FRAGMENTA

MEDICINAM EMPIRICAMQUE NATURSDISQUISITIONEM SPECTANTIA,

QUs: >

TU-NIA AMPL. FAC. PHILOS. UPSAI*.

PR JE SI DE

Mag. NIC. J A C. SILLENOECON» PRACT.ADJ. BORGSTROM»

Ρ. Ρ»

JOH. OL. LAGBERGSUD, ȣ11,

IN AUDIT. GUST. DIE ^ JUNII MDCCCXX.

Η. Α. M. So

J /lAm^)

U Ρ S A L I JE

EXCUDEBANT REGliE ACADEMIiE TYPOfiRAPHl-

VIRIS PERIL1USTRIBUS

A, J. Η A G S T R ÖMER,

CHRISTOPH. CARLANDER

ET

Ρ. G. C EDERS C Η J ό L D

gratus et venerabundiisJ. O. LAGBERG.

FRAGME5NTA

MEDICINAM EMPIRICAMQUE NATURADISQU1SITIONEM SPECTANTIA.

ΙΔΤΡ. ΦίΛΟα lCO,ΙΠΠΟΚΡ,

Vit. in ph.nomeno manifeftand. pr.Odere, ide. ia-nitatis fanam dare actualitatem, propofitum conftituit efcfinem medicin.: qu. nihil eft aliud quam ipsa, ad fulconscientiam paullatim proveniens, vis natur, medi-catrix.

Qu.renti igitur, qualis esfe debeafc medicus practi-cus, imaginem artiiicis in genere delineando refponde-renaus. Ut enim hic, momentis infpirationis divin., i-dea .terna correptus, Tibi fere evanefcens, in producendototus verfatur; haud aliter medicus, divina ingenii vipr.ditus, ideam, qua ducitur, in objecto fuo effingerelaborat; et divino aliquo modo procreare recte exiftime»tur , cui jam aperiuntur univerfi adyta, .

A Mini-

> a CMinrflrum MCculapii talem, mirandum fanandi opu®

perpefcrantem-f vifu-s acie, cui fere nihil abfconditur, na·fcuraoa mor bi ac organisini perfpicientem;' fecuritate in-ftinétui falli nefcio haud ahfimili., remedia; elige-ntem;—talem medicum confceraplari quibus contigerit, eorumquis ed, prtefertim cum noverit quam confentiant nri*rifice magiftri. raadlcinae illuftres omnes, quin prsefenti-endo agnofcat: ficut unica eiT divinitus omnia prodticens,nexuque organica contineris natura, ita quoque eife neicesfario naturae intuitioner« originariam , quas, in his ar-tis heroibus maη i fedata, fola eorum confenfus dare -va»let explicationem ?;

Qai in homine, objecto operae mediers prsecipuo,creationem confummatam achniretur et in organifmo hu¬mano ilorem mundi totius et coronam, idtun facile no-bis concedat, necesfe eft, ut ceterorum naturae fcrutato*rum qnisque, genere fuo occupatus, quarumdam naturaeinveftigandse virium specialium facerdos ed et interpre.s;ita medicutn, pontificem naturae univerfae, foco radian-tis lucis fancto p^aeildere, et fe ien ti am medicinae pro flo¬rs et corona.fcienfeiarum naturae omnium esfe venerandarw

Quod cum ita fit, cum idea medieinse, a vertice indecoelorum ad ultima usqpe ter rarum élemenfca, totamcompleélitur naturam; facile intelligitur quam diffizilefit dignitatem feien tias medicse ac laudem mereri, immodiffieilius quam quod coniequi cuiquam fperare forfan IL

ceafc.

) 3 (

ceaft, niii cujus eximias ingenii dofces a teneris U9qu&«fedula foverit fcientise educatio; cui a cultus victusqueeuris raram fane concesferifc fortuna immunitatem; cujusfola et vere ermntiata indoles genus elegerit vit3e, cu«jusque ftudium indefesfum nulla frangere vaieat rerumcognofcendarum difficaltas et immeuiitas.

Hinc facile apparet quanta fit medicorum fcientia vereinftructorum paucifcas,— immo multo major quam quse ci¬vitatis defideriis fufficere posiit: et in fubje&iva medico-rum natura, vera deprehenditur causfa magni, quemdeplorat raedicina, mere opificum nurneri; — tolerandos cum voluit celeberrimus Reil *), quia civitatisiion esfet pauperibus, majori civium parti, curam medi.cam procurare, medicos fcientia ornatos ad eorum ufusconftituendo, ad fententiam illain iniquam accedere nul-io modo posfumus.

Inter artificem medicinas et opificem boc maxrmeintereft, quod, cum iHe adtiouis protypum vere posfidetet quodcumque fecerit, ejus, in claram reflexionis con-icientiam evecti, rationem reddere valet; hic e contra¬rio, opificum modo, coecam prsebet regulis, bona fide ac«ceptis, obedientiam.

Verum

*) Pepinieren zum Unterricht arztlicher Routiniers als Bedürfnis-le des Staats nach feiner Lage wie fie ift, von Profesfor Seih

) 4 (Verum enim vero vix qiiisquam eil in civitate pe-

ftilentior quam medicus, qui, fignum licet opificis impres-ferit educatio et natura, metamorphoil iane imposfibiii fefanantis Dei arcanis initiatum coronaeque miniiirpruin e-jus felectorum qui adnumeretur diguum exißimat. —Maximi igitur momenti res eil efficere, ut opifices ifti,limitationem fuam fentientes, intra juflos cancelios feferetineantc

Ei it autem Pénriper re vera nil nifi opifex qnicumquemedicorum, ingenui caltus academici fublimem fpirandoauram, penitioris intuitionis organon fibi non paraverit:—fi prasterea vel maxima, compilatorio modo ac nisu in¬gen t i acGumulataj temporum omnium experientia imbe-ciilum ejus tui gefceret cerebrum, garrulasque linguae nugis*theoriae cujusdam inanis forma refonaret.

Laudis Brown debitas etil ne minimam quidem par—tem volumus detractam, non posfumus tarnen non con-tendere, theoriam incitationis ^ qualem reliquit conditor,,non fuisfe nifi novae notiooi relativas fuperftructam fa-bricam, qua arbor cognitionis medicae, e palude patho-logiae humoralis peftifero liberafca quidem, eo jam usquein aridum et ficcum eft traducta v ubi uJterius crefcererecufarer, necesie esfet.— Organismus vivus fi antea inmach inis colatoriis fuerat habitus, jam mere quantitafci-vain, numer i naturam induere eil coactus.

Medicinse excoléndae nihil potefl esfe nocentias quam;qui

> r C

qai adhnc fere communis eft> perverfus theoriae ac pra-x.eos concept-us; q ..a* u® hane foiam iludio ac fide dignaii*judicat maxima pars medicoi um. — Verum en i in veto-praxis— et ;x; ifcutia omnis-—cui, nuliis fundatse fixisgrincipiis, nulla lucet idea, no« pofceit noη in agere quod-dam et qu&rere ccecum et meebanicum abire, quo indirum mortis iuftrumentum coaverfa faepe eil nobiiisiimaar tium.

Quae fpiritus et corporis inter fe, eadem eil ratio»theoriae ac praxeos, nexu quodam aeterno et arftisfimoadeo conjunclarum, ut altera, ab altera vere divelli nu 11o-modo posfit. I« praxi fana et ingenua, formaui induen-åo externam aétualem, intima feie patefacit fcientias vi¬ta, nec fapientjae medici praélicae fanam dare maturita-tein ulius valet vitas curfus, experientiae vel ditisfiinus,quae vera illa,, e penitisfkna icientiae abfolutae radiceenata, theoria caret, cujus apud* medicutn queroque3 quomagis praeter ceteros exceliuerit, eo iofigniora deprehen*"dimus et luculenfciora fargnien ta*

Ab antiquisfimis inde temporibus, praefertim tamenHippocrate praeeunte, continuum cernitur medicinae ftudi-um magnopere certe laudandum, ex iis, quas genuit ars cli-nica, obfervationibus reguias abftraélione formandi gene-raleSj praxi infervituras. Procul dubio iBedicina, parterqcontinens mere technieam, his egetregulis; quaruna ve0.kq> coingiexun® qui theoriae nomine dignum judicat, ideim

quo»

) 6 (

quo jure negaret, re vera dari etiam posfe theoriam fu-toriam &c., cum regulas quasdam geueraies facile habestartium fabrilium quaevis iuas ?

At fi ullibi, in vafto medicinae campo magna eorumeft turba, qui, falfa reflexione occoecati omnique antrnas,quse fefe in phaenomenis prodit, vel levisiima orbatifuspicione, ingentes, fru&uofo aratro melius dicandaS, dis-perdunt vires, putamina phaenomenorum et corticescoacervando, ut universum tandem inde exftruatur! —Quod Π nobis miferabilej turpis omnino et cui fempirer-nam infligere juvat ignominiam videtur erapiria illa perver-fa et infana, quae »nt, petuianti temeritate, fcientise ufurpatgnitatera, aut effici posfe negat quodcumque temere ac fru-ftra tentaront ifti, quorum ingenium aeque futiie ac arrogan-tia infignis. — Qui manibus fic empiriae novas fabricanttheorias, et qui irridentes tot clararum indicant monu-raenta, iis fpeculüm tenere, verum erroris fontem dete-gendo, decetne atque oportet?

Omnis ab empiria naturae fcrutatio incipit: et pul·cherimum prsebet atque jucundisfimum fpeétaculum ho-mo, qui, finis fenfibus naturam intuens et infontis «len¬tis alacritate concentum rerum inter fe fuamque ipfiuscum natura harmoniam perfentiens, crefcenti cognitionisdefiderio fetisfacit divitias verae experientise parando, et,enata tandem reflexione unitatisque cum totalitate copu-la eyigiiante, coi)e

) 7 C©rdinerrv redigendo^ experimentis ingenuis phsenomertadeterminando Jegesque eorum indagando. — Qui fic, na¬tura duce, phaenomenorum alterum altero determinaredidicere, experti redte dicirntuF.

Sed haec dom ftudio emperias exitnia laude dignagernntur, eo tandem in cognitionis magis magisque evol-vendce hifioria ventum eft, ubi exftant quaeftiones: curQt quGmodo, hand irmquam exftinguendae.- Quorum an*tea in pbasnomenls expresfam adrualitatem agnoveratempiria, eorusn jam genefin et necesfitatem internamperfpicere eoncupifcifc.— Quo empirise perfpiciendi deii^derio fanfto nihil iVavins, nihil' pulchnus. Sic lucem ii-tiens fefe aperit flos radio; fic asternus expergiicitur a*mor, in harmoniam originariam, abalienatarum partiumdiscrepantiain converfurus.

Lux vero diu dei'iderafca — nulla umquam empirinvia in theoriam ducifc — cum appareret nulla, et graviusin dies humeros empirise premeret crefcens in dies fa-élorum pondus, auxilium posfe fe et folatium ferre ftolt-de iibi perivafifc intelieftus— facultas ea animi, quae, utiplja uon nifi relativa gaudet realitate, ita ornnia quaii ecentro divulfa perfpicere laborat Quo duce, et fignodato: rerum ornnium habeafc, oportet, causfam qnaequeiuaim — causfam abfolute primam venatum itur.

Fruftra venantur. Ut in fempiterno phaenomeno-mm fluxu alterum alterum gignit et determinat, ita quae»fit-a eorum causfa ultima in infinitum eflfugit quseren-feern.— Quam vero, iic fruftra venando, viribus9 propo*

fito>

) 8 (iito obtinendo imparibus, d i ffidentern erederes empiriam.»eamdem mox novis et i is gravioribus impWeitam errori·bus videbis. Vana imaginationis effrenata? fpe corruptacurfum jam iteratura, alis alienis vafhmi petit iiftionis re*gnum, dereliéto omnino, quem diligentius quam utiliuspauilo antea disquiiiverat experientiae campo.—- Quo i« re-gno, prout iusferit imaginatio, nomine vis vitalis &c. elegione phantasmatum ingenfci eligitur quoddym, cujusditioni et arbitrio rudis explicandorum phagnomenorumttiasfa fubditur, — quae, pofl: violentam fermentationem}jubente phantasmate illo, in monftrofas exfurgit formas, —in quas, fyftematis, theoriaa, fcienttae &c. honoribuscultas, novum quodcumque fadfcum cogitur.— Valerejamomnis experientia fana eft jusia.

Phaenomenorum nattiram explicaturae, disquifitlo^tiemque empiricam du&urae quotquot obiter exftlteretheoriae, hunc fere örtum habuere;— quarum quaeque,prout tulerit fortunae incouftantia, vel in fummutn fa-ftigium evefta, vei mox in nihilum, unde originem du-xerit, fuit redadta; quarum fallaces maxime formulae ma-^icae non folum et oculum turbarunt et cerebrum pseu-do-expertorum, fed e ti a tu animls quibusdam indolis nobi-lioris indignam Ulam ftepe injecerunt diifidentiam, quas veldari omnino vel explorari ialtem posfe uibquam veritatemin his rebus abfolutam dubitat; — quarum tandem totaejuanta progenies, cum primum revivifceret naturae phi-lofophia, infomniorum inftar morbidorum evanuit, utpo-te quas empiria degenerata, infaniens intelleftus et i-maginatio imbecilla genuerant.