Dokument przyjęty podczas 351 zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie w dniu

8 marca 2010r.

Do kogo jest kierowana Podstawa

Programowa?

*do twórców programów i podręczników

katechetycznych;

• do katechetów;

• jest przewodnikiem do korelacji religii z

innymi przedmiotami

Kościół świadomy swego posłannictwa głoszenia

wszystkim ludziom Dobrej Nowiny o zbawieniu,

stara się to zadanie wypełnić wszystkimi

dostępnymi mu sposobami, w tym również przez

KATECHEZĘ , której zadaniem jest

doprowadzenie człowieka nie tylko do spotkania z

Jezusem, ale do zjednoczenia, a nawet głębokiej z

Nim zażyłości.

Kościół w Polsce wypełnia na różne

sposoby i w różnych miejscach zadanie

głoszenia Dobrej Nowiny. Ma ono miejsce

w:

* w rodzinie;

* w parafii;

* w szkole.

Dla szkolnego nauczania religii

charakterystycznym zjawiskiem jest to,

że uczestniczący w lekcjach uczniowie

prezentują dość zróżnicowany poziom

zainteresowania Ewangelią, a w

konsekwencji poziom życia religijnego.

Jaki jest cel Podstawy Programowej?

Celem jest stworzenie ram, które umożliwiłyby

głoszenie Ewangelii z uwzględnieniem

różnorodności potrzeb ewangelizacyjnych

środowisk, w których wychowują się dzieci i

ludzie młodzi przy jednoczesnym zachowaniu

pewnej jednolitości katechetycznej na terenie

całego kraju.

Warte podkreślenia jest założenie dokumentu,

polegające na zapewnieniu integralności treści

religijnych na dwóch poziomach: najpierw w szkole

podstawowej, a następnie na III i IV etapie

edukacyjnym. Zatem zadaniem programów jest

skonkretyzowanie założeń przyjętych w PP.

Chodzi o to, aby Katecheza: * wprowadzała w życie religijne (przedszkole);

* kierowała inicjacją w sakramenty pokuty i

pojednania oraz Eucharystii (I –III szkoły

podstawowej);

* pogłębiała przylgnięcie do Chrystusa przez proces

mistagogii (kl. IV – VI szkoły podstawowej;

* prowadziła do rozumnego wyznawania wiary i je

wspierała (gimnazjum);

* umożliwiała dawanie świadectwa życia

chrześcijańskiego (szkoły ponadgimnazjalne).

Podstawa Programowa katechezy Kościoła

Katolickiego odnosi się do poszczególnych

etapów edukacji szkolnej i zawiera:

* charakterystykę psychologiczną dzieci i młodzieży na

danym etapie edukacji;

* podstawę programową nauczania religii (w

przedszkolu lub szkole), obejmującą cele katechetyczne –

wymagania ogólne, zadania nauczyciela religii, treści –

wymagania szczegółowe, zalecane warunki i sposób realizacji;

* wykaz treści- wymagań szczegółowych innych

przedmiotów szkolnych, służących korelacji nauczania religii z

edukacją szkolną;

* propozycje współpracy środowisk katechetycznych

(rodziny i parafii).

I. Wprowadzenie w życie religijne

– przedszkole.

Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od 3 do 6 roku

życia. W tym okresie dzieci podlegają intensywnym

procesom rozwojowym, zarówno pod względem

rozwoju fizycznego, psychicznego, emocjonalnego,

społeczno-moralnego, jak i religijnego.

Zmiany w zakresie rozwoju fizycznego,

a szczególnie doskonalenie układu

nerwowego, tworzą podstawy do szybkiego

i intensywnego rozwoju intelektualnego.

Następuje też rozwój emocjonalny. który

umożliwia dzieciom w wieku przedszkolnym

budowanie coraz lepszych relacji z

rówieśnikami i dorosłymi.

W tym okresie dziecko próbuje upodobnić się do

środowiska, w którym żyje. Poprzez

identyfikację i naśladownictwo poznaje swoje

otoczenie, odkrywa normy w nim obowiązujące

oraz stara się je stopniowo respektować za

własne. Podobnie też w życiu religijnym:

posiadając zdolność do naśladownictwa dziecko

stara się uczestniczyć – choć jeszcze

bezkrytycznie – w życiu religijnym

znaczących dla niego osób.

Jest to tzw. proces socjalizacji religijnej, która

u dziecka wiąże sie z obrazem religijności

dorosłych: rodziców, opiekunów, dziadków,

wychowawców czy katechetów. Nie jest to

jednak autentyczna religijność dziecka, dlatego

konieczne jest towarzyszenie mu w rozwoju

wiary.

W całym procesie wychowania

inspirowanego wiarą, należy

wskazać dziecku na Boga

Obecnego, Bliskiego, troszczącego

się o człowieka, pełnego miłości do

ludzi.

W inicjowanych procesach

wychowania w duchu wiary

trzeba pomóc małemu dziecku, by

umiało spotkać Boga w konkretnych

wydarzeniach życia i ludziach ze swego

otoczenia, a następnie

wyraziło to doświadczenie

przed Bogiem w modlitwie.

Cele katechetyczne – wymagania ogólne:

1. Codzienne doświadczenia i ich

interpretacja w świetle wiary;

2. Zainteresowanie tematyką religijną;

3. Kontakt z Bogiem w modlitwie i liturgii;

4. Postawa społeczno – moralna.

Współpraca środowisk wychowawczych:

•RODZINA – spotkania rodziców dzieci pokomunijnych

winny mieć charakter mistagogiczny, prowadzący do

aktywnego i pełnego zaangażowania w Eucharystię;

* tematyka spotkań powinna być wzbogacona o kwestie

związane z ich wychowaniem;

* PARAFIA – trzeba dążyć do tego, aby szkolne

lekcje religii prowadziły do czynnego udziału dzieci w liturgii

i systematycznego korzystania z sakramentów św, zwłaszcza

regularnej spowiedzi i częstej Komunii św.

Współpraca środowisk wychowawczych

powinna odbywać sie na dwóch terenach:

* RODZINY - współpraca z rodzicami winna zmierzać do

uświadamiania im, że dziecko identyfikuje się z ich postawami

religijnymi i naśladuje je;

* PARAFII – przeżywanie roku liturgicznego w rodzinie i

przedszkolu ma prowadzić do spotkania z Chrystusem we Mszy św.;

wymaga to organizacji Mszy św. i nabożeństw dla rodzin; w wieku

przedszkolnym trzeba, aby dzieci z innymi wierzącymi oddawały cześć

Bogu, aby wielbiły GO i dziękowały MU.

II. Katecheza inicjacji w Sakramenty Pokuty i

Pojednania oraz Eucharystii – I etap edukacyjny: klasy

I – III szkoły podstawowej.

Na tym etapie rozwoju dziecko przechodzi od

aktywności zabawowej do uczenia się. Dzieci lubią

prace, które wymagają od nich aktywności. Zmianie

ulega też charakter uczenia się. Dają się również

zauważyć zmiany w religijności dziecka; religijność

łączy się bardzo ściśle z autorytetem.

Bardzo ważną rolę odgrywa tutaj właściwe

przygotowanie i przeżycie Sakramentu Pokuty i

Pojednania oraz Eucharystii; duże znaczenie w

kształtowaniu postawy religijnej ma tutaj budowanie

zaufania i poczucia bezpieczeństwa w relacjach

międzyludzkich, ponieważ dziecko te swoje

doświadczenia przeniesie do samego Boga.

Cele katechetyczne - wymagania ogólne:

1. Interpretacja życia w świetle wiary;

2. Wprowadzenie w rozumienie Sakramentów

Eucharystii oraz Pokuty i Pojednania;

3. Kontakt z Bogiem w liturgii modlitwie;

4. Postawa moralna.

Współpraca środowisk wychowawczych:

* RODZINA – bardzo ważna jest systematyczna

współpraca katechety z rodzicami: poprzez spotkania

katechetyczne należy dążyć do stworzenia katechezy

rodzinnej, bez której trudno mówić o pełnym przygotowaniu

do życia chrześcijańskiego;

* PARAFIA – gdzie powinno dokonać się bezpośrednie

wprowadzenie w misterium Sakramentów.

Katecheza Mistagogiczna – II etap

edukacyjny – klasy IV – VI szkoły podstawowej.

W tym wieku zaznacza się intensywny rozwój

umysłowy, emocjonalny i wolitywny. Dzieci

posługują się pamięcią logiczną, zrywając z czysto

mechanicznymi sposobami zapamiętywania;

centralne miejsce zaczynają odgrywać

procesy umysłowe.

Następuje też rozluźnianie się więzów rodzinnych i

zwiększanie się kontaktów poza domem. Autorytety

nie mają już takiego znaczenia jak wcześniej, a dużą

rolę zaczynają odgrywać grupy rówieśnicze. Jest to też

początek okresu stwarzającego zagrożenia dla życia

religijnego, dlatego ważne jest włączanie dzieci w

różne zadania zespołów parafialnych w celu

kształtowania właściwego obrazu

Boga i dojrzałych postaw moralnych.

Cele katechetyczne – wymagania ogólne:

1. Odbiór, analiza i interpretacja tekstów o

charakterze religijnym;

2. Tworzenie wypowiedzi;

3. Zainteresowanie problematyką kościelną;

4. Zaciekawienie otaczającym światem i

praktyczne wykorzystanie wiedzy religijnej;

5. Postawa moralna.

Katecheza wyznania i rozumienia wiary

– III etap edukacyjny: gimnazjum.

Młodzież gimnazjalna to młodzież miedzy 12 a 15

rokiem życia. Jest to wiek związany z ważnymi

przemianami biologicznymi, intelektualnymi i

psychicznymi.

Jednocześnie to czas kryzysu tożsamości, kiedy młody

człowiek boi sie pogardy, oburza sie na fałsz,

hipokryzję, obojętność; stawia też pytania

egzystencjalne i pyta o sens życia. Takie kryzysy

odbijają się negatywnie na relacjach

interpersonalnych. Wymagają one od wychowawców

wiedzy, serca i zapału, a także cierpliwości i mądrości.

Ze względu na dużą zmienność uczuć młodzież

zaczyna przeżywać również wątpliwości religijne,

co powoduje niepewność i niestałość religijną.

Wielki wpływ na sferę religijną młodzieży w

wieku gimnazjalnym mają problemy związane z

dojrzewaniem seksualnym.

Na tym etapie edukacji i rozwoju wiary bardzo

istotne są treści związane z sakramentem

pokuty i pojednania oraz możliwość korzystania

przez młodzież z kierownictwa duchowego.

Podejmując pracę

wychowawczą trzeba

pamiętać, że nie jest

najważniejsze, jaki

człowiek jest teraz, ale

jakim może się stać.

WYCHOWANIE jest zawsze racjonalną

nadzieją, której nauczyciel religii nie może

pominąć, tym bardziej, że może liczyć na

pomoc Bożą.

Istotnym i niezastąpionym

warunkiem skutecznej

pomocy młodzieży jest

podmiotowe jej

traktowanie.

Cele katechetyczne – wymagania ogólne:

1. Analiza i interpretacja biblijna.

2. Chronologia, analiza i interpretacja

historiozbawcza.

3. Przygotowanie do przyjęcia Sakramentu

Bierzmowania.

4. Kształtowanie sumienia, postaw moralnych

oraz samooceny.

5. Tworzenie wypowiedzi na tematy religijne.

Współpraca środowisk wychowawczych:

* RODZINA, wobec której:

- katecheta kontaktuje się z rodzicami

gimnazjalistów poprzez szkołę;

- na początku roku podaje swoje wymagania i

zakres podejmowanych tematów.

Parafia, na terenie której gimnazjaliści mają

przygotować się do przyjęcia Sakramentu

Bierzmowania.

Rzeczą pożądaną byłoby

rozpocząć to przygotowanie od

rekolekcji ewangelizacyjnych.

Program działań katechetycznych w parafii uwzględnia: * środowisko formacji, jakim jest własna parafia ( a nie ta, na

teranie której znajduje się szkoła) ;

* miejsce formacji, którym jest budynek kościelny lub

parafialny;

* czas formacji, która trwa przez 3 lata w gimnazjum, a

spotkania odbywają się raz w miesiącu;

* osoby odpowiedzialne za formację: księża, katecheci,

animatorzy wywodzący się z kościelnych ruchów młodzieżowych;

* formy: ogólne spotkania kandydatów, celebracje w kościele

parafialnym, praca w grupach;

* fakt, że treści działań katechetycznych w parafii wynikają z

celów katechetycznych i skorelowane są z treściami nauki religii w

szkole.

Katecheza świadectwa wiary – IV etap

edukacyjny: szkoły ponadgimnazjalne.

Edukacją w liceum lub szkole zawodowej objęta jest

młodzież między 15 a 18 rokiem życia. W tym okresie

młodzi ludzie osiągają dojrzałość płciową, duży

stopień wrażliwości, zwiększenie możliwości

intelektualnych oraz przygotowują się do pełnienia

roli człowieka dorosłego.

Wzrasta również niezależność

emocjonalna oraz autonomia przy

podejmowaniu decyzji i określeniu swego

stosunku do wartości, zwłaszcza

moralnych i religijnych. Duża część osób

nastawiona jest na osiągnięcie sukcesu

materialnego i zawodowego, czego ceną

bywają stresy, napięcia i frustracje.

Wielu młodych ludzi nosi w sobie

także pragnienie prawdziwej miłości

jako podstawy szczęścia rodzinnego.

Jaka jest religijność współczesnego nastolatka?

* selektywna (wybiórcze przyjmowanie zasad

moralnych);

* impresywna ( nastawienie na przeżycie);

* indywidualistyczna ( uznanie wiary za sprawę

prywatną);

* naskórkowa ( chodzenie do kościoła bez

podejmowania trudu przemiany życia);

* podatna na kryzysy.

Nauczyciel religii powinien pamiętać, że młodość jest

pomostem, który łączy dzieciństwo i dorosłość. Młody

człowiek nie może być pozostawiony samemu sobie.

Poczucie akceptacji i bezpieczeństwa ułatwi mu

zmaganie się z zagrożeniami cywilizacji.

Wiedza i umiejętności nie mogą przesłonić tego,

co najbardziej ludzkie: ducha i religijnego

wymiaru egzystencji.

Cele katechetyczne – wymagania ogólne:

1. Analiza i interpretacja tekstów o

charakterze religijnym.

2. Socjalizacja kościelna.

3. Odkrywanie powołania

chrześcijańskiego.

4. Tworzenie wypowiedzi, obserwacje

i doświadczenia.

Współpraca środowisk wychowawczych.

•RODZINA – celem tej współpracy jest

zintegrowanie działań wychowawczych, ale

konieczne jest także poznanie środowiska,

w którym dorasta młodzież.

* PARAFIA – która podejmuje działania

zmierzające do zapoznania i wprowadzania młodych

w istniejące ruchy religijne i stowarzyszenia.

Podstawa Programowa Katechezy Kościoła

Katolickiego w Polsce mówi również

o katechezie specjalnej, a mianowicie:

* o katechezie osób z niepełnosprawnością intelektualną (w

stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym oraz głębokim);

* katechezie osób z autyzmem;

* katechezie osób niesłyszących lub słabo słyszących;

•katechezie osób niewidomych

• i słabo widzących.

Troska Kościoła o katechezę osób niepełnosprawnych

wynika z wierności przykładowi i nauczaniu swego

Założyciela. Jezus Chrystus w pierwszej kolejności

otaczał szczególną opieką cierpiących, darząc ich w

swojej posłudze miłosierdziem i miłością oraz ukazując

w nich moc Odkupienia, która obejmuje człowieka w

jego jedyności i pełni.

Zalecane warunki i sposób realizacji - przedszkole:

* zadbać o tzw. kącik religijny;

* urozmaicać metody nauczania, wprowadzać elementy

zabawy i różnicować środki dydaktyczne;

* zadbać o kontakt z rodzicami lub opiekunami , aby

uzyskać podstawową wiedzę nt, wychowania religijnego

w rodzinie;

•włączanie się w prowadzenie obserwacji pedagogicznych

mających na celu poznanie możliwości

i potrzeb rozwojowych dzieci oraz

dokumentowanie tych obserwacji.

Zalecane warunki i sposoby realizacji – I etap edukacyjny.

(klasy I – III SP)

* uwzględniać właściwości etapu rozwojowego

ucznia i poszukiwać sposobów osiągnięcia celów;

* aktywizować dzieci;

* kłaść nacisk na emocjonalne i wolitywne

przylgnięcie do głoszonych treści;

* dawać świadectwo wiary;

* pracować z obrazem i

korzystać ze środków audiowizualnych;

* budować wspólnotę.

Zalecane warunki i sposób realizacji – II etap edukacyjny .

(klasy IV –VI SP).

* włączać w proces katechetyczny predyspozycje

ucznia;

* budzić zainteresowanie problemami religijnymi;

* kształtować umiejętności;

* stosować różnorodne metody nauczania;

* aktywizować uwagę uczniów;

* pobudzać ucznia do zainteresowania

aktualnymi wydarzeniami w Kościele;

* liczyć się z możliwościami uczniów;

* wprowadzać w modlitwę i liturgię;

* prezentować teksty biblijne.

Zalecane warunki i sposób realizacji – III etap edukacyjny ( gimnazjum)

Celem nauczania religii w gimnazjum jest

wychowanie katolika świadomego i

odpowiedzialnego za swoją wiarę,

kochającego Boga, Kościół

i własną Ojczyznę.

Jak to zrobić?

* wprowadzać uczniów w materiał źródłowy , którym jest

Pismo Święte, dokumenty kościoła, teksty liturgiczne,

świadectwo życia Kościoła i świadectwo chrześcijan;

* pomóc w odkrywaniu tożsamości chrześcijańskiej i

przyjmowaniu Bożej Miłości;

* stosować w nauczaniu metody aktywizujące;

* pełnić rolę przewodnika, który wspiera, inspiruje i jest

świadkiem wiary;

* uczyć historii Kościoła;

* dbać o „religijność” sali lekcyjnej.

Zalecane warunki i sposób realizacji – IV etap edukacyjny

(szkoły ponadgimnazjalne)

Proponowany model katechezy młodzieżowej, prowadzącej

adresatów do gotowości dawania świadectwa swej wiary,

obok systematycznego studium wiedzy religijnej, przyznaje

szczególne miejsce wychowaniu w prawdzie i wolności

zgodnie z Ewangelią, formacji sumienia, wychowaniu do

miłości, problematyce powołaniowej,

zaangażowaniu chrześcijańskiemu

w społeczeństwie, stanowiąc również

realizację funkcji wtajemniczenia (DOK 185).

Odkrywanie wartości przeżywania Eucharystii i

roli Sakramentu Pokuty i Pojednania w

budowaniu wspólnoty stanowi fundament

sakramentalnego małżeństwa. Wspólna modlitwa

prowadzi do zaangażowania się w różne formy

modlitwy w Kościele domowym oraz czytanie i

słuchanie Słowa Bożego.

Jak to zrobić? * budzić i ugruntowywać wiarę, aby stawała się ona wiarą

osobową;

* wspomagać uczniów, aby odnaleźli swoje miejsce w

Kościele;

•zadbać, aby treści historyczne realizować współbieżnie

z programem nauczanie historii;

* stosować metody aktywizujące, w tym poszukujące

i wykorzystywać umiejętności uczniów w zakresie technologii

informacyjnych;

•kształtować w uczniach umiejętności samokształcenia;

• wykorzystywać teksty biblijne i dokumenty Kościoła.

Nowości w Podstawie Programowej.

• Nowy język wymagań.

• Precyzyjnie określone zobowiązania nauczyciela -

katechety (czego katecheta ma nauczać na danym

etapie edukacyjnym).

•Treści przeznaczone do zapamiętania przez uczniów.

•Zamiast procedur osiągania celów (jak w poprzedniej

PP) są „zalecane warunki i sposoby realizacji”

• Nowa PP religii jest skorelowana z edukacją

szkolną.

KAŻDY NAUCZYCIEL

RELIGII ZOBOWIĄZANY

JEST DO REALIZACJI

PODSTAWY

PROGRAMOWEJ.

Niech nas Pan

błogosławi

i strzeże.