T.C.

YALOVA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

İNSAN KAYNAKLARI VE ÇALIŞMA EKONOMİSİ

BİR İŞLETMEDE ZAMAN ETÜDÜ, İŞ ETÜDÜ VE

AKIŞ ŞEMALARI

TUĞBA ÖZEN

Doç. Dr. SELAMİ ÖZCAN

0

YALOVA DUMANTEPE KERESTE ŞİRKETİ’NDE İŞ ETÜDÜ İLE İLGİLİ UYGULAMA

1-DUMANTETEPE KERESTE ŞİRKETİNDE TAHTA İSTİFLEME İŞİ FAALİYET ŞEMASI

1

TAHTAYI TAŞIMAK İÇİN MAKİNEYE GİDİLİR

TAHTA TAŞINMAK İÇİN TUTULUR

TAHTA İKİ EL KAVRANDIKTAN SONRA ARABAYA TAŞINIR

ARABAYA KONAN TAHTALAR YERE

DÜŞTÜ MÜ? KONTROL EDİLİR

DÜŞEN PARÇALAR KALDIRILIR ARABAYA KONURİŞLEM BİTMİŞTİR

İŞLEM BİTMİŞTİR.YENİ TAHTA ALMAK İÇİN

TEKRAR MAKİNAYA GİDİLİR.

2- DUMANTETEPE KERESTE ŞİRKETİ’NDE TAHTA İSTİFLEME İŞİNİN İŞ ETÜDÜ ÇALIŞMASI

2

Fotoğtaf :1 Malzemeyi yanlış tutma şekli

Fotoğraf: 2 Malzemeyi yanlış tutma şekli3

Fotoğraf: 3 Malzemeyi doğru tutma biçimi

1.Yukarıda ki örnek çalışmada yapılan iş, makineden gelen kesilmiş tahtaların makineden

alınması ve depoya götürülmek üzere arabaya istiflenmesidir.

2.Yapılan gözlem esnasında 5 farklı işçi ile farklı ölçümler yapılmıştır.

3.Gözlem sonucunda makineden gelen tahtaları B işçisinin hareket yönü

kaynaklı olarak taşıma süresini ve tahtayı itme süresini uzattığı tespit edilmiştir.

4.İyileştirme faaliyeti olarak B işçisi nin makineden gelen tahtayı kavradıktan

sonra hareket yönünü düzeltmesi sağlanarak işlem süresi aşağıya çekilmiştir.

5.Sonuç olarak;

İşletme açısından hareket yönündeki iyileştirme ile zaman tasarrufu sağlanmıştır.

İşçi açısından ise; işçinin daha ergonomik hareket etmesi ve az yorulmasına sağlanmıştır.

4

3-DUMANTEPE KERESTE’DE ZAMAN ETÜDÜ ÇALIŞMASI

İŞ ELEMANI

GÖZLEM (Saniye/Eleman) TEMPO TAKDİRİ

%1 2 3 4 5

A 6,16 8,73 7,15 6,5 5,53 80

B 8,14 4,5 8,3 12 10,30 80

C 6,25 9 7,96 10,39 10,12 80

D 7,29 6,3 7,87 8,01 8,55 80

E 7,47 8,5 5,4 7,5 7,78 80

İŞLEM İÇİN ORTALAMA SÜRE= Her iş elamanına ilişkin kaydedilen süre

Gözlem sayısı

İş Elemanlarına İlişkin Ortalama Süreler

( A ) İş Elemanı =6,81

( B ) İş Elemanı =8,65

( C ) İş Elemanı =8,74

( D ) İş Elemanı =7,60

( E ) İş Elemanı =7,33

5

TOPLAM NORMAL SÜRE= (Ortalama Süre) x (Tempo takdiri)

İş Elemanlarına İlişkin Toplam Normal Süreler

( A ) İş Elemanı =6,81 x 0,8

=5,45

( B ) İş Elemanı =8,65 x 0,8

=6,92

( C ) İş Elemanı =8,74 x 0,8

=7,00

( D ) İş Elemanı =7,60 x 0,8

=6,08

( E ) İş Elemanı =7,33 x 0,8

=5,86

İŞİN TOPLAM NORMAL SÜRESİ= İş elemanına ilişkin normal sürelerin hepsinin toplamı

İŞİN TOPLAM NORMAL SÜRESİ = 5,45 + 6,92 + 7,00 + 5,46 + 5,86 =30,68

STANDART ZAMAN HESAPLAMASI = NORMAL SÜRE

(1-TÖLERANS PAYI)

STANDART ZAMAN HESAPLAMASI = 30,68 = 38,36

1-(0,20)

EN UYGUN ÖRNEK BÜYÜKLÜĞÜ N= Z 2 [ n Ʃ x 2 – ( Ʃ x) 2 ] P2 (Ʃx)2

6

N= En Uygun Örnek Büyüklüğü

P = Duyarlılık sınırı (Önem derecesi)

Z = Güven Aralığı

X = Elemanın Kronometre İle Ölçülen Süresi

n = Yapılmış Olan Gözlem Sayısı

NOT= % 95,7 Güven aralığı için Z=2 alınmıştır.

En Uygun Örnek Büyüklüğü

Toplam( A ) İş Elemanı = x2

37,9456 76,2129 51,1225 42,25 30,5809 238,11

( B ) İş Elemanı = x2

66,2596 20,25 68,89 144 106,09 405,49

( C ) İş Elemanı = x2

39,0625 81 63,3616 107,952 102,414 393,79

( D ) İş Elemanı = x2

53,1441 39,69 61,9369 64,1601 73,1025 292,03

( E ) İş Elemanı = x2

55,8009 72,25 29,16 56,25 60,5284 273,99

N= 405 n =5 ise 405-5=400 daha ölçüm yapılması gerekmektedir.

7

BALIK KILÇIĞI DİYAGRAMI

METOT MALZEME

İNSAN

ORTAM

TAHTAYI İSTİFLEME İŞİNİN SÜRESİ NEDEN UZUN

taşıma şekli

malzemeyi tutma şekli

malzemenin talaşlarının ele batması

işçinin boyu

mekanın ısısı

ürünün boy uzunluğu

istif arabasının mesafesi

mekanın ışıklandırması

ortamda havaya karışan talaşlar

Yardımcı malzemeye ihtiyaç olması

işçinin sağlak yadasolak olması

Yapılan çalışmada balık kılçığı diyagramından yararlanılarak aşağıda ki sorunlar

tespit edilmiştir.

8

1. İşçinin malzemeyi taşıma şeklinde sorun vardır, doğru yöntem bulunup

iyileştirme yapılmıştır.

2. Tahtayı tutarken tahta üzerinde mevcut olan küçük talaş parçaları ele

batmaktadır ve malzemeyi tutma işi ergonomiye uygun olarak

yapılamamaktadır. Konu ile ilgili işçilerin eldiven giymesi önerilmiştir.

3. Tahtalar 2m.- 3m. -4m. olarak işlenmektedir. İstif arabasının dolması ile

istif yapılacak yerin yükselmesi sonucu daha uzun boylu işçi ile iş değişimi

önerilmiştir. Diğer bir çözüm yöntemi olarak İstif arabasının yanına 30

cm yüksekliğinde bir merdiven önerilmiştir.

4. Mekanda havaya karışan çok fazla talaş vardır ve işçilerin nefes alamsını

önlemekte ve performansını düşürmektedir. Bu sebeple işçilere maske

takması önerilmiştir. Fotoğraf 4’te şekle ilave yapılarak

örneklendirilmiştir.

5. Kesilen malzemeyi arabaya istiflerken işçinin sağ el yada sol el kullanıyor

olmasının bir önemi olmadığı anlaşılmıştır.

Sonuç olarak iş verimini arttırmak için Balık Kılçığı Diyagramından

yararlanılmış bazı konularda işletme çalışanlarına tavsiyelerde

bulunulmuştur.

9

Fotoğraf : 4 Taşıma arabasının üzeri tahtalarla doldukça işçinin işini kolaylaştırmak için ok yönü ile gösterilen yere yeterli yükseklikte bir merdiven konulması önerilmiştir.

10

İKİ EL PROSES ŞEMASI

İki el proses şemasından da anlaşılacağı gibi B işçisi üzerinde yapılan

ölçümlerde iyileştirme sonrası zamandan tasarruf edildiği görülmektedir. Sol el

ilk ölçümde 11,04 saniye son ölçümde 6,99 saniye olarak hesaplanıp işlem de

4,05 saniye tasarruf yapılmıştır. Sağ el ise ilk ölçümde 9,62 saniye, son ölçümde

5,77 saniye olarak hesaplanmış ve 3,85 saniye tasarruf sağlanmıştır.

11

AIRTIES KABLOSUZ İLETİŞİM A.Ş. ŞİRKETİNDE ARIZALI MODEM KABULÜNÜN

İŞ AKIŞ ŞEMASI İŞÇİ TİPİ

Process

Ücretli ürün değişimi

İsteniyor mu?

Modem garanti içi mi?

Hayır

Evet

Hayır

Ürün müşteriye iade edilir

Evet

Hayır

Evet

Fiyat bilgisi ver

Kabul etti mi?Hayır Evet

Ürün müşteriyeteslim edilir.

Adap. var mı?

Evet

Hayır

Adap.lü kayıt aç

Ariza nosunu stickera yaz

arıza nosunu modeme yapıştır

Adap.modeme tak

Modemi onarım merkezine götür

İşlem bitti mi?

ProcessKayıt kapalı mı? Kontrol et

Ücreti Tahsil et

Fiş kes

Adap.süz kayıt aç

Ücretli onarım istiyor mu?

Fiyat bilgisi ver

Hayır

Modemi müşteriye teslim et

Kabul etti mi?

Hayır

EvetÜrün müşteriyeteslim edilir.

Adap. var mı?

Hayır

Adap.lü kayıt aç

Ariza nosunu stickera yaz

Adap.modeme tak

Adap.süz kayıt aç

Process

Arıza nosunu modeme yapıştır

Modemi onarım merkezine götür

İşlem bitti mi?

ProcessKayıt kapalı mı? Kontrol et

Ücreti Tahsil et

Fiş kes

Ürünü müşteriye

Ürünü müşteriye

Evet

Sayfa 2.de

Evet

12

Sayfa 2

Modem garanti içi mi?

Adap. var mı?

Hayır

Adap.lü kayıt aç

Ariza nosunu stickera yaz

Adap.modeme tak

Adap.süz kayıt aç

Process

Arıza nosunu modeme yapıştır

Modemi onarım merkezine götür

İşlem bitti mi?

Process

Kayıt kapalı mı? Kontrol et

Ürünü müşteriye teslim et

Evet

Evet

13

Kaynakça:

Bahadır, Emre (2009) ‘’ Akış Diyagramı’’

(http :// www.muhendissohbetleri.com/akis- diyagrami / l , Erişim Tarihi: 16.04.2013)

Menteşoğlu, Mustafa ‘’Akış Diyagramları’’

(http :// www.byte.com.tr/makaleler/default.asp/ Gorev / MakaleGoster /Makale/42/Sayfa/160 , Erişim Tarihi: 09.04.2013)

Özcan, Selami (2013) ‘Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi ,(2007) Ankara, ‘’Akış Diyagramları’’

https://www.dropbox.com/s/f7l9szjc5n3kmh2/bir%20isletmede%20zaman%20etudu%20ve%20simulasyon%20calismasi.pdf, Erişim Tarihi: 09.04.2013)

Murat, Güven (2009) ‘’Süreç Yönetimi ve İş Akış Şemaları’’ (https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=& esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CEEQFjAA&url=http%3A%2F%2Fmimfakulte.ktu.edu.tr %2Fic_kontrol_uyum_eylem_plani%2Fis_akislari%2Fsurec_yonetimi.ppt&ei=7ydvUdb5HsiD4gTIh4A4&usg=AFQjCNGtMmWauF7ePLcRDrj2C7WtYbQP6g&sig2=aSll4PIh8ng3qYbG6Y29qA, Erişim Tarihi:10.04.2013)

http ://www.bidb.hacettepe.edu.tr/ eimza / isakisi.php , Erişim Tarihi8.04.2013

http://www.eniserdal.com/is-etudu-zaman-etudu-metod-etudu-nedir.html ;

erişim tarihi

Onarcan, Aysun, Mete Alikalfa ve Muzaffer Kapanoğlu (2011) ‘’Ms Visio 2010 İle İş Akışlarına yönelik Süreç Şemalarının Oluşturulması’’ ,(http://www.enformatik.ogu.edu.tr/belgeler/MS_Visio_2010_Egitimi_v5.pdf,

Erişim Tarihi:09.04.2013)

Tekin, Mahmut (2012) ‘’Üretim Yönetimi Konya’’

‘’İş Etüdü ile İlgili Temel Bilgiler’’

http://www.genelbilge.com/is-etudu-ile-ilgili-temel-bilgiler.html, Erişim Tarihi: 10.04.2013)

(http ://tr.wikipedia.org/ wiki /Ak%C4%B1%C5%9F_% C5%9Femas%C4%B1 , Erişim Tarihi:09.04.2013)

(http :// dijitalders.com/ icerik /620/akis_diagram_sembolleri.html , Erişim Tarihi:09.04.2013)

Özcan, Selami (2013) ‘’İş Analizi Ders Kitabı’’

http:// blog.yalova.edu.tr/ selamiozcan /2013/04/07/is-analizi-dersi-kitabi , Erişim Tarihi: 17.04.2013)14

http://www.eniserdal.com/is-etudu-zaman-etudu-metod-etudu-nedir.html , Erişim Tarihi: 17.04.2013)

http://notoku.com/verimlilik-artirma-teknikleri/ , Erişim Tarihi: 17.05.2013)

http://evrak.wordpress.com/category/algoritma/ , Erişim Tarihi: 17.05.2013)

http://sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayi_18/08_celikten.pdf , Erişim Tarihi: 18.05.2013)

http://www.belgeler.com/blg/2c0e/aki-emasi , Erişim Tarihi: 20.05.2013)

http://www.belgeler.com/blg/2kxw/acil , Erişim Tarihi: 17.05.2013)

http://enm.blogcu.com/metot-ve-zaman-etu, Erişim Tarihi: 17.04.2013), Erişim Tarihi: 17.04.2013

du-teknikleri-ile-verimliligin-arttirilmasi/11564333, Erişim Tarihi: 17.05.2013)

15

16

17

18

19

20

21