Dil Politikası

DİL POLİTİKASI

Mart 2013

Dil Politikası

Bu dil politikası aşağıda adı geçen temsilcilerin oluşturduğu yürütme komitesi

tarafından Mart 2013 tarihinde düzenlenmiştir.

Adı Görevi

1 Heather ERGUVANLI

Yabancı Diller Koordinatörü

2 Jenny CHAVUSH

IB Koordinatörü

3 Sibel SAGNER

Eğitim Danışmanı

4 Canan OKATAN

İlköğretim Yabancı Diller Bölüm Başkanı

5 Çiğdem KEKLİK

İlköğretim Türkçe Bölüm Başkanı

6 Hande KOÇ

İlköğretim İngilizce Öğretmeni

7 Talar GÜNBİLİR

İlköğretim Fransızca Öğretmeni

8 Nihal ÖKTEM

Lise Müdür Yardımcısı

9 Mazal DOZBAHAR

Lise Yabancı Diller Bölüm Başkanı

10 Nilhan KARATAŞ ATAY

Lise Almanca Öğretmeni

11 Leyla TARAKÇI

Lise Edebiyat Öğretmeni

12 Tijen GENEL

Lise Sosyal Bilimler Zümre Başkanı

13

Sinem ÖZDEMIR Lise Fen-Matematik Zümre Başkanı

14

Nelly ALTUNTAŞ Anaokulu İngilizce Öğretmeni

15 Nurçin DOĞAN

Anaokulu Sınıf Öğretmeni

16 Yalçın YALÇINKAYA

Kütüphane Görevlisi

17 Rabia DEMİRCAN

Okul Doktoru

18 Gülin TARIM

Veli

19 Sena HAZAL ÖKMEN

Öğrenci

20 Utkan GÜDER

Öğrenci

Dil Politikası

İÇİNDEKİLER

1. Giriş

1.1. Okul

1.2. Misyon

1.3. Dil Profili

2. Dil Politikasının Amacı

2.1. Dil Politikasını Oluşturma Süreci

2.2. FMV Özel Ayazağa Işık Okulları Dil Felsefesi

2.3. Dil Felsefesinin Eğitim-Öğretim İçerisindeki Yeri

2.4. Dil Felsefesi ve IB

3. Dil Öğretmenleri

4. Dil Desteği / Farklılaştırılmış Eğitim

5. Ek Ana Diller ve Diğer Diller

6. Kütüphane

7. Dil Politikasının Okulun Diğer Politikalarıyla İlişkilendirilmesi

EKLER:

Ek:1 – Dil Politikası Yürütme Komitesinin Kurulması ve Sürdürülmesi

Ek: 2 – Uygulama (Metodoloji/ Kaynaklar/ Değerlendirme-Anaokulu, İlköğretim, lise)

Ek: 3 – Dil Politikası Veri Toplama Soruları

Ek: 4 – Anaokulu Portage Gelişim Ölçeği

Ek: 5 –Türkçe Dilbilgisi ve İmla Kuralları

Dil Politikası

1. GİRİŞ

1.1. Okul

FMV Özel Ayazağa Işık Okulları, Ayazağa K-12 Kampüsü Feyziye Mektepleri

Vakfı Işık Okullarının ikincisi olarak 1985 yılında kurulmuştur. FMV Özel Ayazağa Işık

Lisesi öğrenci, öğretmen ve veli iş birliğine dayalı eğitimin sürekliliğine inanan ve

eğitimde mükemmelliği temel alan bir kurumdur. Temel prensibi “Önce iyi insan

yetiştirmek” olan okulumuzun akademik hedefi; tam donanımlı, çevreye ve topluma

karşı duyarlı bireyler olarak mezun ettiği öğrencilerini yüksek eğitime en iyi şekilde

hazırlamaktır.

Okulumuzu öğrenciler için çekici kılan iki ana özellik: Atatürk’ün ilke ve

devrimlerine bağlı kalmak ve ‘İyi insan yetiştirmek’ vizyonumuzun sürekliliğini

korumaktır. Buna ek olarak yüksek kalitede bir eğitim, akademik başarılar, uzman eğitim

personeli, ileri seviyede yabancı dil eğitimi, fiziksel ve sosyal olanaklar, temiz ve güvenli

bir okul ortamı sıralanabilir. Kurumun anaokulundan başlayarak üniversite bitimine

kadar geniş bir eğitim imkanı sunması da öğrencilerin okulumuzu seçmesinde önemli bir

etkendir.

Uluslararası Okullar Birliği ( CIS- Council Of International Schools ) üyesi olan

Okulumuz, Şubat 2009'da akredite edilerek dünya standartlarında eğitim verdiğini

kanıtlamıştır. Çağın gerekleri göz önüne alınarak sürekli yenilenen okulumuzda,

alanında uzman öğretmenler ve öğrencilerimiz, teknolojik olanakların tümünü

kullanmaktadır. Hizmetiçi eğitim çalışmalarıyla sorgulanan öğretim yöntem ve teknikleri

ise öğrencinin katılımıyla yaşama geçirilmektedir.

Akademik başarılarının yanı sıra, FMV Özel Ayazağa Işık Okulları; konferans

salonları, sanat, müzik ve dans stüdyolarıyla sosyal, sanatsal, kültürel alanlarda; kapalı

yüzme havuzu, sentetik futbol sahası, tenis kortları, kapalı spor salonu, basketbol

sahası, jimnastik odaları, bilardo masaları vb. kapsamlı olanaklarla sanat ve spor

alanlarında da öğrencilerinin başarılı olmasını hedefler. Ayrıca öğrencilere 26 farklı

seçmeli kulüp aktivitesi olanağı sunulmaktadır.

Kurumumuzun ana hedeflerinden biri de öğrenci ve öğretmenlerimizin

uluslararası ve kültürlerarası aktivitelerde deneyim kazanmalarını sağlamaktır. Bu

hedefe ulaşmak için müfredat programına konuyla ilgili aktiviteler ve dersler eklenmiştir.

Okulumuz MUN konferanslarına, Comenius projelerine, uluslararası toplum önünde

konuşma yarışmalarına katılır ve AFS ile iş birliği içerisinde projeler yürütür.

Okulumuzda öğrenciler;

• Analitik düşünce yapısına sahip,

• Heyecanlı,

• Bilimsel araştırma yöntemlerini bilen,

Dil Politikası

• Sanata ve spora karşı ilgili,

• Dünyada gelişen olaylara ve çevresine karşı duyarlı,

• Üretken,

• Saygıya dayalı sevgiyi benimsemiş,

• Sorumluluk duygusu gelişmiş

• Güçlü değerleri ile kişiliğini oluşturmaya çalışan insanlar olarak yetiştirilir. Bu

anlamda, öğrencinin akademik ve davranışsal durumu sürekli izlenerek

iletişime önem verilir.

1.2. Misyon

Okulumuzun misyonu, öğrencilerimizi bir üst kuruma ve yetişkinlik yaşamına

hazırlarken onları; ana dilinde başarılı, birden fazla yabancı dilde yetkin, farklı kültürlere

hoşgörülü, fen ve matematik bilimlerinde geleceğe dönük, edebiyat, sanat ve sporla

ilgili, etik değerleri benimsemiş, çevreye duyarlı, yaşam boyu öğrenen, tarihsel bilince

sahip ve toplumsal analiz becerileri gelişmiş, ulusal ve evrensel yurttaşlar olarak

yetiştirmektir.

1.3. Dil Profili

FMV Özel Ayazağa Işık Okulları öğrencilerinin büyük çoğunluğu Türk

vatandaşıdır. Ancak okulumuz, ilkeleriyle örtüştüğü sürece, her ülke, kültür ve milletten

öğrenciye açıktır. Öğrenim dili Türkçedir. İngilizce, anaokulundan başlayarak ikinci dil

olarak öğretilir. Öğrencilerimizin yaklaşık %50’si ilköğretimin sonuna geldiklerinde

ortalama 9 yıl İngilizce eğitimi görmüş olurlar. Daha düşük seviyede İngilizce bilgisi ile

liseye başlamış öğrencilerimiz için bir yıl İngilizce hazırlık eğitimi verilir. Lise yıllarında

özellikle dünya edebiyatı ve TOEFL üzerinde yoğunlaşılır. Öğrenciler ek dil olarak

ilköğretimden başlayarak Almanca ve Fransızca öğrenirler. İkinci yabancı dil eğitiminde

genel öğrenci dağılımı %60 Almanca, %40 Fransızca olarak belirlenmiştir.

2. DİL POLİTİKASININ AMACI

“Bir dil politikası eylem beyanıdır… Bir okulun öğrencilerinin nereye gittiği ile daha az

ama oraya ulaşmak için nasıl gittiği ile daha fazla ilgilenir.”

Okullardaki Dil Politikası, David Corson (1999)

FMV Özel Ayazağa Işık Okulları Dil Politikası; öğrencinin ana diline verdiği önemi

artırmayı, ikinci bir dil olarak İngilizcedeki becerilerini geliştirmeyi ve üçüncü bir dil

(Almanca – Fransızca) kazanımına olanak sağlamayı amaçlar. Farklı dilleri kullanan

kişi, toplum ve kültürlerini anlamak ve değer vermek amacıyla bir dil sevgisi oluşturmak,

dil politikamızın temelinde yer almaktadır.

Dil Politikası

Okulun dil politikasının okulun tüm birimlerine iletilmesinden, tüm okulda

uygulanmasından ve desteklenmesinden; Vakıf, Okul Müdürlüğü, IB Koordinatörü, Ana

Dil ve Yabancı Dil Bölüm Başkanlıkları başta olmak üzere, tüm ders öğretmenleri,

öğrenci ve veliler sorumlu olmalıdır.

Dil politikasının düzenli olarak gözden geçirilmesinden ve güncellenmesinden

Okul Müdürlüğü, IB Koordinatörü, Ana Dil ve Yabancı Dil Bölüm Başkanlıkları başta

olmak üzere tüm akademik kadro sorumlu olup her eğitim-öğretim dönemi sonunda bir

sonraki eğitim-öğretim yılı için planlama yapılır. Ağustos döneminde materyallerin

hazırlığı tamamlanmış olur ve süreç ilk yarıyıl sonunda değerlendirilir. Ayrıca, dil

politikasının uygulanıp uygulanmadığını ölçen bir kriter oluşturularak okul toplumuyla

paylaşılır ve sonrasında geri bildirim alınarak politika üzerinde gerekli değişiklikler

yapılır.

2.1. Dil Politikasını Oluşturma Süreci

Okul dil politikasının geliştirilmesi, uygulanması ve gözden geçirilmesi tüm

çalışanların katıldığı bir süreçtir. Bu süreç; yönetim, IB Koordinatörü, öğretmenler,

kütüphane görevlisi, öğrenciler, veliler ve okul toplumunu oluşturan diğer üyeler

arasında iş birliği içerir.

FMV Özel Ayazağa Işık Okulları Dil Politikası geliştirilirken ilk olarak yönlendirici

bir komite oluşturulmuştur. Okulumuzun dil politikası, okul toplumunu temsil eden farklı

üyelerin (yönetici, öğretmen, öğrenci, veli, rehberlik servisi, okul-aile birliği üyeleri, okul

toplumunu temsil eden diğer üyeler) bir araya gelerek oluşturduğu “Dil Politikası

Yürütme Komitesi”nin dil öğretimi ve öğrenimi ile ilgili inanç ve değerleri konusunda

anlaşmaya varmasıyla oluşturulmuştur. Temsil ettikleri kişilerle sürekli iletişim

sağlanması, yürütme komitesinin sorumluluğundadır.

Dil politikasının dinamik ve esnek olması gerektiği göz önünde bulundurularak,

okul toplumunun gelişen ihtiyaçlarına ayak uydurabilmesi ve gelişebilmesi açısından,

politika hazırlanırken tüm topluluğun görüş ve dilekleri göz önünde bulundurulmuş,

okulun herkes tarafından kabul edilmiş mevcut dil felsefesi, dil öğretimi ve öğrenimi ile

ilgili uygulamaların okul felsefesi ile uyuşup uyuşmadığı bir kez daha gözden

geçirilmiştir. Bu iş birliğindeki süreç, her beş yılda bir tekrar gözden geçirilerek

yansıtılacaktır.

FMV Özel Ayazağa Işık Okulları Dil Politikası, yabancı dil öğretimi, ikinci yabancı

dil öğretimi ve ana dil destek koşullarının da dâhil olduğu, öğrencilerin gereksinimlerini

karşılayan ve programın ilkelerini yansıtan yazılı bir dokümandır. Dil politikası,

okulumuzun kendisine ait dil öğretimi ve öğrenimi felsefesine odaklanmamızda bir

katalizatör görevi görür ve okulun amaçları ve hedefleri konusunda okulu ortak bir

anlayışa ulaştırır. Dil politikası, sabit ve değişmez olmak yerine, sık sık değişen ve

okulun dil ihtiyacını geliştiren bir dokümandır.

Okulumuzun dil politikası, dil öğreniminin disiplinler arası yapısını yansıtır. Bizler,

Dil Politikası

dili disiplinler üstü öğrenme ve dilin nasıl işlediğini öğretmek amacıyla dili bir araç olarak

kullanmaktayız. Belirlediğimiz politika sorgulamaya dayalıdır ve gerçek dil öğrenimini

desteklemektedir. Uyguladığımız müfredat yoluyla, iletişimin aşamaları olan dinleme,

konuşma, okuma, yazma, sunma ve izleme aşamalarının birbirleriyle ilişkili olduğunu

gösterir.

2.2. FMV Özel Ayazağa Işık Okulları Dil Felsefesi

FMV Özel Ayazağa Işık Okullarının Dil Felsefesi, öğrencilere birer dünya

vatandaşı olarak sürekli değişen ve yenilenen bilgi ve teknoloji birikimini takip

edebilecek, gerekli iletişimi sağlayabilecek düzeyde ve kendi kültürümüzü koruyacak

hassasiyette dil becerilerini kazandırmak, öğrencilerin ana dillerini doğru kullanmalarını,

kendilerini sözlü ve yazılı olarak ifade edebilmelerini, bir ya da birden fazla yabancı dilde

iletişim kurabilmelerini sağlamaktır.

2.3. FMV Özel Ayazağa Işık Okulları Dil Felsefesinin Eğitim-Öğretim

İçerisindeki Yeri

Okulumuzda, ana dil ve yabancı dil derslerinde dil eğitimi, okulumuzun dil

hedefleri ve felsefesi gözetilerek yapılmaktadır. Öğrencilerin dil derslerinde ve diğer

disiplinlerde dili aktif olarak kullanmaları ve uygulayarak öğrenmeleri amaçlanmış ve bu

doğrultuda bir öğretim programı oluşturulmuştur. Ancak MEB müfredatını uygulayan bir

okul olarak dilin kurallarına ve bu kuralların oluşumuna yönelik bilgilendirici eğitim de

derslerimizde verilmektedir.

2.4. Dil Felsefesi ve IB

Okulumuzun dil politikası IB uluslararası anlayış felsefesini doğrudan

desteklemektedir. Anaokulunda “Kültürlerarası çalışmalar” kapsamında kıtalardan

başlayarak yaşadığımız şehre kadar yıl boyunca detaylı çalışmalar yürütülmektedir.

Yabancı öğretmenler kendi kültürleriyle ilgili paylaşımda bulunmakta ve sunumlar

yapmaktadırlar. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı etkinlikleri çerçevesinde

anaokulumuzda “kültür haftası” etkinlikleri yapılmaktadır. Sınıflara o ülkenin müziği,

dansları, giysileri, yemekleri ile ilgili görev dağılımı yapılıp araştırmalar sonrasında

sınıfça proje üretilmektedir. Bu kapsamda bir sunum ve sergi günü belirlenmekte ve

araştırma sonuçları tüm öğrencilerle paylaşılmaktadır. Yabancı uyruklu velilerimiz

zaman zaman okulumuza gelerek zaman zaman ise kendi mekânlarına öğrencilerimizi

davet ederek kendi kültürlerine ait özellikleri sunmaktadırlar. Etkinliklerimizde ayın

ünlüsü (ressam, bilim adamı, müzisyen vb.) çalışmaları yapılarak öğrencilerimizin

farkındalığı artırılmaktadır. Yaşayan değerler çalışmaları kapsamında “dünyada barış”,

“ülkemizde barış” ve “dünya vatandaşlığı” kavramları üzerinde durulmaktadır.

Öğrencilerin demokrasi kavramını ve demokratik olma bilincini algılamaları

amacıyla ‘Demokrasi Oyunu oynanmakta, seçme ve seçilme kavramları öğretilmektedir.

Dil Politikası

İlköğretim ve lise seviyesinde ise okulun dil politikası, öğrencilerin çeşitli kültürleri

araştırıcı ve sorgulayıcı bir şekilde öğrenmelerini sağlayacak dil becerileriyle donatma

hedefindedir. Eleştirel düşünme becerisi geliştirme çalışmaları, araştırmalar, sunumlar,

münazaralar, öğrenci değişim programları bu hedefe yardımcı olur.

IB felsefesi; gelişimci, bütünleyici, öz eleştirel, hayat boyu öğrenen insan

yetiştirmeyi amaçlar. Dil bu noktada çok önemlidir. Dil düşüncenin göstergesidir.

Düşünen, araştıran, sorgulayan bireyler yetiştirmeye özen gösteren eğitim programımız

IB felsefesini desteklemektedir.

3. DİL ÖĞRETMENLERİ

FMV Özel Ayazağa Işık Okulları öğretmen kadrosu dili iyi kullanan, yeni eğitim ve

öğretim metodlarını takip eden, dersinin kapsadığı terimlere hâkim, bilgisini

karşısındakine rahatlıkla aktarabilecek ifade gücüne sahip öğretmenlerden oluşur.

Öğretmenlerimiz kurum içi veya dışında mesleki gelişim konusunda verilen her türlü

hizmet içi eğitime ve seminere katılmaktadırlar. Okulumuz, kadro seçiminde aşamalı bir

prosedür izlemektedir. Özellikle dil beceri derslerine giren yabancı dil öğretmenlerinin

“native speaker” olmalarına özen gösterilmektedir.

FMV Özel Ayazağa Işık Okullarında her öğretmen dil öğretmenidir. Derslerimizde

yapılan uygulamalar, tüm öğretmenlerin ortak kararını ve tüm öğrencilerin bakış açılarını

dikkate alır. Paylaşılan geri bildirimler sürecin tamamlayıcı parçasıdır ve dil koşullarının

kalitesini yükseltmeye ve okuldaki öğrencilerin dil ihtiyaçlarını karşılamaya yöneliktir.

FMV Özel Ayazağa Işık Okullarında tüm öğretmenler dili doğru kullanma

konusunda çok özen gösterirler. Sınav kâğıtları değerlendirilirken, ders anlatırken, soru

hazırlarken, tahtaya yazı yazarken, her dersin öğretmeni dil kurallarına uyar ve bu

konuda örnek olur. Fen ve matematik derslerinde, öğretim yabancı dilde yapılmakta ve

öğrencilerin yabancı dil becerilerini kullanmalarına olanak sağlanmaktadır. Edebiyat,

sosyal bilimler ve sanat derslerinde, eğitim ana dilde yapılmaktadır ve bu da ana dil

gelişimi için gereklidir.

4. DİL DESTEĞİ / FARKLILAŞTIRILMIŞ EĞİTİM

Farklılaştırılmış eğitim, FMV Özel Ayazağa Işık Okullarında öğretmenler

tarafından öğrencilerin öğrenme alanındaki her türlü farklılığı ile başa çıkabilmek için bir

yol olarak algılanır. Çoğu eğitim/öğretim kurumunda olduğu gibi, okulumuzda da farklı

hazır oluş seviyesine, ilgi alanına, dil yeterliliğine, öğrenme şekline ve gereksinimlerine

sahip öğrenciler bulunmaktadır. Bu öğrencilerin tümünün gereksinimlerini, aynı

zamanda motivasyon seviyelerini de yüksek tutmaya çalışarak karşılamak, her zaman

kolay olmayabilir. Geçmiş yılların tecrübelerine dayanarak öğrencilerin, olmaları

gereken seviyeye göre değil, bulundukları seviyeye göre hazırlanmış çalışmalara daha

verimli yanıt verebildikleri gözlemlenmiştir. Bu durum öğrencilere, bir yandan

becerilerini daha etkin bir şekilde kullanma fırsatı sunarken diğer yandan da kendi

Dil Politikası

hızlarında ilerleme olanağı tanımaktadır. Bu konudaki felsefemiz, öğrencilerimizin

öğrenme bağlamında bağımsız olmalarını diliyorsak, öğretmen olarak bizlerin de

bağımsız davranmasıdır ve farklılaştırılmış eğitim bunun tek yoludur.

Öğretmenler olarak bize yol gösteren iki prensip vardır: Bunlardan birincisi

öğrencinin hazır oluş seviyesini belirlemek, ikincisi de müfredat içeriğini öğrencinin

gereksinimlerine ve seviyesine nasıl bağlayabileceğimize karar vermektir. Bu kararı

verirken öğrenciler için hazırlanan çalışma kâğıtları ve sınıf içinde yapılan çalışmalar

bizlere yardımcı olmaktadır. Bu noktada hem dersin hedeflerini esas almayı hem de

çalışmayı öğrenciler için daha yapılabilir ve gerçekleştirilebilir bir seviyede bulundurmayı

akılda tutmak gerekir

FMV Özel Ayazağa Işık Okulları öğretmenleri düzenli olarak uygulanan,

farklılaştırılmış ders malzemelerinin ve farklı metotların sunulduğu hizmet içi eğitimlere

katılırlar. Böylece birbirleriyle sınıf içi deneyimlerini paylaşma olanağı da bulurlar.

2012–2013 Eğitim-Öğretim Yılı itibarıyla okulumuzda tüm ders ve seviyelerde

temel farklılaştırılmış eğitimin uygulanmasına başlamış bulunmaktayız. Farklılaştırılmış

eğitimin anlamı ve önemi hem öğretmenler hem de öğrenciler tarafından net bir şekilde

algılandıktan sonra bu yaklaşımın daha ileri yöntemlerle geliştirilmesi hedeflenmektedir.

5. DİĞER ANA DİLLER

FMV Özel Ayazağa Işık Okullarında kullanılan resmi eğitim dili Türkçedir. Okul

nüfusunu oluşturan öğrencilerin tamamı Türk’tür. Dolayısıyla, okulda kullanılan bir

başka ana dil yoktur. Uluslararası bir okul olmadığımız için, ana dili Türkçe olmayan ya

da yabancı uyruklu olup da Türkçeyi etkin (anlama, konuşma, okuma,yazma

becerilerinin tümü) bir şekilde kullanamayan öğrencilerin okula kaydı yapılmamaktadır.

Millî Eğitim Bakanlığı Yabancı Dil Eğitimi ve Öğretimi Yönetmeliği Madde 50 - (1):

Özel öğretim kurumlarında öğretim dili Türkçedir. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten

önce, Türkçeden başka bir dille öğretim yapılmasına izin verilmiş bulunan mevcut

okullar, kendi statüleri içinde öğretime devam ederler. Ancak, yabancı uyruklu

çocukların devam edeceği milletlerarası okullar bu hükmün dışındadır.

6. KÜTÜPHANE

FMV Özel Ayazağa Işık Okullarında biri ilköğretimde, diğeri lisede olmak üzere iki

kütüphane bulunmaktadır. Kütüphane koleksiyonunda öğrencilerin ve öğretmenlerin

kullanımına yönelik farklı dillerde (İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca vb.) basılı,

görsel-işitsel ve elektronik kaynak bulunmaktadır.

FMV Özel Ayazağa Işık Lisesi Kütüphanesi, koleksiyonunu, satın alma ve bağış

yoluyla sağladığı / edindiği Türkçe ve yabancı dillerdeki kitap ve kitap dışı materyallerin

(DVD/VCD/CD/Kaset) öğrencilerin ve diğer kütüphane üyelerinin dil gelişimine katkı

sunmasını her zaman göz önünde bulundurarak oluşturmaktadır. Kütüphanemizde

Dil Politikası

bulunan “Dil ve Dil Bilimi” alanındaki koleksiyon bölümü, kütüphanenin bu amacına

hizmet etmesi için önemli bir araçtır.Bir diğer ifadeyle bu bölümde bulunan kaynaklar

(sözlük, imla kılavuzu, dilbilimle ilgili her türlü yazınsal çalışma / kaynak) “Dil ve Dil

Bilimi” rafında okurların dil epistemolojisini ve antropolojisini öğrenmeleri için kullanıma

sunulmaktadır.

Ayrıca belirtmek gerekir ki kütüphane koleksiyonunun geliştirilmesi ve yayın

sağlama konusunda kütüphane sorumlusu, zümre başkanları ve okul yönetimi

kaynakların satın alınması / sağlanılması konusunda öğrenci ve öğretmen

gereksinimleri doğrultusunda birlikte karar verirler. Bu bağlamda, okul yönetimi

kütüphane koleksiyonun güçlendirilmesi ve koleksiyon çeşitliliğinin sağlanması için her

yıl bir bütçe oluşturur. Kütüphaneye ayrılan bütçe doğrultusunda kaynaklar her yıl %10

artırılmaktadır.

Nitelik ve nicelik açısından kütüphane kaynakları öğretmenler ve öğrenciler

öncelikli olmak üzere, tüm kütüphane üyelerinin (öğrenci, öğretmen, veli, çalışan)

dillerini geliştirmeye olanak sağlaması için kullanılır.

Kütüphane görevlisi öğrencilerin, dil kullanım becerileri ile dili ifade etme

yeteneklerinin gelişmesine yardımcı olmak için her iki haftada bir “Kitap Söyleşileri”

etkinliğinin yapılmasını organize eder ve gerçekleştirir.

İlköğretimde duyurular sabah törenlerinde İngilizce ve Türkçe olarak yapılır.

Kütüphane Haftası boyunca dil etkinlikleri gerçekleştirilir. Bu etkinlikler: kütüphane

gezisi, drama öğretmenleri aracılığıyla masal saatleri ve yazar söyleşileri şeklinde

gerçekleştirilir ve her bir etkinlik dilin doğru ve etkin kullanımını destekler. Skype

görüşmelerinde öğrenciler, okudukları İngilizce kitapların yazarlarıyla tanışma ve sohbet

etme fırsatı bulurlar ve böylece yabancı dil gelişimlerine büyük ölçüde katkı sağlamış

olur. Kütüphanede, kütüphane görevlisinin yanı sıra bir İngilizce öğretmeni de bulunur

ve her hafta düzenli olarak, bir hafta ana dilde, bir hafta İngilizce olmak üzere okuma

saatleri düzenlenir. Zaman zaman yapılan etkinliklerde, eğitimde yaratıcı drama

teknikleri kullanılarak oyunlar yolu ile okuma merkezli dil aktiviteleri yapılır.

Lisede kütüphane, belirli dönemlerde ve özel günler ve/veya haftalarda davet

edilen yazar ve entelektüel kişilerle gerçekleştirilen “Edebiyat Söyleşileri” ve “Entelektüel

Söyleşiler” çalışmalarıyla hem söyleşi ve imza günleri düzenlenmekte hem de birincil

kaynaktan dilin kullanımının, öneminin ve gücünün kütüphane üyelerine de yansımasına

çalışılmaktadır. Bunların yanı sıra Türkçe, İngilizce, Almanca ve Fransızca gerek bilim

gerekse magazin içeriğine sahip süreli yayınlarla da dil politikasının gelişimine katkı

sunulmaktadır.

FMV Özel Ayazağa Işık Okulları Kütüphanesinin materyal seçimleri, kullanıcı

gereksinimleri doğrultusunda ve ihtiyaç kapsamında yapılmaktadır. Kaynak belirlenirken

öğretmenlerimizin katıldığı seminerler, diğer okulların öğretmenleri ile yapılan

paylaşımlar, aylık dergiler, medya takibi gibi çalışmalardan sonra öğretmenler kurulu,

zümre toplantıları ve aylık değerlendirme toplantılarında yayınlar araştırılarak seçilecek

kaynaklar konusunda ortak karar alınır ve seçilen yayınlar okul tarafından kütüphaneye

Dil Politikası

temin edilir. Materyal seçimi ile ilgili en önemli nokta, seçim sürecinin öğrenci, öğretmen

ve kütüphaneci iş birliği içerisinde yürütülmesidir. Kütüphane kaynak sayısı her yıl %20

oranında artırılır.

Okul kütüphanesinde ve bölümlerde her disipline ait kaynak kitaplar ve süreli

yayınlar bulunmakta ve bunlar her yıl değerlendirilerek güncellenmektedir.

FMV Işık Okulları kütüphanelerinde yer alan yayınların içeriği, Türkiye

Cumhuriyeti Anayasası’na, Millî Eğitim Bakanlığı Yönetmeliklerine ve FMV Işık Okulları

felsefesine uygun olmalıdır.

Kütüphaneye kaynak sağlarken göz önüne alınan kriterler aşağıdaki gibidir:

Kaynağın dili ve içeriği, FMV Işık Okulları programlarına uygun olmalıdır.

Tüm disiplinleri ve yapılan araştırmaları destekleyici düzeyde ve nitelikte bilim

dalları/konuları açısından uygun olmalıdır.

Seçimde, koleksiyonun bütünü ve öğretmen/öğrenci oranı arasındaki denge

korunarak yetkin ve/veya güncel bilgiyi içermesine dikkat edilmelidir.

Koleksiyon, kullanıcıların bilgi gereksinimlerini karşılayacak şekilde konu, dil ve

tür açısından yeterli çeşitlilikte olmalıdır.

Koleksiyon kullanıcıların kültürel gelişimlerini ve ders dışı zamanlarını da

değerlendirmelerini sağlayacak, düzeylerine uygun edebî ve kültürel eserler

bulundurulmalıdır.

Öğretmenlerin ve personelin eğitim–öğretim ve araştırma için önerdikleri

kaynakların, koleksiyon bütünlüğü ve gereksinimler doğrultusunda satın

alınmasına öncelik verilmelidir.

Sağlanan yayınlar, kütüphane koleksiyonunda bulunan benzer konulardaki diğer

kaynaklar ile konusal bütünlük sağlamalıdır.

Seçilen görsel-işitsel materyaller, bütün eğitim ve öğretim alanlarını

destekleyecek nitelikte, kültürel amaçlı yayınlarda kullanıcının düzeyine ve

birikimine uygun olmalıdır. Film seçiminde ödüllü olanlar ve yabancı dil derslerini

destekleyecek nitelikte olanlar tercih edilmelidir.

Satın alınan dergi, ansiklopedi vb. çok ciltli eserlerde cilt bütünlüğü

sağlanmamışsa kütüphane sorumlusu bu materyalleri iade etme hakkına sahiptir.

Satın alınan elektronik kaynakların seçiminde de aynı esaslar dikkate alınmalıdır.

7. DİL POLİTİKASININ OKULUN DİĞER POLİTİKALARIYLA İLİŞKİLENDİRİLMESİ

FMV Özel Ayazağa Işık Okullarında diğer politikalar (Öğrenci Kabul Politikası,

Özel Gereksinim Politikası, Değerlendirme Politikası ve Akademik Dürüstlük Politikası)

dil öğretimi ve öğrenimini doğrudan etkiler ve bu politikalar dil politikası ile sürekli

etkileşim sağlar.

7.1. Öğrenci Kabul Politikası

Dil Politikası

Okulun dil politikasının uygulanmasının bir bölümü olarak, okula kabul edilecek

öğrenciler için bir dil profili mevcuttur. Dil profilinin rolü; öğretmenlere, okulda kullanılan

dillerde, her öğrencinin seviyesi ve ihtiyaçları hakkında yararlı bilgi sağlamaktır. Dil

profili, net bir biçimde, okulun öğrenciye nasıl bir destek sağlayabileceğini gösterir.

Öğrencinin dillerdeki gelişimi düzenli olarak değerlendirilir, tartışılır ve kaydedilir.

Millî Eğitim Bakanlığı Yabancı Dil Eğitimi ve Öğretimi Yönetmeliği ile ilgili prosedür:

Bölüm 2

Nakiller ve Sorumluluğun Kalkması

Bölüm 3

Farklı yabancı dil okutulan okullara nakil

MADDE 8 – (1) Nakillerde öğrencilerin;

a) Öğrenim görebilecekleri aynı yabancı dil dersi okutulan okullara nakledilmelerine

özen gösterilir.

b) Nakledilebilecekleri aynı yabancı dil dersinin okutulduğu okul bulunmadığı takdirde

öğrencinin yabancı dil dersi, nakledildiği okulun yabancı dil dersi ile değiştirilir.

Nakillerde dönem ve yarıyıl notları, ilgili mevzuat hükümlerince belirlenir. Ancak iki

dönem notunun farklı yabancı dillerden olması hâlinde de yarıyıl notu, iki dönem

notunun aritmetik ortalaması alınarak belirlenir. Özel Yönetmeliği bulunan okullarda ilgili

yönetmelik hükümleri uygulanır.

c) Okul yönetimleri, nakilleri nedeniyle yabancı dil dersi değişen öğrencilerin

yetiştirilmeleri için gerekli önlemleri alır.

MADDE 9 – (1) Yabancı dil dersi değişen öğrencilerin önceki sınıflarda yabancı dil

dersinden sorumluluğu varsa, sorumluluk değiştirilen yeni yabancı dil dersinden başarılı

olunması hâlinde kalkar.

Madde 51 - (3) Hazırlık sınıfına kayıt yaptıran öğrencilerin yabancı dil bilgisi ile Türkçe

derslerinden seviyesi, okul yönetiminin oluşturacağı komisyonca ders yılı bitim tarihi ile

okulun açıldığı ilk hafta içinde belirlenecek bir tarihte yapılacak yazılı ve sözlü yeterlilik

sınavıyla belirlenir

7.2. Özel Gereksinim Politikası (SEN)

Okul, belirli öğrenme ihtiyaçları ile teşhis edilmiş (görsel ya da işitsel eksiklik,

disleksi, dispraksi) yeni öğrencilerin dil desteği ihtiyaçlarını göz önünde bulundurur. Bu

konularda eksikliği olan ve zorluk yaşayan öğrencilere ders öğretmenleri tarafından ders

içinde ve dışında bireysel destek verilir ve sınavlarda bu özel durumları göz önünde

bulundurularak bireysel sınav uygulaması yapılır. Örneğin; işitme özürlü bir öğrenciye

Dil Politikası

dinleme sınavının bire bir ağız okuması sağlanarak verilmesi, görme duyusu net

olmayan bir öğrenciye ödev ve sınav kâğıtlarında daha büyük punto kullanılması vb.

7.3. Değerlendirme Politikası

FMV Özel Ayazağa Işık Okullarında ana dil ve yabancı dil dersleri için çeşitli

süreç ve sonuç değerlendirmeleri geliştirilir ve öğrencinin dil gelişimindeki kanıtları net

bir biçimde velilere, yöneticilere ve öğrencilere sunulur. Ayrıca gelecekteki

öğretmenlerle paylaşılır. Dönem sonunda verilen karneler dışında, sergiler, panolarda

yer alan öğrenci çalışmaları, kişisel projeler, portfolyo çalışmaları, sunumlar, günlükler,

performans görevleri bu kanıtlara örnektir.

Değerlendirme politikasını dil politikası ile ilişkilendirirken yerel ve/veya ulusal

mevzuatın, dil değerlendirme yöntemlerini ne oranda desteklediği de göz önünde

bulundurulmaktadır.

Millî Eğitim Bakanlığı Yabancı Dil Eğitimi ve Öğretimi Yönetmeliği ile ilgili

prosedür:

2. Bölüm

MADDE 5 – (1)’e göre “Örgün, yaygın ve uzaktan öğretim kurumlarındaki

yabancı dil eğitimi ve öğretiminin amacı, Millî Eğitim’in genel amaç ve temel

ilkelerine uygun olarak okul ve kurumların amaç ve seviyeleri de göz önünde

bulundurularak eğitim ve öğretimi yapılan yabancı dilde bireylerin;

a) Dinleme-anlama,

b) Okuma-anlama,

c) Konuşma,

ç) Yazma

becerileri kazanmalarını, öğrendiği dille iletişim kurmalarını ve yabancı dil

öğretimine karşı olumlu tutum geliştirmelerini sağlamaktır.”

7.4. Akademik Dürüstlük Politikası

Bir başkasının ürettiği yazı veya cümleyi izinsiz ve kaynak belirtmeden

kullanmanın “dil hırsızlığı” olduğu akademik dürüstlük politikamızda önemle

vurgulanmıştır. FMV Özel Ayazağa Işık Okulları öğrencilerden; yaratıcılıklarına,

bireysel ve orijinal fikirlerine, kendi dillerini ifade ediş tarzlarına dayalı özgün ödev ve

projeler sunmalarını beklemektedir.

“Özgün bir çalışma hazırlamasında, öğrenciyi yönlendirmek ve öğrenciye fikir vermek

ders öğretmeninin sorumluluklarındandır. Öğrencinin kullandığı stili denetlemek (yapılan

hataların azlığı ya da çokluğu, yazının fazla akademik olması, çok sayıda sofistike

kelime kullanılması vb.) özgünlüğü anlamanın en iyi yoludur. Bu nedenle öğretmenin

Dil Politikası

öğrenciyi tanıması, onun dil kullanma becerisini ve yazım tarzını iyi analiz etmesi

gerekir.’’ (FMV Özel Ayazağa Işık Lisesi, Akademik Dürüstlük Politikası’ndan)

FMV Özel Ayazağa Işık Lisesi, gerek bilimsel sorumluluk gerekse akademik

dürüstlük temelinde, öğrencilerin:

a) Başka bir öğrenciye ait ödevi kullanmasına,

b) Başka bir yazara ait düşünce ve görüşleri alıntı yapmadan kopyalamasına veya

özetlemesine,

c) Başka bir eserin taşıdığı bilgi ve yorumları kaynak bildirmeden kendi araştırma

verileri gibi kullanmasına,

izin vermemektedir.

FMV Özel Ayazağa Işık Lisesi, hazırladığı “Akademik Dürüstlük” politikasıyla,

öğrencilere fikri mülkiyet, özgünlük ve yaratıcılık kavramlarını benimsetmeyi ve onları

bilimsel araştırmaya yöneltmeyi hedeflemektedir.

“Akademik Dürüstlük” uygulamasını yaygınlaştırmak üzere düzenlenecek

etkinliklerle, öğrencilerin bilimsel araştırma yöntemlerinden ve etik ilkelerden

yararlanarak bilgiyi doğru kullanması amaçlanmıştır. Böylece öğrencilerin;

a) Kaynak belirtmeden alıntı veya aktarma yapmasının,

b) Bir bilgi ya da fikri kendi bilgi ya da düşüncesi olarak kullanmasının,

c) Başkasının hazırladığı bir ödevi kendi ödevi gibi sunmasının,

d) İstenilen ödevi bir başkasına yaptırmasının,

önüne geçilecektir.

FMV Özel Ayazağa Işık Lisesi öğretmenleri, öğrencilerin ödevlerini URKUND adlı

akademik dürüstlük yazılımını kullanarak iletmelerini isteyerek hazırlanan ödevlerin

akademik dürüstlük ilkelerine uygun olup olmadığının kontrolünü yapabilmektedir.

Bu uygulamayla hazırlanan her ödev internet (yaklaşık 10 milyar web sayfası),

akademik yayınlar ve URKUND arşivi (1,5 milyondan fazla doküman) olmak üzere üç

farklı kaynak üzerinden kontrol edilmektedir. Gerekli karşılaştırmalar yapıldıktan sonra

sonuçlar rapor edilmektedir.

FMV Özel Ayazağa Işık Lisesinin öğretmen ve öğrencileri, akademik

çalışmalarında APA (American Psychological Association - Amerika Psikoloji Derneği)

referans sistemini kullanmaktadır.

APA referans sistemi, sosyal bilimler alanında kullanılan en yaygın alıntı

sistemidir. Bu sistemde, dipnot ve bölüm sonu notlarının yerine, metin içinde parantezler

kullanılarak alıntı yapılır. Parantez içlerinde alıntı yapılan yazarın soyadı, eserin yayın

yılı ve gerekiyorsa sayfa numarası yer alır.

Dil Politikası

FMV Özel Ayazağa Işık Lisesi Kütüphanesi her eğitim-öğretim yılının başından

itibaren öğrencilere bilimsel araştırma yöntemlerini anlatan ve kaynak gösterme

kurallarını öğreten “Akademik Dürüstlük Sunumu” etkinliği düzenlemektedir.

Kütüphanemiz, ödevlerin, araştırmaların ve diğer tüm projelerin akademik dürüstlük

ilkelerine uygun olarak hazırlanması için eğitim süresince öğrencilere yardımcı

olmaktadır.

Ek: 1 – Dil Politikası Konusunda Okulun Dönüşümlü Düşünme Rehberi

Dil Politikası Yürütme Komitesinin Kurulması ve Sürdürülmesi Yönlendirici Sorular

Yanıt: Evet

Yanıt: Hayır

Dil Politikası

Kanıtı Ne? Eylem Planı? Bir dil politikası yürütme komiteniz var mı?

Evet. Dil politikası toplantılarında Yürütme Komitesi bir araya gelmekte ve tutanak tutulmaktadır.

Tüm paydaşlar (öğretmenler, kütüphaneciler, idareciler, IB program koordinatörlüğü, ebeveynler, öğrenciler, okul toplumunun diğer üyeleri) temsil ediliyor mu ?

Dil Politikası Yürütme Komitesi okul toplumunun her kesiminden üyenin (anaokulu, ilköğretim ve lise bölümlerinden yönetici, idareci, Türkçe ve yabancı dil öğretmenleri, farklı branşlardan öğretmenler, kütüphane görevlisi, öğrenci, veli, okul doktoru vb.) bir araya gelmesiyle oluşturulmuştur.

Okulun dil felsefesini ve politikasını geliştirmek için ihtiyaç duyulan prosedürlerin gözden geçirilmesi bu yürütme komitesinin sorumluluğunda mıdır?

Evet. Toplantıda her kesimden temsilcinin fikri ve düşünceleri sorulup karar olarak alınmaktadır.

Okul toplumunun görüşlerinin bir araya getirilmesi ve derlenmesi bu yürütme komitesinin sorumluluğunda mıdır?

Evet. Komite üyeleri okulun belli kesimlerini temsil ettiğinden, bu kesimlerdeki gruplar ve bireylerle iletişimin sağlanmasına ve üyelerin görüşlerinin komiteye aktarılmasına yardımcı olmaktadırlar.

Yürütme komitesi temsil ettiği insanlarla etkili ve düzenli bir şekilde iletişim kuruyor mu?

Evet. Komite üyeleri okul toplumu içerisinde temsil ettiği bireylerle dil felsefesini ve dil politikasını ilgilendiren konularda konuşup fikir alışverişinde bulunmakta ve gelişmelerden onları haberdar etmektedirler.

Okul Dil Felsefesinin Yazılması Yönlendirici Sorular

Yanıt: Evet Kanıtı Ne?

Yanıt: Hayır Eylem Planı?

Okulun dil felsefesi, dil politikasında net bir şekilde ifade ediliyor mu?

Hayır. Bundan sonra yapılacak olan dil politikası toplantılarında

Dil Politikası

gözlem, anket ve söyleşilere dayalı sonuçlar değerlendirilerek okul toplumuna ait açık ve net bir dil felsefesi oluşturulması planlanmaktadır.

Okulun dil felsefesi, dil politikasının bir parçası haline getirilmiş mi?

Hayır.Politika kaleme alındığında, okulun dil felsefesi politikanın özünü oluşturacaktır.

Okulun dil felsefesi, okuldaki tüm toplulukların ilgi alanlarını yansıtıyor mu?

Hayır.Dil felsefesi, sadece dil öğretmenlerinin değil, tüm branş öğretmenlerinin, öğrencilerin, velilerin, ve okul toplumunu oluşturan diğer bireylerin de görüşleri alınarak oluşturulacaktır.

Bu veriler nasıl (gayri resmi görüşmeler, anketler, gözlemler, öğrencilerle ve okul toplumunun diğer üyeleriyle mülakatlar) toplanmaktadır ?

Gayri resmi görüşmeler ve mülakatlar her zaman süregelen eylemlerdir.

Bunun dışında, sürekli gözlem yapılmakta ve bu gözlemler raporlandırılmaktadır. Ayrıca, dil profilini belirlemek ve okulun dil felsefesini oluşturmak içinokul toplumundan temsili bir gruba anket uygulanacaktır.

Mevcut Dil Durumlarının ve Uygulamalarının Gözden Geçirilmesi ve Bir Okul Dil Profilinin Derlenmesi Yönlendirici Sorular

Yanıt: Evet Kanıtı Ne?

Yanıt: Hayır Eylem Planı?

Öğretim ve öğrenme dilleri net bir şekilde tanımlanıyor mu?

Evet. Ana dil Türkçe, ek öğretim-öğrenim dili İngilizcedir.

Okulda ve sınıf dışında kullanılan iletişim dilleri tanımlanmış mı?

Evet. İkinci ve üçüncü yabancı diller olan İngilizce, Almanca ve Fransızcadır.

Okul toplumundaki ana dillerin ve diğer dillerin tanımlanması ve tanıtımı yapılıyor mu?

Evet. Okuldaki tek ana dil Türkçedir.

Devlet mevzuatından kaynaklanan yasal

Evet. Ana dil ve yabancı dil ve ikinci yabancı dil

Dil Politikası

zorunluluklar var mı? derslerinin haftalık ders saat sayısı ve okulun bu zorunluluk dışında yaptığı uygulamalar.

Dil öğretimine ve öğrenimine dair etkili uygulamalar var mı?

Evet. Yıllık ve günlük ders planlarındaki hedefler, araç-gereç, proje çalışmaları bu uygulamaları açık ve net bir şekilde içermektedir.

Dil öğretimi ve öğrenimine dair etkili uygulamalar konusunda tüm çalışanlara yönelik sürekli mesleki gelişim programları var mıdır?

Evet. Yabancı dil öğrenmek veya dilini geliştirmek isteyen öğretmenler için hizmet içi eğitimler verilmektedir.

Dil yolaklarının planlanması için zaman ve fırsat var mıdır?

Referanslar, dizin ve imla kuralları tanımlanmış mıdır?

Evet. Bununla ilgili yazılı bir doküman dil politikasına ek olarak sunulacaktır.

Okul çevresinde dil kullanımıyla ilgili kurallar ve beklentiler var mıdır?

Evet. Tüm öğretmenlerin dil öğretmeni olduğu benimsenmiş olup ana dil Türkçenin düzgün kullanılması, yabancı dil öğretmenlerinin ise öğrencilerle iletişim dili olarak öğrettikleri dili kullanmaları beklenmektedir.

Dil öğretimi ve öğrenimine dair inançlar net bir şekilde anlatılıyor mu?

Evet. Okulun misyonunda da yer almaktadır.

Doğrudan dil öğretimi ve öğrenimiyle bağlantılı diğer politikalar tanımlanmış mı?

Hayır. Politika kaleme alınırken tanımlanacaktır.

Veri toplama çalışmaları, gayri resmi görüşmeler, anketler, gözlemler, öğrencilerle mülakatlar gibi uygulamaları içeriyor mu?

Evet. Dil Politikası Yürütme Komitesindeki temsilciler okul toplumunun diğer üyeleri ile tüm veri toplama çalışmalarını yürütmektedir.

Okul toplumunun tüm üyeleri, okuldaki dille ilgili düşünmeye, görüşlerini ve düşüncelerini bildirmeye teşvik ediliyor mu?

Evet. Resmi ve gayri resmi toplantılarda fikir paylaşımı düzenli olarak yapılmaktadır.

Dil Politikası

Ortaya çıkan dil profili, uygulamada herhangi bir uyumsuzluk, çelişki veya eksiklik ya da dil politikasında herhangi bir belirsizliğin olup olmadığına dair irdeleniyor mu?

Hayır. Politika hazır olduğunda ve uygulamaya başlandığında bu konu göz önüne alınacak ve-eğer varsa-aksaklıklar düzeltilecektir.

Daha önce tanımlanmış meseleler incelenip çözüme kavuşturuldu mu?

Üzerinde çalışılıyor.

Dil politikasıyla bağlantılı okul tabanlı sorgulama, bir gereksinim olarak tanımlanmış veya amaçlı bir şekilde başlatılmış mı?

Gereksinim olarak tanımlanmıştır.

Ancak sorgulama anketler yoluyla yapılacaktır ve henüz başlatılmamıştır.

Kütüphane ve medya kaynakları, dil odaklı öğretim ve öğrenmeyle ilişkilendirilmiş mi?

Evet. Kütüphane görevlisi okul yönetimi ve öğretmenlerle iletişim içinde olup kaynaklar amacına hizmet edecek şekilde belirlenmektedir.

Ana dili geliştirmek ve sürekliliğini sürdürmek için alternatif modeller düşünüldü mü?

Evet.

Ana dilleri dışında başka bir dilde öğrenenlerin gereksinimlerinin karşılanması için alternatif modeller düşünüldü mü?

Hayır. Çünkü ana dil dışında eğitim alan öğrencimiz yoktur. Okulumuz uluslararası bir okul değildir. AFS kanalıyla öğrenci değişim programına katılarak gelen öğrenciler ise sadece İngilizce olarak okutulan derslere girmektedirler.

Her bir öğrenci için gelişimsel dil profili oluşturmaya yönelik bir süreç var mı?

Evet. Dil derslerinde portfolyo çalışması uygulanmaktadır.

Okul, her bir öğrencinin dil gereksinimlerinin tanımlanması için kullanılan süreçleri gözden geçiriyor mu?

Evet. ŞÖK toplantılarında ve bireysel görüşmelerde her öğrenci bireysel olarak ele alınmakta, sorunların giderilmesi için ders öğretmeni, veli, rehberlik ve öğrenciyle görüşülerek çözüm üretilmektedir.

Okul, belirli dil öğrenme gereksinimleri olan öğrenciler

Evet. Eğitim koordinatörümüz konuyla

Dil Politikası

için kullanılan farklılaştırma stratejilerinin ne kadar etkili olduğunu izliyor mu?

ilgili düzenli aralıklarla gözlem yapmakta ve sonuçları değerlendirmektedir.

Diğer Konular: Diploma Programı Yönlendirici Sorular

Yanıt: Evet Kanıtı Ne?

Yanıt: Hayır Eylem Planı?

Dil felsefesi ile ilgili bilgilendirme, IB tarafından yayınlanan ilgili dokümanlar aracılığıyla yapılıyor mu?

Evet. Dil politikası yazılırken IB dokümanları okunmuştur.

Okul ana dilin gelişimini sürdürmek adına birinci grupta sağlam kaynaklar belirlemiş, özel talep ve okul tarafından desteklenen kendi kendine öğrenme seçeneklerini sunuyor mu?

Evet. Şu an için kaynak alımı sürmekte olup kütüphane zenginleştirilmektedir. 1. grup dersi seçen IB öğrencileri için, kendi kendilerine araştırma yapabilecekleri ve öğrenecekleri ortam ve olanaklar hazır hale getirilecektir.

IB programlarını takip eden öğrencilerin çeşitli dil ihtiyaçları karşılanıyor mu?

Evet. Ana dil ve İngilizce dışında Almanca ve Fransızca dilleri öğretilmektedir.

İleriki yıllarda IB programı çerçevesinde İspanyolca eğitimine başlanması hedeflenmektedir.

Okul çeşitli düzeylerde farklı diller sunuyor mu?

Evet. Almanca ve Fransızca ilköğretim 4. sınıftan başlayarak ikinci yabancı dil olarak okutulmaktadır.

IB dokümanlarını temel alan bir dil baremi kapsam ve sıralaması var mı?

Evet. Dokümana eklenecektir.

Gözden Geçirme Süreci Yönlendirici Sorular

Yanıt: Evet Kanıtı Ne?

Yanıt: Hayır Eylem Planı?

Gözden geçirme süreciyle bağlantılı zamanlama ve sorumluluklar gibi ayrıntılar politikada madde madde belirtiliyor mu?

Hayır. Belirtilecektir.

Dil politikasının araştırma sonuçlarına dayanarak yeni uygulamalar hayata geçiriliyor mu?

Hayır. Politika tamamlanıp uygulamaya konulduğunda geçirilecektir.

Gözden geçirme süreci, dil Hayır. Bu konuyla ilgili

Dil Politikası

politikasının işleyen bir doküman olarak etkili olup olmadığını değerlendirmek için gereken rol ve sorumlulukları içeriyor mu?

olarak sadece bu eylemin ne sıklıkta yapılacağı konuşulmuştur.Dokümana rol ve sorumluluklar eklenecektir.

Dil Politikasının Diğer Dokümanlarla Bağlantılı Hale Getirilmesi

Yönlendirici Sorular

Yanıt: Evet Kanıtı Ne?

Yanıt: Hayır Eylem Planı?

Dil politikası, değerlendirme, okula kabul ve özel gereksinim (SEN) politikaları gibi diğer dokümanlarla açık bir şekilde bağlantılı mıdır?

Hayır. Şu an için sadece “Akademik Dürüstlük Politikası ve Değerlendirme Politikası” ile bağlantılıdır. Çünkü yazılı olarak hazır olan politikalarımız bu iki politikadır. Ancak, yapılan toplantılarda, işleyişte, tartışmalarda, bilgi paylaşımlarında ve beyin fırtınalarında dil politikasının ve diğer dört politikanın birbirleriyle ne kadar bağlantılı olduğu görülmektedir. Geriye kalan politikalar yazılırken bu bağlantılar açık ve net bir şekilde ifade edilecektir.

Öğrenci dil profillerinin rolü, programa kabul edilme sürecinde göz önünde bulunduruluyor mu?

Evet. Okula ve IB Diploma Programı’na kabul edilecek öğrencinin ana dilini ve İngilizceyi etkin bir şekilde kullanabilme gerekliliği aranacaktır. Kabul politikasında mutlaka bu konuya değinilecektir.

Öğrenci dil profillerinin rolü, süreç ve sonuç değerlendirmelerinde göz önünde bulunduruluyor mu?

Evet. Değerlendirme Politikasında öğrencinin dil gelişimine değinilmektedir.

Öğrenci dil profillerinin rolü özel eğitim gereksinimleri olan öğrenciler için dil gelişimi, erken müdahale ve farklılaştırma stratejilerine dair raporlamalarda göz önünde bulunduruluyor mu?

Okulumuzda duyma özürlü iki öğrenci dışında özel eğitim gereksinimine sahip olan öğrenci bulunmamaktadır. Bu öğrenciler için başından beri hem derslerde, hem sınavlarda farklılaştırılmış

Bu konuya ait madde ve açıklama dil politikasına eklenecektir.

Dil Politikası

Ek:2 - UYGULAMA (Metodoloji / Kaynaklar / Değerlendirme – Anaokulu, İlköğretim,

Lise)

1. Anaokulu

1.1. Ana Dil Dersleri

FMV Özel Ayazağa Işık Anaokulu olarak okul öncesi eğitimdeki misyonumuz,

“Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamak” olarak belirlenmiştir.

Anaokulunda öğrencilerin duygu ve düşüncelerini doğru ifade edebilmelerini

sağlamak, sözcük dağarcıklarını geliştirmek ve iletişim becerilerini artırmak, kelimeleri

doğru telaffuz edebilmelerini ve ses tonunu doğru ayarlayabilmelerini sağlamak,

öğrencilerin ana dillerini etkin kullanma hedefleri arasındadır.

eğitim uygulanmaktadır.

Politikanın Bildirimi Yönlendirici Sorular

Yanıt: Evet Kanıtı Ne?

Yanıt: Hayır Eylem Planı?

Okul toplumunun tamamı dil politikası oluşturma süreciyle ve buna nasıl katkıda bulunabilecekleriyle ilgili düzenli olarak bilgilendiriliyor mu?

Evet. Yapılan toplantılarda, elektronik posta yoluyla ve ayrıca sohbet, tartışma gibi gayri resmi iletişim yollarıyla komite üyeleriyle düzenli bilgi paylaşımı yapılmaktadır.

Dil Politikası

Ana dil eğitiminde öğrencilerimizin özellikle dil ve sosyal gelişimlerini destelemek

amacıyla çeşitli öykü ve masal kitaplarının okunması, anlatılması, dramatize edilmesi,

resimlenmesi gibi çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Ayrıca belirlenen bir konu

çerçevesinde; düşünme, fikir yürütme, problem çözme, kavram haritası oluşturma gibi

çalışmalar yapılarak öğrencilerimizin yeni bilgiler edinmesi, düşünme becerilerinin

geliştirilmesi ve edinilen bilgilerin bir üst seviyeye ve diğer disiplenlere transfer edilmesi

sağlanmaktadır.

Bu hedeflere ulaşılabilmek için aşağıda belirtilen çalışmalar yürütülmektedir:

• Kendisi ve ailesi ile ilgili bilgileri kavrayabilme,

• Olayların ya da varlıkların çeşitli özelliklerini söyleyebilme,

• Olay sıralama,

• Neden-sonuç ilişkisi kurabilme,

• Problem çözebilme,

• Atatürk’ü tanıyabilme,

• Atatürk’ ün Türk toplumu için önemini kavrayabilme,

• Geleneksel Türk çocuk oyunları,

• Şiir ve hikâye gibi özgün ürünler oluşturabilme,

• Tekerleme ve parmak oyunu söyleyebilme,

• Fıkra anlatabilme,

• Masal ve hikâye anlatabilme,

• Anlatılan bir hikâyedeki 5 ana noktayı hatırlayabilme,

• Ses çalışmaları,

• İşitsel algı çalışmaları,

• Görsel okuma çalışmaları,

• Kitap okumaya hazırlık,

• Hikâye dinleme, anlatma, oluşturma,

• Sohbet ve takvim çalışmaları,

• Kavram haritası oluşturma çalışmaları,

• “Bugün kendini nasıl hissediyorsun?” sorusundan hareketle duygu ifade

edebilme çalışması,

Dil Politikası

• Gems eğitim programı kapsamında yapılan konu analizi çalışmaları. (Neler

biliyoruz? Ne öğrenmek istiyoruz? Neler öğrendik?)

• Belirli Gün ve Haftalar:

- Hayvanları Koruma Günü

- Dünya Çocuk Kitapları Haftası

- Cumhuriyet Bayramı

- Yerli Malı Haftası

- Yeni Yıl

- Enerji Tasarrufu

- Orman Haftası

- Dünya Tiyatrolar Günü

- 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı

- Trafik ve İlk Yardım Haftası

- Anneler Günü

- 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı

- Babalar Günü

• Özel gün uygulamaları,

- Oyuncak Günü

- Kitap Günü

- Göster Anlat Günü

- Haber Günü

- Müzik ve Enstrüman günü

1.2. İngilizce Dersleri:

FMV Özel Ayazağa Işık Anaokulu İngilizce Programı, çocuklarda ikinci bir dile

karşı empati ve merak duygularını oluşturmayı ve çocukların bu dili kullanabilecekleri

uygun ortamı sağlamayı hedefler.

FMV Özel Ayazağa Işık Anaokulunun İngilizce derslerindeki ana hedefleri

şöyledir:

• Öğrenciyi sosyal ve kültürel anlamda yabancı bir dille tanıştırmak,

Dil Politikası

• Öğrencinin yabancı bir dilde kendisini ifade edebilmesini sağlamak ve bunu

günlük yaşantısının bir parçası haline getirmek,

• Öğrenci motivasyonunu sağlamak için olumlu ve merak uyandırıcı bir öğrenme

ortamı oluşturmak,

• Öğrencilerin İngilizceyi spontane olarak kullanabilmeleri için güven duygularını

geliştirmek.

FMV Özel Ayazağa Işık Anaokulunda öğrenciler ilgi alanlarına, becerilerine ve

öğrenme stillerine göre; müzik, dans, drama, hikâye, el işi, projeler, oyunlar ve pratik

yaşam gibi farklı aktivitelere katılmaya teşvik edilir. 4 yaş grubu anaokulu sınıfları

haftada 6 saat, 5 ve 6 yaş grubu anaokulu sınıfları ise haftada 10 saat İngilizce dersi

görür.

1.3. Ölçme-Değerlendirme

Anaokulu seviyesinde, öğretmen sınıf gözlemi, kazanım-değerlendirme formu,

İngilizce değerlendirme ölçeği ve portfolyo çalışmaları kullanılmaktadır. Yapılan

çalışmalar “Portage Gelişim Ölçeği” ve” Kazanım Değerlendirme Formu” ile

değerlendirilerek kayıt altına alınmaktadır.

(Bkz. Ek:3 - Portage Gelişim Ölçeği)

2. İlköğretim

2.1. Ana Dil Dersleri

FMV Özel Ayazağa Işık İlköğretim Okulu olarak ana dil derslerinde misyonumuz,

dilin insanlar arasında iletişimi sağlayan ve bütün öğrenme etkinliklerinde temel rol

oynayan bir araç olduğundan hareketle, tüm öğrenenlerin Türk dilini etkin ve kurallara

uygun olarak kullanmalarını sağlamaktır. İlköğretimde dil öğrenmenin temel amacı;

öğrenenlerin dil aracılığıyla kendilerini ifade edebilmeleri, değişik bilgi kaynaklarına

ulaşarak kavram ve/veya sembollerle duygu, düşünce ve hayal dünyalarını

zenginleştirmelerini sağlamaktır.

Türkçe dersi başta olmak üzere tüm derslerde temel hedeflerimiz, öğrencilerin;

Türkçeyi, konuşma ve yazma kurallarına uygun olarak bilinçli, doğru ve özenli

kullanmalarını,

Duygu, düşünce ve hayallerini sözlü ve yazılı olarak etkili ve anlaşılır biçimde

ifade etmelerini,

Anlama, sıralama, ilişki kurma, sınıflama, sorgulama, eleştirme, tahmin etme,

analiz-sentez yapma, yorumlama ve değerlendirme becerilerini geliştirmelerini,

Bilgiye ulaşmada iletişim araçlarından etkin şekilde yararlanmalarını,

Nitelikli eserler seçmelerini ve okuduklarını entelektüel ve eleştirel bir bakış

açısıyla değerlendirip yorumlayabilmelerini,

Dil Politikası

Günlük hayatlarında karşılaştıkları yazılı metinleri doğru, akıcı bir biçimde ve

uygun yöntemleri kullanarak okuyabilmelerini,

Okumayı bir alışkanlık haline getirebilmelerini,

Dinlediklerini / izlediklerini sıralama, sınıflama, sorgulama, ilişkilendirme,

eleştirme ve bunlarla ilgili çıkarımlarda bulunmalarını,

Türk Dilinin estetik zevkine vararak kendilerini rahat ve doğru ifade

edebilmelerini, sosyal hayatta karşılaşacakları sorunları konuşarak

çözebilmeleri ve yorumlayıp değerlendirebilmelerini,

Duygu, düşünce, hayal ve izlenimlerini dilin olanaklarından yararlanarak ve yazılı

anlatım kurallarına uygun şekilde anlatmalarını,

Yazmayı kendini ifade etmede bir alışkanlığa dönüştürmelerini,

Türkçenin yapısını oluşturan ve işleyiş kurallarını tanımlayan bilgiye sahip

olmaları ve bu kuralları kelime, cümle ve metin düzeyinde uygulamalarını

sağlamaktır.

Belirlenen öğrenme etkinlikleriyle öğrencilerin aşamalı bir biçimde dil

öğrenmelerini sağlamak için, ilköğretim 1. sınıftan başlayarak her sınıf düzeyi için ayrı

ayrı stratejiler belirlenmiştir. Bu stratejilerden bazıları şunlardır:

İkinci sınıftan itibaren öğretim programına ek olarak kitap okuma çalışmaları

yapılır. Kitap okuma listeleri sınıf ve Türkçe öğretmenleri tarafından belirlenir.

Belirlenen listelerde öğrencinin okuma evresini geliştirecek eserler seçilir ve bu

eserler çeşitli etkinlikler ile içselleştirilir.

Okunan eserlerin en az bir tanesinin yaşayan yazarlardan seçilmesine özen

gösterilerek kitap okunduktan sonra öğrenci-yazar buluşmaları sağlanır.

Yine ilkokul ikinci sınıftan itibaren, duygu ve düşüncelerini yazılı anlatım yoluyla

ifade etme becerilerini geliştirmeye yönelik, yaratıcı yazma tekniklerinin

uygulandığı çalışmalar yapılır.

Okul kütüphanesine öğrencinin okuma kültürünü geliştirmeye yönelik eserler

alınması sağlanır. Yayınevleri ile iletişime geçilerek güncel, öğrencinin hoşuna

gidecek ve ona okumayı sevdirecek eserler kütüphaneye alınır ve çeşitli

bültenlerle bu yeni eserler öğrencilere duyurulur.

1,2,3,4,5,6,7. sınıflarda, Drama Kulübü çalışmalarıyla tiyatro konusunda

yetenekli öğrencilere yeteneklerini sergileyecek olanaklar sağlanır.

Uygulanan ek öğretim programı çalışmalarıyla, ülkemizin kültürel çeşitliliklerine

dikkat çekilmekte, böylece öğrencilerin eğitimsel deneyimleri geliştirilmektedir.

Farklı kültürlere sahip öğrenciler, okul toplumu içinde kendi bayramlarını ve

kutlamalarını paylaşabilmektedir.

2.2. İngilizce Dersleri

FMV Özel Ayazağa Işık İlköğretim Okullarının İngilizce öğretimindeki öncelikli

amaçları, öğrencilerin;

Temel İngilizce, dinleme-anlama, sözlü anlatım, yazılı anlatım becerileri ile

araştırma ve çalışma becerileri kazanmalarını,

Dil Politikası

Öğrendiklerini sonraki öğrenmelere aktarabilmelerini ve yenileriyle

birleştirmelerini,

Karşılaştıkları yabancılarla, düzeylerine uygun, hem sözlü hem de yazılı olarak

etkili iletişim kurmalarını,

Öğrendikleri dilden zevk almalarını, diğer kültür ve yaşam biçimlerini tanımalarını

sağlamaktır.

FMV Özel Ayazağa Işık İlköğretim Okullarının İngilizce öğretimindeki genel amaçları ise,

öğrencilerin:

Yaşam boyu mutlu ve bağımsız bireyler olmalarını,

İngilizcede hem sözlü hem de yazılı olarak etkili iletişim kurmalarını,

Gerçek iletişim ortamlarında karşılaştıkları, İngilizlerle, Amerikalılarla ve o dili

konuşan diğer ulusların bireyleriyle iletişim kurmalarını,

Yurt içindeki ve yurt dışındaki lise ve üniversitelerde öğrenimlerini

sürdürebilmeleri için gereken bilgi ve beceriyi kazanmalarını,

Diğer kültürleri de tanıyıp anlamalarını sağlamaktır.

İlköğretimi tamamlayan öğrencilerin yabancı bir dili öğrenmenin önemini

anlamaları ve İngilizce iletişim kurmanın zevkini kazanmaları beklenmektedir.

İngilizce öğrenimi, önce kısa hikâyeler dinleyerek başlar. Yabancı dilde hikâye

dinlemek öğrencileri dil öğrenmeye teşvik eder. Öğrenciler ilk iki yılda öğrenciler çekici,

zevkli ve renkli hikâyeler dinleyerek İngilizce öğrenimine giriş yapmış olurlar. Üçüncü

sınıfta, İngilizce dersinde dil kullanımını anlamaya başlarlar. Dili kullanmalarını sağlayan

öğretim amaçlı ve zevkli ders içi etkinliklerle kendilerini geliştirerek İngilizceyi

anlayabilmenin zevkine varırlar.

İlköğretim 1.ve 2. sınıflarda;

• Öğrencilere verilen kısa hikâyeler ana dilde de tanıdıkları hikâyelerden seçilir.

• Hayal gücünü ve yaratıcılığı ortaya çıkarıcı materyaller üzerinde çalışılır.

• Hikâyeye anlam katan, öğrenciyi güdüleyen ve öğrencinin ilgisini ritm, tempo,

canlandırma, ses ve tekrar çalışma yoluyla çeken öğretim tekniklerinden

yararlanılır.

İlköğretim 3., 4. ve 5. sınıflarda;

• Öğrencilerin, yabancı dilin işlevlerini kavramaları sağlanır.

• İşlevsel ve kavramsal yaklaşım kullanır.

• 3. yılda derslerde müzik dinleme, ikili çalışma yapma, mimikleri

kullanma, resim çizme metotlarından faydalanılır.

Dil Politikası

• Kesme, yapıştırma, dinleme, canlandırma gibi farklı tekniklerle anlamlı hale

getirilen kavram ve metinlerle ders izlenir.

• Dilbilgisi, yeni sözcükler içeren farklı konular ve hikâyeler yardımıyla öğretilir.

• Öğrencilerin okuma-anlama becerisini zevkle geliştirebileceği sınıf içi etkinlikler

kullanılır.

• Yılsonuna doğru öğrenciler, kendilerine verilen hikâyelerin bölümlerini

tamamlamaya ve çok basit düzeyde anılarını anlatmaya başlar.

• 4. ve 5. yıllarda üniteye başlamadan önce, öğrencilerin içerik hakkında tahmin

yürütmelerini sağlayan görsel metinler kullanılır.

• Öğrenciler, yeni sözcük ve dilbilgisi yapılarının yer aldığı karşılıklı konuşma

metinlerini dinler.

• Öğrencilerden, yeni sözcüklerin anlamlarını tahmin etmeleri ya da sözlükten

bulmaları istenir.

• Ek kullanarak yeni sözcükler elde etmeyi öğreten araştırmalar uygulanır.

• Öğrencilere, öğrendikleri yeni sözcüklerin farklı kullanımlarını anlatmaları ve

kullanmaları için rehberlik edilir.

• Öğretilen sözcükleri ya da yeni yapıları pekiştirmek için şiir, şarkı ve

tekerlemelerden, ayrıca resim, poster ve afiş benzeri görsellerden yararlanılır.

• Yeni dil yapıları, bir önceki dersin içeriğinin devamı olduğundan (binişik)

öğrenciye daima geçmiş konular hatırlatılır.

• Yeni sözcükler ve dil yapılarını daha iyi anlayabilmek için derste üzerinde

çalışılan karşılıklı konuşma metinleri öğrenciler tarafından sınıfta canlandırılır.

• Öğrencilerin, zaman zaman kendi cümlelerini kullanarak konuşma metinlerini

yeniden oluşturmaları sağlanır.

• Derslerde, bilişsel ve iletişimsel okuma-anlamayla sözlü anlatım etkinlikleri

uygulanır.

• Üniteler; araştırma yapma, proje sunma ve improvizasyon ile desteklenir.

• Her ünitenin sonunda kontrollü (aşamalı olarak öğretmenin yardımıyla) yazılı

anlatım çalışmaları uygulanır,

• Yeni öğrenilen sözcüklerin ve dil yapılarının pratiği için kısa yazılı

anlatım etkinlikleri uygulanır.

İlköğretim 6.,7. ve 8. sınıflarda;

• Öğrenciler, 6., 7. ve 8. sınıflarda yaşlarına, ilgi alanlarına ve geçmiş bilgilerine

uygun, gerçek metinler üzerinde çalışırlar.

Dil Politikası

• Her metin, öğrenciye öğretmen rehberliğinde ve sınıf içi etkinliklerle, yeni

sözcük ve dilbilgisi yapısıyla diğer dil becerilerini kazandıracak biçimde seçilir.

• Öğrenciler, aralarındaki yardımlaşma duygusunu geliştirmelerine; deneyim ve

hayal güçlerini kullanmalarına olanak sağlayacak projeler üzerinde çalışır.

• Proje çalışmaları, birlikte, bireysel, bağımsız ve bilgi teknolojisini kullanarak

(çalışma teknikleri yoluyla) gerçekleştirilir ve öğrencilerin kendilerini

geliştirmelerini sağlar.

• Öğrencilerin hem sözlü hem de yazılı olarak, dil düzeylerine göre doğru ve etkili

bir şekilde iletişimde bulunmalarını sağlayan sınıf içi etkinliklere (rol yapma,

tartışma, münazara, drama vb.) yer verilir.

• Öğrenciler yoğun olarak kısa/uzun hikâyeler okurlar ya da kitap okuma

çalışmaları yapar. Bu okuma etkinliklerinin her biri farklı dinleme-anlama ve

izleme etkinlikleriyle desteklenir.

• Öğrenciler; edebi becerilerini ve yaratıcılıklarını ortaya koydukları şiir, öykü

yazma, okul gazetesi çıkarma, proje hazırlama, dönem ödevi hazırlama ya da

günlük tutma etkinlikleri yapar.

• Öğrencinin derse olan ilgisini artırmak amacıyla çeşitli dil öğretim yöntem ve

teknikleri kullanılır.

• Öğrenciye, öğrendiklerini belleğinde tutmasına ya da kolay hatırlamasına

yardımcı olacak yöntem ve teknikler öğretilir.

• Her öğrencinin farklı öğrenme tarzı olduğu düşüncesiyle, uygulanan sınıf içi

etkinliklerin ve tekniklerin öğrenci merkezli olmasına dikkat edilir.

İlköğretim sınıf düzeylerine göre yabancı dil gelişimi aşağıdaki gibidir:

1. Sınıf: Öğrenciler İngilizceyi, hikâyeleri dinleyerek, tekrarlayarak, resimleyerek,

boyayarak, yapıştırarak ve canlandırarak öğrenirler. Derste aktif oldukları için dil

öğrenme zevkini kazanırlar.

2. Sınıf: İngilizce derslerinde kısa hikâyeler devam etmektedir. Öğrenciyi güdüleyen ve

öğrenci katılımını sağlayan sınıf içi etkinlikler birinci yıla göre daha çeşitlidir.

3.Sınıf: Öğrenciler, hikâyelerle daha kapsamlı olarak, dil öğrenmeye devam ederler.

Dilin yapısını; hikâyeleri okuyarak, anlayarak, yazarak öğrenmeye başlarlar.

4. Sınıf: Öğrenciler, 4. sınıfa kadar öğrendikleri bilgi ve becerileri tekrarlayarak ve

bunlara yenilerini ekleyerek dil öğrenimlerini sürdürürler. Dil becerilerini farklı

uygulamalarla nasıl geliştirebileceklerini öğrenirler. İngilizce dersleri, çeşitli sınıf içi

etkinliklerle daha zevkli hale getirilir.

Dil Politikası

5. Sınıf: Bu yıl, öğrenci güdülenmesinin yüksek ve dili öğrenmenin daha bilinçli olduğu

yıldır. Öğrencilere dinleme-anlama, yazılı anlatım, okuma - anlama ve sözlü anlatım

becerileri kazandırılır.

6. Sınıf: Öğrenciler, 6. sınıfta anlam bütünlüğü olan ve karmaşık dilbilgisini içeren

metinler üzerinde çalışırlar. Bu düzeyde, onların tahmin yürütme ve sonuca ulaşma

becerilerini geliştirmeleri için etkinlikler sunulur. Öğrenciler, daha geniş sözcük hazinesi

ve dilbilgisi kullanmaya yönelik etkinlere katılırlar. Elde ettikleri bilgileri transfer ederler.

7. Sınıf: 7. sınıfta öğrenciler, daha özel beceriler geliştirmek üzere farkındalık kazanırlar.

Bilinmeyen durumlarda ne yapacaklarını öğrenir ve iletişim kurma yolları geliştirirler. Bu

yıl akademik becerilerini kullanarak ürün sunmaya çalışırlar.

8. Sınıf: 8. sınıfta öğrenciler temel dil becerilerini kazanmış ve dilbilgisi kurallarını büyük

ölçüde öğrenmiş olurlar. Bu yıl, akademik becerilerle dildeki metin değerlendirme

becerilerini birleştirmeye başlarlar. Daha karmaşık durum ve ortamlarda, ileri düzeye

yakın dil becerilerini sergileyecek etkinliklere katılırlar. Seçme, karşılaştırma, analiz ve

sentez yapma becerilerini geliştirirler.

2.3. İkinci Yabancı Dil Dersleri

Almanca dersinde, 4. sınıflarda haftada 1 saat, 5. sınıflarda haftada 2 saat, 6. ve

7. sınıflarda haftada 2 saat ve 8. sınıflarda haftada 1 saat ders yapılır.

5. sınıflarda 2012-2013 Eğitim-Öğretim Yılı itibarı ile 4. sınıftan 5. sınıfa geçerken

öğrenciler Fransızca ya da Almanca derslerinden birini, ikinci yabancı dil dersi olarak

tercih ederler. İkinci yabancı dil derslerinde, özenle seçilmiş ders kitaplarının yanı sıra,

yurt içi ve yurt dışı gezileri ve teşvik amaçlı çeşitli yarışmalarla öğrencilerin Almanca –

Fransızca eğitimi desteklenir. Her düzeyde, dinleme becerisini geliştirici ve müfredata

uygun filmler izlenir ve bunlarla ilgili çalışmalar yapılır. 8. sınıflarda yurt dışında bulunan

ve ana dili Almanca /Fransızca olan okulların öğrencileri ile e-mail arkadaşlığı yapılır.

Ayrıca, öğrenciler öğrenci değişim programlarına katılabilirler.

2.4. Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışmaları

Türkçe dil eğitiminde sözlük ve yazım kılavuzu kaynaklarından yararlanılır.

Öğrenciler; 1-8. sınıf düzeylerinde TDK Okul Sözlüğü, TDK Yazım Kılavuzu, Atasözü

ve Deyimler Sözlüğü kaynaklarını ders kitaplarına ek olarak kullanırlar.

Türkçe dil öğretiminde sözcüklerin gerçek, mecaz, yan, deyim ve terim

anlamlarını içeren kazanımlar sarmallık içerecek şekilde, ilkokul 3. sınıftan itibaren dil

öğretimi programının içinde yer almaktadır.

Yazım kuralları ve noktalama işaretleri ile ilgili kazanımlar da sarmallık içerecek

şekilde ilkokul 1. sınıftan itibaren dil programının içinde yer almaktadır.

Kullanılan bu kaynaklar 1- 4. sınıflar için ve 5-8. sınıflar için farklılık

göstermektedir. Öğrenciler 1-4. sınıflar arasında TDK’nin bu düzeyler için hazırlamış

olduğu, daha basit ve küçük bir sözlüğü kullanırlar.

Dil Politikası

5-8. sınıfa gelindiğinde ise TDK’nin sözcük sayısı daha fazla olan ve sözcüğün

daha detaylı anlamlarına da yer veren sözlüğü kullanılır.

2.5. Ölçme-Değerlendirme:

FMV Ayazağa Işık İlköğretim Okulunda ölçme ve değerlendirme etkinlikleri bir

bütünlük içinde düşünülerek planlanır.

MEB Yönetmeliği’ne göre 1.2.3. sınıf düzeylerinde yazılı sınav yapılmamaktadır.

Öğretmen gözlemleri, performans görevleri, portfolyolar, proje çalışmaları, okuma

gelişim dosyaları ve öz çalışma raporları bu düzeylerde kullanılan değerlendirme

araçlarıdır.

4-8. sınıf düzeylerinde her yarıyıl yapılan ortak sınavlara ek olarak yazılı anlatım,

portfolyo, proje çalışmaları, gözlem formları, tema çalışma formları, çoktan seçmeli

testler, yazılı sınavlar değerlendirme araçları olarak kullanılır. Değerlendirmeler, tüm

beceri alanlarına yönelik planlanır. Tüm ölçme-değerlendirme araçları güvenilir, tarafsız

ve özendiricidir. Bu amaçla hazırlanan form, rubrik gibi araçlar geliştirilerek

kullanılmaktadır.

3. Lise

3.1. Ana Dil Dersleri

Lise düzeyinde öğrencilerin dilbilgisi kurallarına uyan, konuşma ve yazma dilinde

kendini özgün ve yaratıcı biçimde ifade edebilen, makale, deneme, eleştiri yazısı

yazabilecek ve bu türdeki yazıları anlayıp yorumlayabilecek düzeyde ana dil seviyesine

ulaşmaları beklenmektedir.

FMV Özel Ayazağa Işık Lisesi Türkçe Zümresi; ana dil eğitiminde, 9. sınıftan 12.

sınıfa kadar, Milli Eğitimin Genel Amaçları ile Türkçe ve dil ve anlatım dersleri müfredat

programı doğrultusunda hareket etmektedir. Bu amaçla, tüm seviyelerdeki Türkçe ve dil

ve anlatım derslerinde; dili kullanmanın, bilgiden çok beceriye dayandığı gerçeği

benimsetilmeye çalışılmaktadır.

Ana dil derslerinde ayrıca, ilköğretimi bitiren öğrencilerin, dili kullanma becerisi

kazanarak zamanın ihtiyaçlarına cevap verebilecek aydın kişiler durumuna

gelebilmeleri, kazandıkları dil becerileri ile kendilerini her düzeyde sözlü ve yazılı olarak

iyi, doğru ve güzel ifade etmeleri, her türlü Türkçe metni doğru anlayıp yorumlayabilme

alışkanlığı kazanmaları hedeflenmiştir.

Ana dil eğitiminde uygulanan müfredat programı, öğrencilere dil ve anlatım

becerilerinin kültür birikimiyle de ilişkili olduğunu sezdirmektedir. Böylece öğrencilerin

kendi kimliklerinin bilincinde, evrensel değerlere ve gelişmelere açık bireyler hâline

gelmeleri amaçlanmıştır.

Ana dilin etkin bir biçimde kullanılabilmesi için öğrencilerin MEB ve diğer okulların

düzenlediği münazara, kompozisyon, öykü ve şiir yarışmalarına; ayrıca söyleşilere,

Dil Politikası

kitap sohbetlerine, okul gazetesi çalışmalarına katılımı teşvik edilmektedir. Okul

Münazara ve Basın-Yayın kulüpleri bu amaçlar için aktif olarak çalışmaktadır.

Lise dil ve anlatım derslerinde öğrencinin uygulama yaparak ve yaşayarak

öğrenmesi sağlanmaktadır. Öğrenciler ilgili konularda panel hazırlama, reklam

kampanyası oluşturma, sunum ve slogan afişi hazırlama gibi çalışmalar yaparlar.

Ayrıca, izledikleri filmler ve okudukları kitaplarla ilgili proje oluştururlar. Sözlük ve imla

kılavuzu, derslerimizin genelinde kullanılan kaynaklardır. Özellikle makale tarzındaki

düşünce yazılarını incelerken sözlüğe başvurulur. İnternette TDK sitesinden devamlı

olarak faydalanılır. Bu seviyede ayrıca ifade gücünü zenginleştirmek, dil üzerine

düşündürtmek ve kaynak kullanma becerilerini geliştirmek adına, belli haftalarda okul

kütüphanesinde çalışmalar yapılmaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığının belirlediği tüm bu ana hedefler doğrultusunda,

okulumuzda Türkçe ve dil ve anlatım derslerinin seviyeler bazında, içerikleri ve

işlenişleri aşağıdaki gibidir:

Hazırlık Sınıfı: Hazırlık sınıfı Türkçe dersi, MEB müfredatı doğrultusunda

öğrencilerin ilköğretimde edindikleri dil becerilerinin geliştirilmesi ve 9. sınıf Türk

edebiyatı ve dil ve anlatım dersine hazırlanmaları için geçiş niteliği taşımaktadır. Bu

sınıfta temel dil becerileri pekiştirilmekte ve öğrencide dil mantığı oluşturulmaktadır.

Hazırlık sınıfı müfredatı, “Dil ve Kültür”, “Türkçenin Evreni”, “Dil ve Edebiyat” ile “Güzel

Sanatlar” olmak üzere 4 üniteden oluşmaktadır. Hazırlık sınıfında haftada 4 saat Türkçe

dersi yapılmaktadır.

9. Sınıf: 9. sınıf dil ve anlatım dersi, MEB müfredatı doğrultusunda haftada 2 saat

işlenmektedir. Toplam 6 ünitenin yer aldığı bu seviyede, sırasıyla “İletişim, Dil ve Kültür”,

“Dillerin Sınıflandırılması ve Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri” ,“Ses Bilgisi ve

Telaffuz (Söyleyiş)”, “Kelime Bilgisi”, “Cümle Bilgisi” ve “Paragraf Bilgisi” konuları

işlenmektedir.

Tüm bu ünitelerde; öğrencilerin hazırlık sınıfında aldığı bilgileri göz önünde

bulundurularak dilin kuralları ile bu kuralların teoride ve pratikte uygulama esasları

üzerinde durulmaktadır.

9. sınıfta ayrıca, öğrencilerin kendilerini ana dilde ifade etme gücünü görebilmek

amacıyla yazma çalışmaları da (şiir, öykü vb.) yaptırılmaktadır.

10.Sınıf: 10. sınıfta hem TM hem de FM grupları için haftada 2 saat dil ve anlatım

dersi yapılmaktadır. Bu derslerde MEB müfredatı doğrultusunda toplam 3 ünite

işlenmektedir. Bu üniteler anlatım türleri ve kelime çeşitleriyle ilgilidir.

Birinci ünitede; diğer derslerde de yararlanılacağı düşünülerek “Sunum”,

“Tartışma” ve “Panel” konuları ele alınmıştır. İkinci ünite “Anlatım ve Özellikleri” üzerinde

durularak anlatıma hazırlık, anlatımda tema ve konu, anlatımın özellikleri gibi konular

detaylı olarak işlenmektedir. Böylece öğrencilerin sözlü anlamda kendilerini akıcı ve

doğru bir Türkçeyle ifade etmeleri hedeflenmektedir. Üçüncü ünitede ise “Anlatım

Dil Politikası

Türleri” üzerinde durulmaktadır. Anlatım türlerinin özellikleri, okunan metinlerden

hareketle belirlenerek öğrencilere yazma becerileri kazandırmak hedeflenmiştir.

11. Sınıf: 11. sınıfta; öğrencinin hazırlık, 9 ve 10. sınıflarda aldığı dil eğitimi göz

önünde bulundurulmakta ve ağırlıklı olarak yazma çalışmaları ile üniversiteye giriş

sınavlarına hazırlık niteliğinde test ve uygulama çalışmaları yapılmaktadır. Bu seviyede

de yine temel olarak MEB müfredatı takip edilmektedir. “Metinlerin Sınıflandırılması” ,

“Öğretici Metinler” ve “Sözlü Anlatım” türlerini kapsayan üç ünitenin işlenişinde,

seçilmiş örnek metinler okunur ve dinlenir.

11.sınıfta; TM gruplarında haftada 4 saat (2 saat seçmeli dil ve anlatım olmak üzere),

FM gruplarında haftada 2 saat dil ve anlatım dersi yapılmaktadır.

Bu derslerde öğrenci merkezli çalışmalara ağırlık verilmekte ve sadece sözlü

ifade gücü değil, “Öğretici Metinler” konusuyla aynı zamanda yazılı ifade gücü de

geliştirilmektedir. Metinler işlendikten sonra, öğrencilerden üzerinde durulan türle ilgili

yazı hazırlamaları istenir.

12. Sınıf: 12.sınıfta; TM gruplarında haftada 4 saat (2 saat seçmeli dil ve anlatım

olmak üzere), FM gruplarında haftada 2 saat dil ve anlatım dersi yapılmaktadır.

Toplam 4 ünitenin yer aldığı 12. sınıf müfredatında; “Sanat Metinlerinin Ayırıcı

Özellikleri” , “Sanat Metinleri”, “Sözlü Anlatıma Ait Açık Oturum, Sempozyum, Sunum,

Münazara ve Konferans” konuları ile “Bilimsel Yazılar” yer almaktadır. Bu sınıfta

öğrencilerimizden doğru ve güzel konuşan, Türkçe ile yazılmış her türlü metni anlayan,

yorumlayan ve değerlendiren; kendini ve herhangi bir konudaki düşünce ve duygusunu

ifade edebilen bireyler olmalarını beklemekteyiz.

12. sınıf öğrencileri ayrıca üniversite sınavlarına da hazırlanmaktadır. Bu nedenle

müfredatın işlenişi sırasında özellikle YGS ve LYS’ye hazırlık anlamında, öğrencilerin 4

yıl boyunca gördükleri dilbilgisi konularının özeti üzerinde durulmakta, bu konularla ilgili

deneme sınavları uygulanmakta ve varsa geçmiş yıllara ait eksikler giderilmektedir.

3.2. İngilizce Dersleri

İngilizce bölümünün amacı, öğrencilerin dört beceriyi kullanarak akıcı bir biçimde

iletişim kurabilmelerini, araştırma ve sunum yapabilmelerini sağlamaktır. Çalışmaları

süresince öğrenciler, kendi öğrenme işlevlerinin sorumluluğunu taşıyan ve yüksek

eğitime başarılı bir şekilde devam etmeye hazır, eleştirel düşünme yetisine sahip

bireyler olmaları için teşvik edilmektedirler. Öğrencilerden, yabancı dilde okuma,

anlama, yazma ve düzgün bir telaffuzla konuşma becerilerini edinmiş (B2 – C1, TOEFL)

2. yabancı dilde ise günlük temel iletişim seviyesinde bu dili anlayabilen bireyler olmaları

beklenmektedir(A2-B1). Ancak, ikinci bir dili sevdirmek, öğrenme arzusu yaratmak

önceliğimizdir.

Okulumuzda hazırlık sınıfında, 10 saati okuma-yazma-dinleme-konuşma

becerileri olmak üzere haftada 22 saat İngilizce dersi yapılmaktadır. Haftalık İngilizce

ders saati 9. sınıflarda 9, 10. sınıflarda 6, 11 ve 12. sınıflarda ise 4’tür. 9. sınıflarda

Dil Politikası

İngilizce dersleri dil, edebiyat ve yazma olarak farklı öğretmenler tarafından

verilmektedir. 10. sınıflarda daha çok sunum teknikleri, araştırma, okuma ve yazma

becerisi üzerinde durulur. 11 ve 12. sınıflarda İngilizce eğitimi dil grubu ve TOEFL grubu

olarak ikiye ayrılır.

Hazırlık, 9, ve 10. sınıflarda müfredat yıldan yıla farklılıklar gösterir. Bu farklılık,

öğrenci profilindeki değişim, önceki yıllarda görülen başarı/başarısızlıklar ve derslerde

kullanılan malzemelerdeki değişikliklerden kaynaklanır. 11 ve 12. sınıflarda ise

müfredat, hedefler belli olduğundan, daha net ve statiktir. Yabancı Diller Bölümü

yasalarına uyumlu olacak şekilde Türk Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanmış bir

müfredat kullanılmakta, ancak bu müfredata eklemeler yapılmaktadır. Her yıl uygulanan

müfredat geliştirme çalışmalarının bir amacı müfredatta yapılan bu değişikliklerin

beklenen sonuçları nasıl destekleyeceğini görmektir.

Yabancı Diller Bölümü, önceden edinilmiş bilgiler üzerine yenilerini inşa etmek

konusunda çaba içerisindedir. Anaokulundan başlayarak 12. sınıfın sonuna kadar

yabancı dil öğrenimini haritalandıran yatay müfredat uygulaması bunun en açık

örneğidir. Ayrıca, her seviyede konu bazlı ve birbirine tematik olarak bağlı dersler

işlenmektedir. Yıllık planlar oluşturulurken farklı disiplinlerde birbiriyle kesişen konular

belirlenmekte ve bu konular işlenirken tüm bölümler iş birliği yapmaktadırlar. Tüm

bölümler belirlenen hafta boyunca aynı konuyu içeren dersler planlar ve işler. Bunun

dışında, Yabancı Diller Bölümü özellikle okuma-anlama ve eleştirel düşünme

becerilerini geliştirmek açısından sadeleştirilmemiş otantik okuma parçaları kullanarak

öğrencilere derinlemesine öğrenme fırsatı sunmaktadır.

Yabancı Diller müfredatı her beş senede bir gözden geçirilmektedir.

3.3. İkinci Yabancı Dil Dersleri

FMV Özel Ayazağa Işık Lisesi Almanca/Fransızca Bölümü, öğrencilerin ikinci

yabancı dil eğitiminde bir temel oluşturmalarını hedefler. Çalışmaları süresince

öğrenciler ikinci yabancı dilde iletişim kurmayı ve Alman/Fransız kültürlerine dair

bilgilerini geliştirirler. Öğrencilerden mezun olduklarında B1 dil seviyesine ulaşmış

olmaları beklenmektedir.

Lise hazırlık sınıflarında 5 saat, 9.sınıflarda 2 saat,10.sınıflarda Fen gruplarında 2

saat, Türkçe-Matematik gruplarında 4 saat, 11. Sınıflarda 2 saat ve 12.sınıflarda 2 saat

Almanca/Fransızca dersi yapılmaktadır. Her sene hazırlık sınıflarında seviye belirleme

sınavı yapılarak öğrencinin ilköğretimden hangi seviyede Almanca / Fransızca bilgisine

sahip olarak geldiği ölçülür. 9. ve 10.sınıfta karne notları 70 puan ve üzeri olan

öğrenciler öğrenciler bir üst seviye sınıfına devam eder. Bu öğrencilerin başlangıç

grubuyla kitapları aynı olmasına rağmen sınavları ve ders işleyişleri farklı

yapılmaktadır.Not ortalaması 70 puanın altında olup bir üst gruba geçmek isteyen

öğrencilere ise seviye sınavı yapılmaktadır. 1.yarıyıl ortalaması 70 olan öğrenciler üst

sınıfa gitme hakkını elde ederler. Hazırlık sınavını atlayarak 9. sınıftan başlayan ve hiç

Almanca/Fransızca bilmeyen öğrencilere ise etüt dersleri uygulanır.

Dil Politikası

İkinci yabancı dili Almanca olan öğrenciler her sene Goethe Enstitüsü tarafından

düzenlenen B1 (ZDj) ve Fit 2 sınavlarına girerler ve başarılı oldukları takdirde sertifika

alırlar. İkinci yabancı dili Fransızca olan öğrenciler ise 11. sınıfın sonunda Fransız

Kültür Merkezi tarafından gerçekleştirilen DELF sınavına girmektedirler.

İkinci yabancı dil Almanca/Fransızca eğitimi yurt içi ve yurt dışı kültür gezileriyle

desteklenmektedir. Ayrıca, il genelindeki okulların katılımıyla okulumuzda her sene

“Almanca Chamisso Okuma Yarışması” gerçekleştirilmektedir. Bunun dışında,

öğrenciler her sene FMV Işık Okulları arasında düzenlenen “Almanca Bilgi Yarışması”

na ve “Kunst des Redens” adlı yarışmaya katılırlar. Fransızca alanında ise, her yıl

düzenlenen “Francophonie” haftasında R.A.P.- Récital des Ados Poètes- Müzik

Eşliğinde “Fransızca Şiir Okuma” yarışması yapılmaktadır.

3.4. Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışmaları

Sözlük ve imla kılavuzu, derslerimizin genelinde kullanılan kaynaklardır. Özellikle

makale tarzındaki düşünce yazısı incelemelerinde sözlüğe başvurulur. Onun dışında

yazı yazma çalışmalarında imla kılavuzuna sıkça başvurulmaktadır. Bazen de yazı

çalışmaları yapılırken internette TDK sitesi sınıf bilgisayarlarında açık bulunur ve gerekli

noktalarda öğrenciler bu siteden faydalanırlar.

3.5. Ölçme ve Değerlendirme

Değerlendirme politikası çerçevesi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından

oluşturulmuştur. Ancak bu politika, okul ve bölümler tarafından müfredata uygun bir

şekilde öğrenci ve öğretmenlerin gereksinimleri göz önüne alınarak zenginleştirilir. Tüm

seviyelerde değerlendirme sistemi, öğrencilerin düzenli olarak kaydedilmiş seviye başarı

testleri ve gözleme dayalı performans görevlerinin sonuçlarından oluşmaktadır.

Yazılı sınavlar Milli Eğitim Bakanlığının oluşturduğu çerçeve dâhilinde

hazırlanmaktadır. Sınavlar, aynı seviyede derse giren ders öğretmenlerinin bir araya

gelmesi ve ortak görüş bildirmesiyle oluşturulmakta ve kontrolleri de bu şekilde

gerçekleştirilmektedir. Sınav sonrasında; öğrencilere kâğıtları verilerek sınav

değerlendirme dersi yapılır. Gerekli görüldüğü takdirde, geriye dönük tekrar ve

hatırlatmalar ve bire bir öğrenci çalışmaları da yapılmaktadır. Öğrenciler, önceden

kendilerine ve velilere verilen kriterlere bağlı olarak sözlü olarak da değerlendirilir. Her

eğitim-öğretim yılının başında, yazılı ve sözlü sınavlarla ilgili değerlendirme ölçütleri

öğrencilere yazılı ve sözlü olarak duyurulmaktadır. Sözlü değerlendirmeye sınıf içi

preformans, quizler, ev ödevleri ve çalışma kâğıtları da dâhildir. Sözlü notlarında,

öğrencinin sınıf içi performansı ve dili kullanmada gösterdiği özen dikkate alınmaktadır.

Resmi değerlendirmenin yanı sıra portfolio çalışması da değerlendirmenin önemli bir

parçasını oluşturmaktadır.

Yazılı ve sözlü performansların yanında, isteyen öğrenciler, Türkçe ve dil ve

anlatım derslerinden yıllık ödev alabilmekte ve belirlenen süre içinde ders öğretmeninin

Dil Politikası

danışmanlığında, dil üzerine belirlenmiş bir konu hakkında akademik çalışma

yapabilmektedir. Öğrencinin yaptığı bu çalışma, proje notu olarak değerlendirilmektedir.

Öğrenci ödev ve etkinlikleri, seviyeler ve üniteler bazında çeşitlilik

göstermektedir. MEB müfredatları ve kazanımlarının yanında, okul olarak öğrencilerden

beklentilerimiz ve onların yaratıcılıklarına olan inancımız; hazırlanan etkinlik, proje ve

ödevlerlerde temel çıkış noktamızdır. Öğrencilerimize ödev verirken ya da onlardan dil

üzerine düşünmelerini isterken, sonuç odaklı çalışmak yerine, süreç odaklı çalışmayı

tercih etmekteyiz. Hedefimiz, öğrencilerimizin dillerini doğru kullanacakları alanlar

yaratmak ve onları özgün projeler oluşturmaya teşvik etmektir. Bu amaçla planlanan

ödev, etkinlik ve proje örneklerinden bazıları şunlardır:

• “Doğru Türkçe” konulu afiş çalışması hazırlama,

• Kompozisyon yazma çalışmaları yapma ve kompozisyon yarışmalarına katılma,

• Öykü yazma ve öykü yarışmalarına katılma,

• Deyim kitapçığı hazırlama,

• Gazete ve dergileri Türkçenin kullanımı bakımından inceleme,

• Çevremizdeki dil yanlışlarını görsellerle belgeleme,

• 26 Eylül Dil Bayramı ile ilgili görseller hazırlama,

• Öğretici metin türlerine örnekler verme,

• Tören ve etkinliklerde görevli öğrencilerle, dili doğru kullanma, diksiyon ve

hitabet çalışmaları yapma,

• Münazara Kulübü ile okul içi ve okul dışı münazara yarışmaları düzenleme ve bu

tür yarışmalara katılma.

İngilizce bölümü tarafından hazırlanan sınavlarda anlama-kavrama, çoktan

seçmeli, boşluk doldurma tarzı sorulardan uzak durmaya çalışılmaktadır. Bölümün tüm

seviyeleri değerlendirebilme hedefi için bir yol sınavlarda Bloom’s Taxonomy soruları

kullanmaktır. Bölüm, aynı zamanda, farklı sınavlarda kullanılmak üzere kriter

oluşturmaya başlamıştır.

Veli ve öğrencilere sınav sonuçları gönderilmekte ve sözlü geri bildirimde

bulunulmaktadır Yapılan değerlendirme çalışmalarının sonuçları öğrencilerle ayrıca

paylaşılır ve yanlışlar üzerinde durulur. Öğrencinin kendi hatasını bulması, bunu

sorgulaması, sık yapılan yanlışları düzeltmek için yeni uygulamalar geliştirmesi beklenir.

Öğrenciye portfolio çalışması yaptırılarak kendi gelişimini gözlemlemesi sağlanır. Ayrıca

sözel pekiştirenler kullanılır.

FMV Özel Ayazağa Işık Lisesi olarak yaptığımız tüm çalışmalarda, ana dil eğitimi

üzerine belirlediğimiz hedefler doğrultusunda hareket etmekte ve bu hedeflerimizi

öğrencilerimizle birlikte geliştirmekteyiz. Uygulanan programlar ve hazırlanan tüm

Dil Politikası

çalışmalar, ana dil becerisini geliştirmek ve zenginleştirmek üzerine kurulmuştur.

EK: 3 – Dil Politikası Veri Toplama Soruları

1. Okulumuzun dil felsefesi nedir? Ne olmalıdır? (Bir cümle veya kısa bir paragraf)

2. Mevcut dil öğretimi ve öğrenimi bu felsefeyle uyuşuyor mu? Uyuşmuyorsa bu

konuda ne yapılmalıdır?

3. Her öğrencinin dil gereksinimini belirlemek için okul ne tür karar üreten yöntemler

kullanılmaktadır?

4. Sınıf içinde dil öğretiminde farklılaştırmaya yönelik ne tür yöntemler

kullanılmaktadır?

5. Dil öğreniminde en uygun ve yeterli kaynakları belirlemek için okulumuzda hangi

yöntemler kullanılmaktadır?

6. Sınıfta konuşulan / öğretilen dillere hitap eden kaynaklar sınıf kitaplıklarında, okul

kütüphanesinde ve medya merkezlerinde nasıl desteklenmekte / güncel

tutulmaktadır?

Dil Politikası

7. Veliler evde çocukların dil becerilerini geliştirmede yardımcı olmak için okul

tarafından nasıl teşvik edilmektedir?

8. En iyi dil öğretimi uygulamaları için okulun mesleki gelişim ve kadro oluşturma

koşulları nelerdir?

9. Öğrencilerden hangi yeterlik seviyesine ulaşmaları beklenmektedir? (Ana dil,

yabancı dil, 2. yabancı dil)

10. Okul genelinde dil öğrenimini değerlendirmek ve gelişimi kanıtlamak amacıyla

hangi araç ve yöntemler kullanılmaktadır?

11. Okul, öğrencilere ana dillerini aktif bir biçimde kullanabilmeleri için ne gibi fırsatlar

ve kaynaklar sağlamaktadır?

12. Okul, velileri evde ana dil gelişimini devam ettirmeleri için nasıl teşvik etmektedir?

13. Dil öğrenimindeki yeni araştırmalar ve en iyi uygulamalar hakkında nasıl

bilgileniyorsunuz?

14. Sınıf kitaplığı ve okul kütüphanesi/medya merkezindeki kaynakların

sağlanmasından kim sorumludur?

15. Okul, dil politikasının IB felsefesini desteklemesini nasıl sağlayabilir?

16. Okulun dil politikasının okulun tüm birimlerine iletilmesinden (öğrenci ve veliler

dâhil) uygulanmasından ve desteklenmesinden kim sorumlu olmalıdır?

17. Dil öğretimi ve öğrenimi ile ilgili öğretmenlerin mesleki gelişiminden kim sorumlu

olmalıdır?

18. Uygulamalardaki gelişme nasıl değerlendirilmeli ve kaydedilmelidir?

19. Dil politikasının düzenli olarak gözden geçirilmesinden ve güncellenmesinden kim

sorumlu olmalıdır? Bu gözden geçirme ne sıklıkta olmalıdır?

20. Öğrencilere dil gelişimleriyle ilgili geri bildirim nasıl verilmelidir?

21. “Her öğretmen dil öğretmenidir.” felsefesinden yola çıkarak, okulumuzun dil dersi

dışındaki branş öğretmenlerinin dil eğitimine katkıları nedir? Ne olmalıdır?

Dil Politikası

Ek: 4 – Anaokulu Portage Gelişim Ölçeği

Yaş Seviyesi

Madde Davranış Giriş Davranışı

Başarma Tarihi

Dil Politikası

3-4 Yaş 52 Nesneye işaret ederek “bu …..değil” diyorum.(top değil)

53 “Kim” sorusunu içeren cümlelere isim ile cevap veriyorum.

54 İsimlerin mülkiyet bildiren hallerini kullanıyorum. (babamın)

55 Kurallı cümle kurabiliyorum (Ör: Bu bir toptur).

56 Bazı sınıflandırma ifadeleri kullanıyorum. (oyuncak, hayvan, yiyecek)

57 Bazen istek (dile) ve gelecek zaman kiplerini kullanıyorum.

58 Nesneleri açık veya kapalı olarak tanımlayabiliyorum.

59 Soru cümlesinde “-mı” eki kullanıyorum.

60 Öykü saatine 5 dk. süreyle katılabiliyorum.

61 Birbirinden bağımsız iki emri yerine getirebiliyorum.

62 İstenildiğinde adımı soyadımı söyleyebiliyorum.

63 “Nasıl” kelimesini içeren sorulara cevap verebiliyorum.

4-5 Yaş 64 Fiillerin geçmiş zaman halini doğru olarak kullanabiliyorum.

65 En son yaşadığım deneyimi anlatıyorum.

66 Sık kullanılan nesnelerin nasıl kullanıldığını söylüyorum.

67 Gelecek ile ilgili olayları yapacağım” , “yapmam lazım” , “yapmak istiyorum” gibi ifadelerle anlatıyorum.

68 Soru sormak için cümlenin sonuna soru eki koyabiliyorum.

69 Oluş sırasına göre iki olayı anlatabiliyorum.

70 Birbirini takip eden üç işi yapabiliyorum.

71 Edilgen cümleleri anladığımı belli ediyorum. (Örn: Erkek camı kırdı, cam kırıldı).

72 İstenildiğinde bir çift nesneyi veya resmi bulabiliyorum.

5-6 Yaş 73 Konuşurken “yapar mıydınız” ve “yapabilir misiniz” gibi ifadeleri kullanıyorum.

74 Birleşik cümleler kullanabiliyorum. (Örn. Topa vurdum ve yola kaçtı.)

75 İstenildiğinde nesnelerin altını veya üstünü bulabiliyorum.

76 Resimdeki anlamsızlıkları, saçmalıkları gösterebiliyorum.

77 Kız-erkek kardeş, anneanne, babaanne, dede kelimelerini kullanıyorum.

78 Zıtlıklarla ilgili karşılaştırmalarda en son kelimeyi söylüyorum.

79 Resimli ipuçları olmadan bildiğim bir hikayeyi anlatıyorum.

80 Belirli bir sınıfa ait olmayan resmi

Dil Politikası

Ek: 5 – Türkçe Dilbilgisi ve İmla Kuralları

Ref: tdk.gov.tr (21.02.2013) 1

Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler

isimlendirebiliyorum.

81 İki kelimenin uyaklı olup olmadığını söylüyorum.

82 Karmaşık cümleler kullanıyorum.

83 Bir sesin yüksek veya alçak olduğunu söyleyebiliyorum

84 Az, çok, birkaç olan miktarları gösterebiliyorum.

85 Adresimi söyleyebiliyorum.

86 Telefon numaramızı söyleyebiliyorum.

87 En çok, en az, az olan miktarları gösterebiliyorum.

88 Basit fıkralar anlatabiliyorum.

89 Günlük deneyimlerimi anlatabiliyorum.

90 Konum ve hareket belirtmek için “içinden”, “uzağına”, “a-doğru”, “üstünde/n” sözcüklerini kullanıyorum.

91 “Niçin” sözcüğünü içeren sorulara açıklayarak cevap veriyorum.

92 Üç-beş bölümlük hikayeyi birleştirip anlatabiliyorum.

93 Sözcükleri tanımlayabiliyorum.

94 “Bana ......... tersini söyle” sorusunu cevaplayabiliyorum.

95 “Eğer (bir yumurtayı düşürürsen) ne olur?” sorusunu cevaplayabiliyorum.

96 “Dün” ve “yarın”ı anlamlı olarak kullanabiliyorum.

97 Yeni ve bilmediğim sözcüklerin anlamını soruyorum.

Dil Politikası

1. Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yar-dımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk

kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır: alt

etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, el etmek, göç etmek, ilan etmek, kabul

etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, oyun etmek, söz etmek, terk etmek, var ol-mak,

yok etmek, yok olmak vb.

2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine

uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

a. Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlar:

ada balığı, ateş balığı, dil balığı, fulya balığı, kedi balığı, kılıç balığı, köpek balığı, ton

balığı, yılan balığı; acı balık, bıyıklı balık, dikenli balık vb.

ardıç kuşu, arı kuşu, çalı kuşu, deve kuşu, muhabbet kuşu, saka kuşu, tarla kuşu,

yağmur kuşu; alıcı kuş, boğmaklı kuş, makaralı kuş vb.

ağustos böceği, ateş böceği, cırcır böceği, hamam böceği, ipek böceği, uçuç böceği,

uğur böceği; ağılı böcek, çalgıcı böcek, sümüklü böcek vb.

at sineği, et sineği, meyve sineği, sığır sineği, su sineği, uyuz sineği vb.

deniz yılanı, ok yılanı, su yılanı; Ankara keçisi, dağ keçisi, yaban keçisi; fındık faresi,

tarla faresi; dağ sıçanı, tarla sıçanı; Beç tavuğu, dağ tavuğu; ada tavşanı, yaban

tavşanı; kaya örümceği, şeytan örümceği; bal arısı, yaprak arısı; Pekin ördeği, deniz

ördeği; Ankara kedisi, bozkır kedisi; Afrika domuzu, yer domuzu vb.

b. Bitki türlerinden birinin adıyla kurulanlar:

ayrık otu, beşparmak otu, çörek otu, eğrelti otu, güzelavrat otu, kelebek otu, ökse otu,

pisipisi otu, taşkıran otu, yüksük otu; acı ot, sütlü ot vb.

ateş çiçeği, çuha çiçeği, güzelhatun çiçeği, ipek çiçeği, küpe çiçeği, lavanta çiçeği, mum

çiçeği, yayla çiçeği, yıldız çiçeği; ölmez çiçek vb.

avize ağacı, ban ağacı, dantel ağacı, kâğıt ağacı, mantar ağacı, öd ağacı, pelesenk

ağacı, tespih ağacı vb.

altın kökü, eğir kökü, helvacı kökü, meyan kökü; ek kök, saçak kök, yumru kök vb.

dağ elması, yer elması; çalı dikeni, deve dikeni; köpek üzümü, kuş üzümü; çakal

armudu, dağ armudu; at kestanesi, kuzu kestanesi; can eriği, gövem eriği; kuzu

mantarı, yer mantarı; su ka-mışı, şeker kamışı; dağ nanesi, taş nanesi; ayı gülü, Japon

gülü; Antep fıstığı, çam fıstığı; sırık fasulyesi, soya fasulyesi; Amerikan bademi, taş

bademi; Afrika menekşesi, deniz menekşesi; Japon sarmaşığı, kuzu sarmaşığı; Hint

inciri, kavak inciri; armut kurusu, kayısı kurusu; kaya sarımsağı, köpek sarımsağı; şeker

pancarı, yaban pancarı vb.

kuru fasulye, kuru incir, kuru soğan, kuru üzüm vb. UYARI: Çiçek dışında anlamlar

taşıyan baklaçiçeği (renk), narçiçeği (renk), suçiçeği (hastalık); ot dışında anlamlar

Dil Politikası

taşıyan ağızotu (barut), sıçanotu (arsenik); ses düşmesine uğramış olan çöreotu ve

yazımı gelenekleşmiş olan semizotu, dereotu bitişik yazılır.

c. Nesne, eşya ve alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler:

alçı taşı, bileği taşı, çakmak taşı, Hacıbektaş taşı, kireç taşı, lüle taşı, Oltu taşı, sünger

taşı, yılan taşı; buzul taş, damla taş, dikili taş, kayağan taş, yaprak taş vb.

arap sabunu, el sabunu; kahve değirmeni, yel değirmeni; kahve dolabı, su dolabı; müzik

odası, oturma odası; duvar saati, kol saati; duvar takvimi, masa takvimi; kriz masası,

yemek masası; itfaiye aracı, kurtarma aracı; masa ör-tüsü, yatak örtüsü; el kitabı,

okuma kitabı; Frenk gömleği, İngiliz anahtarı, İngiliz sicimi; alt geçit, tüp geçit, üst geçit;

çekme demir, çekme kat, dolma kalem, dönme dolap, kesme kaya, toplu iğne, vurmalı

çalgılar, vurmalı sazlar, yapma çiçek vb.

afyon ruhu, katran ruhu, lokman ruhu, nane ruhu, tuz ruhu vb.

ç. Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler: Arnavut kaldırımı; çevre yolu, deniz yolu, hava

yolu, kara yolu, keçi yolu; köprü yol vb.

d. Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler: açık oturum,

açık öğretim, ana dili, Ay tutulması, baş ağrısı (hastalık), baş belası, baş dönmesi, çıkış

yolu, çözüm yolu, dil birliği, din birliği, güç birliği, iş birliği, iş bölümü, madde başı, ses

uyumu, yer çekimi vb.

e. Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: anlam bilimi, dil bilimi, edebiyat

bilimi, gök bilimi, halk bilimi, ruh bilimi, toplum bilimi, toprak bilimi, yer bilimi; dil bilgisi,

halk bilgisi, ses bilgisi, şekil bilgisi vb.

f. Yuvar ve küre sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: göz yuvarı, hava yuvarı, ısı yuvarı,

ışık yuvarı, renk yuvarı, yer yuvarı; hava küre, ışık küre, su küre, taş küre, yarı küre,

yarım küre vb.

g. Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler: bohça böreği, talaş

böreği; ba-dem yağı, kuyruk yağı; arpa suyu, maden suyu; tulum peyniri, beyaz peynir;

Adana kebabı, tas kebabı; İnegöl köftesi, İzmir köftesi; ezogelin çorbası, yoğurt çorbası;

irmik helvası, koz helva; acı badem kurabiyesi; Kemalpaşa tatlısı, yoğurt tatlısı; badem

şekeri, kestane şekeri; balık yumurtası, lop yumurta vb.

burgu makarna, yüksük makarna; kakaolu kek, üzümlü kek; çiğ köfte, içli köfte; dolma

biber, sivri biber; esmer şeker, kesme şeker; süzme yoğurt; yarma şeftali; kuru yemiş

vb.

ğ. Gök cisimleri: Çoban Yıldızı, Kervan Yıldızı, Kutup Yıldızı, kuyruklu yıldız; gök taşı,

hava taşı, meteor taşı vb.

h. Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler: patlak

göz, süzgün göz; aşık kemiği, elmacık kemiği; serçe parmak, şehadet parmağı, yüzük

parmağı; azı dişi, köpek dişi, süt dişi; kuyruk sokumu, safra kesesi; çatma kaş, takma

Dil Politikası

diş, takma kirpik, takma kol; ekşi surat, kepçe surat; gaga burun (kimse), karga burun,

kepçe kulak vb.

ı. Benzetme yoluyla insanın bir niteliğini anlatmak üzere bitki, hayvan ve nesne adlarıyla

kurulan birleşik kelimeler: çetin ceviz, çöpsüz üzüm; eski kurt, sarı çıyan, sağmal inek;

eski toprak, eski tüfek, kara maşa, sapsız balta, çakır pençe, demir yumruk, kuru kemik

vb.

i. Zamanla ilgili birleşik kelimeler: bağ bozumu, gece yarısı, gün ortası, hafta başı, hafta

sonu vb.

3. -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması

yapısındaki birleşik kelimeler ayrı yazılır: bakar kör, çalar saat, çıkar yol, döner

sermaye, güler yüz, koşar adım, yazar kasa, yeter sayı; çıkmaz sokak, geçmez akçe,

görünmez kaza, ölmez çiçek, tükenmez kalem; akan yıldız, doyuran buhar, uçan daire

vb.

4. Renk sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamlaması yapısındaki renk

adları ayrı yazılır: bal rengi, duman rengi, gümüş rengi, portakal rengi, saman rengi;

ateş kırmızısı, boncuk mavisi, çivit mavisi, gece mavisi, limon sarısı, safra yeşili, süt kırı

vb.

5. Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır: açık mavi,

açık yeşil, kara sarı, kirli sarı, koyu mavi, koyu yeşil vb.

6. Yer adlarında kullanılan batı, doğu, güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı,

kuzeydoğu, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak kelimeleri ayrı yazılır: Batı Trakya, Doğu

Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Güneydoğu Anadolu, Aşağı Ayrancı, Yukarı

Ayrancı, Orta Anadolu, Orta Asya, Orta Doğu, İç Asya, İç Anadolu, Yakın Doğu, Uzak

Doğu vb.

7. Kişi adlarından oluşmuş mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb. yer ve kuruluş

adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır: Yunus Emre Mahallesi; Gazi

Mustafa Kemal Bulvarı, Ziya Gökalp Bulvarı; Nene Hatun Caddesi; Fevzi Çakmak

Sokağı, Cemal Nadir Sokağı; Koca Mustafapaşa; Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi,

Sütçü İmam Üniversitesi vb.

8. Dış, iç, sıra sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: ahlak dışı,

çağ dışı, din dışı, kanun dışı, olağan dışı, yasa dışı; ceviz içi, hafta içi, yurt içi; aklı sıra,

ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra vb.

9. Somut olarak yer belirten alt ve üst sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler

ayrı yazılır: deri altı, su altı, toprak altı, yer altı (yüzey); böbrek üstü bezi, tepe üstü (en

yüksek nokta) vb.

10. Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir,

iki, tek, çok, çift sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı

yazılır: alt kurul, alt yazı; üst kat, üst küme; ana bilim dalı, ana dili; ön söz, ön yargı; art

damak, art niyet; arka plan, arka teker; yan cümle, yan etki; karşı görüş, karşı oy; iç

Dil Politikası

savaş, iç tüzük; dış borç, dış hat; orta kulak, orta oyunu; büyük dalga, büyük defter;

küçük harf, küçük parmak; sağ açık, sağ bek; sol açık, sol bek; peşin fikir, peşin hüküm;

bir gözeli, bir hücreli; iki anlamlı, iki eşeyli; tek eşli, tek hücreli; çok düzlemli, çok hücreli;

çift ayaklılar, çift kanatlılar vb. Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı

Sıfat veya zarf görevindeki pekiştirmeli sözler bitişik yazılır: apaçık, apak, büsbütün,

çepeçevre, çırılçıplak, dümdüz, düpedüz, gömgök, güpegündüz, kapkara, kupkuru,

masmavi, mosmor, paramparça, sapasağlam, sapsarı, sırılsıklam, sırsıklam, sipsivri,

yemyeşil vb. Ek Fiilin Yazılışı

Ek fiilin çekimli biçimleri (idi, imiş, ise) ayrı yazılabildiği gibi bitişik olarak da yazılabilir.

Ünsüzle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında i ünlüsü düşer, ayrıca büyük ünlü

uyumuna uyar: yorgun-du (yorgun idi), güzel-miş (güzel imiş), gelir-se (gelir ise) vb.

Ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında araya y ünsüzü girer ve başındaki i

ünlüsü düşer, ayrıca büyük ünlü uyumuna uyar: sonuncu-y-du (sonuncu idi), yabancı-y-

mış (yabancı imiş), ne-y-se (ne ise) vb.

Ek-fiilin zarf-fiil eki almış biçimi olan iken ayrı yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de

yazılabilir.

Eklenerek yazıldığında baştaki i düşer. Eklendiği kelimenin ünlüleri kalın olsa da -ken

zarf-fiil ekinin ünlüsü ince kalır: başlayacak-ken (başlayacak iken), çalışıyor-ken

(çalışıyor iken), durgun-ken (durgun iken), okur-ken (okur iken), olgun-ken (olgun iken),

uyur-ken (uyur iken), yazar-ken (yazar iken); geliyor-ken (geliyor iken), gülmüş-ken

(gülmüş iken), öğretmen-ken (öğretmen iken) vb.

iken, ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında araya y ünsüzü girer ve

başındaki i ünlüsü düşer: evde-y-ken (evde iken), okulda-y-ken (okulda iken),

okumakta-y-ken (okumakta iken), yolda-y-ken (yolda iken) vb. Mastarlara Gelen Eklerin

Yazılışı

-ma / -me ile biten mastarlardan sonra -a / -e, -ı / -i eklerinden biri geldiğinde araya y

koruyucu ünsüzü girer: çalışma-y-a, darılma-y-ı, kalaylama-y-a, okuma-y-a; görme-y-i,

gülme-y-i, sevme-y-e, silme-y-i vb. Fiil Çekimi İle İlgili Yazılışlar

-a / -e, -acak / -ecek, -ayım / -eyim, -alım / -elim, -an / -en vb. eklerden önce gelen ünlü

veya ekin geniş ünlüsü söyleyişe bakılmaksızın a / e ile yazılır: başlaya, gelmeye;

başlayacağım, gelmeyeceksin; başlayayım, geleyim; başlayalım, gelmeyelim; başlayan,

gelmeyen vb. Bulunma Durumu Eki -da / -de / -ta / -te’nin Yazılışı

Bulunma durumu eki getirildiği kelimeye bitişik yazılır: devede (deve-de) kulak, yolda

(yol-da) kalmak, ayakta (ayak-ta) durmak, işte (iş-te) çalışmak vb.

Yurtta sulh, cihanda sulh. (Atatürk) ile’nin Yazılışı ile, ayrı olarak yazılabildiği gibi

kelimelere eklenerek de yazılabilir. ile, ünsüzle biten kelimelere bitişik olarak

yazıldığında i ünlüsü düşer ve büyük ünlü uyumuna uyar: bulut-la (bulut ile), çiçek-le

(çiçek ile), kuş-la (kuş ile) vb. ile, ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında

Dil Politikası

araya y ünsüzü girer ve başındaki i ünlüsü düşer: arkadaşı-y-la (arkadaşı ile), çevre-y-le

(çevre ile), sürü-y-le (sürü ile), yapı-y-la (yapı ile) vb. Bağlaç Olan ki’nin Yazılışı

Bağlaç olan ki ayrı yazılır: bilmem ki, demek ki, kaldı ki vb.

Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şuurla işlensin. (Atatürk)

Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer.

Birkaç örnekte ki bağlacı kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır: belki, çünkü, hâlbuki,

mademki, meğerki, oysaki, sanki. Bu örneklerden çünkü sözünde ek aynı zamanda

küçük ünlü uyumuna uymuştur.

Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki sözü de ayrı yazılır: Ders bitti, zil çaldı mı ki?

Seni öyle göreceğim geldi ki. Soru Eki mı / mi / mu / mü’nün Yazılışı

Bu ek gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne

bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar: Kaldı mı? Sen de mi geldin? Olur mu? İnsanlık öldü

mü?

Soru ekinden sonra gelen ekler, bu eke bitişik olarak yazılır: Verecek misin? Okuyor

muyuz? Çocuk muyum? Gelecek miydi? Güler misin, ağlar mısın?

Bu ek sorudan başka görevlerde kullanıldığında da ayrı yazılır: Güzel mi güzel! Yağmur

yağdı mı dışarı çıkamayız.

UYARI: Birleşik fiillerde mi soru eki iki kelimenin arasına da gelebilir: Vaz mı geçtin?

Hece Yapısı Ve Satır Sonunda Kelimelerin Bölünmesi

Türkçede kelime içinde iki ünlü arasındaki ünsüz, kendinden sonraki ünlüyle hece kurar:

a-ra-ba, bi-çi-mi-ne, in-sa-nın, ka-ra-ca vb.

Kelime içinde yan yana gelen iki ünsüzden ilki kendinden önceki ünlüyle, ikincisi

kendinden sonraki ünlüyle hece kurar: al-dı, bir-lik, sev-mek vb.

Kelime içinde yan yana gelen üç ünsüz harften ilk ikisi kendinden önceki ünlüyle,

üçüncüsü kendinden sonraki ünlüyle hece kurar: alt-lık, Türk-çe, kork-mak vb.

Batı kökenli kelimeler, Türkçenin hece yapısına göre hecelere ayrılır: band-rol, kont-rol,

port-re, prog-ram, sant-ral, sürp-riz, tund-ra, volf-ram vb.

Türkçede satır sonunda kelimeler bölünebilir fakat heceler bölünemez. Satıra sığmayan

kelimeler bölünürken satır sonuna kısa çizgi (-) konur.

Burasını ilk defa görüyormuş gibi duvarlara, perdelere, möblelere, eşyalara bakıyor,

hayret ediyordu. Bütün bu muhitte Türk hayatına, Türk ruhu-

na ait bir gölge, bir çizgi bile yoktu. Birden Bursa’daki çocukluğunun geçti-

ği babaevini hatırladı; sofada rahat ve beyaz örtülü divanlar vardı. (Ömer Seyfettin)

Dil Politikası

İlk heceden sonraki heceler ünsüzle başlar. Bitişik yazılan kelimelerde de bu kurala

uyulur: ba-şöğ-ret-men, il-ko-kul, Ka-ra-os-ma-noğ-lu vb.

Ayırmada satır sonunda ve satır başında tek harf bırakılmaz:

........................................................................... u-

çurtma değil, .....................................................................uçurt-

ma;

................................................................ müdafa-

a değil, ................................................................... müda-

faa;

Kesme işareti satır sonuna geldiğinde yalnız kesme işareti kullanılır; ayrıca çizgi

kullanılmaz.

..................................................................... Edirne’

nin...

.................................................................... Ankara’

dan...

........................................................................ 1996’

da...

İkilemelerin Yazılışı

İkilemeler ayrı yazılır: adım adım, ağır ağır, akın akın, allak bullak, aval aval (bakmak),

çeşit çeşit, derin derin, gide gide, güzel güzel, karış karış, kös kös (dinlemek), kucak

kucak, şıpır şıpır, tak tak (vurmak), takım takım, tıkır tıkır, yavaş yavaş, kırk elli (yıl), üç

beş (kişi), yüz yüz elli (yıllık) vb.

bata çıka, çoluk çocuk, düşe kalka, eciş bücüş, eğri büğrü, enine boyuna, eski püskü, ev

bark, konu komşu, pılı pırtı, salkım saçak, sere serpe, soy sop, süklüm püklüm, yana

yakıla, yarım yamalak vb. ,m ile yapılmış ikilemeler de ayrı yazılır: at mat, çocuk mocuk,

dolap molap, kapı mapı, kitap mitap vb.

İsim durum ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikilemeler de ayrı yazılır: baş başa, diz dize, el

ele, göz göze, iç içe, omuz omuza, yan yana; baştan başa, daldan dala, elden ele,

günden güne, içten içe, yıldan yıla; başa baş, bire bir (ölçü), dişe diş, göze göz, teke

tek; ardı ardına, boşu boşuna, günü gününe, peşi peşine, ucu ucuna vb.

Alıntı Kelimelerin Yazılışı

Dil Politikası

1. Çift ünsüz harfle başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan

yazılır: francala, gram, gramer, gramofon, grup, Hristiyan, kral, kredi, kritik, plan, pratik,

problem, profesör, program, proje, propaganda, protein, prova, psikoloji, slogan, snop,

spiker, spor, staj, stil, stüdyo, trafik, tren, triptik vb.

Bu tür birkaç alıntıda, söz başında veya iki ünsüz arasında bir ünlü türemiştir. Bu ünlü

söylenişte de yazılışta da gösterilir: iskarpin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulüp vb.

2. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler

arasına ünlü konmadan yazılır: alafranga, apartman, biyografi, elektrik, gangster,

kilogram, orkestra, paragraf, telgraf vb.

3. İki ünsüzle biten Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır: film,

form, lüks, modern, natürmort, psikiyatr, seks, slayt, teyp vb.

4. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki g ünsüzleri olduğu gibi korunur: biyografi,

diyagram, dogma, magma, monografi, paragraf, program; arkeolog, demagog, diyalog,

filolog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, ürolog vb.

Ancak fotoğraf ve topoğraf kelimelerinde g’ler, ğ’ye döner.

Aşağıdaki durumlarda Batı kökenli kelimeler özgün biçimleri ile yazılırlar:

1. Bilim, sanat ve uzmanlık dallarında kullanılan bazı terimler: andante (müzik), cuprum

(kimya), deseptyl (eczacılık), quercus, terminus technicus (teknik terim) vb.

2. Latin yazı sistemini kullanan dillerden alınma deyim ve sözler: Veni, vidi, vici (Geldim,

gördüm, yendim.); conditio sine qua non (Olmazsa olmaz.); eppur si muove (Dünya her

şeye rağmen dönüyor.); to be or not to be (olmak veya olmamak); l’art pour l’art (Sanat

sanat içindir.); l’Etat c’est moi (Devlet benim.); traduttore traditore (Çevirmen haindir.);

persona non grata (istenmeyen kişi) vb.

Mesele falan değildi öyle,

To be or not to be kendisi için;

Bir akşam uyudu;

Uyanmayıverdi. (Orhan Veli Kanık)

Ünsüz Türemesi

Arapçadan dilimize giren ve özgün biçimlerinde sonunda ikiz ünsüz bulunan kelimeler

Türkçede tek ünsüzle kullanılır. Bu kelimeler ünlüyle başlayan ek veya yardımcı fiille

kullanıldıklarında sondaki ünsüz ikizleşir: hak (hakkı), his (hissi), ret (reddi), şer (şerri),

tıp (tıbbı), zam (zammı), zan (zannı); af (affetmek), his (hissetmek) vb.

Ses yolunda bir engele çarparak çıkan seslere ünsüz denir.

Dilimizde yirmi bir ünsüz vardır: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z

Dil Politikası

Ünsüzler ses tellerinin titreşime uğrayıp uğramamasına göre iki gruba ayrılır:

1. Ses tellerinin titreşmesiyle oluşan ünsüzlere yumuşak (ötümlü, tonlu) ünsüzler adı

verilir: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z

2. Ses telleri titreşmeden oluşan ünsüzlere sert (ötümsüz, tonsuz) ünsüzler denir: ç, f, h,

k, p, s, ş, t Ünsüzlerin Nitelikleri

Kökeni Türkçe olan kelimelerin sonunda b, c, d, g ünsüzleri bulunmaz. Ancak anlam

farkını belirtmek üzere ad, od, sac gibi birkaç kelimenin yazılışında bu kurala uyulmaz:

ad (isim), at (binek hayvanı); od (ateş), ot (bitki); sac (yassı demir), saç (kıl).

Dilimizdeki hac, şad, yâd gibi birkaç örnek dışında, alıntı kelimelerin özgün biçimlerinin

sonlarında bulunan yumuşak ünsüzler sertleşir: kitap (<kitab), sebep (<sebeb); bant

(<band), bent (<bend), cilt (<cild), etüt (<etüd), metot (<metod), standart (<standard);

ahenk (<aheng), hevenk (<aveng), renk (<reng) vb. Bu gibi alıntılar ünlü ile başlayan bir

ek aldıklarında kelime sonlarındaki sert ünsüzler yumuşar: kitap / kitabı, sebep / sebebi;

bant / bandı, bent / bendi, cilt / cildi, etüt / etüdü, metot / metodu, standart / standardı;

ahenk / ahengi, hevenk / hevengi, renk / rengi vb.

UYARI: Bazı alıntı kelimelerde yumuşama olmaz: ahlak / ahlakın, cumhuriyet /

cumhuriyete, evrak / evrakı, hukuk / hukuku, ittifak / ittifaka, sepet / sepeti, tank / tankı

vb.

Çok heceli kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında sonlarında bulunan p, ç, t, k

ünsüzleri yumuşayarak b, c, d, ğ’ye dönüşür: kelep / kelebi; ağaç / ağacı, kazanç /

kazancı; geçit / geçidi, kanat / kanadı; başak / başağı, bıçak / bıçağı vb. Ancak birden

fazla heceli olduğu hâlde sonlarındaki ünsüzleri yumuşamayan kelimeler de vardır: anıt

/ anıtı, bulut / bulutu, kanıt / kanıtı, ölçüt / ölçütü vb.

Tek heceli kelimelerin sonunda bulunan p, ç, t, k ünsüzleri ise iki ünlü arasında korunur:

ak / akı, at / atı, bük / bükü, ek / eki, et / eti, göç / göçü, ip / ipi, kaç / kaçıncı, kök / kökü,

ok / oku, ot / otu, saç / saçı, sap / sapı, suç / suçu, süt / sütü vb. Buna karşılık tek heceli

olduğu hâlde sonlarındaki ünsüzleri yumuşayan kelimeler de vardır: but / budu, dip /

dibi, gök / göğü, kap / kabı, kurt / kurdu, uç / ucu, yurt / yurdu vb. Ünlü Daralması

Türkçede a, e ünlüleri ile biten fiillerin şimdiki zaman çekiminde, söyleyişte de yazımda

da a ünlüsü ı, u; e ünlüsü i, ü olur: başlıyor (<başla-yor), oynuyor (<oyna-yor), doymuyor

(<doyma-yor), izliyor (<izle-yor), diyor (<de-yor), gelmiyor (<gelme-yor), gözlüyor

(<gözle-yor) vb.

Birden çok heceli ve a, e ünlüleri ile biten fiiller, ünlüyle başlayan ek aldıklarında bu

fiillerdeki a, e ünlülerinde söyleyişte yaygın bir daralma (ı ve i’ye dönme) eğilimi görülür.

Ancak söyleyişteki ı, i ünlüleri yazıya geçirilmez: başlayan, yaşayacak, atlayarak,

saklayalı, atmayalım; gelmeyen, izlemeyecek, gitmeyerek, gizleyeli, besleyelim vb.

Buna karşılık tek heceli olan demek ve yemek fiillerinde, söyleyişteki i ünlüsü yazıya da

geçirilir: diyen, diyerek, diyecek, diyelim, diye; yiyen, yiyerek, yiyecek, yiyelim, yiye,

yiyince, yiyip vb. Ancak deyince, deyip sözlerindeki e yazılışta korunur.

Dil Politikası

KISALTMALAR

Kısaltma; bir kelimenin, terimin veya özel adın, içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile

daha kısa olarak ifade edilmesi ve simgeleştirilmesidir. Kısaltmalarla ilgili kurallar

şunlardır:

1. Kuruluş, ülke, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları her kelimenin ilk harfinin

büyük olarak yazılmasıyla yapılır: TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil

Kurumu), ABD (Amerika Birleşik Devletleri); KB (Kutadgu Bilig); TD (Türk Dili), TK (Türk

Kültürü), TDED (Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi); B (batı), D (doğu), G (güney), K (kuzey);

GB (güneybatı), GD (güneydoğu), KB (kuzeybatı), KD (kuzeydoğu) vb.

Ancak bazen kelimelerin, özellikle son kelimenin birkaç harfinin kısaltmaya alındığı da

görülür. Bazen de aradaki kelimelerden hiç harf alınmadığı olur. Bu tür kısaltmalarda,

kısaltmanın akılda kalabilmesi için yeni bir kelime oluşturma amacı güdülür: BOTAŞ

(Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi), İLESAM (İlim ve Edebiyat Eseri

Sahipleri Meslek Birliği), TÖMER (Türkçe Öğretim Merkezi) vb.

Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında

büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.

2. Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılır: m (metre), mm (milimetre), cm

(santimetre), km (kilometre), g (gram), kg (kilogram), l (litre), hl (hektolitre), mg

(miligram), m² (metrekare), cm² (santimetrekare) vb.

3. Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarıyla ölçülerin dışında kalan kelime veya kelime

gruplarının kısaltılmasında, ilk harfle birlikte kelimeyi oluşturan temel harfler dikkate

alınır. Kısaltılan kelime veya kelime grubu; özel ad, unvan veya rütbe ise ilk harf büyük;

cins isim ise ilk harf küçük olur: Alm. (Almanca), İng. (İngilizce), Kocatepe Mah.

(Kocatepe Mahallesi), Güniz Sok. (Güniz Sokağı), Prof. (Profesör), Dr. (Doktor), Av.

(Avukat), Alb. (Albay), Gen. (General); sf. (sıfat), haz. (hazırlayan), çev. (çeviren), ed.

(edebiyat), fiz. (fizik), kim. (kimya) vb.

Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır:

cm’yi, kg’dan, mm’den, kr.un. Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde ise

kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır: BDT’ye, TDK’den, THY’de, TRT’den,

TL’nin vb. Ancak kısaltması büyük harflerle yapıldığı hâlde bir kelime gibi okunan

kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşu esas alınır: ASELSAN’da, BOTAŞ’ın,

NATO’dan, UNESCO’ya vb. UYARI: Numara sözünün kısaltması da kelime gibi

okunduğundan getirilecek olan ek okunuşa göre getirilecektir: No.lu, No.suz

Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalara gelen ekler kesmeyle

ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin veya üs

işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır: vb.leri, Alm.dan, İng.yi; cm³e

(santimetreküpe), m²ye (metrekareye), 64ten (altı üssü dörtten) vb.

Dil Politikası

Sert ünsüzle biten kısaltmalar, ek aldıkları zaman okunuşta sert ses yumuşatılmaz:

AGİK’in (AGİĞ’in değil), CMUK’un (CMUĞ’un değil), RTÜK’e (RTÜĞ’e değil),

TÜBİTAK’ın (TÜBİTAĞ’ın değil) vb.

Ancak birlik kelimesiyle yapılan kısaltmalarda söyleyişte k’nin yumuşatılması normaldir:

ÇUKOBİRLİK’e (söylenişi ÇUKOBİRLİĞE), FİSKOBİRLİK’in (söylenişi FİSKOBİRLİĞİN)

vb. Yabancı Özel Adların Yazılışı

Latin Harflerini Kullanan Dillerdeki Özel Adlar

1. Latin harflerini kullanan dillerdeki özel adlar özgün biçimleriyle yazılır: Beethoven,

Byron, Cervantes, Chopin, Eminescu, Grimm, Horatius, Molière, Puccini, Rousseau,

Shakespeare; Bologna, Buenos Aires, Iorga, Ile-de-France, Karlovy Vary, Latium, Loire,

Mann, New York, Nice, Rio de Janeiro, Vaasa, Wuppertal vb. Ancak Batı dillerinde

kullanılan adların okunuşları ayraç içinde gösterilebilir: Shakespeare (Şekspir) vb.

2. Eskiden dilimize yerleşmiş bazı Batı kökenli kişi ve yer adları Türkçe söylenişlerine

göre yazılır: Napolyon, Şarlken, Şarl (Demirbaş Şarl); Atina, Brüksel, Cenevre, Londra,

Marsilya, Münih, Paris, Roma, Selânik, Venedik, Viyana, Zürih; Hollanda, Letonya,

Lüksemburg vb.

3. Yabancı özel adlardan türetilmiş akım adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır:

Dekartçılık, Epikürcülük, Kalvenci, Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lüterci,

Lütercilik, Marksçılık, Marksist, Marksizm vb.

4. Ait olduğu dilde ayrı yazılan yer adları Türkçede de ayrı yazılır: Buenos Aires,

Frankfurt am Main, Freiburg im Breisgau, Hyde Park, Mont Blanc, New Orleans, New

York, Rio de Janeiro, San Marino, Wiener Neustadt, Titov Veles vb.

Arapça ve Farsça Özel Adlar

Kökeni Arapça ve Farsça olan kişi ve yer adları Türkçenin ses ve yapı özelliklerine göre

yazılır: Ahmet, Bedrettin, Fuat, Mehmet, Necmettin, Nizamettin, Ömer, Rıza, Saadettin;

Cezayir, Fas, Filistin, Mısır, Suudi Arabistan; Bağdat, Cidde, Erdebil, Halep, İsfahan,

İskenderiye, Medine, Mekke, Şam, Şiraz, Tahran, Tebriz, Trablusgarp vb.

Yunanca Özel Adlar

Yunanca adlar yazılırken Yunan harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri

kullanılır: Homeros, Herodotos, Euripides, Pindaros, Solon, Sokrates, Aristoteles,

Platon, Venizelos, Karamanlis, Papandreu, Onasis vb.

Ancak Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Platon, Pythagoras, Eukleides adları dilimize

Herodot, Sokrat, Aristo, Eflatun, Pisagor, Öklid biçimlerinde yerleşmiştir.

Rusça Özel Adlar

Rusça özel adlar yazılırken Rus harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri

kullanılır: Bolşevik, Brejnev, Çaykovski, Çehov, Dostoyevski, Gogol, Gorbaçov,

Dil Politikası

İlminskiy, İlyiç, Katayev, Klyaştornıy, Malov, Mendeleyev, Prokofyev, Puşkin, Şolohov,

Tolstoy, Yeltsin; Moskova, Omsk, Orenburg, Petersburg, Volga, Yenisey vb.

Uzak Doğu Dillerindeki Özel Adlar

1. Çince adlar, Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır: Huangho, Kanton, Nankin,

Pekin, Şanghay.

Çincede soyadları küçük adlardan önce gelir. Soyadları çoklukla tek hecelidir, küçük

adlar ise bir veya iki heceden oluşur. Bu adlar büyük harfle başlar; heceler arasına çizgi

konur: Sun Yat-sen, Lin Yu-tang. Yalnız Konfüçyüs gibi yaygınlık kazanmış adlar bitişik

yazılır.

2. Japonca adlar da Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır: Tokyo, Hiroşima,

Nagazaki, Osaka, Kyoto; Hirohito, Kayako Hayashi, Sbuishi Kato, Masao Mori.

Türk Devletleri ve Topluluklarındaki Özel Adlar

Türk devletleri ve topluluklarındaki kişi ve yer adları Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre

yazılır: Azerbaycan, Özbekistan; Taşkent, Semerkant, Bakü, Bişkek; Abdullah Tukay,

Abdürrauf Fıtrat, Bahtiyar Vahapzade, Baykonur, Cafer Cebbarlı, Cemal Kemal, Cengiz

Aytmatov, İslam Kerimov, Muhtar Avazov, Osman Nasır vb.

Deyimlerin Yazılışı

Deyimler ayrı yazılır: akıntıya kürek çekmek, çam devirmek, çanak tutmak, gönlünden

geçirmek, göz atmak, kulak asmak, kulak vermek, çantada keklik, devede kulak, yağlı

kuyruk, yüz görümlüğü vb.

Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler

Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, isnat grupları, birleşik fiiller, ikilemeler,

kısaltma grupları ve kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşan ifadeler yeni bir kavramı

karşıladıklarında birleşik kelime olurlar. Birleşik kelimeler belirli kurallar çerçevesinde

bitişik veya ayrı olarak yazılır.

Birleşik kelimeler aşağıdaki durumlarda bitişik yazılırlar:

1. Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır: birbiri (< biri biri), kaynana (<

kayın ana), kaynata (< kayın ata), nasıl (< ne asıl), niçin (< ne için), pazartesi (< pazar

ertesi), sütlaç (< sütlü aş) vb.

2. Özgün biçimleri tek heceli bazı Arapça kökenli kelimeler etmek, edilmek, eylemek,

olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle birleşirken ses düşmesine, ses değişmesine veya ses

türemesine uğradıklarında bitişik yazılır: emretmek, menolunmak, cemetmek,

kaybolmak; darbetmek, dercetmek, hamdetmek; affetmek, hissetmek, reddetmek vb.

3. Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında anlam değişmesine

uğradığında bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Dil Politikası

a. Bitki adları: aslanağzı, civanperçemi, keçiboynuzu, kuşburnu, turnagagası, açıkağız,

akkuyruk (çay), alabaş, altınbaş (kavun), altıparmak (palamut), beşbıyık (muşmula),

çobançantası, karnıkara (börülce), katırtırnağı, kuşyemi, şeytanarabası, yılanyastığı,

akşamsefası, camgüzeli, çadıruşağı, ayşekadın (fasulye), hafızali (üzüm), havvaanaeli,

meryemanaeldiveni vb.

b. Hayvan adları: danaburnu (böcek), akbaş (kuş), alabacak (at), bağrıkara (kuş),

beşparmak (deniz hayvanı), çakırkanat (ördek), kababurun (balık), kamçıkuyruk

(koyun), kamışkulak (at), karagöz (balık), karafatma (böcek), kızılkanat (balık),

sarıkuyruk (balık), yeşilbaş (ördek), sazkayası (balık), sırtıkara (balık), şeytaniğnesi,

yalıçapkını (kuş), bozbakkal (kuş), bozyürük (yılan), karadul (örümcek) vb.

c. Hastalık adları: itdirseği (arpacık), delibaş, karabaş, karabacak vb.

ç. Alet ve eşya adları: balıkgözü (halka), deveboynu (boru), domuztırnağı (kanca),

horozayağı (burgu), kargaburnu (alet), kedigözü (lamba), leylekgagası (alet),

sıçankuyruğu (törpü), gagaburun (gemi), kancabaş (kayık), adayavrusu (tekne) vb.

d. Biçim, tarz, tür, motif vb. adlar: ayıbacağı (yelken biçimi), balıksırtı (desen), civankaşı

(nakış), eşeksırtı (çatı biçimi), kazkanadı (oyun), kırlangıçkuyruğu (işaret), koçboynuzu

(desen), köpekkuyruğu (yağlı güreş), sıçandişi (dikiş), balgümeci (dikiş), beşikörtüsü

(çatı biçimi), turnageçidi (fırtına) vb.

e. Yiyecek adları: hanımgöbeği (tatlı), kadınbudu (köfte), kedidili (bisküvi), dilberdudağı

(tatlı), tavukgöğsü (tatlı), vezirparmağı (tatlı), bülbülyuvası (tatlı), kuşlokumu (kurabiye),

alinazik (kebap) vb.

f. Oyun adları: beştaş, dokuztaş, üçtaş vb.

g. Gök cisimlerinin adları: Altıkardeş (yıldız kü-mesi), Arıkovanı (yıldız kümesi),

Büyükayı (yıldız kümesi), Demirkazık (yıldız), Küçükayı (yıldız kümesi), Kervankıran

(yıldız), Samanyolu (yıldız kümesi), Yedikardeş (yıldız kümesi) vb.

ğ. Renk adları: baklaçiçeği, balköpüğü, camgöbeği, devetüyü, fildişi, gülkurusu,

kavuniçi, narçiçeği, ördekbaşı, ördekgagası, tavşanağzı, tavşankanı, turnagözü,

vapurdumanı, vişneçürüğü, yavruağzı vb.

h. Oğlu, kızı sözleri: çapanoğlu, eloğlu, hinoğluhin, elkızı vb.

4. -a, -e, -ı, -i, -u, -ü zarf-fiil ekleriyle bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek ve

yazmak fiilleriyle yapılan tasvirî fiiller bitişik yazılır: düşünebilmek, sevebilmek;

alıvermek, gülüvermek; uyuyakalmak; gidedurmak, yazadurmak; çıkagelmek,

süregelmek; düşeyazmak, öleyazmak vb.

5. Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır:

albeni, ateşkes, çalçene, çalyaka, dönbaba, gelberi, incitmebeni, sallabaş, sallasırt,

unutmabeni; batçık, çekyat, geçgeç, kaçgöç, kapkaç, örtbas, seçal, tutkal, veryansın,

yapboz, yazboz vb.

Dil Politikası

6. -an/-en, -r/-ar/-er/-ır/-ir, -maz/-mez ve -mış/-miş sıfat-fiil ekleriyle kurulan kalıplaşmış

birleşik kelimeler bitişik yazılır: alaybozan, cankurtaran, çöpçatan, dalgakıran,

demirkapan, gökdelen, yelkesen; akımtoplar, altıpatlar, barışsever, basınçölçer, özezer,

pürüzalır; baştanımaz değerbilmez, etyemez, hacıyatmaz, kadirbilmez, karıncaezmez,

kuşkonmaz, külyutmaz, tanrıtanımaz, varyemez; çokbilmiş, güngörmüş vb.

7. İkinci kelimesi -dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü) kalıplaşmış belirli geçmiş zaman

ekleriyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: albastı, ciğerdeldi, çıtkırıldım, dalbastı,

fırdöndü, gecekondu, gündöndü, hünkârbeğendi,

imambayıldı, karyağdı, külbastı, mirasyedi, papazkaçtı, serdengeçti, şıpsevdi, zıpçıktı

vb.

8. Her iki kelimesi de -dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü) belirli geçmiş zaman veya -r /-ar

/-er geniş zaman eklerini almış ve kalıplaşmış bulunan birleşik kelimeler bitişik yazılır:

dedikodu, kaptıkaçtı, oldubitti, uçtuuçtu; biçerbağlar, biçerdöver, göçerkonar, kazaratar,

konargöçer, okuryazar, uyurgezer, yanardöner, yüzergezer vb.

Aynı yapıda olan çakaralmaz kelimesi de bitişik yazılır.

9. Somut olarak yer bildirmeyen alt, üst ve üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan

birleşik kelimeler bitişik yazılır: ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı (gözetim), şuuraltı; akşamüstü,

ayaküstü, bayra-müstü, gerçeküstü, ikindiüstü, olağanüstü, öğleüstü, öğleüzeri, suçüstü,

yüzüstü; akşamüzeri, ayaküzeri vb.

10. İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve

lakaplar bitişik yazılır: Alper, Birol, Gülnihal, Gülseren, Şenol, Varol; Abasıyanık, Adıvar,

Atatürk, Gökalp, Güntekin, İnönü, Karaosmanoğlu, Tanpınar, Yurdakul; Boynueğri

Mehmet Paşa, Tepedelenli Ali Paşa, Yirmisekiz Çelebi Mehmet, Yedisekiz Hasan Paşa

vb.

11. İki veya daha çok kelimeden oluşmuş il, ilçe, semt vb. yer adları bitişik yazılır:

Çanakkale, Gümüşhane; Acıpayam, Pınarbaşı, Şebinkarahisar; Beşiktaş, Kabataş vb.

Şehir, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su, çay vb. kelimelerle kurulmuş sıfat

tamlaması ve belirtisiz isim tamlaması kalıbındaki yer adları bitişik yazılır: Akşehir,

Eskişehir, Suşehri, Yenişehir; Atakent, Batıkent, Konutkent, Korukent; Çengelköy;

Yenimahalle; Karadağ, Uludağ; Kocatepe, Tınaztepe; Akdeniz, Karadeniz, Kızıldeniz;

Acıgöl; Kızılırmak, Yeşilırmak; İncesu, Karasu, Sarısu; Akçay vb.

12. Kişi adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş

adlarında, unvan kelimesi sonda ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır: Abidinpaşa,

Bayrampaşa, Davutpaşa, Gazi Osmanpaşa (mahalle); Ertuğrulgazi (ilçe), Kemalpaşa

(ilçe); Mustafabey (cadde), Necatibey (cadde) vb.

13. Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır: güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı,

kuzeydoğu

Dil Politikası

14. Dilimizde her iki ögesi de asıl anlamını koru-duğu hâlde yaygın bir biçimde

gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan kelimeler de vardır:

a. Baş sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları: başağırlık, başbakan, başbayan,

başçavuş, başeser, başfiyat, başhekim, başhemşire, başkahraman, başkent,

başkomutan, başköşe, başmüfettiş, başöğretmen, başparmak, başpehlivan, başrol,

başsavcı, başyazar vb.

b. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki başı sözüyle oluşturulan belirtisiz isim

tamlamaları: aşçıbaşı, binbaşı, çarkçıbaşı, çeribaşı, elebaşı, mehterbaşı, onbaşı,

ustabaşı, yüzbaşı vb.

c. Ağa, baba, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler: ağababa,

ağabey, beyefendi, efendibaba, hanımanne, hanımefendi, hacıağa, kadınnine,

paşababa vb.

ç. Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, birtakım, herhangi, hiçbir, hiçbiri belirsizlik sıfat

ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

15. Ev kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: aşevi, bakımevi, basımevi,

doğumevi, gözlemevi, huzurevi, kahveevi, ko-nukevi, orduevi, öğretmenevi, polisevi,

yayınevi vb.

16. Hane, name, zade kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: çayhane,

dershane, kahvehane, yazıhane; beyanname, kanunname, seyahatname, siyasetname;

amcazade, dayızade, teyzezade vb.

17. -zede ile oluşturulmuş birleşik kelimeler bitişik yazılır: depremzede, afetzede,

selzede, kazazede vb.

18. Farsça kurala göre oluşturulan sözler bitişik yazılır: âlemşümul, cihanşümul;

darıdünya, ehli-beyit, ehvenişer, erkânıharp, gayrimenkul, gayrimeşru, Kuvayımilliye,

Misakımillî, suikast; cürmümeşhut, hamdüsena, hercümerç, hüsnükuruntu, hüsnüniyet

vb.

19. Arapça kurala göre oluşturulan sözler bitişik yazılır: aliyyülâlâ, ceffelkalem,

darülaceze, darülfünun, daüssıla, fevkalade, fevkalbeşer, hıfzıssıhha, hüvelbaki,

şeyhülislam, tahtelbahir, tahteşşuur; aleykümselam, Allahualem, bismillah, fenafillah,

fisebilillah, hafazanallah, inşallah, maşallah, velhasıl vb.

20. Müzikte kullanılan makam adları bitişik yazılır: acembuselik, hisarbuselik,

muhayyerkürdi vb.

UYARI: Bir sıfatla oluşturulan usul adlarında sıfat ayrı yazılır: ağır aksak, yürük aksak,

yürük semai vb.

21. Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik

yazılır: İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi,

Gaziosmanpaşa Üniversitesi vb.

Dil Politikası

22. Renk adlarıyla kurulan bitki, hayvan veya hastalık adları bitişik yazılır: akağaç,

alacamenekşe, karadut, sarıçiçek; alabalık, beyazsinek, bozayı; aksu, akbasma,

mavihastalık, maviküf vb. Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

A.Cümle büyük harfle başlar: Ak akçe kara gün içindir.

Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir. (Atatürk)

Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve

sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur:

Atatürk "Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!" diyor.

Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek

için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz. (Nurullah Ataç) UYARI: İki çizgi

arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle başlamaz: Bir zamanlar -bu zamanlar çok da

uzak değildir, bundan on, on iki yıl önce- Türk saltanatının maddi sınırları uçsuz

bucaksız denilecek kadar genişti. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)

Bu sefer de onları -her zamanki yerlerinde bulmak ihtimaliyle- farkında olmadan

aramıştım. (Ahmet Hamdi Tanpınar)

İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar:

Menfaat sandalyeye benzer: Başında taşırsan seni küçültür, ayağının altına alırsan

yükseltir. (Cenap Şahabettin) UYARI: İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde

olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük harfle başlamaz: Bu eskiliği siz de çok

evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri, lekeler... (Memduh Şevket

Esendal) UYARI: Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime özel ad

değilse büyük harfle başlamaz: 2007 yılında Türk Dil Kurumunun 75. yılını kutladık.

Örnek niteliğindeki kelimelerle başlayan cümlede de ilk harf büyük yazılır: "Banka,

bütçe, devlet, fındık, kanepe, menekşe, şemsiye" gibi yüzlerce kelime, kökenleri

yabancı olmakla birlikte artık dilimizin malı olmuştur.

"Et-, ol-" fiilleri, dilimizde en sık kullanılan yardımcı fiillerdir.

B. Dizeler büyük harfle başlar:

Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi

Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi. (Muhibbi)

Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. (Mehmet Akif Ersoy)

Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik

Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik. (Yahya Kemal Beyatlı)

C. Özel adlar büyük harfle başlar:

Dil Politikası

1. Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar: Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü,

Kâzım Karabekir, Ahmet Haşim, Sait Faik Abasıyanık,

Yunus Emre, Karacaoğlan, Âşık Ömer, Wolfgang von Goethe, Vilhelm Thomsen vb.

Takma adlar da büyük harfle başlar: Muhibbi (Kanuni Sultan Süleyman), Demirtaş (Ziya

Gökalp), Tarhan (Ömer Seyfettin), Aka Gündüz (Hüseyin Avni, Enis Avni), Kirpi (Refik

Halit Karay), Deli Ozan (Faruk Nafiz Çamlıbel), Server Bedi (Peyami Safa), İrfan Kudret

(Cahit Sıtkı Tarancı), Mehmet Ali Sel (Orhan Veli Kanık) vb.

2. Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar

büyük harfle başlar: Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, Kaymakam Erol Bey, Dr.

Alâaddin Yavaşça; Sayın Prof. Dr. Hasan Eren; Mustafa Efendi, Zeynep Hanım, Bay Ali

Çiçekçi; Mareşal Fevzi Çakmak, Yüzbaşı Cengiz Topel; Mimar Sinan, Fatih Sultan

Mehmet, Genç Osman, Deli Petro vb.

Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle başlar:

Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan, Nene Hatun; Gül Baba, Susuz Dede, Telli

Baba vb. UYARI: Akrabalık bildiren kelimeler küçük harfle başlar: Tülay ablama gittim.

Ayşe teyzemin keki çok güzel.

3. Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle

başlar: Uzak Doğu’dan gelen heyeti Vali dün kabul etti.

4. Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler

büyük harfle başlar:

Sayın Bakan,

Sayın Başkan,

Sayın Rektör,

Sayın Vali,

Mektuplarda ve resmî yazışmalarda hitaplar büyük harfle başlar:

Sevgili Kardeşim,

Aziz Dostum,

Değerli Dinleyiciler,

5. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar: Boncuk, Fındık, Minnoş, Pamuk

vb.

6. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar: Alman, Arap, İngiliz, Japon, Rus, Türk;

Kazak, Kırgız, Oğuz, Özbek, Tatar; Hacımusalı, Karakeçili vb.

7. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar: Türkçe, Almanca, İngilizce, Rusça, Arapça;

Oğuzca, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe, Tatarca vb.

Dil Politikası

8. Devlet adları büyük harfle başlar: Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk

Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri, Suudi Arabistan, Azerbaycan, Kırım Özerk

Cumhuriyeti vb.

9. Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar:

Müslümanlık, Müslüman; Hristiyanlık, Hristiyan; Musevilik, Musevi; Budizm, Budist;

Hanefilik, Hanefi; Katoliklik, Katolik vb.

10. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar: Tanrı, Allah, İlah, Cebrail,

Zeus, Osiris, Kibele vb. UYARI: “Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak

kullanılmadıklarında küçük harfle başlar: Eski Yunan tanrıları. Müzik dünyasının ilahı.

“Amerika'da kaçakçılığın allahları vardır.” (Tarık Buğra)

11. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar: Merkür, Neptün, Satürn; Halley vb.

UYARI: Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük

harfle başlar: Biz dünyadan ayrı yaşarken dünya epey değişmiş. (Hüseyin Cahit Yalçın)

12. Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde doğu ve batı sözlerinin ilk

harfleri büyük yazılır: Batı medeniyeti, Doğu mistisizmi vb. UYARI: Bu sözler yön

bildirdiğinde küçük yazılır: Bursa’nın doğusu, Ankara’nın batısı vb.

13. Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar: Afrika, Asya;

Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu; İstanbul, Taşkent; Turgutlu, Ürgüp; Akçaköy,

Çayırbağı; Bahçelievler, Kızılay, Sarıyer vb.

14. Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren

ikinci isimler büyük harfle başlar: Ağrı Dağı, Aral Gölü, Asya Yakası, Çanakkale Boğazı,

Dicle Irmağı, Ege Denizi, Erciyes Dağı, Fırat Nehri, Süveyş Kanalı, Tuna Nehri, Van

Gölü, Zigana Geçidi vb. UYARI: Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe,

belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar: Konya ili, Etimesgut ilçesi, Uzungöl beldesi,

Taflan köyü vb.

15. Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, bulvar,

cadde, sokak kelimeleri büyük harfle başlar: Halit Rifat Paşa Mahallesi, Yunus Emre

Mahallesi, Karaköy Meydanı, Zafer Meydanı, Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Ziya Gökalp

Bulvarı, Nene Hatun Caddesi, Cemal Nadir Sokağı, İnkılap Sokağı vb.

16. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük

harfle başlar: Dolmabahçe Sarayı, İshakpaşa Sarayı, Çankaya Köşkü, Horozlu Han,

Ankara Kalesi, Alanya Kalesi, Galata Köprüsü, Mostar Köprüsü, Beyazıt Kulesi, Zafer

Abidesi, Bilge Kağan Anıtı vb.

17. Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk

harfi büyük yazılır: Hisar’dan, Boğaz’dan, Köşk’e vb.

18. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar: Türkiye Büyük

Millet Meclisi, Türk Dil Kurumu, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Devlet Malzeme Ofisi,

Millî Kütüphane, Çocuk Esirgeme Kurumu, Atatürk Orman Çiftliği, Çankaya Lisesi;

Anadolu Kulübü, Mavi Köşe Bakkaliyesi; Türk Ocağı, Yeşilay Derneği, Muharip Gaziler

Dil Politikası

Derneği, Emek İnşaat; Bakanlar Kurulu, Türk Dili Dergisi Yayın Danışma Kurulu, Talim

ve Terbiye Kurulu Başkanlığı; Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü vb.

19. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle

başlar: Medeni Kanun, Türk Bayrağı Tüzüğü, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği vb.

20. Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük,

yönetmelik ve makam sözleri asılları kastedildiğinde büyük harfle başlar:

Türkiye Büyük Millet Meclisi her yıl 1 Ekim’de toplanır. Bu yıl ise Meclis, yeni döneme

erken başlayacak.

Türk Dil Kurumu çalışmalarını titizlikle sürdürüyor. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü,

Kurumun 21 Mayıs 2009 tarihinde Kars’ta düzenlediği toplantıda kullanıma açıldı.

2876 sayılı Kanun bu yıl yeniden gözden geçiriliyor.

Yazarlara ödenecek telif ücreti, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’ne göre

düzenlenmektedir.

Yapılan işlem Yönetmelik’in 4’üncü maddesine aykırı düşmektedir.

21. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük

harfle başlar: Nutuk, Safahat, Kendi Gök Kubbemiz, Anadolu Notları, Sinekli Bakkal;

Türk Dili, Türk Kültürü, Varlık; Resmî Gazete, Hürriyet, Milliyet, Türkiye, Yeni Asır;

Kaplumbağa Terbiyecisi; Yorgun Herkül; Saraydan Kız Kaçırma, Onuncu Yıl Marşı vb.

UYARI: Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz:

Milliyet gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tablosu vb. UYARI: Kitap,

makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük

yazıldığında ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözleriyle mı, mi, mu, mü soru eki küçük

harfle yazılır: Mai ve Siyah, Suç ve Ceza, Leyla ile Mecnun, Turfanda mı, Turfa mı?,

Diyorlar ki, Dünyaya İkinci Geliş yahut Sır İçinde Esrar, Ya Devlet Başa ya Kuzgun

Leşe, Ben de Yazdım, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu vb. Özel adın tamamı

büyük yazıldığında ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözleriyle mı, mi, mu, mü soru eki

de büyük harfle yazılır: DİL VE TARİH-COĞRAFYA FAKÜLTESİ vb.

22. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle

başlar: Cumhuriyet Bayramı, Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü

Anma Gençlik ve Spor Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Nevruz Bayramı,

Miraç Kandili; Anneler Günü, Öğretmenler Günü,

Dünya Tiyatro Günü, 14 Mart Tıp Bayramı, Hıdırellez vb.

23. Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adlarında her kelimenin

ilk harfi büyük yazılır: VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, Kitle İletişim Araçlarında

Türkçenin Kullanımı Bilgi Şöleni, Karamanlı Türkçesi Araştırmaları Çalıştayı vb.

Dil Politikası

24. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar: Kurtuluş Savaşı, Millî

Mücadele, Cilalı Taş Devri, İlk Çağ, Lale Devri, Cahiliye Dönemi, Buzul Dönemi, Millî

Edebiyat Dönemi, Servetifünun Dönemi’nin, Tanzimat Dönemi’nde vb.

25. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar: Türklük, Türkleşmek,

Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Asyalılık, Darvinci, Konyalı,

Bursalı vb. UYARI: Özel ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük

harfle başlamaz: acem (Türk müziğinde bir perde), hicaz (Türk müziğinde bir makam),

nihavent (Türk müziğinde bir makam), amper (elektrik akımında şiddet birimi), jul (fizikte

iş birimi), allahlık (saf, zararsız kimse), donkişotluk (gereği yokken kahramanlık

göstermeye kalkışma) vb. UYARI: Para birimleri büyük harfle başlamaz: avro, dinar,

dolar, lira, kuruş, liret vb. UYARI: Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde

büyük harfle yazılmaz. UYARI: Müzikte kullanılan makam ve tür adları büyük harfle

başlamaz: acemaşiran, acembuselik, bayati, hicazkâr, türkü, varsağı, bayatı vb.

26. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük

harfle başlar: Antep fıstığı, Brüksel lahanası, Frenk gömleği, Hindistan cevizi, İngiliz

anahtarı, Japon gülü, Maraş dondurması, Van kedisi vb.

Ç. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar: 29 Mayıs 1453 Salı günü,

29 Ekim 1923, 28 Aralık 1982’de göreve başladı. Lale Festivali 25 Haziran’da

başlayacak.

Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar: Okullar genellikle

eylülün ikinci haftasında öğretime başlar. Yürütme Kurulu toplantılarını perşembe

günleri yaparız.

D. Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar:

Giriş, Çıkış, Müdür, Vezne, Başkan, Doktor, Otobüs Durağı, Dolmuş Durağı, Şehirler

Arası Telefon, 3. Kat, 4. Sınıf, 1. Blok vb.

E. Kitap, bildiri, makale vb.nde ana başlıktaki kelimelerin tamamı, alt başlıktaki

kelimelerin ise yalnızca ilk harfleri büyük olarak yazılır.

F. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı

yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta

konmaz.

1. Sayılar harflerle de yazılabilir: bin yıldan beri, on dört gün, haftanın beşinci günü, üç

ayda bir, yüz soru, iki hafta sonra, üçüncü sınıf vb.

Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır:

17.30’da, 11.00’de, 1.500.000 lira, 25 kilogram, 150 kilometre, 15 metre kumaş,

1.250.000 kişi vb.

Saatler ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir: saat dokuzu beş geçe, saat

yediye çeyrek kala, saat sekizi on dakika üç saniye geçe, mesela saat onda vb.

Dil Politikası

Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen bin,

milyon, milyar ve trilyon sözleri harfle yazılabilir: 1 milyar 500 milyon kişi, 3 bin 255

kalem, 8 trilyon 412 milyar vb.

2. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır: iki yüz, üç yüz altmış beş, bin iki

yüz elli bir vb.

3. Para ile ilgili işlemlerle senet, çek vb. ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır:

650,35 (altıyüzelliTL,otuzbeşkr.)

4. Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz: %25,

‰50 vb.

5. Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır: altmışaltı, ellibir, yirmibir vb.

6. Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların

yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların nu-

maralandırılmasında, maddelerin sıralandırılmasında kullanılır: II. Dünya Savaşı; XX.

yüzyıl; III. Selim, XIV. Louis, II. Wilhelm, V. Karl, VIII. Edward; 1.XI.1928; I. Cilt; I)... II) ...

vb.

7. Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak

yazılır ve aralarına nokta konur: 4.567, 326.197, 49.750.812, 28.434.250.310.500 vb.

8. Sayılarda kesirler virgülle ayrılır: 15,2 (15 tam, onda 2); 5,26 (5 tam, yüzde 26) vb.

9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya

rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece

gösteren ek yazılır: 15., 56., XX.; 15’inci, 56’ncı, XX’nci vb.

UYARI: Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek

yazılır, ayrıca nokta konmaz: 8.’inci değil 8’inci, 2.’nci değil 2’nci vb.

10. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir: 2’şer değil ikişer, 9’ar değil dokuzar,

100’er değil yüzer vb.

11. Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır: 4/8’i (dört bölü

sekizi), 1/2’si (bir bölü ikisi) vb.

12. Bir zorunluluk olmadıkça cümle rakamla başlamaz. Ünsüz Uyumu

Dilimizde sert ünsüzle biten kelimeler sert ünsüzle başlayan ekler alır: aç-tı, aş-çı, bak-

tım, bas-kı, çiçek-ten, düş-kün, geç-tim, ipek-çi, seç-kin, seç-ti, süt-çü vb. Yumuşak

ünsüzle biten kelimeler ise yumuşak ünsüzle başlayan ekler alır: al-dı, an-dı, bil-gi, del-

gi, göz-cü, ver-di, yol-da vb.

Ünlü Düşmesi

1. İki heceli bazı kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerindeki dar

ünlüler düşer: ağız / ağzı, alın / alnı, bağır / bağrım, beniz / benzi, beyin / beynimiz,

Dil Politikası

boyun / boynu, böğür / böğrüm, burun / burnu, geniz / genzi, göğüs / göğsün, gönül /

gönlünüz, karın / karnı, oğul / oğlu; çevir- / çevril-, devir- / devril- vb.

2. Ünlüyle başlayan ek aldıklarında vurgusuz orta hecesindeki dar ünlüsü düşen

kelimelerle oluşturulan ikilemelerde ikinci kelimenin dar ünlüsü düşmez: ağız ağıza,

burun buruna, koyun koyuna (yatmak), omuz omuza, devirden devire, nesilden nesile,

oğuldan oğula, şehirden şehire vb.

3. İçeri, dışarı, ileri, şura, bura, ora, yukarı, aşağı gibi sözler ek aldıklarında sonlarında

bulunan ünlüler düşmez: içerde değil içeride, dışardan değil dışarıdan, ilerde değil

ileride, şurda değil şurada, burda değil burada, orda değil orada, yukarda değil

yukarıda, aşağda değil aşağıda vb. Küçük Ünlü Uyumu

Bir kelimede düz ünlüden sonra düz (a, e, ı, i), yuvarlak ünlüden sonra yuvarlak dar (u,

ü) veya düz geniş (a, e) ünlüler bulunur: anlaşmalı, bilek, çilek, ısırmak, ılıklaşmak,

kayıkçı, seslenmek, yeşil; boyunduruk, börekçi, çocuk, güreşmek, ocakçı, odun,

özlemek, sürmek, vurmak, yoklamak, yorgunluk, yumurta, yüreksiz vb.

Küçük ünlü uyumuna aykırı Türkçe kelimeler de vardır: avuç, avurt, çamur, kabuk,

kavuk, kavun, kavurmak, kavuşmak, savurmak, yağmur vb.

Küçük ünlü uyumu, alıntı kelimelerde aranmaz: aktör, alkol, bandrol, daktilo, kabul,

doktor, muzır, mühim, mümin, müzik, profesör, radyo, vakur vb.

Küçük ünlü uyumuna aykırı bazı kelimelere getirilen ekler, kelimenin son ünlüsüne uyar:

kavun-u, konsolos-luk, muzır-lık, müzik-çi, yağmur-luk vb.

Bazı alıntı kelimelerde ekler bu uyuma girmez: alkol-lü, kabul-ü, bandrol-lü, saat-lik vb.

-ki aitlik eki yalnızca birkaç örnekte küçük ünlü uyumuna uyar: bugünkü, dünkü, öbürkü

vb.

Büyük ve küçük ünlü uyumuyla ilgili yukarıdaki kurallar aşağıdaki çizelgede de

gösterilmiş ve örneklendirilmiştir:

a → a, ı (takar, alır)

o → u, a (omuz, oya)

e → e, i (geçer, gelir)

ö → ü, e (ölçü, ördek)

ı → ı, a (kılıç, kısa)

u → u, a (uzun, ufak)

i → i, e (ilik, ince)

ü → ü, e (ütü, ürkek)

Büyük Ünlü Uyumu

Dil Politikası

Bir kelimenin birinci hecesinde kalın bir ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa diğer hecelerdeki

ünlüler de kalın, ince bir ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince

olur: adım, ayak, boyunduruk, burun, dalga, dudak, kırlangıç; beşik, bilezik, gelincik,

gözlük, üzengi, vergi, yüzük vb.

Büyük ünlü uyumuna aykırı olan Türkçe kelimeler de vardır: anne, dahi, elma, hangi,

hani, inanmak, kardeş, şişman vb.

Alıntı kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz: ahenk, badem, ceylan, çiroz, dükkân,

fidan, gazete, hamsi, kestane, limon, model, nişasta, otomatik, pehlivan, selam, tiyatro,

viraj, ziyaret vb.

Bitişik yazılan birleşik kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz: açıkgöz, bilgisayar,

çekyat, hanımeli vb.

-gil, -ken, -leyin, -mtırak, -yor ekleri büyük ünlü uyumuna uymaz: akşam-leyin, bakla-gil-

ler, çalışır-ken, ekşi-mtırak, yürü-yor vb.

-daş (-taş) eki bazı kelimelerde büyük ünlü uyumuna uymaz: din-daş, gönül-daş,

meslek-taş, ülkü-daş vb.

-ki aitlik eki büyük ünlü uyumuna uymaz: akşamki, duvardaki, karşıki, onunki, yarınki,

yoldaki vb.

Büyük ünlü uyumuna girmeyen kelimelere gelen ekler, kalınlık incelik bakımından son

hecenin ünlüsüne uyar: adalet-li, anne-si, kardeş-lik, meslektaş-ımız, şişman-lık vb.

Bazı alıntı kelimelerde ekler bu uyuma girmez: idrak-i, meçhul-e, mentol-de, sembol-ler

vb.

Son ünlüleri kalın sıradan olmasına karşın son sesleri ince söylenen bazı alıntı kelimeler

ince ünlülü ekler alır: alkol / alkolü, hakikat / hakikati, helal / helalimiz, idrak / idrakimiz,

kabul / kabulü, kontrol / kontrolü, protokol / protokole, saat / saate, sadakat / sadakati

vb. Düzeltme (Şapka) İşareti

Düzeltme işaretinin kullanılacağı yerler aşağıda gösterilmiştir:

1. Yazılışları bir, anlamları ve söylenişleri ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için okunuşları

uzun olan ünlülerin üzerine konur: adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet

(gelenek, alışkanlık); alem (bayrak), âlem (dünya, evren); aşık (eklem kemiği), âşık

(vurgun, tutkun); hal (sebze, meyve vb. satılan yer), hâl (durum, vaziyet); hala (babanın

kız kardeşi), hâlâ (henüz) UYARI: Katil (<katl = öldürme) ve kadir (<kadr = değer)

kelimeleriyle karışma olasılığı olduğu hâlde katil (ka:til = öldüren) ve kadir (ka:dir =

güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır.

2. Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelimelerle özel adlarda bulunan ince g,

k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine konur: dergâh, gâvur, karargâh,

tezgâh, yadigâr, Nigâr; dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâzım; gülgûn, merzengûş;

mahkûm, mezkûr, sükûn, sükût vb. Kişi ve yer adlarında ince l ünsüzünden sonra gelen

Dil Politikası

a ve u ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır: Halûk, Lâle, Nalân; Balâ, Elâzığ, İslâhiye,

Lâdik, Lâpseki, Selânik vb.

3. Nispet ekinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır:

(Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî

(tartışmalar), (Atatürk’ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) vb.

Nispet eki alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır:

millîleştirmek, millîlik, resmîleştirmek, resmîlik vb.

Ünlülerin Nitelikleri

Türkçede sesler, ünlüler ve ünsüzler olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

Ses yolunda bir engele çarpmadan çıkan sese ünlü denir. Türkçede sekiz ünlü vardır: a,

e, ı, i, o, ö, u, ü

Ünlüler şu biçimde sınıflandırılır:

A. Dilin durumuna göre:

1. 1.Kalın ünlüler: a, ı, o, u

2. 2.İnce ünlüler: e, i, ö, ü

B. Dudakların durumuna göre:

1. 1.Düz ünlüler: a, e, ı, i

2. 2.Yuvarlak ünlüler: o, ö, u, ü

C. Ağzın açıklığına göre:

1. 1.Geniş ünlüler: a, e, o, ö

2. 2.Dar ünlüler: ı, i, u, ü

Ünlülerin nitelikleri aşağıdaki çizelgede toplu olarak gösterilmiştir:

Düz Yuvarlak

Geniş Dar Geniş Dar

Kalın a I o u

İnce e i ö ü

Ses, Harf Ve Alfabe

Dil Politikası

Akciğerlerden gelen havanın ses yolunda oluşturduğu titreşime ses denir. Ses, dilin

işlevli en küçük birimidir. Harf ise sesin yazıdaki karşılığıdır.

Bir dildeki harflerin belirli bir sıraya dizilmiş bütününe alfabe denir.

Türk alfabesi, Latin harfleri esas alınarak 1.XI.1928 gün ve 1353 sayılı “Türk Harflerinin

Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun” ile kabul edilmiştir. Bu Kanun’a göre Türk alfabesinde

29 harf bulunmaktadır.*

Türk alfabesindeki harflerin sıra sayıları, adları, kitap ve el yazısı biçimleri ile kodları**

aşağıda belirtilmiştir:

* Kanun’da önce “i” sonra “ı” belirtilmişse de yaygın ve yerleşmiş olan sıraya göre önce

“ı” sonra “i” gelmektedir.

** Türk Kodlama Sistemi, ilgili kurum ve kuruluşlarla bilim adamlarının görüşleri alınarak

TDK İmla Kılavuzu Çalışma Grubu tarafından 8 Ocak 2004 günü belirlenmiş ve TSE

tarafından Nisan 2005/TS 13148 numaralı belge ile ölçünlü (standart) hâle getirilmiştir.

Nokta ( . )

1. Cümlenin sonuna konur: Türk Dil Kurumu, 1932 yılında kurulmuştur.

2. Bazı kısaltmaların sonuna konur: Alb. (albay), Dr. (doktor), Yrd. Doç. (yardımcı

doçent),

3. Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur: 3. (üçüncü), 15. (on beşinci), II. Mehmet

4. Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca

sonuncu rakamdan sonra nokta konur: 3, 4 ve 7. Maddeler…

5. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

29.5.1453, 29.X.1923 vb. UYARI: Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir. Bu durumda

ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz: 29 Mayıs 1453

6. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur: Tren 09.15’te kalktı.

Toplantı 13.00’te başladı.

7. Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak

yazılır ve araya nokta konur: 1.000, 326.197, 49.750.812 vb.

Virgül ( , )

1. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:

Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sıcak, aydınlık ve

sevimli odanın havasında erir gibi oldum.

2. Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Umduk, bekledik, düşündük.

Dil Politikası

3. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur:

Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini

karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle

açmaya gelmişti.

4. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara

cümlelerin başına ve sonuna konur:

Zemin bu kadar koyu bir kırmızıya dönüşünce, bir an için de olsa, belirginliğini yitiriverdi

sivilceleri.

5. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur:

Akşam, yine akşam, yine akşam…

6. Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur:

Adana’ya yarın gideceğim, dedi.

7. Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin bitimine konur:

– Bu akşam Datça’ya gidiyor musunuz, diye sordu.

8. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:

Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e,

– Bu anahtar köşkü de açar, dedi.

9. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet,

peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden

sonra konur: Peki, gideriz. Olur, ben de size katılırım. Hayhay, memnun oluruz. Haydi,

geç kalıyoruz.

10. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam

bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için

kullanılır:

Bu, tek gözlü, genç fakat ihtiyar görünen bir adamcağızdır.

11. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:

Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mücadele, müsademe demektir.

12. Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır: 38,6 (otuz sekiz tam, onda altı),

0,45 (sıfır tam, yüzde kırk beş)

13. Metin içinde art arda gelen zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra konur:

Dil Politikası

Ancak yemekte bir karara varıp, arkadaşına dikkatli dikkatli bakarak konuştu. UYARI:

Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül konmaz: Meydanlığa varmadan

bir iki defa İsmail kendisini gördü mü diye kahveye baktı.

14. Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur:

Bu, benim gibi yazarlar için hiç kolay olmaz. UYARI: Metin içinde ve, veya, yahut, ya ...

ya bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz: UYARI: Tekrarlı bağlaçlardan önce

ve sonra virgül konmaz: Hem gider hem ağlar. UYARI: Cümlede pekiştirme ve bağlama

görevinde kullanılan da / de bağlacından sonra virgül konmaz: İmlamız lisanımız

düzelince, lisanımız da kafamız düzelince düzelecek çünkü o da ancak onlar kadar

bozuktur, fazla değil! UYARI: Metin içinde -ınca / -ince anlamıyla zarf-fiil görevinde

kullanılan mı / mi ekinden sonra virgül konmaz: Ben aç yattım mı kötü kötü rüyalar

görürüm nedense. UYARI: Şart ekinden sonra virgül konmaz: Gör gözlerinle de aklın

yatarsa anlatıver millete.

Noktalı Virgül ( ; )

1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur:

Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül,

Yonca adları verilir.

Türkiye, İngiltere, Azerbaycan; Ankara, Londra, Bakü.

2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak

istiyorum.

At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. (Atasözü)

3. İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra

noktalı virgül konabilir:

Yeni usul şiirimiz; zevksiz, köksüz, acemice görünüyordu.

İki Nokta (: )

1.Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur:

Millî Edebiyat akımının temsilcilerinden bir kısmını sıralayalım: Ömer Seyfettin, Halide

Edip Adıvar, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul.

2. Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur:

Kendimi takdim edeyim: Meclis kâtiplerindenim.

3. Ses bilgisinde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır: a:ile, ka:til, usu:le, i:cat.

4. Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur:

Bilge Kağan: Türklerim, işitin!

Dil Politikası

Üstten gök çökmedikçe,

5. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:

Ziraatçı sayar:

– Yulaf, pancar, zerzevat, tütün...

Üç Nokta ( ... )

1. Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:

Ne çare ki çirkinliği hemencecik ve herkes tarafından görülüveriyordu da bu yanı...

2. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak istenmeyen kelime

ve bölümlerin yerine konur: Kılavuzu karga olanın burnu b...tan çıkmaz.

3. Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur:

... derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı...

4. Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına

bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur:

Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz! (Faruk Nafiz Çamlıbel)

5. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:

Gölgeler yaklaştılar. Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar:

— Koca Ali... Koca Ali, be!.. UYARI: Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki

nokta konulması yeterlidir: Nasıl da akşam oldu?.. Nasıl da yavrucaklar sustu?.. Nasıl

da serçecikler yuvalarına sığındı?..

6. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır:

— Yabancı yok!

— Kimsin?

— Ali...

— Hangi Ali? UYARI: Üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz.

Soru İşareti ( ? )

1. Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur:

Ne zaman tükenecek bu yollar, arabacı? (Faruk Nafiz Çamlıbel)

Atatürk bana sordu:

— Yeni yazıyı tatbik etmek için ne düşündünüz?

Dil Politikası

2. Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur:

Gümrükteki memur başını kaldırdı:

— Adınız?

3. Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için

kullanılır: Yunus Emre (1240 ?-1320), (Doğum yeri: ?) vb.

1496 (?) yılında doğan Fuzuli...

Ankara’dan Antalya’ya arabayla üç saatte (?) gitmiş. UYARI: mı / mi ekini alan yan

cümle temel cümlenin zarf tümleci olduğunda cümlenin sonuna soru işareti konmaz:

Akşam oldu mu sürüler döner. Hava karardı mı eve gideriz. UYARI: Soru ifadesi taşıyan

sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur: Çok yakından mı bu sesler, çok

uzaklardan mı?

Ünlem İşareti ( ! )

1. Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin

sonuna konur: Hava ne kadar da sıcak! Aşk olsun! Ne kadar akıllı adamlar var! Vah

vah!

2. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur:

Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri! UYARI: Ünlem işareti, seslenme ve hitap

sözlerinden hemen sonra konulabileceği gibi cümlenin sonuna da konabilir: Arkadaş, biz

bu yolda türküler tuttururken Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz!

3. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra

yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır:

Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.

Kısa Çizgi ( - )

1. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur:

Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntüden mi bil-

mem.

2. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara

cümlelerin başına ve sonuna konur, bitişik yazılır:

Küçük bir sürü -dört inekle birkaç koyun- köye giren geniş yolun ağzında durmuştu.

3. Arasında, ve, ile, ila, ...-den ...-e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar

arasında kullanılır: Aydın-İzmir yolu, Türk-Alman ilişkileri, Ural-Altay dil grubu, UYARI:

Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz: On on beş yıl. Üç

beş kişi geldi. Uzun Çizgi (—)

Dil Politikası

Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi

de denir.

Frankfurt’a gelene herkesin sorduğu şunlardır:

— Eski şehri gezdin mi?

UYARI: Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz. Arabamız tutarken

Erciyes’in yolunu: “Hancı dedim, bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu’nu?” Eğik Çizgi ( / )

1. Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur: Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen

al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak

2. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir

arasına konur: Altay Sokağı No.: 21/6 Kurtuluş / ANKARA

Ülke adı yazılacağında ise:

Atatürk Bulvarı No.: 217

06680 Kavaklıdere / Ankara

TÜRKİYE

3. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

18/11/1969, 15/IX/1994 vb.

4. Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır: -a /-e, -an /-en, -lık /-lik,

-madan /-meden vb.

Tırnak İşareti ( “ ” )

1. Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır:

Bakınız, şair vatanı ne güzel tarif ediyor:

“Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır. UYARI: Tırnak içindeki alıntının sonunda

bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır: “İzmir üzerine

dünyada bir şehir daha yoktur!” diyorlar.

2. Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır: Yeni bir “barış taarruzu”

başladı.

3. Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır:

Bugün öğrenciler “Kendi Gök Kubbemiz” adlı şiiri incelediler. UYARI: Tırnak içine alınan

sözlerden sonra gelen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılmaz: Elif Şafak’ın “Bit

Palas”ını okudunuz mu? Tek Tırnak İşareti ( ‘ ’ )

Tırnak içinde verilen cümlenin içinde yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü, ibareyi

belirtmek için kullanılır:

Dil Politikası

Edebiyat öğretmeni “Şiirler içinde ‘Han Duvarları’ gibisi var mı?” dedi ve Faruk Nafiz’in

bu güzel şiirini okumaya başladı.

Yay Ayraç ( )

1. Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır.

Yay ayraç içinde bulunan ve yargı bildiren anlatımların sonuna uygun noktalama işareti

konur:

Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek

için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz.

2. Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır:

Yunus Emre’nin (1240?-1320)...

İmek fiilinin (ek fiil) geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir.

3. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve

göstermek için kullanılır:

İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakam'a yaklaşır.) Ne oluyor beyefendi? Allah rızası için

bana da anlatın...

4. Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç

içine alınabilir.

5. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem

işareti yay ayraç içine alınır: Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.

6. Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan

soru işareti yay ayraç içine alınır: 1496 (?) yılında doğan Fuzuli...

Kesme İşareti ( ’ )

1. Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır: Kurtuluş

Savaşı’nı, Atatürk’üm, Türkiye’mizin…

1919 senesi Mayıs’ının 19’uncu günü Samsun’a çıktım.

Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük,

yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır: Bu Kanun’un 17.

maddesinin c bendi... Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 2’nci maddesine göre... vb.

Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan

önce konur: Yunus Emre’nin (1240?-1320), Yakup Kadri’nin (Karaosmanoğlu) vb.

Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile kullanılır: Avrupa Birliği’ne üye ülkeler...

UYARI: Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki

getirildiğinde kesme işareti konmaz: Boğaz Köprümüzün güzelliği, Amik Ovamızın bitki

örtüsü, Kuşadamızdaki liman vb. UYARI: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş

Dil Politikası

yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil

Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, UYARI: Başbakanlık, Rektörlük vb.

sözler ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde Başbakanlığa, Rektörlüğe vb. biçimlerde

yazılır. UYARI: Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen

diğer ekler kesmeyle ayrılmaz: Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe,

Müslümanlık, UYARI: Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle

yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.

2. Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için

konur: Nihat Bey’e, Ayşe Hanım’dan, Mahmut Efendi’ye

3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, ABD’de,

TV’ye vb.

4. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur: 1985’te, 8’inci madde, 2’nci kat; 7,65’lik,

9,65’lik, 657’yle vb.

5. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur: Başvurular

17 Aralık’a kadar sürecektir. Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu’nun veri tabanının

Genel Ağ’da hizmete sunulduğu gün olan 12 Temmuz 2010 Pazartesi’nin TDK için

önemi büyüktür.

6. Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:

Bir ok attım karlı dağın ardına

Düştü m’ola sevdiğimin yurduna

7. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur: a’dan z’ye kadar, Türkçede

-lık’la yapılmış sözler.