E-book is created by www.Shanyoma.org

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ကြယလြနသမငးပြနေစာဘြားႀကး စ၀စထြနး၏

အတပၸတအကဥးခပ ၁၉၄၇-ခ၊ ဇလငလ(၁၉)ရကေန႔က ဗလခပေအာငဆနးတ႔ႏငအတ လပၾကခရၿပး ကြယလြနသြားရာသညရမးျပညနယေခါငးေဆာငႀကးမငးပြန ေစာဘြားစ၀စထြနးသည ခမညးေတာ မငးပြနေစာဘြားႀကး စ၀ခြနထး ႏင ေျမာကနနးေဆာငသခငမ နနးစနဥတ႔မ ၁၃၆၉-ခ၊ နယနလျပညေကာ ၅- ရကေန႔တြင ဖြားျမငသည။

အသက ၅-ႏစအရြယတြင မငးပြနတရားမစာေရးႀကး ဥးစေဖထတြင အဂၤလပႏငျမနမာစာေပအေျခခက ၂-ႏစတာမ သငၾကားေလလာၿပးေနာက အသက ၇-ႏစရြယတြင ေတာငႀကးၿမ႕ ရမးေစာဘြား သားေျမးေကာငးသ႔ တကေရာကပညာသငၾကားကာ ဒမတနးေအာငျမငခသည။ ၄ငးေနာက

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

မတလာၿမ ႔ စကရငမငးႀကးဥးေကာကတငထတြင ၆-လတာမ ဥပေဒပညာ ရပမား ဆညးပးသငၾကားျပနသည။ ထမတဖန မႏေလးၿမ ႔ဆပေကာငးသ႔ တကေရာကေလလာသငၾကားခသည။ သငတနးၿပးဆးၿပးေနာက ဗနးေမာ သ႔ အလပသင၀နေထာကအျဖစ သြားေရာကအမႈထမးခေလသည။ ၄ငးမတဖန ေတာငႀကးၿမ ႔ ၀နရငေတာမငးႀကးရး၌ ေခတအလပလပ ကာ ၁၂၉၀-ျပညႏစတြင ေဟာတကပြျပလပ၍ ေစာဘြားရာထးက ခန႔အပ ျခငးခရေလသည။ ၁၂၉၄-ခႏစတြင မးမတေစာဘြားႀကး စ၀ခငေမာင၏သၼး ေတာ ယခရမးျပညနယဥက႒ႀကး စ၀ခြနခ၏ႏမေတာ စ၀ခငေသာငးႏငထမး ျမားမဂၤလာ ျပခေလသည။ ၁၉၄၆-ခႏစတြင ေတာငတနးျမနမာညညႊတေရး အတြက ခရးျပငးႏငလကရေသာ ဗလခပေအာငဆနးႏငစတငေတြ႔ဆခရ သည။ ၁၉၄၇-ခႏစတြင ပငလစာခပက လကမတေရးထးခသည။ ၄ငးေနာက အတငပငခေတာငးတနးေဒသေရးရာ၀နႀကးအျဖစ ေရြးခယခန႔အပျခငးခရ သည။ ၁၉၄၇-ခႏစ၊ ဇလငလ(၁၉)ရကေန႔ နနက(၁၀)နာရ (၃၇)မနစအခန တြင ရနကနၿမ ႔အတြငး၀နမားရးအေဆာကအဥး၌ ၀နႀကးမားအစညးအေ၀း လပေနစဥ၊ အဓမၼ၀ါဒလသတသမားမား ရကရကစကစက လပၾကသတျဖတ ျခငးခခရၿပး ကြယလြနခရေလသည။ မငးပြနေစာဘြားႀကး၏ရပအေလာငးက ရနကနၿမ ႔မ ရမးျပညနယမငး ပြနၿမ ႔သ႔ ယေဆာငလာၿပး ၁၃၁၀-ႏစတြင အခမးအနားျဖင ဖတၾကညးသ ၿဂဟၿပး အရးျပာတ၀ကက ရနကနၿမ ႔အာဇာနညဗမာနသ႔ ပ႔ကာ ဂသြငးထား ေလသည။ (ငညေရး-မငးပြနေစာဘြားစ၀စထြနးစာအပမ ေကာကႏႈတေဖၚ ျပသည။)

(၁၉၆၁-ခႏစ ရမးျပညနယစာေစာငမ)

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ရမးျပညနယဥက႒ႀကးစ၀ခြနခ၏အတပၸတ

၀နႀကးစ၀ခြနခသည ၁၉၁၂-ခ၊ ၾသဂတလ ၁၉ ရကေန႔တြင မးမတ ၿမ ႔၌ ခမညးေတာနတရြာစ မးမတေစာဘြားႀကး စ၀ခငေမာင(စ၊ အင၊ အး) (ေက၊ အကစ၊ အမ)ႏငမယေတာမဟာေဒ၀စ၀နနးအမတ႔မ ဖြားျမငသည။

၀နႀကးသည အေျခခစာေပပညာရပမားက ေမၿမ ႔ အဂၤလပအစးရ အ ထကတနးေကာငးတြင သငၾကား၍ ၁၉၂၇-ခႏစအတြငး၌ ယႏကတကကငး ဒမးသ႔ ထြကခြာသြားၿပး မရမလငဂမေကာလပေကာငးတြင ပညာမားဆက လက သငၾကားသည။ ၁၉၃၄-ခႏစတြင ကနးဘရစ တကသလတြင မဂဒါ လငး သပၸေကာငး၌ ၀ဇၨာဘြ႔ထးက ဆြတခးခသည။ ၁၉၃၆-ခႏစတြင ခမညးေတာ ေစာဘြားႀကးနတရြာစလြနေတာမၿပး သညေနာက ၁၉၃၇-ခ၊ ေဖေဖၚ၀ါရလတြင ခမညးေတာ၏ အရကအရာက ဆကခသည။ ၁၉၄၆-ခႏစတြင (ေက၊ အကစ၊ အမ)ၾကကသေရေဆာငေရႊ

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

စလြယရမငးဘြ႔ထးက လကခရရၿပး ၁၉၄၇-ခႏစတြင မဟာ၀ဇၨာဘြ႔က ကနး ဘရစတကသလမ ဆြတခးသည။ ၁၉၄၇-ခ၊ ေမလအတြငး၌ တငးျပညျပလႊတေတာအမတအျဖစ ေရြး ေကာကတငေျမႇာကျခငးခရ၍ ထႏစ ဇလငလ ၂၂ ရကေန႔တြင ဘရငခ၏နယ စပေဒသဆငရာ အတငပငခ၀နႀကးအျဖစ ခန႔အပျခငးခရသည။ ၁၉၄၇-ခ ႏစ၊ ၾသဂတလအတြငးတြင ျမနမာႏငငမ ကာကြယေရးမစရငအဖြ႔၀ငတဥးအျဖစ ေရြးေကာကျခငး ခရ၍ ၁၉၄၇-ခ၊ ေအာကတဘာလအတြငး၌ ယႏက တကကငးဒမးသ႔ သြား၍ အဂၤလပျမနမာစာခပခပဆရန ေစစပေသာ ျမနမာ မစရငအဖြ႔၀ငကယစားလယေတာတဥးအျဖစ ပါ၀ငေဆာငရြကရသည။ ျမနမာႏငငေတာ လြတလပေရးရၿပးသညေနာက ၾကားျဖတအစးရအ ဖြ႔တြင ရမးျပညနယ ၀နႀကးအျဖစ ပါ၀ငေဆာငရြကသည။ ၁၉၄၈-ခ၊ ေမလအတြငး ဥတကမၼၿမ ႔၌ကငးပေသာ အးကာဖးအ စညးအေ၀းသ႔တကေရာကေသာ ျမနမာကယစားလယအဖြ႔၏ေခါငးေဆာင အျဖစ ေဆာငရြက၍ ထအစညးအေ၀း၏ဒသဘာပတအျဖစ ေရြးေကာက တငေျမႇာကျခငးခရသည။ ၁၉၄၉-ခႏစေနာကပငးတြင ႏငငျခား ေရး၀နႀကး အျဖစ ျဖညစြကထမးေဆာငလက ယးဒယားသ႔သြားေရာကေသာ ခစၾကည ေရးအဖြ႔တြင ႏငငျခားေရး၀နႀကးအျဖစျဖင ဥးေဆာငသည။ ၁၉၄၈ ခႏစ ႏ၀ငဘာလအတြငး ၾသစေၾတလျပည၌ ကငးပေသာ အးကာဖးအစညးအ ေ၀းတြင ျမနမာကယစားလယေတာတ႔၏ ေခါငးေဆာငအျဖစျဖင ေဆာင ရြက၍ ထအစညးအေ၀း၏သဘာပတအျဖစလညး ေဆာငရြကသည။ ၁၉၅၁-၅၂ ခႏစ အေထြေထြေရြးေကာကပြႀကး၌ လမးစလႊတေတာ အမတအျဖစ ယဥၿပငဘကမရ အေရးခရ၍ အစးရအဖြ႔သစတြင ရမးျပညနယ ၀နႀကးႏငႏငငျခားေရး၀နႀကးအျဖစ ဆကလကေဆာငရြကသည။ ၁၉၅၂- ၅၃ ခႏစတြင ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ တရပျဖကြနမငတနတ႔ ကးေကာ၀င ေရာကျခငးက အေရးဆရန ကလသမဂၢအေထြေထြအစညးအေ၀းပြႀကးသ႔ တကေရာကခသည။ ၁၉၅၄-ခႏစ၊ အငဒနးရားျပည ဘနးဒြနးၿမ႔၌ ကငးပ ေသာ ပထမအႀကမေျမာက အာရ-အာဖရကကြနဖရငအစညးအေ၀းႀကးသ႔လညး တကေရာကခသည။ ၁၉၅၆-ခႏစ အေထြေထြေရြးေကာကပြတြင ရမးျပညမးမတမဆႏၵနယ

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

မလမးစလႊတေတာအမတအျဖစ ယဥၿပငဘကမရ ေရြးေကာကတငေျမႇာက ျခငးခရ၍ ၁၉၅၇-ခႏစ၊ ေအာကတဘာလအထ ႏငငေတာဒ၀နႀကးခပ(ႏငင ျခားေရး)အျဖစ ေဆာငရြကသည။ ၁၉၆၀-ခ၊ အေထြေထြေရြးေကာကပြႀကးတြင လမးစလႊတေတာအ မတအျဖစ ဆကလကေရြးေကာကျခငး ခရ၍ ယခလကရ ျပညေထာငစအ စးရအဖြ႔တြင ႏငငျခားေရး၀နႀကးအျဖစျဖင၎၊ ရမးျပညနယဥက႒ႀကးအ ျဖစျဖင၎ ေဆာငရြကလက ရသည။ ၁၉၅၄-ခႏစအတြငး ကေနဒါျပည ေအာတ၀ါၿမ ႔၌ ကငးပသညကလ ဘစမကနးေကာမရငသ႔ ေခါငးေဆာငအျဖစျဖင တကေရာကခေလသည။ ထႏစအတြငးမာပင ကလသမဂၢညလာခသ႔ တကေရာကသညျပညေထာငစ ျမနမာႏငငေတာ၏ကယစားလယအဖြ႔ကလညး ေခါငးေဆာငအျဖစ တက ေရာကခေလသည။

(၁၉၆၁-ခႏစ ရမးျပညစာေစာငမ)

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ျပနၾကားေရးႏငအမးသားေပါငးစ စညးလးညညႊတေရး၀နႀကးသရပခစ၀ခြနေအာင၏အတပၸတအကဥးခပ။

၀နႀကးစ၀ခြနေအာငမာ ေဘာနယၿမ ႔စားႀကး ဥးညလႈငး(ေအ၊ တ၊ အမ)(ေက၊ အကစ၊ အမ)၏ေျမးျဖစ၍ ခမညးေတာစ၀ခမးစနႏငအမေဒၚစနဥ တ႔၏သားမားအနက ဒတယေျမာကသား ျဖစသည။ ငယရြယစဥအခါက မႏ ေလးၿမ ႔ ဗဒၶဘာသာသာသနႏဂၢဟအဂၤလပအထကတနးေကာငးတြင ပညာ သငၾကားခၿပး ၁၉၃၆-ခႏစ၌ န၀မတနးက ေအာငျမငခေလသည။

၁၉၃၆-ခႏစတြင ေကာငးမထြကၿပး ေတာငႀကးၿမ ႔၌ အပခပေရးပညာ က သငၾကားရာ ရဘကတြင အမႈလကအရာရႏငစစမးေရးအရာရအျဖစ၎၊ တရားဘကတြင တတယတနးတရားသႀကးအျဖစျဖင၎၊ တႏစၾကာသင ၾကားၿပးေနာက ေနာငေတာၿမ ႔စား စ၀ခြနေနာင၏လကေအာကတြင အမတ ႀကးအျဖစျဖင အမႈထမးခေလသည။

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

၁၉၃၈-ခႏစ၌ မႏေလးၿမ ႔ ရမးပြရပေန ပြစားႀကးဥးဘစန ေဒၚျမရငတ႔ ၏သၼး မလေမႏငအမေထာငကၿပး ေနာငေတာေစာဘြားႀကး စ၀ခြနေနာင နတရြာစေသာအခါ ၎၏အရကအရာက ဆကခရေလသည။ ထစဥ ေရဥး၌ ပ႒မၿမ ႔စားရာထးဆကခရန ထပမ၍ အလပသငေစရာ ၁၉၃၄-ခႏစမ ၁၉၄၂-ခႏစ မတလကန ၿဗတသတ႔ ဆတခြာသညအထ၊ ေတာငႀကးၿမ ႔ ၿမ ႔မ၀နေထာကႀကးရးတြင တရားဘက၌ အလပသငခေလ သည။ ဂပနေခတအတြငး ေဘာနယ၌ ျပနလညေနထင၍ ၿဗတသမားျပန လည၀ငေရာကလာသညအခါ ၁၉၄၅-ခ၊ ဇနန၀ါရလတြင ၿမ ႔စားရာထး၌ ခန႔ အပျခငးခရသျဖင ထအခနမစ၍ ၿမ ႔စားအျဖစ ေဆာငရြကခေလသည။ ၁၉၄၅-ခႏစမစ၍ ေဘာနယလထတရပလး၏စးပြားေရး၊ ႀကးပြားေရး၊ လမႈအဆငအတနး ျမႇငတငေရး၌ အေရးအႀကးဆးမာ လမးပနးဆကသြယ ေရးေျပျပစမသာလင အရငးချဖစသညဟယၾကညသညအတငး ေရဥးႏင ေကာကဆညအၾကား လထအား ေငြအားျဖင (၃၇)မငရညလားေသာ ကား လမးမႀကးက ၁၉၅၁-ခႏစအထ၊ ၆-ႏစတငတင ေအာငျမငသညအထ ဇြ ေကာငးေကာငးျဖင ေဖာကလပေအာငျမငခေလသည။ ၁၉၅၂-ခႏစတြင လမးစလႊတေတာအမတအျဖစ ေဆာငရြကခြငရ ေလသည။ ၁၉၅၁-ခႏစတြင တရား၀နႀကး ဥးျမငသနး ေခါငးေဆာငလက အႏၵယ ပညေစာဘြားမား အေျခအေနစစမးမႈ ေကာမရငဖြ႔စညးရာတြင အဖြ႔ ၀ငအျဖစ ပါ၀ငေဆာငရြကေလသည။ ရမးျပညနယမ ေစာဘြားမား အပခပမႈက လလားမႈရ မရ စစမးေရး တရပက ၁၉၅၂-ခႏစ၌ တရား၀နႀကးဥးျမငသနး ေခါငးေဆာင၍ ေကာမရင ဖြ႔စညးျပနရာတြငလညး အဖြ႔၀ငအျဖစျဖင ပါ၀ငခေပသည။ ၎ျပင ၁၉၄၉- ခႏစ ရမးျပညနယအစးရမ ခန႔အပေသာ ဟဟးေလေၾကာငးဘတအဖြ႔၌ ဒတ ယဥက႒အျဖစျဖင၎၊ ၁၉၅၃-ခႏစ၌ ေမာကမယေစာဘြားေရြးခယေရး အဖြ႔၀ငအျဖစျဖင၎၊ ၁၉၄၅-ခႏစမ ၁၉၅၆-ခႏစအထ၊ ရမးျပညနယ အစးရ တကသလပညာသငေထာကပေရးဘတအဖြ႔၀ငအျဖစျဖင၎၊ ၁၉၄၅-မစ၍ ယေန႔တင ရမးျပညနယေတာငတနးသားစညးလးညညႊတေရးအဖြ႔(ရတစ

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ညဖ) တြင အေထြေထြအတြငးေရးမးခပအျဖစျဖင၎ ေဆာငရြကခသည။ ၁၉၅၃-ခႏစ၌ ျပညေထာငစျမနမာႏငငသမတႀကးက သရပခဘြ႔ထးျဖင ခး ျမႇငျခငးခရေလသည။ ၁၉၅၆-ခႏစ၌ ရမးျပညနယေကာငစမ ၀နႀကးအျဖစ၊ ေရြးေကာကတငေျမႇာကရာ ျပနၾကားေရး၀နႀကးအျဖစ ၁၉၅၈-ခ၊ ႏ၀ငဘာလ အထ ထမးေဆာငခေလသည။ ေဘာနယတြင နယပယအပခပမႈအရပရပ က ၁၉၅၃-ခႏစမစ၍ အတြငး၀နဥးတငဥးအား လႊအပၿပးေနာက ႏငငေရးဘက တြင(ရတစညဖ)အဖြ႔၌ ထမးေဆာငလကရသညမာ ယေန႔တငျဖစသည။ ၁၉၆၀-ခႏစ ဇြနလ(၁၇)ရကေန႔တြင ရမးျပညနယအဖြ႔တြင ျပနၾကား ေရးႏငအမးသားစညးလးညညႊတေရးဌာန ၀နႀကးအျဖစျဖင ျပနလညေရြး ေကာကတငေျမႇာကျခငးခရေလသည။

(၁၉၆၁-ခႏစ ရမးျပညစာေစာငမ)

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ေျမသးစြေရး၀နႀကး စ၀၀ငးၾကည၏အတပၸတအကဥးခပ

ေျမသးစြေရး၀နႀကးစ၀၀ငးၾကညသည နတရြာစပငးတယေစာဘြား ႀကးစ၀စြနညႏငစ၀ခငႏတ႔၏သားေတာႀကး ျဖစၿပး ၁၉၂၄-ခႏစတြင ဘြား ျမငေလသည။ ၁၉၃၀-ခႏစတြင ေတာငႀကးၿမ ႔ ရမးေစာဘြားမား သားေျမး ေကာငး ၌ ပညာဆညးပးေနစဥ ခမညးေတာနတရြာစသျဖင ၁၉၄၁-ခႏစတြင ဒတယကမၻာစစႀကးျဖစလာေသာအခါ ေကာငးမႏႈတထြကခရေလသည။ ၁၉၄၅-ခႏစတြင စစႀကး ၿပးဆးသညအခနမစ၍ ကေလာၿမ ႔၀န ေထာကရးတြင အပခပေရးပညာရပမားက ေလလာဆညးပးလကရေန စဥ ၁၉၄၆-ခႏစ စကတငဘာလတြင ပငးတယနယရငေစာဘြားအျဖစ ခန႔ အပျခငးခရေလသည။ ၁၉၄၇-ခႏစ ပငလၿမ ႔တြင ကငးပေသာရမးျပည နယ ေခါငးေဆာငႀကးမားႏငျပညမမ ဗလခပေအာငဆနးအမးျပေသာ ေခါငးေဆာငႀကးမားေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြသ႔ နယရငတဥးအေနျဖင တက ေရာကခေလသည။ ၀နႀကးသည ၁၉၄၈-ခႏစတြင ရမးျပညနယ၏ၿမ ႔ေတာ ျဖစေသာ ေတာငႀကးၿမ ႔အား (ေက-အင-ဒ-အ)တ႔သမးပကထားစဥ ႏငင ေတာအစးရ၏ေသာငးကနးမႈႏမနငးေရးအဖြ႔၏ဆကသြယေရးအရာရအျဖစ ေဆာငရြကၿပး ဗမာတပမေတာႏငပးေပါငးကာ ေတာငႀကးၿမ ႔အား ျပနလည သမးပကႏငသညအထ ႀကးပမးေဆာငရြကခေလသည။ ၁၉၅၂-ခႏစတြင ျပညေထာငစျမနမာႏငငေတာ လမးစလႊတေတာ အမတအျဖစ ေစာဘြားမားအစညးအရးမ ေရြးခယတငေျမႇာကခရာ ယေန႔ တငေအာငျဖစသည။ ၀နႀကးသည ၁၉၅၆-ခႏစမစ၍ ေစာဘြားႀကးမားအ စညးအရးတြငလညး အမႈေဆာငတဥးျဖစေလသည။ ၁၉၅၆-ခမ ၆၀-ခႏစအ ထ (၁)ျပညသ႔ေငြစာရငးေကာမတ၊ (၂)ျပညသ႔ပညာေတာသင ေထာကပေရး ဘတအဖြ႔၊ (၃)ယာေျမ စျပေရးေကာမတ-စေသာ အဖြ႔တ႔တြင ပါ၀ငေဆာင ရြကခေလသည။ ၀နႀကးသည ၁၉၆၀-ခႏစ၊ ဇြနလ(၁၇)ရကေန႔က အသစျပနလညေရြး ခယေသာ ရမးျပညနယ အစးရအဖြ႔တြင ေျမသးစြေရး၀နႀကးအျဖစ ေရြး ေကာက တငေျမႇာကျခငးခရေလသည။ (၁၉၆၁-ခႏစ ရမးျပညစာေစာငမ)

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ပညာေရးႏငကနးမာေရး႒ာန၀နႀကးစ၀ထြနးေအး၏အတပၸတအကဥးခပ

၀နႀကးစ၀ထြနးေအးမာ ခမညးေတာပေလာငအမးသားေတာငပင ေစာဘြားႀကးစ၀ခြနပနးစနႏငမယေတာစ၀နနးႏြတ႔မ ၁၉၂၅-ခႏစတြင ရမး ျပညေျမာကပငး နမဆၿမ ႔တြင ဖြားျမငသည။

အသက ၅-ႏစအရြယတြင နမဆၿမ ႔အစးရေကာငး၌ ေရးဥးစြာ ပညာ မားဆညးပးသငၾကားၿပး ၁၉၃၀-ခႏစတြင ကေလာၿမ ႔ စနအကဂနစကြနဗင ေကာငးသ႔ ေျပာငးေရႊ ႔ပညာသငၾကားခေလသည။ ၎ၿမ ႔မတဖန ေမၿမ ႔ကြန ဗငေကာငးသ႔ဆကလကပညာသငၾကားကာ ၎ေကာငးမ ေမၿမ ႔အဂၤလပ အထကတနးေကာငးသ႔ ကးေျပာငးပညာသငၾကားျပနသည။ ၎ေကာငးမ သတမတနးေအာငျမငၿပး အႏၵယျပည ဒါဂလငၿမ ႔ စနေပါ(လ)ေကာငးသ႔ တကေရာကသငၾကား၍ ၁၀ တနးေအာငျမငခေလသည။ ၁၀-တနးေအာင ျမငၿပးေနာက ဒါဂလငၿမ ႔ စနေပၚ(လ)ေကာလပသ႔ ေရာကရကာ အထက တနးပညာရပမားက ၁-ႏစတာမ ေလလာဆညးပးသည။ ဒတယကမၻာစစ ႀကးျဖစစတြင ျမနမာျပညသ႔ ျပနလညေရာကရကာ ရနကနတကသလ၌

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ပညာ ဆကလကသငၾကားခသည။ ဒတယကမၻာစစႀကးအတြငး၌ နမဆၿမ ႔ ၌ပင ကနသညဘ၀ႏငေနခသည။ ဒတယကမၻာစစႀကး ၿပးဆးေသာအခါ မငး ေငါၿမ ႔စားအျဖစ၂-ႏစ တာ၀နထမးေဆာငခၿပးေနာက ေတာငပငနယေငြ တကအရာရအျဖစ ၄-ႏစ အမႈထမးခသည။ ေငြတကအရာရ အလပမႏႈတ ထြကၿပး မငးေငါ၌ပင ကနသညအျဖစ ေနထငသည။ ၿပးစးခေသာအေထြ ေထြေရြးေကာကပြႀကးတြင ေတာငပငမဆႏၵနယမ ျပညသ႔လႊတေတာတသး ပဂၢလအမတအျဖစ ၀ငေရာကယဥၿပငရာ အႏငရရခေလသည။ ၁၉၆၀-ခ၊ ဇြနလ (၈)ရကေန႔တြင ရမးျပညနယအစးရ ပညာေရးႏင ကနးမာေရးဌာန၀နႀကးအျဖစ ကမးသစၥာကနဆကာ တာ၀နထမးေဆာင လကရေလသည။

(၁၉၆၁-ခႏစ ရမးျပညစာေစာငမ)

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ဘ႑ာေရးႏငအခြနေတာဌာန၀နႀကးဥးစစဟန၏အတပၸတအကဥးခပ

၀နႀကးဥးစစဟနသည ၁၂၆၆-ခ၊ နယနလျပညေကာ(၁၁)ရကေန႔တြင ရမးျပညေတာငပငး ေဘာဆငးၿမ ႔ဗဒၶဘာသာတရပကျပားအမးသား ဥးတနဘးရင ဓႏအမးသၼးမခငတ႔မ ဖြားျမငေလသည။ ေရးေခတအဂၤလပ ျမနမာဆ႒မတနး ေအာငျမငခေလသည။

၀နႀကးဥးစစဟနသည မမ၀ါသနာပါရငးစြျဖစသညသတလပငနး၊ စကမႈလကမႈသြငးကနထတကနႏငႏငငျခားေရးႏငကးသနးေရာငး၀ယေရး တ႔တြင လကေတြ႔အမးမးတ႔ျဖင ႏစေပါငး ၂၀-ေကာလပကငလာခသျဖစ ေလသည။ ယခအခါ ကမၻာသတေစးကဆငးလကရေသာလညး ၀နႀကး သည မမအားမခလကရၾကေသာ အလပသမားမား မနစနာေစရန လပငနး က ရပဆငးျခငးမျပဘ အျမတမရေသာလညး လပၿမလပလကရသညက ေတြ႔ရရေလသည။

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

၁၉၄၄-ခ၊ ဂပနမားအား ေတာလနရန ဟဟး၌ တာ၀နကလကရ ေသာ ဗလသကရညႏငအဆကအသြယျပခေလသည။ ၎မတဖန ဗလမး ႀကးဗထးနငအဆကအသြယရကာ ဂပနအား တကထတခေလသည။ ထမ တဖန ေလထးတပဗလမားျဖစၾကေသာ (၁၀၁)တပမအေမရကနကပၸတန ဟးမငးဥးစးေသာတပႏငကပၸတနမာတငဥးစးေသာတပမားအား လအပ ေသာ အငအားမား ကညျဖညတငးၿပး ေဘာဆငးနယမလငယမားအား စ စညးကာ မမကယတင ဂပနမားအား ေမာငးႏငထတခေလသည။ ၁၉၄၉-ခႏစတြင ေတာငႀကးၿမ ႔အား (ေက-အင-ဒ-အ)တ႔သမးပကစဥက ၀နႀကးဥး စစဟနမာ ေတာငႀကး၌ ရေနခကႏငၾကႀကကေနေလသည။ ၀နႀကးသည ေနာကပါတပည ၅၃ ဥးႏငအတ ေနာငပါလနဘကမ ေညာငေရႊ-ဆငေတာင က ျဖတေကာကာ ေက-အင-ဒ-အတ႔လကမ လႊတေျမာကခေလသည။ ၎ ေနာက ဟဟးၿမ ႔၌ တပစြလကရေသာ ဗမာတပမေတာမ ဗလမးႀကးခစ ၿမင၊ ဗလႀကးျမ၀ငး(ယခဗလမးႀကးျမ၀ငး)စစရ ၁၃-မ ဗလမးခြနစခငတ႔ႏင ပးေပါငးမၿပး ရနသတ႔၏သတငးမားက ရာေဖြေပးျခငး၊ မမပငေမာေတာယာဥ မားအား စစဘကသ႔ အသးျပခြငေပးထားျခငး၊ စစရတ႔၏သားမယားမားက ေဘာဆငးသ႔ေခၚေဆာငကာ ျပစေကၽြးေမြးေစာငေရာကေပးထားေလသည။ ၎ျပင တပတတႀကမျပလပသညစစဘကအပခပေရးဘက နယဘကအ ရာရမားအစညးအေ၀းသ႔ တကေရာကၿပး တာ၀နကရာက လအားေငြအား ျဖင ေဆာငရြကခသည။ ၀နႀကးသည မမနယအတြကလညး လအားေငြအားျဖင စြမးစြမးတမ ထမးေဆာငခေပရာ ယခဟဟးေဆးေပးရေျမေနရာအား လဒါနးသညျပင၊ ေငြထတမတညခသည။ ေဘာဆငးေဆးေပးဌာနတြငလညး ေငြတေသာငး ေကာျဖင ေဆာကလပလဒါနးခသည။ ေဘာဆငးမလတနးေကာငးကလ ေငြႏစေသာငးေကာအကနခ၍ ေဆာကလပလဒါနးခသည။ ၎ျပင ေဘာ ဆငးေရကနႀကးက ခ ႔ထြငတးေဖာျခငး၊ ေကာကနရကာျခငးအတြင ေငြငါး ေသာငးအကနကခကာ ေဆာငရြကခသည။ ေဘာဆငးနယေကးရြာမားအ တြက လမးတတားမားေဖာကလပရာတြငလညး ေငြတသနးေကာ အကန အကခကာ ေဆာငရြကခေလသည။ ဘာသာေရးတြငလညး ေစတရပပြား ဘရားဂေကာငးျပဒပဋကတစာေပတ႔က ေငြသးသနး အကနအကခကာ

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

လဒါနးခေလသည။ ၀နႀကးဥးစစဟနသည ၁၉၆၀-ခ၊ ေဖေဖၚ၀ါရလ ၆-ရကေန႔က ကငးပ သညအေထြေထြေရြးေကာကပြတြင ေညာငေရႊေျမာကပငး မဆႏၵနယမ၀င ေရာကယဥၿပင အေရြးခရာတြင မေပါငး ၂၉၀၄၂ မျဖင အျပတအသတအ ႏငရရခေလသည။ ၎ျပင ျပညသ႔လႊတေတာမ ျပညသ႔ေငြစာရငးေကာမတ၀ငအျဖစ ျဖင၎၊ ဗဒၶဘာသာက ႏငငေတာဘာသာျပ႒ာနးရန စစမးေရးေကာမတအ ဖြ႔၀ငအျဖစျဖင ေရြးေကာကတငေျမႇာကျခငးခရသည။ ၁၉၆၀-ခ၊ ဇြနလအတြငးတြင ကငးပသညရမးျပညနယေကာငစတြင ရမးျပညနယအစးရဘ႑ာေရးႏငအခြနေတာဌာန၀နႀကးအျဖစ ေရြးေကာက တငေျမႇာကျခငးခရေလသည။

(၁၉၆၁-ခႏစ ရမးျပညစာေစာငမ)

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ျပညသ႔လပငနး၀နႀကးစ၀ယြကမငး၏အတပၸတအကဥးခပ

ျပညသ႔လပငနးဌာန၀နႀကး စ၀ယြကမငးသည နတရြာစၿပးေသာ ကငးတေစာဘြားႀကး စ၀ကြမေကာကအငးထလငႏငစ၀နနးစးတစႏြ႔၏ သားသမးႏစေယာက ထြနးကားသညအနက သားေတာအငယဆးျဖစၿပး ၁၈၂၈-ခႏစတြင ဘြားျမငေလသည။ ငယစဥအခါ ေတာငႀကးၿမ ႔ ရမးေစာ ဘြားေကာငး၌ အထကတနးေနာကဆးႏစပညာရပမားသငၾကားဆညးပး ေနစဥ ဒတယကမၻာစစႀကးျဖစ၍ ေကာငးမႏႈတထြကခရေလသည။

စ၀ယြကမငးသည ငယရြယစဥေကာငးသားအားကစားဘကတြင အထး၀ါသနာပါ လကစားခသညအားေလာစြာ ေဘာလး၊ ခရစကက၊ ေဟာ ဂ၊ တငးနစစေသာ ေကာငးအားကစားအသငးမားတြင ပါ၀ငလက ေကာငး သားအားကစားေလာကတြင လသမား၍ ေကာၾကားေသာ ေကာငးသားတ ဥးျဖစလက ေကာငးေပါငးစအသငးအဖြ႔လက ယဥၿပငကစားရာ၌ ေခါငး ေဆာငအျဖစ ပါ၀ငကစားခရပါသည။

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ဒတယကမၻာစစႀကးအတြငး ကငးတခရငက ၀ငေရာကသမးပကခ ေသာ တငးတပမေတာစစေသနာပတခပ၏တကတြနးေထာကခခကအရ ပညာေတာသငတဥးအျဖစ ယးဒယားျပည ဘနေကာကၿမ ႔သ႔ ၂-ႏစေကာမ တကေရာကသငၾကားခပါသည။ သငတနးတက၍ ေအာငျမငခၿပးျဖစေသာ လညး မဟာမတတ႔၏တနျပနစစဆငမႈေၾကာင ယးဒယားလကေအာကတြင အမႈထမးျခငးမျပဘ ကငးတၿမ ႔ပတ၀နးကငေတာရြာမားသ႔ ေရႊ ႔ေျပာငးေန ထငလက ရေသာ ၿမ ႔ခလထႀကးမားႏငေဆြေတာမးေတာမားအား ယးဒ ယားတပမေတာ၏ျပနလညဆတခြာရာ၌ အခငးႀကးငယ မျဖစပြားရေလ ေအာင စစညးကာကြယ ေစာငေရာကေသာအားျဖင စစႀကးၿပးသညအထ ၿမ ႔ခလႀကးမား ေဆြေတာမးေတာမားႏငအတတကြ ေနထငခရပါသည။ စစႀကးၿပးဆး၍ ကငးတခရငက အဂၤလပအစးရျပနလညသမးပက အပခပေသာအခါ စ၀ဆငမငးေခါငးေဆာငေသာ(Board of Official)၏အ တြငးေရးမးအျဖစျဖင၎၊ ေနာက မစၥတာပးလတေခါငးေဆာငေသာအဆ ပါအဖြ႔တြငလညး အတြငးေရးမးအျဖစ ဆကလကေဆာငရြက၍ ၎ေနာက ေတာငႀကးၿမ ႔ မစၥတာလပ(ခ)အေရးပငရးတြင အပခပမႈအရပရပ လာ ေရာကသငၾကားၿပး ၿမ ႔မ၀နေထာကႀကးအျဖစ အမႈထမးေဆာငခေသာေနာင ေတာစ၀ပြန၀ပ၏အတြငး၀နအျဖစျဖင၎၊ ေနာက လြတလပေရးႀကေခတ ၁၉၄၆-၄၇ ခႏစတြင ကငးတနယအပခပေရးအရပရပက ကငးတေစာဘြား ႀကးအား လႊအပေပးေသာအခါ ကငးတနယအမတခပအျဖစ အမႈေတာက စတငလကခထမးေဆာငခရပါသည။ အထကေဖၚျပပါ လြတလပေရးႀကေခတ တြင အဂၤလပအစးရ ကငးတနယ ရငခြငပကအပခပေရးက ယခလကရတ ေတာျဖစသ ကငးတေစာဘြားႀကး စ၀စငးလလကသ႔ နယအပခပေရးအရပ ရပ ေျပာငးလႊေပးရန အေရးဆရာ၌ အေရးပါအရာေရာကေသာ ေဆြေတာ မးေတာတဥးျဖစ၍ လြတလပေရးရၿပးသညမ ၁၉၆၀-ခႏစအထ တေတာျဖစ သ ကငးတေစာဘြားႀကး စ၀စငးလႏငလကတြလက အမတခပအျဖစျဖင အမႈေတာက ထမးေဆာငခပါသည။ ရမးျပညနယစစအပခပေရးကာလ ၁၉၄၇-ခႏစအတြငး ကငးတခရင စစအပခပေရး ပ႒မတနးအာဏာရတရား သႀကးအျဖစ စစေသနာပတခပ ဗလခပႀကးေန၀ငး၏ခန႔အပျခငးခရေသာ တရားသႀကး ျဖစပါသည။

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

လြနေလၿပးေသာ ၁၉၄၆-ခႏစ ၁၉၆၀-ခႏစအတြငး အမတခပသက တမး ၁၄ ႏစတာမအၾကားတြင အေရ ႔ရမးျပညခရင ကငးတနယအပခပ ေရးအရပရပႏငပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ လမးပနးဆကသြယေရး တးတက ေကာငးမြနေအာင စမခန႔ခြျခငး၊ အၿမလလပင ရႈပေထြးလက ရေသာ နယ စပကစၥမနသမက ေအးေဆးစြာ ေျဖရငးျခငး၊ ကးေကာ၀ငေရာကေနထင လကရေသာ တရပျဖက တပမေတာမစစဆငေရး ျပလပရာတြင အၾက ဉာဏအား ျပညသလထအား ျဖညတငးေပး၍ လကတြကညေဆာငရြကခ သညက အေၾကာငးျပ၍ အထးသျဖင ေပါငးသငးဆကဆေရးတြင တပမ ေတာအရာရ ႀကးငယတ႔၏သကၽြမးခငမငမႈက မားစြာရယခသတဥးျဖစပါ သည။ စ၀ယြကမငးသည လမႈ၀နထမးကစၥရပမားတြင အထးစတပါ၀ငစား သညအေလာက ကငးတၿမ ႔သ႔တာ၀နအရ ပ႔ေဆာငရေသာ ျပညမဌာနမား မ အႀကးအကအဖြ႔၀ငမားအား လပငနးသစ ဌာနသစသြားေရာကဖြငလစရာ ၌ ရငဆငေတြ႔ၾကရေသာ အခကအခမနသမက ၀ငေရာကေျဖရငးကညခ ျခငး၊ ကငးတသမ၀ါယမအသငးျဖစေျမာကေရးက ႀကးစားတညေထာငခ ၿပး ေစတနာ၀နထမးအျဖစ သမ၀ါယမအသငးဥက႒အျဖစျဖင၎၊ ကယလက ၾကခငေရးအသငးဥက႒အျဖစျဖင၎၊ ေခမာရတဂလပဥက႒အျဖစျဖင၎၊ ကငးတလငယအသငး ဥက႒အျဖစျဖင၎၊ လျခေရးေကာငစ ၾကခငေရး ေကာငစအမႈေဆာငအျဖစျဖင၎၊ ပါ၀ငေဆာငရြကခသတဥးျဖစပါသည။ စ၀ယြကမငးသည လြနခေသာ အေထြေထြေရြးေကာကပြႀကးတြင ကငးတေတာငပငးမဆႏၵနယမ ျပညသ႔လႊတေတာအမတအျဖစ၀ငေရာက အေရြးခရာ ၿပငဘကမရ အမတအျဖစ အေရြးခရၿပး ၁၉၆၀-ခႏစတြင ဖြ႔စညး ခေသာ အစးရအဖြ႔တြင ျပညသ႔လပငနးဌာန၀နႀကးအျဖစ ေရြးေကာကတင ေျမႇာကျခငးခရေလသည။

(၁၉၆၁-ခႏစ ရမးျပညစာေစာငမ)

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

၀နႀကးဥးမ႔အတပၸတအကဥးခပ

ျပညေထာငစျမနမာႏငငေတာ ရမးျပညနယအစးရ စမကနး၊ ကန သြယမႈစကမႈလကမႈ၊ သတတြငး၊ ျပညမႏငဆကဆေရးဌာန၀နႀကးဥးမ႔၏ ကယေရးရာဇ၀ငအကဥးခပမာ ေအာကပါအတငး ျဖစပါသည။

၁၂၇၄-ခႏစ တနေဆာငမနးလအတြငး ရမးျပညေတာငပငး မင ေနာငၿမ ႔ အခြန၀နဥးပ အမေဒၚခကတ႔၏တတယေျမာကသားျဖစသည။ မဘမားႏငအတ အသက ၃-ႏစအရြယတြင ေျမာကပငးရမးျပည မငးရယသ႔ ေရႊ ႔ေျပာငးေနထငၿပး ၁၉၂၄-ခႏစ၊ အသက ၁၂-ႏစအရြယတြင လားရႈးၿမ ႔ အစးရေကာငးတြင စတငပညာသငၾကားၿပး သတမတနးေအာင ျမငေသာအခါ ေတာငႀကးၿမ ႔ A.B.M ေကာငးတြင ဆကလကပညာသငၾကား ခသျဖင ၁၉၃၃-ခႏစတြင ဆယတနးစာေမးပြက ေကာငးမြနစြာ ေအာငျမငခ ပါသည။ ပ႒မမငးရယေစာဘြားႀကး၏ညႊနၾကားခကအရ အလပသငအျဖစ လားရႈးၿမ ႔အေရးပငရးသ႔ ပ႔ထားရာမ အေရးပငရးတြင စာေရးအျဖစ အမႈထမး

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ခပါသည။ ေနာကမားမၾကာမ အေရးပငရးတြငပင အခြနေတာဌာန၊ တရား ေရးဌာနႏငအေထြေထြဌာနစာေရးႀကးအျဖစ ရာထးတးတကခန႔ထားသျဖင ဆကလက၍ အမႈေတာက ထမးရြကခပါသည။ ၁၉၄၁-၄၂ ခႏစတြင ကမၻာ ဘနးပတပငေရးအသငးခပမ ၿမ ႔အပအျဖစခန႔အပျပနသျဖင ရမးျပညနယ ေျမာကပငး၀နယတြင ကမၻာစစႀကး စတငျဖစပြားၿပး ျမနမာျပညသ႔ ကးစက လာသညအထ ေဆာငရြကခသည။ ၁၉၄၄-ခႏစတြင မငးရယေစာဘြားႀကးထတြင အတြငး၀နအျဖစ ၀င ေရာကအမႈထမးရာမ ၁၉၄၉-ခႏစ၊ ဇနန၀ါရလ ၁-ရကေန႔တြင အမတခပရာ ထးက လကခေဆာငရြကခပါသည။ ျပညေထာငစႀကး လြတလပေရးရၿပး မားမၾကာမ ျပညတြငးစစဒဏေၾကာင ျပညေထာငစတ၀မးလး စစမးဟနး ဟနးေတာကေလာငေနစဥအတြငး ျပညေထာငစတ၀မးလးတြင ေသာငး ကနးမႈ၌ အထးေကာၾကားခေသာ ေနာဆငး၏ရနသည ရမးျပညေျမာကပငး သ႔ ကးစကခသျဖင မငးရယတြင ကာကြယေရးတပက ေခါငးေဆာင၍ ဖြ႔ စညးခသည။ ေနာဆငး၏ေရာငစသပနတ႔သည မငးရယနယတြငးသ႔ ၀င ေရာကရန အႀကမႀကမ ႀကးစားခေသာလညး ျပညေထာငစႀကး၏သား ေကာငးပပ ကာကြယေရးတပက ေခါငးေဆာင၍ မနားမေန အႀကမႀကမ တကပြ၀ငၿပး တြနးလနၿဖဖကခသျဖင သပနမား မငးရယနယအတြငးသ႔ လး၀၀ငေရာကႏငစြမး မရခေပ။ ေနာကမားမၾကာမ ဗမာတပမေတာမ မငး ရယနယအတြငး ျပညသလထ၏စညးစမဥစၥာမားက ကာကြယရနႏငၿငမး ခမးေရးရရေစရန ေရာကရခသျဖင မမဖြ႔စညးခေသာ ကာကြယေရးတပက ေခါငးေဆာငၿပး တပမေတာႏငလကတြ၍ ျပညေထာငစႀကးအကးက ေဆာငရြကျပနသည။ ေနာဆငး၏သပနရနမား ေအးၿငမးစျပသညအခန၊ တရပျဖ(K.M.T)တ႔ ထပမထၾကြေသာငးကနးျပနသျဖင အမတ(၈)ဗမာေသ နတကငတပရငးမးဗလမးႀကးဘၾကငႏငအတ လကတြၿပး မမ၏ဖြ႔စညးခ ေသာ ကာကြယေရးတပႏငတရပျဖမားက ႏမနငးခရျပနသည။ တကပြမား အႀကမႀကမ ဆငႏႊခၿပးေနာက ၁၉၅၉-ခႏစ၊ မတလတြင နယအမႈထမးမ ပငစငအၿငမးစားယခါ ႏငငေရးနယပယသ႔ ၀ငေရာကခ သည။ ၁၉၆၀-ခႏစ၊ ေမလ ၁၈ ရကေန႔တြင အေထြေထြေရြးေကာကပြႀကး၌

e-bo

ok

is

cr

eate

d b

y w

ww

.sh

anyo

ma.

or

g

ေတာငသႏၷမဆႏၵနယမ ျပညသ႔လႊတေတာအမတအျဖစ အေရြးခရၿပး ၁၉၆၀ ခႏစ ဇြနလ ၇ ရကေန႔တြင ရမးျပညနယ ရတစညဖ အစးရအဖြ႔၀င ၀နႀကးအျဖစ ေရြးေကာကတငေျမႇာကျခငးခရ၍ အထကေဖၚျပပါ ဌာန ၅-ခ က တာ၀နယေဆာငရြကေနပါသည။ ျပညေထာငစႀကး၏အကး၊ ရမးျပည ၏အကးက ေမာကး၍ ယခအခါ ရမးျပညနယ၏စးပြားေရးစမကနးမားက ခမတၿပး ကယစြမးရသမ ဉာဏစြမးရသမ စြမးစြမးတမ ေဆာငရြကလက ရပါသည။

(၁၉၆၁-ခႏစ ရမးျပညစာေစာငမ)