Kapsam

Tanımı

Sekelleri

Sebepleri

Dünyada, ülkemizde diyabet sıklığı, ölüm nedenleri

Niçin konuya obezite ilave edildi

Metabolik sendrom

Diyabet Tipleri

• Tip 1 Diyabet

– Pankreastan salgılanan insülinin fonksiyon kaybınedeniyle eksikliğine veya yokluğuna bağlı gelişendiyabet tipidir

– Sıklıkla 30 yaşın altındaki insanlarda ortaya çıkar

• Tip 2 Diyabet

– En sık görülen diyabet tipidir → Tüm diyabetlerin %90'ı

– Gelişiminde 2 önemli faktör rol oynar

• İnsülin salgısının bozukluğu

• İnsülin etkisine vücutta direnç

• Gestasyonel Diyabet

– Gebelik esnasında, özellikle gebeliğin 2. yarısından sonra kan şekeri yükselebilmekte ve doğum sonrasında tekrar normal düzeyine dönmektedir.

– Gebe kadınların yaklaşık %3’ünde gestasyonel diyabet ortaya çıkar

Tip 2 Diyabet Nedir?

• Her yaşta, her ırkta görülebilir

• Kronik bir durumdur

• Vücudun karbonhidratları enerji olarak kullanma yeteneğini kısıtlar

• Sonuç olarak “kan şekerinin yüksekliği” olarak ortaya çıkar

α-hücreleri

(glukagon)

T2 DM = tip 2 diabetes mellitus

Adapted from Rhodes CJ. Science. 2005; 307:380–384.

Normal T2 DM

β-hücreler(insulin)

• Disorganizasyon ve misshapen

• β-hücre sayısında azalma

• Amiloid plaklar

Amiloid plak

Pankreatik Adacık Morfoloji:Tip 2 Diyabette yapısal defektler

Amilin:Pankreas beta hücrelerinde insülin sekrete edengranüllerde depolanır. İnsülin ile birlikte insülininyaklaşık 1/100’ü oranında salınır. Tip 2 DMolguların pankreasında artmıştır. Amilin artıncaglukoz alımını azaltır ve insülin sekresyonunuazaltır. Bu durum 1.faz insülin konsantrasyonunda azalmaya neden olur.

Normalde ve Tip 2 Diyabette İnsülin Sekresyonu

120

100

80

60

40

20

0

Plazm

a insu

lini

(MRH/ml)

Wand WK Diabetes Care 1984; 7:491-502

20 GGLUKOZ

Normal

-30’ 0’ 30’ 60’ 90’120’

Zaman

120

100

80

60

40

20

0

-30’ 0’ 30’ 60’ 90’ 120’

Zaman

Tip 2 Diyabet

Plazm

a insu

lini (M

CH/ml)

Journal of Physiology and Pharmacologoy 2006, Vol 57, Supp 5.

Kan Glukoz Kontrolü

T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011

T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011

0

2

4

6

8

10

12

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

Düzen Laboratuvarlar Grubu 20 Yaş Altı Bireylerde Yıllara ve Cinsiyete Göre AKŞ>=100 mg/dl Dağılımı (%)

nerkek=4198

nkadın=4536

Erkek Kadın Tüm Grup Trend

*

* İlk 8 ay verileri

T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011DALY: Disability Adjusted Life-Years

Tip 2 Diyabet Risk Faktörleri

Fazla kilolu olmakBel çevresinin geniş olması

Sedanter hayat tarzı

Sigara içmek

Yüksek oranda basit karbonhidrat, doymuş

yağ oranı yüksek gıdalar, aşırı kırmızı et veya

işlenmiş et

Ailede diyabet hikayesi

Hamilelik döneminde

“gebelik diyabeti” tanısı alanlar

Yaş 45+Polikistik over

sendromu tanısı almışlar

Tip 2 Diyabet Klinik Belirtileri

Genellikle, bilhassa başlangıçta belirti vermez.

Geç dönem semptomları:

• Ağız kuruluğu

• Çok su içme

• İştah artması

• Sık idrara çıkma

• Sebepsiz kilo kaybı veya kazanılması

http://beforeitsnews.com

Tip 2 Diyabet “Laboratuvar” Tanı Kriterleri

• HbA1C > %6.5 veya

• Açlık kan şekerinin 126 mg/dl üzerinde olması(Açlık: son 8 saat içinde kalori alınmamış olması) veya

• 2 saatlik OGTT’de kan şekerinin 200 mg/dL veya üzerinde olması (OGTT WHO’nun tanımladığı şekilde75 g susuz glukoz ile yapılmalı) veya

• Diyabet şüphelenilen şahısta herhangi bir anda kan şekerinin 200 mg/dl veya üzerinde olması

Tanı nedenidir

• Hudutta sonuçlar alındığında testlerin tekrarlanması

Yaş ve cinsiyete göre düzeltilmiş

<110 110–125 ≥≥≥≥126

≥≥≥≥201

140–200

<140

Açlık plazma şekeri (mg/dl)

1.0

0.5

0.0

Ris

k A

rtış

ı

DECODE Study Group. Lancet 1999;354:617–621

2.5

2.0

1.5

OGTT 2. saatteki kan glikozu, AKŞ ne olursa olsun, nispi ölüm riskini artırır

Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol ProgramıEylem Planının Amaçları

1. Diyabetin Önlenmesi

2. Diyabet ve Komplikasyonlarının Etkin Tedavisi

3. Diyabetli Hastaların Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi

4. Çocukluk Çağı Diyabetinin Kontrolü

5. Diyabet Yönetimine Destek Sağlayan Alanlarda Güçlendirme

T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011

Asemptomatik Hastalarda Diyabet Taranması

• VKİ >25 kg/m2 ve üzeri olanlarda ilave 1 veya daha fazla risk faktörü varsa, çocuk ve adölesanda 2 ilave faktör

– 45 yaş üzeri

– Sedanter yaşam tarzı

– Ailede diyabet hikayesi

– Yüksek tansiyon

– Düşük HDL-K veya yüksek trigliserid değerleri

– İnsülin direnci

– Düşük veya yüksek kilolu doğmuş olanlar

– Gestasyonel diyabet

– 4 kg’dan ağır bebek doğurmuş olmak

• Bu durumlarda yukarıdaki tarama testleri yapılır ve insülin direnci bakılır

• Prediyabetik olanların “yaşam şartlarının” düzenlenmesi istenir

• Normal olması durumunda testler en geç 3 sene sonra tekrarlanır

Ailede Risk Faktörleri, 2008

10.9

13

24.3

43.7

40.9

56.3

19.8

9.8

13.7

10.7

0 20 40 60

Anne fazla kilolu

Baba fazla kilolu

Ailede şişmanlık öyküsü

Şeker hastalığı

Kalp hastalığı

Yüksek tansiyon

Kan yağlarında yükseklik

Felç

Kanser

Anemi

%

Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen5-8 yaş grubunda toplum taraması, 2006-2009.

Okullara Göre Çocuklarda VKİDurumları

Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen5-8 yaş grubunda toplum taraması, 2006-2009.

Çocukların Kan Basıncı Ölçüm Düzeyleri

36.7 35.7

15.312.314.5

35.937.3

12.3

0

5

10

15

20

25

30

35

40

50 >90 >95 >99

kan basıncı düzeyi, %

%SKB

DKB

Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen5-8 yaş grubunda toplum taraması, 2006-2009.

Tip 2 Diyabetten Korunma veya Oluşumunun Geciktirilmesi

• Bozulmuş OGTT veya HbA1C düzeyi %5,7-6,4 arasında olanların destek programına alınması

• %7 oranında kilo kaybının sağlanması ve haftada 5 gün 30 dk. orta düzey aktivite (yürüme!) yapmaları

• Etkin olması için sigorta şirketlerinin, bakanlığın yardımcı/ danışmanlık hizmetlerini cazip kılması. Bu tip prediyabetiklilerinkorunma programlarına istekli katılımının sağlanması

• Bilhassa VKİ >35 kg/m2 olan prediyabetikliler olmak üzere Metformin tedavisinin gündeme alınması

• Prediyabetiklilerin en az senede bir defa diyabet yönünden taranması

• Bu grubun tedaviyle düzeltilebilir kardiyovasküler hastalık yönünden taranması

Gebelik Diyabetinin Belirlenmesi ve Tanımlanması

• İlk gebelik kontrolünde risk taşıyan gebeyi rutin diyabet taramasına tabi tut

• Daha önce diyabeti olmayan gebeyi 24-28 gebelik haftasında

• Gebelik diyabeti olana doğumdan 6-12 hafta sonra diyabetin devam edip etmediği yönünde taramak için OGTT testi

• Gebelik diyabet tanısı almış her vakayı hayat boyu prediyabetveya diyabet yönünden en az 3 senede bir tara

• Gebelik diyabet tanısı almış prediyabetik şahsı uygun yaşam şekli yönünden ve metformin tedavisi için takip et

• Gebelik diyabetinin uniform tanısı ve takibi için daha çok çalışmaya ihtiyaç var

www.webmd.com/diabetes/ss/slideshow-type-2-diabetes-overview

İnsülin Direnci

İnsülin direncin varsa:

• Prediyabetiksindir veya

• Tip 2 diyabetin vardır ve

• Bir başka faktör daha varsa (ör. aşırı kilo,

hipertansiyon) Metabolik Sendrom tanısı alırsın

Korunma:

1. Kaliteli kalori alınması ve kısıtlanması

2. Enerji sarfının artırılması

3. Gerekiyorsa ilaç (metformin) kullanımı

Kardiyovasküler Risk Faktörleri Kümesi

• Hipertansiyon

• Obesite

• Hiperinsulinemi

• Diyabet

• Hipertrigliseridemi

• Küçük, yoğun LDL

• Düşük HDL-C

• Hiperkoagulabilite

İnsülin

direnci

Endotelyeldisfonksiyon

Aterosklerozis

Deedwania PC. Am J Med 1998:105(1A):1S-3S

İnsülin Direnci

İnsülin direncin varsa:

• Prediyabetiksindir veya

• Tip 2 diyabetin vardır ve

• Bir başka faktör daha varsa (ör. aşırı kilo,

hipertansiyon) Metabolik Sendrom tanısı alırsın

Korunma:

1. Kaliteli kalori alınması ve kısıtlanması

2. Enerji sarfının artırılması

3. Gerekiyorsa ilaç (metformin) kullanımı

Dr Alison Tedstone, the chief nutritionist at Public Health England, said there was no single silver-bullet solution."Government advice is to eat plenty of bread, rice, potatoes, pasta and other starchy foods, plenty of fruit and vegetables; and some milk and dairy products, meat, fish, eggs, beans and other sources of non-dairy protein."Foods high in salt, fat and sugar should be eaten less often and in small amounts. If you are currently overweight you will need to eat less to achieve a healthy weight and be active as part of a healthy lifestyle."

www.bbc.com/news/health-29929403

Günlük Enerji Sarfı

Segal KR, et al. Am J Clin Nutr. 1984;40:995-1000.

Beslenmenin termik etkisi

Fiziksel aktivitenin enerjisi

İstirahat halinin enerjisi

Sedanter Şahıs(1800 kcal/gün)

Fiziksel Aktif Şahıs(2200 kcal/gün)

8% 17%

75%

8%

60%

32%

Metabolik Sendrom Kriterleri

• Geniş bel çevresi

• Hiperinsulinemi

• Yüksek açlık kan şekeri &

Bozulmuş glukoz tolerans testi

(Açlıkta >100 mg/dl, toklukta >120mg/dl)

• Yüksek trigliserid

• Düşük HDL-kolesterol

• Hipertansiyon

Akciğer hastalıklarıanormal fonksiyonobstrüktüf uyku apnesihipoventilasyon sendromu

Karaciğerde yağlanmasteatozsteatohepatitsiroz

Koroner kalp hastalığı

Şeker

Yüksek lipid

Yüksek tansiyon

Jinekolojik bozukluklarAdet düzeninde bozulmaKısırlıkPKOS

Osteoartrit

Deri

Safra kesesi

Kansermeme, rahim, serviks, kolon, yemek borusu, pankreas, böbrek, prostat

Filebit

Gut

Obezitenin Tıbbi Komplikasyonları

Beyin içi basıncın artması

İnme

Katarakt

Pankreatit

Ezzati M, Riboli E. N Engl J Med. 2013;369(10):954-64.

Metabolik Sendrom Korunma Kriterleri

a. Sağlıklı beslenme – Kaliteli

kalori alınması

b.Haftada 5 gün 30 dk. orta düzey aktivite

c. Sağlıklı kiloya ulaşma

d.Yeterli uyku

Diyabet Tanısından Sonra

• Tedavinin etkinliğinin kan glukoz düzeyinin şahsi olarak takibi, hipoglisemiden kaçınma

• HbA1c düzeyinin takibi

• Otoimmün hastalıkların mevcudiyetinin araştırılması (tiroidit, Vit. B12 yetmezliği, çölyak)

• Tıbbi beslenme rejimi– enerji dengesi ve obeziteden kaçınma

– makrobesin dağılımı, karbonhidrat miktarı ve kalitesi

– düşük glisemik indeks

– kompleks karbonhidrat ve fibrilli gıdalar

Ludwig DS. JAMA. 2002;287(18):2414-23.

Diyabet Tanısından Sonra II

• Şahsi bakım (ayak ve hijyen) eğitimi

• Yaşa göre aşılama

• Yüksek tansiyon tedavisi

• Bozulmuş lipid profilinin aşağıdaki düzeylere çekilmesi, proteinürinin takibi

– LDL <100mg/dl, HDL >50mg/dl, TG <150mg/dl

• Pıhtılaşmaya yönelik anti-agregan tedavi

– Aspirin ve clopidogrel ilavesi

Diyabet Tanısından Sonra III

• Kardiyovasküler hastalıklar yönünden değerlendirme

• Nefropati yönündendeğerlendirme

– İdrarda proteinüri takibi

• Nöropati takibi

• Oftalmopati takibi

• Sigaranın kesilmesi

• Alkolün en fazla 1 ünite/güne indirilmesi

Diyabetik ayak

Yaşlanma hiçbir hastalığa sebep olmaz.

Meydana gelen fizyolojik değişiklikler nedeniyle bazı hastalıkların ihtimali artar.

YAŞLANMA ≠≠≠≠ KOCAMA

AGING IS STYLISH,

ALL THE BEST PEOPLE

ARE DOING IT !