działalność inwestycyjna jednostek samorządu terytorialnego w … · 2015. 6. 9. · Wynik –...

działalność inwestycyjna jednostek samorządu terytorialnego w latach 2008–2013

Beata zofia Filipiak, Marek dylewski*

Streszczenie: Cel – Wskazanie na poziom wydatków JST z budżetu na działalność inwestycyjną oraz pozna-nie odpowiedzi na pytanie, które typy (grupy) JST są najbardziej aktywne inwestycyjnie?Metodologia badania – W opracowaniu posłużono się metodą analizy szeregów czasowych, typową dla analizy finansowej JST. Wynik – Uzyskanie odpowiedzi na pytanie o rozmiar działalności inwestycyjnej JST w podziale na kierunki inwestowania oraz o jej intensywność w latach 2008–2013. Oryginalność/wartość – Ocena poziomu wydatków dokonywanych w latach 2008–2013 przez poszczególne rodzaje (grupy) JST.

słowa kluczowe: jednostki samorządu terytorialnego, inwestycje, wydatki

wprowadzenie

Jednostki samorządu terytorialnego, realizując swoje zadania, wykorzystują w znaczący sposób kapitałochłonną infrastrukturę. Społeczeństwo oczekuje nie tylko dostarczenia konkretnych, przewidzianych ustawami usług ze strony jednostek samorządu terytorial-nego (JST), ale także tego, aby usługi te z jednej strony zaspokajały zgłoszone potrzeby, a z drugiej były na określonym poziomie jakościowym. JST, chcąc sprostać oczekiwaniom społeczeństwa, ale również konkurując o obywatela i przedsiębiorcę, podejmuje decyzje inwestycyjne. Ich zakres jest różny i wynika z przyjętej polityki inwestycyjnej danej JST. Celem, jaki przyświeca JST w prowadzeniu inwestycji, jest rozwój społeczno-gospodarczy i zwiększenie konkurencyjności. Nie budzi jednak wątpliwości fakt, że działalność ta jest wysoko kapitałochłonna, w wielu przypadkach trudna do przeprowadzenia z punktu wi-dzenia procesu technologicznego, a często wymagająca od JST wchodzenia w różne part-nerstwa i alianse.

JST podejmując decyzje inwestycyjne, tworzą tzw. montaż finansowy, budują polityki finansowania czy też strategie finansowe, które mają za zadanie odpowiedzieć na pytanie: jak sfinansować inwestycję, zadanie czy przedsięwzięcie inwestycyjne? Można tu wyróżnić wiele podejść, sposobów i strategii. Celem artykułu nie jest analiza źródeł, sposobów czy

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO nr 854Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 73 (2015)

s. 867–877

* prof. zw. dr hab. Beata Zofia Filipiak, Uniwersytet Szczeciński, ul. Mickiewicza 64, 71-101 Szczecin, e-mail: [email protected]; prof. nadzw. dr hab. Marek Dylewski, Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, al. Niepodległości 2, 61-874 Poznań, e-mail: [email protected].

868 Beata Zofia Filipiak, Marek Dylewski

strategii finansowania inwestycji JST, ale wskazanie na poziom wydatków JST z budżetu na działalność inwestycyjną. Ważnym aspektem jest poznanie odpowiedzi na pytanie, które typy (grupy) JST są najbardziej aktywne inwestycyjnie?

1. specyfika inwestycji w Jst

Warunkiem wykonania większości zadań przez JST jest możliwość posiadania lub też dysponowania majątkiem trwałym oraz konieczność jego modernizacji, odnowy, a często wręcz – tworzenia od podstaw (w sytuacji, kiedy pojawiają się nowe zadania). Inwestycje są oznaką rozwoju, podążania za konkretnymi potrzebami zgłaszanymi przez społeczeństwo, ale i kreowania nowych potrzeb. Wymagają, jak już podkreślano, znacznych nakładów fi-nansowych ponoszonych w długim okresie, w wyniku czego powstają nowe substancje lub następuje poprawa dotychczasowego stanu (Hajdys 2013: 130).

Inwestycje prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego charakteryzują się wysokim stopniem skomplikowania oraz są dedykowane interesowi publicznemu. Jak wskazuje M. Kulesza, inwestycje realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego przynoszą „korzyść dla interesu publicznego” (Kulesza 2008: 20). Korzyści te są wymier-ne i podlegają ocenie organu stanowiącego, jak również społeczeństwa (poszczególnych obywateli). W związku z powyższym organy wykonawcze JST powinny wykorzystywać zarówno mechanizmy funkcjonowania poszczególnych komórek organizacyjnych danego urzędu, jak i lokalną wspólnotę, tak aby kreować działalność inwestycyjną służącą zaspo-kojeniu potrzeb społeczno-gospodarczych danej społeczności. Oprócz zaspokajania zbio-rowych potrzeb społeczeństwa inwestycje prowadzone przez JST charakteryzują się ogra-niczonym zasięgiem – zazwyczaj do terytorium danej jednostki samorządowej. Oznacza to, że mają znaczenie lokalne, jeżeli są prowadzone przez samorząd gminny i powiatowy, a regionalne w przypadku samorządu województwa.

Cechą charakterystyczną inwestycji prowadzonych przez JST jest fakt, że stanowią one w większości specyficzne inwestycje infrastrukturalne, a mianowicie (Działalność inwe-stycyjna…: 2):

1. Rozbudowa infrastruktury, która służy przede wszystkim świadczeniu usług o cha-rakterze użyteczności publicznej (np. infrastruktury drogowej), nie zapewnia przy-szłych dochodów albo przynosi dochody, ale na poziomie zbliżonym do poziomu kosztów eksploatacji zbudowanych obiektów.

2. Wzrost infrastrukturalnych wydatków inwestycyjnych powoduje w przyszłości wzrost wydatków bieżących na ich eksploatację, co często nie znajduje pokrycia w przychodach.

3. Rozwój infrastruktury nie tylko poprawia warunki życia mieszkańców, ale także sprzyja rozwojowi działalności gospodarczej, co stwarza szanse zwiększenia przy-szłych dochodów własnych samorządu; jest to jednak wpływ pośredni i odległy w czasie.

869Działalność inwestycyjna jednostek samorządu terytorialnego w latach 2008–2013

Reasumując należy wskazać, że za inwestycje komunalne należy uznać celowe wydat-kowanie środków finansowych przez daną JST, nakierowane na powiększenie materialnych i niematerialnych korzyści wspólnoty samorządowej (Czempas 2004: 85).

Działalność inwestycyjna jednostek samorządu terytorialnego obejmuje podstawowe urządzenia, obiekty i instytucje usługowe niezbędne do funkcjonowania gospodarki i spo-łeczeństwa (Infrastruktura komunalna… 2010: 7). Należy ją rozumieć jako (Ross, Wester-field, Jordan 1999: 45–46; Dylewski, Filipiak, Gorzałczyńska-Koczkodaj 2004: 164):

– ogół czynności związanych z przygotowaniem i realizacją przedsięwzięć rozwojo-wych, polegających głównie na tworzeniu nowych oraz odtwarzaniu i unowocze-śnieniu już eksploatowanych środków trwałych, a także na różnych operacjach fi-nansowych w bankach lub na rynku finansowym dotyczących dłuższego horyzontu czasowego (np. lokaty długoterminowe),

– całokształt nakładów finansowych związanych z tworzeniem nowych, odtwarzaniem i unowocześnieniem obiektów związanych ze świadczeniem dóbr i usług na rzecz spo-łeczeństwa,

– źródło przyrostu mienia komunalnego w postaci nowych lub zmodernizowanych ma-szyn i urządzeń, środków transportu, obiektów budowlanych itp.

Cechami charakterystycznymi działalności inwestycyjnej prowadzonej przez jednostki samorządu terytorialnego są:

– wysoka kapitałochłonność, – problem osiągnięcia efektywności i zwrotu z poniesionych nakładów (prymat uży-

teczności społecznej nad osiągnięciem zwrotu z zainwestowanego kapitału) (Filipiak 2011: 121–122, 147–153),

– długi okres jej użytkowania przez społeczeństwo (długowieczność), – techniczna niepodzielność obiektów oraz immobilność, – skomplikowane i niepowtarzalne często technologie jej realizacji mają bezpośredni

wpływ na okres ich realizacji i niepodzielność danej inwestycji, – wzajemne powiązanie elementów inwestycji przybiera cechy komplementarności lub

substytucyjności (Burzyńska 2012: 222), – ryzyko inwestycyjne i finansowe (Filipiak 2011: 125–138, 187–190), – nieodwracalność i nierelokowalność nakładów na nią ponoszonych (Burzyńska 2012:

222, 232).Ponadto cechą działalności inwestycyjnej prowadzonej przez JST jest jej użyteczność

społeczno-gospodarcza, co oznacza, że umożliwia prowadzenie działalności inwestycyjnej przez innych inwestorów. Działalność inwestycyjna wyróżnia się specyficznymi zasadami gospodarki finansowej i oddziałuje na poziom przyszłych dochodów i wydatków jednostki samorządu terytorialnego.


2. wydatki inwestycyjne Jst jako przejaw działalności inwestycyjnej

Proces finansowania inwestycji jest złożony i skomplikowany, co wynika z uwarunkowań społeczno-gospodarczych i terytorialnych oraz ze specyfiki prowadzonej gospodarki i poli-tyki finansowej. Szczególnie ważne jest umiejętne określenie pożądanego wpływu działal-ności inwestycyjnej na poziom zaspokajania potrzeb społeczności lokalnych i regionalnych, jak również relacji między kosztami i wynikającymi z niej korzyściami. Działalność inwe-stycyjna JST podlega ograniczeniom finansowym. Wynikają one z:

– szczupłości zasobów w odniesieniu do realizowanych zadań i potrzeb zgłaszanych przez społeczeństwo,

– konieczności przestrzegania reguł fiskalnych w odniesieniu do wydatków i do kształ-towania poziomu zadłużenia (Bartkowiak-Marchewka 2012),

– konieczności ograniczenia jednych inwestycji do czasu zakończenia innych, w przy-padku, kiedy nie można prowadzić inwestycji równocześnie,

– ograniczonej dostępności instrumentów finansowych (Filipiak 2011), – niewielkiego zainteresowania partnerów prywatnych określonymi typami inwestycji

(nieprzynoszącymi zysku), – niewielkiego zainteresowania użytkowników wieczystych realizacją i finansowaniem

inwestycji (z powodu niezaliczania udziału w poczet opłat) (Burzyńska 2012: 233).Wobec wskazanych ograniczeń wynikających z zasad prowadzenia gospodarki finan-

sowej, jak również czynników natury obiektywnej, JST realizują inwestycje poszukując alternatywnych możliwości ich sfinansowania, np. środki z budżetu Unii Europejskiej czy środki zagraniczne. Innym wyjściem może być także wykorzystanie kapitału mezzanine czy partnerstwa publiczno-prywatnego. Te dwie ostatnie możliwości są stosunkowo mało popularne wśród samorządów z uwagi na istniejące prawo, obawy związane z zastosowa-niem tej formy czy też bariery wynikające z ograniczoności wsparcia rządowego (Hajdys 2013: 296–314).

W tabeli 1 zaprezentowano wydatki dokonywane na działalność inwestycyjną przez JST w odniesieniu do wydatków ogółem. W tabeli tej zaprezentowano również wykorzystanie środków UE i ze źródeł zagranicznych na prowadzenie działalności inwestycyjnej. Na ry-sunku 1 zobrazowano tendencję charakteryzującą udział wydatków inwestycyjnych w wy-datkach JST ogółem.

Z zaprezentowanych danych w tabeli 1 wynika, że udział wydatków inwestycyjnych na programy i projekty realizowane ze środków zagranicznych był najwyższy w roku 2011, a w kolejnych lata systematycznie spadał. Wydatki inwestycyjne finansowane środkami zagranicznymi były najwyższe w roku 2009 i 2011. Po tym okresie również ich udział syste-matycznie, choć nieznacznie, obniżał się. Należy podkreślić również, że ich udział w ogól-nej kwocie wydatków wykazuje tendencję spadkową. Tendencję tą należy ocenić negatyw-nie, gdyż rosną wydatki ogółem, a przy spadku wydatków inwestycyjnych należy przyjąć, że rosną wydatki bieżące. Sytuacja ta jest w części wynikiem nie tylko zmian w strukturze


dochodów ogółem, ale również dotychczasowej polityki inwestycyjnej, gdzie część inwe-stycji została zakończona, a rosną wydatki na ich obsługę (czyli bieżącą eksploatację odda-nych do użytkowania inwestycji).

Jak wynika z zaprezentowanych na rysunku danych, najwyższa aktywność inwestycyj-na JST była datowana na lata 2009–2012. Natomiast najwyższe wydatki ogółem przypadają na lata 2011 i 2013. Powodem spadku aktywności inwestycyjnej JST były właśnie reguły wydatkowe i zmiana reguł w zakresie kształtowania poziomu zadłużania się (w szczególno-ści zmiana konstrukcji indywidualnego wskaźnika zadłużenia oraz wprowadzenia reguły równoważenia budżetu bieżącego). Na tym tle należy podkreślić, że wystąpiła znacząca absorpcja środków UE w związku z końcem okresu programowania UE. Wskazane czyn-niki spowodowały problem w zwiększonej absorpcji środków UE i zagranicznych, ale rów-nież determinują możliwości zwiększonego wykorzystania środków UE i zagranicznych w nowym okresie programowania. Praktycznie do połowy 2015 roku będą trwały jesz-cze negocjacje dotyczące ostatecznego kształtu pomocy finansowej UE. Regionalne pro-gramy operacyjne, dedykowane wsparciu rozwoju regionów i określonych dziedzin życia

Tabela 1

Działalność inwestycyjna jednostek samorządu terytorialnego na tle wydatków ogółem

Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Wydatki ogółem (mln zł) 145 182,6 167 828,2 177 766,1 181 594,7 180 459,2 183 838,6Wydatki inwestycyjne ogółem (mln zł) 30 778,7 41 621,4 43 197,2 41 222,0 34 648,2 33 458,6Wydatki inwestycyjne (mln zł) 21,2 24,8 24,3 22,7 19,2 18,2Wydatki inwestycyjne na programy i projekty realizowane ze środków zagranicznych (%) 4,9 11,2 12,3 13,6 11,9 11,3Wydatki inwestycyjne finansowane środkami zagranicznymi (%) 3,0 8,3 7,6 8,5 7,9 7,5

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze Sprawozdań z działalności… (2009–2014).

0 50 000 100 000 150 000 200 000

200820092010201120122013

Wydatki inwestycyjne ogółem w mln złWydatki ogółem w mln zł

Rysunek 1. Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach JST ogółem w latach 2008–2013

Źródło: jak pod tab. 1.


społeczno-gospodarczego nie zostały w pełni uruchomione, co w kolejnych latach będzie skutkować spadkiem udziału finansowania środkami UE i zagranicznymi działalności inwestycyjnej JST. W nowym okresie programowania UE zmieniają się również warun-ki finansowania działalności inwestycyjnej. Odchodzi się od dotychczasowej polityki na rzecz podejścia zintegrowanego, zakładającego prymat celów tematycznych i dobieranie do nich adekwatnych instrumentów wsparcia. Ponadto wsparcie będzie kierowane zarów-no do miast wojewódzkich, jak i obszarów powiązanych z nimi funkcjonalnie, które stoją przed poważnymi wyzwaniami rozwojowymi związanymi z przywróceniem ich znaczenia w procesach rozwojowych (Program operacyjny… 2014: 5).

Należy również zaznaczyć, że JST w sposób znaczący zadłużyły się w związku z finan-sowaniem działalności inwestycyjnej, zarówno jako tzw. wkład własny, jak i na własne in-westycje (zob. Korolewska, Marchewka-Bartkowiak 2011; Szacowanie… 2013). Ta sytuacja spowodowała, że reguły dotyczące kształtowania poziomu zadłużenia w postaci indywidu-alnego wskaźnika zadłużenia, jak również możliwości generowania nadwyżki operacyjnej, są w wielu przypadkach JST na dopuszczalnej prawem granicy. Na pozytywną ocenę fi-nansowania działalności inwestycyjnej ze środków UE i ze źródeł zagranicznych składa się wypadkowa posiadania dochodów własnych i wypełnienia reguł fiskalnych (wydatkowych i w zakresie zadłużania się). JST bez możliwości realizacji dochodów nie byłyby w stanie prowadzić działalności inwestycyjnej. Samo wykorzystanie środków UE i zagranicznych obarczone jest zasadą dodawalności. Jeżeli przeanalizujemy strukturę finansowania dzia-łalności inwestycyjnej, to w znaczącej mierze jest ona właśnie finansowana z nadwyżki operacyjnej i z przychodów (zob. Szacowanie…2013).

Która grupa jednostek samorządu terytorialnego była najbardziej aktywnym inwesto-rem? Jak zmieniała się sytuacja w zakresie aktywności inwestycyjnej w analizowanym okresie? Odpowiedzi na te pytania zaprezentowano w tabeli 2 i na rysunku 2.

Tabela 2

Udział wydatków inwestycyjnych w ogólnej kwocie wydatków budżetowych JST w latach 2008–2013 w podziale na typy (grupy JST) w wydatkach inwestycyjnych (%)

Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Wszystkie JST, w tym: 21,2 24,8 24,3 22,7 19,2 18,2gminy 20,0 22,5 24,7 22,5 17,7 16,2Miasto Warszawa 19,8 17,8 21,4 17,1 16,8 15,0miasta na prawach powiatu 22,3 22,4 21,6 20,9 19,5 18,2powiaty 14,4 19,2 21,7 18,6 12,3 12,3województwa samorządowe 34,8 47,3 37,5 39,4 35,9 38,4


Z powyższych danych wynika, że działalność inwestycyjną najaktywniej prowadzą województwa samorządowe, co wynika z ich wielkości, a tym samym wartościowe ujęcie


inwestycji wynikające z ich rozmiaru jest znaczące kwotowo. Inwestycje gminne to wpraw-dzie zbiór mniejszych obiektów, ale widoczna jest znacząca aktywność gmin w obszarze inwestycji. Można zatem uznać, że gminy są najbardziej aktywne w prowadzeniu działal-ności inwestycyjnej. Ważną grupę stanowią również miasta na prawach powiatu, zaś powia-ty są pod względem aktywności inwestycyjnej najsłabsze. Należy również zauważyć, że od 2010 roku aktywność inwestycyjna JST systematycznie spada.

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0

2008 2009 2010 2011 2012 2013

%

Gminy Miasto Warszawa Miasta na prawach powiatu Powiaty Województwa samorządowe

Rysunek 2. Kształtowanie się wydatków inwestycyjnych w ogólnej kwocie wydatków budżeto-wych JST w latach 2008–2013 w podziale na typy (grupy JST) w wydatkach inwestycyjnych (%)


Jak zatem inwestowały w analizowanym okresie JST? Jakie były kierunki wydatkowa-nia środków na działalność inwestycyjną? W tabeli 3 zaprezentowano strukturę wydatków inwestycyjnych JST według działów klasyfikacji budżetowej w latach 2008–2013. Na sa-mym początku należy podkreślić, że obowiązująca sprawozdawczość w analizowanym okresie nie ujmowała wszystkich działów klasyfikacji budżetowej, stąd też w niektórych przypadkach brak danych. Należy podkreślić, że brak ten może wynikać również ze specy-fiki danego typu JST (np. brak zasadności wykonywania danego typu zadania).

Dominującym kierunkiem działalności inwestycyjnej wszystkich szczebli jednostek samorządowych jest transport i łączność. Kolejnym znaczącym kierunkiem prowadzenia działalności inwestycyjnej dla gmin, powiatów i miast na prawach powiatu jest gospodarka komunalna i ochrona środowiska. Ważne są również inwestycje w oświatę i wychowanie. Gospodarka mieszkaniowa to priorytet inwestycyjny dla gmin i miast na prawach powia-tu. Inwestycje w rolnictwo i łowiectwo ważne są z kolei dla województw samorządowych i gmin.

Należy podkreślić, że wskazane kierunki działalności inwestycyjnej poszczególnych grup jednostek samorządu terytorialnego determinowane były potrzebami społeczno- -gospodarczymi, jak i zadaniami. To właśnie inwestycje pozwalały podwyższyć standard realizowanych zadań lub wykonywać je na dotychczasowym poziomie.

874 Beata Zofia Filipiak, Marek DylewskiTa

bela

3

Stru

ktur

a w

ydat

ków

inw

esty

cyjn

ych

JST

wed

ług

dzia

łów

kla

syfik

acji

budż

etow

ej

w la

tach

200

8–20

13

Wys

zcze

góln

ieni

e60

0 –

trans

port

i łąc

z-no

ść

900

– go

spod

arka

ko

mun

alna

i o

chro

na

środ

owis

ka

926

– ku

ltura

fiz

yczn

a i s

port

801

– oś

wia

ta

i wyc

ho-

wan

ie

150–

prz

e-tw

órst

wo

prze

my-

słow

e

851

– oc

hron

a zd

row

ia

700

– go

spod

arka

m

iesz

ka-

niow

a

010

– ro

lnic

two

i łow

iec-

two

921

– ku

ltu-

ra i

ochr

ona

dzie

dzic

twa

naro

dow

ego

750

– ad

-m

inis

tracj

a pu

blic

zna

754

– be

zpie

-cz

eńst

wo

pub-

liczn

e i o

chro

na

prze

ciw

poża

-ro

wa

852

– po

moc

sp

ołec

zna

630

– tu

-ry

styk

a

12

34

56

78

910

1112

1314

2008

Gm

ina

32,5

38,5

47,1

54,6

–5,

543

,975

,732

,736

,540

,218

,3–

Mia

sto

War

szaw

a8,

01,

74,

48,

7–

8,9

7,9

0,0

11,1

15,6

4,6

6,4

–

Mia

sta

na p

raw

ach

pow

iatu

28,9

39,9

38,1

24,4

–13

,545

,81,

330

,321

,224

,235

,8–

Pow

iaty

9,7

0,0

3,0

9,7

–26

,82,

01,

10,

613

,227

,038

,1–

Woj

ewód

ztw

a sa

mor

ządo

we

20,9

0,6

7,4

2,7

–45

,30,

421

,925

,313

,54,

01,

4–

2009

Gm

ina

34,3

17,2

12,6

11,6

0,0

0,8

5,5

8,1

3,6

2,0

1,8

0,4

–

Mia

sto

War

szaw

a34

,03,

113

,512

,0–

7,2

7,4

12,4

2,8

1,3

3,9

–

Mia

sta

na p

raw

ach

pow

iatu

32,5

19,6

18,4

7,6

0,0

2,6

7,1

0,3

4,6

1,5

1,7

1,3

–

Pow

iaty

65,3

0,3

2,0

9,1

0,1

9,1

0,6

0,2

0,3

4,2

3,7

2,8

–

Woj

ewód

ztw

a sa

mor

ządo

we

33,8

2,3

4,3

2,3

28,7

12,1

3,3

3,2

5,1

0,8

0,3

0,1

–

2010

Gm

ina

30,9

18,0

9,2

10,5

–0,

64,

613

,55,

41,

32,

10,

32,

1

Mia

sto

War

szaw

a52

,42,

99,

66,

7–

6,7

4,9

–10

,51,

71,

51,

90,

0

Mia

sta

na p

raw

ach

pow

iatu

36,9

12,9

18,7

7,3

–2,

36,

80,

56,

01,

71,

41,

11,

1

Pow

iaty

67,3

1,4

2,3

9,2

–6,

51,

10,

20,

82,

72,

72,

50,

8

Woj

ewód

ztw

a sa

mor

ządo

we

52,8

1,0

7,0

0,8

–11

,01,

011

,84,

11,

80,

30,

00,

6

2011


12

34

56

78

910

1112

1314

Gm

ina

29,5

19,9

8,8

8,7

–0,

55,

014

,95,

01,

51,

70,

22,

4

Mia

sto

War

szaw

a68

,91,

43,

56,

1–

5,3

5,8

–4,

41,

31,

20,

9–

Mia

sta

na p

raw

ach

pow

iatu

52,6

6,7

11,4

5,4

–1,

56,

80,

65,

92,

00,

90,

51,

1

Pow

iaty

67,8

1,7

1,9

9,9

–5,

11,

50,

30,

83,

41,

82,

20,

9

Woj

ewód

ztw

a sa

mor

ządo

we

54,0

0,6

3,8

0,9

–10

,30,

914

,84,

31,

30,

40,

01,

4

2012

Gm

ina

25,7

21,4

8,4

9,2

–0,

66,

113

,26,

51,

81,

80,

32,

3

Mia

sto

War

szaw

a76

,52,

60,

75,

7–

3,9

4,9

–1,

91,

70,

71,

10,

0

Mia

sta

na p

raw

ach

pow

iatu

53,7

7,4

7,5

5,8

–1,

07,

71,

07,

02,

11,

20,

51,

0

Pow

iaty

55,9

2,8

3,2

11,7

–5,

73,

11,

31,

14,

42,

43,

30,

6

Woj

ewód

ztw

a sa

mor

ządo

we

51,2

0,6

3,3

1,8

–10

,21,

815

,64,

51,

70,

50,

01,

4

2013

Gm

ina

29,3

20,0

5,9

9,4

–0,

56,

212

,66,

22,

12,

20,

3–

Mia

sto

War

szaw

a73

,52,

40,

47,

3–

2,3

5,5

–2,

82,

60,

20,

5–

Mia

sta

na p

raw

ach

pow

iatu

50,7

9,6

6,8

5,9

–1,

16,

90,

18,

52,

80,

70,

6–

Pow

iaty

60,0

2,2

1,2

10,4

–4,

93,

41,

20,

74,

92,

53,

6–

Woj

ewód

ztw

a sa

mor

ządo

we

58,8

0,4

1,3

1,0

–7,

70,

615

,54,

02,

00,

30,

2–

Źród

ło: j

ak p

od ta

b. 1

.


uwagi końcowe

Należy podkreślić, że działalność inwestycyjna prowadzona przez JST determinowana była zarówno własnymi wydatkami, jak również środkami pochodzącymi ze źródeł UE i zagra-nicznych. W analizowanym okresie zmieniała się intensywność pomocy finansującej dzia-łalność inwestycyjną. Wykorzystanie środków bezzwrotnych (czyli UE i zagranicznych) warunkowane jest szeregiem czynników, które zależą od polityki UE, jak również podlega-ją regułom fiskalnym (w szczególności wydatkowym i w zakresie zadłużania się).

Najbardziej aktywne inwestycyjnie są województwa, jednakże to faktycznie gminy wiodą prym w prowadzeniu działalności inwestycyjnej. To właśnie one realizują znaczną liczbę mniejszych w ujęciu wartościowym projektów inwestycyjnych. Wartościowo aktyw-ność samorządu województwa jest dominująca, ale rozpatrując rozmiar i wagę inwestycji, to właśnie gminy realizują największe projekty i przedsięwzięcia inwestycyjne mające zna-czący wpływ na region.

Reasumując, aktywność inwestycyjna JST w kolejnych latach, a w szczególności w no-wym okresie programowania, będzie wypadkową środków UE oraz reguł fiskalnych. Sa-morządy wykorzystały szansę, jaką dał im dostęp do środków bezzwrotnych, natomiast przeformułowanie polityki budżetowej na generowanie większej nadwyżki operacyjnej po-zwoli na prowadzenie przez nie działalności inwestycyjnej.

LiteraturaBurzyńska B. (2012), Rola inwestycji ekologicznych w zrównoważonym rozwoju gmin w Polsce, Wydawnictwo

Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.Czempas J. (2004), Inwestycje gminne – zakres i pomiar, w: Polska samorządność w integrującej się Europie, Fun-

dacja na Rzecz Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.Dylewski M., Filipiak B., Gorzałczyńska-Koczkodaj M. (2004), Analiza finansowa w jednostkach samorządu tery-

torialnego, Wydawnictwo MUNICIPIUM, Warszawa.Działalność inwestycyjna jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999–2004. Raport, www.rio.gov.pl/modu-

les.php?op=modload&name=HTML&file=index&page=publ_analizy (10.02.2015).Hajdys D. (2013), Uwarunkowania partnerstwa publiczno-prywatnego w finansowaniu inwestycji jednostek samo-

rządu terytorialnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.Korolewska M., Marchewka-Bartkowiak K. (2011), Zadłużenie samorządów terytorialnych w Polsce, Studia Biura

Analiz Sejmowych nr 4 (28).Kulesza M. (2008), Burmistrz musi mieć prawo do ryzyka, „Gazeta Bankowa” nr 82.Marchewka-Bartkowiak K. (2012), Zarządzanie długiem Skarbu Państwa. Implikacje dla strefy euro, Difin, War-

szawa.Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (2014), Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa.Ross T., Westerfield K., Jordan T. (1999), Finanse przedsiębiorstw, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa.Sprawozdania z działalności regionalnych izb rachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu te-

rytorialnego za lata 2008–2013 (2009–2014) Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych, Warszawa.Szacowanie poziomu zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w warunkach zwiększonego ryzyka utraty

płynności finansowej (2013), red. E. Denek, M. Dylewski, Difin, Warszawa.


tHe investMent activities oF LocaL goveRnMent units in 2008–2013

Abstract: Purpose – An indication of the level of expenses incurred by the local government budget for investment activities and knowledge to answer the question, which type (group) loans are the most active for investments?Design/methodology/approach – The study uses time series analysis method, typical of local government financial analysis.Findings – The result will be a discussion to answer the question of the size of the investment activities of lo-cal government units in the division on the directions of investment and its intensity in the years 2008–2013. Originality/value – Assessment of the level of expenditure made in 2008–2013 by the individual types (groups) of local government units.

Keywords: local government units, investments, spending

CytowanieFilipiak B., Dylewski M. (2015), Działalność inwestycyjna jednostek samorządu terytorialnego w latach 2008–

2013, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 854, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” nr 73, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 867–877; www.wneiz.pl/frfu.

działalność inwestycyjna jednostek samorządu terytorialnego w … · 2015. 6. 9. · Wynik –...

Documents

Transcript of działalność inwestycyjna jednostek samorządu terytorialnego w … · 2015. 6. 9. · Wynik –...