1. Navesti vrste zagađivača voda prema načinu nastanka i rasprostiranja zag te dati primjere za svaku vrstu zagađivača. Difuzno i tačkasto zag2. Navesti osnovne karakteristike tačkastih i difuznih izvora zagađenja. - Difuzna vrsta zagađenja su usko vezana za hidrološki ciklus,veoma su dinamična i dešavaju se u slučajnim intervalima.Većina ozbiljnih uticaja na kvalitet voda dešava se tokom i poslije padavina.Ispust otpadnih voda se obično ne može identificirati,tipično nastaje naširem prostoru.Teško ga je kvantificirati t radicionalnim inženjersko-hidrauličkim tehnikama. Osnovni značajni parametri kvaliteta voda su:rastvoreni kisik i pH, nutrijenti, suspendovane čvrste materije i teški metali i sintetske org.materije - Tačkasta vrsta zagađenja su mjerliva kvalitativno i kvantitativno i uglavnom su vezana za ljudske aktivnosti.Većina ozbiljnih uticaja na kvalitet voda tipično se dešava tokom ljetnih perioda kada je protok nizak.Ispusne tačke zagađenih voda su na poznatim mjestima,ispust obično putem cjevovoda i kanala.Može se kvantificirat tradicionalnim inženjersko-hidrauličkim tehnikama. Osnovni značajni parametri kvaliteta voda su: BPK, rastvoreni kisik,nutrijenti, suspendovane čvrste materije i ponekad teški metaki i sintetske org.materije3. Definirati hidrološki ciklus i nabrojati osnovne komponente hidrološkog ciklusa. Objasniti značaj hidrološkog ciklusa za nastanak zagađenja -Hidrološki ciklus predstavlja niz povezanih putanja, kojima se voda kreće u svojim različitim oblicima kroz fizičku sredinu,tj.zrak,zemlju i vodu.Osnovne komponente hidrološkog ciklusa su: 1.Padavine, 2.Zadržavanje na vegetaciji, 3.Evapotranspiracija, 4.Infiltracija,5.Površinsko oticanje, 6.Procjeđivanje i 7.Podzemno oticanje i akumuliranje.4. Navesti osnovne karakteristike padavina kao komponente hidrološkog ciklusa. - Padavine nastaju iz vodene pare koja se nalazi u atmosferi,kao posljedica isparavanja sa zemlje.Sam nastanak padavina vezan je za kondenzaciju ili sublimaciju vodene pare,nakon što dođe do prezasićenosti zraka vodenom parom.Za kondenzaciju vodene pare od velikog je značaja prisustvo aerokoloida u zraku,veoma finih čestica koje služe kao higroskopna kondenzaciona jezgra.Aerokoloidi su molekule gasova ili su to sitni djelići čvrste materije,nastali sagorijevanjem supstanci na zemlji,odnosno sitni djelići nekog zagađenja sa zemlje.sama ta činjenica ukazuje na značaj padavina za širenje i prenos difuznog zagađenja.Padavine se javljaju u raznim oblicima kao kiša,snijeg,grad,mraz i rosa.Mjerenje padavina vrši se kišomjerima ombrografima. 5. Navesti osnovne karakteristike zadržavanja na vegetaciji kao komponente hidrološkog ciklusa. - Zadržavanje na vegetaciji.Dio padavina prije nego što padne na tlo može se zadržati na vegetaciji. Ovaj dio padavina dijelom apsorbuje biljka,a dio se vrati u atmosferu putem evaporacije.Zadržana količina zavisi od sastava vegetacije i karakteristika padavina.Kod kiša malog intenziteta zadržavanje je veće nego kod jakih pljuskova.Gubici na zadržavanje mogu biti značajni i prema gruboj procjeni iznose od 20-60% ukupnih godišnjih padavina.Značaj zadržavanja na vegetaciji: utiče na raspoloživu vodu za površinsko oticanje i infiltraciju,na vegetaciji se zadržavaju štetne supstance iz kiše, smanjuje se kinetička energija iz kiše te ublažava razaranje čestica iz zemljišta 6. Navesti osnovne karakteristike evapotranspiracije kao komponente hidrološkog ciklusa -Evapotranspiracija je kombinovani efekt isparavanja vode sa zemljišta ili vode i transpiracije.Može iznositi i do 70%od ukupnih godišnjih padavina. Zavisi od karakteristika zemljišta i sistema zemljište- biljka- voda.Transpiracija predstavlja gubitak vode preko biljke i odvija se različitim mehanizmima,kao posljedica njenog metabolizma i u najvećoj mjeri zavisi o količini toplote. 7. Navesti osnovne karakteristike površinskog oticanja kao komponente hidrološkog ciklusa. –Površ. oticanje se dešava kada je količina padavina na tlo veća od infiltracionog kapaciteta i depresionih akumulacija. Na količinu površinskog oticanja značajno utiče predhodna vlažnost sliva ili predhodna vlažnost.Ako je sliv jako suh većina vode koja padne biće zadržana u depresijama i u suhom zemljištu i zbog toga će količina površinskog oticanja biti mala. Nasuprot tome na vlažnom području ima malo mjesta za dodatnu količinu vode u depresionim akumulacijama pa većina pale vode može oteći ili se infiltrirati.Velike padavine ne moraju nužno proizvesti veliko difuzno zagađenje,niz srednjih padavina često može rezultirati u stvaranju i transportu više zagađenja nego od jedne velike padavine.

8. Navesti osnovne karakteristike infiltracije i procjeđivanja kao komponenti hidrološkog ciklusa. -Infiltracija je dio vode od padavina koji uđe u zemlju,ili dio padavina koji se ne vrati u atmosferu otekne ili se infiltrira u zemljište.Na infiltraciju utiču mnogi faktori: tekstura i struktura zemljišta,vegetacioni pokrivač, životinje koje žive u tlu,intenzitet i trajanje padavina, predhodna vlaga zemljišta.Infiltr se smanjuje trajanjem kiše dok se ne postigne infiltracioni kapacitet. Infiltr kao faza hid ciklusa određuje stepen pri kojem se zagađenja sa površine zemljišta (đubriva,otpadni mulj, atmosf. depozicije) procijeđuju u tlo i dalje miješaju sa podzemnim vodama.s druge strane padavine koje ne dođu do površine zemljišta i koje se ne infiltriraju u zemljište, otiču površinski, zbog toga infiltracija utiče i na količinu površinskog oticanja, kao i podzemnog oticanja i igra dominantnu ulogu u procesima transporta zagađenja voda. 9. Navesti osnovne karakteristike podzemnog oticanja i akumuliranja kao komponente hidrološkog ciklusa.- Pod oticanje se odvija u zonama podzemlja kroz manje ili više propusne stijenske mase.Najveća količina podzemne vode se prikuplja infiltracijom,tj.poniranjem atmosferskih voda-padavina. Količina ovih voda u podzemlju ovisi o količini padavaina, zasićenosti podzemlja,nagibu površine,propusnosti stijena i vegetaciji. Razlikujemo dva osnovna tipa prikupljanja podzemne vode ili dvije vrste izdani. Izdani intergranularne poroznosti :izgrađeni su od šljunaka,pijeskova i glina i kod njih podzemno oticanje zavisi od filtracionih karakteristika izdani i prilikom oticanja dolazi do filtracije vode. Kraške izdani-kavernozno pukotinske poroznosti-nastaju u pdručjima krečnjačkih/dolomitnih stijena. Pukotine kaverne nastaju uslijed tektonskih i strukturnih faktora i disolucionim djelovanjem vode. Pukotinski sistem je izrazito neizotropan pa se javljaju koncentrirani podzemni tokovi vode. 10. Nabrojati osnovne parametre kojima se utvrđuju kvalitativne karakteristike otpadnih voda. Fizički i hem. parametri,biološki pokazatelji11. Nabrojati opšte fizičke parametre kojima se utvrđuju kvalitativne karakteristike otpadnih voda i objasniti zbog čega se ovi parametri analiziraju. Temperatura, boja, miris, ukupne čvrste,suspendovane i rastvorene materije. Tem je posebno značajna kod ind.otpadnih voda. Boja i miris ukazuju na prisustvo org.i nerg.otpadnih materija. Konc. ukupnih čvrstih i susp.i rastvorenih materija: suspend mat mogu biti lakše i teže od vode. Taložive su one koje se istalože u mirnoj vodi u roku 2h. Javljaju se u mnogim otp. vodama i utiču na procese prećišćavanja, i na recipijente. Važno je učešće mineralnih i org. mat. u ukupnoj suspend. tvari 12. Nabrojati opšte hemijske parametre kojima se utvrđuju kvalitativne karakteristike otpadnih voda i objasniti zbog čega se ovi parametri analiziraju (odnosno na koje vrste zagađenja ukazuju ti parametri). Navesti i specifične parametre koji se ispituju. Opšti parametri pH, alkalitet aciditet, HPK,BPK,Azotna jedinjenja (amonijak, nitriti, nitrati, ukupni azot po Kjeldahlu,ukupni fosfor,specifični parametri: teški metali, fenoli, cijanidi, pesticidi sulfidi, sulfati, hloridi, različita org. i neorg. Jedinjenja. 13. Objasniti HPK i BPK, te na koje materije ukazuju ovi parametri. Kakav je odnos HPK i BPK (odnosno koji od ovih parametara je veći) i zašto? Koji vanjski faktor najznačajnije utiče na brzinu odvijanja biohemijske oksidacije? -HPK i BPK predstavljaju indirektnu mjeru sadržaja ukupnih i biorazgradljivih org.materija u otpadnoj vodi.Ispitivanje HPK se vrsši standardnom metodom sa kalijum dihromatom čime se određuje kiseonički ekvivalent org.mat.koje su podložne hemijskoj oksidaciji sa K2Cr2O7. BPK se vrši takođe standardnom metodom kojom se određuje količina kiseonika potrebna za oksidaciju org. materija heterogenim populacijama mikroorganizama, pod standardnim uslovima a to je da je temp. 20C,dovoljna količina rastvorenog kiseonika i dovoljan broj adaptiranih mikroorganizama.HPK je uvijek veći od BPK jer sve prisutne org.materije koje se hemijski oksidišu ne mogu biti pogodan izvor hrane i energije za prisutne mikroorganizme. Ovaj odnos zavisi i od vrste otpadne vode. 14. Nabrojati karakteristične biološke parametre kojima se utvrđuju kvalitativne karakteristike otpadnih voda i objasniti zbog čega se ovi parametri analiziraju. -Biološki parametri su: toksičnost, biorazgradljivost, bakteriološko zagađenje. -Toksičnost:mnoge ind.otpadne vode mogu sadržavati različite org materije koje zavisno od koncentracije mogu djelovati i toksično na mikroorganizme. -Biorazgradljivost: predstavlaja sposobnost supstancija zagaditelja da se razgrađuju u metaboličkim procesima mikroorganizama. Praktično biorazgradljivost označava proces u kome se hemijska jedinjenja koja se nalaze u otpadnim vodama prevode do neškodljivih materija djelovanjem mikroorg. Bakteriološko zagađenje: Gradske i ind.otpadne vode i vode i bioloških postrojenja sadrže bakteriološko zagađenje. Od analiza određuje se slijedeće: Standardni broj psihrofilnih aerobnih mikroorg, ukupne koliformne bakterije i fekalne koliformne bakterije. Ovi parametri se analiziraju radi izbora i vrste procesa prećišćavanja,odnosno predtretmana

15. Objasniti koji makronutrijenti (i koje njihove forme) su najznačajniji u prirodi i koji je njihov uticaj na akvatične ekosisteme. Objasniti pojam limitirajućeg nutrijenta. -Azot i fosfor su najznačajniji makronutrijenti. Stimuliraju rast fitoplanktona, perifitona,akvatičnih biljaka.Utiču na eutrofikaciju, izmjena sastava biljnih i živ vrsta u vodnom tijelu,izmjena ukusa i mirisa vode koja utiče na vodu za piće,smanjenje rekreativnog korištenja uslijed negativnog vizuelnog efekta, povećani troškovi prećišćavanja. Forme azota (amonijak, nitriti,nitrati)azotna trijada.Forma fosfora ortofosfati Negativni uticaji azotnih jed: velika potrošnja kiseonika tokom nitrifikacije,doprinosi eutrofikaciji, amonijak je toksičan16. Objasniti pojam eutrofikacije, te brzinu odvijanja procesa „prirodne“ i antropogene eutrofikacije. Koje su tipične manifestacije eutrofikacije? -Proces obogaćivanja voda nutrijentima koji rezultuje povećanom primarnom proizvodnjom, odnosno produkcijom akvatičnih biljaka.ona može nepovoljno uticati na korištenje vodnih resursa za druge namjene. Klasifikacija vodnih tijela prema stepenu eutrofikacije može biti: ultraoligotrofna, oligotrofna, mezotrofna, eutrofna, hipereutrofna.Kod prirodne eutrofikacije proces traje hiljade do desetine hiljada godina a kod vještačke eutrofikacije proces traje stotine do hiljadu godina.Posljedice eutrofikacije su:povećan sadržaj org.materija,smanjena količina kiseonika, pogoršanje uslova za većinu org.,pogotovo plemenite ribe, povećanje rasta litoralnog i priobalnog rastinja,uslovi anoksije dovode do oslobađanja nutrijenata iz sedimenata, smanjenje rekreativnih aktivnosti-cvjetanje vode,cvjetanje vode može dovesti do pomora ribe,smanjenje zapremine akumulacije. 17. Nabrojati i ukratko objasniti najznačajnije mehanizme autopurifikacije prirodnih voda. -Vodna tijela imaju sposobnost prirodnog prećišćavanja zagađujućih materija, kombinacijom fizičkih,hemijskih i biohemijskih procesa. Mehanizmi autopurifikacije: razblaženje otpadne vode u recipijentu, oksidacija org.i drugih materija, taloženje, filtracija, neutralizacija baza i kiselina baznim i kiselim rezervama vodnog tijela18. Objasniti oksidaciju organskih i drugih materija kao proces samoprečišćavanja. Objasniti gdje je kritična tačka u vodotoku nakon ispusta otpadnih voda u smislu najvećeg deficita kiseonika. - Oksidacija org i dr.materija se odvija uz djelovanje mikroorg i obavezno prisustvo i potrošnju kiseonika. Potrošnja kiseonika u vodotoku nastupa uslijed biohem oksidacije org. materija u vodi,nitrifikacije gdje se amonijak i org.azot oksidišu do nitrata, hem. oksidacije, respiracije algi i akvatičnih biljaka za proces disanja tokom noći,utroška kiseonika za oksidaciju org.tvari iz gornjih slojeva sedimenta, uslijed hem. oksidacije. Najveći deficit kiseonika se ne javlja u trenutku ispusta već nakon nekog vremena na nekoj tački nizvodno. Nakon te kritične tačke rijeka se ponovo vraća u prvobitno stanje.19. Objasniti šta je ekvivalentni stanovnik u smislu tereta zagađenja koje se ispušta otpadnim vodama. -Utvrđivnje ukupnih količina ispuštene otpadne vode i stepena njenog zagađenja za svakog zagađivača voda vrši se na osnovu jedinice mjere jednog ekvivalentnog stanovnika a ukupni teret zagađenja u ekvivalentnom broju stanovnika.Vrši se mjerenje fiz. i hem. osobina ispuštene otpadne vode po metodama mjerenja ispuštene otpadne vode u recipijent,utvrđivanje EBS i koeficijenta zagađivanja voda za određene zagađivače vode koji su sastavni dio pravilnika. 20. Ukratko objasniti metodologiju ispitivanja otpadnih voda većih industrija, odnosno većih zagađi-vača (koliko dugo traje ispitivanje, koji parametri se ispituju, kako se vrši mjerenje proticaja). Kako se određuje teret zagađenja kod manjih industrija? Ispit se vrše u periodu 48h.Uzorci se uzimaju na mjestu izljeva otpadne vode,a prije ispuštanja u prijemnik.Kod zagađivača koji imaju uređaje za prećišćavanje,ispitivanja se vrše iza uređaja za prećišćavanje,a prije ispusta u prijrmnik.Kval vode se utvrđuje na osnovu dvosatnih kompoziotnih uzoraka,sa zahvatanjem vode svakih 15 min.U njima se odr: temp, HPK, BPK5, ukupne suspend materije, TN,TP. U 24 časovnim kompozitnim uzorcima određuju se toksičnost na Daphnia Magna, spec param (teški met, pH, cijanidi, fenoli, min ulja, deterdženti).21. Objasniti kako se određuje toksičnost otpadnih voda kod ispitivanja tereta zagađenja prema metodologiji ispitivanja otpadnih voda industrija. -Stepen toksičnosti uzoraka otpadne vode određuje se pomoću testa sa Daphnija Magna. Uzima ju se mladi(Daphnia Magna)koje su osjetljivije na većinu toksičnih materija od starijih stadija pa se one uzimaju za ovaj test. Ispitivanje se vrši tako da se pripremi serija različitih rastvora otpadne vode.Uginule daphnie se broje u svim testnim koncen nakon24 i 48 h inkubacije i izračuna se procenat uginulih organizama. U kontrolnom testu smrtnost ne smije biti veća od 5% (jedan organizam od dvadeset,a sadržaj rastvorenog kiseonika na kraju ogleda ne može biti manji od 25% zasićenosti.

1. Objasniti najznačajnije uticaje i posljedice neadekvatnog upravljanja čvrstim otpadom po okoliš i čovjeka. Uticaj na ljudsko zdravlje kao posljedica neadekvatnog upravljanja čvrstim otpadom dolazi do razmnožavanja kolonizacije insekata koji su prenosioci mnogih zaraznih bolesti,zatim štetan uticaj na okoliš, dovodi do njegovog zagađenja tj.vode,zemlje i zraka.kada se prevaziđe prirodni kapacitet asimilacije.Do zagađenja zraka dolazi uslijed tinjanja i plamenog gorenja otpada,dolazi do pojave neugodnih mirisa,mogućnosti pojave eksplozija uslijed stvaranja biogasa i to metana koji eksplozivan i koji oštećuje ozonski omotač.Doprinosi se efektu staklenika,i negativan uticaj na rast vegetacije. Zagađ voda uslijed stvaranja procjednih voda(filtrata) kroz deponije2. Navesti i objasniti funkcionalni elemente sistema upravljanja čvrstim otpadom.- To su:nastanak otpada,rukovanje otpadom, odvajanje,skladištenje i prerada na izvoru,Prikupljanje otpada, odvajanje,prerada i transformacija od trećeg lica,transfer i transport, konačno odlaganje. Otpad nastaje kada određene materijale ne smatramo više potrebnim te ih odbacimo radi konačnog odlaganja.Rukovanje otpadom-to su aktivnosti koje sprovodimo u domovima prije nego ih odložimo u kontejner, odvajamo korisne sirovine za njihovu ponovnu upotrebu i reciklažu, skladištimo ih privremeno u domovima a onda odlažemo u kontejnere,prerađujemo npr,organski otpad kompostiramo, smanjujemo zapreminu sabijanjem i usutnjavanjem.Otpad se prikuplja iz kontejnera i prikuplja se odvojeni reciklirani materijal za to predviđenim vozilima, do mjesta pražnjenja vozila do mjesta za preradu i konačno odlaganje.Zatim prerada i transformacija otpada od trećih lica:povrat odvojenog korisnog materijala, odvajanje i preradu komponenti iz čvrstog otpada, i njegovu transformaciju - smanjenje volumena i težine hemijskom-spaljivanjem i biološkom- kompostiranjem. Transfer i transport iz manjih u veća vozila do stanica za transfer,i konačno odlaganje da sanitarna odlagališta ili divlje deponije.3. Objasniti koncept integralnog upravljanja čvrstim otpadom. -Definicija:Sistematski pristup upravljanja čvrstim otpadom koji kombinira i integrira: smanjenje nastanka otpada na izvoru, ponovnu upotrebu, reciklažu, kompostiranje,obradu radi povrata energije,konačno odlaganje na deponiju,kako bi se sačuvali i povratili resursi i otpad odložio na način da se maksimalno zaštiti ljudsko zdravlje i okoliš.4. Pojasniti hijerarhiju u upravljanju čvrstim otpadom (piramida upravljanja otpadom). Ona bi trebala da ide u željenom pravcu koji podr: smanjenje otpada na izvoru,ponovna u potreba, reciklaža,transformacija otpada i konačno odlaganje koja je i posljedna faza nakon što su se iscrpile sve mogućnosti za smanjenje količine otpada i njegove štetnosti5. Objasniti izvore nastanka i tipove čvrstog otpada prema mjestu i načinu nastanka. -Čvrsti optpad može biti komunalnog porijekla: iz domaćinstva,od uslužnih djelatnosti,od javnih ustanova,otpad sa javnih površina.Otpad možemo klasificirati kao industrijski: otpad od građevinskih aktivnosti,industrijski otpad,otpad sa postrojenja za prećišćavanje-tretman, poljopr otpad,i specijalni otpad:medicinski i drugi opasni otpad6. Dati definiciju čistije proizvodnje i objasniti kako se može primijeniti u proizvodnom procesu. Dati primjere uvođenja čistije proizvodnje. ČP je kontinuirana primjena integralne preventivne okolišne strategije na procese,proizvode i usluge sa ciljem poboljšanja ukupne efikasnosti,te smanjenja rizika po ljude i okoliš.Ona predstavlja smanjenje otpadnih tokova na izvoru. Č.P. se može primjeniti u bilo kojoj industriji, na same proizvode i na razne usluge kojese pružaju u društvu.Č.P. je napredna strategija koja se bazira na principu „predvidi zagađenje i spriječi ga“Ona je jeftinija i zdravija i bolja da bi se spriječilo zagađenje okoliša na prvom mjestu nego da se ono kontrolira nakon što je ono nastalo.U proizvodnom procesu se može primjeniti pažljivim odabirom sirovina i materijala koji su manje toksični i opasni,tretmana i tehnoloških procesa koji produkuju manje štetnih emisija za vrijeme procesa i nakon kojih nastaje opasni otpadNpr.zamnjena proizvoda boje na bazi rastvarača na boje na bazi vode, koncentriranje proizvoda,npr.praškaste detežente ili omekšivače čime će se smanjiti veličina pakovanja, kod obrade metala zamijeniti šestovalentni hrom sa trovalentim jer je manje toksičan itd.

7. Objasniti razliku između čistije proizvodnje i tretmana na kraju procesa. Objasniti prednosti čistije proizvodnje i značaj u hijerarhiji upravljanja otpadom. -Č.P. je napredna strategija koja se bazira na principu “predvidi zagađenje i spriječi ga“ona je jeftinija i zdravija i bolja da bi se spriječilo zagađenje okoliša na prvom mjestu ,nego da se kontrolira nakon što je ono nastalo. Kontrola zagađenja putem tretmana na kraju procesa ili„end- of- pipe“ tretmana dolazi nakon što je zagađenje nastalo i predstavlja pristup „reagiraj da bi izliječio“nastalu posljedicu.8. Objasniti način na koji se čistija proizvodnja uvodi u proizvodni proces. -Č.P se žele smanjiti otpadni tokovi a maksimizirati proizvodni izlaz.Analizom toka materijala i energije u kompaniji, identificiraju se opcije za smanjenje otpada i emisja primjenom strategije smanjenja na izvoru.Poboljšanja u tehnologiji i organizaciji pomažu u smanjenji ili mogu biti pokazatelji za bolji izbor kod upotrebe materijala i energije,kao i kod sprečavanja nastanka otpada,otpadne vode,emisija u zrak,kao i toplote i buke.U istom proizvodnom procesu fokus je na racionalizaciji potrošnje sirovina i tracionalizaciji proizvodnje da bi se dobio proizvod istog kvaliteta ali uz manje otpada što znači da je i obrada otpada jeftinija9. Objasniti postupak mehaničko-biološke obrade otpada. -MBO nije jedinstven proces već se radi o generalnom nazivu koji podrazumjeva vrlo različite kombinacije mehaničke i biološke obrade obrade otpada.MBO kombinira mehaničke procese odvajanja reciklabilnih tvari kao što su (staklo,metali nekad papir i plastika) sa biološkim procesima isušivanja i stabiliziranja org.dijela otpada.Mbo predstavlj predtretman za jedan od konačnih zbrinjavanja otpada.Neke od radnji koje se vrše su: usitnjavanje i peletiziranje,lomljenje i mljevenje,prosijavanje i ostale metode separacije,magnetsko odvajanje,biološko isušivanje, kompostiranje.MBO postupci se mogu vršiti po redoslijedu MBO ili BMO-biološki pa mehanički postupak.10. Pojasniti termalnu obradu otpada spaljivanjem. Navesti prednosti i nedostatke ove metode obrade otpada. -Termalnom obradom otpada izgaraju gorive komponente otpada,oslobađa se toplinska energija,te kao produkti procesa nastaju dimni plinovi, pepeo, transformirane i neizgorene komponente. Temperatura sagorijevanja plinova od zadnjeg ubacivanja zraka mora da bude najmanje 850C.Ako otpad sadrži org.tvari sa halogenima kao hlor, temperatura mora dostići namanje 1100C. Prednosti ovog postupka su: smanjenje volumena otpada ,smanjenje reaktivnosti otpada iskorištenje toplotne vrijednosti.Negativne strane ovog postupka su:smanjenje volumena otpada je svega 45-60%,a ne 90% kako se navodi.I pored mjera prećošćavanja gasovitih emisija prisutno je zagađenje okoliša toksičnim org.spojevima: pilohlorirani bifenili (PCB),teški metali(živa,olovo kadmij, hrom, arsen, berilij itd.Spalionice su skupe investicijski i operativno energetsko iskorištenje otpada manje je od potencijalne koristi u slučaju recilkiranja.11. Pojasniti biološku obradu otpada kompostiranjem.-Kompostiranje je prirodni proces recikliranja org. tvari pri kojem se odvija kontrolirana biološka razgradnja, pretvaranje i preoblikovanje org.mase u razmjerno stabilnu org.tvar i humus.U tom procesu pretvaranja biorazgradivog komunalnog otpada u kompost troši se voda i kisik,a oslobađa se toplina.Kompostiranje je aerobni fermentacijski proces koji se odvija u izvanredno heterogenoj masi.Procese provodi mikrobiološka zajednica koja je vrlo bogata različitim vrstama mikroba. Posebno važni parametri uprocesu kompostiranja su:sadržaj kisika, vlažnost, temperatura, odnos C i N,struktura čestica-veličina pora.Obično se u toku kompostiranja izgubi oko 60% početne mase biootpada zbog gubitka H20 i CO2.Na osnovu temperature kompostne mase ,proces kompostiranja se može podijeliti u slijedeće faze: termofilna, mezofilna, faza rashlađivanja,zrenje.Za odvijanje procesa kompostiranja vrlo je važan odnos C i N.C je izvor energije dok je N potreban za sintezu proteina.

12. Objasniti značaj recikliranja čvrstog otpada. Pojasniti koje materije iz čvrstog otpada možemo reciklirati. Rec se pojedine komponente iz otpada vraćaju u sistem kao sekundarna sirovina za proizvodnju istog ili sličnog otpada. Time se smanjuje specifični utrošak energije i čuvaju se neobnovljivi resursi. Recikliranje otpadnih materijala uključuje: prikupljanje odvojenih otpadnih materijala u domaćinstvima i transport na mjesto dorade, sortiranje,obrada i baliranje, otprema do pogona za reprocesuiranje u isti ili drugi proizvod, reprocesuiranje u isti ili 2 proizvod. Papir i karton su najjednostavniji mat za recikliranje. Takođe možemo reciklirati polimerne mase PVC,aluminij,13. Objasniti način nastanka, karakteristike i uticaj deponijskog gasa na zdravlje ljudi i okoliš. Objasniti razlike u upravljanju biogasom na divljem i sanitarnom odlagalištu. -Deponijski gas nastaje razgradnjom org.supstanci u anaerobnim uslovima pod dejstvom mikroorganizama.U središtu deponije nastaje nadpritisak pa deponijski gas prelazi u okolinu. U sastavu deponijskog gasa se nalazi metan,ugljen dioksid i u manjim količinama se mogu naći ugljen monoksid,azot, vodonik sulfid.On je vrlo opasan za čovjekovu okolinu,kako za zdravlje živih organizama tako i za infrastrukturu u blizini deponija jer je metan veoma eksplozivan. Metan je 20 puta šteniji za klimu i ozonski omotač nego co2. (efekat staklene bašte)Za razliku od divljeg odlagališta, kod sanitarne deponije se vrši izdvajanje i tretman deponijskog gasa i to bušenjem vertikalnih bunara za prikupljanje gasa kroz tijelo deponije,postavljanjem perforiranih cijevi u bunare,njihovo povezivanje i usmjeravanje gasa na baklju,ili uređaj za proizvodnju energije.14. Objasniti način nastanka, karakteristike i uticaj deponijskog filtrata na zdravlje ljudi i okoliš. Obja-sniti razlike u upravljanju deponijskim filtratom na divljem i sanitarnom odlagalištu. Procjedna voda ili deponijski filtrat nastaje kada se voda procjeđuje kroz tijelo deponije i pri tome kupi rastvorene materije iz otpada koji se razlaže.U ovisnosti o sastavu odloženog otpada procjedna voda može biti štetna i ekstremno toksična.Njena glavna karakteristika je visoka konc. BPK5, org.ugljika, nitrogena, hlorida, željeza i mangana i fenola,pesticida i teški metali.Na divljem odlagalištu deponijski filtrat prodire i odlazi nesmetano do recipijenata-rijeka,jezera itd,i do podzemnih voda koje zagađuje,i utiče na kvalitet voda za piće.Kod sanitarnih deponija se vrši izdvajanje i tretman deponijskog filtrata polaganjem perforiranih cijevi na nepropusnu sintetičku foliju i njegovo usmjeravanje na postrojenja za prećišćavanje.15. Objasniti koji elementi čine sanitarno odlagalište drugačijim u odnosu na divlju deponiju.-San dep je za razliku od divlje dep inženjersko projektovan objekat izveden na način da se izbjegnu svi štetni uticaji na okoliš i ljudsko zdravlje tako što će se pod kontrolu staviti emisije procjednih voda i dep gasa,kao i svi ostali negativni uticaji na okoliš i zdravlje ljudi i spriječiti pristup neovlaštenim licima i životinjama. Sanitarno odlagalište se sastoji iz prijemno-otpremne zone i zone deponiranja, pogona za obradu i odvajanje otpada,kompostane,saobraćajnica,voznog parka itd.