare nuk ndërmerr asnjë veprim me qëllim të dhënies

së ndihmës. Kjo vepër penale është përcaktuar në ligj me qëllim që shoferët të obligohen, që

personin të cilin e kanë lënduar, mos ta lënë pa ndihmë.

Për të ekzistuar vepër penale shoferi duhet të jetë i vetëdijshëm se të lënduarin po e lënë pa ndihmë.

Por kjo vepër penale do të ekziston dhe atëherë kur shoferi largohet nga vendi i ngjarjes pa ndërmarr

asgjë në drejtim të dhënies së ndihmës, edhe pse në vendin e ngjarjes ka pasur edhe persona të

tjerë, të cilit kanë mundur të japin ndihmën, gjë që dhe e kanë bërë.

Edhe në rastin kur shoferi ndalet e shikon të lënduarin dhe ka konstatuar se nuk e ka lënduar

rëndë, dhe se nuk ka nevojë për ndihmë dhe vazhdon vozitjen, vepra do të ekziston nëse i lënduari

ka qenë i lënduar rëndë, sepse lajthimi në këtë rast është irelevant.

Kryesi i kësaj vepre penale është shoferi i automjetit apo mjetit tjetër transportues.

Kjo vepër nuk do të ekziston në rastet kur i lënduari menjëherë ka vdekur, kur i lënduari vet

largohet ose refuzon ndihmën ose kur shoferi ndihmën nuk mund të jep për arsye se edhe vet është

i lënduar, ose nëse me dhënien e ndihmës e rrezikon vetën.

Me paragrafin 2 të këtij neni është parapa forma ma e rëndë e kësaj vepre penale, në rast kur për

shkak të mosdhënies së ndihmës, vepra rezulton me lëndim të rëndë ose me vdekjen e personit të

lënduar.

VEPRAT PENALE KUNDËR ADMINISTRIMIT TË DREJTËSISË

1. Deklarimi i rrejshëm (neni 307 të KPPK) 2. Pengimi i të provuarit (309 të KPPK).

Deklarimi i rrejshëm (neni 307).

Qëllimi i ligjdhënësit, me përcaktimin e kësaj vepre penale është në interesin e shtetit që personat

që marrin pjesë në procedurat gjyqësore, administrative, kundërvajtës, procedurën disiplinore apo

procedurën tjetër, të paraparë me ligj, që organet shtetërore vendimet e veta i bazojnë në gjendjen

e vërtetë faktike.

Funksionimi i gjykatave dhe organeve tjera shtetërore të cilit vendimet duhet ti marrin në bazë

të këtyre dëshmive, si prova janë të rrezikuara nëse dëshmitë janë të rrejshme.

Kryesit e kësaj vepre penale janë dëshmitari, eksperti në cilësinë e dëshmitarit, përkthyesi apo

interpreti.

Dëshmitari jep dëshmi të rrejshme, eksperti si dëshmitar jep dëshmi të rrejshme, përkthyesi dhe

interpreti, përkthimin apo interpretimin të rrejshëm.

Deklarata e rrejshme duhet të jetë e lidhur në faktet të rëndësishme për marrjen e vendimit lidhur

me çështjen për të cilën po vendoset.

Deklarimin mund të konsistojë në mohimin e vërtetës, apo vërtetimin e diç që është e rrejshme.

Po ashtu deklarimi i rremë mund të shprehet dhe me mosveprim, kur heshtën faktet që hyjnë në

deklarim dhe në këtë rast kryesi është i vetëdijshëm se po e heshtë (nuk po e tregon) atë që duhet

të deklaron.


Refuzimi i deklarimit nuk paraqet këtë vepër penale

Vepra penale është kryer në momentin kur deklarimi ka përfunduar në procedurë.

Për përgjegjësi penale kërkohet që vepra të jetë kryer me dashje. Kryesi duhet të jetë i vetëdijshëm

për rolin e vet në procedurë dhe duhet ta din se është duke dhënë dëshmi të rrejshme, respektivisht

të jetë i vetëdijshëm se ato çka po deklaron nuk është e vërtetë, se diçka ka heshtur lidhur me atë

për çka po dëshmon. Pra për përgjegjësin nuk është e mjaftueshme që deklarata objektivisht të jetë

e rrejshme, por është e nevojshme që kryesi të jetë i vetëdijshëm se po deklaron diçka që nuk i

përgjigjet të vërtetës.

Vepra penale pengimi i të provuarit (309 të KPPK)

Sipas paragrafit 1 të këtij neni do të dënohet secili person (kryes që e nxit dëshmitarin apo ekspertin

të jep deklaratë të rrejshme, me dhunë me kanosje për përdorimin e dhunës ose me formë tjetër

detyrimi, duke i premtuar dhuratë apo ndonjë përfitim tjetër në procedurën gjyqësore,

kundërvajtës, administrative, pranë noterit apo procedurën disiplinore.

Me paragrafin 2 është parapa përgjegjësia për kryesin i cili parandalon ose vështirëson mbledhjen

e provave, ose fshehë, asgjëson, dëmton ose bënë të pa përdorshme në tërësi ose pjesërisht, pronën

e personit tjetër ose dokumentet që mund të përdoren si prova.

Dhe sipas paragrafin 3 të këtij neni, kushdo me qëllim të parandalimit ose vështirësimit të

mbledhjes së dëshmive në procedurën gjyqësore apo administrative, largon, zhvendos ose ndërron

vendin e shenjave të kufijve administrative, shenjën e tokës, ose çfarëdo shenje tjetër që

shënjon pronësinë a pasurinë e paluajtshme ose të drejtën për shfrytëzimin e ujit ose për të njëjtin

qëllim vendos shenjat të tilla me qëllim të mashtrimit.

Pra të gjitha format e pengimit të provuarit janë të motivuara që të pengohet ose pamundësohet që

diçka të provohet (të vërtetohet) prandaj vepra penale mund të kryhet vetëm me dashje direkt.

VEPRAT PENALE KUNDËR RENDIT PUBLIK

1. Pengimi i personit zyrtar në kryerjen e detyrave zyrtare, 2. Sulmi ndaj personit zyrtar gjatë kryerjes së detyrës zyrtare, 3. Falsifikimi i dokumentit.

Pengimi i personit zyrtar në kryerjen e detyrës zyrtare (316 i KPPK-së).

Me paragrafin 1 të kësaj vepre penale është paraparë që kushdo që me dhunë apo me kanosje për

përdorim të atëçastshëm të dhunës, pengon personin zyrtar në kryerjen e detyrave zyrtare që bie

në fushë veprimtarin e kompetencave të tij ose duke përdorur mjetet e njëjta e detyron atë të kryejë

detyrën zyrtare dënohet. Pra në paragrafin 1 janë paraparë dy forma të kryerjes së kësaj vepre

e. pengimi i personit zyrtar në kryerjen e detyrës zyrtare, f. detyrimi të kryej detyrën zyrtare.

Për të dy forma e përbashkët është se ka të bëjë me detyrën zyrtare në kuadër të autorizimeve –

kompetencave të tija.

Me këtë inkriminim ligjdhënësi donë të siguron mbrojtjen e personave zyrtar gjatë kryerjes së

detyrës zyrtare.

Veprimi i kryerjes së veprës penale është pengimi e përjashtimisht detyrimi për të kryer detyrën


zyrtare. Pengimi si veprim konsiston në pamundësimin e kryerjes së detyrës zyrtare ose zvarritjen

në kryerjen e detyrës zyrtare.

Ky pengim realizohet me dhunë apo me kanosje. Për veç formës së parë të pengimit me paragrafin

1 është paraparë dhe detyrimi për të kryer detyrën zyrtare.

Vepra penale është kryer pavarësisht se personi zyrtar detyrohet të kryej detyrën zyrtare të

ligjshme apo të pa ligjshme dhe pavarësisht se personi zyrtar ka qenë në detyrë apo jo. Veprimi

në të cilin u detyrohet personi zyrtar duhet të jetë në kuadër të kompetencave – autorizimeve dhe

detyrave të tija.

Vepra penale është kryer, kur kryesi ka arritur të detyron personin zyrtar që mos të kryej detyrën

zyrtare (forma e parë) dhe e dyta kur e detyron të kryej detyrën zyrtare.

Për të ekzistuar kjo vepër penale duhet që detyra zyrtare të jetë në kuadër të kompetencave që bie

në fushë veprimtarin e tij (personi zyrtar).

Kryesi i veprës penale zakonisht është personi ndaj të cilit po ndërmerret detyra zyrtare, por kryes

mund të jetë dhe personi tjetër i cili pengon personin zyrtar, pavarësisht se detyra zyrtare a ka të

bëjë me të apo jo.

Për këtë vepër penale kërkohet dashja. Me paragrafin 2 dhe 3 janë parapa format më të rënda të

kësaj vepre penale, ndërsa në paragrafin 4 është paraparë dhe tentativa e kësaj vepre penale e cila

dhe është e ndëshkueshme.

Mirëpo, me paragrafin 5 të kësaj vepre penale është paraparë forma e privilegjuar të kësaj vepre

penale, në rastet kur kryesi i veprës penale nga paragrafi 1-3, ka qenë i provokuar nga veprimi i

kundërligjshëm apo brutal i personit zyrtar, ashtu që në këtë rast gjykata është e autorizuar që

kryesi të liroj nga dënimi.

Sulmi ndaj personit zyrtar gjatë kryerjes së detyrës zyrtare (neni 317 i KPPK-së)

Në përcaktimin e kësaj vepre penale çartë janë përkufizuar personat zyrtar ndaj të cilëve mund të

kryhet kjo vepër penale.

Është fjala për personat zyrtar dhe ndihmësit e tyre në kryerjen e detyrave të sigurimit publik,

sigurisë së Kosovës apo rruajtjes së rendit publik.

Veprimi i kryerjes së veprës penale është sulmi apo kanosja serioze se do të sulmohet personi zyrtar.

Sulmi është secili veprim aktiv i cili nuk përmban keqtrajtimin dhe nuk ka shkaktuar lëndim, nuk

është ndërmarr me përdorimin e armës, sepse nëse është ndërmarr me këto forma, do të ekziston

forma e kualifikuar e kësaj vepre penale.

Kanosja serioze është forma e dytë e kryerjes dhe e njëjta konsiston në atë se personi zyrtar apo

ndihmësit i kanoset me një të keq që do të pësojë. Pra kanosja serioze është ajo kanosje e cila është

e përshtatshme që të personi zyrtar të shkaktoj frikë, gjendje të rrezikut apo të pasigurisë.

Kanosja duhet të jetë e tillë që të personi zyrtar ka ndikuar ne sjelljen e tij të mëtutjeshme.

Me paragrafin 2 dhe 3, janë paraparë format më të rënda të kësaj vepre penale dhe atë nëse personit

zyrtar apo ndihmësit iu është shkaktuar lëndimi i lehtë trupor apo iu është kërcënuar me

përdorimin e armës dhe nëse iu është shkaktuar lëndimi i rëndë trupor.

Me paragrafin 4 është paraparë forma e privilegjuar e kësaj vepre penale, nëse kryesi ka qenë i


provokuar nga veprimi i kundërligjshëm apo brutal i personit zyrtar, në këtë rast gjykata kryesin e

veprës mund të liron nga dënimi.

Falsifikimi i dokumentit (neni 332 i KPPK-së)

Objekti mbrojtës, janë dokumentet dhe besueshmëria në origjinalitetin e tyre, fuqinë provuese të

fakteve relevantë për raportet juridike dhe qarkullimi juridik.

Dokumenti është secili send i përshtatshëm ose i caktuar që të shërben si provë të ndonjë fakti,

relevant për raportet juridike.

Lidhur me faktin se kush e lëshon dokumentin, njihen dokumentet privatë dhe dokumentet

publike.

Me dispozitën e nenit 332 të KPPK, janë sanksionuar veprimet me të cilat, një dokument përpilohet

si i falsifikuar, dokumenti origjinal ndryshohet ose përdorimi i dokumentit të falsifikuar ose të

ndryshuar si origjinal.

Pra sipas paragrafit 1 të nenit 332 të KPPK, ekzistojnë tri forma të kryerjes së veprës penale.

Forma e parë është falsifikimi në tërësi të dokumentit, që praktikisht do të thotë se kryesi po lëshon

një dokument me formë dhe përmbajtje për

,personin tjetër.

Dokumenti është i rrejshëm i falsifikuar sepse po i referohet personit apo organit i cili këtë

dokument nuk e ka lëshuar, dhe e krijon bindjen se ai në të vërtet e ka lëshuar këtë dokument

edhe pse nuk e ka lëshuar.

Dokumenti i rrejshëm apo i falsifikuar do të ekziston edhe pse përmbajtja është e vërtetë, por

dokumentin nuk e ka lëshuar personin i cili është cekë se dokumentin e ka lëshuar.

Forma e dytë është ndryshimi dokumentit origjinal me qëllim të shfrytëzimit si dokument origjinal.

Dallimi në mes të falsifikimit dhe ndryshimit, qëndron në atë se të ndryshimi i dokumentit origjinal

po i ndryshohet përmbajtja me qëllim të përdorimit si të vërtetë.

Dhe forma e tretë është përdorimi i dokumentit të falsifikuar ose të ndryshuar si origjinal.

Me paragrafin 2 është paraparë tentativa e kësaj vepre penale e cila është e dënueshme.

Ndërsa me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë forma më e rëndë të falsifikimit, nëse

falsifikohen, ndryshohen ose përdoren dokumentet publike, si testamenti, kambiali, regjistri publik

apo zyrtar ose ndonjë regjistri tjetër që ruhet sipas ligjit.

Kryesi i veprës penale mund të jetë secili person. Vepra mund të kryhet me dashje.

Me rastin e falsifikimit ose ndryshimit dashja e kryesit është speciale, ndërsa me rastin e përdorimit

kryesi duhet të jetë i vetëdijshëm se po përdor dokument të falsifikuar apo të ndryshuar.

VEPRAT PENALE KUNDËR DETYRËS ZYRTARE

1. Marrja e ryshfetit, 2. Dhënia e ryshfetit.

Me përcaktimin e këtyre veprave penale tentohet që shoqëria dhe individi të mbrohen nga

korrupsioni i organeve shtetërore dhe shërbimeve tjera. Dëshirohet që organet shtetërore dhe


shërbimet tjera të punojnë në mënyrë objektive dhe të ligjshme sepse me të kundërtën nëse

personat zyrtar janë të korruptuar, autoriteti i organeve shtetërore dhe shërbimeve tjera dhe

vendimet e tyre kishin me qenë të dyshimta. Nëse kishte me qenë dukuri e përhapur atëherë mund

të shkarkojë pasoja shumë të rënda negative.

Sipas dispozitës së nenit 343 paragrafi 1 të KPPK, dënohet personi zyrtar i cili kërkon ose merr

dhuratë a përfitim tjetër për vetë ose personi tjetër ose që pranon premtimin për dhuratë, ose për

ndonjë përfitim tjetër, për të kryer në kuadër të autorizimeve të tija një veprim zyrtar apo një veprim

tjetër të cilin ai nuk duhet ta kryhej ose të mos kryej një veprim zyrtar apo një veprim tjetër të cilin

aj duhet ose ka mundur të kryej.

Pra veprimi i kryerjes së veprës konsiston në,

Kërkon ose merr dhuratë apo përfitim tjetër për veti apo personit tjetër,

Pranon premtimin për dhuratë apo ndonjë përfitim tjetër,

Personi zyrtar përgjigjet për veprime në kuadër autorizimeve të tija,

Të kryej veprim zyrtar apo veprim tjetër të cilin nuk duhet të kryej,

Të mos kryej një veprim apo veprim tjetër të cilin aj duhet ose ka mundur të kryej.

Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë kur personi zyrtar kërkon ose pranon dhuratë ose

përfitim tjetër për vetë ose për personin tjetër apo që pranon premtimin për dhuratë ose ndonjë

përfitim tjetër për të kryer në kuadër të autorizimeve të tij një veprim zyrtar apo veprim tjetër të

cilin aj është dashur të kryej, ose mos të kryej një veprim zyrtar apo një veprim tjetër të cilin ai nuk

duhet ta kryej.

Pra dallimi në mes të paragrafit 1 dhe 2, qëndron në faktin se me paragrafin 2 është paraparë kur

personi zyrtar po kërkon ose po pranon dhuratë për veprimin të cilin ai duhet ta kryhej ose po

kërkon ose pranon dhuratë për veprimin të cilin ai nuk duhet ta kryej.

Dhe me paragrafin 3 të këtij neni, kur personi zyrtar pasi që e ka kryer veprimin ose nuk e ka kryer

veprimin, kërkon ose pranon dhuratë apo përfitim tjetër. Pra këtu kemi të bëjmë me situatën kur

kryesi (personi zyrtar) pasi që e ka kryer detyrën e vet kërkon apo pranon dhuratë.

Vepra penale dhënia e ryshfetit (neni 344 të KPPK)

Sikurse të vepra penale e marrjes së ryshfetit, ashtu dhe të vepra penale dhënia e ryshfetit, dallohen

veprimet me të cilat personi zyrtar po e kryen një veprim zyrtar apo veprim tjetër në kuadër të

kompetencave të tija, veprim të cilin ai nuk është dashur të kryej ose nuk po e kryen veprimin

zyrtar të cilin është dashur të kryej, dhe kush shërben si ndërmjetësues për t’ia dhënë ryshfetin

personit zyrtar.

Me paragrafin 2 të këtij neni është paraparë kur dhurata apo premtimi është dhuratë apo përfitim

tjetër jepet ose premtohet personit zyrtar që të kryej një veprim zyrtar të cilin aj duhet të kryej, ose

mos të kryej një veprim zyrtar të cilin aj duhet të kryej ose kushdo që shërben si ndërmjetësues për

ti dhënë ryshfet personit zyrtar.

Me paragrafin 3 të këtij neni është paraparë forma e privilegjuar, për kryesin, nëse ryshfetin e ka

dhënë me kërkesën e personit zyrtar, dhe ka njoftuar për veprën para se ajo të jetë zbuluar, ose

para se të ketë kuptuar se vepra është zbuluar. Në këtë rast gjykata është e autorizuar që kryesin

ta liroj nga dënimi.


RREGULLORJA 2004/02 MBI PENGIMIN E PASTRIMIT TË PARAVE DHE

VEPRAVE TË NGJAJSHME PENALE

Me qëllim të zbulimit të gjitha formave të pastrimit të parave dhe aktiviteteve të ngjashme, dhe duke

e ditur se pastrimi i parave kërcënon zhvillimin ekonomik, sundimin e së drejtës, siguri, stabilitetin

dhe për të kontribuar në krijimin e një klime të përshtatshme për të parandaluar krimin e

organizuar dhe korrupsionin, me këtë rregullore janë paraparë veprat penale dhe dënimet që do

t’iu shqiptohen kryesve të veprave penale të kryera me anë të pastrimit të parave dhe veprave të

ngjashme.

Me nenin 1 të kësaj rregulloreje janë paraparë përkufizimet, duke i përcaktuar kryesit e mundshëm

të kësaj vepre penale, ndërsa me nenin 2 autoritetin të qendrës së informimit financiar, të

themeluar në kuadër të shtyllës së policisë dhe të drejtësisë, qendër e cila ka për qëllim

grumbullimin e raporteve dhe informacioneve lidhur me pastrimin e parave.

Me dispozitën e nenit 3 të kësaj rregulloreje janë paraparë obligimet e bankave dhe institucioneve

financiare sipas së cilës rregullore këto obligime janë:

Identifikimi i klientëve.

(Neni 3.2) Bankat dhe institucionet financiare do të verifikojnë emrin, adresën kurse në rastin e

personave, datën e lindjes dhe të gjitha klientëve para:

hapjes së xhirollogarisë,

marrjes së stoqeve, detyrimeve ose letrave të tjera me vlerë në ruajtje të sigurt,

dhënies së objekteve për dhoma të kasafortave, dhe

përfshirjes në një transaksion në para prej më shumë se 10.000 euro.

Transaksionet e shumta në para do të trajtohen si transaksion i vetëm nëse banka ose institucioni

financiar është në dijeni se transaksionet janë udhëhequr nga një person apo në emër të një personi

ose subjekti dhe shuma e përgjithshme për një ditë është më shumë se 10.000 euro.

(neni 3.2) Personi i angazhuar në transaksion sipas nenit 3.1 vërteton me shkrim në bankë ose në

institucionin financiar, në formatin e përcaktuar nga BPK-ja se vepron:

Në emër të tij ose të saj si pronar dhe përfitues i çfarëdo pasurie e cila i nënshtrohet transaksionit ose,

Si përfaqësues i autorizuar i një apo më shumë personave a subjekteve të identifikuara sipas neneve 3.3 ose 3.4., që ka marr hapat e arsyeshëm për të verifikuar se çdo person ose subjekt i identifikuar është pronar apo përfitues i çfarëdo pasurie e cila i nënshtrohet transaksionit dhe beson në mirëbesim se çdo person ose subjekt i identifikuar është pronar a përfitues i çfarëdo pasurie e cila i nënshtrohet transaksionit.

Neni 3.3. Emri i personit verifikohet me dorëzimin e një dokumenti zyrtar në formë origjinale me

datë të pa skaduar i cili përmban fotografin e personit të tillë. Adresa dhe data e lindjes së personit

verifikohet me dorëzimin e një dokumenti apo dokumenteve të cilat janë në gjendje për ta dëshmuar

këtë.

Neni 3.4. Identiteti i çdo subjekti verifikohet me dorëzimin:

a. certifikatës për regjistrimin e veprimtarisë afaristë të lëshuar në pajtim me Rregulloren e UNMIK

nr. 2001/06 të datës 08.02.2001 mbi organizatat afaristë,


Certifikatës për regjistrimin e një OJQ të lëshuar në pajtim me nenin 4.6 të Rregullores së UNMIK nr. 1999/22 të datës 15.11.1999 mbi regjistrimin dhe veprimin e organizatave joqeveritare në Kosovë,

Certifikatës për regjistrimin e një partie politike të lëshuar në pajtim me Rregulloren e UNMIK nr. 2002/08 të datës 04.04.2002, mbi ndryshimin e Rregullores së ndryshuar nr. 2000/16 për regjistrimin dhe veprimin e partive politike në Kosovë, ose

Dkur subjekti nuk është organizatë afaristë, OJQ a parti politike, çfarëdo dokumenti apo dokumente të tjera të cilat mundësojnë verifikimin e identitetit të subjektit, formën ligjore, adresën, drejtorët dhe dispozitat që rregullojnë pushtetin e përfaqësuesve, zyrtarët dhe drejtorët për detyrimin e subjektit.

Neni 3.5. Çdo person i cili vepron si përfaqësues i autorizuar do të prezantoj dokumentet në

pajtim me nenet 3.3 edhe 3.4 për vetë dhe për personin ose subjektin që e ka autorizuar dhe do të

siguroj dokumentet me të cilin autorizohet aj ose ajo për udhëheqjen e transaksioneve në emër të

personit a të subjektit të tillë.

Neni 3.6. Pavarësisht nga përputhshmëria me nenet 3.2 deri në nenin 3.5, banka ose institucioni

financiar do të ndërmarrin masa të arsyeshme e të nevojshme shtesë për identifikimin e çdo personi

apo subjekti në emër të cilit vepron personi i angazhuar në transaksion sipas nenit 3.1, duke

përfshirë edhe pronarin dhe përfituesin e pasurisë.

Neni 3.7. Nëse banka ose institucioni financiar nuk mund të verifikoj identitetin e klientit,

përfundohet marrëdhënia e veprimtarisë afaristë, mbyllet çfarëdo xhirollogarie dhe pasuria kthehet

tek burimi i vet. Veprimet e tilla nuk do të kenë pasoja në detyrimin e bankës ose të institucionit

financiar për të raportuar për aktet apo transaksionet e dyshimta në pajtim me nenin 3.9 dhe për

të raportuar mbi informacione të tjera shtesë në pajtim me nenin 3.10.

Neni 3.8. Bankat dhe institucionet financiare do të bëjnë kopje të gjitha dokumenteve të

prezantuara nga nenet 3.1 deri në nenin 3.5 dhe do ti ruajnë ato së paku 5 vjet pas mbylljes së

xhirollogarisë apo përfundimit të relacioneve me klientin, varësisht secila ndodhë më vonë.

Raportimi

Neni 3.9. Bankat dhe institucionet financiare do të ti raportojnë Qendrës në mënyrën dhe formën

e përcaktuar nga Qendra:

për të gjitha aktet ose transaksionet e dyshimta brenda 24 orëve nga koha e identifikimit të aktit apo transaksionit si të dyshimtë,

për të gjitha transaksionet e vetme në para prej 10.000 euro ose më tepër. Transaksionet e shumta do të trajtohen si një veprim i vetëm nëse banka ose institucioni financiar është në dijeni se transaksioni është kryer nga një person apo në emër të një personi a subjekti dhe shuma e përgjithshme është më shumë se 10.000 euro për një ditë.

Neni 3.10. Bankat dhe institucionet financiare do të vazhdojnë ti raportojnë qendrës për çfarëdo

materiali shtesë lidhur me transaksionet që është marr nga banka ose institucioni financiar pas

dorëzimit të raportit nga neni 3.9.

Neni 3.11. Qendra mund të përjashtojë transaksione të caktuara ose kategori të transaksioneve

nga detyrimet e nenit 3.9 qoftë me kërkesë të shkruar apo me iniciativë të vet kur veprimet bankare

ose kategoritë e veprimeve bankare janë rutinore ose shërbejnë për një qëllim legjitim dhe nëse nuk

janë në interes për mandatin e qendrës. Përjashtimet e tilla do të bëhen me shkrim dhe kopje të


tyre do ti dërgohen zëvendësit të përfaqësuesit special të sekretarit të përgjithshëm për polici dhe

drejtësi brenda 24 orëve nga nxjerrja e tyre. Vendimi i qendrës për refuzimin e kërkesës përjashtim

është përfundimtar dhe nuk i nënshtrohet ankesës.

Neni 3.12. Drejtorët, zyrtarët, punëtorët dhe përfaqësuesit e cilës do banke apo institucionit të cilës

përgatisin apo përcjellin raporte në pajtim me këtë nen, raportin e tillë nuk ua sigurojnë as nuk

raportojnë për ndonjë të dhëna të përfshirë në atë raport për asnjë person apo subjekt duke

përfshirë edhe personin apo subjektin e përfshirë në transaksionin i cili i nënshtrohet raportit, për

pos Qendrës apo BPK-së, pa pasur autorizim me shkrim nga Qendra, Prokurori Publik ose Gjykata.

Neni 3.13. Bankat dhe institucionet financiare i rruajnë të gjitha raportet dhe shënimet e

përgatitura në pajtim me nenet 3.9 dhe 3.11 së paku 5 vite pas transaksionit për të cilin është

përgatitur shënimi ose është dorëzuar raporti varësisht se si ka ndodhur e fundit.

Pezullimi i transaksionit të dyshimtë

Neni 3.14 Banka ose institucioni financiar i njoftojnë Qendrën para ndërmarrjes së veprimeve

lidhur me aktin ose transaksionin e dyshimtë, duke përfshirë edhe veprimin nga neni 3.7 që mund

të rezultojë me lëshimin apo transferimin e pasurisë që i nënshtrohet transaksionit nga kontrolli i

bankës apo i institucionit financiar. Njoftimi mund të bëhet gojarisht por njoftimi i tillë nuk e anulon

detyrën e dorëzimit të raportit të shkruar në pajtim me nenet 3.9 dhe 3.11.

Neni 3.15. Pas njoftimit në pajtim me nenin 3.14, Qendra mund të udhëzoj bankën apo

institucionin financiar që të pezulloj ndërmarrjen e veprimit nga neni 3.14 lidhur me aktin ose

transaksionin e dyshimtë për një kohë maksimale prej 48 orëve ose 2 ditë pune, varësisht se

cila periudhë është ma e gjatë. Pezullimi i veprimit në pajtim me këtë nen nuk i komunikohet asnjë

personi ose subjekti duke përfshirë edhe klientin pa pëlqimin e Qendrës.

Programet e brendshme të bankës dhe të institucioneve financiare.

Bankat dhe institucionet financiare do të caktojnë një kontakt person i cili do të jetë përgjegjës për

ndërveprim dhe këmbim i informacionesh me BPK dhe Qendrën i cili u nënshtrohet detyrimeve të

raportimit dhe mbajtjes së shënimeve sipas kësaj rregulloreje. Banka ose institucioni financiar e

informon departamentin mbikëqyrës të bankës dhe Qendrën për identitetin e kontakt personit

brenda 30 ditëve nga nxjerrja e kësaj Rregulloreje dhe pas kësaj informimin për çfarëdo ndryshimi

të kontakt personit të caktuar e bënë brenda 30 ditëve.

Bankat dhe institucionet financiare do të nxjerrin procedurat e brendshme të shkruara dhe do të

vendosin kontroll për parandalimin dhe zbulimin e pastrimit të parave dhe do ti zbatojnë ato.

Procedurat e tilla mes tjerash përfshijnë por nuk duhet të limitohen në:

a. Procedurën për identifikimin e klientit, b. Procedurën për grumbullimin e të dhënave dhe rruajtjen e shënimeve në

pajtim me këtë rregullore dhe për parandalimin e qasjes së paautorizuar, c. Procedurën e raportimit në qendër në pajtim me nenet 3.9 deri në nenin 3.15, d. Masat që duhen të ndërmerren nga banka apo institucioni financiar nga çasti i

zbulimit të aktit ose transaksionit të dyshimtë deri në dorëzimin e raportit në qendër në pajtim me nenet 3.9. Deri në nenin 3.15.

e. Rregullat për përpunimin ose marrjen e veprimeve të mëtejme lidhur me aktin ose transaksionin e dyshuar, duke përfshirë masat për ndalimin e veprimeve të mëtejme lidhur me aktin ose transaksionin e dyshuar pa e njoftuar Qendrën në pajtim me nenin 3.14.


f. Procedurën për sigurimin e organizimit dhe financimit të programit për trajnimin e punëtorëve mbi përgjegjësit e parapara në këtë nen dhe parandalimin e pastrimit të parave, dhe

g. Funksionin e revizorit për të testuar sistemin e raportimit dhe identifikimit.

Detyrimet e OJQ-ve, sipas nenit 4 të Rregullores

Nen i4.1 Për pos asaj që është paraparë në nenin 4.3, OJQ-ja nuk do të pranoj kontribut në para

që tejkalojnë 1.000 euro nga një burim i vetëm brenda një ditë.

Neni 4.2 Për pos asaj që është paraparë në nenin 4.3, OJQ-ja nuk to ti paguajë para që tejkalojnë

5.000 euro brenda një ditë cilitdo marrësi të vetëm.

Neni 4.3 OJQ-të që kërkojnë përjashtim të njëhershëm ose të vazhdueshëm nga detyrimet e nenit

4.1 dhe 4.2 mund të dorëzojnë kërkesë me shkrim në Qendër për tu përjashtuar, duke potencuar

llojin e kërkuar të përjashtimit dhe arsyet për të. Kërkesës me shkrim Qendra i përgjigjet brenda

30 ditëve dhe mund të vendos që ta lejoj, ta lejoj me kusht ose të refuzoj përjashtimin. Vendimi i

Qendrës është përfundimtar dhe nuk i nënshtrohet ankesës. Nëse Qendra vendos ta lejoj ose ta

lejoj me kusht përjashtimin, një kopje të vendimit të vet ia dorëzon njësisë së UNMIK-ut për

regjistrimin dhe ndërlidhjen e OJQ-ve ose agjencisë së saj pasardhëse.

Neni 4.4. OJQ-të do ti ruajnë llogaritë të cilat dëshmojnë të gjitha të ardhurat dhe

shpenzimet. Llogarit do ti identifikojnë të ardhurat sipas burimit, sasisë dhe mënyrës së

pagesës, me para ose me urdhërpagesë, do të identifikojnë shpenzimet sipas marrësit, destinomi e

shfrytëzimit të fondeve dhe mënyrën e pagesës. Dokumentet e llogarive do të rruhen 5 vite dhe do

të jenë në dispozicion për inspektim me kërkesë të Qendrës dhe njësisë së UNMIK-ut për

regjistrimin dhe ndërlidhjen e OJQ-ve ose agjencisë së saj pasardhëse.

Neni 4.5. OJQ-ët do ti raportojnë Qendrës për akt apo transaksione të dyshimta brenda tri ditëve

të punës dhe para ndërmarrjes së veprimeve të mëtejme lidhur me aktin apo transaksionin e tillë.

Neni 4.6. Me rastin e dorëzimit të raportit vjetor në pajtim me nenin 5 të urdhëresës administrative

të UNMIK-ut nr. 2000/10, OJQ-ja në raport do të shpalosë:

çdo kontribut me para gjatë vitit nga një burim i caktuar, nëse vlera e përgjithshme në para e kontributeve nga ai burim gjatë vitit tejkalon 5000 euro, duke identifikuar burimin, shumën dhe datën e çdo kontributi, dhe

Çdo pagesë në para gjatë vitit që i dedikohen marrësit të caktuar, nëse vlera e përgjithshme në para për pagesë dedikuar ati marrësi tejkalon 10.000 euro, duke identifikuar marrësin, shumën, datën e çdo pagese dhe destinimin e shfrytëzimit të parave.

Neni 4.7. Me rastin dorëzimit të raportit vjetor në pajtim me nenin 5 të urdhëresës administrative

të UNMIK-ut nr. 2000/1 OJQ do të vërtetoj se i përmbush të gjitha detyrimet e këtij neni.

Detyrimet e partive politike dhe kandidatëve të regjistruar (neni 5)

Neni 5.1. Partitë politike dhe kandidatët e regjistruar nuk do të pranojnë kontribut në para që

tejkalojnë 1.000 euro nga një burim i vetëm brenda një ditë.

Neni 5.2. Partitë politike dhe kandidatët e regjistruar nuk do ti paguajnë një marrësi të vetëm para

që tejkalojnë 5.000 euro brenda një ditë.

Neni 5.3. Partitë politike do të ruajnë llogaritë të cilat shënojnë të ardhurat dhe shpenzimet,


llogaritë do të identifikojnë të ardhurat sipas burimit, shumës, mënyrës së pagesës, siç është

pagesa me para apo me urdhërpagesë dhe pagesat sipas marrësit, destinimin e shfrytëzimit të

fondeve si dhe mënyrën e pagesës. Dokumentet e llogaritjeve ruhen 5 vjet dhe do të jenë në

dispozicion të Qendrës dhe zyrës së regjistrimit të partisë politike për inspektimin me rastin e

paraqitjes së kërkesës.

Neni 5.4. Partitë politike do ti raportojnë Qendrës për akte ose veprime bankare të dyshimta brenda

3 ditëve të punës edhe para ndërmarrjes së veprimeve të mëtejme lidhur me aktin apo transaksionin

e tillë.

Neni 5.5. Raportet vjetore të dorëzuara në pajtim me nenin 5, të Rregullores së UNMIK-ut nr.

2002/8 mbi ndryshimin e Rregullores së ndryshuar të UNMIK-ut nr. 2000/16 mbi regjistrimin dhe

veprimin e partive politike në Kosovë do të identifikojnë shumën dhe burimin e:

a. çdo kontribut në para nga burim i caktuar gjatë vitit, nëse vlera e përgjithshme në para e kontributit nga ai burim gjatë vitit tejkalon 1.500 euro, dhe,

b. çdo pagesë në para dedikuar një burimit të caktuar gjatë vitit nëse vlera e përgjithshme në para e pagesës dedikuar burimit të caktuar gjatë vitit tejkalon 10.000 euro duke identifikuar destinimin e shfrytëzimit.

Neni 5.6. Partia politike do të vërtetoj se i ka përmbushur të gjitha detyrimet nga ky nen në raportin

e saj vjetor. Kandidati do të vërtetoj se i përmbush detyrimet nga nenet 5.1 dhe 5.2 në formularin

e tij – saj të regjistrimit të kandidatëve dorëzuar komisionit qendror të zgjedhjeve.

Obligimet e organizatës afaristë (neni 7)

Ky nen vlen për të gjitha organizatat e biznesit, pos për bankat, institucionet financiare, avokatët,

kontabilistët e certifikuar dhe auditorët e licencuar.

Secili person ose entitet i cili është angazhuar në një tregti ose biznes dhe i cili gjatë rrjedhës së

asaj tregtie ose biznesi fiton më shumë se 10.000 euro para në ndonjë transaksion ose transaksione

përkatëse duhet ta dorëzoj raportin në Qendër brenda 15 ditësh nga dita e transaksionit të

raportuar.

Transaksionet përfshijnë, por nuk kufizohen si më poshtë: me shitjen e mallrave dhe të shërbimeve,

me shitjen e pronës së paluajtshme, me shitjen e pronës së pa prekshme, dhënien me qira ose

pasurinë personale, këmbimin e parave të gatshme për mjetet tjera monetare (duke përfshirë edhe

parat e tjera) pagesën e borxheve paraekzistuese, kthimin e parave të shpenzimeve të paguara dhe

krijimin ose kryerjen e borxhit të kredisë. Transaksionet nuk mund të ndahet në transaksione të

shumëfishta me qëllim që shmangies së raportimit nga ky nen.

Transaksionet me pasurin e paluajtshme (neni 8).

Kur transferi i të drejtave mbi pasurinë e paluajtshme përfshinë një transaksion ose transaksione

në një shumë të hollash që tejkalon 10.000 euro, secili transaksion duhet të bëhet me anë të

urdhërpagesës ose transferim bankar.

Zyra kadastrale komunale (ZKK), nuk regjistron transferin e të drejtave mbi pasurinë e paluajtshme

deri sa nuk pranon një deklaratë krahas dokumenteve të tjera që paraqitën në pajtim me ligjin për

regjistrimin e transferin në mënyrën dhe formën e saktësuar nga Qendra, të nënshkruar nga

transferuesi dhe i transferuari i cili vërteton:

a. regjistrimin e transferuesit dhe të transferuarit,


b. identitetin e secilit prej personave ose entitetin që ka interes financiar dhe i cili është shfrytëzues i pronës që transferohet dhe natyrën e interesit a statusin e përfituesit,

c. çmimin e blerjes dhe mënyrën e pagesës, nëse pagesa është pjesërisht ose tërësisht duke përfshirë përmes transferim të pronës pos në të holla të gatshme një përshkrim dhe një vlerësim të vlerës së pronës,

d. nëse transferi i nënshtrohet llogarisë financiare ose numrat prej të cilave pagesa ka qenë ose do të debitohet dhe të e cila ka qenë ose do të transferohet dhe emrat në të cilat mbahen llogaritë.

ZKK mbanë deklaratën së bashku me dokumentet e tjerë që janë dorëzuara në pajtim me ligjin mbi

regjistrimin e transferit. Pos kësaj, ZKK i dërgon në Qendër kopjet e të gjitha deklaratave të

pranuara në baza mujore.

Veprat penale (neni 10) Pastrimi i parave

Kushdo që, duke e ditur ose që ka arsye për të ditur se pasuria e caktuar buron nga ndonjë formë

e aktivitetit kriminal, pasuri kjo e cila në të vërtetë fitohet me vepër penale ose kushdo që duke i

besuar se pasuria e caktuar fitohet nga ndonjë formë e aktivitetit kriminal bazuar në përfaqësimet

e bëra si pjesë e një hetimi zbulues të zhvilluar në pajtim me Rregulloren e UNMIK-ut nr. 200/6 të

dt. 16.03.2002 mbi masat e fshehta dhe teknike të vëzhgimit dhe të hetimit:

a. konverton, transferon ose përpiqet të konvertoj a të transferoj pasurinë me qëllim të fshehjes apo të maskimit të natyrës, burimit, vendit, dispozicionit, lëvizjes ose pronësisë së pasurisë,

b. konverton, transferon ose përpiqet të konvertoj a transferoj pasurinë me qëllim të ndihmës së personit i cili është i përfshirë në të ose që pandehet është i përfshirë në kryerjen e veprës penale që ka shkaktuar shmangien e pasojave ligjore a të pasojave të qarta ligjore të veprimeve të tij,

c. konverton, transferon ose përpiqet të konvertoj a transferoj pasurinë me qëllim të shmangies së obligimit të raportimit sipas kësaj rregulloreje,

d. konverton, transferon ose përpiqet të konvertoj a transferoj pasurinë me qëllim të nxitjes së aktivitetit të ndërlidhur kriminal, dhe

e. merr, posedon ose shfrytëzon apo përpiqet të marr, të posedoj ose të shfrytëzoj pasuri,

f. kryen vepër penale të dënueshme me një afat burgosjeje deri në 10 vjet dhe me gjobë deri në tri herë më të madhe në vlerë të pasurisë e cila i shtrohet veprës penale.

Veprat tjera penale

Kushdo që duke siguruar ndonjë informacion apo duke raportuar dhe duke bërë certifikata ose

deklarime në pajtim me nenet prej 3.1 deri 3.5, prej 3.9 deri në 3.11, prej 4.3 deri 4.7, prej 5.3 deri

në 5.6, 6.1, 6.3, 6.7, 6.8, 7.2, 8.2, 9.1 ose 9.2 të kësaj Rregulloreje me dije,

a. bënë çfarëdo deklaratë materiale të rrejshme ose me qëllim nuk i zbulon informacion

material ose

b. bënë apo shfrytëzon çfarëdo dokumenti duke e ditur se dokumenti përmban deklaratë ose

shënime të rrejshme materiale, mos tregim material ose gabim material, -

(kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri n 5 vjet dhe me gjobë deri në 100.000 euro)

Kushdo që me dashje:


a. shkatërron ose largon çfarëdo shënimesh që duhet ti mbahet në pajtim me nenet 3.8, 3.13,

4.4, 5.3, 6.10 a 8.3 ose

b. nuk raporton në pajtim me nenet 3.9, 3.11, 4.5, 5.4, 6.3, 6.7, 6.8 apo 7.2, -

(kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në 2 vjet edhe me gjobë deri 100.000 euro)

Nëse çfarëdo vepre penale e paraparë me këtë paragraf kryhet me qëllim të pengimit të rolit

rregullues ose të zbatimit të ligjit, kryesi dënohet me dënim burgimi deri në 5 vjet dhe me gjobë deri

në 100.000 euro.

Personi i cili vepron në cilësi të bankës, të institucionit financiar ose të nëpunësit, drejtorit, agjentit

ose punonjësi i bankës apo i institucionit financiar i cili me dashje shkel nenin 3.12 të kësaj

Rregulloreje, kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në 2 vjet ose me gjobë deri në

100.000 euro.

Nëse ndonjëra prej veprave penale të sanksionuara në këtë paragraf kryhet me qëllim të pengimit

të rolit rregullues ose të zbatimit të ligjit, kryesi dënohet me burgim deri në 5 vjet dhe (ose) me gjobë

deri 100.000 euro.

Kushdo që me dashje pranon ose paguan valutën në kundërshtim me nenet 4.1, 4.2, 5.1 ose 5.2 të

kësaj Rregulloreje, kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në 2 vjet dhe me gjobë deri në

5.000 euro ose me dyfishin e shumës së valutës së pranuar e të paguar, cila do prej këtyre që është.

Nëpunësi i Qendrës i cili me dashje,

a. Raporton informacionin ose zbulon informacionin në pajtim me nenin 2.3 ose i cili ia zbulon informacionin Prokurori Publik a Gjykatës, duke e ditur se informacioni i tillë përmban material të rrejshëm, pa saktësi materiale ose gabim material,

b. Shkatërron ose largon çfarëdo të dhënash të cilat duhet të mblidhen nga Qendra në pajtim me këtë Rregullore,ndryshe nga që është paraparë me politikën e mbajtjes dhe të shkatërrimit të dokumenteve të krijuar nga Qendra ose,

c. Zbulon çfarëdo informacioni të përshkruar me nenin 2.2 ndryshe nga që është paraparë me nenin 2.3, pos nëse është i autorizuar me shkrim nga zëvendësi i përfaqësuesit të Sekretarit të përgjithshëm për polici dhe drejtësi,

(kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në 2 vite dhe me gjobë deri në 100.000 euro.

Nëse vepra penale e parashtruar në këtë paragraf kryhet me qëllim të pengimit të rolit rregullues

ose të zbatimit të ligjit, kryesi dënohet me burgim deri në 10 vjet dhe me gjobë deri në 100.000

euro.)

Në nenet 10.5, 10.9, informacioni ose mungesa e sigurimit të informacionit mund të jetë material

nëse pranuesi nuk është ndikuar apo çorientuar nga ai.

Kushdo që vepron në cilësinë e bankës të institucionit financiar sipas përkufizimit në këtë rregullore

pa regjistrim në pajtim me nenin 3.1, të Rregullores mbi bankat, - kryen vepër penale të dënueshme

me burgim deri në një vit ose me gjobë deri në 100.000 euro.

Kushdo që kundërligjshëm refuzon ose pengon inspektimin e ndërmarr ligjërisht në pajtim me

nenin 2.4 ose 2.5 ose me dashje sheh shënimet që duhet të mbahen dhe të paraqitën me pajtim me

këtë rregullore, - kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në një vit dhe me gjobë deri në

100.000 euro.

Kushdo që me dashje shkelë rregullën në të cilën urdhërohet masa e përkohshme për sigurimin e


pasurisë sipas nenit 12, - kryen vepër penale të dënueshme me burgim deri në pesë vjet dhe me

gjobë deri në 100.000 euro,

Materiali. E Drejta Penale Dr. Ismet Salihu. Kodi Penal i Kosovës

Kodi i Procedurës Penale të Kosovës

Rregullore nr. 2004/2 mbi pengimin e pastrimit të parave dhe veprave të

ngjashme penale.

E DREJTA PENALE -...

Documents

Transcript of E DREJTA PENALE -...