11

DZIAŁANIA SZKOŁYDZIAŁANIA SZKOŁYWOBECWOBEC

PRZEMOCY I PRZEMOCY I AGRESJIAGRESJI

22

INTERWENCJE BEZPOŚREDNIEINTERWENCJE BEZPOŚREDNIE

DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNEDZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE

KONSEKWENCJE PRAWNE KONSEKWENCJE PRAWNE ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCHZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH

33

Przemoc w szkole pojawia sięPrzemoc w szkole pojawia sięW relacjach pomiędzy:W relacjach pomiędzy:

uczniamiuczniaminauczycielami i uczniaminauczycielami i uczniaminauczycielaminauczycielaminauczycielami i rodzicaminauczycielami i rodzicami

44

Formy przemocy szkolnejFormy przemocy szkolnejBezpośrednia przemoc fizyczna – bicie, Bezpośrednia przemoc fizyczna – bicie, kopanie, popychanie, wymuszenie kopanie, popychanie, wymuszenie pieniędzy, zabieranie bądź niszczenie pieniędzy, zabieranie bądź niszczenie przedmiotówprzedmiotów

Bezpośrednia przemoc słowna : Bezpośrednia przemoc słowna : przezywanie, obrażanie, grożenie, przezywanie, obrażanie, grożenie, ośmieszanie, rozpowszechnianie plotek, ośmieszanie, rozpowszechnianie plotek, pokazywanie nieprzyzwoitych gestówpokazywanie nieprzyzwoitych gestów

Pośrednie formy przemocy – namawianie Pośrednie formy przemocy – namawianie innych do napaści fizycznej lub słownej, innych do napaści fizycznej lub słownej, izolowanie z grupyizolowanie z grupy

55

Konsekwencje przemocyKonsekwencje przemocyponoszą wszyscy uczestnicy ponoszą wszyscy uczestnicy

takich sytuacji:takich sytuacji:

OFIARYOFIARYSPRAWCYSPRAWCY

ŚWIADKOWIEŚWIADKOWIE

66

OFIARYOFIARYprzeżywają upokorzenie, lęk, rozpacz i smutekczują się osamotnione, bezradne i bezsilneobniża się poczucie ich własnej wartości wzrasta ich izolacja od grupyw sytuacjach ekstremalnych pojawiają się myśli i próby samobójcze

77

SPRAWCYSPRAWCY

utrwalenie się modelu agresywnych utrwalenie się modelu agresywnych zachowań na przyszłośćzachowań na przyszłośćobniżenie poczucia obniżenie poczucia odpowiedzialności za własne odpowiedzialności za własne działaniadziałaniapopadanie w konflikty z prawempopadanie w konflikty z prawem

88

ŚWIADKOWIEŚWIADKOWIEdługotrwałe przeżywanie poczucia długotrwałe przeżywanie poczucia winywinypretensje do siebiepretensje do siebiewyuczenie się bezradności wyuczenie się bezradności i nie reagowanie w trudnych i nie reagowanie w trudnych sytuacjachsytuacjach

99

INTERWENCJE BEZPOŚREDNIEINTERWENCJE BEZPOŚREDNIE

OfiaraOfiara

SprawcaSprawca

ŚwiadekŚwiadek

1010

ROZMOWA WSTĘPNAROZMOWA WSTĘPNAspokojne miejsce na rozmowęspokojne miejsce na rozmowę

czas na rozmowęczas na rozmowę

precyzyjne określenie tematu i precyzyjne określenie tematu i celu rozmowycelu rozmowy

1111

Czego warto unikać podczas Czego warto unikać podczas rozmów z dzieckiem - ofiarą?rozmów z dzieckiem - ofiarą?

Przypisywania dziecku winy za Przypisywania dziecku winy za zaistniałą sytuacjęzaistniałą sytuacjęBagatelizowania problemu Bagatelizowania problemu dzieckadziecka Dawania „dobrych" radDawania „dobrych" rad

1212

O Czym warto powiedzieć dziecku, O Czym warto powiedzieć dziecku, które znalazło się w sytuacji ofiary?które znalazło się w sytuacji ofiary?

że nie jest winne temu co się stało że nie jest winne temu co się stało jeżeli nie powiedziało o tym co mu jeżeli nie powiedziało o tym co mu się przydarzyło od razu, to również się przydarzyło od razu, to również nie ponosi za to winy nie ponosi za to winy że pomożemy mu w tej sytuacji że pomożemy mu w tej sytuacji Budować poczucie własnej wartościBudować poczucie własnej wartości

1313

Czego warto unikać podczas Czego warto unikać podczas rozmów z dzieckiem - agresorem?rozmów z dzieckiem - agresorem?

Oceniania sprawcy Oceniania sprawcy Łagodzenia sytuacji, obracania w żart Łagodzenia sytuacji, obracania w żart Długich wypowiedzi Długich wypowiedzi Moralizowania Moralizowania Agresji fizycznej Agresji fizycznej Straszenia, grożenia Straszenia, grożenia Wchodzenia w rolę sprawcy Wchodzenia w rolę sprawcy

1414

O Czym warto powiedzieć dziecku, O Czym warto powiedzieć dziecku, które znalazło się w sytuacji sprawcy?które znalazło się w sytuacji sprawcy?

Nazwij to co widziszNazwij to co widzisz Używaj krótkich, jasnych Używaj krótkich, jasnych komunikatówkomunikatów Powołuj się na zasady i normyPowołuj się na zasady i normy Powiedz o konsekwencjachPowiedz o konsekwencjach Powiedz sprawcy co czuje druga Powiedz sprawcy co czuje druga osobaosoba

1515

ŚwiadekŚwiadek

Świadek często też jest ofiarąŚwiadek często też jest ofiarąŚwiadek to osoba, która w sposób Świadek to osoba, która w sposób bezpośredni (np. widzi, słyszy) lub bezpośredni (np. widzi, słyszy) lub pośredni (wie, dowiaduje się lub się pośredni (wie, dowiaduje się lub się domyśla) uczestniczy w procesie domyśla) uczestniczy w procesie przemocy.przemocy.

1616

Czego warto unikać podczas Czego warto unikać podczas rozmów z dzieckiem - świadkiem?rozmów z dzieckiem - świadkiem?

Naciskania – typu „Musisz mi o tym Naciskania – typu „Musisz mi o tym powiedzieć”powiedzieć”Oskarżania typu: Dlaczego nie Oskarżania typu: Dlaczego nie przyszedłeś z tym wcześniej, jak mi przyszedłeś z tym wcześniej, jak mi nie powiesz będziesz tak samo winnynie powiesz będziesz tak samo winnyNamawiania do konfrontacjiNamawiania do konfrontacjiNamawiania do wskazywania Namawiania do wskazywania winnych w obecności innych uczniówwinnych w obecności innych uczniów

1717

O Czym warto powiedzieć dziecku, O Czym warto powiedzieć dziecku, które znalazło się w sytuacji świadka?które znalazło się w sytuacji świadka?

To samo co powiedzieliśmy ofierzeTo samo co powiedzieliśmy ofierzeZapewnienie ochronyZapewnienie ochronyZapewnienie o dyskrecjiZapewnienie o dyskrecjiPochwała i nagrodaPochwała i nagroda

1818

Interwencja w sytuacji "gorącej Interwencja w sytuacji "gorącej agresji"agresji"

Sytuacje "gorącej agresji" to te, w Sytuacje "gorącej agresji" to te, w których uczniowie biją się, okładają których uczniowie biją się, okładają pięściami, kopią itp. Zdarzenia te pięściami, kopią itp. Zdarzenia te mają często miejsce podczas przerw mają często miejsce podczas przerw na korytarzu szkolnym. Rzadziej na korytarzu szkolnym. Rzadziej zdarzają się podczas lekcji. Istnieje zdarzają się podczas lekcji. Istnieje wtedy niebezpieczeństwo, że dzieci wtedy niebezpieczeństwo, że dzieci zrobią sobie krzywdę.zrobią sobie krzywdę.

1919

Wskazówki dla nauczycieli Wskazówki dla nauczycieli reagujących w takich reagujących w takich

sytuacjach:sytuacjach:Wkrocz w sytuację, kiedy uznasz, że Wkrocz w sytuację, kiedy uznasz, że zachowanie uczniów nie jest zabawą, zachowanie uczniów nie jest zabawą, lecz poważna sytuacją. lecz poważna sytuacją. Rozważ czy samodzielnie poradzisz Rozważ czy samodzielnie poradzisz sobie w tej sytuacji sobie w tej sytuacji Reaguj zdecydowanie i stanowczo Reaguj zdecydowanie i stanowczo Rozdziel strony Rozdziel strony Nie dopuszczaj do przejawów Nie dopuszczaj do przejawów przemocy czy gróźb wobec siebie przemocy czy gróźb wobec siebie

2020

Dokonaj osobistej oceny sytuacji Dokonaj osobistej oceny sytuacji podejmij decyzję o dalszym sposobie podejmij decyzję o dalszym sposobie rozwiązania sytuacjirozwiązania sytuacjiNie pozwól na rozwiązanie sytuacji Nie pozwól na rozwiązanie sytuacji przez agresora przez agresora Agresję traktuj poważnie i dosłownie Agresję traktuj poważnie i dosłownie Jeśli ty o tym zdecydujesz, wyznacz Jeśli ty o tym zdecydujesz, wyznacz konsekwencje i dotrzymaj słowakonsekwencje i dotrzymaj słowaNie trać kontaktu z uczestnikami Nie trać kontaktu z uczestnikami sytuacji, dopóki nie masz pewności, sytuacji, dopóki nie masz pewności, że uczestnicy pojęli, co się stało że uczestnicy pojęli, co się stało

2121

Rozwiązanie sytuacji "gorącej Rozwiązanie sytuacji "gorącej agresji" wymaga często agresji" wymaga często

przeprowadzenia rozmów -równo z przeprowadzenia rozmów -równo z agresorem jak i z ofiarą. W agresorem jak i z ofiarą. W

zależności od sytuacji rozmowy te zależności od sytuacji rozmowy te mogą być prowadzone mogą być prowadzone

indywidualnie lub w obecności obu indywidualnie lub w obecności obu uczniów uczniów

2222

PRZEMOC SAMA SIĘ NIE PRZEMOC SAMA SIĘ NIE KOŃCZY!KOŃCZY!

BRAK INTERWENCJI Z BRAK INTERWENCJI Z ZEWNĄTRZZEWNĄTRZ

PROWADZI DO JEJ PROWADZI DO JEJ ESKALACJI….ESKALACJI….

2323

DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNEDZIAŁANIA PROFILAKTYCZNEDZIAŁANIA ZAPOBIEGAJĄCE AGRESJI DZIAŁANIA ZAPOBIEGAJĄCE AGRESJI I PRZEMOCY POWINNY BYĆ REALIZOWANE I PRZEMOCY POWINNY BYĆ REALIZOWANE JEDNOCZEŚNIE NA POZIOMIE:JEDNOCZEŚNIE NA POZIOMIE:

CAŁEJ SZKOŁYCAŁEJ SZKOŁYCAŁEJ KLASYCAŁEJ KLASYJEDNOSTKIJEDNOSTKI

2424

SZKOLNY SYSTEM PRZECIWDZIAŁANIA SZKOLNY SYSTEM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY POWINIEN OBEJMOWAĆ PRZEMOCY POWINIEN OBEJMOWAĆ

CAŁY SYSTEM SZKOLNYCAŁY SYSTEM SZKOLNY

UCZNIOWIE

RODZICE RADA PEDAGOGICZNA

KLASA

RADA PEDAGOGICZNA

DYREKTOR

PSYCHOLOG

PEDAGOG

WYCHOWAWCA

2525

DZIAŁANIA NA POZIOMIE DZIAŁANIA NA POZIOMIE SZKOŁYSZKOŁY

rada pedagogiczna – uświadomienie rada pedagogiczna – uświadomienie problemu, tworzenie programu problemu, tworzenie programu zaradczego, doskonalenie umiejętnościzaradczego, doskonalenie umiejętnościprzeprowadzenie ankiety w śród uczniówprzeprowadzenie ankiety w śród uczniówstworzenie jednego systemu norm i zasadstworzenie jednego systemu norm i zasaddzień poświęcony problemom agresji i dzień poświęcony problemom agresji i przemocyprzemocylepszy nadzór nad uczniami w czasie lepszy nadzór nad uczniami w czasie przerwprzerwogólnoszkolne zebranie rodziców i ogólnoszkolne zebranie rodziców i zaangażowanie ich do pracyzaangażowanie ich do pracy

2626

STRUKTURA KLASYSTRUKTURA KLASY

zwykły członek grupyofiara

przemocy

prowodyr

satelita

2727

KLASA OPANOWANA PRZEZ KLASA OPANOWANA PRZEZ PRZEMOCPRZEMOC

OSOBY NIE AKCEPTUJĄCE

PRZEMOCY

PROWODYR PRZEMOCY

satelita

ofiara przemocy

norma grupowa:RZĄDZI SILNIEJSZY

2828

DZIAŁANIA NA POZIOMIEDZIAŁANIA NA POZIOMIE KLASYKLASY

EDUKACJA DOTYCZĄCA PRZEMOCYEDUKACJA DOTYCZĄCA PRZEMOCYI UMIEJĘTNOŚCI REAGOWANIA NA NIĄI UMIEJĘTNOŚCI REAGOWANIA NA NIĄSTWORZENIE KLASOWEGO REGULAMINU STWORZENIE KLASOWEGO REGULAMINU ZAPOBIEGANIA PRZEMOCYZAPOBIEGANIA PRZEMOCYZAJĘCIA INTEGRUJĄCE KLASĘZAJĘCIA INTEGRUJĄCE KLASĘDIAGNOZA ATMOSFERY W KLASIEDIAGNOZA ATMOSFERY W KLASIEREGULARNE ROZMOWY Z UCZNIAMI NA REGULARNE ROZMOWY Z UCZNIAMI NA TEMAT PROBLEMÓW KLASOWYCHTEMAT PROBLEMÓW KLASOWYCHNAGRADZANIE DOBRYCH ZACHOWAŃ NAGRADZANIE DOBRYCH ZACHOWAŃ DZIECIDZIECI

2929

REGULAMIN GRUPOWYREGULAMIN GRUPOWY PRZECIWKO PRZEMOCY POWINIEN PRZECIWKO PRZEMOCY POWINIEN

ZAWIERAĆ TAKIE ZASADY JAK:ZAWIERAĆ TAKIE ZASADY JAK:NIE ZNĘCAMY SIĘ NAD INNYMINIE ZNĘCAMY SIĘ NAD INNYMI

STARAMY SIĘ POMÓC DZIECIOM, STARAMY SIĘ POMÓC DZIECIOM, NAD KTÓRYMI KTOŚ SIĘ ZNĘCANAD KTÓRYMI KTOŚ SIĘ ZNĘCA

INFORMUJEMY DOROSŁYCH INFORMUJEMY DOROSŁYCH O PRZYPADKACH ZNĘCANIA SIĘO PRZYPADKACH ZNĘCANIA SIĘ

WŁĄCZAMY DO ZABAWY, ROZMÓW WŁĄCZAMY DO ZABAWY, ROZMÓW I WSPÓLNEGO SPĘDZANIA CZASU DZIECI, KTÓRE I WSPÓLNEGO SPĘDZANIA CZASU DZIECI, KTÓRE POZOSTAJĄ NA UBOCZUPOZOSTAJĄ NA UBOCZU

KONSEKWENCJE ZNĘCANIA SIĘ NAD INNYMI KONSEKWENCJE ZNĘCANIA SIĘ NAD INNYMI SĄ W NASZEJ GRUPIE NASTĘPUJĄCE…SĄ W NASZEJ GRUPIE NASTĘPUJĄCE…

3030

Wychowawca może z grupą co jakiś Wychowawca może z grupą co jakiś czas analizować stopień czas analizować stopień przestrzegania zasadprzestrzegania zasadWarto przypominać dzieciom, że Warto przypominać dzieciom, że informowanie o przypadkach informowanie o przypadkach przemocy jest wyrazem odwagi i chęci przemocy jest wyrazem odwagi i chęci pomocy słabszemupomocy słabszemuWażna jest praca nad integrowaniem Ważna jest praca nad integrowaniem grupy i poprawą pozycji najsłabszych grupy i poprawą pozycji najsłabszych dziecidzieciWażna jest obserwacja zachowań Ważna jest obserwacja zachowań sprawców i ofiar oraz pozytywne sprawców i ofiar oraz pozytywne wzmacnianie konkretnych przejawów wzmacnianie konkretnych przejawów konstruktywnych zachowań np.. konstruktywnych zachowań np.. współpracy, pomocywspółpracy, pomocy

3131

DZIAŁANIA NA POZIOMIE DZIAŁANIA NA POZIOMIE JEDNOSTKIJEDNOSTKI

rozmowy ze sprawcami rozmowy ze sprawcami przemocyprzemocyrozmowy z ofiarami rozmowy z ofiarami przemocyprzemocyrozmowy ze świadkami rozmowy ze świadkami przemocyprzemocyrozmowy z rodzicamirozmowy z rodzicami

3232

KONSEKWENCJE PRAWNE KONSEKWENCJE PRAWNE ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCHZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH

Ustawa o postępowaniu w Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. (Dz. U. października 1982 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 ze zm.).z 2002 r. Nr 11, poz. 109 ze zm.).

3333

Przepisy ustawy określająPrzepisy ustawy określająi precyzują trzy kategorie i precyzują trzy kategorie nieletnich w zależności od nieletnich w zależności od przedziału wieku i rodzaju przedziału wieku i rodzaju

podejmowanych przez nich podejmowanych przez nich czynnościczynności

3434

W zakresie W zakresie zapobiegania i zwalczania zapobiegania i zwalczania demoralizacjidemoralizacji – w stosunku do osób nieletnich – w stosunku do osób nieletnich o nieoznaczonej dolnej granicy wieku do lat 18.o nieoznaczonej dolnej granicy wieku do lat 18.

W zakresie postępowania W zakresie postępowania w sprawach o czyny w sprawach o czyny karalnekaralne – w stosunku do osób nieletnich, które – w stosunku do osób nieletnich, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu dopuściły się takiego czynu po ukończeniu 13 13 lat, ale nie ukończyły lat 17lat, ale nie ukończyły lat 17

W zakresie W zakresie wykonywania środków wykonywania środków wychowawczych lub poprawczychwychowawczych lub poprawczych – – w stosunku osób nieletnich o nieoznaczonej w stosunku osób nieletnich o nieoznaczonej dolnej granicy wieku do lat 21, względem których dolnej granicy wieku do lat 21, względem których środki te zostały orzeczone.środki te zostały orzeczone.

3535

Realizując wymienione we wstępie zadania szkoły Realizując wymienione we wstępie zadania szkoły szczególną uwagę należy zwrócić na art. 4 u.p.n. szczególną uwagę należy zwrócić na art. 4 u.p.n. Przepis ten wskazuje na podmioty odpowiedzialne Przepis ten wskazuje na podmioty odpowiedzialne za podejmowanie działań zapobiegawczych i za podejmowanie działań zapobiegawczych i interwencyjnych. Określa, że „interwencyjnych. Określa, że „każdy,każdy, kto kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszanie zasad współżycia społecznego, naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, udział w grupach przestępczych, ma społeczny ma społeczny obowiązekobowiązek odpowiedniego przeciwdziałania odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu.”organu.”

3636

Natomiast instytucje państwowe i organizacje Natomiast instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu - art. 4 §3 u.p.n. dowodów popełnienia czynu - art. 4 §3 u.p.n. Wymieniony zapis ma istotne znaczenie dla praktyki Wymieniony zapis ma istotne znaczenie dla praktyki szkolnej i powinien znaleźć odzwierciedlenie w szkolnej i powinien znaleźć odzwierciedlenie w szkolnych procedurach interwencyjnych. Obowiązek szkolnych procedurach interwencyjnych. Obowiązek prawny dokonania czynności przewidzianych przez prawny dokonania czynności przewidzianych przez ustawę obciąża zarówno osoby kierujące instytucją ustawę obciąża zarówno osoby kierujące instytucją lub organizacją jak i każdego, kto zobowiązany jest lub organizacją jak i każdego, kto zobowiązany jest do czuwania nad prawidłowością ich działania. do czuwania nad prawidłowością ich działania. Jego niedopełnienie może spowodować Jego niedopełnienie może spowodować odpowiedzialność karną, gdy dotyczy to odpowiedzialność karną, gdy dotyczy to funkcjonariusza publicznego (art.231 k.k.), a funkcjonariusza publicznego (art.231 k.k.), a dyscyplinarną, jeżeli chodzi o inne osoby pracujące dyscyplinarną, jeżeli chodzi o inne osoby pracujące w instytucjach państwowych lub działające w w instytucjach państwowych lub działające w organizacjach społecznych.organizacjach społecznych.

3737

Ponadto, z punktu widzenia działalności szkoły, Ponadto, z punktu widzenia działalności szkoły, ważne są zapisy art. 37 i 39 u.p.n. Policja lub ważne są zapisy art. 37 i 39 u.p.n. Policja lub działający na podstawie szczególnego działający na podstawie szczególnego upoważnienia organ administracji państwowej są upoważnienia organ administracji państwowej są upoważnieni do podejmowania określonych upoważnieni do podejmowania określonych czynności, w tym, w razie potrzeby, do czynności, w tym, w razie potrzeby, do zatrzymania nieletniego. Taka sytuacja może zatrzymania nieletniego. Taka sytuacja może mieć miejsce na terenie szkoły. Przy mieć miejsce na terenie szkoły. Przy przesłuchaniu nieletniego przez Policję przesłuchaniu nieletniego przez Policję ustawodawca wymaga obecności rodziców ustawodawca wymaga obecności rodziców nieletniego, opiekuna lub obrońcy. Gdy nieletniego, opiekuna lub obrońcy. Gdy zapewnienie wymienionych osób jest niemożliwe, zapewnienie wymienionych osób jest niemożliwe, należy bezwzględnie wezwać do obecności przy należy bezwzględnie wezwać do obecności przy przesłuchaniu nieletniego nauczyciela lub przesłuchaniu nieletniego nauczyciela lub przedstawiciela powiatowego centrum pomocy przedstawiciela powiatowego centrum pomocy rodzinie albo przedstawiciela organizacji rodzinie albo przedstawiciela organizacji społecznej, do której zadań statutowych należy społecznej, do której zadań statutowych należy oddziaływanie wychowawcze na nieletnich lub oddziaływanie wychowawcze na nieletnich lub wspomaganie procesu resocjalizacji. wspomaganie procesu resocjalizacji.

3838

WNOSKI KOŃCOWEWNOSKI KOŃCOWEPrzemoc w szkole należy Przemoc w szkole należy traktować jako dysfunkcję traktować jako dysfunkcję systemu, a nie problem systemu, a nie problem jednostekjednostek

Jednostka (nauczyciel, rodzic, Jednostka (nauczyciel, rodzic, uczeń) nie jest w stanie uczeń) nie jest w stanie rozwiązać problemu przemocy w rozwiązać problemu przemocy w szkole – potrzebne są działania szkole – potrzebne są działania systemowesystemowe

3939

DZIAŁANIA SYSTEMOWE SĄ:DZIAŁANIA SYSTEMOWE SĄ:zaplanowane i prowadzenie w zaplanowane i prowadzenie w oparciu o diagnozę sytuacji w oparciu o diagnozę sytuacji w szkoleszkole

prowadzone na wszystkich prowadzone na wszystkich poziomach systemu szkolnego poziomach systemu szkolnego (środowisko nauczycieli, (środowisko nauczycieli, uczniów, rodziców)uczniów, rodziców)

realizowane konsekwentnie realizowane konsekwentnie i monitorowanei monitorowane

4040

TEORETYCZNIE TO JUŻ TEORETYCZNIE TO JUŻ KONIEC…..KONIEC…..

…….a może .a może dopiero dopiero

początek ….początek ….

DZIĘKUJĘ!

mgr Renata Wiśmierska