1

REPUBLIKA E KOSOVS/REPUBLIKA KOSOVA/ REPUBLIC OF KOSOVA

QEVERIA E KOSOVS / VLADA KOSOVA /GOVERNMENT OF KOSOVA

MINISTRIA BUJQSIS, PYLLTARIS DHE ZHVILLIMIT RURAL

MINISTARSTVO POLJOPRIVREDE, SUMARSTVA I RURALNOG RAZVOJA

MINISTRY OF AGRICULTURE, FORESTRY AND RURAL DEVELOPMENT

Strategjia e Komunikimit dhe Informimit pr Sektorin e Pylltaris n Kosov

2010-2020

_____________________________________

DRAFT Qershor 2013

2

Prmbajtja Shkurtesat 4 Prmbledhje Ekzekutive 5 Historiku 5 A. Dokumenti i Strategjis (DSP) pr Zhvillimin e Sektorit t Pylltaris n Kosov 6

A1. Planifikimi organizativ i shrbimeve kombtare t pylltaris n Kosov 8 A2. Projekti GCP/KOS/005/FIN: Analiza e situats

B. Vlersimi i shpejt i Kom.n Sektorin e Pylltaris dhe Mjedisit n Kosov 10 B1. Vlersimi i shpejt i nevojave n Komunikim dhe Informim 10 B2. Analiza e palve t interesit B3. Modalitetet e financimit, pengesat, burimet njerzore dhe kuadrot B4. Kapacitetet kombtare dhe aftsit pr komunikim n Pylltari

C. Objektiva e vetdijesimit dhe Strategjia e fushata pr komunikim 15 C1. Pse sht komunikimi n Pylltari n Kosov me rndsi t madhe 15 C2 asja Strategjike konsideruar prioritetet primare dhe sekondare 16

C2.1 Prioritetet q duhet t adresohen C2.2 Strategjia e Komunikimit n faza C2.3 Linjat kryesore t veprimeve

D. Metodologjia dhe qasjet strategjike 19 D1. Grupet caqe dhe prfituesit kryesor 20 D2. Porosit kryesore 21 D3. shtjet kryesore pr tu adresuar 21 D4. Rezultatet e pritura 22

E. Strategjia pr Kom. dhe Vetdijesim dhe Plani i menjhershm pr Kom. 24 E1. Fushata pr Komunikim: rezultatet dhe aktivitetet q prbjn nevojat e

menjhershme t komunikimit dhe informimit 24

E2. Strategjia e komunikimit global: rezultatet dhe aktivitetet 33

F. Supozimet & Kushtet pr sukses 43 G. Implementimi 44 H. Vlersimi dhe Qndrueshmria 44

I. Buxheti

Shtojcat:

3

1. Matrica e fushats s Komunikimit, 2. Implementimi I fushats s Komunikimit

4

Shkurtesat PBZHR: Plani pr Bujqsi dhe Zhvillim Rural DP: Departamenti i Pylltaris FAO: Organizata e Kombeve t Bashkuara pr Ushqim dhe Bujqsi BE: Bashkimi Evropian APK: Agjensioni Pyjor i Kosovs IHP: Instituti pr Hulumtime n Pylltari MBPZHR: Ministria e Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural MASHT: Ministria e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis MPMS: Ministria e Puns dhe Mirqenies Sociale MMPH: Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor MEF: Ministria e Ekonomis dhe Financave MTI: Ministria e Tregtis dhe Industris OJQ: Organizata Jo-Qeveritare ZKPA: Zyra pr Komunikim, Partneritet dhe Avokim ZREAQ: FAO/Zyra regjionale pr Evrop dhe Azi Qendrore DSP: Dokumenti i Strategjis pr Zhvillimin e Sektorit t Pylltaris

5

Prmbledhja Ekzekutive N kornizn e Dokumentit t Strategjis pr Zhvillimin e Sektorit t Pylltaris n Kosov 2010-2020, Strategjia pr Komunikim dhe Informim ka pr qllim q t adresoj shtjet se si Ministria s Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural (MBPZHR) dhe institucionet tjera relevante pr Pyjet e Kosovs, duhet t prmirsojn komunikimin, n kuptimin e gjer strategjik dhe operacional, pr nj periudh kohore afatgjate dhe praktikisht me komunikim dhe fushata pr informimim publik. Vlersimi i gjendjes s tanishme ka mundsuar sjelljen e rekomandimeve dhe nj seri t propozimeve konkrete q, n rast t implementimit, do t prmirsojn konsistencn, efiiencn , besueshmrin, seriozitetin, saktsin dhe efikasitetin profesional t komunikimit n MBPZHR dhe institucione tjera relevante q jan pjes e Sektorit t Pylltaris n Kosov. Gjat procesit vlersues dhe fazs prgatitore si dhe bazuar n hulumtime, t gjitha faktet drejtohen nga nevoja pr prmirsim urgjent t komunikimit dhe me auditoriumi t veanta n mnyr q t parandalohet trendi i tanishm i prerjes ilegale t drunjve dhe ngritjes s vetdijes pr prfitim afatgjat nga pyjet. Strategjia ka pr qllim q t siguroj nj themel t fort komunikimi pr institucionet pyjore t Kosovs. N veanti, ajo synon edhe t rris reputacionin e ktyre institucioneve pr komunikimin e brendshm dhe jashtm nprmjet ndikimit dhe promovimit t aktiviteteve n peceptimin e audiencs interne, vendore dhe ndrkombtare. Qasja profesionale n aktivitetet e vazhdueshme pr publikun pastaj ndrtimi i kapaciteteve t brendshme dhe trajnimet jan pika kryesore pr nj strategji t suksesshme komunikimi. sht e rndsishme t theksohet se kjo strategji duhet t shihet si nj pun n vazhdimsi brenda kontekstit t strategjis afatgjate, m shum sesa si nj propozim normativ. Kjo mund t zhvillohet m tej n nj baz t vazhdueshme, por besohet se thjesht mbajtja e status quo-s nuk duhet t shihet si nj opsion, nse institucionet jan pr t prmbushur misionin e parandalimit t dmtimit t Pyjeve t Kosovs. N prgatitjen e Strategjis s Komunikimit dhe Informimit, nj sasi e konsiderueshme e provave q sht gjetur gjat fazs s konsultimit dhe kjo ka mundsuar zhvillimin e nj sr idesh, kryesisht mbi bazn e prgjigjeve ndaj nevojave specifike, si dhe idet pr zhvillimin e m shum mjeteve efikase dhe efektive si dhe veprimet dhe rrugn e sugjeruar pr menaxhimin e metodave t komunikimit. sht e rndsishme q t pranojm se kjo strategji duhet t konsiderohet si nj dokument i gjall q nuk ka pr qllim t jet prshkrues ose i ngurt, por q mund t zhvillohet dhe t ndryshohet si prgjigje ndaj nevojave pr ndryshim dhe rrethanave npr institucione. Vlersimi i prerjes ilegale t drunjve n pyjet e Kosovs sht drastik dhe ekziston nj nevoj urgjente pr t informuar publikun1 pr t marr vendim t informuar mir n lidhje me blerjen e drurit, sidomos drurit pr zjarr. Kjo sht n interes t prgjithshm pr njerzit q t marrin vendime t informuara mir dhe t zvoglojn prdorimin e drurit pr ngrohje dhe aktivitetet e tjera t puns n shtpi. Kjo do t kontribuoj n mirmbajtjen m t mir t pyjeve dhe n reduktimin e prerjeve t tyre. Qllimi i prgjithshm sht pr ti shptuar pyjet e Kosovs nga rreziku i shpyllzimit n shum mnyra dhe pr t prdorur drunjt n mnyr m efikase. Prve ksaj, kjo strategy dhe nj fushat e veant, synon q t rris ndrgjegjsimin e pasojave juridike t prerjeve ilegale nga qytetart privat si pr prdorim t tyre ashtu dhe pr prerjen ilegale t drunjve pr shitje.

1 Auditoriumi sht popullata q blen dru pr ngrohje dhe prdorime t tjera.

6

Popullata e Kosovs ka nevoj q t dij m shum rreth asaj se si ata ndikojn drejtprdrejt, dhe n shkall t gjer, (n varsi t audiencs s synuar), n prerjen e drunjve, shitjen apo prdorimin e tyre pr djegie. Prve ksaj, ata duhet t jen t informuar rreth burimeve alternative t energjis, t tilla si dru i prpunuar dhe prerja e przgjedhur e drunjve nga ana e institucioneve prkatse. N situatn e tanishme, vmendje e pamjaftueshme po i kushtohet bukurive dhe prfitimeve nga pyjet, prve prerjeve t tyre. Prfitimet e eko-turizmit, bujqsis dhe industris blegtorale jan shum m t dobishme dhe m t qndrueshme se prerjet ilegale t drunjve. Ruajtja e pyjeve nga shpyllzimi n Kosov duhet t shihet edhe nga nj tjetr perspektiv. Duke par kt problem nga perspektiva zhvillimore', u mundsohet fermave t vogla dhe bizneseve familjare q t ken m shum qndrueshmri dhe t ardhura t rregullta n vend se t ken vetm, nj pal t hyra nga shitja e drunjve pr djegie. Orientimi drejt zhvillimit dhe prdorimit t pyjeve nga perspektiva e zhvillimit t qndrueshm duhet t jet pjes e ksaj strategjie dhe sht e nevojshme q kjo ide t promovohet nprmjet komunikimeve t ndryshme dhe fushatave t informimit. Nj nga aspektet e menjhershme t fushats do t jet efekti i drejtprdrejt ekonomik, si pr shembull, vetm druri i przgjedhur mir do tu mundsoj prdoruesve q t ken 40% m shum energji nga druri i that se sa nga druri i freskt2. Kto rezultate mund t nnkuptojn 40% m pak shpenzime financiare dhe rreth 40% m pak shpenzim t drurit pr ngrohje. Pr m tepr, aspekti ekonomik prek ujin, cilsin e ajrit, dhe rrezikun e fatkeqsive natyrore. Kjo ka nj ndikim t drejtprdrejt n prodhimin e ushqimit dhe biodiversitetit, e cili sht rrezikuar, n rast se prerjet ilegale t drunjve vazhdojn me trendin aktual. A. Dokumenti i Strategjis (DSP) pr zhvillimin e sektorit t pylltaris n Kosov

Funksionet ekonomike, sociale dhe ekologjike t pyjeve t Kosovs jan t nj rndsie t konsiderueshme pr zhvillimin e qndrueshm t Kosovs dhe pr prmirsimin e cilsis s jets, sidomos n zonat rurale dhe ato malore. Bazuar n kto funksione t dobishme t pyjeve, Kosova pyjet i percepton si pjes e pasuris kombtare. Ligji pr Pyje konfirmon kt: "Pyjet e Kosovs jan resurse kombtare. Ato do t menaxhohet n at mnyr q t sigurojn rendimente t vlefshme dhe n t njjtn koh t ruajn biodiversitetin pr t mirn e brezave t tanishm dhe atyre t ardhshm. Menaxhimi i pyjeve duhet gjithashtu t merr n konsiderat interesat e tjera publike". Ligji gjithashtu pohon se duhet t zbatohet parimet e parandalimit, ruajtjes s shumllojshmris biologjike, parimi i barazis s gjeneratave dhe zhvillimi i qndrueshm ekologjik.

Dokumentet ligjore dhe strategjike pr Pylltarin e Kosovs jan Ligji mbi Pyjet 2003, ndryshuar m 2004 dhe 2010. Ndrsa si nj prgjigje ndaj nevojs pr menaxhimin strategjik t resurseve pyjore, Qeveria e Kosovs ka filluar procesin e formulimit t nj Politike Kombtare t Pyjeve dhe nj Plan Strategjik n maj t vitit 2008. Procesi ka qen i bazuar n parimet e njohura pr zhvillimin e politikave, inputet nga ekspertt kombtar dhe ndrkombtar, si dhe nga t gjitha grupet prkatse t interesit. Politikat dhe strategjit e sugjeruara jan n prputhje me legjislacionin ekzistues mbi Pylltarin pr t prgatitur terrenin pr t gjitha vendimet e mdha q do t merren n lidhje me sektorin e pylltaris pr 10 vitet e ardhshme.

Objektivi i prgjithshm i Qeveris s Republiks s Kosovs sht rritja e kontributit t sektorit pyjor n ekonomin kombtare, prmes shfrytzimit t qndrueshm t resurseve pyjore, duke marr parasysh edhe rolin shum-funksional t pyjeve. N prputhshmri me

2 Dru i freskt sht ai dru q prmban m shum se 45% lagshti n prmbajtje.

7

kt objektiv t prgjithshme, Qeveria do t ruaj dhe do t rris qndrueshmrin e sektorit prmes ofrimit t nj kornize mbshtetse institucionale dhe rregullative, dhe do t siguroj mekanizma t prhershm financiar pr zhvillimin e gjendjes s ktij sektori. Prgjegjsia e prgjithshme e Qeveris n zhvillimin e Sektorit Pyjor prfshin menaxhimin e n prputhje me konsensusin global mbi menaxhimin, ruajtjen dhe zhvillimin e qndrueshm t t gjitha llojeve t pyjeve. Kjo prfshin: Zhvillimin e nj kornize mbshtetse institucionale dhe rregullative; Administrimin dhe menaxhimin e tokave shtetrore, mbrojtjen e vlerave mjedisore; bashkpunimin ndrsektorial, kontaktet ndrkombtare, financimin e aktiviteteve; Aspektet shoqrore t pyjeve; Zbatimin e politikave dhe strategjive; Rregullimet institucionale, instrumentet e politikave dhe pajtueshmrin me planet kombtare dhe ndrkombtare dhe strategjit.

Veprimet e msiprme mund t adresohen duke folur n prgjithsi prmes zhvillimit dhe zbatimit t nj kornize rregullative dhe institucionale dhe, pavarsisht nga pronsia, aktivitetet e sektorit t drejtohen n drejtimin e dshiruar. Elemente t rndsishme jan monitorimi i vazhdueshm i resurseve pyjore pr t siguruar nj shfrytzim t qndrueshm, sigurimi i burimeve adekuate pr institucionet qeveritare prgjegjse pr pylltari dhe prditsimi i kornizs rregullative pr pasqyrimin e ndryshimeve dhe trendve zhvillimore n shoqri. Proceset e ndryshimit do t jen transparente dhe do t mundsojn pjesmarrjen e plot t palve t interesit. Nj nga shtjet kryesore pr tu adresuar nga Qeveria sht gjithashtu fakti se 40% e tokave pyjore publike dhe 29% e tokave pyjore private kan qen subjekt i aktiviteteve t pakontrolluara apo ilegale t shfrytzimit. Sipas t gjitha standardeve, kto shifra jan shum t larta. Situata m kritike sht n pyjet halore ku e gjith siprfaqja e madhe ekzistuese pyjore sht vn n rrezik, nse nuk ndrmerren masa t forta dhe t menjhershme. Rezultatet e Inventarizimit gjithashtu konfirmojn se pyjet e ulta, veanrisht n tokat pyjore publike, i jan ekspozuar prerjeve t rnda. Rezultatet gjithashtu tregojn se shum pyje t reja dhe t moshs s mesme jan n nj nevoj urgjente pr intervenime menaxheriale, duke filluar prej pastrimit dhe rrallimit/para-rrallimit jokomercial tek ai komercial.

Vshtirsit me t cilat ballafaqohet Sektori Pyjor

N aspektin relativ, struktura ligjore pr sektorin pyjor sht e vendosur. Ekziston Ligji pr Pyjet dhe ligjet tjera, n nj kuptim t gjer, me ndikim n pylltari,. Gjithashtu ekziston nj numr i udhzimeve administrative. Megjithat, pavarsisht ktij legjislacioni mbshtets, nj nga sfidat m t mdha sht mungesa e respektimit t ligjeve. Kjo situat sipas t gjitha gjasave varet nga nj mori arsyesh. (I) Stafi dhe personat me ndikim nuk jan n dijeni t kornizs ligjore, (ii) korniza ligjore nuk sht aq kuptimplote, (iii) korniza ligjore sht neglizhuar pasi ajo konsiderohet si pengim i operacioneve / aktiviteteve, (iv) mbikqyrja dhe zbatimi nuk jan n vendin e duhur (v) sistemi policor, prokuroria dhe gjykatat nuk ndjekin si duhet raportimet pr shkeljen e ligjit

A1.Skema Organizative e Shrbimeve Kombtare Pyjore

Skema e partneritetit n organogramin administrativ ndjek infrastrukturn aktuale t Qeveris s Kosovs dhe prfshin t gjitha institucionet relevante, duke prfshir edhe ministrin prkatse e cila vepron si nj ombrell pr aktivitetet e kryera n fushn e menaxhimit t pyjeve, komunikimit dhe informimit.

MBPZhR sht trupi Ministror q koordinon veprimet ekzekutive mbi Bujqsin, Pylltarin dhe Zhvillimit Rural ne Kosov. Ajo ka Departamentin e Pylltaris, e cila sht e ngarkuar me

8

aktivitete t nivelit t politikave n lidhje me pyjet nga perspektiva e Ministris. Departamenti i Pylltaris sht pjes prbrse e Ministris.

Agjencia e Pyjeve te Kosovs sht prgjegjse pr shtjet q lidhen me rregullimin e pyjeve, administrimin dhe menaxhimin e tokave pyjore publike dhe pyjeve n parqet kombtare prve atyre shtjeve q ligji n mnyr specifike i cakton si prgjegjsi ndonj autoriteti tjetr te Qeveris. Ndr prgjegjsit e APK jan edhe: Zbatimi i legjislacionit pyjor dhe shtjet administrative qe lidhen me administrimin e pyjeve; zhvillimin dhe monitorimin e resurseve pyjore n Kosov; shqyrton krkesat pr leje pr prerje-transportim t drunjve dhe shfrytzim t produkteve drunore dhe jo drunore;; monitoron prerjen n shkall kombtare, ruajtjen, prpunimin dhe transportin e mass se drurit etj.

Bordi pr Menaxhimin e Pyjeve: Mandati i Bordit pr Menaxhimin e Pyjeve sht prcaktuar me vendimin e Qeveris 11/52 q nga 14 dhjetor 2012. BMP do t mbikqyr dhe koordinoj zbatimin e planeve operacionale q lidhen me Strategjin e Pylltaris 2010-2020, me kosto-efikase dhe n prputhje me termat e referencs dhe afatet kohore te prcaktuara. Detyrat specifike t Bordit pr Menaxhimin e Pyjeve jan:

T mbikqyr, koordinoj dhe mbshtes institucionet relevante, t cilat jan t

angazhuara n ndrmarrjen e aktiviteteve pr zbatimin e politikave dhe strategjive t reja si dhe projekteve t tjera zhvillimore q rrjedhin prej saj.

T sigurohet se detyrat operacionale apo zgjidhjet afatshkurtra nuk jan n kundrshtim me politikat e miratuara dhe objektivat zhvillimore n aspektin afatgjat dhe me zbatimin e masave pr prmirsim aty ku sht e nevojshme.

T ofrohet mbshtetje institucionale me fokus pr t rritur kontributin e sektorit t pylltaris n ekonomin kombtare;

T ofrohet mbshtetje teknike s bashku me kshilla, pr shtje t cilat jan t lidhura me ndryshimin e legjislacionit dhe prmirsimin e bashkpunimit mes pushtetit qendror dhe atij lokal;

T miratoj (I) Planet vjetore operative q lidhen me menaxhimin dhe administrimin e tokave pyjore publike dhe (ii) t miratoj investimet kapitale n raport me zbatimin e strategjis dhe planet e veprimit.

Komunat: Sipas planit t Ahtisaarit3 komunat kan kompetenca mbi "zhvillimin ekonomik lokal, planifikimin urban dhe rural dhe ky sht problemi n shtjet e prleshjeve t menaxhimit t pyjeve me institucionet qendrore. Ajo duhet t adresohet nprmjet Shoqats se Komunave. Shoqata e Pronarve t Pyjeve Private4 u organizua n vitin 2005 dhe themeloi Shoqatn Kombtare t pronarve privat t pyjeve (SHKPPP), duke mundsuar koordinim m t mir trajtimin e interesave t pronarve t pyjeve private dhe prdoruesve n nivel qendror dhe rritjen e kapaciteteve t bashkpunimit dhe koordinimit t aktiviteteve pr dispozitat e shrbimeve dhe ndrgjegjsimin. A 2. Analiza e gjendjes Pavarsisht mbshtetjes s mhershme, Pylltaria n Kosov po ballafaqohet me shum vshtirsi. Qeveria e Kosovs sht prgjegjse pr zhvillimin e nj kornize mbshtetse institucionale dhe rregullative e cila edhe sht br me krijimin e kornizs ligjore. Mbrojtja e vlerave mjedisore; bashkpunimi ndrsektorial, kontaktet ndrkombtare, financimi i aktiviteteve; aspektet sociale t pyjeve; zbatimi i politikave dhe strategjive; rregullimet institucionale, instrumentet e politikave dhe prshtatshmria me planet kombtare dhe

3 www.unosek.org/unosek/en/statusproposal.html

4 http://refordcentre.org/documents/NAPFOKO_biography.pdf

http://www.unosek.org/unosek/en/statusproposal.htmlhttp://refordcentre.org/documents/NAPFOKO_biography.pdf

9

ndrkombtare dhe strategjit jan duke u br nga institucionet e ndryshme, mirpo aty ekziston nj munges e koordinimit t aktiviteteve n ndrtimin e nj qasje strategjike pr informim publik. T gjitha kto prgjegjsi jan t koordinuara nga MBPZHR-ja, megjithat ka munges t theksuar t komunikimit midis institucioneve rreth strategjis s komunikimit t jashtm dhe koordinimin e brendshm.

Pavarsisht progresit t mir me kornizn ligjore dhe politikat n pylltari, shtjet kryesore t mposhtme dhe dobsit n sektorin e pylltaris duhet t trajtohen n nj mnyr apo m nj tjetr:

Pylltaria duhet t prbj nj prioritet shum me t madh n agjendn e Qeveris se sa q ka qen deri me tani. Pylltaria sht nj ofrues i rndsishm i t mirave dhe mundsive t punsimit, si edhe i shum prfitimeve t tjera, si mbrojtja e flors dhe fauns, rekreacioni, etj. T gjitha kto avantazhe nuk jan ende plotsisht te vlersuara nga vendim-marrsit;

Nj prioritet i lart duhet t jet rritja e standardeve t profesionalizmit n t gjitha nivelet, angazhimi i personelit pyjor dhe rritja e ndrgjegjsimit te publikut t gjer n lidhje me rndsin e sektorit;

Sektori privat i pylltaris nuk sht i zhvilluar mir. Mbshtetja afatgjate pr shoqatat e pronarve t pyjeve do t jet e domosdoshme. Aspekte t rndsishme jan reformat institucionale, t tilla si privatizimi i ndrmarrjeve pyjore shtetrore dhe krijimi i nj mjedisi te prshtatshm pr biznes;

Rolet dhe prgjegjsit e pushtetit qendror dhe lokal duhet t jen plotsisht t dakorduara. Me rndsi t veant sht q t arrihet nj mirkuptim i prbashkt pr zbatimin m t mir t delegimit t kompetencave pr menaxhimin e pyjeve, duke marr parasysh edhe nevojat pr koordinim t aktiviteteve investuese dhe pr mbrojtjen e pyjeve;

Pyjet e Kosovs mbulojn 40% t siprfaqes s toks dhe kan potencial t madh ekologjik, social dhe ekonomik, i cili n rrethanat e tanishme shum pak realizohet. sht parapar q nse menaxhohet n mnyr profesionale dhe t qndrueshme sektori i pylltaris mund t krijoj m shum se 5% t GDP-s.

B. Vlersimi i shpejt i Komunikimit n Sektorin e Mjedisit dhe Pylltaris n Kosov

B1. Metodologjia dhe vlersimi i nevojave pr komunikim Nj analiz e shpejt e komunikimit bazuar n nj rishikim dhe n informatat e mbledhura gjat takimeve dhe diskutimeve me MBPZHR, partnert, BE dhe donatort dhe me ekipin e projektit sht br pr t vlersuar kapacitetet aktuale dhe nevojat pr sektorin e pylltaris n Kosov. Gjetjet kryesore tregojn se n kt sektor ekziston nj nevoj pr ndrgjegjsim dhe informim, shkathtsi dhe kapacitete t Komunikimit n kt sektor, duke prfshir rritjen e kapaciteteve aktuale institucionale:

a) Sa i prket popullats dhe prfituesve prfundimtar:

Popullata

Informatat themelore t popullsis (prfshir t rinjt) mbi rndsin ekonomike, mjedisore dhe kulturore t pyjeve t Kosovs;

10

Informacion baz mbi dmet mjedisore t rndsishme t shkaktuara nga prerja

ilegale dhe tregtia; Mungesa e informacionit t qart mbi legjislacionin pyjor, modalitetet e menaxhimit,

pr organet shtetrore prgjegjse dhe pr staf (duke pasur parasysh edhe procesin e decentralizimit) dhe mbi rolin e sektorit privat;

Informatat themelore t dobishme dhe praktike pr burimet alternative t energjis

(pr ngrohje, gatim, etj), si dhe avantazhet krahasuese pr prdorimin e tyre.

b) Sa i prket informimit dhe kapaciteteve t ndrgjegjsimit t mediave, sektorit t arsimit dhe t Shoqatave t Shoqris Civile

Sektori i shtypit dhe mediumet Gazetart dhe zyrtart e komunikimit nuk jan t specializuar mjaftueshm n Mjedis dhe Pyje pr t siguruar nj rrjedhje t mjaftueshme dhe t prhershme t informacionit n mjedis-ndryshim klimatik, pylltari dhe burime alternative t energjis.

Sektori Arsimor Aftsit e msimdhnsve (lndt, metodologjia dhe materialet edukative) nuk jan fort t mjaftueshme pr tiu dhn informata baz nxnsve dhe studentve mbi mjedisin, pyjet, ndryshimet klimatike, etj).

OJQ-t dhe Shoqria Civile OJQ-t dhe shoqatat e shoqris civile nuk jan ende t prfshira n mnyr t konsiderueshme dhe t vrtet n shtjet e Mjedisit dhe Pyjeve dhe situatn n Kosov; kshtu, ato kan munges t njohurive dhe metodologjis dhe nuk kan prvoj n aktivitete vetdijesuese. Ajo q duhet t nnkuptohet sht se OJQ-t pr grat udhheqse dhe Organizatat e Shoqris Civile t aspektit gjinor duhet t jen n mnyr specifike n shnjestr.

c) Lidhur me Sektorin Publik

MBPZHR, DP DHE Agjencit Edhe nse jan zbatuar disa aktivitete sensibilizuese & fushata, ende nuk ka 'pilot' dhe / ose menaxhim te komunikimit brenda Ministris s Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural (MBPZHR), Departamenti i Pyjeve (DP) dhe Agjencia Pyjore e Kosovs (APK). Ekziston nj Atashe pr shtyp n MBPZHR.

Sektori i Mediave Publike Nuk ka asnj program specifik/t dedikuar pr pylltari dhe mjedis q transmetohet n sektorin e Mediave Publike.

B2. Analiza e Palve t Interesit Duke marr parasysh gjendjen kritike t pyjeve n Kosov (dmet e shkaktuara nga prerja ilegale e drunjve, mungesa e informacioneve dhe praktikat e dobta pr ruajtje n mesin e

11

popullsis dhe shfrytzuesve t pyjeve, mungesa e informacioneve dhe praktikave pr burime alternative t energjis etj.); Duke marr po ashtu parasysh rrjedhn e pamjaftueshme t informacioneve teknike dhe praktike nga sektori privat pr inkurajimin e prdorimit t energjive alternative, dhe duke marr parasysh mungesn e vetdijes dhe informacioneve t duhura, jan realizuar aktivitete me qllim vetdijesimi pr t rinjt, prmes sektorit arsimor formal dhe joformal. Pr tu ballafaquar me nevojat e menjhershme, palt e interesit dhe grupet e synuara prioritare jan:

Popullsia (prmes nj fushate t prgjithshme mediale pr vetdijesim dhe prfshirja e shoqatave t shoqris civile; prmes ngjarjeve sociale t organizuara nga brenda bashk me komunat ose nga komunat);

Grat dhe t rinjt (prmes aktiviteteve informative shkollore dhe ngjarjeve digjitale); Shfrytzuesit e pyjeve dhe t drurit (prmes ngjarjeve lokale, fushats mediale dhe

ngjarjeve specifike pr promovimin e drurit si lnd alternative djegse5); Sektori i shtypit dhe mediumet (i cili konsiderohet si hallk transmetuese dhe

prforcuese). Nj qasje e nevojshme gjinore Duke pasur parasysh prbrjen gjinore t amvisrive familjare n Kosov, t cilat dominohen nga meshkujt6, grat kan nj rol specifik n kujdesjen ndaj shtpis dhe ky hulumtim tregon se:

Koha e dedikuar pr t fituar t hyra pr meshkujt n Kosov sht 57%, ndrsa pr femrat sht 14 %.

65% e kohs pr femra i dedikohet kujdesit t shtpis, ndrsa pr meshkuj 4%.

Mosprputhshmria n mes t ktyre dy grupeve sht shum e madhe dhe mund t pasqyrohet n faktin se femrat merren m shum me djegien e drurit, ndrsa meshkujt kujdesen pr sigurimin ose prerjen e drurit si lnd djegse.7

N kt kuptim, qndron fakti se meshkujt tradicionalisht e blejn drurin si lnd djegse, mirpo grat zakonisht e prdorin at si lnd djegse; Auditoriumi i shnjestruar ndryshon dhe n kt kontekst edhe mesazhet duhet t ndryshojn. Kur t kombinohen me t dhnat nga rajonet e przgjedhura n fushatn e mparshme t MBPZHR (aktivitetet e vetdijesimit), duhet t shpiejn n nj audienc t synuar dhe shum t kufizuar dhe specifike, e shprndar n mnyr t barabart npr rajone, ashtu si sht n planin e veprimeve t Fushats s MBPZHR n vitin 2010 Prmes adresimit n mnyr specifike t femrave, ne mund ti adresohemi amvisrive, si njsi shoqrore pr shoqrin kosovare, n prputhje me qllimin pr tiu adresuar popullsis q n fakt e shpenzon drurin. Megjithat, kjo mund t funksionoj pr audiencn e prgjithshme dhe prerjen ilegale t drunjve privat dhe jo pr prerjen e organizuar t drunjve. B3. Modalitetet financuese, shtrngimet buxhetore, burimet & aftsit njerzore.

5 N kt dokument, druri si lnd djegse alternative konsiderohet t jet pellet, copza dhe briket druri

6 Konteksti kulturor sht q amvisrit jan tradicionalisht meshkuj.

7 http://www.bridgew.edu/soas/jiws/nov05v2/kosova.pdf (faqe 105)

http://www.bridgew.edu/soas/jiws/nov05v2/kosova.pdf

12

N MBPZHR ka munges t konsiderueshme t burimeve por komunikim, informim dhe aktivitete t shtrirjes n sektorin e pylltaris. Buxheti i vitit t kaluar q sht dedikuar pr organizimin e fushatave pr Pyjet e Kosovs sht caktuar pr nj projekt binjakzimi nga Ministria. Po ashtu, prve ksaj, nuk sht caktuar asnj buxhet specifik pr shtjet e Shndetit t Pyjeve si i till. Ekziston vullneti q pr vitin 2013 t rritet bashkpunimi dhe bashkrisht t koordinohen veprimet e komunikimit dhe fushatave n MBPZHR dhe projekte t financuara nga donatort. Deri m sot, nuk sht br asnj fushat specifike n dy vitet e fundit dhe nuk sht prgatitur asnj dokument strategjik pr komunikim nga ana e MBPZHR-s pr t adresuar kt shtje. Msimet e nxjerra do t huazohen nga fushatat e tjera, n sektort e tjer, t cilt prfshijn organizimin e fushatave profesionale dhe auditorium t shnjestruar t ngjashm (teknikisht) dhe jasht-kontraktimin e kapaciteteve t jashtme pr mbikqyrjen, monitorimin dhe vlersimin e rezultateve aktuale t fushats. Kapacitetet profesionale pr pylltari jan t vendosura, megjithat ato kan munges prvoje n komunikim dhe aftsi pr realizim fushatash n mnyr q t adresojn shtjet dhe t prfshijn publikun n ann e tyre8. Prve ksaj, ata kan munges t komunikimit t brendshm n nivel zyrtar dhe jozyrtar, pr shkak t prvojs s keqe n t kaluarn me ish menaxhmentin e institucioneve. Pjes e problemit sht fakti se ekzistojn przierje kompetencash n tri nivele t ndryshme: niveli i par sht q MBPZHR (Departamenti i Pylltaris); niveli i dyt sht Agjensioni pr Menaxhimin e Pyjeve dhe niveli i tret sht ai i nivelit komunal, i cili sipas Planit t Ahtisaarit ka kompetenca n menaxhimin si t toks ashtu edhe t pyjeve. Kto institucione po ashtu kan munges t kapaciteteve pr t punuar me sektort e tjer, si OJQ-t dhe iniciativat e shoqris civile pr shkak t kompetencave t ndara q ekzistojn n kuadr t pylltaris. Departamenti i Pylltaris paraqet nivelin e politikave, ndrsa Agjensioni Pyjor bn menaxhimin operacional aktual me pyje. N t gjitha kto mnyra t decentralizuara t menaxhimit pyjor, komunat kan t drejta n menaxhimin e pyjeve si resurse. B4. Kapacitetet kombtare dhe kuadrot pr komunikim n Pylltari

(a) Implementimi i fushats s vetdijesimit N vitin 2010 sht mbajtur nj fushat vetdijesimi n MBPZHR, e cila sht quajtur: Vetdijesimi i opinionit pr mbrojtjen e pyjeve dhe toks pyjore, aty jan ndrmarr disa veprime pr rritjen e vetdijesimit t popullsis. Pr kt vit, sht propozuar i njjti plan i veprimit dhe ai do t implementohet nga MBPZHR, ndrsa projektet e financuara nga donatort do t prqendrohen n veprime t ndryshme q nuk do t mbulohen n planin e MBPZHR. Kjo fushat sht prqendruar n rritjen e vetdijesimit t popullsis s prgjithshme pr tri komponente kryesore:

Prerja ilegale e drunjve Parandalimi i zjarreve n pyje Keqprdorimi i pyjeve dhe produkteve pyjore.

13

Metodologjia e ksaj fushate ka qen prdorimi i disa kanaleve t komunikimit n caqe gjeografike shum specifike: Prishtina, Mitrovica, Peja, Deani, Prizreni dhe Novobrda.

Kjo fushat ka prfshir:

Takimet jozyrtare me prfaqsuesit e fshatrave, prfaqsuesit e OJQ-ve dhe drejtort e departamenteve pr arsim n rajonet e komunave prkatse;

Shprndarja e broshurave dhe afisheve; prezantimet/ligjratat n shkolla, n zonat e przgjedhura t siprprmendura;

Takimet me pronart e kapaciteteve pr prodhimin e drurit (fabrikave etj.); Takimet me pronart e pyjeve private; Transmetimi medial/televiziv i videoklipeve; Takimet publike me qytetar dhe tryezat e rrumbullakta n rajonet komunale t

prmendura m sipr. Fushata aktuale nuk ka ndonj raport prfundimtar e as msim t nxjerr, prandaj sht e pamundur q t miratohen rekomandimet n nivel t politikave. Megjithat, sht e rndsishme q t shikohen zonat e synuara, t cilat jan przgjedhur nga grupet e ekspertve n MBPZHR. Nj aktivitet tjetr q sht zhvilluar nga Asociacioni i Pronarve t Pyjeve Private sht Rritja e vetdijsimit t nxnsve t pronarve t pyjeve private n tri komuna9 N bashkpunim t ngusht me USAID, me organizatn holandeze pr zhvillim, SNV, dhe me NAPFO, sht implementuar veprimi pr rritjen e vetdijsimit t nxnsve t shkollave. Gjat fazs s par t ktij aktiviteti kan qen pjesmarrs m shum se 150 nxns t 3 shkollave, duke qen pjesmarrs n aktivitete fushore dhe n prgatitjen e implementimit t ktij aktiviteti Pylli im, jeta jon me ese, fotografi, vizatime etj. sht publikuar edhe libri Pylli im. (b) Gjendja e mas mediumeve dhe mediave kombtare Sfera mediale e Kosovs ka qen pjes e nj numri ndryshimesh t zhurmshme n katrmbdhjet vjetet e kaluara, q nga paslufta. Duke iu nnshtruar rregullimit nga nj numr institucionesh t ndryshme, sfidat me t cilat jan ballafaquar gazetart kan qen t mdha. Disa sfida, si sht krijimi i nj mori kanalesh, duke siguruar qndrueshmri dhe duke adresuar shqetsimet legjislative , jan tejkaluar n nj mas t madhe. N ann tjetr, krkohet m shum pun n krijimin e plot t dispozitave ligjore pr lirin e fjals, pr kufizimin e presionit ndaj gazetarve dhe pr sigurimin e nj sfere t gazetaris profesionale dhe cilsore, prfshir ktu edhe rritjen e fushs s mediumeve digjitale. Kushtetuta e Kosovs garanton liri t shprehjes, qasje n informim dhe shumic mediumesh. Kto deklarime kan themeluar reformat ligjore, si krijimi i ligjit pr qasje n dokumentet publike, dekriminalizimi i shpifjeve, mbrojtja e burimeve t gazetarve etj. megjithat, ende mbetet shum pr tu punuar n sigurimin politikave q nxirren prej ligjeve, pr t mos ln hapsir pr keqinterpretim dhe q ligjet aktuale t implementohen ashtu si duhet. Pr momentin, fusha mediale n Kosov sht n gjendje si n vijim:

9 http://refordcentre.org/documents/NAPFOKO_biography.pdf

http://refordcentre.org/documents/NAPFOKO_biography.pdf

14

- Numri i kanaleve, radiostacioneve, stacioneve televizive:

Shtypi: 9 gazeta ditore; Radio Stacione: 92; Stacione Televizive: 2210 Statistikat pr qarkullimin e gazetave:

Koha Ditore sht gazeta kryesore, e cila pasohet nga Kosova Sot11 Klasifikimet e transmetuesve12:

RTK 52%, KTV 28%, RTV21 49%; Radio Dukagjini 8%, Radio Kosova 5%, Radio 21 2%

Ueb media/ Telegrafi/ facebook dhe twitter/ flickr connections (Nuk ka t dhna n dispozicion) Ueb portale: indekskosova.com; infoportali.com; etj (Nuk ka t dhna n dispozicion)

- Shfrytzimi i internetit: 53% e amvisrive kan qasje n internet13 (Kjo shifr nuk prfshin edhe popullsin q kan qasje prmes celularve14)

- Norma e shkrim leximit15: 91.9% (meshkuj 96.6%, femra 87.5%)

- Profilet mediale t minoriteteve dhe komuniteteve: Kosova ka nj popullsi prej 10 minoritetesh etnike t njohura zyrtarisht dhe t gjitha minoritetet kan mediumet e tyre. Shumica e ktyre mediumeve mund t mbulohen n Shqip, Serbisht dhe Turqisht, edhepse ndryshimet n gjuhn e folur jan prezente16. Rrjeti i radiostacioneve n gjuhn serbe Rrjeti TV Mreza [rrjet TV]17 (c) Asociacionet private dhe publike, asociacionet e pronarve, prodhuesve dhe tregtarve, shoqatat e grave etj.

Secili rajon ka zyrat pr Bujqsi dhe shtje Rurale.

10

Komisioni i Pavarur pr Media, 2009 11

Index Kosova, korrik 2009 12

Index Kosova, 2009 13

Index Kosova, 2009 14

Vala dhe Ipko (dy operatort kryesor t rrjetit celular) nuk i japin informacionet e tilla, t cilat i konsiderojn

si zbulim afarizmi. 15

http://esk.rks-gov.net/eng/latest-nes/324-press-release-estimate-on-the-number-of-kosovo-population-2011 16

http://www.osce.org/kosovo/75450 17

http://www.irex.org/sites/default/files/SIMM%20Program%20Fact%20Sheet.pdf

http://esk.rks-gov.net/eng/latest-news/324-press-release-estimate-on-the-number-of-kosovo-population-2011http://www.osce.org/kosovo/75450http://www.irex.org/sites/default/files/SIMM%20Program%20Fact%20Sheet.pdf

15

Secili rajon ka sektorin e OJQ-ve q sht i zhvilluar deri n nj shkall t organizatave funksional, t cilat mund t jen mbshtetse n fushata. Modalitetet e prfshirjes s tyre jan tem q duhet diskutuar, mirpo n parim t gjitha komunat kan OJQ t bazuara n mjedis, t cilat mund t vlersohen pr prfshirje t mtutjeshme n proces.

Gjithashtu shoqatat dhe organizatat e tjera n komuna jan potencial q mund t prdoren n mbshtetje t fushats dhe qllimit t prgjithshm t pyjeve t Kosovs.

(d) Partneriteti me sektorin e bujqsis, shrbimet e prhapjes, energjia, mjedisi. Mund t krkohen disa partneritete t mundshme strategjike (bashk-produksione ose bashkpunime):

Ministria e Arsimit pr kopshte fmijsh, shkolla fillore dhe shkolla t mesme n fushatn pr vetdijesimin strategjik mbi pyjet e Kosovs;

Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor; Ministria e Zhvillimit Ekonomik (Departamenti i Energjis dhe Minierave); Ministria e Kulturs, Rinis dhe Sportit; Ministria e Posts dhe Telekomunikacionit; Organet e tjera shtetrore.

Pr shkak t mungess s prvojave ose pr shkak t dobsive n aftsit komunikuese brenda ktyre ministrive, partneriteti (bashkpunimi) do t jet mbas gjase i kufizuar. Megjithat, sht e rndsishme q ata t merren n konsiderim si partner dhe t prfshihen n proces. Partneriteti sht po ashtu i mundshm me sektorin privat pr t siguruar informacione dhe/ose pr t kryer aktivitete informative lidhur me sistemin energjetik dhe produktet: p.sh.

Asociacioni i Pronarve t Pyjeve Private t Kosovs Asociacioni i Prpunuesve t Drurit n Kosov Partneriteti i mundshm me OJQ, ON, bashkpunimi bilateral me donator Sektori privat

Duhet t organizohen edhe sinergji me Strategjin Kombtare pr Eko-turizm18 e cila sht n prgatitje e sipr. C. Objektivi i Strategjis pr Komunikim dhe Informim C1. Pse komunikimi n pylltari sht qensor pr Kosovn? Strategjia e Komunikimit do t rris njohurin dhe vetdijen e qytetarve t Kosovs pr pyjet e Kosovs dhe do t rris edhe mbrojtjen dhe parandalimin e prerjeve ilegale t drunjve. Prve ksaj, ajo do t ket edhe ndikim n shptimin afatgjat t pyjeve t Kosovs prmes arritjes deri te auditoriumi dhe sqarimit se pyjet e Kosovs duhet t trajtohen si thesar kombtar, jo vetm pr nga pamja, mirpo edhe pr nga konteksti i tyre, si parandalimi i rrshqitjes s toks, ndryshimi klimatik, furnizimi me uj i zonave t banuara n Kosov, dhe gjithashtu si nj burim i energjis. Duke iu referuar objektivave t Politiks Kombtare pr Pyje qllimi global i Strategjis s Komunikimit dhe Informimit sht rritja e vetdijesimit t publikut t gjer pr mbrojtjen m t mir dhe shfrytzimin m t mir t resurseve pyjore, t qartsohen rolet dhe interesat e

18

Draft Strategjia e Eko-Turizmit (maj 013)

16

palve t shumta t interesi n sektorin e pyjeve dhe t mobilizohet stafi i pylltaris si dhe institucionet q t lehtsoj dhe t implementojn n mnyr aktive Politikat dhe Strategjin pr Zhvillimin e Pylltaris n Kosov 2010 2020. Strategjia pr Komunikim, prmes aktiviteteve specifike, do t kontribuoj edhe n fuqizimin e kapaciteteve t organeve shtetrore (MBPZHR, DP, APK) n menaxhimin e komunikimit. N mnyr m specifike

Rritja e vetdijesimit dhe njohuria baz t popullsis pr mjedisin, rndsin ekonomike dhe kulturore t Pylltaris n Kosov, n kontekstin e ndryshimeve klimatike.

Prmirsim i dukshm i njohurive, qndrimeve dhe praktikave t popullsis lidhur me

prerjet dhe tregtimin e drurit.

Sigurimi i informacioneve pr energjit alternative dhe prparsit krahasuese (ekonomike, ruajtja e pyjeve, bukuria e mjedisit etj.)

Sigurimi i informacioneve dhe referencave baz dhe trajnimi i sektorit medial dhe

gazetarve (si barts t informacioneve)

Identifikimi dhe zhvillimi i aktiviteteve t vetdijesimit pr shkollat e mesme dhe pr t rinjt.

Fuqizimi i kapaciteteve t MBPZHR n komunikimin pr zhvillim.

Fuqizimi i kapaciteteve t sektorit pyjor pr promovimin e shfrytzimit efikas dhe miqsor ndaj drurit si dhe promovimi i teknologjive moderne pr prgatitjen e drurit si lnd djegse, tharjen, ruajtjen dhe prdorimin.

C2. Qasja strategjike duke marr n konsiderim prioritetet e menjhershme dhe ato dytsore. C2.1 Prioritetet q duhen adresuar

(1) t merren n konsiderim prioritetet aktuale t sektorit pyjor; informacionet e menjhershme dhe aktivitetet e komunikimit duhet t prqendrohen n prioritetet kryesore vijuese:

(a) lufta kundr prerjeve dhe tregtimit ilegal t drunjve, (b) Informimi & zbatimi i Ligjit, (c) burimet alternative t energjis19 dhe prparsit krahasuese.

(2) Prioritetet strategjike dytsore do t prqendrohen n (a) informimin dhe njohurit

pr ruajtjen e pyjeve t Kosovs n nj kontekst t ndryshimit klimatik, (b) aktivitetet pr vetdijesimin e shkollave & t rinjve, trajnimi baz pr gazetar dhe sektor t shtypit, (c) ndrtimi i menaxhimit t komunikimit & kapacitetet monitoruese n kuadr t organeve shtetrore.

19

Alternative ood fuels

17

C2.2 Strategjia e Komunikimit n faza Strategia dhe Plani i Komunikimit pr Vetdijesim prfshijn dy nivele planifikimi: Njri sht fushata, bazuar n prioritete e menjhershme dhe urgjente, e cila ka pr qllim rritjen e njohurive/vetdijesimin dhe adresimin e prerjeve ilegale t drunjve, procedurat ligjore pr prerjen e drunjve dhe informacionet baz pr menaxhimin e pyjeve (publike dhe private) t Kosovs. Kjo fushat po ashtu prfshin informacionet praktike/t dobishme dhe promovimin e aktiviteteve pr burimet alternative t energjis, prfshir kru edhe drurin si lnd djegse dhe prparsit krahasuese. Niveli i dyt sht krijimi i nj baze afatmesme pr qasje edukative n ruajtjen e pyjeve t Kosovs, prmes disejnimit dhe transmetimit t materialeve q mund t prdoren fillimisht nga popullsia dhe t rinjt, n mnyr q t familjarizohen me shtjet shqetsuese dhe t sigurojn qndrueshmri dhe efekte t shumta prmes (dhe me an t) shoqris civile. Do t adresohen gjithashtu edhe gazetart dhe kapacitetet e sektorit t shtypit. Kjo objektiv prfshin krijimin/fuqizimin e kapaciteteve t MBPZHR, DP, Bordit etj. n Komunikim, n mnyr q t jen ata n gjendje q t iniciojn dhe monitorojn aktivitete e vetdijesimit dhe komunikimit n mnyr t qndrueshme. Strategjia pr Komunikim, bashk me DSP, do t kontribuojn gjithashtu n fuqizimin e Sektorit t Pyjeve (publike dhe private) n Kosov, n kontekstin e kapaciteteve t reja institucionale dhe teknike dhe n kuptim t dukshmris.

Faza 1 Faza 2

Prioritetet e menjhershme / afatshkurtra

(a) lufta kundr prerjeve ilegale dhe tregtimit

(b) njohja dhe aplikimi i Ligjit

(c) promovimi i burimeve alternative t energjis, prfshir drurin si lnd djegse dhe prparsit krahasuese

Prioritetet afatmesme /afatgjata

(a) edukimi pr ruajtjen e pyjeve m nj kontekst t ndryshimit klimatik (pr t rinjt)

(b) trajnimi baz i gazetarve

(c) zhvillimi i kapaciteteve t komunikimit n kuadr t organeve shtetrore

1. Fushata e vetdijesimit Objektiva: rritja e vetdijesimit pr prerjen ilegale t drunjve dhe informimi i publikut t gjer pr procedurat ilegale, menaxhimin baz t pyjeve dhe energjin alternative. 2. Fuqizimi institucional Objektiva: sigurimi i dukshmris dhe kapaciteteve t reja institucionale/teknike pr Sektorin e Pyjeve (publike dhe private)

3. Edukimi/Mobilizimi Social Objektiva: mobilizimi i popullsis lokale dhe n veanti i t rinjve rreth shqetsimeve pr mbrojtjen e pyjeve dhe shtjet q ndrlidhen me menaxhim t qndrueshm 4. Zhvillimi i kapaciteteve Objektiva: fuqizimi i kapaciteteve t gazetarve pr t mbuluar shtjet pyjore dhe t stafit qeveritar pr t iniciuar dhe monitoruar aktivitetet e komunikimit

C2.3 Vijat kryesore t veprimit Veprimi 1. Fushata e vetdijesimit

18

(a) Implementimi i nj fushate mas mediale (n mbar vendin) me mesazhet

kryesore: mbrojtja mjedisore, ruajtja e vlerave t thesarit kombtar dhe vlera e tij e shtuar (ekonomike, sociale, kulturore); investimi pr t ardhmen.

Pr t ballafaquar nj nivel t ult t vetdijesimit dhe t njohurive n mesin e popullsis pr rolin dhe rndsin e mjedisit dhe pyjeve, duhet t adresohen informacionet baz dhe intensive te t gjitha palt e interesit, popullsia, shfrytzuesit e drejtprdrejt dhe jo t drejtprdrejt t pyjeve, tregtart e drunjve etj. kto informacione baz do t shprndahen gjersisht prmes mas mediave.

(b) Aktivitetet informative (kush bn far n Pylltarin e Kosovs): informacionet institucionale & legjislacioni & menaxhimi i pyjeve; legjislacioni dhe modalitetet e zbatimit t ligjit.

Informacionet gjithprfshirse pr resurset pyjore kombtare, politikat e pylltaris, rolin e sektorit privat, organet shtetrore dhe publike (qendrore dhe t decentralizuara) q jan n funksion dhe Ligji (kornizn ligjore, ndshkimet etj.) duhet t shprndahen tek shfrytzuesit e pyjeve dhe t drunjve, tregtart, konsumatort.

(c) Aktivitetet specifike t komunikimit & mesazhet pr promovimin e energjive alternative dhe nevojat e informacioneve specifike lidhur me produktet alternative (druri si lnd djegse etj.)

Rreth 50 % e familjeve kosovare (q jan gjithsej diku rreth 168 000 familje) e prdorin rregullisht drurin si lnd djegse. Sipas t dhnave t dispozicion, mesatarisht 5 m3 nevojiten pr nj familje n vit. Prandaj, t gjitha nevojat e familjeve pr sigurimin e drurit pr djegie jan 837 500 m3 n vit, ndrsa druri prdoret vetm pr qllime ngrohje, si dhe pr djegie t drejtprdrejt pr gatim dhe prgatitje t ujit t ngroht. Aktivitetet pr promovimin e prdorimit t ndryshm t drurit si lnd djegse mund t prfshijn shfrytzimin e peletit, briketit dhe copzave t drurit t cilat jan m efikase dhe m t lehta pr prdorim pr ngrohje dhe gatim. Ky burim alternativ i energjis sht i pranishm kryesisht n zonat urbane, pr shkak t krkess, mirpo mund t zgjerohet edhe n zonat rurale, ku mund t ket interesim pr prdorim t tij. Prparsit e drurit si lnd djegse e e cilsis s lart jan t shumta, prfshir prerjen e drunjve t cilsis s ult n toka pyjore, duke ofruar m shum hapsir pr drunjt m t shndetshm e cilsor, dhe duke shfrytzuar mir t gjith sasin e drurit q ka mbetur nga prpunimi i drurit prmes emetimeve m t ulta dhe efikasitetit m i lart. Mesazhet q mund t prdoren pr promovimin e druritsi lnd djegse e cilsis lart:

Marrja e vendimeve t informuara pr ngrohje

Druri si lnd djegse i cilsis s lart sht m miqsor pr mjedisin dhe m efikas

Druri si lnd djegse i cilsis s lart sht m i pastr dhe m i mir

Veprimi 2. Fuqizimi Institucional

(a) Ndrtimi i kapaciteteve n Komunikim n kuadr t DP dhe APK

19

Kapacitetet baz pr komunikim (pr marrjen e iniciativave dhe pr monitorimin e aktiviteteve) duhet t krijohen n kuadr t sektorit t pylltaris. Modalitet duhet t jen: (a) ekip i prbashkt pr prgatitjen, realizimin dhe monitorimin e aktiviteteve t monitorimit (b) organizimi i sesionit trajnues n komunikim pr stafin e pylltaris.

Prmirsimi, n nj t ardhme, i uebfaqeve t Departamentit t Pyjeve dhe Agjensionit Pyjor t Kosovs pr t krijuar nj Platform Infomimi pr Pylltari.

Veprimi 3. Mobilizimi edukativ/social

(a) Aktivitetet edukative (n shkolla dhe trajnime t msimdhnsve) Investimi n t rinjt sht nj investim pr t ardhmen. Sektori shkolor duhet t jet iu prfshir plotsisht si nj zinxhir transmetues n zhvillimin e njohurive baz dhe vetdijesimin e t rinjve. Msuesit po ashtu duhet t zhvillojn qndrime trajnimi dhe vetdijesimi: dhe metodologji atraktive.

(b) Aktivitetet q kan pr qllim rritjen e pjesmarrjes s palve t interesit (rajonal dhe lokal)

Rajonet dhe komunat, prve procesit t decentralizimit dhe transferimit t kompetencave, kan nj rol si autoritete lokale pr kontakte t afrta me komunitete, asociacione dhe OJQ. Ngjarjet dhe takimet duhet t iniciohen dhe t organizohen n mnyr lokale nga shoqria civile n bashkpunim me palt e interesit dhe autoritetet lokale. Veprimi 4. Zhvillimi i kapaciteteve

(a) Trajnimi dhe krijimi i nj grupi informues specifik pr t shkmbyer informacione pr mjedisin dhe pylltarin, dhe pr t rritur vetdijesimin dhe shkmbimin e informacioneve n mesin e gazetarve si informacione shtes t raportimit.

Meq mediat kosovare kan munges t specialistve q raportojn n fusha t ndryshme, prfshir ktu shtjet mjedisore dhe pylltarin, nj grup gazetarsh do t funksionoj n baz t filozofis Web 2.0 (jo teknikisht), ku aplikacioni (le t jet grup i krijuar n Google, grup n Yahoo ose forum i ndonj natyre tjetr, si blog ose media sociale) ndryshohet dhe prditsohet prmes sjelljes s bazuar n natyrn dinamike t interesimit t gazetarve. Prditsimi dhe ndryshimi i materialit n forumin e till mund t bhet n dy mnyra komunikimi: 1. Gazetart fusin informacionet vet, prfshir edhe skoriet q jan pjesrisht ose plotsisht t dedikuara pr mjedisin, pylltarin ose madje dhe turizimin n rajonet malore dhe 2. Prditsimi i forumit me informacione nga institucionet si MBPZHR etj. Ky forum do t siguroj nj shnjestr pr gazetart e interesuar n pylltari dhe mjedis pr t gjitha institucionet. 3. Trajnimi i stafit t przgjedhur prej Agjensionit Pyjor n nivel rajonal ( s paku nj pylltar

duhet t jet i trajnuar n fushn e prdorimit modern dhe efikas t drurit si lnd djegse pr rajonin), pr t siguruar bartjen e informacioneve te popullsia lokale, kryesisht pronart e pyjeve, kompanit e pyjeve dhe shitsit me pakic t drurit. Rrjeti i pylltarve me informacione n dispozicion dhe njohuri t madhe do t siguroj dhe garantojn bartjen e njohurive edhe n mesin e profesionistve. Trajnimet dhe takimet do t organizohet rregullisht s paku nj takim n vit.

20

Ky aktivitet do t jet fillimisht pjes e nj strategjie t prgjithshme komunikimi q do t dorzohet n AGPK dhe MBPZHR. Ai do t ket ndikim t dyfisht n rritjen e vetdijesimit n mesin e gazetarve kosovar dhe n rritjen e komunikimit dhe mbulimit pr MBPZHR. D. Metodologjia dhe qasja strategjike N njrn an, ekziston nj munges/nevoj e rndsishme e informacioneve baz pr mjedisin, pylltarin, mbrojtjen e resurseve kombtare etj. dhe pr kt duhet t adresohet nj material informativ gjithprfshirs pr t gjith popullatn, prfshir t rinjt dhe palt e interesit. N ann tjetr, duhet t merret n konsiderim se:

Ekziston nevoja pr prcaktimit t vet popullsis kosovare pr t ardhmen e mjedisit natyror t tyre & RN dhe pylltaris si investim ekonomik, social dhe kulturor.

Ekziston nevoja e madhe pr t komunikuar rreth prerjeve ilegale, ashtu q t zvoglohen ato n mnyr drastike dhe t ruhen pyjet e vendit.

Pr m tepr, sht e nevojshme pr t krijuar/fuqizuar kapacitetet kombtare n vetdijesim/komunikim me MBPZHR dhe pal tjera t interesit (koncepti, monitorimi, inovacioni etj.) Metodologjia e fushats prmban kombinim t:

Qasjes ndaj mas mediave (prdorimi i kanaleve/shtypit, mediumeve audiovizuele, aktiviteteve ueb dhe prdorimi i mundshm i rrjeteve sociale)

Aktivitetet pr ndrtimin e kapaciteteve (trajnimi metodologjit ndryshme) dhe Aktivitetet q kan pr qllim lehtsimin e prvetsimeve dhe vendimeve inovative t

komunitetit pr mbrojtjen e mjedisit/pyjeve; kto aktivitete priten n baz t qasjes pjesmarrse dhe procesit t prvetsimit.

N mnyr m specifike:

Prmes TV, Radio dhe gazet (spote TV, tryeza t rrumbullakta & reportazhe TV), spote n radio, artikuj gazetash etj.

Informimi i gazetarve dhe dhnia e mimeve pr artikujt m t mir ose reportazhet m t mira

Disejnimi dhe shprndarja e fletpalosjeve informative, broshurave, afisheve etj. Prmes kurrikuls shkollore dhe aktiviteteve t tjera pr ndrtimin e kapaciteteve

Konsolidimi i ueb portalit Pyjet e Kosovs duhet t bhet forc udhheqse e tr fushats, megjith metodat tjera t komunikimit, si: fletpalosjet, broshurat dhe mjetet e informimit t cilat jan qensore pr implementimin e ksaj strategjie pr t arritur qllimin afatshkurtr dhe realizimin e fushats s komunikimit dhe informimit. N periudh afatmesme, ueb portali duhet t mbledh materiale dhe linqe (Platforma e Informacioneve pr Pyje) q mund t prdoren pr qllime edukative n formate t ndryshme dhe me mjete q kan qasje t leht pr institucionet dhe audiencn e synuar. Auditoriumet e veanta mund t adresohen me metoda speciale, si:

Fushatat me sms nga vala (falas); Prfshirja e policis n programe televizive pr t folur pr problemet e pyjeve; Fabrikat pr prpunimin e drurit reklamojn drurin e prer n mnyr ligjore dhe t

przgjedhur n produktet e tyre;

21

Afishet n produkte/Pyjet e Kosovs Laboratort e Inovacioneve pr t Rinjt jan nj alternativ tjetr e fushats20 ku

FAO mund t organizoj nj gar me t rinjt pr prgatitjen e nj aplikacioni pr pyjet e Kosovs, si pr shfrytzuesit e android ashtu edhe ata IOS. Kjo do t trheq edhe vmendjen e medieve dhe do tu jap njerzve informacione pr pyjet e Kosovs n pajisjet e tyre celulare.

Aktivitetet q prfshijn komunitetet lokale: debatet publike, mjetet e diskutimeve, prdorimi i liderve lokal pr opinione, asociacionet, OJQ-t etj.

Aktivitetet shkollore, ngjarjet sociale (organizimi i konkurseve etj.) Karakteristikat e drurit si lnd djegse; far do t merrnit n konsiderim kur t blini

drurin si lnd djegse Manuali pr drurin si lnd djegse, i cili jep informacione m teknike dhe i cili

udhzon prodhuesit dhe shfrytzuesit e drurit pr djegie. D1. Grupet e shnjestruara dhe palt e interesit Duke marr n konsiderim analizn e nevojave dhe situatn aktuale t pyjeve n Kosov, si dhe duke marr parasysh edhe prioritetet e menjhershme, grupet e shnjestruara dhe palt e interesit jan:

Popullsia e Kosovs (urbane dhe rurale, me vmendje t veant te femrat n zonat

rurale) prmes mas kanaleve dhe multimediave Administrimi i pyjeve kombtare dhe lokale Pronart e pyjeve, banort e pyjeve, konsumatort dhe asociacionet, duke theksuar

asociacionet me numr m t madh t grave Prersit dhe tregtart e drurit (rural dhe urban) Shkollat & msuesit & t rinjt (si investim pr t ardhmen)

Sektori i shtypit (gazetart dhe komunikatort) jan zinxhirt e transmetimit dhe lidhjet; ata konsiderohen si grup i synuar indirekt. D2. Mesazhet Kryesore Duke marr parasysh Strategjin pr Komunikim dhe prioritetet e menjhershme q duhen adresuar, mesazhet kryesore (lidhur me qndrimet, njohurin dhe praktikat: duhet t jen: T prgjithshme21

Mbrojtja e pyjeve sht nj investim pr t ardhmen;

Pyjet duhet t menaxhohen mir, si? Kush e bn kt sot?

far mbjell sot e korr nesr!;

Pyjet jan nj pjes e kulturs dhe thesarit ton kombtar;

Ne duhet t msojm pr mjedisin, pr pyjet tona dhe pr biodiversitetin; ata jan pjes e mjedisit ton jetsor.

T msojm pr pyjet dhe mjedisin na ndihmon q t jemi t qndrueshm.

Digjeni drurin, mirpo n mnyr moderne dhe efikase M specifike

Prerja ilegale e drurit dnohet me ligj;

Prerja ilegale e drurit dhe shitja jan krim i organizuar;

20

http://kosovoinnovations.org/design-center/projects/kosovo-youth-map 21

Komponenti pr dobit e menaxhimit pjesmarrs/prfshirja e grave t jet e pranueshme prmes t gjitha

ktyre mesazheve

http://kosovoinnovations.org/design-center/projects/kosovo-youth-map

22

Kontrollimi dhe dnimi; raportoni shpyllzimin ilegal! Mirpo edhe:

Produktet e pyjeve jan t shumta dhe t shumllojshme; le t msojm pr to!

Pyjet mund t jen burim i inovacionit, burim i bukuris, poezis dhe knaqsive!

Pyjet jan nj rezervar natyror (i jets s kafshve t egra, bimve etj.)

23

D3. shtjet kryesore t adresuara

Palt prioritare t interesit

Objektivat e komunikimit

Qasjet e komunikimit

Mesazhet kryesore

Metodat dhe kanalet e

komunikimit Popullsia e Kosovs, prfshir t rinjt

Rritja e njohurive baz dhe praktikat e mira pr ruajtjen dhe menaxhimin e pyjeve; Sigurimi i informacioneve pr kush bn far n sektorin e pylltaris n Kosov

Sigurimi i informacioneve t qarta dhe interesante pr pyjet n Kosov, si nj thesar kombtar; Sigurimi i informacioneve t qarta pr menaxhimin e pyjeve, legjislacion, rol t sektorit privat dhe shoqri civile.

Rndsia mjedisore, sociale dhe ekonomike e pyjeve t Kosovs; Burimet alternative t mundshme t energjis jan n dispozicion; Autoritetet kosovare menaxhojn sektorin e pyjeve n nj korniz ligjore.

Fushata mas mediale Ngjarjet sociale Ngjarjet komerciale (panairet etj.) Uebfaqet

T rinjt (sektori formal i edukimit)

Sigurimi i njohurive interesante pr mjedisin dhe pylltarin; pr t zbuluar thesarin.

Aktivitetet edukative; trajnimi i msuesve.

Le t zbulojm thesarin, t msojm pr t!

Materialet edukative dhe vetdijsuese, trajnimi i msuesve, vizitat n terren, msimet inovative n shkolla. Aktivitetet digjitale

Shfrytzuesit e pyjeve dhe drurit

Kontribuojn n zvoglimin e prerjeve ilegale n Kosov; Promovimi i qeverisjes s mir t pyjeve prfshir pjesmarrjen e grave dhe grupeve t cenueshme Promovimi & informimi pr mnyrat efikase dhe moderne t prdorimit t drurit si lnd djegse;

T rikujtohet se prerjet ilegale dnohen me ligj; T sigurohen informacione pr menaxhimin e pyjeve t Kosovs; T sigurohen informacione pr lndt e reja drunore pr djegie.

Prerjet ilegale jan t dnueshme; Qeverisja e mir e pyjeve sht nj investim pr t ardhmen; Biznesi i gjelbr sht fitimprurs pr secilin dhe pr vendin.

Fushata e mas medias; Lobimi; Uebfaqet Inkurajimi i sektorit privat n promovimin dhe komercializimin e drurit si lnd djegse.

24

Promovimi i biznesit t gjelbr.

Sektori i Mediumeve & Shtypit

Krijimi i kapaciteteve informuese pr informim dhe promovim t ruajtjes s pyjeve dhe pr prhapjen e njohuris s duhur pr mjedisin, pyjet dhe biodiversitetin n Kosov.

Trajnimi dhe krijimi i rrjeteve

T promovohet: rndsia ekonomike, dhe sociale e pyjeve t Kosovs dhe mjedisit; Format alternative t drurit si lnd djegse jan n dispozicion; Autoritetet kosovare po menaxhojn sektorin e pyjeve n nj korniz ligjore

Sektori i multimediave Ueb portalet dhe shtypi online

D4. Rezultatet e kombinuara t pritura t Strategjis (afatmesme) s Komunikimit dhe Planit (afatshkurtr) t Veprimit Edhepse sht e vshtir t parashihen rezultatet e matshme, n kuptimin e ndryshimeve t sjelljes dhe t praktikave, pa nj analiz afatmesme t ndikimeve, dhe duke marr parasysh gjithashtu se disa aktivitete t tjera vetdijesimi jan realizuar (do t realizohen) nga qeveria e Kosovs dhe donatort, megjithat pritet q:

Kosova dhe popullsia e saj t ken nj mjedis & ekosistem m t mir, duke marr parasysh edhe kontekstin e ndryshimive klimatike

Vetdijesimi dhe njohuria m e mir e secilit mbi rndsin dhe vlern e shtuar t pyjeve (ekonomike, sociale dhe kulturore);

Rritja e vetdijesimit dhe njohurive tek t rinjt pr pylltari, mjedis;

Njohuri m e mir e asaj se kush bn far n Pylltari n Kosov si dhe njohuri pr procedurat;

Respektim m i mir i legjislacionit & rritje e numrit t sinjaleve nga popullsia lidhur me prerjet ilegale,;

Zvoglimi i prerjes ilegale t pyjeve n progres e sipr;

Prdorimi i drurit si alternativ tjetr pr djegie; objektet ndryshimit t sjelljeve jan t matshme;

Mediat & gazetart jan t informuar dhe jan trajnuar pr pylltari, mjedis etj. MBPZHR dhe organet shtetrore q merren me shtjet e pyjeve n Kosov kan marr aftsit baz pr komunikim dhe jan n gjendje q t testojn me sukses dhe t monitorojn aktivitetet e vetdijesimit & komunikimit. Uebsajtet nuk jan prmirsuar dhe sigurojn informacione t vazhdueshme & dokumentacione (me interesim t lart) pr Pylltari.

25

Kushtet kryesore dhe hipoteza e suksesit:

Gatishmria e qeveris pr t fuqizuar implementimin e DSP, me pjesmarrjen e palve t interesit dhe donatorve; MBPZHR, Departamenti i Pylltaris dhe Agjensioni jan t interesuara pr menaxhimin e vetdijesimit & komunikimit;

Interesimi dhe pjesmarrja e sektorit t shkollave;

Angazhimi dhe pjesmarrja konkrete e sektorit privat, prfshir ktu pronart privat t pyjeve dhe profesionistt (pylltart);

Mediat pr produksion &transmetim jan n dispozicion;

Gazetart e multimediale jan t interesuar dhe t gatshm.

__________

26

E. Strategjia pr Informim dhe Komunikim, dhe Plani i Menjhershm i Komunikimit

E.1. Objektivat dhe aktivitetet q mbulojn nevojat e menjhershme pr informim dhe komunikim (Plani i menjhershm pr I/K)

Bazuar n objektivat dhe aktivitetet e stretegjis globale pr Komunikim & Vetdijesim, mirpo duke marr parasysh prioritetet dhe nevojat urgjente t identifikuara, rekomandohet plani i veprimeve vijuese:

OBJEKTIVAT AKTIVITETET

1. Fushata kombtare e mas mediave Mesazhet kryesore: mbrojtja e mjedisit, ruajtja e vlers s thesarit kombtar dhe vlera e tij e shtuar (ekonomike, sociale, kulturore) dhe si nj investim produktiv pr t ardhmen.

Produksioni, postproduksioni dhe transmetimi i 3 video-spoteve (nga 1 min pr seciln: 30-45 sekonda)

Prgatitja dhe transmetimi i 3 tavolinave t rrumbullakta televizive (max 45 min pr secilin format).

Disejnimi dhe publikimi i 3 fletpalosjeve

2. Informacionet specifike dhe trajnimi i nj grupi gazetarsh bhet pr t shkmbyer informacione pr mjedisin dhe pylltarin, n mnyr q t rritet vetdijesimi dhe shkmbimi i informacioneve n mesin e gazetarve, si informacione shtes pr raportim

Trajnimi/seminari pr prhapjen e informacioneve me gazetar.

3. Aktivitetet mobilizuese arsimore dhe sociale

Koncepti i FMD: Flisni me drunj nj projekt pilot pr 10 shkolla t mesme

Organizimi i nj Fundjave Pyjore (FJP) n secilin rajon / ngjarje publike

4. Aktivitetet & mesazhet pr promovimin e drurit si lnd alternative djegse

Demonstrimi i teknologjis moderne

Trajnimi i profesionistve (pylltart rajonal dhe kompanit kryesore pyjore)

Printimi i manualit teknik (doracakut) pr drurin si lnd djegse.

5. Ndrtimi i kapaciteteve kombtare dhe aftsive n Komunikim n DP, MBPZHR, Agjensionin Pyjor t Kosovs, pr t siguruar qndrueshmrin dhe agjendn e komunikimit n kuadr t sektorit t pyjeve.

Sesioni pr msimin dhe trajnimin e stafit t pylltaris

Prmirsimi i uebfaqeve t Departamentit t Pyjeve dhe APK-s

27

Rezultati 1 Fushata kombtare e mas mediave me mesazhet kryesore: mbrojtja e mjedisit, ruajtja, ruajtja e vlers s thesarit kombtar dhe vlera e tij e shtuar (ekonomike, sociale dhe kulturore) dhe si nj investim produktiv pr t ardhmen. Aktiviteti 1

Produksioni, postproduksioni dhe transmetimi i 3 video-spoteve (nga 1 minut secila: 30-45 sekonda)

Objektivat & Tematika: Spoti 1: promovimi i pyjeve t Kosovs si pjes e kulturs kombtare dhe si nj thesar kombtar. Theksimi i rndsis ekonomike t pyjeve dhe vlers s shtuar t ruajtjes; theksimi i lidhjeve n mes t mjedisit, shndetit, cilsis s ujit dhe produktivitetit t toks/pyjeve; fokusimi n prfitimet nga turizmi pr popullsis dhe t hyrat lokale me vmendje t veant n prfshirjen e grave n menaxhimin dhe procesin e gjenerimit t t ardhurave. Spoti 2: promovimi i drurit si lnd alternative pr djegie dhe promovimi i prdorimit efikas t drurit si lnd djegse: disponueshmria, kostot, prparsit konkrete, teknologjit moderne dhe rekomandimet pr prgatitjen, tharjen dhe magazinimin e drurit si lnd djegse. Prdorimi i skorieve konkrete t suksesit; konsiderimi i shtjeve gjinore. Spoti 3: Prerja ilegale dhe pasojat pr procesin e menaxhimit t pyjeve, mbrojtja e mjedisit dhe ndryshimi klimatik; zbatimi i Ligjit, ndshkimet etj. Ky skenar duhet t prfshij pjesmarrjen e Policis. Duhet t vihet theksi, posarisht n veprimet ilegale, Prgjegjsin qytetare, Dnimet e mundshme dhe ndshkimet. Prfitimet finale dhe grupet e synuara indirekte: Grupi i synuar dhe prfituesit prfundimtar jan popullsia dhe komunitetet e Kosovs. Grupet e synuara indirekte jan: shfrytzuesit e pyjeve, konsumatort e drurit, prersit ilegal dhe tregtart. Rezultatet e pritura specifike:

Krijohet, theksohet ose prforcohet interesimi, vetdijesimi dhe krenaria m e madhe n mesin e popullsis;

Rritet njohuria baz pr mjedisin;

Njohuri m e mir e legjislacionit, kush bn far dhe rreziqet/pasojat e prerjes ilegale;

Disponueshmria dhe prparsit e drurit si alternativ pr djegie jan shum mir t njohura; praktikat e mira jan n rritje, cilsia m e madhe e drurit si lnd djegse q tregtohet dhe prdoret nga amvisri;

Kontributi n krijimin e qndrimit pozitiv t publikut t gjer pr pyjet, profesionin e pylltarit si dhe pr temat n sektorin e pyjeve;

sht promovuar prfitimi nga drunjt, trupat dhe pyjet, n nj shoqri moderne.

Partneriteti materiale-kanale:

Skenart e prgatitur nga MP, t ndihmuar nga ekipi i komunikimit t FAO-s

Nn-kontraktimi me agjencin lokale t komunikimit pr xhirim dhe montim

28

Validimi nga ana e MBPZHR/DP & FAO

Nnkontraktimi me kompani televizive lokale pr transmetim Shtrngimet & supozimet, kushtet pr sukses:

Cilsi e mir (inovative & interesim) e skenarit

Planifikimi medial (koha e duhur + transmetimi intensiv)

Disponueshmria n DVD pr tu shpnrdar te palt e interesit dhe shkollat

Me mundsi shkarkimi nga uebsajti i MBPZHR/DP dhe portali Kosovoforests.org Aktiviteti 2

Prgatitja dhe transmetimi i 3 tavolinave t rrumbullakta televizive (formati max. 45 minutash).

Organizimi: paneli palve t interesit dhe prfaqsuesve t shfrytzuesve t drurit, konsumatorve, tregtarve etj. lehtsimi i ksaj prmes nj gazetari t njohur n vend. Ilustrimi me nj reportazh 10-12 minutash. Objektivat & Tematika

Dmtimet e prerjeve ilegale

Rekomandimet pr prgatitjen e drurit si lnd djegse, tharja dhe magazinimi/ruajtja;

Turizmi dhe pylltaria & biznesi i gjelbr dhe prfshirja e grave

Pyjet si nj thesar nacional (kafsht e egra, peizazhet, uji, biodiversiteti, mjedisi i shndosh etj.); mbrojtja dhe zhvillimi, praktikat e mira kulturore dhe skoriet e suksesit n kornizn e ndryshimit klimatik.

Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: Popullsia, palt e interesit, konsumatort, shfrytzuesit e pyjeve, operatort e turizmit, tregtart Rezultatet e pritura specifike:

Politika kombtare e pyjeve kuptohet m mir prmes popullsis dhe palve t ndryshme t interesit;

Jan prezantuar dhe diskutuar praktikat e mira dhe rekomandimet pr menaxhimin e pyjeve;

sht promovuar druri si lnd djegse alternative; druri pr djegie me cilsi m t lart do t prdoret n amvisri;

sht qartsuar ligji dhe legjislacioni pr pylltari;

Debatet sociale pr Pylltari dhe Mjedis jan rritur n mesin e komuniteteve, palve t interesit, konsumatorve etj.

Partneriteti materiale-kanale:

Skenart, prmbajtja dhe paneli dhe reportazhet e prgatitura nga MBPZHR/DP & ekipi i FAO-s, me stacionet/ekipet e przgjedhura televizive.

Prfaqsuesit e panelit dhe palve t interesit (prfshir sektorin privat dhe asociacionet) t identifikuara nga MBPZHR/DP.

Reportazhet dhe koha e transmetimit t prgatitura nga stacioni TV dhe MBPZHR/DP & ekipet e FAO-s.

29

Aktiviteti 3

Disejnimi dhe publikimi i 3 fletpalosjeve

Objektivat & Tematika:

Informacionet institucionale. Pylltaria: kush bn far n Kosov? Hartimi/prezantimi i organeve shtetrore dhe decentralizimi, agjencit. Roli sektorit privat, asociacioneve, projekteve. Lokacionet e resurseve, uebsajtet etj.

Legjislacioni i pylltaris; rreziqet dhe pasojat e prerjes ilegale, nj prkujtim miqsor. Ndshkimet.

Druri si lnd alternative djegse n Kosov: disponueshmria (sektori shtetror dhe privat), prparsit, kosto etj. Informimi & Resurset,

Rekomandimet pr prgatitjen e drurit si lnd djegse, tharja dhe magazinimi i tij; Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: Popullsia, palt e interesit, konsumatort, shfrytzuesit ilegal, tregtart. Rezultatet e pritura specifike:

Informacionet e prgjithshme baz (referenc), vnia n hart e resurseve dhe informacionet e dobishme n dispozicion.

Informacione bazike m t mira; prkujtimi i secilit pr legjislacionin.

Informacione m precize dhe m t dobishme pr energjit alternative. Partneriteti materiale-kanale:

Prmbajtja dhe disejnimi nga MBPZHR/DP & ekipi i FAO-s

Printimi: 5000 kopje/secila

Disponueshmria: prmes palve t interesit, asociacionet, tregtart, komunat etj., me mundsi shkarkimi n uebfaqe.

Rezultati 2 Grupi specifik pr informacione i krijuar me qllim t shkmbimit t informacioneve pr mjedisin dhe pylltaris, pr t rritur vetdijesimin dhe shkmbimin e informacioneve n mesin e gazetarve, si informacione shtes n raportim. Aktiviteti 1

Trajnimi/seminari pr shprndarjen e informacioneve me gazetar

Prfituesit prfundimtar dhe grupet caqe indirekte: Auditoriumi i prgjithshm/popullata e Kosovs. Grupi i synuar: gazetart (shtypi, media audiovizuale, uebi) Rezultatet e pritura specifike: Prezantimet pr gazetar dhe informimi i tyre lidhur me pylltarin e Kosovs, paraqitja e ueb-portalit, rritja e vetdijesimit t gazetarve pr kt shtje dhe krijimi i komunitetit t gazetarve t interesuar n temn e pylltaris, kontekstit social, grave dhe grupeve t cenueshme.

30

Partneriteti materiale-kanale: puntoria ose seminari duhet t mbahet n nj prej rajoneve pyjore n Kosov, me rreth 15 deri 20 gazetar t cilt jan t interesuar n shtjet mjedisore dhe t pylltaris. Validiteti/Veprimi: krkesat pr nj aktivitet t till do t ishin: rezervimi i hotelit (salla, vendi i prezantimit, akomodimi), prgatitja e materialeve (prezantimi) dhe organizimi i transportit pr gazetart. Pengesat & Supozimet, kushtet pr sukses: Ky aktivitet sht nj prej aktiviteteve zinxhir dhe nj qasje proaktive pr t punuar n partneritet me gazetart. N pritje t ktij aktiviteti, do t ket edhe aktivitete t tjera, si:

Krijimi i komunitetit profesional t gazetarve (grup jozyrtar) pr adresimin e shtjeve t pylltaris dhe atyre mjedisore;

Krijimi i mimeve t raportimit mbi temn e pylltaris dhe mjedisit;

Rritja e vetdijesimit n mesin e popullsis kosovare pr pyjet e Kosovs. Rezultati 3 Aktivitetet edukative dhe t mobilizimit social Aktiviteti 1

Koncepti FmD: Flisni me Drunj, nj program pilot pr 10 shkolla t mesme

Objektivat & Tematika

1. Pyjet jan nj pjes e jets son, nj thesar kombtar, pjes e s ardhmes son. Pse?

2. Ndryshimi klimatik; far mund t bjm ne? 3. Diskutimi me drunj: nj udhtim pr nj vizit n terren 4. Druri si lnd alternative djegse n Kosov dhe mnyra se si t prdoret

druri n mnyr efikase 5. Grat dhe pylltaria

Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: (10) Shkollat e mesme: nxnsit dhe msimdhnsit (25) Rezultatet e pritura specifike:

Jan trajnuar 25 msimdhns (aftsit bazike pr metodologji dhe informacionet) n Pylltari (qasje prgjithshme mjedisore, rolet e pyjeve, mbrojtja, menaxhimi i mir dhe druri pr djegie) (sesion 2 ditor)

Konceptet metodologjike jan prgatitur, testuar dhe jan n dispozicion n shkolla

Jan organizuar s paku 4 msime n seciln shkoll t mesme

Ekskursionet FmD (vizitat npr pyje) jan organizuar n seciln shkoll; diskutimet n terren me shfrytzuesit e pyjeve (legal dhe ilegal)

Konkursi e vizatimeve (1 n seciln shkoll) dhe mimet (nga nj maic)

Afishet (3) jan prgatitur, printuar dhe shprndar

Maica ose kapela (500)

Komunikatat pr shtyp jan prgatitur nga studentt dhe jan drguar n gazetat kryesore.

31

Sektori i pyjeve sht br m i afrt dhe m i kuptueshm pr msuesit dhe pr nxnsit. Jan ndar praktikat e mira. Si aktivitet pilot, raportet dhe msimet e nxjerra jan prgatitur pr shumzim t mundshm t aktivitetit. (fizibiliteti, metodologjia, prmbajtja, pyetjet m t shpeshta, kostot etj.) Aktivitetet dhe msimet e msuara do t raportohen n uebfaqe, si pjes e fushats s komunikimit. Partneriteti materiale-kanale:

Do t prfshihen autoritetet arsimore (qendrore dhe regjionale);

Organizimi i nj sesioni trajnues 2 ditor pr 25 msues n Prishtin dhe prgatitja e 4 koncepteve tematike teknike;

Identifikimi i 2 trajnerve (metodologjia dhe pylltaria)

Disejnimi dhe publikimi i 3 afisheve (1000 kopje secila)

Micat ose kapelat (logot dhe slogani gjinia +M dhe F) Validiteti/Veprimi: Validiteti teknik (prmbajtja) nga MBPZHR/SP & FAO Validiteti i metodologjis nga Ministria e Arsimit & Shkollat Pengesat & Supozimet, kushtet pr sukses:

T krkohet Marrveshja e Autoriteteve Arsimore (nivelet qendrore, rajonale dhe shkollore) si dhe identifikimi i msuesve.

T dorzohet dhe t aprovohet sesioni i Detyrave dhe Prgjegjsive t sesionit trajnues.

Disponueshmria (koha dhe organizimi) e msuesve dhe studentve n seciln shkoll t identifikuar.

Aktiviteti 2

Organizimi i nj (Fund)Jave Pyjore (FJP) n secilin rajon / ngjarje publike

Rritja e pjesmarrjes s palve t interesit (rajonal dhe lokal), prfshir komunitetet. Prve procesit t decentralizimit, rajonet dhe komunat, si dhe transferimi i kompetencave luajn nj rol t rndsishm, bashk me komunitetet, asociacionet dhe OJQ-t. Objektivat & Tematika

Nj ngjarje publike vjetore n secilin rajon, me forume, takime dhe diskutime n mes t asociacioneve, shfrytzuesve t drurit, vizitave n terren;

Prezantimi i praktikave t mira dhe demonstrimet (menaxhimi i mir, etj.);

Ligjrata publike n pylltari, si nj thesar kombtar dhe i lidhur me zhvillimin kombtar dhe rajonal;

Prezantimi dhe demonstrimi i teknologjive moderne pr prodhim dhe prdorim t drurit si lnd djegse, si nga sektori privat ashtu edhe ai publik;

Reklamimi dhe komunikatat pr shtyp n gazetat lokale;

Afishet npr qytet;

Animacione, muzik, prezantime kulturore (legjenda, etj.) Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte:

32

Popullata, komunitetet dhe palt e interesit n 6 rajone Rezultatet e pritura specifike:

T kuptuarit m t mir t rolit t njri tjetrit n menaxhimin e pyjeve

Shkmbimi i praktikave t mira dhe ideve t reja, veanrisht lidhur me drurin si lnd djegse

Rritja e vetdijesimit dhe t kuptuarit e rolit ekonomik, social dhe kulturor t pyjeve n Kosov.

Partneriteti materiale-kanale:

Organizohet dhe menaxhohet nga MBPZHR/DP dhe zyrat e decentralizuara/administrata

Kontributi i asociacionit t pronarve privat t pyjeve

Demonstrimi i prodhuesve t drurit si lnd djegse

Ligjrata dhe lehtsime nga MBPZHR/DP & FAO Pengesat & Supozimet, kushtet pr sukses: Marrveshja dhe pjesmarrja e autoriteteve lokale; Prfshirja dhe kontributi i sektorit privat (pronart e pyjeve, prodhuesit e drurit si lnd djegse etj.) Rezultati 4 Aktivitetet & mesazhet pr promovimin e drurit si lnd djegse e cilsis s lart Aktiviteti 1

Demonstrimet e teknologjive moderne pr prodhimin dhe shfrytzimin e drurit si lnd djegse

Mbshtetja e MBPZHR/DP n organizimin e ekspozitave/demonstrimeve t teknologjive moderne (pellet, copza, briket druri etj.); organizimi i Panairit vjetor. Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: Popullsia, shfrytzuesit e drurit, prodhuesit e drurit si lnd djegse, tregtart. Rezultatet e pritura specifike:

Njohuri m e mir e popullsis dhe prfituesve pr teknologjin moderne pr prodhimin dhe prdorimin e drurit si lnd djegse, t cilsis s lart etj. Prparsit krahasuese jan prezantuar dhe jan demonstruar;

N saje t suksesit t demonstrimit, prodhuesit privat t drurit inkurajohen q t promovojn drurin si lnd djegse moderne dhe sistemin e ngrohjes;

Prerjet ilegale t drunjve jan duke u zvogluar dukshm.

Partneriteti materiale-kanale:

Partneriteti me MBPZHR dhe organet shtetrore Prfshirja e sektorit privat dhe prodhuesve Organizimi (ose pjesmarrja) n panairin vjetor

33

Pengesat & Supozimet, kushtet pr sukses: Duhet t merret iniciativa nga ana e MBPZHR/DP n bashkpunim me sektorin privat, dhe mbshtetur/lehtsuar nga projekti i FAO-s. Aktiviteti 2

Trajnimi i pylltarve rajonal pr tu br ekspert/kshilltar t biomass s drurit n nivel rajonal

Zhvillimi i nj rrjeti ekspertsh t pylltarve me njohuri m t mir pr drurin si lnd djegse. Ata do t bheshin kshilltar rajonal dhe promovues t teknologjive moderne pr prodhim dhe shfrytzim t drurit si lnd djegse. Trajnimet duhet t organizohen n mnyr periodike (s paku nj takim n vit). Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: Pylltart, popullsia, shfrytzuesit e drurit, prodhuesit e drurit si lnd djegse, tregtart. Rezultatet e pritura specifike:

Njohuri m e mir e pylltarve pr prodhimin, magazinimin dhe shfrytzimin e drurit pr djegie;

Rrjeti profesional i pylltarve rajonal (s paku nj pr rajon) me njohuri t madhe pr teknologjin moderne t prodhimit dhe shfrytzimit t drurit si lnd djegse.

Ndrtimi i kapaciteteve n mesin e tr sektorit t pyjeve Transferimi i informacioneve te shfrytzuesit e fundit (pronart e pyjeve dhe

fermert). Partneriteti materiale-kanale:

Partneriteti me MBPZHR dhe Agjensionin Pyjor Prfshirja e sektorit privat dhe prodhuesve privat Organizimi (ose pjesmarrja) n panairin vjetor

Pengesat & Supozimet, kushtet pr sukses: Duhet t ndrmerret iniciativ nga ana e Agjensionit Pyjor pr pjesmarrje aktive dhe t caktohen ekspertt e duhur pr pjesmarrje n trajnim. Rezultati 5 Ndrtimi i kapaciteteve pr Komunikim n DP, MBPZHR dhe Agjensionin Pyjor t Kosovs pr t siguruar qndrueshmri dhe agjenda e komunikimit n kuadr t sektorit t pylltaris. T ofrohet mbshtetje n prmirsimin e uebfaqeve t Departamentit t Pylltaris dhe APK-s. Aktiviteti 1

Fuqizimi i kapaciteteve dhe krijimi i kuadrove kombtare pr komunikim n Pylltari (pr t ndrmarr iniciativa dhe pr t monitoruar aktivitetet) n kuadr t sektorit t pylltaris.

34

Modalitetet (a) Krijimi i nj ekipi t prbashkt t MBPZHR/DP & FAO (grup punues dhe pik fokale) pr prgatitjen, realizimin dhe monitorimin e aktiviteteve t komunikimit. (b) organizimi i nj sesioni trajnues dy ditor n komunikim pr stafin e pylltaris. Prmbajtja:

Komunikimi, pr far po flasim?

Koncepti dhe disejnimi i nj fushate t komunikimit

Mjetet e reja n komunikim

Praktikat e mira dhe shembuj n Komunikim pr Pylltari

Planifikimi dhe buxheti Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: Stafi i pylltaris (12 persona) Rezultatet e pritura specifike:

sht formuar nj grup punues pr Komunikim dhe sht identifikuar nj pik kontakti.

Sektori publik i pylltaris (12 persona) sht trajnuar n Komunikim. Aftsit dhe kapacitetet baz jan n dispozicion dhe ekzistojn aty pr t mbajtur komunikimin aktiv n agjendn e pylltaris, pr t ndrmarr iniciativa dhe pr t monitoruar nj fushat pr komunikim & vetdijesim.

Partneriteti materiale-kanale:

Sesion trajnues 2 ditor (12 pjesmarrs)

Kshilltari(t) kombtar dhe ndrkombtar

Jan prgatitur detyrat dhe prgjegjsit e sesionit trajnues Pengesat & Supozimet, kushtet pr sukses:

Disponueshmria e stafit t pylltaris dhe prfshirja n aktivitetet e komunikimit.

Marrveshja pr detyra dhe prgjegjsi t trajnimit. Aktiviteti 2

Prmirsimi i uebfaqeve t Departamentit t Pylltaris dhe APK-s

Tematika

Prgatitja e rekomandimeve (prmbajtja) dhe specifikacionet teknike pr prmirsimin e uebfaqeve t Departamentit t Pyjeve dhe APK-s;

T ndihmohet stafi i DP & APK n menaxhimin e informimit & komunikimit dhe prditsimi i nj Platforme pr Informim t Pyjeve.

Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: T gjith palt e interesit, shfrytzuesit e pyjeve, sektori privat, shkollat dhe gazetart Rezultatet e pritura specifike:

35

Nj platform pr informim e pyjeve (portal pr pylltari) sht n dispozicion si nj mjet informim inovativ;

Informacionet & dokumentet e prditsuara jan n dispozicion pr shfrytzuesit e pyjeve, donatort dhe popullsin;

Dukshmria e sektorit t pyjeve sht rritur pozitivisht.

Sektori i pyjeve sht fuqizuar. Modalitetet:

Krijimi i nj grupi punues pr komunikim, pr t prgatitur versionin e rishikuar dhe formatin e uebfaqeve (identifikimi i prmbajtjes & menaxhimi, sistemi i prditsuar etj.);

Identifikimi i stafit t MBPZHR q do t jet prgjegjs dhe prgatitja e detyrave dhe prgjegjsive;

Nn-kontraktimi me agjenci pr Uebmaster dhe Komunikim;

Prditsimi i portalit pr pyje sht n agjendn e komunikimit t DP/APK. Kushtet pr sukses: N nj t ardhme t ardhshme, portali i Pyjeve t Kosovs duhet t jet nj instrument i madh i informimit, komunikimit dhe dukshmris me dhe n mes t palve t interesit, popullsis, shtypit dhe sektorit t arsimit. Kushtet pr sukses jan gatishmria dhe interesimi i sektorit t Pylltaris s Kosovs, si kualifikime t mjaftueshme/Aftsi t zhvilluara t stafit t pylltaris. E.2. Rezultatet dhe aktivitetet q mbulojn Strategjin e prgjithshme t Komunikimit E.1.1 Rezultati 1. Fushata kombtare e mas medias me mesazhet kryesore: mbrojtja e mjedisit, ruajtja e vlers s thesarit kombtar dhe vlera e tij e shtuar (ekonomike, sociale, kulturore) dhe si nj investim produktiv pr t ardhmen. Pr tu ballafaquar me nivelin e ult t vetdijesimit dhe njohurive n mesin e popullsis, sa i prket rolit dhe rndsis s mjedisit dhe t pyjeve, paraqitet nevoja pr adresimin e informacioneve te t gjitha palt e interesit, popullata, shfrytzuesit direkt dhe indirekt t pyjeve, tregtart e drurit etj. Informacionet baz, specifike dhe adekuate (mesazhet kryesore) do t shprndahen nprmjet mas mediumeve (shtypit, radios, TV, ueb 2.0); gazetart dhe komunikatort t cilt do t trajnohen. Aktiviteti 1

Prodhimi, postproduksioni dhe transmetimi i 3 video spoteve (nga 1 min secila: 30-45 sekonda) Prpilimi i skenarit, validiteti, xhirimi, montimi dhe transmetimi n mediat e planifikuara.

Tematika:

36

Spoti 1: promovimi i pyjeve t Kosovs, si pjes e kulturs kombtare dhe si thesar kombtar. Theksimi i rndsis ekonomike t pyjeve dhe vlera e shtuar e mbrojtjes; lidhjet me mjedisin, shndetin, cilsin e ujit dhe produktivitetin toks/pyjeve; prqendrimi n prfitimet nga turizmi pr popullsin dhe t hyrat lokale. Spoti 2: promovimi i drurit si lnd djegse alternative: disponueshmria, kostot, prparsit konkrete, teknologjit moderne dhe rekomandimet pr prgatitjen, tharjen dhe depoizimin e drurit pr djegie. Prdorimi i storieve konkrete t suksesit; t merren parasysh shtjet gjinore. Spoti 3: Prerja ilegale dhe pasojat pr procesin e menaxhimit t pyjeve, mbrojtja e mjedisit dhe ndryshimi klimatik; zbatimi i ligjit, ndshkimet etj. Skenari duhet t prfshij pjesmarrjen e Policis, duket t vihet theksi mbi Ilegalitetin, prgjegjsin qytetare:, dnimin e mundshm dhe ndshkimet. Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: Grupi i synuar dhe prfituesit prfundimtar jan popullsia e Kosovs dhe komunitetet e saj. Grupet e synuara indirekte jan: shfrytzuesit e pyjeve, konsumatort e drurit, prersit ilegal dhe tregtart. Rezultatet e pritura specifike:

sht krijuar, stimuluar ose prforcuar nj interesim dhe vetdijesim m i madh i popullats;

sht rritur njohuria baz pr mjedisin;

Njohuri m e mir pr legjislacionin, kush bn far si dhe rreziqet/pasojat e prerjeve ilegale;

Disponueshmria dhe prparsit e drurit si alternativ pr djegie jan m mir t njohura; praktikat e mira jan n progres e sipr; cilsi m e lart e drurit q tregtohet dhe q prdoret n amvisri;

Kontribut n krijimin e qndrimit pozitiv t publikut t gjer pr pyjet, pr profesionin e pylltarit si dhe pr temat n sektorin e pyjeve;

Jan promovuar prfitimet nga druri dhe pyjet n nj shoqri moderne. Partneriteti materiale-kanale:

Skenart jan prgatitur nga DP me ndihmn e ekipit pr komunikim t FAO-s

Nn-kontraktimi me agjencin lokale t komunikimit pr xhirim dhe montim

Validiteti nga ana e MBPZHR/DP & FAO

Nn-kontraktimi me kompani televizive lokale pr transmetim Pengesat & Supozimet, kushtet pr sukses:

Nj cilsi e mir (inovative & interesim) e skenarit

Planifikimi media (koha + transmetimi intensiv)

Disponueshmria n DVD pr shprndarje te palt e interesit & shkollat

Mundsi shkarkimi nga uebfaqja e MBPZHR/DP dhe portali Kosovoforests.org Aktiviteti 2

Produksioni, post-produksioni dhe transmetimi i nj video-dokumentari (20 min)

Tematika q do t adresohet:

37

Rndsia mjedisore, ekonomike dhe kulturore e pyjeve t Kosovs

Pylltaria e Kosovs sht n rrezik

Si ti mbrojm ato? Mbrojtja e pyjeve sht nj investim

Prparsit dhe prfitimet afatshkurtra dhe afatgjata pr popullsin dhe gjeneratn e ardhshme

Si t ndryshohet mentaliteti? Skoriet e suksesit dhe dshmitart

Prparsit alternative t drurit si lnd djegse, praktikat e mira, rekomandimet pr prgatitjen, tharjen dhe depoizimin e drurit pr djegie.

Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: -Popullata, shkollat, agjencit turistike kombtare dhe ndrkombtare, operatort turistik. -Prhapja npr TV kombtare dhe kryesisht prmes DVD-s. Rezultatet e pritura specifike: Promovohet pylltaria e Kosovs dhe sigurohet pamje pozitive e mjedisit t Kosovs; Konteksti i ndryshimit klimatik, prfitimet ekonomike dhe kulturore theksohen dhe demonstrohen; Promovimi i Politiks Kombtare t Pylltaris. Partneriteti materiale-kanale:

Skenari i dokumentarit do t prgatitet nga DP, me ndihmn e ekipit pr komunikim t FAO-s (koncepti, lokacioni, plani i puns etj.)

Do t nnkontraktohet nj agjenci komunikimi pr xhirim, montim dhe kopje DVD (500) pas validimit nga MBPZHR/DP & FAO;

Transmetimi prmes TV kombtare lidhur me nj tavolin t rrumbullakt TV;

Do t prgatitet nj plan pr shprndarje (t DVD-s). (lista e shkollave, agjencit turistike, donatort etj.)

Aktiviteti 3

Prgatitja dhe transmetimi i 3 tavolinave t rrumbullakta TV (formati max 45 min).

Organizimi: paneli i palve t interesit dhe prfaqsuesit e shfrytzuesve t drurit, konsumatorve, tregtarve etj. Lehtsimi nga nj gazetar i njohur n vend. Ilustrimi me nj reportazh 10-12 min. Tematika

Dmtimet nga prerjet ilegale dhe energjit alternative

Turizmi dhe pylltaria & biznesi i gjelbr

Pyjet si thesar kombtar (kafsht e egra, peizazhet, uji, biodiversiteti, mjedisi i shndosh etj.); mbrojtja dhe zhvillimi; praktikat e mira kulturore dhe skoriet e suksesit n kornizn e ndryshimit klimatik.

Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: Popullata, palt e interesit, konsumatort, shfrytzuesit e pyjeve, operatort e turizmit, tregtart e drurit.

38

Rezultatet e pritura specifike:

Politika Kombtare e Pyjeve kuptohet m mir nga popullata dhe palt e ndryshme t interesit

Jan prezantuar dhe diskutuar rekomandimet pr praktikat e mira dhe menaxhimin e pyjeve;

sht promovuar druri si lnd djegse alternative;

sht qartsuar ligji dhe legjislacioni pr pylltari;

Debatet sociale pr pylltari dhe mjedis jan shtuar pr komunitetet, palt e interesit, konsumatort etj.

Partneriteti materiale-kanale: Skenart, prmbajtja dhe paneli dhe reportazhet e prgatitura nga MBPZHR/DP dhe ekipi i FAO-s, me stacionin TV/ekipin e przgjedhur. Paneli dhe prfaqsuesit e palve t interesit (prfshir sektorin privat dhe asociacionet) jan identifikuar nga MBPZHR/DP. Reportazhet dhe koha e transmetimit, prgatitur nga stacioni TV dhe MBPZHR/DP & ekipi i FAO-s. Aktiviteti 4

Konkursi pr zhvillimin e aplikacionit; zhvillimi i nj aplikacioni pr IOS dhe pajisje Android

Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte:

1. Vizitort potencial t Kosovs/Pyjeve 2. Kosova n kuadr t turistve dhe entuziastve

Rezultatet e pritura specifike: Zhvillimi i nj aplikacioni profesional pr pajisje IOS dhe Android pr t shrbyer si mjet informimi pr rritjen e dukshmris s Pyjeve t Kosovs pr audiencn vendore dhe ndrkombtare. Partneriteti materiale-kanale: Si pjes e fushats s informimit, nj prej pikave q krkohen sht zhvillimi i aplikacionit ose nj ngjarje konkurruese pr aplikacion. Ky aplikacion duhet t prfshij:

Tekstin pr Pyjet e Kosovs (sa jan t vjetra, pozicionimi i tyre gjeografik, siprfaqja n km2 etj.)

Fotografit e Pyjeve t Kosovs (vendet q duhen vizituar ashtu si shihen n n ueb-portal)

Drunjt e Pyjeve t Kosovs (varietetet dhe fotografit nga afr)

Kafsht e egra t Kosovs (kafsht e t tjera)

Hartat e Pyjeve t Kosovs (prfshir koordinatat e GPRS pr turistt)

Numrat ose linjat e emergjencs s Pyjeve t Kosovs Validiteti/Veprimi: fushata do t prfshij disa ngjarje dhe konkursi pr zhvillim t aplikacionit do t mundsoj kosovart e rinj dhe t talentuar q t ulen pr nj dit n nj kamp dhe t zhvillojn nj aplikacion, i cili do t jet i aplikueshm prmes dyqaneve pr

39

aplikacione, q mund t shkarkohen dhe t prdoren n pajisjet celulare gjat planetit. Kosova do t ket shum klikime t internetit dhe shum njerz do t jen n dijeni pr eko-turizmin, pr pyjet e Kosovs dhe potencialin e turizmit n Kosov prmes ktij aplikacioni. Pengesat & Supozimet, kushtet pr sukses: T gjitha materialet duhet ti nnshtrohen ligjit pr t drejtn autoriale, nn kontrollin e MBPZHR dhe FAO. Zhvilluesit duhet t prdorin softuerin e licencuar. Aplikacioni duhet t regjistrohet me pronn intelektuale t Kosovs dhe agjencin e t drejts autoriale. E.1. 2 Rezultati 2 Aktivitetet informative (kush bn far n Pylltari n Kosov): informimi institucional & legjislacioni & menaxhimi i pyjeve; Legjislacioni i Pyjeve dhe modalitetet e zbatimit t Ligjit, burimet e duhura alternative t energjive dhe drurit si lnd djegse, mbshtetur nga Qeveria. Aktiviteti 1

Disejnimi dhe publikimi i 3 fletpalosjeve

Tematika:

Informimi institucional. Pylltaria: kush bn far n Kosov? Paraqitja e hartave/ prezantimi i organeve shtetrore dhe decentralizimi, agjencit. Roli i sektorit privat, asociacionet, projektet. Lokacionet e resurseve, uebsajtet etj.

Legjislacioni i pylltaris; rreziqet dhe pasojat e prerjeve ilegale, nj prkujtim miqsor. Ndshkimet.

Druri si lnd alternative pr djegie n Kosov: disponueshmria (sektori shtetror dhe privat), prparsit, kosto, rekomandimet pr prgatitjen e drurit si lnd djegse, tharja dhe magazinimi etj.

Informimi & Resurset. Prfituesit prfundimtar dhe grupet e synuara indirekte: Popullsia, palt e interesit, konsumatort, shfrytzuesit legal dhe ilegal t drurit, tregtart Rezultatet e pritura specifike:

Informacionet e prgjithshme baz (referenc), paraqitja e resurseve n hart dhe informacionet e dobishme n dispozicion.

Informacione m t mira baz; t prkujtohen t gjith pr legjislacionin.

Informacione m t sakta dhe t dobishme pr energjit alternative.

Partneriteti materiale-kanale: