DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM MOTİVELERİ

“Zannolunmasın ki biz ecnebi sermayesine hasım bulunuyoruz. Hayır, bizim memleketimiz vasidir. Çok say ve sermayeye ihtiyacımız vardır. Kanunlarımıza riayetkar olmak şartıyla ecnebi sermayelerine lazım gelen teminatı vermeye her zaman hazırız ve şayanı arzudur ki ecnebi sermayesi bizim sayimize serveti sabitimize inzimam etsin. Bizim için ve onlar için faydalı neticeler versin. M. Kemal ATATÜRK 1923 İzmir İktisat Kongresi

TANIMI

Doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), yabancı bir ülkede şirket yönetiminde uzun vadede söz sahibi olmaya yeterli düzeyde hisse alımı ile gerçekleştirilen yatırımlardır.

DYY temel olarak, yatırım faaliyetlerini birden fazla ülkede sürdüren ve üretimle ilgili kararları bir merkezden alan veya çeşitli yollarla bağlı şirketlerin (iştirakler-foreign affiliates) kararlarını etkileyebilen çok uluslu şirketler (transnational corporations-TNCs) tarafından yapılmaktadır.

DYY, farklı şekillerde bir ülkeye girebilir:

Şirket evlilikleri, Özelleştirme,Ortak girişimler,Sıfırdan yapılan yatırımlar,Mevcut operasyonların

genişletilmesi.

Neden DDY?Avantajları:

Birçok başarılı, nadir bulunan avantajları olan ülkeye dışından yatırım yapılır.

Doğrudan yatırımlar şirketi yerel olaral dah başarılı yapar. – Satışları artırır.– Kaynak elde edilir.– Rekabetçi riskini azaltır.– Politik konular açısından

FDI Faydaları Yatırımı Yapan Ülke

Kaynakları Transfer Etme Etkileri İstihdam Etkileri Ödemeler Dengesine Etkileri Rekabete&Ekonomik Büyümeye Etkileri

FDI Faydaları Yatırım Yapılan Ülke

Yabancı Kazanımların Ülkeye Akımı İstihdama Etkisi MNE Açısından Yeni Şeyler Öğrenme Düşük Fiyatlar Yabancı Rekabet Koşularını Öğrenebilme

DDY İÇİN DDY İÇİN MOTİVEMOTİVELERLER

– Satışları genişletme- Market genişletme

– Kaynak elde etme– Satışları ve tedarikçileri

çeşitlendirme– Rekabetçi riskini azaltma– Politik konular ve motiveleri

SATIŞLARI GENİŞLETME MOTİVASYONU

Ulaşım Yerli Kapasitenin Azlığı Ölçek Ekonomileri Ticaret Sınırlamaları Menşe Ülke Etkisi Ülkedeki Maliyet Avantajlarını Değişmesi

KAYNAK ELDE ETME

Birçok DDY Kaynak Araştırmadan Çok Market Araştırmadır

Dikey Birleştirme Makul Üretim Üretim Faktörlerine Ulaşma Ürün Yaşam Eğrisi Teorisi Hükümetin Yatırım Teşvikleri

SATIŞLARI VE TEDARİKÇİLERİ ÇEŞİTLENDİRME

Takip Eden Müşteriler Rakiplerin Avantajlarını Önleme

BRIDGESTONE

Dünyanın En Büyük Lastik Üreticilerinden 100000’den Fazla Çalışanı 15 ‘den Fazla Ülkede Faaliyet Gösteriyor 1930’da Japonya’da İlk Lastik Üretimi

Neden Amerika’da DDY?

– Hükümetin İthalata Koyduğu Sınırlamalar– Japon Araçlarının İthalatına Karşı Yapılan

Hareketler – Japon Maliyetlerinin Amerika’dakine Göre

Artması – Hacmine Göre Lastikler için Taşımacılığının

Maliyetli Olması

Arjantin Örneği Arjantin Cumhuriyeti, Güney Amerika’da

yer alan bir ülkedir. Nüfusu ise 2006 yılı rakamlarıyla 39, 921,

833 kişidir. Arjantin zengin doğal kaynaklarından, okur

yazar nüfusundan, ihracata yönelik tarım sektöründen ve çeşitli sanayilerinden yara sağlar.

Motivasyonları– 1992-2001 yılları arası FDI $S76,000 milyon arttı.– Kamu firmalarının özelleştirildi.– Yağ, üretim ve servisleri DDY’yi cazip hale getirdi.– Doğal Kaynaklar Kaynak arayan yatırımları çekti– Yerel marketin büyümesi ve Mercosur’un, market ve

verimliliğini arayan yatırımları çekmesi– Çevresel düzenlemeler

İrlanda Örneği

İrlanda Cumhuriyeti Atlantik okyanusunda yer alan Avrupa birliği üyesi bir ülke. 4,2 milyon nüfuslu.

Ekonomisi son yıllarda tarıma odaklandı, sanayi ve yatırımı anlamında.

Ekonomik büyümesi 10% ---- 1995–2000 7% ------ 2001–2004.

Motivasyonlar

– Vergilendirme

– Finansal motivasyonlar

Singapur

1960larda sermaye yokluğunda singapurlu hükümet DDY’nin büyüme için önemini gördü.

2006 sonunda kümülatif DDY US$ 200 milyondu

DDY Motiveleri

Vergi Motiveleri İşgücü Serbest Ticaret Para Politikası Yüksek Tasarruflar, kazançlar

Meksika Örneği Yabancı yatırımları çeken gelişen bir ülke Dünya’nın Dokuzuncu en büyük ekonomisi,

ihracatta sekizinci ve yağ üretiminde dördüncü Demir, makine, petro-kimya gibi geniş bir üretim

çıktısı vardır. Serbest ticaret anlaşmaları ticaret politikasında

önemli yer tutar 31 ülkeyle ticaret anlaşması var

Meksika’ya yatırım için nedenler

Global Üretim Standartları Serbest Ticaret Anlaşmaları Kalifiye işgücü 100 milyonluk tüketici marketi Sabit Ekonomik ve Politik Çevre Zengin Doğal Kaynaklar Stratejik Yer Teferruatlı Altyapı Lojistik

Meksika yatırım için temel maddeler

Yatırım Koruma Anlaşmaları

Yüksek potensiyelli sektörler

Açık Economy

Stratejik Yeri32 ülkeyle olan ticaret antlaşma

ağı

Rekabetçi İşgücü

Ekonomik Politika Yönetimi

Yatırım Notu

DYY MOTİVELERİ AÇISINDAN TÜRKİYE

Dünya yatırım raporuna (world investment report-2002) göre Türkiye dünya ülkeleri sıralamasında 112. sıradadır.

Türkiye’nin siyasal, ekonomik. Hukuksal ve kurumsal önemli sorunları vardır.

Bunlar:Sürdürülebilir bir siyasi ve ekonomik

istikrar sağlanamamıştır.Bürokratik süreçler karmaşık ve etkin

değildir.Gümrüklerde tarife engelleri söz

konusudur.Sosyal güvenlik sistemi etkinsizdir.

Özelleştirme istenen düzeyde değildir.

Rüşvet, yolsuzluk söz konusudur.Yabancı yatırımcıların etkin bir

şekilde bağlantı kuracağı bir kurumsal yapılanma yoktur.

TÜRKİYE’NİN YASED VE TUSİAD TARAFINDAN HAZIRLANAN DYY ÇEKME ANALİZİ

Tablo : DYY Çeken Ülkeler Sıralaması

Ülkeler DYY Çekme Puanı

1 İrlanda 67,53

2 Malezya 63,46

3 Çek Cumhuriyeti 62,07

4 Almanya 60,5

5 Estonya 56,56

6 Macaristan 56,56

7 Slovenya 54,18

8 Slovakya 52,46

9 Portekiz 51,33

10 Çin 48,9

11 Brezilya 48,46

12 Rusya 42,45

13 Polonya 42,34

14 Hindistan 41,16

15 Türkiye 37,23

16 Arjantin 34,14

YASED’in hazırlamış olduğu motive ağırlık değerlendirmesi

Tablo: Herbir Kategori İçin Hesaplanan Ağırlık Oranları

Kategori Ağırlığı

Genel Makroekonomik Durum 19%

Siyasi Durum 25%

İşgücü 17%

Enerji 8%

Vergiler/Teşvikler 17%

Ulaşım ve Haberleşme Altyapısı 12%

AR-GE Harcamaları 2%

Toplam 100%

Tablo: Genel Makroekonomik DurumÜlkeler Genel Makroekonomik Durum Puanı1 Malezya 13,92 İrlanda 13,683 Çin 12,074 Estonya 10,475 Çek Cumhuriyeti 9,586 Almanya 9,277 Hindistan 8,788 Slovenya 8,649 Macaristan 8,3810 Brezilya 8,3111 Portekiz 8,2812 Slovakya 8,0613 Türkiye 6,4714 Arjantin 5,7315 Polonya 4,8516 Rusya 2,78

Tablo : Siyasi OrtamÜlkeler Siyasi Ortam Puanı1 Malezya 21,872 İrlanda 21,83 Estonya 20,494 Macaristan 18,815 Almanya 16,496 Portekiz 15,817 Çek Cumhuriyeti 15,28 Slovenya 14,549 Brezilya 14,3210 Slovak Cumhuriyeti 12,5411 Çin 11,7512 Türkiye 10,9913 Polonya 9,1514 Rusya 8,5315 Hindistan 8,0316 Arjantin 5,17

Tablo: İşgücü YapısıÜlkeler İşgücü Puanı1 Çek Cumhuriyeti 12,632 Slovakya 12,323 Arjantin 11,894 Hindistan 11,675 Rusya 11,536 Macaristan 11,527 İrlanda 11,48 Polonya 11,179 Malezya 11,1110 Portekiz 10,2411 Çin 10,112 Slovenya 9,9713 Türkiye 9,2414 Almanya 8,2315 Brezilya 8,1116 Estonya 8,1

Tablo : EnerjiÜlkeler Enerji fiyatları1 Çin 7,012 Rusya 6,753 Almanya 4,614 Slovakya 3,565 Polonya 3,526 Çek Cumhuriyeti 3,47 Slovenya 3,118 Brezilya 3,119 Estonya 3,0410 Malezya 2,8611 Macaristan 2,5212 Hindistan 2,2513 Portekiz 2,0214 Arjantin 1,5515 İrlanda 1,5116 Türkiye 0,17

Tablo: Vergiler ve TeşviklerÜlkeler Vergiler ve Teşvikler Puanı1 Çek Cumhuriyeti 12,232 İrlanda 10,723 Macaristan 9,854 Slovenya 9,785 Slovakya 9,386 Brezilya 9,097 Polonya 8,518 Rusya 8,469 Almanya 8,4310 Portekiz 8,4111 Malezya 8,1312 Estonya 7,1213 Türkiye 6,3914 Hindistan 6,0415 Arjantin 5,5616 Çin 3,89

Tablo:Ulaşım ve Haberleşme AtyapısıÜlkeler Ulaşım ve Haberleşme Altyapısı1 Almanya 11,472 Çek Cumhuriyeti 8,113 İrlanda 7,654 Slovenya 7,095 Estonya 76 Slovakya 6,327 Portekiz 6,278 Malezya 5,589 Brezilya 5,1610 Macaristan 5,0811 Polonya 4,8512 Arjantin 4,213 Rusya 3,8314 Türkiye 3,7615 Hindistan 3,5916 Çin 3,51

Tablo: AR-GE HarcamalarıÜlkeler AR-GE1 Almanya 22 Slovenya 1,043 Çek Cumhuriyeti 0,914 Hindistan 0,85 İrlanda 0,786 Çin 0,587 Rusya 0,588 Macaristan 0,49 Brezilya 0,3610 Estonya 0,3511 Portekiz 0,312 Polonya 0,2913 Slovakya 0,2814 Türkiye 0,2215 Arjantin 0,0516 Malezya 0

SONUÇ

Veriler baktığımız zaman Türkiye’nin DYY motivelerine hakim olmadığı görülmektedir. Bunun başlıca sebebi ise Türkiye’nin bu motiveleri etkin bir biçimde kullanamamasıdır.