Doç. Dr. Cemal İBİŞ Marmara Üniversitesi-İ.İ.B.F.

FİNANSAL RAPORLAMADA FİNANSAL RAPORLAMADA KULLANICILARIN KULLANICILARIN BEKLENTİLERİ VE BEKLENTİLERİ VE

UYGULAMADA BUNLARIN UYGULAMADA BUNLARIN KARŞILANMA DÜZEYİ KARŞILANMA DÜZEYİ KONUSUNDA YENİDEN KONUSUNDA YENİDEN

YAPILANMA YAPILANMA Doç. Dr. Cemal İBİŞDoç. Dr. Cemal İBİŞ

Marmara Üniversitesi-İ.İ.B.F.Marmara Üniversitesi-İ.İ.B.F.

SUNUM PLANISUNUM PLANI

1- GİRİŞ1- GİRİŞ 2- FİNANSAL RAPORLAMADA GÜVEN 2- FİNANSAL RAPORLAMADA GÜVEN

KAYBININ NEDENLERİKAYBININ NEDENLERİ 3- FİNANSAL RAPORLAMADA 3- FİNANSAL RAPORLAMADA

GÜVENİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN GÜVENİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN YENİDEN YAPILANMAYENİDEN YAPILANMA

4- SONUÇ4- SONUÇ

1- 1- GİRİŞ GİRİŞ

İşletme ilgilileri (yönetim, ortaklar, İşletme ilgilileri (yönetim, ortaklar, yatırımcılar, yabancı kaynak sağlayanlar, yatırımcılar, yabancı kaynak sağlayanlar, çalışanlar, ticari ilişkide bulunanlar, çeşitli çalışanlar, ticari ilişkide bulunanlar, çeşitli kamu kurumları, danışmanlık kuruluşları, kamu kurumları, danışmanlık kuruluşları, kamuoyu) farklı nedenlerle işletmeler kamuoyu) farklı nedenlerle işletmeler hakkında karar verirler. Bu kararı verirken hakkında karar verirler. Bu kararı verirken işletme yönetiminden, güvenilir ve yeterli işletme yönetiminden, güvenilir ve yeterli finansal bilgi ve dolayısıyla güvenilir finansal finansal bilgi ve dolayısıyla güvenilir finansal raporlama beklerler. raporlama beklerler.


Güvenilir olmayan finansal raporlama ve Güvenilir olmayan finansal raporlama ve açıklamalar eskiden beri işletme açıklamalar eskiden beri işletme başarısızlıklarına neden olmuştur. Ancak yakın başarısızlıklarına neden olmuştur. Ancak yakın geçmişte yaşanan Enron, WorldCom, Global geçmişte yaşanan Enron, WorldCom, Global Crossing, Adelphia Communications, Tyco ve Crossing, Adelphia Communications, Tyco ve Vivendi gibi önemli şirketler ve dünyanın Vivendi gibi önemli şirketler ve dünyanın çeşitli bölgelerindeki daha ufak şirketlerle çeşitli bölgelerindeki daha ufak şirketlerle ilgili vakalar bu alana daha fazla dikkatin ilgili vakalar bu alana daha fazla dikkatin yoğunlaşmasına neden olmuştur. yoğunlaşmasına neden olmuştur.

1- 1- GİRİŞ GİRİŞ Buna paralel olarak, şirket hissedarları ve çalışanlarının Buna paralel olarak, şirket hissedarları ve çalışanlarının

genelinin ve emeklilerin (emeklilik fonları nedeniyle) genelinin ve emeklilerin (emeklilik fonları nedeniyle) yüksek tutarlarda zarar ettikleri piyasalarda, şirketleri yüksek tutarlarda zarar ettikleri piyasalarda, şirketleri yönetenlerin ve bu zararlardan sorumlu olarak görülen diğer yönetenlerin ve bu zararlardan sorumlu olarak görülen diğer aktörlerin, şirketleri batarken kendilerine birşey olmaması aktörlerin, şirketleri batarken kendilerine birşey olmaması ve hatta zenginleşmeleri, piyasa sisteminin işleyişindeki ve hatta zenginleşmeleri, piyasa sisteminin işleyişindeki adaletin de sorgulanmasına neden olmuştur. Örneğin, adaletin de sorgulanmasına neden olmuştur. Örneğin, ABD’de Ocak 1999-Mayıs 2002 arasındaki dönemde hisse ABD’de Ocak 1999-Mayıs 2002 arasındaki dönemde hisse senedi fiyatları %75’den daha fazla düşen, işletme ve senedi fiyatları %75’den daha fazla düşen, işletme ve finansal raporlama sorunları yaşayan 25 şirketin yöneticileri finansal raporlama sorunları yaşayan 25 şirketin yöneticileri 23 milyon ABD Doları’nı ceplerine koyarak hayatlarına 23 milyon ABD Doları’nı ceplerine koyarak hayatlarına devam etmişlerdir. devam etmişlerdir.


Güven kaybı bulaşıcı olmuş, sermaye piyasaları Güven kaybı bulaşıcı olmuş, sermaye piyasaları arasında yayılmıştır. Bir sektörde yaşanan arasında yayılmıştır. Bir sektörde yaşanan problemler, benzer özelliklere sahip diğer sektörleri problemler, benzer özelliklere sahip diğer sektörleri de etkilemiştir. Piyasaların ve şirketlerin giderek de etkilemiştir. Piyasaların ve şirketlerin giderek daha fazla küreselleşmesi sonucu bu kaygılar ulusal daha fazla küreselleşmesi sonucu bu kaygılar ulusal sınırları da aşmıştır. sınırları da aşmıştır.

1- 1- GİRİŞ GİRİŞ Şirketlerin başarısızlıklarının hemen hemen tamamı, Şirketlerin başarısızlıklarının hemen hemen tamamı,

yönetimlerin başarısızlıklarıyönetimlerin başarısızlıkları ve ve finansalfinansal raporlamadaki başarısızlıklarınraporlamadaki başarısızlıkların birleşmesi sonucu birleşmesi sonucu oluşmaktadır. Finansal tabloların kullanıcılarına oluşmaktadır. Finansal tabloların kullanıcılarına iletilmesi gereken durumlarla ilgili açıklamalar iletilmesi gereken durumlarla ilgili açıklamalar yapılmamış, yönetim yapıları bunu ortaya çıkarma yapılmamış, yönetim yapıları bunu ortaya çıkarma veya önlemede yetersiz kalmış ve bunun sonucu veya önlemede yetersiz kalmış ve bunun sonucu olarak da raporlama sorunları oluşmuştur. Bir olarak da raporlama sorunları oluşmuştur. Bir işletme, yaptığı işte başarısızlık yaşamaya işletme, yaptığı işte başarısızlık yaşamaya başladıkça raporlarda sunulan bilgilerin tahrif başladıkça raporlarda sunulan bilgilerin tahrif edilmesi için eğilim artmaya başlar ve raporlarda edilmesi için eğilim artmaya başlar ve raporlarda sorun çıkma olasılığı artar.sorun çıkma olasılığı artar.

1- 1- GİRİŞ GİRİŞ Bu çalışma, finansal raporlamada kullanıcıların Bu çalışma, finansal raporlamada kullanıcıların

beklentilerinin temelini oluşturduğunu düşündüğümüz beklentilerinin temelini oluşturduğunu düşündüğümüz finansal raporlamanın ve şirket açıklamalarının güvenilirliği finansal raporlamanın ve şirket açıklamalarının güvenilirliği üzerinedir; odak noktası finansal raporlamada yaşanılan üzerinedir; odak noktası finansal raporlamada yaşanılan sorunlardır. Şirketlerin başarısızlığı ve raporlama sorunları sorunlardır. Şirketlerin başarısızlığı ve raporlama sorunları arasındaki yakın ilişki, yönetim konularına da değinmemizi arasındaki yakın ilişki, yönetim konularına da değinmemizi gerektirmiştir. Ancak, burada anlatılanların hiçbiri gerektirmiştir. Ancak, burada anlatılanların hiçbiri şirketlerin başarısızlığının piyasa ekonomisinin içinde yer şirketlerin başarısızlığının piyasa ekonomisinin içinde yer alan normal bir durum olduğu ve piyasa sisteminin iyi alan normal bir durum olduğu ve piyasa sisteminin iyi işleyebilmesi için bunun aslında gerekli bir durum olduğu işleyebilmesi için bunun aslında gerekli bir durum olduğu gerçeğini yadsımaz. gerçeğini yadsımaz.

2- FİNANSAL RAPORLAMADA 2- FİNANSAL RAPORLAMADA GÜVEN KAYBININ NEDENLERİ GÜVEN KAYBININ NEDENLERİ

Yönetim başarısızlığı ve raporlama sorunlarına bağlı Yönetim başarısızlığı ve raporlama sorunlarına bağlı şirket başarısızlıklarının geçmişi oldukça eskilere şirket başarısızlıklarının geçmişi oldukça eskilere dayanmaktadır. Son zamanlardaki şirket dayanmaktadır. Son zamanlardaki şirket başarısızlıklarına bakıldığında, yarattıkları etkiler başarısızlıklarına bakıldığında, yarattıkları etkiler açısından oldukça önemli oldukları görülmektedir, açısından oldukça önemli oldukları görülmektedir, ancak bu başarısızlıkları ortaya çıkaran nedenlerin, ancak bu başarısızlıkları ortaya çıkaran nedenlerin, geçmişte ortaya atılan nedenlerle benzerlik geçmişte ortaya atılan nedenlerle benzerlik gösterdikleri görülmektedir. Diğer taraftan son gösterdikleri görülmektedir. Diğer taraftan son dönemlerde yaşanan ve etkileri oldukça büyük olan dönemlerde yaşanan ve etkileri oldukça büyük olan vakaların yarattıkları toplam etki finansal tabloların vakaların yarattıkları toplam etki finansal tabloların ve bu tabloların hazırlanmasında ve raporlanmasında ve bu tabloların hazırlanmasında ve raporlanmasında yer alan katılımcıların güvenilirliklerine önemli yer alan katılımcıların güvenilirliklerine önemli ölçüde zarar vermiştir.ölçüde zarar vermiştir.


2001 yılına kadar olan dönemde, birçok 2001 yılına kadar olan dönemde, birçok gelişmiş ülkenin hisse senetleri piyasaları uzun gelişmiş ülkenin hisse senetleri piyasaları uzun süredir görülmemiş rekor seviyelere ulaşmıştı. süredir görülmemiş rekor seviyelere ulaşmıştı. Bu artışta özellikle telekomünikasyon, e-iş gibi Bu artışta özellikle telekomünikasyon, e-iş gibi sektörlerdeki hisse fiyatları ön plana çıkmıştır. sektörlerdeki hisse fiyatları ön plana çıkmıştır. Bu dönemde, piyasa beklentilerine uygun Bu dönemde, piyasa beklentilerine uygun performans sağlama baskısı nedeniyle amaç performans sağlama baskısı nedeniyle amaç kısa vadede beklentilere uygun olarak hisse kısa vadede beklentilere uygun olarak hisse fiyatlarını yüksek tutmaya odaklanmıştı.fiyatlarını yüksek tutmaya odaklanmıştı.


Enron’un çöküşü ve buna bağlı olarak ortaya çıkan Enron’un çöküşü ve buna bağlı olarak ortaya çıkan denetim zaafı birçokları tarafından finansal denetim zaafı birçokları tarafından finansal raporlamanın güvenilirliğine ilişkin algılamayı raporlamanın güvenilirliğine ilişkin algılamayı değiştiren gelişme olarak görülmektedir. Enron değiştiren gelişme olarak görülmektedir. Enron olayını gelişmelerin bir parçası olarak görmek ve olayını gelişmelerin bir parçası olarak görmek ve büyüklüğüyle birçoklarının aslında uzun bir süredir büyüklüğüyle birçoklarının aslında uzun bir süredir ortada olan konuların açığa çıkmasını sağlayan olay ortada olan konuların açığa çıkmasını sağlayan olay olarak görmek mümkündür. Enron olayı, zaten ortada olarak görmek mümkündür. Enron olayı, zaten ortada olan olaylara görünürlük sağlayan, tetikleyici olay olan olaylara görünürlük sağlayan, tetikleyici olay olarak görülebilir.olarak görülebilir.


WorldCom’da yaşanan daha büyük, ama daha WorldCom’da yaşanan daha büyük, ama daha az karmaşık etkisi olan olaylar ve Global az karmaşık etkisi olan olaylar ve Global Crossing, Tyco, Adelphia ve Xerox’la ilgili Crossing, Tyco, Adelphia ve Xerox’la ilgili yaşanan olaylar finansal raporlamanın yaşanan olaylar finansal raporlamanın güvenilir olmadığına dair algının güvenilir olmadığına dair algının güçlenmesine neden oldu.güçlenmesine neden oldu.


Tüm dünyada hükümetler ve diğer görevli Tüm dünyada hükümetler ve diğer görevli kuruluşlar önlemler alınması gerekliliğinin kuruluşlar önlemler alınması gerekliliğinin farkına vararak, araştırmalar gerçekleştirdiler farkına vararak, araştırmalar gerçekleştirdiler ve komisyon raporları hazırladılar. Bazı ve komisyon raporları hazırladılar. Bazı raporlar, tarihsel olaylar başka türlü gösterse raporlar, tarihsel olaylar başka türlü gösterse bile, “buralarda böyle olaylar olmaz” bile, “buralarda böyle olaylar olmaz” görüşünü savunmaktaydılar.görüşünü savunmaktaydılar.


Tartışmalar ABD’de olduğu kadar yoğun Tartışmalar ABD’de olduğu kadar yoğun olmamasına rağmen gelişmiş sermaye olmamasına rağmen gelişmiş sermaye piyasaları olan ülkelerdeki finansal piyasaları olan ülkelerdeki finansal raporlamanın güven kaybı ABD’de raporlamanın güven kaybı ABD’de olduğundan daha az olmamıştır. Güven kaybı olduğundan daha az olmamıştır. Güven kaybı sermaye piyasaları daha az gelişmiş ülkelerde sermaye piyasaları daha az gelişmiş ülkelerde daha az olmuş gibi görünmektedir ancak bu daha az olmuş gibi görünmektedir ancak bu ülkelerdeki finansal raporlama kalitesinin ülkelerdeki finansal raporlama kalitesinin yarattığı şeffaflık sorunları zaten güven yarattığı şeffaflık sorunları zaten güven sorunlarına neden olmaktadır. sorunlarına neden olmaktadır.


KATILIMCILAR VE SÜREÇTEKİ KATILIMCILAR VE SÜREÇTEKİ ROLLERİROLLERİ

Güven kaybının nedenlerini daha iyi Güven kaybının nedenlerini daha iyi anlayabilmek ve bu sorunla daha iyi başa anlayabilmek ve bu sorunla daha iyi başa çıkabilmek için alınacak önlemlerin çıkabilmek için alınacak önlemlerin belirlenebilmesi için finansal raporlama belirlenebilmesi için finansal raporlama sürecinde yer alan katılımcıların ve bu sürecinde yer alan katılımcıların ve bu süreçte üstlendikleri rollerin süreçte üstlendikleri rollerin belirlenmesinde fayda bulunmaktadır.belirlenmesinde fayda bulunmaktadır.


KATILIMCILAR VE SÜREÇTEKİ ROLLERİKATILIMCILAR VE SÜREÇTEKİ ROLLERİ Süreç, şirket yönetiminin altında çalışan Süreç, şirket yönetiminin altında çalışan

birimlerin finansal tabloları hazırlamalarıyla birimlerin finansal tabloları hazırlamalarıyla başlamakta ve bu tabloların yönetim kurulu başlamakta ve bu tabloların yönetim kurulu tarafından onaylanmasıyla sona ermektedir. tarafından onaylanmasıyla sona ermektedir. Bağımsız denetçiler, bu süreçte şirket yönetimi ve Bağımsız denetçiler, bu süreçte şirket yönetimi ve yönetim kuruluyla etkileşim içindedirler ve yönetim kuruluyla etkileşim içindedirler ve bağımsız görüş sunarlar. Finansal raporların bağımsız görüş sunarlar. Finansal raporların dağıtımı medya ve diğer aracılar yoluyla dağıtımı medya ve diğer aracılar yoluyla gerçekleşir ve bu raporlar analistler ve gerçekleşir ve bu raporlar analistler ve derecelendirme kuruluşları tarafından derecelendirme kuruluşları tarafından yorumlanır. yorumlanır.


KATILIMCILAR VE SÜREÇTEKİ ROLLERİKATILIMCILAR VE SÜREÇTEKİ ROLLERİ Süreç, ortaya çıkan bu bilgilerin, finansal Süreç, ortaya çıkan bu bilgilerin, finansal

raporların yarattığı bilgilerin tüketicileri olan raporların yarattığı bilgilerin tüketicileri olan yatırımcılara ve diğer hissedarlara ulaşmasıyla yatırımcılara ve diğer hissedarlara ulaşmasıyla sona erer. Bu bilgi akışının diğer bir tarafında da sona erer. Bu bilgi akışının diğer bir tarafında da kuralları oluşturan ve kurallara uyulmasını kuralları oluşturan ve kurallara uyulmasını sağlamakla görevli standart koyucular sağlamakla görevli standart koyucular bulunmaktadır. Diğer tarafında da yatırım bulunmaktadır. Diğer tarafında da yatırım danışmanlığı yapan yatırım bankaları ve hukuki danışmanlığı yapan yatırım bankaları ve hukuki danışmanlık yapan uzmanlar bulunmaktadır.danışmanlık yapan uzmanlar bulunmaktadır.


ÇEVRESEL BASKILARÇEVRESEL BASKILAR Bu süreçte yer alan tüm katılımcıların Bu süreçte yer alan tüm katılımcıların

üzerlerinde sürekli olarak baskı yaratan bir üzerlerinde sürekli olarak baskı yaratan bir ortam bulunmaktadır. Kişisel, finansal veya ortam bulunmaktadır. Kişisel, finansal veya politik olabilen bu baskılar, birleştiklerinde politik olabilen bu baskılar, birleştiklerinde veya sistemin sağlaması beklenen kontrol veya sistemin sağlaması beklenen kontrol mekanizmaları işlemediğinde, daha etkili mekanizmaları işlemediğinde, daha etkili olmaktadırlar.olmaktadırlar.


ÇEVRESEL BASKILARÇEVRESEL BASKILAR Finansal bilgileri hazırlayan tarafların Finansal bilgileri hazırlayan tarafların

karşılamaları gereken kar ve performans karşılamaları gereken kar ve performans beklentileri bulunmaktadır. Çalıştıkları beklentileri bulunmaktadır. Çalıştıkları şirketlerdeki işlerine devam edebilmeleri şirketlerdeki işlerine devam edebilmeleri buna bağlıdır ve hatta ellerinde opsiyon buna bağlıdır ve hatta ellerinde opsiyon (options) planları da bulunmakta ise bu (options) planları da bulunmakta ise bu sayede gelirleri de artabilmektedir. Bu sayede gelirleri de artabilmektedir. Bu baskılar başta tepe yöneticileri olmak üzere baskılar başta tepe yöneticileri olmak üzere şirket yöneticilerini etkilemektedir.şirket yöneticilerini etkilemektedir.


ÇEVRESEL BASKILARÇEVRESEL BASKILAR Standart koyucularının karşı karşıya oldukları Standart koyucularının karşı karşıya oldukları

baskılar genellikle “politik” baskılardır. Örneğin, baskılar genellikle “politik” baskılardır. Örneğin, şirketlerden gelen baskılar ABD’deki hisse senedi şirketlerden gelen baskılar ABD’deki hisse senedi opsiyonları hakkındaki standartların yetersizliğini opsiyonları hakkındaki standartların yetersizliğini ve özel amaçlı şirketlerle ilgili standartların ve özel amaçlı şirketlerle ilgili standartların etkisizliğini açıklayabilir. Standart koyucular etkisizliğini açıklayabilir. Standart koyucular ayrıca yetersiz finansal kaynaklar nedeniyle de ayrıca yetersiz finansal kaynaklar nedeniyle de baskı altında bulunabilmektedirler. Düzenleyiciler baskı altında bulunabilmektedirler. Düzenleyiciler de benzer baskılarla karşı karşıya de benzer baskılarla karşı karşıya olabilmektedirler.olabilmektedirler.


ÇEVRESEL BASKILARÇEVRESEL BASKILAR Denetçiler de çeşitli baskılarla Denetçiler de çeşitli baskılarla

karşılaşmaktadırlar. Kendilerine işi veren ve ücret karşılaşmaktadırlar. Kendilerine işi veren ve ücret ödeyen şirketler hakkında bağımsız görüş vermek ödeyen şirketler hakkında bağımsız görüş vermek zorundadırlar. Ayrıca işin tamamlanması için zorundadırlar. Ayrıca işin tamamlanması için zaman baskısı, işi alabilmek için rekabetçi fiyat zaman baskısı, işi alabilmek için rekabetçi fiyat baskısı ve müşterilerini kaybetmeme baskıları baskısı ve müşterilerini kaybetmeme baskıları altındadırlar. Bu baskılar genelde denetim altındadırlar. Bu baskılar genelde denetim firmasını, özelde ise denetçinin kişisel kariyerini firmasını, özelde ise denetçinin kişisel kariyerini etkilemektedir. Denetçiler ayrıca kariyerlerinde etkilemektedir. Denetçiler ayrıca kariyerlerinde ilerleyebilmek için denetim veya denetim dışı ilerleyebilmek için denetim veya denetim dışı hizmetleri de satabilme veya bu alandaki hizmetleri de satabilme veya bu alandaki müşterilerini kaybetmeme baskısı altındadırlar.müşterilerini kaybetmeme baskısı altındadırlar.


ÇEVRESEL BASKILARÇEVRESEL BASKILAR Kredi derecelendirme kuruluşları, analistler ve Kredi derecelendirme kuruluşları, analistler ve

piyasaya bilgi ve yorum sağlayan diğer kişi veya piyasaya bilgi ve yorum sağlayan diğer kişi veya kuruluşlar da menfaat çatışması içinde kuruluşlar da menfaat çatışması içinde olabilmektedirler. Bir taraftan hakkında rapor olabilmektedirler. Bir taraftan hakkında rapor yazdıkları kuruluşlar aracılığıyla gelirlerini elde yazdıkları kuruluşlar aracılığıyla gelirlerini elde etmektedirler, diğer taraftan ise içinde etmektedirler, diğer taraftan ise içinde bulundukları organizasyonlar, hakkında rapor bulundukları organizasyonlar, hakkında rapor yazdıkları kuruluşlara başka hizmetler yazdıkları kuruluşlara başka hizmetler satmaktadırlar. Benzer baskılar yatırım bankaları satmaktadırlar. Benzer baskılar yatırım bankaları veya hukuk danışmanlarını da veya hukuk danışmanlarını da etkileyebilmektedir.etkileyebilmektedir.


ENRON VAKASIENRON VAKASI Enron olayı, piyasa katılımcılarının çoğunun olayların Enron olayı, piyasa katılımcılarının çoğunun olayların

içinde bulunması açısından ve şimdi sistemik olarak içinde bulunması açısından ve şimdi sistemik olarak görünen birçok eksikliği içermesi açısından iyi bir örnek görünen birçok eksikliği içermesi açısından iyi bir örnek sunmaktadır. Çöküşün altında bir dizi yanlış işletme sunmaktadır. Çöküşün altında bir dizi yanlış işletme kararları, ticari şanssızlık ve kişisel hileler yatmakla kararları, ticari şanssızlık ve kişisel hileler yatmakla beraber birçok diğer faktör sorunun daha da beraber birçok diğer faktör sorunun daha da kötüleşmesine neden olmuştur. Aslında, tepe yöneticilerin kötüleşmesine neden olmuştur. Aslında, tepe yöneticilerin çıkarlarının sahip oldukları hisse senedi opsiyonları çıkarlarının sahip oldukları hisse senedi opsiyonları nedeniyle hissedarlarla ortak olmaları beklenmekteydi. nedeniyle hissedarlarla ortak olmaları beklenmekteydi. “Özel amaçlı şirketler”in kullanımı şirketin zararlarının “Özel amaçlı şirketler”in kullanımı şirketin zararlarının ve borçlarının finansal tablolardan uzak tutulmasını ve borçlarının finansal tablolardan uzak tutulmasını sağlamaktaydı. sağlamaktaydı.


ENRON VAKASIENRON VAKASI Teorik olarak, yöneticilerin kurallara Teorik olarak, yöneticilerin kurallara

uygunluğu sorgulanabilir muhasebe uygunluğu sorgulanabilir muhasebe teknikleriyle hisse senedi fiyatlarını yukarı teknikleriyle hisse senedi fiyatlarını yukarı çekmelerini önleyecek güvenceler çekmelerini önleyecek güvenceler bulunmaktaydı. Yönetim kurulu ve denetim bulunmaktaydı. Yönetim kurulu ve denetim komitesi benzerlerinin çoğuna göre daha komitesi benzerlerinin çoğuna göre daha nitelikli kişilerden oluşmaktaydı ama nitelikli kişilerden oluşmaktaydı ama üyelerden bir kısmı finansal anlamda üyelerden bir kısmı finansal anlamda menfaat çatışması içindeydi.menfaat çatışması içindeydi.


ENRON VAKASIENRON VAKASI Uygulanan muhasebe yöntemleri şimdi kabul Uygulanan muhasebe yöntemleri şimdi kabul

edilemez görünmekle beraber çoğu ABD’de edilemez görünmekle beraber çoğu ABD’de muhasebe standartları ve uygulamalarına uygun muhasebe standartları ve uygulamalarına uygun görülmekteydiler. Denetçiler firma hakkında görülmekteydiler. Denetçiler firma hakkında oldukça tecrübeliydiler ancak firmada söz konusu oldukça tecrübeliydiler ancak firmada söz konusu denetim firmasında daha önce çalışmış birçok denetim firmasında daha önce çalışmış birçok yönetici bulunması nedeniyle, denetçilerin şirket yönetici bulunması nedeniyle, denetçilerin şirket yönetimiyle çok yakın ilişkileri bulunmaktaydı. yönetimiyle çok yakın ilişkileri bulunmaktaydı. Ayrıca firmaya denetim dışında da birçok Ayrıca firmaya denetim dışında da birçok hizmetler verildiği için bağımsızlık konusunda hizmetler verildiği için bağımsızlık konusunda sorunlar bulunmaktaydı. Denetim yapan ekip sorunlar bulunmaktaydı. Denetim yapan ekip ayrıca firmanın teknik departmanlarından fazlaca ayrıca firmanın teknik departmanlarından fazlaca teknik destek almaktaydı.teknik destek almaktaydı.


ENRON VAKASIENRON VAKASI Bu arada düzenleyici kuruluşlar ve diğer piyasa Bu arada düzenleyici kuruluşlar ve diğer piyasa

katılımcıları neredeydiler? Özel amaçlı şirketler katılımcıları neredeydiler? Özel amaçlı şirketler konsolidasyona tabi tutulmamış olabilirlerdi ama konsolidasyona tabi tutulmamış olabilirlerdi ama uygulanan muhasebe yöntemlerinin uygunluğuna uygulanan muhasebe yöntemlerinin uygunluğuna ilişkin yeterli soru sorduracak açıklamalar, ilişkin yeterli soru sorduracak açıklamalar, finansal tablo dipnotlarında bulunmaktaydı. finansal tablo dipnotlarında bulunmaktaydı. Düzenleyici kuruluşların kaynakları yetersizdi ve Düzenleyici kuruluşların kaynakları yetersizdi ve finansal tabloların incelemesi yeterince finansal tabloların incelemesi yeterince yapılamamıştı. Derecelendirme kuruluşları yapılamamıştı. Derecelendirme kuruluşları yeterince detaylı araştırma yapmamışlardı. yeterince detaylı araştırma yapmamışlardı.


ENRON VAKASIENRON VAKASI

Yatırım bankalarındaki analistler içinde bulundukları Yatırım bankalarındaki analistler içinde bulundukları organizasyonun değişik bölümlerinin baskısı altındaydılar organizasyonun değişik bölümlerinin baskısı altındaydılar ve bu nedenle Enron hisselerinin çöktüğü ana kadar ve bu nedenle Enron hisselerinin çöktüğü ana kadar müşterilerine “AL” tavsiyesi veriyorlardı. Yatırım müşterilerine “AL” tavsiyesi veriyorlardı. Yatırım bankaları, özel amaçlı şirketlerin kurulmasına yardım bankaları, özel amaçlı şirketlerin kurulmasına yardım etmek de dahil olmak üzere, Enron ve Enron’un yarattığı etmek de dahil olmak üzere, Enron ve Enron’un yarattığı piyasalardan yıllar boyunca oldukça iyi karlar elde piyasalardan yıllar boyunca oldukça iyi karlar elde etmişlerdi. Avukatlar şimdi uygunsuz olduğu açıkça belli etmişlerdi. Avukatlar şimdi uygunsuz olduğu açıkça belli olan muhasebe uygulamaları hakkında olumlu görüşler olan muhasebe uygulamaları hakkında olumlu görüşler vererek yüksek ücretler elde etmişlerdi. Durum çok geç vererek yüksek ücretler elde etmişlerdi. Durum çok geç olana kadar medya yeterli bilgilendirmeyi yapmamıştı.olana kadar medya yeterli bilgilendirmeyi yapmamıştı.


ENRON VAKASIENRON VAKASI

Bu tek örnek, tüm katılımcıların finansal Bu tek örnek, tüm katılımcıların finansal raporlama sürecini nasıl etkiledikleri ve bu raporlama sürecini nasıl etkiledikleri ve bu sürecin doğru bir şekilde işlemesine engel sürecin doğru bir şekilde işlemesine engel olan önemli zayıflıkların neler olabileceğini olan önemli zayıflıkların neler olabileceğini gözler önüne sermektedir.gözler önüne sermektedir.


ÖNEMLİ ZAYIFLIKLARÖNEMLİ ZAYIFLIKLAR Katılımcıların sayısı, bu katılımcıların Katılımcıların sayısı, bu katılımcıların

aralarındaki ilişkiler ve karşı karşıya aralarındaki ilişkiler ve karşı karşıya kaldıkları baskıların çeşitliliği gözönünde kaldıkları baskıların çeşitliliği gözönünde bulundurulduğunda piyasada önemli bulundurulduğunda piyasada önemli zayıflıklar bulunması sürpriz olmamalıdır. zayıflıklar bulunması sürpriz olmamalıdır. Şimdi biraz da bu zayıflıkları inceleyelim.Şimdi biraz da bu zayıflıkları inceleyelim.


YÖNETİCİLERE SAĞLANAN YÖNETİCİLERE SAĞLANAN FAYDALARFAYDALAR

Yöneticilere sağlanan doğrudan ödemeler, Yöneticilere sağlanan doğrudan ödemeler, hisse senedi opsiyonları ve bunların hisse hisse senedi opsiyonları ve bunların hisse fiyatları ile olan ilişkileri onların bu şekilde fiyatları ile olan ilişkileri onların bu şekilde davranmalarının nedenlerinden bir tanesi davranmalarının nedenlerinden bir tanesi olarak görülebilir.olarak görülebilir.


YÖNETİCİLERE SAĞLANAN YÖNETİCİLERE SAĞLANAN FAYDALARFAYDALAR

Yöneticiler, sahip oldukları işlerini Yöneticiler, sahip oldukları işlerini koruyabilmek amacıyla piyasanın karlılık koruyabilmek amacıyla piyasanın karlılık beklentilerini karşılamak durumunda beklentilerini karşılamak durumunda olabilirler. Prim anlaşmalarıyla veya hisse olabilirler. Prim anlaşmalarıyla veya hisse senedi opsiyonlarını uygulamak yoluyla senedi opsiyonlarını uygulamak yoluyla gelirleri kısa vadeli veya bir noktadaki hisse gelirleri kısa vadeli veya bir noktadaki hisse fiyatına bağlı olduğunda, hisse fiyatlarını fiyatına bağlı olduğunda, hisse fiyatlarını yükseltmeye yönelik baskılar artabilmektedir.yükseltmeye yönelik baskılar artabilmektedir.


ŞİRKETİN İÇ KONTROL YAPISIŞİRKETİN İÇ KONTROL YAPISI Büyüme ve hisse senedi fiyatı odaklı yaklaşım, Büyüme ve hisse senedi fiyatı odaklı yaklaşım,

etkin iç kontrol dahil olmak üzere şirket içi etkin iç kontrol dahil olmak üzere şirket içi disipline yönelik en temel önlemlerin bile disipline yönelik en temel önlemlerin bile gözardı edilmesine neden olmuştur. İç kontrol gözardı edilmesine neden olmuştur. İç kontrol yapısının etkinliğinin değerlendirilmesi ve bu yapısının etkinliğinin değerlendirilmesi ve bu konuda gelişme alanlarının belirlenmesi için konuda gelişme alanlarının belirlenmesi için gerekli olan iç denetime önem verilmemiş gerekli olan iç denetime önem verilmemiş veya bazı durumlarda denetim yapılmamıştır.veya bazı durumlarda denetim yapılmamıştır.


ŞİRKETİN İÇ KONTROL YAPISIŞİRKETİN İÇ KONTROL YAPISI Üst yönetimin, özellikle bu noktada finans Üst yönetimin, özellikle bu noktada finans

yöneticilerinin, odaklandığı noktalar finansal yöneticilerinin, odaklandığı noktalar finansal tabloların hazırlanması sürecine destek olan tabloların hazırlanması sürecine destek olan faaliyetler veya kontrol mekanizmalarının faaliyetler veya kontrol mekanizmalarının oluşturulmasından çok dışa dönük stratejik hedefler oluşturulmasından çok dışa dönük stratejik hedefler olmuştur. Birçok finans yöneticisinin sorumluluk olmuştur. Birçok finans yöneticisinin sorumluluk alanına artık stratejik planlama, bilişim teknolojileri, alanına artık stratejik planlama, bilişim teknolojileri, finansal araçların planlanması ve yatırımcı finansal araçların planlanması ve yatırımcı ilişkilerinin yönetimi gibi alanlar girmektedir. Bunun ilişkilerinin yönetimi gibi alanlar girmektedir. Bunun sonucu olarak da, temel muhasebe ve raporlama sonucu olarak da, temel muhasebe ve raporlama ilkelerine ve iç kontrole gerektiği kadar önem ilkelerine ve iç kontrole gerektiği kadar önem verilmemektedir.verilmemektedir.


YÖNETİMİN YÖNETİM KURULU YÖNETİMİN YÖNETİM KURULU TARAFINDAN GÖZETİMİTARAFINDAN GÖZETİMİ

Bazı yönetim kurulları, sağlıklı kurumsal yönetim Bazı yönetim kurulları, sağlıklı kurumsal yönetim yapıları oluşturamamış veya yöneticilerin zaman ve yapıları oluşturamamış veya yöneticilerin zaman ve güçlerini raporlama konularına yeteri kadar güçlerini raporlama konularına yeteri kadar ayırmalarını sağlayamamışlardır. Sağlıklı bir ayırmalarını sağlayamamışlardır. Sağlıklı bir kurumsal yönetim yapısı, ilgili tarafların görevlerinin kurumsal yönetim yapısı, ilgili tarafların görevlerinin karşılıklı olarak bilincinde olmalarına ve yönetimin karşılıklı olarak bilincinde olmalarına ve yönetimin yapıcı ve olgun bir şekilde sorgulanmasına bağlıdır. yapıcı ve olgun bir şekilde sorgulanmasına bağlıdır. Böylece hem yönetim hem de kurul yaptıkları görev Böylece hem yönetim hem de kurul yaptıkları görev anlamında kendilerini rahat hissedebilirler. anlamında kendilerini rahat hissedebilirler. Sorumluluklarını yerine getirebilmeleri açısından Sorumluluklarını yerine getirebilmeleri açısından kurulun bağımsız, uzman, bilgili, gerekli kaynaklara kurulun bağımsız, uzman, bilgili, gerekli kaynaklara sahip ve yeterli zamanı olması gerekmektedir.sahip ve yeterli zamanı olması gerekmektedir.


YÖNETİMİN YÖNETİM KURULU YÖNETİMİN YÖNETİM KURULU TARAFINDAN GÖZETİMİTARAFINDAN GÖZETİMİ

Birçok firmada finansal raporlamaya ilişkin Birçok firmada finansal raporlamaya ilişkin gözetim görevini yerine getirmesi beklenen gözetim görevini yerine getirmesi beklenen denetim komiteleri, sorumluluklarını yerine denetim komiteleri, sorumluluklarını yerine getirebilmek için yeterli zamanı ayırmamıştır. getirebilmek için yeterli zamanı ayırmamıştır. Ayrıca denetim komitelerine seçilen üyelerin Ayrıca denetim komitelerine seçilen üyelerin görevlerini yerine getirebilecek yetkinliği görevlerini yerine getirebilecek yetkinliği bulunmamakta ve yeterli kaynak ve bulunmamakta ve yeterli kaynak ve bağımsızlığa sahip olamamışlardır. bağımsızlığa sahip olamamışlardır.


DENETÇİ BAĞIMSIZLIĞIDENETÇİ BAĞIMSIZLIĞI Denetim firmaları gelirlerini hakkında rapor Denetim firmaları gelirlerini hakkında rapor

hazırladıkları şirketlerden elde ettikleri için, hazırladıkları şirketlerden elde ettikleri için, “bağımsız” kelimesinin ifade ettiği her “bağımsız” kelimesinin ifade ettiği her anlamda bağımsız değildirler. Bu konudaki anlamda bağımsız değildirler. Bu konudaki eleştiriler en çok denetim dışı hizmetlerin eleştiriler en çok denetim dışı hizmetlerin sağlanmasının bağımsızlığa etkileri veya sağlanmasının bağımsızlığa etkileri veya denetçilerin işletme yönetimine yakınlığı ve denetçilerin işletme yönetimine yakınlığı ve denetçilerin yönetim ile sadece denetim ilişkisi denetçilerin yönetim ile sadece denetim ilişkisi olup olmadığı üzerinedir. olup olmadığı üzerinedir.


DENETÇİ BAĞIMSIZLIĞIDENETÇİ BAĞIMSIZLIĞI Denetçiler geleneksel olarak şirket yönetimiyle Denetçiler geleneksel olarak şirket yönetimiyle

yakın ilişkiler içindedirler. Denetim firmaları yakın ilişkiler içindedirler. Denetim firmaları şirket yöneticileri tarafından seçilmekte ve şirket yöneticileri tarafından seçilmekte ve denetim firmalarına ödenecek ücretler verilen denetim firmalarına ödenecek ücretler verilen teklifler arasından seçilmek yoluyla yöneticiler teklifler arasından seçilmek yoluyla yöneticiler tarafından belirlenmektedir. Denetim firması tarafından belirlenmektedir. Denetim firması ve denetçinin kendisi bu ilişkiye elde edilecek ve denetçinin kendisi bu ilişkiye elde edilecek gelir açısından, bu gelirin devamlılığı gelir açısından, bu gelirin devamlılığı açısından ve denetçinin gelecekteki kariyerinin açısından ve denetçinin gelecekteki kariyerinin yönü açısından bağımlıdır. yönü açısından bağımlıdır.


DENETÇİ BAĞIMSIZLIĞIDENETÇİ BAĞIMSIZLIĞI Denetçiler ayrıca, denetim dışı hizmetlerin Denetçiler ayrıca, denetim dışı hizmetlerin

şirketlere satılabilmesi baskısı altında da şirketlere satılabilmesi baskısı altında da olabilmektedirler. Ücretlerin aşağıya çekilmesi olabilmektedirler. Ücretlerin aşağıya çekilmesi baskısı, yapılan işin kalitesini ve denetim baskısı, yapılan işin kalitesini ve denetim üzerindeki kişisel kararları etkilemektedir. üzerindeki kişisel kararları etkilemektedir. Denetçi bağımsızlığının sağlanması için Denetçi bağımsızlığının sağlanması için gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.


DENETÇİLERİN KALİTE KONTROL DENETÇİLERİN KALİTE KONTROL MEKANİZMALARIMEKANİZMALARI

Etkin olmayan istişare süreçleri, ortak incelemelerinin Etkin olmayan istişare süreçleri, ortak incelemelerinin zayıflığı ve yüzeysel kalite kontrol progamları bu zayıflığı ve yüzeysel kalite kontrol progamları bu alanda en fazla bahsedilen konulardır. Kalitenin en alanda en fazla bahsedilen konulardır. Kalitenin en önemli hedef olarak belirlendiği uygun çevre önemli hedef olarak belirlendiği uygun çevre koşullarının yaratılmasına da önem atfedilmektedir.koşullarının yaratılmasına da önem atfedilmektedir.

Denetim firmasının kalite kontrol sistemi, Denetim firmasının kalite kontrol sistemi, denetçilerin vardıkları hatalı yargıları ortaya denetçilerin vardıkları hatalı yargıları ortaya çıkarmada veya kontrol sistemleri ve süreçlerdeki çıkarmada veya kontrol sistemleri ve süreçlerdeki sistemik zayıflıkları ortaya çıkarmada yeterli sistemik zayıflıkları ortaya çıkarmada yeterli olmayabilir. Firmanın teknik departmanlarının bu olmayabilir. Firmanın teknik departmanlarının bu alandaki katkıları yetersiz olabilir veya yönetimsel alandaki katkıları yetersiz olabilir veya yönetimsel nedenlerden dolayı gözardı edilmiş olabilir.nedenlerden dolayı gözardı edilmiş olabilir.


MUHASEBE STANDARTLARIMUHASEBE STANDARTLARI Ülkelerin kendi içlerindeki yetersizliklerin dışında, Ülkelerin kendi içlerindeki yetersizliklerin dışında,

ülkeler arasında da finansal tabloların ülkeler arasında da finansal tabloların karşılaştırılabilmesini engelleyecek önemli karşılaştırılabilmesini engelleyecek önemli farklılıklar ve karmaşıklıklar bulunabilmektedir. farklılıklar ve karmaşıklıklar bulunabilmektedir. Ulusal sınırları aşan yatırımların artık yaygın olduğu Ulusal sınırları aşan yatırımların artık yaygın olduğu düşünülürse, bu durum yatırımların bilgiye dayanarak düşünülürse, bu durum yatırımların bilgiye dayanarak yapılmasını engellemekte ve birden fazla standarda yapılmasını engellemekte ve birden fazla standarda uygun finansal rapor hazırlamaya çalışan uygun finansal rapor hazırlamaya çalışan muhasebeciler için problemler yaratmaktadır.muhasebeciler için problemler yaratmaktadır.


MESLEKİ DÜZENLEMEMESLEKİ DÜZENLEME Mesleki düzenleme alanında da ülkeler Mesleki düzenleme alanında da ülkeler

arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Birçok ülkede bu alana yetersiz kaynak Birçok ülkede bu alana yetersiz kaynak ayrılmaktadır. Mesleki düzenlemelerin ayrılmaktadır. Mesleki düzenlemelerin etkinliği de oldukça farklılıklar etkinliği de oldukça farklılıklar göstermektedir. Düzenlemelerin bağımsız göstermektedir. Düzenlemelerin bağımsız kuruluşlar tarafından izlenmediği ülkelerde kuruluşlar tarafından izlenmediği ülkelerde zayıflıkların oluşacağına dair beklentiler zayıflıkların oluşacağına dair beklentiler yüksek olmaktadır.yüksek olmaktadır.


YATIRIM BANKALARI, AVUKATLAR VE YATIRIM BANKALARI, AVUKATLAR VE DİĞER DANIŞMANLARIN DAVRANIŞLARIDİĞER DANIŞMANLARIN DAVRANIŞLARI

Yapılan incelemeler sonucunda yatırım bankalarının Yapılan incelemeler sonucunda yatırım bankalarının yanıltıcı finansal tablolar yaratılmasını amaçlayan yanıltıcı finansal tablolar yaratılmasını amaçlayan ürünler sattıkları ortaya çıkarılmıştır. Borçlar satış ürünler sattıkları ortaya çıkarılmıştır. Borçlar satış gibi gösterilmek üzere yapılandırılmış, bilanço dışı gibi gösterilmek üzere yapılandırılmış, bilanço dışı finansman işlemlerin gerçekliğini saklayacak şekilde finansman işlemlerin gerçekliğini saklayacak şekilde yapılandırılmış ve zarar ve borçlanmalarla ilgili yapılandırılmış ve zarar ve borçlanmalarla ilgili açıklamalardan kaçınmak için özel amaçlı şirketler açıklamalardan kaçınmak için özel amaçlı şirketler oluşturulmuştur. oluşturulmuştur.


YATIRIM BANKALARI, AVUKATLAR YATIRIM BANKALARI, AVUKATLAR VE DİĞER DANIŞMANLARIN VE DİĞER DANIŞMANLARIN DAVRANIŞLARIDAVRANIŞLARI

Avukatlar ve diğerleri, teknik konularda Avukatlar ve diğerleri, teknik konularda danışmanlık yapmışlardır ancak verdikleri danışmanlık yapmışlardır ancak verdikleri tavsiyeler finansal tabloların gerçeğe uygun bir tavsiyeler finansal tabloların gerçeğe uygun bir şekilde gösterilmesinden çok, şimdi artık kabul şekilde gösterilmesinden çok, şimdi artık kabul edilemez olarak görülen yaklaşımları destekler edilemez olarak görülen yaklaşımları destekler nitelikte olmuştur.nitelikte olmuştur.


SON GELİŞMELERSON GELİŞMELER Yıllardır finansal raporlamanın ve şirket Yıllardır finansal raporlamanın ve şirket

açıklamalarının güvenilirliğinin artırılmasını açıklamalarının güvenilirliğinin artırılmasını hedefleyen değişiklikler yapılmaktadır. Bazı hedefleyen değişiklikler yapılmaktadır. Bazı ülkelerde Enron’un çöküşünden önce başlatılmış olan ülkelerde Enron’un çöküşünden önce başlatılmış olan çalışmalar bulunmaktaydı. Enron sonrasında ise, çalışmalar bulunmaktaydı. Enron sonrasında ise, birçok ülkede önemli konuların incelenmesi ve birçok ülkede önemli konuların incelenmesi ve geliştirilmesine yönelik çabalar yoğunlaşmış ve geliştirilmesine yönelik çabalar yoğunlaşmış ve uluslararası düzlemde ulusal sistemlerdeki uluslararası düzlemde ulusal sistemlerdeki gelişmelere yön veren standartlarla ilgili çalışmalara gelişmelere yön veren standartlarla ilgili çalışmalara hız verilmiştir.hız verilmiştir.

3- FİNANSAL RAPORLAMADA 3- FİNANSAL RAPORLAMADA GÜVENİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN GÜVENİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN

YENİDEN YAPILANMA YENİDEN YAPILANMA Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu

(IFAC), toplumun güvenini yeniden (IFAC), toplumun güvenini yeniden sağlayabilmek için uluslararası boyutta neler sağlayabilmek için uluslararası boyutta neler yapılabileceğini incelemiş ve bu konuda yapılabileceğini incelemiş ve bu konuda raporlar hazırlamıştır. IFAC’a göre, finansal raporlar hazırlamıştır. IFAC’a göre, finansal raporlamada ulusal ve uluslararası gelişmeler raporlamada ulusal ve uluslararası gelişmeler arasındaki etkileşim önemlidir. IFAC arasındaki etkileşim önemlidir. IFAC tarafından dikkat çekilen uluslararası unsurlar tarafından dikkat çekilen uluslararası unsurlar şunlardır:şunlardır:


YENİDEN YAPILANMA YENİDEN YAPILANMA GÜVEN KAYBI ULUSLARARASI BİR GÜVEN KAYBI ULUSLARARASI BİR

SORUNDURSORUNDUR Küreselleşme olgusu; mallar, hizmetler ve finansman Küreselleşme olgusu; mallar, hizmetler ve finansman

sağlanması alanlarındaki gelişmelere yön veren en sağlanması alanlarındaki gelişmelere yön veren en önemli faktördür. Menkul kıymet ihraçları artık önemli faktördür. Menkul kıymet ihraçları artık sadece işletmelerin kendi ülkeleriyle sınırlı sadece işletmelerin kendi ülkeleriyle sınırlı olmamakta, farklı bölgelerde de ihraçlar olmamakta, farklı bölgelerde de ihraçlar gerçekleşmektedir. Birçok şirketin menkul kıymetleri gerçekleşmektedir. Birçok şirketin menkul kıymetleri farklı ülkelerin borsalarında işlem görmektedir. farklı ülkelerin borsalarında işlem görmektedir. Örneğin 1990’larda, ABD borsasında işlem gören Örneğin 1990’larda, ABD borsasında işlem gören yabancı şirketlerin sayısı üç kat artarak 1200’ün yabancı şirketlerin sayısı üç kat artarak 1200’ün üzerine çıkmıştır. Benzer artışlar diğer piyasalardaki üzerine çıkmıştır. Benzer artışlar diğer piyasalardaki yabancı firmalar için de geçerlidir.yabancı firmalar için de geçerlidir.


YENİDEN YAPILANMA YENİDEN YAPILANMA GÜVEN KAYBI ULUSLARARASI BİR SORUNDURGÜVEN KAYBI ULUSLARARASI BİR SORUNDUR Ancak, düzenlemeler ulusal kalmıştır; bunun sonucu Ancak, düzenlemeler ulusal kalmıştır; bunun sonucu

olarak da finansal tabloların hazırlanış ve sunumunu olarak da finansal tabloların hazırlanış ve sunumunu belirleyen standartlar ulusal standartlar olmuştur. belirleyen standartlar ulusal standartlar olmuştur. Hisse senetleri birden fazla ülkenin borsasında işlem Hisse senetleri birden fazla ülkenin borsasında işlem gören işletmeler hem kendi ülkesinin kurallarına hem gören işletmeler hem kendi ülkesinin kurallarına hem de kayıtlı olduğu diğer ülkenin kurallarına uymak de kayıtlı olduğu diğer ülkenin kurallarına uymak zorunda kalmışlardır. Piyasada şirketin finansal zorunda kalmışlardır. Piyasada şirketin finansal durumunu doğru olarak gösterdiğini iddia eden durumunu doğru olarak gösterdiğini iddia eden birden fazla bilgi setinin bulunması, bu bilgilerin birden fazla bilgi setinin bulunması, bu bilgilerin güvenilirliğine zarar vermektedir. Bu durum güvenilirliğine zarar vermektedir. Bu durum piyasaların etkinliğine zarar vermekte, aynı zamanda piyasaların etkinliğine zarar vermekte, aynı zamanda da gereksiz maliyet yaratmaktadır.da gereksiz maliyet yaratmaktadır.


YENİDEN YAPILANMA YENİDEN YAPILANMA GÜVEN KAYBI ULUSLARARASI BİR SORUNDURGÜVEN KAYBI ULUSLARARASI BİR SORUNDUR Bundan, sorunların çözümü için tüm ülkelerin bir Bundan, sorunların çözümü için tüm ülkelerin bir

ülkenin standartlarını alıp uygulaması gerektiği ülkenin standartlarını alıp uygulaması gerektiği sonucu çıkarılmamalıdır. Enron olayından önce sonucu çıkarılmamalıdır. Enron olayından önce bazıları tüm ülkelerin ABD standartlarını kabul edip bazıları tüm ülkelerin ABD standartlarını kabul edip uygulaması gerektiğini öne sürmüştür. Politik olarak, uygulaması gerektiğini öne sürmüştür. Politik olarak, bir ülkenin standartlarında karar kılınıp diğer bir ülkenin standartlarında karar kılınıp diğer ülkelerin bu standartları uygulaması hükümetlerce ülkelerin bu standartları uygulaması hükümetlerce kabul edilebilir bir durum değildir. Buna alternatif kabul edilebilir bir durum değildir. Buna alternatif olarak da tarafsız standartların oluşturulup tüm olarak da tarafsız standartların oluşturulup tüm ülkelerden bu standartları uygulaması veya kendi ülkelerden bu standartları uygulaması veya kendi standartlarına bu standartları adapte etmeleri standartlarına bu standartları adapte etmeleri istenebilir.istenebilir.


YENİDEN YAPILANMA YENİDEN YAPILANMA Enron olayından sonra yapılan çalışmalar Enron olayından sonra yapılan çalışmalar

sonucunda IFAC’ın ulaştığı bulgular sonucunda IFAC’ın ulaştığı bulgular aşağıdadır:aşağıdadır:

1- Etkin ahlak kuralları oluşturulmalı ve bu 1- Etkin ahlak kuralları oluşturulmalı ve bu konudaki uygulamalar düzenli olarak konudaki uygulamalar düzenli olarak izlenmelidir.izlenmelidir.

2-Şirket yöneticileri finansal yönetim ve 2-Şirket yöneticileri finansal yönetim ve kontrollerin etkinliğine daha fazla önem kontrollerin etkinliğine daha fazla önem vermelidir.vermelidir.




3-Finansal bilgilerin yanıltıcı olarak 3-Finansal bilgilerin yanıltıcı olarak hazırlanmasını teşvik eden durumların hazırlanmasını teşvik eden durumların ortadan kaldırılması gerekmektedir.ortadan kaldırılması gerekmektedir.

4-Yönetim kurulu şirket yönetimi 4-Yönetim kurulu şirket yönetimi üzerindeki gözetimini artırmalıdır.üzerindeki gözetimini artırmalıdır.



sonucunda IFAC’ın ulaştığı bulgular aşağıdadır:sonucunda IFAC’ın ulaştığı bulgular aşağıdadır: 5-Denetçi bağımsızlığına karşı oluşan baskıların 5-Denetçi bağımsızlığına karşı oluşan baskıların

kaldırılmasına yönelik çalışmalar da kurumsal kaldırılmasına yönelik çalışmalar da kurumsal yönetim süreci içinde ve denetçilerin kendileri yönetim süreci içinde ve denetçilerin kendileri tarafından daha fazla önem verilen unsur tarafından daha fazla önem verilen unsur olmalıdır.olmalıdır.

6-Denetimin etkinliğini sağlamanın bir başka yolu 6-Denetimin etkinliğini sağlamanın bir başka yolu da denetim kalite kontrol süreçlerine daha fazla da denetim kalite kontrol süreçlerine daha fazla önem verilmesidir.önem verilmesidir.




7-Finansal raporlama sürecinde yer alan 7-Finansal raporlama sürecinde yer alan diğer katılımcıların iş yapma kurallarının diğer katılımcıların iş yapma kurallarının ve bunların uygunluğunun yakından ve bunların uygunluğunun yakından izlenmesi gerekmektedir.izlenmesi gerekmektedir.

8-Denetim standartları ve düzenlemelerin 8-Denetim standartları ve düzenlemelerin güçlendirilmesi gerekmektedir.güçlendirilmesi gerekmektedir.




9-Muhasebe ve raporlama uygulamaları 9-Muhasebe ve raporlama uygulamaları güçlendirilmelidir.güçlendirilmelidir.

4- SONUÇ4- SONUÇ

İşletme ilgilileri işletme hakkında karar alma ve İşletme ilgilileri işletme hakkında karar alma ve uygulama için, işletme yönetiminden güvenilir uygulama için, işletme yönetiminden güvenilir finansal raporlama beklerler. Güvenilir finansal finansal raporlama beklerler. Güvenilir finansal raporlar, işletmelerin hissedarlarına ve yatırımcılarına raporlar, işletmelerin hissedarlarına ve yatırımcılarına şirkete yatırım yapıp yapmama kararlarını şirkete yatırım yapıp yapmama kararlarını alabilmeleri için sundukları en önemli bilgi alabilmeleri için sundukları en önemli bilgi kaynaklarından biridir. Finansal bilgiler ve işletme kaynaklarından biridir. Finansal bilgiler ve işletme açıklamalarına olan güvendeki azalış yatırımcıların açıklamalarına olan güvendeki azalış yatırımcıların geri çekilmelerine ve sermaye maliyetinin de geri çekilmelerine ve sermaye maliyetinin de artmasına neden olmaktadır. Bu da ekonomik artmasına neden olmaktadır. Bu da ekonomik verimliliği azaltmaktadır. verimliliği azaltmaktadır.

Doç. Dr. Cemal İBİŞ Marmara Üniversitesi-İ.İ.B.F.

Documents

Transcript of Doç. Dr. Cemal İBİŞ Marmara Üniversitesi-İ.İ.B.F.