D&M&V&M

1

Mapping Dobesite:

Monitorimi, vleresimi dhe te mesuarit nga zbatimi i projekteve ne kete fushe ka perbere nje sfide per organizatat e shoqerise civile. Percaktimi i nje baseline dhe tregueseve te mirepercaktuar eshte shume i nevojshem, me qellim matjen e progresit.

(QNL, 2018)

2

PJESA E PARË: DIZENJIMI I PROJEKTIT/PROGRAMIT - Përgatitja e projektit/programit;

- Teoria e ndryshimit;

- Objektivat e projektit/programit;

- Kuadri Logjik vs. Teoria e ndryshimit;

- Rrjetëzimi

3

D&M&E MEL/DMEL?

Monitorim & Vleresim & te Mesuarit /Dizenjimit & Monitorim & Vleresim& te Mesuarit ?

Pse eshte e rendesishme ti analizojme se bashku?

Dizenjimi-Parashikimi i Ndryshimit, identifikimi i faktoreve te nevojshem per te arritur ndryshimin, matja e ndryshimit dhe sa u arrit ai.

Qasja duhet te jete gjitheperfshirese, e synuar dhe nese fillon me teorine e ndryshimit rriten mundesite e gjenerimit te mesimeve te vlefshme dhe te te kontribuarit me sukses drejt ndryshimit.

4

Pse eshte i rendesishem DMVL?

Diskutime per sfidat ne dizenjimin e projekteve per parandalimin dhe luftimin e EDH & radikalizmit?

Jo dem-jo konflikte-sensitiviteti i kontekstit;

Rezultate indirekte dhe/ose te paprekshme;

Pritshmeri jo reale;

Paragjykime politike;

Supozime/assumptions te dobeta;

Tjeter? Shembuj?

5

Cfare eshte dizenjimi i programit? Proces;

Konceptimi i nje serie aktivitetesh brenda nje programi te bashkuar, logjik, te referuar ne nje kontekst te caktuar me qellim realizmin e outputeve dhe rezultave qe na cojne drejt arritjes se ndryshimit/eve.

Cilet faktore duhet te konsiderojme kur dizenjojme projektet tona?

6

Teorizimi i ndryshimit Pse eshte i rendesishem teorizimi i ndryshimit?

Siguron bazat per:

Percaktimin e objektivave, outputeve dhe rezultateve;

Formulimin e aksioneve/aktiviteteve te nevojshme per te arritur qellimet tona;

Identifikimin e stakeholderave, personelit, burimeve dhe ekspertizes qe kerkohet per te zbatuar aktivitetet;

Kuptimin e marredhenies midis aktiviteteve te ndryshme, outputeve, rezultateve dhe objektivave te arritur;

Shembuj!

7

Teorizimi i ndryshimit Cfare kuptojme me ndryshim?

8

Suksesi qe synojme?

Kush ose cfare ka nevoje te

ndryshohet? Cfare lloj ndryshimi?

Anetaret e komunitetit jetojne dhe

punojne ne paqe

•Individi •Grupi •Komuniteti •Organizimi •ndryshime Institucionale •Strukturore •Kulturore •Shoqerore

•Sjellja/Praktika •Marredheniet •Shkathtesite dhe aftesite •Mjetet •Ligjet dhe politikat •Normat dhe rregullat

Teorizimi i ndryshimit

• VIZIONI I SUKSESIT;

• PARAKUSHTE; • AKTIVITETE OSE

SUPOZIME TE NEVOJSHME PER TE KRIJUAR, KONTRIBUAR OSE FORCUAR PARAKUSHTET;

•Kush ka nevoje te perfshihet;

•supozime, mundesi dhe pengesa;

•faktore brenda dhe jashte kontrollit;

•Koha dhe kohezgjatja

9

Teorizimi i ndryshimit Ushtrim-Brainstorm

Eshte e vlefshme teoria e ndryshimit per ju?

Pervoja ne perdorimin e teorise se ndryshimit ne projekte per parandalimin dhe luftimin e EDH;

Cfare nga kjo teori nuk kemi konsideruar ne punen tone te meparshme?

10

Teorizimi i ndryshimit Pune ne grupe Cili eshte vizioni yne i suksesit? Cilat jane kushtet qe perforcojne vizionin tone te suksesit? Cilat jane ndryshimet e kushteve paraprake dhe parakushtet qe

kerkohen per te forcuar keto kushte? Cilat pyetje kerkojne pergjigje me qellim qe te permiresohet

perdorimi i teorise se ndryshimit? Cfare faktoresh te tjere duhen perfshire me qellim arritjen e

ndryshimit te deshiruar? Cilet stakeholders jane perfshire ne lehtesimin, kontribuimin

apo arritjen e ndryshimit? Cfare sfidash dhe mundesi mund te parashikojme? Cilet faktore i kemi ne kontroll dhe cilet faktore jane jashte

kontrollit tone?

11

Teoria e ndryshimit Program Sigurohu qe i konsideron kur artikulon qellimet dhe

objektivat:

S Specifik/Specific: Impaktet dhe rezultatet si dhe outputs duhet te perdorin gjuhen e ndryshimit- ato duhet te pershkruajne nje kusht specifik te ardhshem;

M Te matshem/Measurable: Rezultatet duhet te kene indikatore te matshem me qellim qe te vleresohet nese jane arritur apo jo;

A Te arritshem/Achievable: Rezultatet duhet te jene brenda kapaciteteit te partnereve per ti arritur;

R Relevant/Relevant: Rezultatet duhet te sjellin nje kontribut ne prioritetet e percaktuara te kuadrit kombetar te zhvillimit;

T Kohor/Time-bound: Rezultatet jane te percaktuara ne kohe bazuar ne nje date te pritshme per arritjen e tyre;

I Perfshirese/Inclusive: Rezultatet duhet ti sjellin individet dhe grupet tradicionalisht te perjashtuar ne proceset, aktivitetet dhe vendimmarrjen ne nje menyre qe ndan fuqine e tyre/pikat e forta;

E Te barabarta/Equitable: Rezultatet nuk duhet te konsiderojne vetem parimet e mos demtimit, por gjithashtu te konsiderojne barazine ne perfitime te grupeve perfituese te margjinalizuara;

12

Ushtrim-Teoria e ndryshimit

Anetaret e nje komuniteti jane te shqetesuar me sjelljen e punonjesve te policise. Punonjesit e policise nuk konsiderojne prioritet sigurine e komunitetit, raportimet e dhunes nga grate dhe shume prej tyre njihen si te korruptuar.

Fillo te zhvillosh teorine e ndryshimit duke konsideruar: a. Vizionin tuaj te suksesit b. nje qellim qe nevojitet per te arritur vizionin; c. kushtet qe duhet te plotesohen per te arritur qellimin tuaj; d. Aktivitetet dhe outputet qe mund te ndihmojne per te siguruar

kushtet; e. Shpjego justifikimin pas cdo hapi te teorise 2. Sigurohu te mbash shenime per faktoret jashte kontrollit,

sfidat dhe pengesat me te cilat mund te perballeni;

13

Logical framework

14

Kuptimi dhe lidhja 1.Inpute: Burime njerezore, materiale, financiare, njohuri, procese organizative dhe partneritete qe perbejne bazen e programit;

2.Aktivitet/et-Aksion/e programatike qe ndermerren per te arritur objektivat e projektit;

3.Outpute-rezultate te prekshme dhe te paprekshme te aktiviteteve te programit;

4.Outcome:perfitime, rezultate, kushte te plotesuara pjeserisht ose plotesisht nga outputet e programit;

5. Impakti:qellime ne nivel strategjik per arritjen e te cilave outcomet kontribuojne, por jo domosdoshmerisht vetem ato;

15

Theory of Change vs. Logical

Framework

16

Shembull-Eksperienca e QNL Vizioni:

Nje shoqeri e sigurte dhe pa dhune. Ne bashkine Roskovec dhe zonat rurale- per nje shoqeri ku parandalohet ekstremizmi i dhunshem.

Qellimi 1: Te ndertohen komunitete qe i bejne rezistence perhapjes se ketyre fenomeneve;

Qellimi 2.: Te rritet informacioni dhe ndergjegjesimi i aktoreve ne nivel lokal ne parandalimin e EDH dhe radikalizmit;

17

…… Informacion dhe ndergjegjesim i rritur, i komunitetit

dhe institucioneve;

Koordinim me i mire mes institucioneve pergjegjese ne nivel vendor;

Rol i te rinjve;

Identifikim i rasteve te dhunes ne komunitet;

Mbeshtetje ligjore dhe te tjera per rastet e identifikuara;

18

………. Stakeholders;

Faktore jashte kontrollit;

Pengesa;

Sfida;

19

Pyetje!

20

Referuar ne prezantimin e Matthew Schwartz

Senior Analyst and Head of Program Design, Monitoring and Evaluation;

21

Building stronger partnerships for a more secure world.

Pjesa e II Matja dhe vleresimi i programeve;

Matja e ndryshimit;

22

Struktura

Treguesit;

Metodat e monitorimit;

Metodat e Vleresimit;

Pertej aktiviteteve

23

Treguesit

Treguesit na japin informacion qe shenon ndryshim, progres; Treguesi nuk eshte ndryshim vete, por te sugjeron qe ndryshimi ka ndodhur ose duhet te ndodh;

Sa ndryshim ka ndodhur? Pse ka ndodhur?

24

Llojet e Tregueseve Konteksti: masin ndryshimin ne nje kontekst te

caktuar ose ne nje mjedis pergjithesisht jashte kontrolli, por relevant me nje program te vecante;

Pergjegjesi–shenojne ndodhine, frekuencen, pjesemarrjen ne aktivitetet e programit;

Output –shenojne ndodhine dhe outputet e prekshme dhe te paprekshme te programit;

Outcome –masin ndryshimet qe rezultuan nga programet e outputit;

Impact –tregues qe shenojne ndryshime afatgjata, por keto ndryshime nuk jane te lidhura vetem me rezultatet e programit;

25

Treguesit

Specifik/Specific: masin sa me sakte rezultatin, te dhena te disegreguara;

Te matshem/Measurable: sasiore; Te arritshem/Achievable/Attainable: eshte teknikisht e

mundur te mblidhen te dhena me nje kosto te aresyeshme; Te orientuar nga rezultatet: te besueshem, marreveshje e

pergjithshme ne lidhje me interpretimin e rezultateve; Te percaktuar ne kohe/Time-bound: te dhena mund te

mblidhen vazhdimisht, te mjaftueshme per te informuar mbi progresin dhe influencen e tyre mbi vendimet;

Me vlere, dobi/ne marrjen e vendimeve;

26

Treguesit Sasiore

Rritje me 50% mbi baseline ne numrin e personave ne fshat qe kane regjistruar femijet ne shkolle;

500 mosmarreveshje te zgjidhura nga ndermjetesit e trajnuar pas 18 muajve;

Cilesore

25% rritje te besimit te komunitetit deri ne fund te projektit;

10% ulje te frikes nga dhuna ne fshat ne 6 muaj;

27

Trajnim LLOGARITJE SASIORE:

# trajnime

# pjesemarres

gjinia

mosha

NDRYSHIME CILESORE (output):

% e rritjes ne aftesite e demonstrueshme te pjesemarresve pas cdo trajnimi;

NDRYSHIME CILESORE (outcome):

% e pjesemarresve qe po perdorin aftesite e fituara ne pune;

28

Klubi i te rinjve

LLOGARITJE SASIORE : •# pjesemarresit •gjinia •mosha Ndryshim cilesor (output): •# pjesemarresit ne kohe Ndryshim cilesor (outcome): •# lloji i aktiviteteve te ndermarra ne menyre te pavarur nga klubi i te rinjve ne kohe

Ndryshimi cilesor (outcome): % e rritjes se pjesemarrjes se te rinjve ne takimet e keshillave; • Perceptimet e komunitetit mbi aktivitetet e klubit te te rinjve

29

Ushtrim Skuadra juaj po dizenjon nje projekt qe synon te

permiresoje pjesemarrjen dhe angazhimin e publikut ne qeverisjen vendore;

Objektivi juaj eshte te rrisni bashkepunimin nderkomunitar ne ceshtjet e politikave publike qe adresojne interesa te perbashketa;

Ju mund te hartoni nje numer treguesish per matjen e ketij rezultati;

30

Monitorimi

Proces;

I vazhdueshem;

Gjeneron informacion ne lidhje me programin;

Kryhet gjate kohes se zbatimit te programit;

31

Monitorimi

Cfare funksionon?

Cfare nuk funksionon?

Cfare nevojitet te ndryshohet ose permiresohet?

Cfare sfidash te paparashikuara ose pasoja te pasynuara kemi perballur?

Cfare nevojitet me qellim qe te kapercejme sfidat e papritura?

A po bejme progres drejt arritjes se qellimeve tona?

32

Plani i monitorimit

Cilat jane synimet e monitorimit tone?

Cilat te dhena do te mblidhen dhe pse?

Si do te mblidhen te dhenat, kur dhe sa shpesh?

Kush eshte pergjegjes per mbledhjen e te dhenave dhe a do te ruhen ato?

Kur, kush, sa shpesh skuadra do te rishikoje dhe do te diskutoje te dhenat e monitorimit?

33

Ndarje e pervojave Diskutime nga pjesemarresit.

Sa e kane zbatuar planin e monitorimit ne zbatimin e projekteve qe synojne parandalimin dhe luftimin e ekstremizmit te dhunshme?

Sa rendesi i kushtojne ketij procesi?

34

Mjetet e monitorimit-konteksti

35

Burime te besueshme/analiza e permbajtjes se medias; planifikimi i te paparashikuarave;

Dizenjo ndryshimin ne nje kontekst te caktuar;

Mjetet e monitorimit-zbatimi

36

Pas rishikimit te aktiviteteve; Regjistro feedback Rishiko progresin e programit; Observim dhe feedback;

Mjetet e monitorimit-progresi

37

• Baseline dhe surveys; • Intervista dhe fokus grupe; •Gazetari pjesemarrese;

Vleresimi

Mbledhje sistematike dhe vleresim i informacionit te mbledhur ne lidhje me pyetje specifike per te siguruar feedback per programin, organizaten dhe individin;

38

Vleresimi Arritja e qellimit;

Cfare duhet bere me mire;

Mesime te tjera;

Qendrueshmeria;

39

Monitorimi vs. Vleresimi Monitorimi Vleresimi Cfare eshte ai?

Mbledhje e vazhdueshme dhe analize e te dhenave mbi progresin drejt rezultateve, ndryshimin ne kontekst, strategji dhe zbatimin.

Rishikim cfare ka ndodhur dhe pse, relevanca, eficenca, efektiviteti, impakti, etj.

Pse? •Informon vendimmarrjen; •Permireson praktiken; •Pergjegjshmeria dhe raportimi;

Forcon programin per te ardhmen; •Siguron prova per suksesin ose per mungesen e tij; •Thellon kuptimin e si dhe pse gjerat funksionojne ose nuk funksionojne;

40

Monitorimi vs. Vleresimi Monitorimi Vleresimi

Kush? Stafi i programit dhe /ose partneret dhe/ose pjesemarresit;

Konsulente te jashtem, staf, pjesemarresit ose kombinimi i ketyre grupeve;

Kur planifikohet? Ne fazen e dizenjimit; Vendimet kryesore merren ne fazen e dizenjimit dhe permiresohen para zbatimit ;

Kur zbatohet? Gjate gjithe programit-periodikisht, ne menyre te vazhdueshme ose here pas here;

Ne terma afatmesem (formativ) •Perfundim (permbledhes) •Pas perfundimit (impakti)

41

Diskutime nga pjesemarresit bazuar ne eksperiencen e organizatave;

42

Planifikimi i vleresimit Eshte projekti yne me vlere? Mungese te dhenash, qellimi jo mjaftueshem i qarte-mund

te kete vlere te shihet teoria e ndryshimit dhe te pershtaten outcomet e synuara;

Cili eshte qellimi i vleresimit? Nga cilat pyetje do te drejtohen perpjekjet tona? Kush eshte audienca jone? Pregatitemi te mbledhim informacionin qe na nevojitet per

te pasur sukses; Cfare materialesh/provash na nevojiten? Kush nevojitet te perfshihet? Si do te kryhet? Koha;

43

Vleresimi Ne kontekstin e programeve kunder EDH, nga cilat

pyetje do te drejtohen perpjekjet tona?

44

Relevance Effectiveness

Efficiency Impact Sustainability

Vleresimi Relevanca: Sa objektivat jane konsistente me nevojat dhe prioritetet e ndryshme lokale; Efektiviteti: Sa objektivat jane arritur ose pritet te arrihen; Eficenca Sa ekonomike ishin inputet/burimet e nderhyrjes te konvertuara ne

rezultate; Impakti Efektet pozitive dhe negative afatgjata te krijuara nga nje

inicjative/nderhyrje, efekte te drejteperdrejta ose indirekte, te synuara ose te pasynuara;

Qendrueshmeria Vashdimesia e perfitimeve pas nderhyrjes; Mundesia e perfitimeve

afatgjata ne kohe;

45

Vleresimi Shembull-QNL

46

Mjet vleresimi The most significant change;

Brainstorm i ndryshimeve te arritura;

Percaktimi i ndryshimit me te rendesishem;

47

Te mesuarit -proces Diskutime

48

Pyetje Kujdes: Referuar ne:

Matthew Schwartz

Senior Analyst and Head of Program Design, Monitoring and Evaluation

49

Ju faleminderit!

50