ชองเดินทอ(Duct Space/Shaft)

วัตถุประสงคของการใชชองเดินทอ

1.ชวยปองกันสายไฟฟาจากความเสียหายทางกายภาพ

2.ปองกันอันตรายกับบุคคลท่ีอาจไปสัมผัสถูกสายไฟฟา

3.สะดวกในการเดินสายไฟฟาและเปลี่ยนสายใหม

4.สามารถปองกันไฟไหมไดเน่ืองจากหากเกิดกรณีการลัดวงจร ประกายไฟจะถูกจาํกัดใหอยูภายในทอ

5.เพื่อความสวยงาม ซอนสายไฟฟา (กรณีเดินรอยทอฝงดิน หรือฝงผนัง)

ชนิดของทอ

1. ทอโลหะหนา ( Rigid Metal Conduit ) R.M.C

ตัวอักษรท่ีอยูบนทอมักจะเปนสีดํา

เสนผานศูนยกลาง 15 มม. - 150 มม.

ความยาวทอนละ 3 เมตร

ใชไดท้ังภายในภายนอกอาคาร ฝงผนัง ฝงใตพื้น เดินลอยไดสามารถฝงดินได การตอทอจะใชวิธีทําเกลียวเทาน้ัน

2. ทอโลหะหนาปานกลาง ( Intermediate Metal Conduit ) I.M.C

ตัวอักษรท่ีอยูบนทอมักจะเปนสีแดง

เสนผานศูนยกลาง 0.5" - 4" ยาวทอนละ 3 เมตร

ใชไดท้ังภายในและภายนอกอาคาร ฝงผนัง ฝงใตพื้น เดินลอยได ใชงานไดเหมือนทอโลหะหนาแตความสามารถใน

การรับแรงกระทําทางกลนอยกวาจึงไมควรใชฝงใตถนนหรือจุดท่ีตองรับแรงกดแรงบิดสูง

3. ทอโลหะบาง ( Electrical Metallic Tubing ) E.M.T

ทอรอยสายไฟฟาชนิดน้ีเปนท่ีนิยมกันมากเพราะราคาตํ่ากวาทอสองชนิดขางบนแตในการใชงานน้ันนอกจากจะ

คํานึงถึงตนทุนแลวตองคํานึงถึงสภาพการใชงานของทอรอยสายไฟฟาตองเหมาะสม

หามใชทอชนิดน้ีฝงดิน หามใชกับไฟฟาแรงสูง

สามารถฝงผนังอิฐกอหรือฉาบปูนไดแตหามฝงในผนังแบบหลอ(ผนังคอนกรีตท่ีมีการข้ึนแบบแลวเทคอนกรีตลงใน

แบบ )

หามทําเกลียวกับทอชนิดน้ี ใหใชสกรู

4. ทอโลหะออน ( Flexible Metallic Conduit )

ภาษาชางท่ัวๆไปเรียกทอเฟลก

ใชกับสวนของบริภัณฑไฟฟาท่ีมีการเคลื่อนไหวหรือสั่นสะเทือน เชน มอเตอร พัดลม เปนตนหรือจะใชกับจุดท่ีไม

สะดวกในการเดินทอรอยสายชนิดอื่น เชน จุดท่ีมีการโคงงอมากเปนตน

ทอรอยสายไฟฟาชนิดน้ีมีแบบกันนํ้าไดและแบบธรรมดาเพราะฉะน้ันในการเลือกใชงานในท่ีเปยกช้ืนควรใชแบบกัน

นํ้า เชนใชกับเคร่ืองทํานํ้ารอน เคร่ืองซักผาขนาดใหญ

การใชงาน ทอชนิดน้ีใหใชในสถานท่ีแหงและเขาถึงได และเพื่อปองกันสายจากความเสียหายทางกายภาพ

หรือเพื่อการเดินซอนสาย

ทอโลหะออนหามใชในกรณีดังตอไปน้ี

1. ในปลองลิฟตหรือปลองขนของ 2. ในหองแบตเตอร่ี เพราะอาจผุกรอนไดเน่ืองจากไอกรด 3. ในสถานท่ีอันตราย นอกจากระบุไวเปนอยางอื่น 4. ฝงดิน หรือฝงในคอนกรีต 5. ในสถานท่ีเปยก นอกจากจะใชสายไฟชนิดท่ีเหมาะสมกับสภาพการติดต้ัง และในการติดต้ังทอ

โลหะออนตองปองกันไมใหนํ้าเขาไปในชองเดินสายท่ีทอโลหะออนน้ีต้ังอยู

6. ทอโลหะออนท่ีมีขนาดเล็กกวา 12 มม. ยกเวนทอโลหะออนท่ีประกอบติดมากับกับข้ัวหลอดไฟฟาและมีความยาวไมเกิน 1.80 ม.

5. ทออโลหะแข็ง ( Rigid Nonmetallic Conduit )

มีใชงานอยูท่ัวไปไดแก ทอพีวีซี และทอพีอี ทอพีวีซีมีคุณสมบัติในการตานเปลวเพลิง แตมีขอเสียท่ีเมื่อไฟ

ไหมจะมีกาซท่ีเปนพิษตอบุคคลออกมาดวยและไมทนตอแสงอุลตราไวโอเลตทําใหกรอบเมื่อถูกแดดนาน ๆ สําหรับทอ

พีอีเปนทอท่ีไฟลุกลามไดแตคงทนตอแสงอุลตราไวโอเลตจึงเหมาะท่ีจะใชภายนอกอาคาร การใชงานภายในอาคารจึง

ตองฝงอยูในคอนกรีตหรือฝงดิน

ทอท่ีใชเหนือดินตองมีคุณสมบัติตานเปลวเพลิง ทอท่ีใชใตดินวัสดุท่ีใชตองทนความช้ืน ทนสารท่ีทําใหผุกรอนและมีความแข็งแรงเพียงพอท่ีจะทนแรงกระแทกไดโดยไมเสียหาย ถาใชฝงดินโดยตรงไมมีคอนกรีตหุม วัสดุท่ีใชตองสามารถทนนํ้าหนักกดท่ีอาจเกิดข้ึนภายลังการติดต้ังได

การใชงาน ทออโลหะแข็งมีขอกําหนดการใชงานดังน้ี

1. เดินซอนในผนัง พื้นและเพดาน

2. ในบริเวณท่ีทําใหเกิดการผุกรอนและมีสารเคมี ถาทอและเคร่ืองประกอบการเดินทอไดออกแบบไวสําหรับใชงานในสภาพดังกลาว 3. ในท่ีเปยกหรือช้ืนซึ่งไดจัดใหมีการปองกันนํ้าเขาไปในทอ

4. ในท่ีโลง ( Exposed ) ซึ่งไมอาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ

5. การติดต้ังใตดินควรดูขอกําหนดในเร่ืองการติดใตดินประกอบ

ทออโลหะแข็งหามใชในกรณีตอไปน้ี

1. ในสถานท่ีอันตราย นอกจากจะระบุไวเปนอยาอื่น 2. ใชเปนเคร่ืองแขวนและจับยึดดวงโคม 3. อุณหภูมิโดยรอบหรืออุณหภูมิใชงานของสายเกินกวาอุณหภูมิของทอท่ีระบุไว

4. ทออโลหะแข็งท่ีมีขนาดเล็กกวา 12 มม.

การใชงานทอรอยสายไฟ ทอโลหะหนา ทอโลหะหนาปานกลาง และทอโลหะบาง เปนทอเหล็กอาบสังกะสีเหมือนกัน แตมี

ขอแตกตางกันตรงท่ีความหนาของผนังทอเพื่อใหเหมาะกับการนําไปใชงาน ท้ังทอโลหะหนาและทอโลหะ

หนาปานกลาง เปนทอทําเกลียวไดท้ังคู และมีลักษณะการใชงานท่ีสามารถทดแทนกันได ขอกําหนดการใช

งานและการติดต้ังทอท้ังสามชนิดมีดังน้ี

ขนาด ขนาดของทอท่ีผลิตใชงานและเปนไปตามขอกําหนดของการไฟฟา ฯ เปนดังน้ี

ขนาดเล็กสุด ทอตองมีขนาดเสนผาศูนยกลางไมเล็กกวา 12 มม. ( ½ น้ิว )

ขนาดใหญสุด ทอโลหะบาง และทอโลหะหนาปานกลาง ตองมีขนาดเสนผาศูนยกลางใหญสุดไมเกิน 100 มม. (

4 น้ิว) ถาเปนทอโลหะหนาตองมีขนาดเสนผาศูนยกลางใหญสุด ไมเกิน 150 มม. ( 6 น้ิว )

จํานวนสายไฟฟา จาํนวนสายไฟฟาในทอรอยสายไฟฟาตองไมเกินท่ีกําหนดไว ตามตาราง x

พื้นท่ีหนาตัดตัวนํา ไมเกิน 10 เปอรเซ็นต ของพื้นท่ีหนาตัดทอ

พื้นท่ีหนาตัดตัวนํารวมฉนวนหอหุม ไมเกิน 40 เปอรเซ็นตของพื้นท่ีหนาตัดทอ

ตาราง x พื้นท่ีหนาตัดรวมของสายไฟทุกเสนคิดเปนรอยละเทียบกับพื้นท่ีหนาตัดของทอ

จํานวนสายในทอรอยสาย 1 2 3 4 มากกวา 4

สายไฟทุกชนิดยกเวนสายชนิดท่ีมีปลอก

ตะกั่วหุม

53 31 40 40 40

สายไฟชนิดมีปลอกตะกั่วหุม 55 30 40 38 35

ขอกําหนดการติดตั้ง

ในสถานท่ีเปยก ทอโลหะและสวนประกอบท่ีใชยึดทอโลหะ เชน โบลต สกรู ฯลฯ ตองเปนชนิดท่ี

ทนตอการผุกรอนได

เมื่อทําการตัดทอ ตองลบคมทอเพื่อปองกันไมใหบาดฉนวนของสาย ในการทําเกลียวทอตองใช

เคร่ืองทําเกลียวชนิดปลายเรียว เกลียวชนิดน้ีเมื่อหมุนขอตอเขาไปจะแนนข้ึนเร่ือย ๆ ซึ่งจะเปนผลใหมีความตอเน่ือง

ทางไฟฟาท่ีดี การตอทอในอิฐกอหรือคอนกรีตหากใชขอตอชนิดไมมีเกลียวตองใชชนิดฝงในคอนกรีต (

Concretetight ) เมื่อติดต้ังในท่ีเปยกตองใชชนิดกันฝน

การตดิตั้งทอรอยสายเขากบักลองตอสาย

การตอสาย ใหตอไดเฉพาะในกลองตอสาย หรือกลองตอจุดไฟฟาท่ีสามารถเปดออกไดสะดวก ปริมาณของ

สายและฉนวนรวมท้ังหัวตอสายเมื่อรวมกันแลวตองไมเกิน 75 % ของปริมาตรภายในกลองตอสาย หรือกลองตอ

จุดไฟฟา

การติดต้ังทอรอยสายเขากับกลองตอสายหรือเคร่ืองประกอบการเดินทอ การเดินทอตองมีบุชช่ิงเพื่อปองกัน

ไมใหฉนวนหุมสายชํารุด นอกเสียจากวากลองตอสายหรือเคร่ืองประกอบการเดินทอไดออกแบบมาเพื่อปองกันการ

ชํารุดเสียหายของฉนวนไวแลว

ทอโลหะบางหามทําเกลียว เพราะการทําเกลียวจะทําใหทอขาดได

มุมดัดโคงระหวางจุดดึงสายรวมกันแลวตองไมเกิน 360 องศา เพราะอาจดึงสายไมเขาหรือดึงเขาไปไดก็

จะดึงสายออกมาไมได เปนผลใหการบํารุงรักษารักษาทําไดยากหรือทําไมได

หามใชทอโลหะบางฝงดินโดยตรง หรือใชระบบไฟฟาแรงสูง หรือท่ีซึ่งอาจเกิดความเสียหายหลังการติดต้ัง

ได

การเดินสายในชองเดนิสายแบบตางๆ

1 การเดินสายในชองเดินสายโลหะบนพืน้ผิว (Surface Metal Raceway)

ใชในสถานท่ีแหงเทาน้ัน

กรณีหามใช สถานท่ีซึ่งอาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ, บริเวณท่ีมีไอท่ีทําใหผุกรอน, ในปลองขนของหรือปลอง

ลิฟต และในท่ีซอน ยกเวน ใตพื้นยก

2 การเดินสายในชองเดินสายอโลหะบนพื้นผิว (Surface Nonmetallic Raceway)

เปนวัสดุทนความช้ืน สารเคมี ไมติดไฟ ทนแรงกระแทก ไมบิดเบ้ียวจากความรอนในภาวะใชงาน ใชงานท่ีอุณหภูมิตํ่า

ได

กรณีหามใช สถานท่ีซึ่งอาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ, บริเวณท่ีมีไอท่ีทําใหผุกรอน, ในปลองขนของหรือปลอง

ลิฟต, ในบริเวณอันตราย, ระบบแรงสูง และท่ีซึ่งมีอุณหถูมิของสายไฟ หรืออุณหภูมิโดยรอบสูงเกินกวาท่ีระบุไว

3 การเดินสายในรางเดินสาย (Wireways)

ลักษณะการใชงาน ติดต้ังในท่ีเปดโลงเทาน้ัน ยกเวน พื้นท่ีปด ท่ีสามารถเขาถึงไดในการตรวจสอบ

บํารุงรักษาตลอดแนวรางเดินสาย ถาติดต้ังภายนอกตองเปนชนิดกันฝน (Raintight)

4 การตดิตัง้บัสเวย (Busways)

ตัวนําเปนทองแดง หรืออลูมิเนียม

ลักษณะการใชงาน ติดต้ังในท่ีสามารถตรวจสอบ บํารุงรักษาไดตลอดเวลา

กรณีหามใช สถานท่ีซึ่งอาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ, ในปลองขนของหรือปลองลิฟต, บริเวณอันตราย บริเวณ

กลางแจง, สถานท่ีเปยก หรือช้ืน

5 การเดินสายบนผิว หรอืเดินสายเกาะผนัง ( Surface Wiring)

ลักษณะการใชงาน ใชกับการเดินสายแรงตํ่าในอาคารท่ัวไป ยกเวน ในบริเวณอันตราย

การเดินสายใหติดต้ังเรียงเปนช้ันเดียว หามติดต้ังซอนกัน

6 การเดินสายในรางเคเบิล (Cable Tray)

รางเคเบิล หมายถึง รางเปดซึ่งทําดวยวัสดุไมติดไฟ ใชสําหรับรองรับและจับยึดสายเคเบิล

การตอสายในรางเคเบิล จุดตอสายตองอยูในรางเคเบิลและตองไมสูงเลยขอบดานขางของรางเคเบิล ท่ีซึ่งสายมี

โอกาสถูกแสงแดดโดยตรง ตองใชสายชนิดทนแสงแดด

กรณีหามใช สถานท่ีซึ่งอาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ, ในปลองขนของหรือปลองลิฟต, หามใชรางเคเบิลสําหรับ

เปนตัวนําตอลงดิน, หามติดต้ังทอสําหรับงานอื่นท่ีไมใชงานไฟฟา เชน ทอไอนํ้า ทอประปา ทอแกส

ที่มา

http://www.aida-engineering.co.th/download/egat/egat_ch5.pdf

http://electric4u.blogspot.com