Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim...
Transcript of Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim...
![Page 1: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/1.jpg)
Diyalizi Sonlandırma Mediko-Legal Sorunlar
Dr Hayriye Sayarlıoğlu
Ondokuz Mayıs Üniversitesi
![Page 2: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/3.jpg)
• 1962---scribner ilk hemodiyaliz merkezini açtı. Bu merkeze alınacak hastalar biyoetik komite tarafından seçildi
“God Committeeˮ
![Page 4: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/6.jpg)
Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır?
• İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center)
• İki hekim tıbbi açıdan değerlendirir--- Tanrılar kuruluna sevkeder
• Tanrılar kurulu
– Kimin tedavi alacağına karar verir
– Üyeleri: Papaz, avukat, ev hanımı, işçi lideri, devlet memuru, banker ve cerrah.
![Page 7: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/7.jpg)
Kabul kriterleri
• İlk kriterler
– Washington’da yaşayan,
– 45 yaşından genç,
– Parası veya sigortası olan
• Ek kriterler
– İşgücü, ebeveynliği, eğitimi, motivasyonu, başarıları, başkalarına yardım etme istekliliği
– Anksiyeteyle başa çıkma becerisi,
– Tıbbi bakımını bağımsız olarak sürdürebilme yeterliği
![Page 8: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/8.jpg)
• 1972---- ABD SDBY kongresi diyaliz için ˮuygun hastaˮ kavramı belirlendi.
• 1991-----SDBY de klinik pratik klavuzu yayınlandı
• 2000-----Diyalize başlatma ve diyalizden çıkarmada ortak karar verme klavuzu
• 2010----Diyalize başlatma ve diyalizden çıkarmada ortak karar verme klavuzu
![Page 9: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/9.jpg)
• Diyalizin ilk yıllarındaki hasta profili günümüzdekine göre farklı – Yaşlı
– Komorbit
– Vasküler yol sorunlu
• Diyaliz işlemi; – Yüksek mortalite
– Diyalize ait semptomlar
– Hayat kalitesinin azalması
![Page 10: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/10.jpg)
• Diyalizi bırakma ---- mortalite
– 2006 ABD de ---% 24.5
– 2007 UK --- %14
• Diyalizi bırakma
– İntihar değil uygulanabilir bir yaklaşım
– Ort yaşam süresi—8 -12 gün (1-46)
![Page 11: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/13.jpg)
Diyalizi bırakma risk faktörleri
• İlk çalışma 1996 bajwa et al---prospektif 235 hasta – Yalnız yaşam
– Şiddetli ağrı
– Komobit hastalıklar
• Leggat et al--- 116 000 hasta – Yaşlılık
– Kadın cinsiyet
– Beyaz ırk
– Kronik ve/veya progresif hastalık varlığı
![Page 14: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/14.jpg)
2010 klavuzu
![Page 15: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/15.jpg)
Veri toplama Uygulama geliştirme
Bireysel vakalarda Medikal ve etik çözümler
Ortak karar verme sürecinde Etkili araçları tavsiye
Ortak kararı halka etik çerçevede sunma
Ortak karar verme klavuzu amaçları
![Page 16: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/16.jpg)
Hasta
Aile Hekim
Sosyal hizmet uzmanı
Hemşire
Palyatif bakım uzmanı
![Page 17: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/17.jpg)
Diyalizi Başlatma ve Diyalizden Çıkarmada Ortak Karar Verme Klavuzu
1. Paylaşılmış karar verme
2. Hastaların bilgilendirilmesi
3. Prognozun tahmin edilmesi
4. Kolaylaştırıcı gelişmiş bakımın planlanması
5. Diyalizi başlatmamak veya durdurmak için karar verme
![Page 18: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/18.jpg)
Diyalizi Başlatma ve Diyalizden Çıkarmada Ortak Karar Verme Klavuzu
6. Kötü prognozlu veya diyalizin güvenli olmayacağı hastalarda diyalizsiz takip
7. 8. Diyalize karar verme hakkındaki uyuşmazlıkların çözümü
9. 10. Etkili palyatif bakımın sağlanması
![Page 19: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/19.jpg)
K DOQI 2012 Chapter 5: Referral to specialists and models of care
![Page 20: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/20.jpg)
Diyalizi başlatmama veya durdurma kararı
Karar verme yetisi olan hastanın kararı
Daha önce yazılı veya sözlü bildirilmiş karar
Karar verme yetisi olmayan hastaların daha önce yetkili kıldığı kişilerin kararı
Geri dönüşümsüz nörolojik hastalığı olanlar
![Page 21: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/21.jpg)
Diyalizi bırakma kararı
• İyi düşünülmüş /dürtüsel
• Geri dönüşü olmayan bir karar
• Tıbbi problem / bakım sorunu ile ilgili yaşanan hayal kırıklığı
• Depresyon ekarte edilmeli (Beck depresyon skalası) – Diyalizi bırakma kararından önce 4-6 hafta tedavi
verilmeli
• İntihar girişimi olup olmadığı ayrıdedilmeli
![Page 22: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/22.jpg)
Yaşam beklentisi kalkulator
![Page 23: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/23.jpg)
Karnofsky performans skalası
![Page 24: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/24.jpg)
Palyatif bakım
• Ciddi hastalığı olan hastalar ve aileleri için yaşam kalitesinin desteklenmesi ve sıkıntılarının düzeltilmesi veya önlenmesi için multidisipliner bakım hizmetidir – Hemşire
– Sosyal hizmet uzmanı
– Nefrolog
– Palyatif bakım uzmanı
– Aile
![Page 25: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/26.jpg)
Edmonton semptom değerlendirme skalası
![Page 27: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/27.jpg)
Memorial semptom değerlendirme skalası
![Page 28: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/28.jpg)
Diyalizi bırakan hastalarda semptomlar
![Page 29: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/31.jpg)
Yaşam sonu semptomları
• Bulantı kusma
• Solunum yolu sekresyonları
• Terminal ajitasyon
• Dispne
![Page 32: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/32.jpg)
Sorunlar
• Ülkelerarası fark
• Verilerin iyi toplanmaması
![Page 33: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/33.jpg)
• ABD
– Nefrologların %90’ı şuuru kapalı hastalarda % 53’ü demanslı hastalarda diyalizin bırakılması gerektiğini düşünüyor
• Japonya
– Ağır beyin hasarında bile diyaliz sürdürülüyor
• Türkiye
– ????
![Page 34: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/34.jpg)
• Bölgesel
• Kültürel
• Etnik
• Dinsel
![Page 35: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/35.jpg)
![Page 36: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/36.jpg)
![Page 37: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/37.jpg)
![Page 38: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/39.jpg)
![Page 40: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/40.jpg)
![Page 41: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/41.jpg)
![Page 42: Diyalizi bırakma; medikolegal sorunlar°YE... · 2016-05-09 · Herkes yaşayamayacaksa kim yaşamalıdır? •İlk diyaliz merkezi (Seattle Artificial Kidney Center) •İki hekim](https://reader031.fdocument.pub/reader031/viewer/2022041621/5e3f4c55a831f70b3f3bf959/html5/thumbnails/42.jpg)
Sonuç
• Veriler ABD, Kanada, İngiltere, Avrupa ülkelerinden
• Toplumsal farklılıklar – Irk – Din – Kültür
• Kararı etkileyen faktörler – Nefrolog – Nörolojik ve fiziksel fonksiyonel durum
• Diyalizi bırakma kararından sonra palyatif bakım